UNIVERSITETI I TIRANËS

FAKULTETI I EKONOMISË

DEPARTAMENTI I FINANCËS

MASTER SHKENCOR NË FINANCË

Detyrë Kursi

Tema : Indeksi “S&P 500”

Lënda: Teori Moderne Investimesh

Punuan : Pranoi :

Gentiana Hajdarmataj Prof. Asoc. Dorina Kripa

Xhino Brokaj

(Grupi: 1)

2

Abstrakt :

Standart&Poor’s 500 është një ndër indekset më të vjetër që qarkullon në bursat më kryesore

globale si NYSE dhe NASDAQ. Që në emertimin e indeksit shihet qartë shifra 500 , që

përfaqëson numrin e kompanive që bëjnë pjesë në indeks , ku aktualisht janë rreth 504

kompanitë më të mëdha dhe më përfaqësuese kryesisht amerikane.

Në këtë detyrë kursi jemi përpjekur të japim një panoramë të plotë të këtij indeksi , përbërjen e

tij , arsyen e krijimit , mënyrën e llogaritjes, kriteret që duhen plotësuar pëe të qenë i listuar në

S&P 500 etj.

Gjatë kërkimit të informacioneve pamë që ecuria e indeksit në fjalë kishte një rëndësi të madhe

jo vetëm për aksionet e kompanive pjesmarrëse në të , por për të gjithë tregun e aksioneve . Në

mënyrë të përmbledhur do të paraqesim karakteristikat që e bëjnë indeksin të jetë një përfaqësues

dhe të sillet si portofol tregu duke filluar nga deklarata e Byrosë Kombëtare Kërkimore .

Jemi ndaluar veçanërisht në këtë pjesë për të trajtuar S&P 500 si një barometër të tregut . Përveç

S&P500 një indeks tjetër i rëndësishëm është dhe indeksi DJIA , faktin se ku qëndron diferenca

mes tyre e kemi përfshirë në detyrën tonë.

Fjalë kyçe: Indeks , S&P500 , përfaqësues, treg , bursë , aksione.

3

Përmbajtja ……………………………………………………………………….fq

Abstrakt…………………………………………………………………………………………..2

1.1 S&P 500………………………………………………………………………………………5

1.2 Historiku i vlerës dhe luhatshmëria ………………………………………………………….5

2.1 Klasifikimi i sektorëve ………………………………………………………………………8

2.2 Kriteret e kompanive pjesë e S&P 500……………………………………………………….9

2.3 Hyrja e kompanive të huaja në indeks ………………………………………………………11

3.1 Llogaritja e indeksit ………………………………………………………………..………..12

3.2 S&P 500 vs Down Jones …………………………………………………………………13

4. S&P 500 dhe portofoli i tregut ……………………………………………………………….15

4.1 Karakteristikat që e bëjnë S&P 500 të sillet si portofol tregu……………………………….15

4.2 S&P 500 si barometri i janarit…………………………………………………….…………17

5. Përfundime ……………………………………………………………………………………19

Referencat ……………………………………………………………………………………….20

4

Lista e Grafikeve………………………………………………………………………………..fq

Grafiku 1. Historiku i vlerës së indeksit 1950-2012 ……………………………………………...6

Grafiku 2. Volumi i ndryshimeve të indeksit 1950-2012…………………………………………6

Grafiku 3. Rezultatet e barometrit për top 3 sektoret dhe top 10 nënindustritë…………………18

Lista e figurave …………………………………………………………………………………fq

Figura 1. Klasifikimi i industrive sipas GISC…………………………………………………….8

Figura 2. Perqindja sipas sektoreve ne S&P 500………………………………………………….8

Lista e tabelave :………………………………………………………………………………...fq

Tabela 1 . S&P 500 vs Down Jones ……………………………………………………………..14

Tabela 2. Rezultatet e barometrit 1945-2015…………………………………………………….17

5

1.1 S&P 500

Standart&Poor’s 500 është një ndër indekset më të vjetër që qarkullon në bursat më kryesore

globale si NYSE dhe NASDAQ . Ai u krijua që në vitin 1923 ku për herë të parë publikoi

indeksin e saj , dhe viti që mund të quhet se indeksi filloi të jetë vërtetë aktiv është viti 1957 .

