«Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΑΓΡΙΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΟΛΑ ΤΑ

ΖΩΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ, ΑΝ ΟΜΩΣ ΛΑΒΕΙ ΣΩΣΤΗ ΠΑΙΔΕΙΑ,

ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΟ ΗΜΕΡΟΤΕΡΟ ΚΑΙ ΤΟ ΠΛΕΟΝ ΘΕΙΟ »

(ΠΛΑΤΩΝ)

ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ

ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ (BULLING)

• Οι όροι «εκφοβισμός και βία στο σχολείο» χρησιμοποιούνταιγια να περιγράψουν μια κατάσταση κατά την οποίαασκείται εσκεμμένη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βίακαι επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή και τηνπρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές απόσυμμαθητές τους, εντός του σχολικού χώρου.

• Ο εκφοβισμός και η βία στο σχολείο είναι κυρίως ομαδικόφαινόμενο, καθώς δεν αφορά μόνο το μαθητή που εκφοβίζει καιεκείνον που εκφοβίζεται, αλλά και όσους είναι παρόντες ή γνωρίζουντην ύπαρξή του, δηλαδή τους παρατηρητές

ΟΙ ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ

• Σωματική: Εκδηλώνεται με σπρωξίματα, σκουντήματα, αγκωνιές, γροθιές και κλοτσιές, τρικλοποδιές, χτυπήματα με αντικείμενα, τσιμπήματα και δαγκωνιές. Η σωματική μαζί με την λεκτική και ψυχολογική βία υπερτερούν στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα.

• Λεκτική: συστηματική χρησιμοποίηση υβριστικών εκφράσεων, φραστικών επιθέσεων, προσβολών και απειλών, αγενών σχολίων και ειρωνείας. Είναι η βία που παρατηρείται περισσότερο από τις υπόλοιπες.

• Βία με εκβιασμό: εκούσια απόσπαση προσωπικών αντικειμένων, η οποία συνοδεύεται από απειλές ή και τον εξαναγκασμό

• Κοινωνική: προσπάθεια για κοινωνική απομόνωση ή αγνόηση ατόμου, για άσκηση επιρροής στην ομάδα των συνομηλίκων ώστε να αισθανθούν αντιπάθεια για κάποιο συγκεκριμένο συμμαθητή τους, διάδοση κακόβουλων φημών και ψευδών.

• Ηλεκτρονική: αποστολή απειλητικού ή υβριστικού υλικού μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, των κινητών τηλεφώνων και των διαδικτυακών τόπων κοινωνικής δικτύωσης, χρήση ή παραποίηση των προσωπικών δεδομένων.

• Ρατσιστική: διάδοση αρνητικών σχολίων εξαιτίας της καταγωγής, της κοινωνικής τάξης, της οικονομικής κατάστασης, της διαφορετικότητας και πολλά άλλα.

• Σεξουαλική: υβριστικά σχόλια με σεξουαλικό περιεχόμενο, ανήθικες χειρονομίες, ανεπιθύμητο άγγιγμα, μέχρι και σοβαρές -ανεπιθύμητες σεξουαλικές επιθέσεις.

ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ…

• Οι 8 στους 10 μαθητές δέχονται λεκτική βία. Ωστόσο δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά συχνότητας μεταξύ λεκτικής και ψυχολογικής βίας.

• Στη συνέχεια, 6 στα 10 θύματα ασκείται σωματική βία.

• Η σεξουαλική, η κοινωνική και η ηλεκτρονική μορφή βίας παρατηρούνται σε μικρό ποσοστό σε σχέση με τις υπόλοιπες.

• Τέλος, η σεξουαλική και η ηλεκτρονική μορφή βίας δεν καταγγέλλονται εύκολα από το θύμα.

024

6

Λεκ

τκή

Σω

ματι

κή

Σεξ

ουα

λική

Ψυχ

ολογ

ική

Κοι

νωνι

κή

Ηλε

κτρο

νική

Σειρά 1

Σειρά 1

ΟΙ ΡΟΛΟΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΠοιο είναι το προφίλ του θύτη..

