Ερευνητική Εργασία α΄ Τετραμήνου

« ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ

& ΣΧΟΛΙΚΑ ΚΤΗΡΙΑ

από το 1960 έως σήμερα »

ΜΑΘΗΤΗΣ: Βασίλης Γεωργιάδης της Ομάδας «Φίλος film»

YΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: κ. Ε. Σπετσιώτου

Ιανουάριος 2013

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Η μαθητική ποδιά

Η σχολική ενδυμασία στο σχολεία του εξωτερικού και στην Ελλάδα

Αποτελέσματα Ερωτηματολογίων

Κριτική για τις μαθητικές στολές

Τα σχολικά κτίρια από την σύσταση του νέου Ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα

Το ‘’στρογγυλό’’. Ένα πρωτοποριακό σχέδιο, μία παγκόσμια πρόταση προς την

εξέλιξη των σχολικών κτιρίων και του εκπαιδευτικού συστήματος

Βιοκλιματικό σχολείο

Παράρτημα

ΠΗΓΕΣ

Αρχείο από τις ταινιοθήκη τηλεόρασης ΕΡΤ

Κείμενο καρτέλας του κτηρίου στην do.co.mo.mo (International working party for documentation and

conservation of buildings, sites and neighbourhoods of the modern movement), (‘Κτήριο παγκόσμιας

αρχιτεκτονικής αξίας’).

Καλαφάτη Ε. και Παπαλεξόπουλος Δ., ‘Ψηφιακά οράματα και αρχιτεκτονική’, εκδόσεις Libro, 2006

4.bp.blogsport.com

www.alfavita.gr Εκπαιδευτικός Ιστότοπος

http://courses.arch.ntua.gr/112547.html Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ

H Μαθητική Ποδιά

ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΣΤΟΛΗ

Η μαθητική στολή ή αλλιώς σχολική ποδιά για την Ελλάδα

άρχισε να περιορίζεται από το 1964 και κατέληξε να

καταργείται το 1982.

Το καπέλο βάσει νόμου του Υπουργείου Παιδείας

καταργήθηκε το 19641 από Δημόσια Γυμνάσια και η μπλε

ή μαύρη ποδιά των κοριτσιών με το άσπρο κολάρο έκτοτε

άρχισε να περιορίζεται με αποτέλεσμα να καταργηθεί και

αυτή. Στις μέρες μας μόνον χάριν της ομοιομορφίας

παρατηρούμε κάποιες ειδικές στολές στη τέλεση των

παρελάσεων.

H ποδιά ήταν το κατεξοχήν υποχρεωτικό ρούχο για τις

νεαρές έφηβες, σε μπλε συνήθως χρώμα, ενώ τα αγόρια βολεύονταν με καθωσπρέπει

παντελονάκια. Η μπλε σχολική ποδιά χρόνια ολόκληρα στο παρελθόν μαρτυρούσε την ιδιότητα

του μαθητή, υπηρετούσε την ομοιομορφία των μελών της μαθητικής κοινότητας,

κατά ορισμένες απόψεις και την συνοχή της. Τις ποδιές τις αγόραζαν οι περισσότεροι από

βιοτεχνίες και άλλοι από τα μεγάλα καταστήματα της Αθήνας Αφοί Λαμπρόπουλοι, Δραγώνας,

Mινιόν. Οι έχοντες και κατέχοντες φορούσαν Τseklenis, που κόστιζαν τα διπλά χρήματα και τις

οποίες φορούσαν 5-6 παιδιά σε όλο το σχολείο. Φυσικά στα ιδιωτικά ήταν must. Κάθε χρόνο

έβγαζε και καινούρια σχέδια. Άλλοτε με

κουκούλα άλλοτε χωρίς, πότε με κρικάκια ή με

θέση για ομπρελίτσα (!!), με θέσεις για μολύβια ή

με σούρα στην μέση .Τα αγόρια κατά την

δεκαετία του ’50 ήταν αναγκασμένα να φορούν

καπέλα τα οποία ονόμαζαν “κουκουβάγιες” λόγω

του λογότυπου που βρισκόταν επάνω .Παρ’ όλα

αυτά το 1982 καταργήθηκε η σχολική ποδιά ως

ένδειξη εκδημοκρατισμού, πλουραλισμού,

ελευθερίας στην ανάπτυξη της προσωπικότητας.

και οι μαθητές άφησαν με μεγάλη ευκολία την

μπλε στολή πίσω τους. Πολλοί από αυτούς

δήλωναν ανακουφισμένοι γιατί υποστήριζαν ότι

φορώντας την στολή ασφυκτιούσαν. Τα τελευταία

1 http://el.wikipedia.org/wiki/1964

χρόνια «άνοιξε» η συζήτηση για την επαναφορά με διαφορετική ένταση κάθε φορά ποτέ όμως

μέχρι σήμερα δεν έγινε κάποια σχετική ενέργεια.

Υπάρχουν κάποια πλεονεκτήματα αλλά και κάποια μειονεκτήματα όσον αφορά τις μαθητικές

στολές.

Ως πλεονεκτήματα θα έλεγε κανείς, το να φοράνε οι μαθητές στολές, τους δίνει μια

ομοιομορφία, τους κάνει να δείχνουν ότι είναι σύνολο μιας ομάδας και δεν διαμορφώνονται

ρατσιστικές απόψεις και σχόλια για παιδιά που δεν μπορούν να αγοράζουν ακριβά ρούχα.

Επιπλέον, φορώντας τις μαθητικές στολές οι μαθητές ίσως νιώθουν πιο υπεύθυνοι σχετικά με

το σχολείο.