S&P është pjesë e McGraw Hill Financial , sikurëse dhe indekset e tjera më të njohura globale si

Doën Jones Industrial Average dhe Nasdaq Composite . Që në emertimin e indeksit shihet qartë

shifra 500 , që përfaqëson numrin e kompanive që bëjnë pjesë në indeks , ku aktualisht janë rreth

504 kompanitë më të mëdha dhe më përfaqësuese kryesisht amerikane . Natyrisht cilado

kompanitë që bëhet pjesë e kujdo prej këtyre indekseve , përfitojn privilegjin e të qënurit në një

indeks kaq të mire ku jo shumë lehtë mund të bëhesh pjesë e tij për shkak të kushteve që ka hyrja

në S&P 500 . Pavarësisht se këto indekse janë pjesë e së njejtës kompani ato ndryshojnë shumë

nga njëra tjetra , qoftë në formë, qoftë në metodologjinë e ponderimit të tyre ,pë r të cilën do të

flasim në vazhdim në një seksion të veçantë . Në fillimet e tij , indeksi llogaritej nga

matematicienë të cilët bënin veprime manualisht por sot teknologjia dhe programet softëare të

lejojnë llogaritjen dhe publikimin e tij në kohë reale , madje S&P përditësohet çdo 15 sekonda

në kohe reale gjatë kohës që bursa është e hapur . Madje për këtë detyrë kompania ka lidhur

kontratë me Ultronix System Carp që prej vitit 1962 e cilla llogarit përkatësisht 415 aksionet

industrial , 25 aksionet Rail (hekurudhor) dhe 50 aksionet Eitility . Sot indeksi është një nga

indekset me përfaqësues dhe më të ndjeshëm të tregut të kapitalit , ku si pjesë e Standart&Poor

janë edhe indekset e tjerë si S&P MidCap 400 , S&P SmallCap 600 , S&P Composite 1500 ,

S&P Top 50 me simbolet që e përfaqesojnë në bursë GSPC , INX dhe $SPX .

1.2 Historiku i vlerës dhe luhatshmëria

Indeksi S&P gjatë historikut të tij ka pasur luhatshmëri në vlerë , por sigurisht në mënyrë

progresive ka njohur rritje . Rritja e konsiderueshme për indeksin ka filluar pas viteve 88’ , ku

vlera e saj filloi të jetë dominante në bursë siç shohim dhe nga grafiku i mëposhtëm :

6

Grafiku 1. Historiku i vlerës se indeksit 1950-2012

Burimi: S&P 500 ëikipedia

Grafiku 2. Volumi i ndryshimeve të indeksit 1950-2012

Burimi: S&P 500 ëikipedia

7

Por ka disa vite të cilat mund të quhen vite rekord për S&P 500 duke filluar që nga viti 2000

përvlerën 1552.87 në 24 mars 2000 që njihet ndryshe si dot.com bom , ku për 7 vite kjo vlerë do

tëishte maksimumi i arritur nga indeksi . Goditja e parë e indeksit ndodhi në 10 tetor 2002 që

indeksi njohu rënie me rreth 50% në vlerë 768.63 që i pëerket kohës së rënies së aksioneve duke

prekur të gjithë aksionet përfshirë dhe kompanitë elitare që bënin pjesë në indeks.Sic shihet dhe

nga grafiku i dytë , në këtë periudhe volumi i transaksioneve u rrit ndjeshëm sepse të gjithë

investitorët kërkonin ti shisnin aksionet e tyre por kush do ti blinte ?!

Pas krizes së vitit 2002 indeksi filloi të rimëkëmbej por pavarësisht se prej 7 vitesh ky indeks

nuk po kalonte dot vlerën historike të vitit 2000, ajo vazhdoi të mbyllej në burse goxha poshtë në

vlera 1530.23 në 30 maj 2007 . Ku në mes të viteve 2007 indeksin e përfshin përsëri kriza tjetër e

cila preku gjithë sistemin financiar global duke e mbyllur në vlerën 752.44 pikë , i cili ishte më i

ulëti që prej vitit 1997 dhe përfaqësonte luhatshmërinë më të madhe që nga viti 1931 me më

shumë se 50% . Pikërisht në këto vite 2007, 2008 do të arrihej kulmi i volumit në treg të

aksioneve siç shihet nga grafiku 2 ku investitorët kërkonin përsëri të gjithë ti shisnin aksionet që

mbanin .