1. Εκφοβιστής λόγω εκτόνωσης εσωτερικών ψυχικών συγκρούσεων που τον τυραννούν

2. Εκφοβιστής λόγω ανακούφισης του αφόρητου συναισθήματος της αναξιότητας που νιώθει

3. Είναι σωματικά ογκώδης

4. Παρουσιάζει χαμηλές σχολικές επιδόσεις

5.Κυρίωςαγόρια,μεμονωμένα είτε σε ομάδες

6.Διακρίνεται από επιθετικότητα

7.Έχει την ανάγκη της εξουσίας

8.Εμμένει στην επίθεση μέχρι τον τελικό εξευτελισμό των θυμάτων

9.Τρέφει συναισθήματα χαμηλής ενσυναίσθησης και θετικής αυτοεικόνας

10.Δεν παραδέχεται την παραβατική του συμπεριφορά

11.Διαχειρίζεται τα προβλήματα με αντεπίθεση

12.Στη μετέπειτα ζωή του καταφεύγει σε παραπτωματικές πράξεις

..και ποιο του θύματος

1. Δεν είναι σωματικά ογκώδης(συνήθως) ή αντίθετα είναι

υπέρβαρος

2. Είναι καλός μαθητής

3. Είναι ευαίσθητος και συμπονετικός

4. Είναι ντροπαλός

5. Έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση

6. Έχει σωματική ανωμαλία

7. Ανήκει σε μειονότητα (διαφορετική θρησκεία ή η εθνικότητα ή

αναπηρία)

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ

Οι επιπτώσεις που παρατηρούνται από την εκτέλεση κάθε μορφής βίας είναι οι εξής:

Για τα θύματα:

• Έντονο άγχος, αισθήματα ανασφάλειας, συχνές φοβίες, διαταραχές ύπνου και γενικότερα ψυχοσωματικά προβλήματα.

• Σχολική άρνηση και αποτυχία, μαθησιακές δυσκολίες.

• Κοινωνικά και οικογενειακά προβλήματα.

Για τους θύτες:

• Κίνδυνος απομάκρυνσης από το σχολείο- διακοπή σχολικής φοίτησης.

• Ενδοοικογενειακοί διαπληκτισμοί- τάσης φυγής από το σπίτι.

• Αντικοινωνική και παραβατική συμπεριφορά.

Ορισμένες ενδείξεις που πιθανόν να υποδηλώνουν ότι το παιδί έχει πέσει θύμα βίας και εκφοβισμού στο σχολείο είναι:• η μειωμένη διάθεσή του ή η άρνησή του να πάει στο σχολείο με πρόσχημα κάποια αδιαθεσία,• οι αδικαιολόγητες απουσίες του,• η απροσδόκητη μαθησιακή του πτώση που αποτυπώνεται με βαθμούς που πέφτουν,• το γεγονός ότι περνά το χρόνο του στα διαλείμματα κοντά στους εκπαιδευτικούς και τα γραφεία,• το ότι καθυστερεί να πάει στο σχολείο ή αργεί να επιστρέψει στο σπίτι,• το ότι τα ρούχα του είναι συχνά σκισμένα και κατεστραμμένα,• το ότι έχει σημάδια και μελανιές στο σώμα ή άλλες ενδείξεις επίθεσης και αποφεύγει να εξηγήσει πώς συνέβησαν,• το ότι χάνει συχνά τα πράγματά του,• το ότι ζητάει συχνά χρήματα από τους γονείς του γιατί χάνει αυτά που του δίνουν,• το ότι υπάρχουν ξαφνικές αλλαγές στη διάθεσή του που επιμένουν,• το ότι παραπονιέται για ψυχοσωματικά προβλήματα

ΠΩΣ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΘΥΜΑ ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗΣ

ΒΙΑΣ

• διαμόρφωση καλού σχολικού κλίματος και επικοινωνίας, διαλόγου και εμπιστοσύνηςανάμεσα σε εκπαιδευτικούς και μαθητές• δημιουργία ξεκάθαρων κανόνων, που θα συνοψίζονται στο Σχολικό Κανονισμό. ΟΚανονισμός θα είναι προϊόν της συνεργασίας εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων.Μέσω του Σχολικού Κανονισμού θα προβλέπονται μεταξύ άλλων και οι βασικοίτρόποι διαχείρισης βίαιων συμπεριφορών στην καθημερινή σχολική ζωή.• αξιοποίηση του θεσμού των μαθητικών συμβουλίων έτσι ώστε να επιτευχθεί ηκατανόηση, η διαμόρφωση και η τήρηση των σχολικών κανόνων.• δημιουργία σε κάθε σχολική μονάδα «ομάδας εκπαιδευτικών συμβούλων», που μεκατάλληλη εκπαίδευση, ειδικές γνώσεις και δεξιότητες θα παρεμβαίνουν ύστερα απότην εκδήλωση βίαιων ενεργειών, με σκοπό τη συμφιλίωση των μαθητών.• δημιουργία «ομάδας μαθητών φιλίας» που αντιμετωπίζει περιστατικά ενδοσχολικήςβίας• αύξηση της επίβλεψης του σχολικού χώρου• ευαισθητοποίηση και συνεργασία με τους γονείς, προκειμένου να σταματήσει οκύκλος αναπαραγωγής και ενθάρρυνσης της ενδοσχολικής βίας• συμμετοχή υποστηρικτικών μηχανισμών (ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών κλπ),για την επίλυση σοβαρών ζητημάτων που σχετίζονται και με παράγοντες εξωτερικούςτων σχολείων, όπως προσωπικά ή οικογενειακά προβλήματα.