Ως μειονέκτημα θα λέγαμε ότι, το να σου επιβάλλουν τι θα φορέσεις θα μπορούσε να

χαρακτηριστεί και ως έλλειψη δημοκρατίας. Ένα ακόμη μειονέκτημα είναι ότι καθώς ο

τρόπος ντυσίματος είναι και προσωπική έκφραση του χαρακτήρα του καθενός, αν οι μαθητές

δεν έχουν αυτή την επιλογή νιώθουν πιεσμένοι και προσπαθούν να εκφραστούν με πιο

ακραίους τρόπους.

Η ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ

Όμως υπάρχουν πολλές χώρες στις οποίες οι μαθητές φορούν ακόμη μαθητικές στολές.

Κάποιες από αυτές είναι:

Αργεντινή

Βενεζουέλα

Βραζιλία

Δανία

Κούβα

Νιγηρία

Η σχολική στολή στα σχολεία του εξωτερικού είναι κάτι το συνηθισμένο καθώς στις

περισσότερες χώρες στον κόσμο οι στολές είναι υποχρεωτικές. Σε χώρες όπου δεν υπάρχουν

στολές και το ντύσιμο είναι πιο άτυπο υπάρχουν κώδικες ένδυσης στους οποίους βασίζονται οι

μαθητές για την επιλογή των ρούχων τους. Κάποιες από αυτές τις χώρες είναι οι Η.Π.Α , ο

Καναδάς, η Ιταλία και η χώρα μας η οποία δεν έχει κάποιο κανόνα ένδυσης αλλά αφήνει στην

κρίση των μαθητών τον τρόπο με τον οποίο θα ντυθούν.

Πιο συγκεκριμένα αναφέρουμε ότι:

Στις Η.Π.Α υπάρχει κανόνας ενδυμασίας, για τα αγόρια προβλέπει παντελόνια με ζώνη,

φανελάκια πόλο, πουκάμισα, σορτσάκια και παπούτσια αθλητικά ή πάνινα. Για τα κορίτσια

υπάρχουν περισσότερες επιλογές αλλά πιο αυστηρές καθώς πρέπει να. Είναι σεμνό το ντύσιμό

τους. οι επιλογές ποικίλουν αναλόγως το σχολειό στο οποίο φοιτούν. Οι φούστες και τα

παντελόνια πρέπει να έχουν ένα συγκεκριμένο μήκος και τα σορτσάκια δεν επιτρέπονται σε

όλα τα σχολειά.

Στον Καναδά τα περισσότερα δημόσια σχολεία δεν απαιτούν από τους μαθητές τους να

φορούν στολές αλλά περιλαμβάνουν αυστηρούς κανόνες για το προκλητικό ντύσιμο. Το 1990 η

καθολική εκκλησία έδωσε αυστηρή εντολή να υπάρξει στολή.(πουκάμισα ,γραβάτες για τα

αγόρια και φούστες για τα κορίτσια).

Στην Ιταλία οι στολές στα σχολεία είναι σπάνιες καθώς συνδέονται με την εποχή του

Μουσολίνι όπου είχαν παιδιά σε φασιστικά κινήματα και έπρεπε να φορούν στολές εντός και

εκτός σχολείου. Ωστόσο μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1960.

Σε αντίθεση στην Αγγλία οι σχολικές στολές εισήχθησαν για πρώτη φορά στα σχολεία κατά

την διάρκεια της βασιλείας του βασιλιά Henry VIII.Η στολή τους αποτελείτο από ένα παλτό σε

στυλ μπουφάν χρώματος μπλε καθώς συμβόλιζε την ταπεινοφροσύνη των παιδιών. Το 1870

εισήχθη η δωρεάν πρωτοβάθμια εκπαίδευση για όλα τα παιδιά. Εκείνη την περίοδο τα αγόρια

φορούσαν κοντά παντελόνια και σακάκια μέχρι περίπου την ηλικία των 14 και στην συνέχεια

μακρύ παντελόνι. Τα κορίτσια φορούσαν μπλούζες , πουκάμισα ,φορέματα και ποδιά, προς τις

αρχές του 20ου

αιώνα ήρθαν τα gymslips, φορέματα τα οποία φοριόντουσαν πάνω από

πουκάμισα και με σορτσάκι από μέσα ώστε να είναι πιο άνετες οι κοπέλες.

Η Νέα Ζηλανδία έχει ακολουθήσει το Βρετανικό σύστημα στις σχολικές στολές. Οι

μεγαλύτεροι μαθητές έχουν το δικαίωμα να μην φορούν την ομοιόμορφη στολή του σχολείου

.Κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 1980 και του 1990 άρχισε να υπερισχύει η τάση για την

αντικατάσταση της παραδοσιακής στολής με πιο «μοντέρνες» επιλογές. Όμως η τάση αυτή

φαίνεται να έχει αντιστραφεί καθώς τα τελευταία χρόνια ένας μικρός αριθμός σχολείων δεν

έχουν στολές. Κάποια σχολεία παρέχουν την δυνατότητα για φούστες ή παντελόνια για τα

κορίτσια και παντελόνια και σορτς για τα αγόρια.

Επίσης η Ιρλανδία έχει ακολουθήσει το βρετανικό ύφος στις σχολικές στολές. Παρόλα αυτά το

πόλο και τα σακάκια φαίνεται να μην είναι τόσο δημοφιλές όσο στο Ηνωμένο Βασίλειο ενώ οι

φούστες των κοριτσιών μεσαίου μήκους είναι πιο συνηθισμένες στην Ιρλανδία. Στην Νιγηρία

οι μαθητές πρέπει να φορούν στολή για την πρόσβαση τους στα σχολεία. Επίσης οι οικογένειες

που δεν αντέχουν οικονομικά να αγοράσουν στολή υπάρχουν προγράμματα που το κράτος

διανέμει στολές στις φτωχότερες οικογένειες. Η Βόρεια Ιρλανδία υποστηρίζει τις φτωχότερες

οικογένειες αφού τις υποχρεώνει να πληρώνουν μόνο 35 λίρες με πρωτοβάθμια επιδόματα .