Vitet 2008-2010 vazhduan të ishin me vlera të ulëta jo vetëm për S&P por edhe për indekset e

tjera gjë që reflektonte se kriza e vitit 2007 të kredive kishte reflektuar shumë fort në ekonomi.

Por pas vitit 2010 filloi përsëri rimëkëmbja e indeksit i cili kaloi të gjitha vlerat e pritshme dhe

vendosi rekorde të reja , përkatësisht në 3 maj 2013 (1614.42 pikë) , 1 gusht 2013 (1700 pikë) , 2

nëntor 2013 (1800 pikë) , 31 dhjetor 2013 (1848.36 pikë) , duke vazhduar për 2014 në 23 maj

(1900 pikë) , 26 gusht 2014 (2078 pikë që përfaqëson herën e parë që indeksi kaloi vlerën 2000) ,

29 dhjetor 2014 (2090.57 pikë). Duke vazhduar në vitin 2015 në 17 shkurt (2100.34) , në 25

shkurt (2119.59) , 21 maj (2130.82 ) dhe e mbylli 2015 me 2043.82 me një ulje te vogël me

0.73% të totalit .

Ajo çka vihet re nga ky historik i vlerës është shumë domethënëse për dy aspekte . Së pari, dy

goditjet e krizes , përkatësisht të viteve 2002 (kriza e aksioneve) dhe të viteve 2007-2008 (kriza e

kredive) kanë reflektuar fort në indeks , duke qenë se kompanitë që janë pjesë e S&P 500 janë

kompanitë më të mëdhaja në bursë dhe pikërisht nga të mëdhenjtë filluan dy krizat . Së dyti rritja

8

historike përkatësisht vitet 2013-2015 që janë vlerat më të larta të indeksit përfaqësuan rreth 85%

të kthimeve të aksioneve dhe rreth 105% të totalit të kthimeve në bursë.

2.1 Klasifikimi i sektorëve

S&P 500 është një indeks i cili përfshin 11 sektorë të ndryshëm në përbërjen e tij . Këta 11

sektorë janë të përcaktuar sipas GISC (global industry standart classification) dhe përfshijnë

sektoret e konsumit , energjisë , financiare , kujdesit shëndetësor , industri , materiale , pasuri e

patundshme , teknologji, telekomunikacionit dhe utilities. .

Figura 1. Klasifikimi i industrive sipas GISC

Burimi: Global Industry Classification Sector

Indeksi S&P 500 është një nga indekset më përfaqësues sepse përfshin të gjithë sektorët e

klasifikimit të industrive me kompanitë më të rëndesishme dhe të mëdha në bursë.

Figura 2. Perqindja sipas sektoreve ne S&P 500

Burimi: S&P 500

9

Në indeks disa sektorë janë shumë të përfaqësuar , si sektori i teknologjisë së informacionit me

20.7 % te totalit , sektori financiar me 15.9% të totalit dhe ai i kujdesit shëndetësor me 14.7 % te

totalit . Kjo shpërndarja në pesha të mëdhaja të këtyre sektorëve është bërë për arsye se sot këta

sektorë thithin investimet më të mëdhaja , ekonomia dhe popullsia amerikane është shumë e

orientuar nga teknologjia , shërbimet financiare dhe kujdesi shëndetësor . Në mënyrën e

ponderimit të peshave sipas sektorëve , S&P 500 në metodologjinë e saj përdor disa pesha

maksimale që mund të marrin sektorët dhe kompanitë . Sipas metodologjisë së ndërtimit të

sektorëve S&P dhe peshës së tyre çdo sektor nuk duhet të kalojë 23% , dhe shuma e kompanive

të cilat janë me peshë më të madhe se 4.8% nuk duhet të kalojë 50% të totalit . Kjo përdoret për

arsye që çdo kompani që është pjesë e çfarëdo lloj sektori nuk mundet dot të zhvendosë

vlerësimin për sektorin përkates nqs ajo përfshihet nga një krize financiare për arsye të saj .

