Жигүүр цогцолбор сургууль

Сэдэв: Уншлагаар хүүхдийг хөгжүүлэх

нь

Бага боловсролын багш Д.Батсүрэн2014-2015 он

Үндэслэл

(Хүн болох багаасаа, хүлэг болох унаганаасаа)

Боловсрол тэргүүлэх салбар сургалт

төлөвшүүлэх дэлхийн иргэн

Оршил

Хэрэгцээ“Ном бол ертөнцийг харах цонх мөн”

ном

Хүн төрөлхтний оюуны хуримтлал

Соёл шинжлэх ухаан мэдээллийн

хэрэгсэлЭрдмийн эрдэнэсийн

сан

“Бүгдээрээ хэлэлцвэл буруугүйБүлээн усаар угаавал хиргүй”

Ном уншиж сурах нь урлаг юм.Зөв унших аргад чиглүүлж төлөвшүүлэх

ньДэлхийн оюуны мэдлэг олох хэрэгсэлБичгийн хэл, урлаг эзэмшихСэтгэхүйн соёл хөгжүүлэх суурь

Дэвшүүлсэн санаа

“Мянга сонссоноос нэг удаа нүдээр үз”

Ажиглалтын арга Туршилтын арга Жишин харьцуулах Сорилго арга

Судалгааны арга зүй

Хүүхдийг зөв уншуулах арга зүйг

удирдан чиглүүлэх, ном зохиол унших сонирхол төрүүлэх, танин

мэдэхүйг хөгжүүлэх, дэлхий ертөнцийн соёлтой

танилцуулах, бие даан мэдээлэл олж авахад тусална.

Судалгааны зорилго

Оюун ухааны төрлүүдийг хөгжүүлэх ба сурах арга барилыг төлөвшүүлэх

Өөртөө итгэх итгэлийг “Чи чадна” хайрын хэлээр төлөвшүүлэх

Хүүхдийн сонирхол, танин мэдэхүйн хөгжлийг судалж унших түвшинг тогтоох нь

Зөв уншуулах арга ба “Найзтайгаа уншъя” аргыг хичээлд туршин хэрэглэсэн байдал

Судалгааны зорилт

1) Оюун ухааны төрлүүдийг хөгжүүлэх2) Хүүхдийн сурах арга барилыг судалж

төлөвшүүлэх3) Хүүхдийн өөртөө итгэх итгэлийг “Чи чадна”

хайрын хэлээр төлөвшүүлэх4) Хүүхдийн танин мэдэх үйл явц, уншлагад

нөлөөлөх нь5) Уншлагаар хүүхдийг хөгжүүлэх нь ба найзтайгаа

уншъя аргыг хичээлд туршин хэрэглэсэн байдал (судалгаа)

6) Дүгнэлт хэсэг7) Ном зүй

Онол ба үндсэн хэсэг

Их сургуулийн профессор Гардньер “Оюун ухааны онцлогийн онолдоо “Хүүхдийн оюун ухаан ганцхан төрөл байдаггүй. Анх төрсөн хүүхэд бүрт 8 төрлийн оюун ухаан өөр өөр түвшинд байдаг ба багаасаа эхлэн амьдралын туршид энэхүү оюун ухаанаа хөгжүүлж чаддаг байна. Ярих ухаанХарахМатематикХөдлөх ба бие махбодийн ухаанДотоодХөгжмийнБайгалийнНийгмийн

Гардньерийн онол

Бүх хүүхдэд ээжийнхээ гэдсэнд байхдаа олж авсан зан ааш, араншин, сурах арга барил

байдаг. Эдгээр шинж нь удамшлын байсан ч үүнийг

судалж сургалтын үйл ажиллагаандаа анхаарч ажиллавал илүү ойлгомжтой чөлөөтэй

амьдралыг хүүхдэд өгч чаддаг юм.Сурах арга барилыг: харааны сонсголын хүртэхүй ба хөдөлгөөн

Гриндерийн онол

Судалгаа хийхХүссэн цагт нь тусламж өгөхМатериаллаг орчинг ба чөлөөтэй хэрэглэх хичээлийн

хэрэглэгдэхүүнийг бэлтгэхХүүхдийн асуултыг дэмжихМэдрэмжээ чөлөөтэй илэрхийлэх боломж олгохАливааг дэмжих (өөрчлөлт шинэчлэлд дасан зохицох) Багшийн заах арга оновчтой, ойлгомжтой (бүтээлгэх,

зохиох, чадваржуулах, хөгжүүлэх) Бие даан хариуцлага хүлээхэд нь болохгүй зүйл дээр

нь туслах

Хүүхдийн өөртөө итгэх итгэлийг төрүүлж төлөвшүүлбэл сурагч багшийн хандлагыг ойртуулахад дөхөм болно.