Αυτό το κάνουν οι αρμόδιοι τοπικής παιδείας και τα Συμβούλια κυρίως για γονείς που

παίρνουν το επίδομα.

Λόγω της ιστορίας, στο Πακιστάν , οι μαθητές των ιδιωτικών σχολείων αλλά και των

δημοσίων είναι υποχρεωμένοι να φορούν στολή. Η στολή αυτή είναι διαφορετική ανάμεσα στα

κορίτσια και στα αγόρια. Τα αγόρια φορούν κυρίως παντελόνι και πουκάμισο ενώ τα κορίτσια

φορούν ένα φόρεμα ή μια φούστα σε νεαρή ηλικία ενώ το παραδοσιακό “sholar Kawiz” μετά

τα 12.

Παρά το γεγονός ότι αυτός ο νόμος στο Πακιστάν εφαρμόζεται αυστηρά τα παιδιά

μεγαλύτερης ηλικίας. Μπορούν να φορούν τα αγόρια χαμηλά χρωματιστά τζιν αντί για

παντελόνια και τα κορίτσια και οι γυναίκες μπορούν να φορούν μαντήλια . Αν όμως φορούν

μόνο τα καθημερινά τους ρούχα μπορεί να υποστούν κάποιο πρόστιμο , το παιδί να αποβληθεί

από το σχολείο ή ακόμη και να αντιμετωπίσει λεκτική και σωματική τιμωρία .Μερικά από τα

σχολεία στο Πακιστάν παρέχουν στα παιδιά μια μέρα που μπορούν να φορούν «χρωματιστά

ρούχα» δηλαδή ότι φορούν καθημερινά ενώ άλλα υποχρεώνουν τους μαθητές να φορούν

συνεχώς τη στολή του σχολείου τους.

Όλα τα παιδιά στη Γκάνα θα πρέπει να φορούν αναγκαστικά στολή στο σχολείο τους.

Μάλιστα πρόσφατα έχουν δημιουργηθεί προγράμματα από τα οποία φτωχές οικογένειες

επιδοτούνται ώστε να εισπράττουν χρήματα και να καταφέρουν να μορφωθούν. Αυτή η

πολιτική είναι μέρος ενός προγράμματος που θεσμοθετήθηκε από την κυβέρνηση για να

παρέχει εισόδημα στα παιδιά που φορούν σχολική στολή και είναι σε μειονεκτική θέση.

Τα σχολεία στην Ινδία είναι σχεδόν όλα καθολικά από το βασικό ως το πιο υψηλό επίπεδο

μόρφωσης. Οι στολές των αγοριών των Ινδιών αποτελούνται από ανοιχτόχρωμο πουκάμισο και

μακρύ σκούρο παντελόνι. Οι στολές των κοριτσιών αποτελούνται συχνά από πουκάμισο και

φούστα. Βέβαια υπάρχουν και κάποια σχολεία που είναι αποκλειστικά και μόνο για κορίτσια.

Ορισμένες σχολές απαιτούν από τους μαθητές τους να φορούν γραβάτα κυρίως αυτές που

λειτουργούν από ιεραποστόλους. Η Ινδική Κυβέρνηση έβγαλε ως πολιτική απόφαση να μην

απαγορευτούν τα αθλήματα και τα θρησκευτικά σύμβολα από ατ σχολεία . Μερικοί

Μουσουλμάνοι άνδρες φορούν ένα τουρμπάνι εκτός από τη σχολική στολή ενώ τα κορίτσια

φορούν ένα πέπλο.

Στην Βραζιλία Τα ιδιωτικά σχολεία αναγκάζουν τους μαθητές τους να φορούν στολές, με

μερικές εξαιρέσεις στο λύκειο. Τα δημόσια σχολεία συνήθως δεν αναγκάζουν τους μαθητές να

φορούν στολές, λόγω του χαμηλού εισοδήματος του πληθυσμού τους, ωστόσο μπορεί να έχουν

μία. Γενικά, οι στολές αποτελούνται από ένα μπλε παντελόνι και ένα άσπρο μπλουζάκι με το

σύμβολο του σχολείου τυπωμένο ή κεντημένο πάνω του. Μερικά σχολεία επιβάλλουν ειδικά

χρώματα στα παπούτσια, όπως το μαύρο ή το άσπρο. και σε μερικά λύκεια δίνουν την

δυνατότητα στους μαθητές τους να φορούν τζιν. Τα σχολεία προσπαθούν να οριοθετήσουν τη

χρήση άλλων τύπων ενδυμάτων ως μία προσπάθεια να μειώσουν τον καταναλωτισμό μεταξύ

των μαθητών.

Οι λευκές μπλούζες εργασίας είναι οι πιο ευρέως γνωστές σχολικές στολές στα δημόσια

σχολεία στην Αργεντινή. Αυτό φαίνεται να είναι μία αντανάκλαση από την Ιταλική επιρροή,

όταν η Αργεντινή ήταν ένας από τους κύριους προορισμούς για τους Ιταλούς μετανάστες στα

τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού αιώνα. Αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες στα τέλη του

19ου αιώνα, ιδιαίτερα η Γαλλία και η Ιταλία, εισήγαγαν τις μπλούζες εργασίας ως σχολική

ενδυμασία. Αυτοί το είδαν σαν ένα δρόμο που καλύπτει τις διαφορές στην ενδυμασία των

παιδιών, ώστε τα φτωχά παιδιά να μην ντρέπονται από το φτωχό τους ντύσιμο. Στα δημόσια

σχολεία τα παιδιά δεν είναι αναγκασμένα να φοράνε επίσημες στολές με αποτέλεσμα να

φορούν δικά τους ρούχα κάτω από τις μπλούζες εργασίας τους. Ωστόσο, πολλά ιδιωτικά

σχολεία έχουν επίσημες σχολικές στολές και μάλιστα πολλά από αυτά έχουν υιοθετήσει στολές

αγγλικού στιλ.