Gjithashtu çdo sektor duke qenë nën 23% të totalit të sektorëve nuk mundet dot të ndikojë gjithë

indeksin nqs ky sektor haset me një krizë të brendshme sepse është më pak se çereku i indeksit .

Pra çfarëdo ti ndodhi kujdo kompanie , apo kujtdo sektori përbërës të indeksit nuk mund të

ndikojë në masë të madhe indeksin në tërësi , përveç rasteve kur përfshihen dy ose tre sektorët

më të mëdhenj përbërës në krizë.

Por çfarë bën S&P 500 nëqoftëse këto shifra kapërcehen përkatësisht 23% e çdo sektori dhe

shuma e kompanive të mëdhaja nën 50% ?

Nëqoftëse sektori kalon në 24 % atëherë bëhet ribalancimi i tij në masën 25-2=23 % duke i lënë

përsëri më pak se ¼ e totalit të indeksit duke ribalancuar edhe kompanitë me peshë më të madhe

se 4.8%

Nëqoftëse shuma e kompanive me peshë më të madhe se 4.8% e kalon 50% të totalit të indeksit

, kompanitë listohen në rend zbritës sipas peshave të tyre dhe ajo/ato kompani që shkelin këtë

rregull , u reduktohet pesha që zënë në indeks deri në masën që shuma e tyre të jetë nën 50% .

Ky rregullim ose ribalancim siç quhet nga indeksi bëhet për qëllim ri-matje që indeksi të

ribalancohet dhe ndodhin të premten e trete të tremujoreve mars , qershor , shtator , dhjetor dhe

si referencë merret e premtja e dytë e tremujorëve mars, qershor , shtator , dhjetor për çdo

10

kompani dhe sektor përkatës. Përpara se ribalancimi të bëhet nga indeksi bëhet një njoftim 5 ditë

përpara për të gjitha kompanitë që janë pjesë e indeksit .

2.2 Kriteret e kompanive pjesë e S&P 500

Jo çdo kompani mund të jetë pjesë e indeksit S&P 500 sepse ka një sërë kriteresh që duhen

plotësuar që të jesh pjesë e këtij indeksi që përfaqëson elitën e kompanive më të mëdhaja në

tregun amerikan .

Një kusht lidhet me publikimin e të gjitha letrave me vlerë në dy bursat më të mëdhaja të tregut

amerikan , në NYSE dhe në NASDAQ , të cilat janë bursa ndërkombëtare të tregut të kapitalit .

Ky është një kusht shumë I rëndësishëm se kompania në këtë stad është e njohur në arenën

ndërkombëtare dhe nuk operon në bursa lokale si ajo e Filadeljas , Xhersit , Kansasit , Cikago

apo Majemi .

Një kusht tjetër lidhet me kapitalizimin e tregut , ku në S&P 500 bëjnë pjesë vetëm kompanitë që

kanë një kapitalizim tregu më të madh se 5.3 bilion $. Vetëm sipas kësaj specifike kuptojmë që

këtu janë të listuara vetëm kompanitë me vlerë tregu tepër të lartë ose liderët e industrive

përkatëse sepse nëqoftëse kompania ka një kapitalizim tregu që varion nga 750 mln$ në 5 bilion

$ ajo përfshihet në kategorinë tjetër S&P MidCap 400 .

Kushti tjeter lidhet me likuiditetin , ku kompanitë të cilat janë pjesë e indeksit duhet të jenë tepër

likuide dhe çdo 6 muaj duhet të hedhin në treg të paktën 250.000 aksione .

Vendndodhja përbën një kusht tjetër tepër të rëndësishëm të vendosur nga komiteti i S&P 500 ,

ku sipas specifikimeve kompania e listuar në indeks duhet të jetë patjetër amerikane . Ky kriter

lidhet me disa pjesë të tjera si :

1. Raportet vjetore nuk duhet të konsiderohen entitet i huaj nga SEC (autoriteti bursier)

2. Pjesa amerikane e aseteve nuk duhet të ulet poshtë 50%

3. Të jenë të listuara në të dy bursat NYSE dhe NASDAQ

4. Struktura e qeverisjes korporative duhet të jetë në përputhje me praktikat amerikane .

11

Shpesh herë një nga pjesët ku ka shumë paqartësi lidhet me pikën 2 por pavarësisht kësaj kur

plotësohen tre faktorët e tjerë kjo nuk përben shumë problem .

