Ο Εμμανουήλ Ροΐδης (28 Ιουλίου 1836 – 7 Ιανουαρίου 1904) ήταν σημαντικός Έλληνας λογοτέχνης και δοκιμιογράφος. Θεωρείται ένας από τους πιο πνευματώδεις συγγραφείς που παρουσιάστηκαν στα ελληνικά γράμματα, ενώ το έργο του καλύπτει πολλά διαφορετικά είδη, όπως το μυθιστόρημα, το διήγημα, τις κριτικές μελέτες, κείμενα πολιτικού περιεχομένου, μεταφράσεις και χρονογραφήματα.

Εμμανουήλ Ροΐδης

Γεννήθηκε στην Ερμούπολη της Σύρου και έζησε ένα μέρος της παιδικής του ηλικίας στη Γένοβα της Ιταλίας. Αργότερα σπούδασε στη Γερμανία νομικά και φιλοσοφία. Προικισμένος με κριτική οξύτητα και έχοντας μια παιδεία ευρωπαϊκή, αφοσιώθηκε κυρίως στη λογοτεχνική κριτική και τη δημοσιογραφία. Το ιστορικό του μυθιστόρημα Η Πάπισσα Ιωάννα (1866) αποτελεί σταθμό στην ιστορία της λογοτεχνίας μας. Στο βιβλίο αυτό, που είχε μεγάλη εκδοτική επιτυχία, ο Ροΐδης σατιρίζει τον κλήρο και τις υπερβολές των ρομαντικών μυθιστοριογράφων της εποχής του. Εκτός από τις κριτικές και γλωσσικές του μελέτες έγραψε και μερικά ρεαλιστικά διηγήματα, όπως Ιστορία ενός αλόγου, Ψυχολογία Συριανού συζύγου, Το ξεστούπωμα, κ.ά. Τα Άπαντα του Ροίδη έχουν συγκεντρωθεί σε 5 τόμους στις εκδόσεις Ερμής.

"Ο Μονόλογος ενός ευαίσθητου"

ΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΕΝΟΣ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΥ Ο Εμμανουήλ Ροΐδης (1836- 1904) αφοσιώθηκε στη λογοτεχνική κριτική και δημοσιογραφία. Το ιστορικό μυθιστόρημα Πάπισσα Ιωάννα(1866) αποτελεί σταθμό στην ιστορία της λογοτεχνίας. Σ΄ αυτό το βιβλίο σατιρίζει τον κλήρο της εποχής του. Αν και το βιβλίο αφορίστηκε από την εκκλησία γνώρισε μεγάλη εκδοτική επιτυχία. Το σατιρικό χρονογράφημα, Μονόλογος ενός ευαίσθητου δημοσιεύτηκε για πρώτη φοράστην εφημερίδα Εμπρός, το 1896. Παίρνουμε πολλές πληροφορίες για τη ζωή και τα ήθη της Αθήνας του 19ου αιώνα. Πρόκειται για χρονογράφημα σατιρικό και ειρωνικό. Χρησιμοποιεί απλή καθαρεύουσα. Ποιο είναι το βασικό θέμα του κειμένου και το μήνυμα που στέλνει στον αναγνώστη; Με την πρώτη ανάγνωση ο αναγνώστης διαπιστώνει την ειρωνεία του συγγραφέα: δεν πρόκειται για έναν ευαίσθητο άνθρωπο αλλά για έναν αδιάφορο για τους άλλους, για έναν εγωιστή άνθρωπο. Πρόκειται για έναν υποκριτή και μικρόψυχο άνθρωπο δεν ενδιαφέρεται για τον πόνο των άλλων.

"Ο Μονόλογος ενός ευαίσθητου"

Ο Ροΐδης καυτηριάζει δηκτικότατα τις αντιλήψεις της εποχής του. ΔΟΜΗ: σε κάθε ενότητα τεκμηριώνεται η «ευαισθησία» του αφηγητή 1η ενότητα: «Μεγάλη δυστυχία… ελαττώματά των»- απουσιάζει από θλιβερές συγκεντρώσεις. 2η ενότητα: «Άλλο πράγμα… να σκοτωθεί»:- δεν παρευρίσκεται στη μονομαχία φίλων. 3η ενότητα: «Μεγάλη πρέπει… κηδεία του»- δεν δανείζει χρήματα σε φίλους. 4η ενότητα: «Άλλη σκληρότης … φιλέτο»- δεν δίνει ελεημοσύνη. 5η ενότητα: «Τρανή απόδειξις … μοναδικήν ευαισθησίαν»- το παράδειγμα του γάμου του. Πρόκειται για ένα μονόλογο, ο αφηγητής είναι ομοδιηγητικός, χρησιμοποιείται σε ολόκληρο το κείμενο το α΄πρόσωπο. Διακρίνουμε έντονη ειρωνεία και καυστικότητα . Ο Ροΐδης γράφει ρεαλιστικά και δίνει πολλές πληροφορίες για τα ήθη της εποχής του. Εκφραστικά μέσα: μεταφορά(π.χ. ο σπίτι λάμπει), ασύνδετο σχήμα(π.χ. χωλός, στραβός, κουλοχέρης)

"Ο Μονόλογος ενός ευαίσθητου"

Η ανάλυση επικεντρώνεται στις πληροφορίες που δίνει το κείμενο για τα χαρακτηριστικά των δύο φύλων: 1. Το κείμενο δίνει πληροφορίες για τις κοινωνικές αντιλήψεις «περί γάμου» της αθηναϊκής κοινωνίας του 19ου αιώνα. Ο εύπορος άνδρας όταν πλησιάζει τα γεράματα χρειάζεται μια σύζυγο για να τον φροντίζει. Απαιτεί προίκα για να παντρευτεί. 2. Η γυναίκα- σύζυγος επιβάλλεται να περιποιείται το σύζυγό της, όταν αυτός αρρωστήσει. Επιβάλλεται να ασχολείται με τις οικιακές εργασίες και τη μαγειρική. Να δείχνει πάντα κατανόηση στο σύζυγο χωρίς εκείνος να λογοδοτεί ποτέ για τις δραστηριότητές του. Πρόκειται δηλαδή για μια ανδροκρατούμενη κοινωνία, ο σύζυγος είναι ο αφέντης του σπιτιού και η γυναίκα υπάκουα εκτελεί. 3. Παρουσιάζεται το γυναικείο φύλο υποταγμένο και υπομονετικό στην εξουσία του συζύγου. Αξιοσημείωτο είναι ότι η οικογένεια βασίζεται στην καθημερινή προσφορά της γυναίκας. Όμως, η προσφορά της θεωρείται δεδομένη και δε γνωρίζει την απαιτούμενη αναγνώριση.

Αθανασία Σιδηροπούλου Γ5