Οι σχολικές στολές είναι συνηθισμένες στην Κούβα. Όλοι οι μαθητές ανεξαρτήτως ηλικίας ή

φύλου φορούν σχολικές στολές με το χρώμα που υποδηλώνουν τον βαθμό του επιπέδου τους.

Τα παιδιά φορούν επίσης κασκόλ σαν μέλη του κουβανικού οργανισμού πρωτοπόρων νέων

Υπήρξαν θλιβερές περιπτώσεις που τα παιδιά δεν είχαν χρήματα να αγοράσουν παπούτσια και

αναγκάζονταν να πηγαίνουν σχολείο ξυπόλυτα.

Ακολουθούν εικόνες από την ενδυμασία μαθητών

σε διάφορες χώρες ανά τον κόσμο

ΕΛΛΑΔΑ (παλιότερα)

Το 1980 έγινε έρευνα σε μια εφημερίδα της

εποχής που έδειχνε το κόστος των στολών

π.χ. του νηπιαγωγείου οι στολές στοίχιζαν

από 395δρχ έως 500 δρχ, του δημοτικού

485δρχ μέχρι 970δρχ, του γυμνασίου

αρχίζουν από 695δρχ έως 1.450δρχ του

Tσεκλένη. Όπως δείχνει η έρευνα όσο

ανεβαίνει η τάξη τόσο αυξάνεται και το

χρηματικό ποσό με εξαίρεση τις στολές του

Tσεκλένη.

Η.Π.Α

Ιταλία

Καναδάς

Αγγλία

Ιρλανδία

Νέα Ζηλανδία

Κούβα

Πακιστάν

Γκάνα

Βραζιλία

Ρωσία

Αποτελέσματα Ερωτηματολογίων

Μέσα από ερωτηματολόγια που μοιράστηκαν στους μαθητές της Α’ & Β’ τάξης του 2ου

Λυκείου Σπάρτης μπορούμε να παρατηρήσουμε κάποιες από τις προτιμήσεις των μαθητών.

Μέσα από ερωτηματολόγια που μοιράστηκαν στους μαθητές της Α’ & Β’ τάξης του 2ου

Λυκείου Σπάρτης μπορούμε να παρατηρήσουμε κάποιες από τις προτιμήσεις των μαθητών.

ΚΡΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΑΘΗΤΙΚΕΣ ΣΤΟΛΕΣ

Παρατηρώντας τον τελευταίο καιρό τα εκπαιδευτικά συστήματα άλλων χωρών, και κυρίως

βίντεο από αυτά, παρατήρησα πως στις περισσότερες χώρες επιλέγουν να φοράνε στολές στο

σχολείο. Κάθε σχολείο έχει τη δική του στολή ή όλα τα σχολεία έχουν την ίδια.

Έτσι οι μαθητές είναι πάντα καλοντυμένοι και καθαροί.

Προσωπικά είμαι υπέρ της στολής. Έτσι οι μαθητές δεν διαχωρίζονται μεταξύ τους ανάλογα με

τα ρούχα που φοράνε, δεν νιώθουν άσχημα αν φοράν ρούχα από τη λαϊκή και έχουν μια

γενικότερα ευπρεπή εικόνα. Πολλοί θεωρούν ότι αν βάλουν στολές στα σχολεία θα είναι ένα

επιπλέον έξοδο για τις οικογένειες και δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν. Πιστεύω πως αυτό

είναι λίγο λανθασμένο ως επιχείρημα, μιας και κοστίζει λιγότερο απ' ότι οι 10 διαφορετικές

φόρμες και κοστούμια που αλλάζουν τα παιδιά στο σχολείο καθημερινά.

Γενικά θα έλεγε κανείς ότι η κινηματογραφική βιομηχανία της δεκαετίας του ’60 ακολουθεί τη

την προσέγγιση τριών κινηματογραφικών ταινιών ( «χτυποκάρδια στο θρανίο» , «το ξύλο

βγήκε από τον παράδεισο» και « η δασκάλα με τα ξανθά μαλλιά» ) ως ιστορικών

ντοκουμέντων για τα εκπαιδευτικά δρώμενα της εποχής σε σύγκριση με τα αντίστοιχα ,

χρονικά , νομοθετικά διατάγματα .

Τα σχολικά κτίρια από τη σύσταση του νέου Ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα.

Η εξέταση των σχολικών κτιρίων πρωτοβάθμιας

και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από τη σύσταση

του νέου Ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα

αποτελεί ένα σημαντικό κεφάλαιο στη μελέτη της

νεοελληνικής αρχιτεκτονικής. Τα κτίρια αυτά

συνιστούν τεκμήρια της νεώτερης ιστορίας μας

και προσφέρουν σημαντικές πληροφορίες για την

οικονομική και κοινωνική συγκρότηση του

νεοελληνικού κράτους.

Η παρουσίαση των εκπαιδευτήριων γίνεται με τον

διαχωρισμό τους σε τρεις χρονολογικές περιόδους:

1. από τη σύσταση του νέου Ελληνικού κράτους μέχρι το 1930

2. από το 1930 μέχρι το 1940 (από το 1940 μέχρι το 1960 δεν υπάρχει σημαντική

δραστηριότητα στην ανέγερση σχολείων)

3. και από το 1960 μέχρι σήμερα.

Τα σχολικά κτίρια αναλύονται με γνώμονα τη σχέση ανάμεσα στις συνθετικές τους αρχές και

το κατασκευαστικό σύστημα κάθε εποχής. Μέσα λοιπόν από τη μελέτη των κατόψεων, των

όψεων και των τομών εξετάζεται ο βαθμός στον οποίο η σχέση αυτή αναπτύσσει τυπολογία.