Хүүхдийн танин мэдэх үйл явцыг:- Харааны сэрэл - 3 нас- Сонорын сэрэл – 6-7 нас

СэрэлХүртэхүйАнхааралОй тогтоолтЗохион бодох гэсэн сэтгэл зүйн ерөнхий

шинжид хуваадаг.

Хүүхдийн танин мэдэх үйл явц нь сэрлээс эхэлдэг

Хүүхэд бол гэрэлт ирээдүй юм. Тэднийг ном унших сонирхолтой болгох нь эцэг эх, багшийн үүрэг юм.Эцэг эхийн үүрэг: Номыг чанга дуугаар унших нь уураг тархийг

бага наснаас нь хөгжүүлэхэд онцгой нөлөөтэй. Үлгэр домог ярьж өгөх, оньсого таавар

таалгах, хэл зүгшрүүлэх үгс, ардын тоглоом, наадгай тоглуулах, сургах

Ном уншихгүй бол сэтгэхээ болино.

Номыг зөв унших аргад сургах, буруу уншлага нь эмх цэгцгүй мэдлэг, хоосон номчирхол бий болгоно.

Зорилготой ном сонгохСонирхол хэрэгцээгээ хангах (нас ба

сэтгэхүйн онцлогт тохирсон)Ном унших эрүүл ахуйн шаардлагыг

ойлгуулах

Багшийн үүрэг зорилго

Гүнзгийрүүлсэн уншлага Түргэн уншлага Түүвэрчилсэн уншлага Номтой танилцах уншлага Эшлэл, нэр, баримт зэргийг олж унших зорилготой уншлага

Уншлагын 5 төрөл

Хичээл сургалтын явцад сурагчдын дунд сурлагын хоцрогдол гардаг. Судалгаа хийхэд: Унших аргад төлөвшөөгүй Сонсгол ба харааны бэрхшээлтэй Ар гэрийн анхаарал халамж муу

Уншлагын 4 чанар эзэмшүүлэх

Олон төрлийн арга, үйл ажиллагаа, судалгаа хийсний үр дүнд “Найзтайгаа уншъя” гэсэн

аргыг хичээлд хэрэглэхэд сурагчдын унших чадварт ахиц

гарсан, дөхөм болсон тул туршиж гаргаж ирсэн.

“Найзтайгаа уншъя”

1. Өөрийгөө нээж танилцуулах үе шатаас эхэлсэн. Энэ үед урмын ба зоригжуулах үгс хэрэглэж, итгэлийн галыг асааж өгнө. Буруу ярьсан ч зэмлэл өгөхгүй.

2. Эхний зорилготой унших аргыг эзэмшүүлэхийг зорьсон.

3. Ойлгож уншуулах зорилт4. Уншсанаа ойлгомжтой, итгэлтэй ярьж сургах5. Эхийн эхлэл, гол, төгсгөл хэсгийг ялган уншиж, утгын

хамаарлыг тодорхойлж сурах6. Унших арга барилыг хүүхэд бүрт эзэмшүүлэхийг

хүсэхдээ, тэдний уншихдаа яаж уншиж байгаа ялгаатай байдлыг илрүүлэхийг зорьж судалгаа хийсэн.