Τρόποι πρόληψης και αντιμετώπισης της ενδοσχολικήςβίας και εκφοβισμού:

ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ……………….

Αφού γεννήθηκα και εγώ σ’ αυτή τη γη

γιατί να μην έχω όσα έχουνε κι άλλοι ;

Γιατί να ξεχωρίζουμε μαύροι και λευκοί,

αφού όλοι γεννηθήκαμε σ’ αυτή τη γη;

____________

Τα σύνορα του κόσμου ποιος τα φτιάχνει;

Ποιος είναι ο αρχισυντάκτης αυτής της γης;

Ποιος είναι ο ζωγράφος της, θέλω να μου πεις,

να του ζητήσω να μου αλλάξει χρώμα.

Μια γραμμή χώρισε ζωές και πολιτείες,

Μια γραμμή έσπειρε διχόνοιες , κακουχίες

Μια γραμμή καταραμένη υπηρετώ

Μια γραμμή με χωρίζει απ’ το Θεό

_____________

Σηκώνω το κεφάλι μου ψηλά

Με πλησιάζουν να με φαν άσπρα κοράκια

Φωνάζω το γιατί πιο δυνατά

Και βοήθεια καταφτάνει μια πολύχρωμη βάρκα.

__________

Όλοι μαζί τα καταφέρναμε παλιά

Όλοι μαζί μπορούμε όμως και τώρα,

Ας σφίξουμε τα χέρια μας γροθιά,

Κι ας δώσουμε ένα τέλος σ’ αυτή την κατηφόρα!

ΜΑΘΗΤΗΣ: ΔΗΜΟΥ ΘΑΝΑΣΗΣ Β1

o Ο ρατσισμός είναι η διάκριση καθώς και η μεροληπτική και άδικηαντιμετώπιση που υφίστανται κάποιες φυλές, κοινωνικές ομάδες ήμεμονωμένα άτομα από άλλους που θεωρούν τους ίδιους«ανώτερους», τόσο σε βιολογικό (φυλετικός ρατσισμός) όσο και σεκοινωνικό, πολιτικό, πολιτιστικό (κοινωνικός ρατσισμός) επίπεδο.

o Τα φαινόμενα του ρατσισμού γίνονται σε βάρος ανθρώπων μεκριτήρια το χρώμα, την εθνικότητα, την κοινωνική τους θέση, τοφύλο ή κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τους διαφοροποιούναπ’ την πλειοψηφία των πολιτών και ενδεχομένως τους εντάσσουνσε περιθωριακές ομάδες.

o [< ισπανικά raza, πορτογαλικά raca = ράτσα = φυλή < φύω =γεννώ]

.

• Φυλετικός ρατσισμός (φυλετικές διακρίσεις): Ηδιάκριση και ο διαχωρισμός των ανθρώπων ανάλογα μετο χρώμα του δέρματός τους. (π.χ. τρίτος κόσμος,Αφρική)

• Εθνικός ρατσισμός: Ο διαχωρισμός των ανθρώπωνανάλογα με την καταγωγή τους ταυτίζεται με τονεθνικισμό. (π.χ. Τσιγγάνοι, Εβραίοι)

• Κοινωνικός ρατσισμός:Διακρίσεις πολιτικό-ιδεολογικές: η λευκή φυλή

είναι ανώτερη των άλλων φυλών και πρέπει να τιςεξουσιάζει, π.χ. ναζισμός, φασισμός

Διακρίσεις οικονομικές: διαφορά βιοτικού επιπέδου(π.χ. λαϊκές γειτονιές - ακριβά προάστια μιαςπόλης)