Ιδιαίτερο βάρος κατά τη μελέτη της εξέλιξης των σχολικών κελυφών δίνεται στην εισαγωγή

του οπλισμένου σκυροδέματος ως υλικού και τρόπου κατασκευής.

Για την υλοποίηση των παραπάνω στόχων εξετάζονται συγκεκριμένα παραδείγματα σχολικών

κτιρίων που κρίθηκαν ως αντιπροσωπευτικότερα

κάθε εποχής

Παλαιότητα και καταπόνηση λόγω σεισμών Είναι απόλυτα

ενδεικτικό ότι

από τις περίπου

14.000 μονάδες

στη χώρα

(24.000 κτίρια)

το 25% (6.000

κτίρια) είναι κατασκευασμένα πριν το 1959, όταν δηλαδή

δεν υπήρχε αντισεισμικός κανονισμός, το 29,1% (7.000

κτίρια) από το 1960 μέχρι και το 1985, όταν ίσχυε ο παλιός αντισεισμικός κανονισμός και το

45,8% (11.000 κτίρια) έχει φτιαχτεί βάση του

καινούργιου αντισεισμικού κανονισμού.

Συμπερασματικά, πάνω από το 50% των σχολικών

μονάδων είναι 30 - 50 χρόνων, χρειάζονται άμεσα

κατασκευαστικές βελτιώσεις και ενισχύσεις και

αντικατάσταση σε βάθος πενταετίας.

Τονίζεται δε, ότι "Υπάρχουν σχολεία που θέλουν

κυριολεκτικά γκρέμισμα".

Το ‘Στρογγυλό’: Ένα πρωτοποριακό σχέδιο, μια παγκόσμια πρόταση προς την εξέλιξη του

εκπαιδευτικού συστήματος

Όλοι μας είτε είμαστε μαθητές είτε όχι, ονειρευόμαστε σύγχρονα εκπαιδευτικά κτίρια τα οποία

θα μας δίνουν την δυνατότητα να ζούμε σε ευχάριστο περιβάλλον. Ένα περιβάλλον που θα

αποβλέπει ίσως και σε εξοικονόμηση ενέργειας κ.λ.π. Με τη λέξη ‘Στρογγυλό’ αποκαλούν –

κυρίως οι κάτοικοι του Αγίου Δημητρίου - το κτίριο στο οποίο στεγάζονται το 1ο Γυμνάσιο, το

1ο Γενικό Λύκειο του Αγίου Δημητρίου και ένα δημόσιο ΙΕΚ.

Είναι πράγματι ένα τελείως στρογγυλό κτίριο με μια πολύ ενδιαφέρουσα φιλοσοφία

σχεδιασμού από έναν πολύ σημαντικό αρχιτέκτονα.

Το κτίριο περιλαμβάνει 36 αίθουσες διδασκαλίας, αίθουσες καθηγητών, αίθουσα συνεδριάσεων

και άλλων χρήσεων και άλλους χώρους, ενώ ξεχωριστά βρίσκονται δύο γυμναστήρια. Η

έκταση του κτιρίου είναι 50.000 m2 και των γυμναστηρίων 1.140 m2.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Παρά το ότι τα περισσότερα

σχολικά κτίρια την δεκαετία

του 1960 σχεδιάζονταν από

το τεχνικό τμήμα του Οργανισμού Σχολικών Κτηρίων, το 1967 – 1969 ανατέθηκε σε γνωστούς

αρχιτέκτονες να σχεδιάσουν ορισμένα σχολικά κτίρια. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν ο Τάκης

Ζενέτος ο οποίος ανέλαβε το 1969 τον σχεδιασμό του εξαταξίου Γυμνασίου (τότε) του Αγίου

Δημητρίου.

Ο σχεδιασμός έπρεπε να ακολουθεί την τυπική γραμμική διάταξη των αιθουσών σύμφωνα με

το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, την φιλοσοφία και την εκπαιδευτική πολιτική του Ο.Σ.Κ., η οποία

δεν είχε αλλάξει από τον 19ο αιώνα. Ο Αρχιτέκτονας δεν ακολούθησε την τυπική γραμμική

διάταξη αλλά αντίθετα, πρότεινε μία κυκλική διάταξη των αιθουσών διδασκαλίας στην οποία

σχηματίζεται μια εσωτερική κυκλική αυλή που αποτελεί έναν δημόσιο χώρο για τη σχολική

κοινότητα. Για τον λόγο αυτό αναγκάστηκε να κάνει μακρές συζητήσεις με τον Ο.Σ.Κ. ώστε ο

τελευταίος να δεχθεί την κυκλική διάταξη.

Μελετώντας επί έξη μήνες την διεθνή βιβλιογραφία επάνω στις μελλοντικές εκπαιδευτικές

τάσεις, σχεδίασε την μετάβαση από μια εκπαίδευση η οποία προσφέρει μόνο δύο επίπεδα

σχέσεων (τάξη/ σχολείο) σε μια πολυ-επίπεδη πολλαπλή οργάνωση του σχολείου η οποία

περιλαμβάνει την ιδιαίτερη λειτουργία εύκαμπτων και εξελισσόμενων μαθητικών ομάδων.

Στην ουσία η πρότασή του ήταν μια εκπαιδευτική λειτουργία κατά την οποία, ο καθηγητής

αναθέτει στους μαθητές ατομικές εργασίες, που σε ένα επόμενο στάδιο συντίθενται στο επίπεδο

της τάξης. Σε μια τέτοια λειτουργία, το εκπαιδευτικό περιβάλλον, εφοδιασμένο με ψηφιακά

μέσα, θα πρέπει να επιτρέπει και τα δύο είδη εργασιών: συλλογικές και ατομικές.