Kushti tjetër lidhet me public floot ose e njohur ndryshe në gjuhën shqipe si flotantja , e cila

duhet të jetë të paktën 50% , që do të thotë që pesha e titujve të mbajtur nga aksionerët të cilët

nuk kanë qëllim të kontrollojnë kompaninë por thjesht të administrojne portofolet e tyre që të

arrijnë kthime sa më të larta me risk të ulët .

Kusht tjetër lidhet me klasifikimin e sektorit , ku kompania që do të jetë pjesë e indeksit duhet të

jetë në kompanitë lider që operojnë në një industri të caktuar ose të paktën në top 3 më të mirat .

Gjithashtu qëndrueshmëria financiare përbën një kusht tjetër i cili lidhet me raportet që deklaron

kompania në autoritetet përkatëse , ku ekspertët e S&P 500 bëjnë analiza të hollësishme në lidhje

me këtë faktor edhe pse ekonomia amerikane në përgjithësi karakterizohet nga një rritje e

vazhdueshme dhe një paqëndrueshmëri të lartë .

Një kusht tjetër i vendosur nga komiteti i S&P 500 ka lidhje me ofertën publike (IPO) , ku një

kompani e caktuar duhet të ketë të paktën 6 muaj deri në 1 vit që operon me ofertë publike në

bursë përpara sesa të bëhet pjesë e indeksit .

Por jo gjithmonë disa kompani i përmbahen kushteve sepse ekonomia evoluon dhe kush është

lider sot në një sektor të caktuar pas 20 vjetësh ky sektor mund të mos jetë më shumë atraktiv ,

prandaj sapo kompanitë japin dividend më të vogël se 1$ për aksion ato menjëherë hiqen nga

listimi i S&P 500 sepse futen në pjesën e kompanive që operojnë në të ashtu quajturat faqet roze

(pink sheet) . Në momentin që hiqet nga indeksi në S&P 500 del një publikim ku argumentohet

se kur dhe pse një kompani e caktuar u hoq nga indeksi .

2.3 Hyrja e kompanive të huaja në indeks

S&p 500 në 23 dhjetor 2013 vendosi të përfshinte në indeks edhe disa kompani të cilat nga

publiku nuk gjykoheshin si koorporata amerikane dhe që ishin të njohura për kombësi tjetër .

Bordi drejtues është shprehur me një deklaratë sqaruese se ata nuk po përfshnin në indeks

kompani të cilat nuk ishin fare amerikane , por disa koorporata të cilat operonin në tregun

12

ndërkombëtar dhe përsëri ato mund të quheshin kompani amerikane përsa kohë plotësonin 3

kushtet thelbësore :

Të jenë të listuara në NYSE dhe NASDAQ

Të rregullohen nga SEC si kompanitë amerikane

Të kenë të vendosur në SHBA minimalisht 50 % të konsumatoreve , aseteve dhe

punonjësve .

Ky veprim i S&P 500 bëri që indeksi të zgjerohet dhe të futen edhe korporata të tjera të cilat janë

elitare në industry të caktuara e në këtë mënyrë indeksi dhe vlera që ai paraqiste në bursat më të

mëdha globale si NYSE dhe NASDAQ bëhej edhe më përfaqësues për ecurinë ekonomike të

bizneseve për publikun dhe investitorët .

3.1 Llogaritja e indeksit

Në fillimet e tij indeksi llogaritej si mesatare e thjeshtë e kompanive që bënin pjesë , por me

kalimin e kohës dhe deri në ditët e sotme kjo llogaritje është ndryshuar që të jetë sa me reale dhe

përfaqësuese . Sot indeksi llogaritet si raport i shumës së vlerës së kapitalizimit të tregut për të

gjitha kompanitë pjesë e indeksit , me pjestuesin (divisor) .

Indeksi = ( )

Ku :

Pi– çmimi i aksionit në treg

Qi- sasia ose numri i aksioneve në dispozicion për publikun

13

Divisor – pjestuesi , i cili është pronë e kompanisë dhe nuk publikohet mënyra e llogaritjes së tij

por si vlerë është rreth 8.933 mld $ .