•Διακρίσεις κοινωνικές: διακρίσεις που αφορούν ιδιαίτεραχαρακτηριστικά ατόμων που τα διαφοροποιούν από την πλειοψηφία τωνπολιτών και τα εντάσσουν σε περιθωριακές ομάδες (πρώην φυλακισμένοι,άτομα που μειονεκτούν σωματικά ή πνευματικά, ναρκομανείς,ομοφυλόφιλοι).•Διακρίσεις πολιτιστικές: κατάταξη των ανθρώπων σε «υψηλό» ή«χαμηλό» πνευματικό επίπεδο ανάλογα με τις προτιμήσεις τους στομουσικό χώρο, στο θέατρο , στον κινηματογράφο, στη διασκέδαση, στημόδα, στην τέχνη.Θρησκευτικός ρατσισμός: διάκριση ανθρώπων και λαών ανάλογα με τοθρησκευτικό δόγμα που πρεσβεύουν (π.χ. χριστιανοί, μουσουλμάνοι)

• Ψυχολογικά αίτια Η τάση για διάκριση. Όμως συχνά, επειδήδεν υπάρχουν οι αντικειμενικές προϋποθέσεις που απαιτούνται,θεωρούν τους άλλους κατώτερούς τους. Αποκτούν έτσι ένααίσθημα προσωπικής υπεροχής, με αποτέλεσμα να υποτιμούνανθρώπους, ομάδες και λαούς.

• Βιολογικά αίτια Σύμφωνα με τις ρατσιστικές θεωρίες πουεμφανίστηκαν το 18ο αιώνα, το ανθρώπινο γένος χωρίζεται σεπέντε φυλές, από τις οποίες η λευκή φυλή είναι η ανώτερη.

• Πολιτικά αίτια Η επιθυμία ορισμένων να επιβάλλουν στουςάλλους τη δική τους ιδεολογία, η διάθεση ελέγχου των μαζώνκαι ο αποπροσανατολισμός της κοινής γνώμης από φλέγοντακοινωνικά προβλήματα(π.χ. φασιστικές θεωρίες του Χίτλερ,άνοδος ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη)

• Πνευματικά αίτια έλλειψη αγωγής και καλλιέργειας, αμάθεια,άκριτη αποδοχή στερεότυπων αντιλήψεων, που μεταβιβάζονταιαπό το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον (π.χ. οικογένεια,σχολείο)

• Κοινωνικά αίτια:

η ανομοιογένεια στη σύνθεση της κοινωνίας (πολυεθνική σύνθεση)

το φαινόμενο της αστυφιλίας (προβλήματα συνύπαρξης)

η αλλοτρίωση και η αποξένωση του ανθρώπου από το συνάνθρωπό του

η υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής

η έξαρση της βίας και της εγκληματικότητας

η κοινωνική αδικία και ανισότητα

αυταρχισμός της εξουσίας

ο αμοραλισμός που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη εποχή ενθαρρύνει τηνυιοθέτηση αντικοινωνικής συμπεριφοράς και καλλιεργεί το φθόνο και τομίσος

• Εθνικιστικά αίτια

η ανάγκη που αισθάνονται οι λαοί για εθνική ανεξαρτησία οδηγεί στησυσπείρωση των ομοεθνών τους

η τάση που έχουν ορισμένοι λαοί να πιστεύουν ότι είναι ανώτεροι

• Θρησκευτικά αίτια θρησκευτικός φανατισμός

• Κοινωνικές συνέπειες

η περιθωριοποίηση ορισμένων ατόμων και λαών παρεμποδίζει τηδημιουργική τους συμμετοχή στο «κοινωνικό γίγνεσθαι»

πρόκληση κοινωνικών αναταραχών, εξεγέρσεων

εκμετάλλευση ανθρώπων και υποδούλωση λαών

τροφοδότηση της βίας και της εγκληματικότητας, φαινόμενααντιβίας: ο αδικημένος αντιδρά στη συνεχή υποτίμησή του

προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας

παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

η έλλειψη συνεργασίας των μελών μιας κοινωνίας εμποδίζει τηνπρόοδο και τη δημιουργία.

• Εθνικές συνέπειες τίθεται σε κίνδυνο η αυτοδιάλυσή ή εμπλοκή του

έθνους σε πόλεμο με γειτονικούς λαούς • Παγκόσμιες συνέπειες προβλήματα στις σχέσεις των λαών απειλή της παγκόσμιας ειρήνης

ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ ΣΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΜΑΣ

o Μεροληπτική αντιμετώπιση έγχρωμων από τους λευκούς.

o Εθνικιστικές αντιλήψεις.

o Αντιμετώπιση μειονοτήτων ή ομάδες ατόμων που μένουν προσωρινά σε

ένα τόπο. Π.χ. τσιγγάνοι, άτομα από τριτοκοσμικές χώρες.

o Αναβίωση ναζιστικών θεωριών.

o Ρατσιστική αντιμετώπιση γυναίκας.

o Στοχοποίηση κοινωνικών ομάδων με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Π.χ.