Έτσι, αυτό που απαιτείται είναι ένας χώρος ο οποίος να μπορεί να εξελίσσεται συνεχώς.

Ο χώρος αυτός ορίζεται μεν από σταθερά δομικά στοιχεία (σκελετός) περιλαμβάνει όμως ένα

σύστημα εσωτερικών στοιχείων (χωρίσματα) που είναι ευέλικτα και μπορούν να αλλάζουν

συνεχώς, έτσι ώστε να ορίζονται οι αίθουσες οι οποίες επίσης αλλάζουν ανάλογα με τις

ανάγκες του σχολείου και τις λειτουργίας του.

Επιπλέον, η πρόταση του Ζενέτου ήταν η λειτουργία του σχολείου σε φάσεις ακολουθώντας τη

εξέλιξη του εκπαιδευτικού συστήματος, όπως αυτός την προέβλεπε.

Στην πρώτη φάση η διάταξη θα εξυπηρετούσε τις ανάγκες των συμβατικών μεθόδων

διδασκαλίας. Έτσι, υπάρχουν αυτόνομες αίθουσες διδασκαλίας, ομαδοποιημένες σε ημικύκλια

σε τρείς ορόφους γύρω από έναν κυκλικό χώρο. Η αίθουσα πολλαπλών χρήσεων (τώρα

αίθουσα εκδηλώσεων) βρίσκεται κάτω από το επίπεδο της εισόδου και η οροφή της

υποστηρίζει την εσωτερική κυκλική αυλή. Τα γυμναστήρια τοποθετούνται κάτω από την

εξωτερική αυλή ώστε να μεγαλώσουν οι ακάλυπτες εκτάσεις επειδή η επιφάνεια του οικοπέδου

θεωρήθηκε ανεπαρκής.

Στην τελική φάση λειτουργίας, στο κέντρο του κύκλου θα έπρεπε διαμορφωθεί ένας ‘πυρήνας

οπτικο-ακουστικού εξοπλισμού’. Ο χώρος θα έπρεπε να ενοποιηθεί, να αναπτυχθεί και να

επιτρέπει την συνύπαρξη και την εναλλακτική λειτουργία και των μικρών ομάδων και των

τάξεων.

Η κυκλική διάταξη δίνει στην οικοδομή μια ξεχωριστή και δυναμική μορφή σε αντίθεση με το

αστικό περιβάλλον της. Η ιδέα ενός αυτόνομου κτηρίου και μιας μορφής απομονωμένης και

διαφοροποιημένης δεν είναι καινούργια. Συνιστά μια από τις ιδιαιτερότητες του

‘μοντερνισμού’ και ο Ζενέτος ήταν πράγματι ένας ‘μοντέρνος’ αρχιτέκτονας. Όμως,

ταυτόχρονα, πρότεινε ένα ισχυρό κέντρο το οποίο μπορούμε να πούμε ότι επιτρέπει στη

σχολική κοινότητα να αυτοκαθοριστεί. Συγχρόνως, το γεωμετρικό κέντρο του κτηρίου θα

αποτελούσε το σημείο ηλεκτρονικής εξόδου και διασύνδεσης με την ευρύτερη κοινότητα στην

οποία ανήκει. Αυτό σημαίνει ότι ο κεντρικός χώρος του σχολείου δεν είναι κενός. Δεν είναι ένα

αίθριο όπου μαθητές και καθηγητές μαζεύονται στα διαλλείματα. Ο σκοπός ήταν να

χρησιμοποιηθεί έτσι ώστε να δίνει νόημα στο όλον ως αυτόνομος οργανισμός και συγχρόνως

να το συνδέει με την γύρω κοινότητα. Το Κέντρο του συμπλέγματος σε κάθε όροφο θα

έπρεπε να είναι ένας χώρος κεντρικής οργάνωσης και διαχείρισης εκπαιδευτικών μέσων και

δεδομένων σε ένα όχι και τόσο μακρινό μέλλον, όπως ο Ζενέτος ήλπιζε αν και σήμερα ακόμα,

multimedia και Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές προσπαθούν να βρουν την θέση τους στην

εκπαιδευτική διαδικασία.

Για την υλοποίηση του

σχεδίου, εφαρμόστηκε μια

ξεκάθαρη διάκριση ανάμεσα

στον σκελετό και στα

υπόλοιπα στοιχεία.

Ο ασοβάτιστος σκελετός

ορίζει την γενική μορφή και

διάταξη του κτηρίου.

Θεωρείται μάλιστα ως ο πιο

κατάλληλος για την

υλοποίηση της κατασκευής, αφού, σύμφωνα με τον Ζενέτο, προσφέρει διάρκεια, οικονομία και

μείωση του κόστους συντήρησης.

Από τα υπόλοιπα στοιχεία ο Ζενέτος εστίασε την προσοχή του στα εσωτερικά διαμερίσματα.

Με σκοπό να αποκτήσει ευελιξία κατά την πάροδο του χρόνου, με άλλα λόγια, για να μπορεί

το κτήριο να ανταποκρίνεται στις αλλαγές του εκπαιδευτικού συστήματος, στο οποίο

έλπιζε πρότεινε εσωτερικά στοιχεία περιορισμένης διάρκειας ζωής και μικρού κόστους.

Παρόλα αυτά δεν πίστευε ότι το μελλοντικό εκπαιδευτικό μοντέλο είναι άμεσα εφαρμόσιμο. Γι

αυτό τον λόγο και δεν πρότεινε ακριβές τελικές λύσεις.

Το κτίριο αποπερατώθηκε το 1974 σύμφωνα με τις σχεδιαστικές προθέσεις του αρχιτέκτονα,

άλλα μέχρι σήμερα λειτουργεί σύμφωνα με την πρώτη φάση του σχεδιασμού, ακολουθώντας

ένα εκπαιδευτικό σύστημα Που δεν έχει ακόμα αλλάξει!