“Найзтайгаа уншъя” аргын алхамууд

5 14 12 23 216 25 7 24 1311 3 20 4 188 10 19 22 1

21 15 9 17 6

Харааны талбайг хөгжүүлэх дасгал

14 18 7 24 2122 1 10 9 616 5 8 20 1123 2 25 3 1519 13 17 12 4

15 6 16 9 141 3 20 24 218 22 10 21 1217 11 23 5 257 4 13 19 8

№ Сурагчдын нэрс

1-25 тоог хүснэгтээс олох1 2 3 4 5 6

1 Алтансор 65 70 90 65 50 662 Алтанхүү 25 55 60 70 80 60

3 Амгаландалай

70 65 50 60 70 40

4 Ариунзул 110 70 80 60 70 60

5 Бадамхатан 105 91 90 80 85 706 Батболд 55 60 70 80 70 75

7 Батзаяа 80 60 60 70 60 558 Баярбат 80 100 100 90 80 70

9 Бат-Өлзий 130 90 90 80 90 8510 Болортуяа 35 50 50 50 55 51

11 Бүрэндарь 50 60 60 70 80 55

12 Галхүү 90 90 100 80 70 60

13 Гандиймаа 45 50 50 40 37 45

14 Мөнхжаргал 55 40 80 80 50 50

15 Мөнхзориг 45 40 45 50 55 40

16 Одончимэг 60 60 50 45 50 52

17 Одсүрэн 63 40 50 60 60 58

18 Очирхүү 50 50 52 55 50 50

19 Өсөхбаяр 85 90 95 91 90 88

20 Өгөөмөр 80 105 110 100 90 82

21 Рагчаа 80 60 70 75 78 80

22 Чингүн 110 100 115 91 92 90

23 Тэмүүжин 50 55 53 57 60 51

24 Уянгаа 60 60 65 67 70 7525 Урангоо 45 50 52 50 55 4026 Энхмэнд 50 50 40 45 60 7027 Эрхэмбаяр 60 68 60 70 56 70

Харааны талбайн хязгаарыг хөгжүүлэх судалгаа

Ном уншихдаа багаас нь эхлэх хэрэгтэй. Эхлээд өөрсдөдөө зориулсан номыг сонгон уншаарай. Унших эрдэм гэдэг нь олон ном уншиж дуусгана гэсэн үг

биш.Анхаарлаа төвлөрүүлж нүдлэх дасгал хийх аргын судалгаа

Унших эрдэм (Нүдлэх эх)

Ажиглах нүдлэх даалгавар Өгүүлбэрийн эхлэл төгсгөлийг тэмдэглэх Эхний үг ба төгсгөлийн үгийг тэмдэглэх Өгүүлбэрээс нүдлэх үгсийг тэмдэглэх