Për shembull nqs vlera e kapitalizimit të tregut të gjithë kompanive pjesë e indeksit është 13

trilion $ duke realizuar raportin kemi 13 trilion $ / 8.933 mld $ = 1415.28 pikë .

Divisor ose pjestuesi shpesh herë nga kompania ndryshohet dhe merr vlera të ndryshme dhe kjo

bëhet për arsye që indeksi në vleren e tij të ruaje qëndrueshmërinë dhe mos të ndikohet nga

veprime të brendshme të koorporatave si :

Dividentët shtesë që mund të shpërndajë kompania

Dividentet aktual që kompania shpërndan

Ristrukturime të brendshme të koorporatave

Bashkime apo ndarje të aksioneve , kjo varet nga politika që ndjek një koorporatë e

caktuar në bursë

Ulja e vlerës së kapitalizimit për një koorporatë të caktuar dhe rritja e kësaj vlere për një

koorporatë tjetër që po operon më mirë , përdoren pjestues tëndryshëm që indeksi të ruaje

qëndrueshmërinë e tij dhe mos të ketë luhatje të mëdha në afatshkurtër që lidhet me

veprimet e brendshme të kompanive .

3.2 S&P 500 vs Down Jones

S&P 500 dhe Down Jones janë dy nga indekset më te njohura ndërkombëtare , shpesh here edhe

rivale edhe pse janë pjesë e të njëjtit division te McGraë Hill Financial por operojnë në mënyre të

pavarur dhe pa ndikim te njëra-tjetra. Këta dy indekse ndryshojnë shumë nga njëra-tjetra qoftë në

përmbajtje qoftë në metodologjinë e llogaritjes . Ashtu si S&P500 edhe DJIA në fillimet e tij

llogaritej si një mesatare e thjeshtë por sot ai llogaritet si raportii shumës së çmimeve me

divisitor (pjestuesin) .

DJIA=Σ p /d

14

Ngjarje të tipit si : pjestimi i aksioneve , dalja e një kompanie nga indeksi dhe hyrja e një

kompanie tjetër bëjnë që emeruesi ose shuma e çmimit të aksioneve të ndryshojë dhe për të

siguruar vijimësinë e tij pjestuesi Doë të përditesohet në mënyrë të tillë që kuotimet para dhe pas

këtyre ngjarjeve të përkojne si vijon :

DJIA = ∑ çmimit të vjetër / divisor (ivjetër) = ∑ çmimeve të rinj / divisor (i ri )

Për shëmbull nqs pjestuesi Doë ishte 0.130216081 për çdo një ndryshim prej 1$ në çmimin e një

aksioni të caktuar brenda indeksit kjo bën që DJIA= 7.69 pike ( 1$/0.130216081$ ) .

Në mënyrë të përmbledhur po japim ndryshimet kryesore midis dy indekseve në tabelën më

poshtë :

S&P 500 Down Jones

504 kompani zgjedhur nga bordi S&P 30 kompani që janë të listuara edhe në S&P

500

Pjestuesi = 8.933mld$ Pjestuesi = 0.130216081$

Llogaritet si shuma e peshave të çdo aksioni Llogaritje si mesatare e thjeshtë

Pavarësisht çmimit të lartë ose të ulët të një

aksioni të caktuar , një ndryshim në % i tij do

të reflektohet njësoj në indeks pa ndikim të

madh .

Aksionet me çmim të lartë ndikojnë formulën e

llogaritjes më shumë se ata me çmim të ulët

Është më përfaqësues sepse ka 504 kompani

Tabela 1 . S&P 500 vs Down Jones Pershtatja : Autoret

15

4. S&P 500 dhe portofoli i tregut

Në këtë seksion në dy nënçështje analiza jonë do të fokusohet tek S&P 500 dhe si ai e

përfaqeson protofolin e tregut, ku ne pjesën e parë ne do të trajtojmë në mënyre të përmbledhur

çfarë karakteristikash ka indeksi që sillet si portofol tregu ndërsa në pjesën e dytë do të trajtojmë

një rast studimi me analize statistikore për sjelljen e indeksit përgjate 20 viteve të fundit 1995-

2015 si një barometër për të gjithë tregun kapital .