Αξιολόγηση

Ο σχεδιασμός αυτού του σχολικού συγκροτήματος ήταν μια ευκαιρία να εκφραστεί

μια παγκόσμια πρόταση επάνω στις μελλοντικές προοπτικές του εκπαιδευτικού

συστήματος. Στόχευε σε έναν ανασχηματισμό του εκπαιδευτικού συστήματος και εργάστηκε

προς τον καθορισμό των ανάλογων εργαλείων και χώρων.

Ο Αρχιτέκτονας ‘τόλμησε’ με την πολυπλοκότητα και την έκφραση ως προς τον χώρο.

Πέρασε από την πειθαρχία στην διαδικασία και τον έλεγχό της. Έψαχνε τρόπο να

διαπεράσει την ιεραρχική σχέση δασκάλου – μαθητή και να ανοίξει το σχολείο στην

κοινωνία. Οι ιδέες του Ζενέτου ήταν κοινωνικά καινοτόμες και ανάλογα καινοτόμες ήταν και

οι προτάσεις του για την οργάνωση του χώρου.

Το σχολείο αποτελεί μια ξεχωριστή αρχιτεκτονική πρόταση λόγω της κυκλικής του μορφής,

που βρίσκεται σε αισθητική αντίθεση με την γύρω περιοχή, ένα σημαντικό δημόσιο κτήριο που

λειτουργεί μέχρι σήμερα ως το εκπαιδευτικό και πολιτιστικό κέντρο της περιοχής. Τέλος, το

σχολείο αποτελεί σταθερή και σημαντική αρχιτεκτονική αναφορά σε εθνικό επίπεδο και

διδάσκεται στην Αρχιτεκτονική Σχολή.

Θεωρείται δε από τους κατοίκους της περιοχής ως ένα πολύτιμο αρχιτεκτονικό και πολιτιστικό

στοιχείο της.

1. Οι παραπάνω πληροφορίες προήλθαν από

την καρτέλλα του κτιρίου

στην do.co.mo.mo (International working

party for documentation and conservation of

buildings, sites and neighbourhoods of the

modern movement), όπου έχει χαρακτηριστεί

ως ‘Κτίριο παγκόσμιας αρχιτεκτονικής

αξίας’.

2. Καλαφάτη Ε. και Παπαλεξόπουλος Δ.,

‘Ψηφιακά οράματα και αρχιτεκτονική’, εκδ.

Libro, 2006

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Σήμερα η πολιτεία με τα επιδοτούμενα

προγράμματα προχώρησε στην

δημιουργία ενός βιοκλιματικού σχολείου

στην περιοχή του Καρέα. Ένα σχολείο με

ταυτότητα απόλυτα οικολογική.

Το νέο αυτό ξεχωριστό και πρότυπο

σχολείο, χρησιμοποιεί το βρόχινο νερό,

διαθέτει φωτοβολταϊκά συστήματα για

την κάλυψη των αναγκών φωτισμού του, δεν χρειάζεται πετρέλαιο για θέρμανση, καθώς

χρησιμοποιεί την ηλιακή ενέργεια, έχει ενεργειακά τζάμια και ψυχρά χρώματα για την

καλύτερη μόνωση του κτιρίου και σύστημα εξαερισμού με αισθητήρα για την αυτόματη

ανανέωση του αέρα όταν είναι απαραίτητο.

'Ο στόχος της δημιουργίας του είναι η σωστότερη διαχείριση των φυσικών πόρων, που

επιτυγχάνεται μέσα από την ενεργειακή αυτάρκεια -σε σημαντικό βαθμό- του σχολείου και τις

μειωμένες ανάγκες του σε ενέργεια. Με τον τρόπο αυτό, το σχολείο είναι φιλικό προς το

περιβάλλον, ενώ ταυτόχρονα επιτυγχάνεται και σημαντική οικονομία στα έξοδα ύδρευσης, ηλεκτροδότησης και θέρμανσης του κτιρίου.

Η φοίτηση σε ένα τέτοιο σχολείο θα συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση των μαθητών σε

περιβαλλοντικά και ενεργειακά θέματα ενώ η προστασία του περιβάλλοντος πρέπει να αποτελεί

καθημερινό μέλημα μας.

Ευχόμαστε σαν μαθητές αλλά και σαν φορολογούμενοι πολίτες αυτής της χώρας, να

δημιουργηθούν και άλλα τέτοια σχολικά συγκροτήματα που θα αποτελέσουν πηγή ζωής για

τους μαθητές τους αλλά και για ολόκληρο το κοινωνικό σύνολο.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Το πνεύμα αυτό της τάσης για αλλαγή αποτυπώνεται στα «Χτυποκάρδια στα θρανία» (1963,

σεν.-σκην. Αλ. Σακελλάριου, παραγωγή Φίνος Φιλμς, πρωταγωνιστούν Αλ. Βουγιουκλάκη,

Δημ. Παπαμιχαήλ, Λάμπρος Κωνσταντάρας κ.α.). Η χωροταξική διάρθρωση (παρόμοια με

εκείνη του «Ξύλου βγήκε από τον Παράδεισο») που είναι ενδεικτική των σχέσεων μαθητή-

καθηγητή, είναι νομικά προκαθορισμένη: η έδρα είναι υπερυψωμένη, ενδεικτικό της υπεροχής

του καθηγητή, με τα βιβλία δεξιά και αριστερά και τα αγάλματα αρχαίων και τα εικονίσματα

του Χριστού και του Βασιλιά να ενισχύουν την εξουσία του. Ενδεικτικό της αλλαγής, ο

σύλλογος αποφασίζει ομόφωνα χωρίς να διατάξει ο διευθυντής. Αντανακλάται ακόμη, η

σημαντικότητα κοινωνική και επαγγελματική, του απολυτηρίου της 8ης. Υπάρχει το άγχος των

μαθητριών για τις εξετάσεις (όπως και στο «Ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο»). Η

αστυνόμευση, εν τούτοις, των μαθητριών και εκτός σχολικού κτιρίου θεωρείται εύλογη, ενώ η

διάκριση των δύο φύλων ως προς την αγωγή τους καλά κρατεί. Όλες οι μαθήτριες είναι

ντυμένες ομοιόμορφα με την σχολική ποδιά και κρατούν την κλασική «σάκκα».