ομοφυλόφιλοι, ναρκομανείς, άτομα με AIDS , άτομα με ειδικές ανάγκες.

o Μεροληπτική αντιμετώπιση που πηγάζει από την επαγγελματική θέση,

την οικονομική κατάσταση, την θρησκευτική πίστη, την καταγωγή των

ατόμων.

ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ…Να πιστεύεις ότι γεννήθηκες ανώτεροςΝα απαξιώνεις όσους δεν είναι ίδιοι με σέναΝα κολλάς στους άλλους ταμπέλεςΝα νιώθεις ασφάλεια μόνο μαζί με «τους δικούς σου»Να σε ενοχλεί ό,τι φαίνεται διαφορετικόΕίναι επικίνδυνο να μη βλέπεις που πηγαίνεις,Επειδή η προκατάληψη σε κάνει να βλέπεις θολά.ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ ΝΑ ΦΟΒΑΣΑΙ ΤΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΌ.ΓΙΑΤΙ Ο ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΕΊΝΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΑΠΟΥ ΜΕΤΑΔΙΔΕΤΑΙ ΜΕ ΤΟ ΦΟΒΟ

« Όταν γεννιέμαι, είμαι μαύρος όταν μεγαλώσω, είμαι μαύροςόταν κάθομαι στον ήλιο, είμαι μαύροςόταν φοβάμαι, είμαι μαύροςόταν αρρωσταίνω, είμαι μαύροςκι όταν πεθαίνω, ακόμα είμαι μαύροςκι εσύ λευκέ άνθρωπεόταν γεννιέσαι, είσαι ροζόταν μεγαλώνεις, γίνεσαι λευκόςόταν κάθεσαι στον ήλιο, γίνεσαι κόκκινοςόταν κρυώνεις, γίνεσαι μπλεόταν φοβάσαι, γίνεσαι κίτρινοςόταν αρρωσταίνεις, γίνεσαι πράσινοςκι όταν πεθαίνεις, γίνεσαι γκρικαι λες εμένα έγχρωμο;»

• Σε ατομικό επίπεδο

ανθρωπιστική καλλιέργεια και παιδεία

ευαισθητοποίηση των πολιτών

αίσθημα ευθύνης των πολιτικών

• Σε συλλογικό επίπεδο

απόκτηση κοινωνικής συνείδησης

σωστή λειτουργία των κυριότερων φορέων της παιδείας(σχολείο, οικογένεια)

επικράτηση του διαλόγου ως το μοναδικό μέσο επίλυσης των προβλημάτων ανάμεσα στα άτομα και τους λαούς

σεβασμός στις μειονότητες

δικαιότερη κοινωνική πολιτική

ανάγκη οικονομικής και ηθικής στήριξης των θυμάτων του ρατσισμού

καταγγελία και κυρώσεις εναντίον των ρατσιστών

• Σε διεθνές επίπεδο ανάπτυξη των διεθνών σχέσεων σε επίπεδο

κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό θασυμβάλλει στην ειρηνική συνύπαρξη των λαών

ενίσχυση του ρόλου και του έργου τωνΔιεθνών Οργανισμών

επιβολή κυρώσεων σε κράτη που ανέχονταιαλλά και υποθάλπουν ρατσιστικά φαινόμενα καιεκδηλώσεις

«Κοίτα, εγώ δεν είμαι ρατσιστής, αλλά οι ξένοι παίρνουν τις δουλειές μας»

«Εγώ δεν είμαι ρατσιστής, αλλά … το κακό με τους ξένους έχει παραγίνει, όλη η εγκληματικότητα σε αυτούς οφείλεται»

«Εγώ δεν είμαι ρατσιστής, αλλά δεν καταλαβαίνω τι προσφέρουν όλοι αυτοί οι ξένοι που είναι εδώ».

«Πάντως, όπως και να το κάνουμε δεν είμαστε όλοι ίδιοι»

«Εγώ δεν είμαι ρατσιστής, αλλά … δεν ανέχομαι να διαμαρτύρονται! Μια χαρά περνάνε εδώ. Αν δεν τους αρέσει, να πάνε στα σπίτια τους».