4.1Karakteristikat që e bëjnë S&P 500 të sillet si portofol tregu

Në mënyrë të përmbledhur do të paraqesim karakteristikat që e bëjnë indeksin të jetë një

përfaqësues dhe të sillet si portofol tregu duke filluar nga deklarata e Byrosë Kombëtare

Kërkimore .

Së pari Byroja Kombëtare e Kërkimit e ka vlerësuar si një nga treguesit kryesorë të cikleve të

biznesit , duke thënë se S&P 500 është përfaqësuesi më i mirë i tregut për parashikimin e

ekonomisë amerikane .

Së dyti S&P 500 është përdorur gjërësisht si mase e nivelit të përgjithshëm të çmimeve të

aksioneve sepse ai i përfshin të dy llojet , edhe value stock dhe groëth stock . Ku përkatësisht

value stock (aksionet e vlerësuara ) janë aksione të cilët raportin dividend/çmim e kanë më të

madh se mesatarja e industrisë ndërsa raportet çmim/fitim dhe çmim/pasuri neto i kanë më të ulët

se mesatarja e industrisë . Ndërsa aksionet groëth janë aksione që këta raporte i kanë të kundërt

me aksionet e groëth , ku raporti dividend/çmim është më i vogël , ndërsa raportet çmim/fitim

dhe çmim/pasuri neto i kanë më të larta .

Së treti indeksi është i përbërë nga plot 504 kompani të cilat janë koorporatat me lider që

operojnë në të 11 sektoret e listuar sipas GISC në 24 grupe industrish , në 67 lloje industrish dhe

156 lloje nënindustrish .

Së katërti të gjitha koorporatat e indeksit janë të listuara në të dy bursat ndërkombetare NYSE

dhe NASDAQ duke u paraqitur me oferte publike.

16

Së pesti të gjitha korporatat pjesë e indeksit shfaqin superioritet në treg sepse ato kanë treguesit

financiar në vlera shumë të mira , si kapitalizimi i tregu duhet të jetë mbi 5.3 bilion $ , likuiditeti

i lartë ku të paktën çdo 6 muaj hedhin 250.000 aksione në tregun e kapitalit , me qëndrueshmëri

financiare dhe nga treguesi i flotantes i cili është të paktën 50%

Së gjashti , kompanite e cilësuara të huaja që pas 2013 u bënë pjesë e indeksit me një vendim

rregullues të bordit drejtues të S&P 500 , e rriten gamën e koorporatave pjesë të indeksit duke e

bërë më përfaqësues për tregun e kapitalit në tërësi .

Së shtati , mënyra e llogaritjes së indeksit është shumë përfaqesuese , ajo nuk është si një

mesatare e thjeshtë si në rastin e DJIA por vlera e indeksit ndikohet nga kapitalizimi i tregut për

të gjitha kompanitë dhe jo nga ndryshimi i çmimit të një kompane e cila edhe sikur të ketë

luhatshmëri të çmimit të saj të aksioneve , mënyra e ponderimit dhe pesha që ka ajo në indeks

nuk e ndikon vlerën e indeksit në tërësi në luhatshmëri të mëdhaja.

Së teti , studimi i fundit i bërë për S&P 500 tregon se ai është si një barometer për tregun e

kapitalit në tërësi sepse siç nis janari për S&P 500 ashtu vazhdon viti .

Pra siç pamë këto tetë argumenta na bëjne të arrijme në konkluzionin se vetë indeksi S&P 500

shfaqet si një përfaqësues i portofolit të tregut në tregun e kapitalit në dy bursat më të mëdhaja

ndërkombëtare si NYSE dhe NASDAQ .

17

4.2S&P 500 si barometri i janarit

Një shprehje në ëall street thotë “si ecën janari ecën gjithë viti” prandaj në këtë seksion ne

morëm një rast studimi për të parë se si ndikon ecuria e S&P 500 në tregun kapital . Si do të

shohim nga ky rast studimi i realizuar nga ekspertët e fushës për vitet 1945-2015 është shumë

përfaqësues për studimin në fjalë.

Prandaj lind pyetja një fillim ulët/lartë për S&P 500 a do të ndikojë për 11 muajt e tjerë tregun

kapital ? Nqs po atëherë mund të themi me bindje të plotë se indeksi sillet si një portofol tregu .