Oι κινηματογραφικές ταινίες αποτελούν ένα πολιτιστικό προϊόν και ως τέτοιο φέρνει τις

επιδράσεις της κοινωνίας μες στην οποία μορφώνεται , δε μπορούμε να αγνοήσουμε την

ιδιαιτερότητα και την έντονη υποκειμενικότητα του σκηνοθέτη αξιοποίηση τους ως

ντοκουμέντων για την εκπαιδευτική πραγματικότητα της εποχής εκείνης , νομίζουμε , πως έχει

μεγαλύτερη αξία για το κρυφό αναλυτικό πρόγραμμα , το οποίο αποτυπώνεται αυθόρμητα στη

μεγάλη οθόνη. Μέσα από τις ελληνικές ταινίες βλέπουμε την στολή που φορούσαν οι μαθητές

εκείνης της εποχής αλλά και τα σχολικά κτίρια. Συμπερασματικά , θα μπορούσαν να

αξιοποιηθούν ως ένα επιπρόσθετο ντοκουμέντο όταν κάποιος θέλει να μελετήσει την

εκπαίδευση της εποχής εκείνης και το οποίο δεν αξιοποιείται καθόλου. Η ποιοτική ανάλυση

των ταινιών ήταν ευσύνοπτη και σίγουρα χρειάζεται βαθύτερη μελέτη των ταινιών για να

αναδειχτεί η σχέση τους με την εκπαιδευτική πραγματικότητα της εποχής. Υπάρχει πλήθος

άλλων ταινιών που έχουν απεικονίσεις της ιστορίας της εκπαίδευσης και στις οποίες μπορεί να

μελετήσει κάποιος διάφορες μεταβλητές (π.χ. το πώς προβάλλεται στο «Νόμος 4000» ο

αντίστοιχος νόμος ή η παιδαγωγική σχέση, ή στο «Ο δασκαλάκος ήταν λεβεντιά» ο ρόλος του

δασκάλου στα χωριά της ελληνικής υπαίθρου της εποχής εκείνης και οι κοινωνικές προσδοκίες

από αυτόν, κ.α.). Ο κινηματογράφος δεν έπαιξε εντεταλμένα ρόλο προπαγανδιστικού μέσου για

την εκπαίδευση όπως π.χ. ο βρετανικός του Β΄ παγκοσμίου πολέμου ( Cunningham , 2000) ,

ωστόσο σίγουρα απεικόνισε και προώθησε τάσεις και στάσεις. Το ίδιο συμβαίνει και στις

ταινίες & τις βιντεοταινίες της δεκαετίας του ’80 που απεικονίζουν , έστω και σατιρίζοντας ,

την ελευθερία έκφρασης στο σχολείο που έφερε η μεταρρύθμιση του Ανδρέα Παπανδρέου το

1985. Αλλά και πιο πριν από το 1982 όπου καταργήθηκαν οι ποδιές και άρχισαν να φορούν οι

μαθητές διαφορετικά ρούχα ο καθένας.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Η δεκαετία του 80 ήταν μοναδική από ενδυματολογική άποψη. Κυριαρχούσε η βάτα, το φουσκωτό μανίκι και

γενικώς η υπερβολή.

Π.χ. η Ρένα Παγκράτη στην ταινία «Βασικά καλησπέρα σας» φοράει ένα μαύρο σύνολο με πολύχρωμο τοπ και

μακριούς κολλιέδες και πλατιά χρυσή ζώνη.

Δεν υπήρχε σωστός συνδυασμός. Φορούσαν άσχετα χρώματα και σχέδια μαζί με σκαρπίνι.

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Αναφορικά και δεδομένο ότι στις ελληνικές ταινίες καθώς παίρνουν τα χρόνια έχουμε μία σταδιακή εξέλιξη στην

ενδυμασία μαθητών αλλά και καθηγητών, απαντώντας στο ακόλουθο ερωτηματολόγιο θα βγάλουμε κάποια

συμπεράσματα.

Κρίνετε προτιμότερο το σύνολο των μαθητών να έχουν την ίδια ενδυμασία στο σχολικό χώρο;

α) Στολές β) καθημερινή ενδυμασία

Ανάφερε δύο λόγους για να στηρίξεις την άποψή σου.

Πως αξιολογείτε την ενδυμασία των καθηγητών;

Kατά την γνώμη σας, θα έπρεπε να αλλάξει όπως τα προηγούμενα χρόνια ή σε ένα μεσαίο στάδιο;

Αιτιολογήστε

Ο φαλακρός μαθητής (1979)

Υπόθεση: Ένας δημόσιος υπάλληλος αποφασίζει να ξαναπάει στο σχολείο για να πάρει τον τίτλο σπουδών που

χρειάζεται για την εξέλιξη του στην υπηρεσία.

Πρωταγωνιστής Θ. Βέγγος

Αναφέρεται περισσότερο σε μία συνδικαλιστική επαναστατική ιστορία, στην εκμετάλλευση του εργαζόμενου

από το κεφάλαιο και τον συνεχή αγώνα του πρώτου για επιβίωση.

Το ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο (1959)

Παρατηρήσεις

Εκείνη την εποχή κυριαρχούσαν οι ηθικές αξίες και η αγάπη για τους Αρχαίους προγόνους με την χρήση της

αρχαίας γλώσσας.