Sipas tabelës së mëposhtëme shohim rezultatet e studimit nga viti 1945-2015 :

Tabela 2. Rezultatet e barometrit 1945-2015

Burimi: S&P 500 Capital IQ

Në ato vite ku indeksi ka pasur rritje në janar , shohim se për gjithë vitin është paraqitur

vlerë e lartë rritje për tregun kapital në normën 11.5 % që është më e lartë se mesatarja që

duhet të kishte prej 7.4% . Ky rezultat del me një saktësi 84%.

Në vitet ku indeksi ka pasur rënie në janar ,i gjithë tregu ka ardhur me rezultat 0.8% që

është më i ulët se 7.4% , dhe ka ndodhur me 41 % të rasteve që është e ulët për shkak se

disa sektorë klasifikohen si sektorë mbrojtës përkatësisht ai i telekomunikacionit , utilities

dhe konsumatorit.

Siç shohim nga rezultatet indeksi ka një sjellje si portofol tregu .

18

Nqs studimin e shtrijmë më në thellësi sipas sektorëve dhe nënidustrive shohim po të njëjtin

rezultat se ecuria e indeksit në janar ndikon top 3 sektoret më të mirë dhe 10 nënindustritë

kryesore për 11 muajt e tjerë të vitit. Tabela e mëposhtme na jep rezultatet :

Grafiku 3. Rezultatet e barometrit për top 3 sektoret dhe top 10 nënindustrite

Burimi: S&P 500 Capital IQ

Indeksi S&P 500 u paraqit me rritje 7.1 % në janar :

Top 3 sektorët për 11 muajt e tjerë shfaqen me një rritje 8.7 %

Top 10 nënindustritë për 11 muajt e tjerë shfaqen me një rritje 14.6 %

Pra siç shohim tregu ndjek indeksin jo vetëm për janarin por për gjithë vitin duke e shfaqur si

portofol tregu .

Nqs shohim përsëri vitin që kaloi 2015 dalim në të njejtin konkluzion , S&P 500 në 31 janar ra

me 2.7 % i gjithë viti deri në 29 janar 2016 solli rezutatet e mëposhtme :

Top 3 sektorët më të mirë ranë me 1.58 %

Top 10 nënindustritë ranë me 1.2 %

19

5 Perfundime :

Standart&Poor’s 500 është një ndër indekset më të vjetër që qarkullon në bursat më kryesore

globale si NYSE dhe NASDAQ

Cilado nga kompanitë që bëhet pjesë e kujdo prej këtyre indekseve , përfitojn privilegjin e të

qënurit në një indeks kaq të mire ku jo shumë lehtë mund të bëhesh pjesë e tij për shkak të

kushteve që ka hyrja në S&P 500

Dy goditjet më të mëdhaja indeksi i ka marrë në dy krizat globale , viti 2002 e njohur si kriza e

aksioneve dhe 2007-2008 e njohur si kriza e kredive .

Kriteret për tu bërë pjesë e indeksit lidhen me vendodhjen , publikimin në bursë , kapitalizimi i

tregut , likuiditetin , flotantja , qëndrueshmëria financiare dhe oferta publike IPO.

Kompanitë pjesë e indeksit janë ndër top liderat e 11 industrive të klasifikuara sipas GISC

S&P 500 ka një mënyrë llogaritje më të saktë që lidhet me vlerën e shumës së kapitalizimit të

tregut të firmave në krahasim me DJIA i cili llogaritet si mesatare e thjeshtë .

Indeksi S&P 500 është një nga indekset më përfaqësues për portofolin e tregut , ku sipas

studimit më të fundit në 1 shkurt 2016 rezultoi se i gjithë tregu kapital ndiqte me 86% siguri

vlerësimin sipas indeksit.

20

Referencat

- S&P Down Jones indices , December 2015 , “Indices Methodology”

- Sam Stovall (U.S. Equity Strategist) , 1 February 2016, “January barometer portofolio”

- S&P 500 wikipedia

- S&P Down Jones Indices , 29 January 2016, “Equity S&P 500”

- GISC sector classification, 1990 (https://www.msci.com/gics )

- S&P Down Jones Indices, December 2015 , “DJIA Indices Calculation”

21