 №

 Сурагчдын нэрс

Эхлэл, төгсгөлийг олж чадсан

эсэх

Эхлэл ба төгсгөл үгийг

тэмдэглэсэн эсэх

Өгүүлбэрийг

тэмдэглэсэн эсэх

1 Алтансор  + +  д 

2 Алтанхүү  д +  д 

3 Амгаландалай  д +  + 

4 Ариунзул  + д  0 

5 Бадамхатан 0  0  0 

6 Батболд +  +  + 

7 Батзаяа +  +  + 

8 Баярбат  + д  д 

9 Бат-Өлзий +  +  д 

10 Болортуяа 0  д  + 

11 Бүрэндарь +  д  д 

12 Галхүү +  +  д 

13 Гандиймаа  + + + 

14 Мөнхжаргал +  д  + 

15 Мөнхзориг  + д  + 

16 Одончимэг +  +  + 

17 Одсүрэн  +  д д 

18 Очирхүү +  +  д 

19 Өсөхбаяр +  д  + 

20 Өгөөмөр +  д  д 

21 Рагчаа  + +  д 

22 Чингүн  + +  д 

23 Тэмүүжин +  0  д 

24 Уянгаа  + +  д 

25 Урангоо      

26 Энхмэнд  + д  д 

27 Эрхэмбаяр      

Нүдлэх ойг төлөвшүүлэх дасгалын судалгаа

Сурагчдын бүтээлээс

6 1 18 22 1412 10 15 3 252 20 5 23 1316 21 8 11 79 4 17 19 24

Анхаарлын тогтворжилтыг шалгах тест

22 25 7 21 116 2 10 3 2317 12 15 5 181 15 20 9 2419 13 4 14 8

9 5 11 23 2014 25 17 19 133 21 7 16 118 12 6 24 48 15 10 2 22

 №

 Сурагчдын

нэрс  

Цагаан дэвсгэр хэд

байгааг ажиглах

5, 7, 9

I хүснэгтийн тоог хэлэх

10, 3, 7, 17

II хүснэгтий

н тоог ажиглах7, 9, 22, 24, 19

III хүснэгтийн

тоог ажиглах5, 11, 20, 13, 19, 3, 5, 10, 22

1 Алтансор  5 8 12 5  5  6 

2 Алтанхүү 6  5 6 5  7 9 

3 Амгаландалай 5 7 10   5  7  8 

4 Ариунзул 6 8 10  5  7  5 

5 Бадамхатан  6 11 22  3 1  3 

6 Батболд 3 10 7  5  7  9 

7 Батзаяа 7 10 5  5  4  10 

8 Баярбат 5 6 10  5  5  3 

9 Бат-Өлзий  5 7 10 5 4 4 

10 Болортуяа 5 7 10  3  5  3 

11 Бүрэндарь 5 5  5  5  7 

12 Галхүү  6 7 8 5 5 7 

13 Гандиймаа  5 7 9 5  7  8 

14 Мөнхжаргал  3 8 10 5  7  8 

15 Мөнхзориг  5 6 10 5  6  3 

16 Одончимэг  5 7 9 5  7  9 

17 Одсүрэн  5 5  7  9 

18 Очирхүү  5 7 9 5  7  9 

19 Өсөхбаяр  5 7 10 5  2  4 

20 Өгөөмөр        

21 Рагчаа  5 7 10 5  6  3 

22 Чингүн  5 7 10 5  3  4 

23 Тэмүүжин  5 2 4 5  2  4 

24 Уянгаа  5 8 10 4  2  4 

25 Урангоо        

26 Энхмэнд 5 5  5  5  4 

27 Эрхэмбаяр  5 7 8  4 4  4 

Анхаарал тогтворжуулах судалгаа

Эндээс ойлгож, зөв унших уншлагын аргыг сонгосон. Зориг муутай, өөртөө итгэлгүй сурагч удаан, бусдад сонсогдохгүй, ойлгомжгүй уншдаг. Тэдгээр хүүхдийг судалснаар уншлагыг: ангидаа ангиараа аравтаараа багаараа тавуулаа, 4, 3, 2 –оор уншуулах уншлага нь

хүүхдэд дэмжлэг, бусдыг сонсоод өөрийн дуу хоолойгоо гаргах гэсэн итгэл сэтгэлийг төрүүлдэг уншлагын арга болохыг туршилт судалгаагаар нотолсон.

Уншлагын зохион байгуулалт

4а анги унших аргад суралцаж байгаа нь

Сурагчдад бага зэргийн ахиц, өөртөө итгэх итгэл төрмөгц нүдний харц сэргэн, нүүрэнд нь инээмсэглэл тодрон, ном унших сонирхолтой болж эхэлсэн.

Эхний үед өгүүлбэрийн эхлэл, өргөлт, зогсолт, төгсгөлийг ялгаж уншихгүй байв. Мөн “нь, ч, л, даа, шүү” гэх мэт тодчилогчийг салангид дуудан, удаан уншдаг байв.

Багш сурагчийг явцаар нь үнэлж, алдааг бага багаар засан, сурагч өөрийгөө шинээр нээснээр бусадтайгаа адил сайн уншдаг ахиц өөрчлөлт гарсан.

Энэ аргыг туршихдаа дараах судалгааг явуулж үр дүнг тооцсон болно.

Сурагчдад гарсан өөрчлөлт

Хүүхдийг уншлаганд сургахдаа: Сурагчийг олон талаас нь судлах /хувь хүн/ Хэл яриаг зүгшрүүлэх, харааг хөгжүүлэх, нүдлэх

ойг төлөвшүүлэх, анхаарлыг тогтворжуулах Эх дээр ажиллах, сурах (өгүүлбэр, цогцолбор)Өгүүлбэрийн өргөлт, зогсолтыг тохируулан уншихШүлэг яруу найргийг уран тод уншуулах,

цээжлүүлэхБага ангид буюу (1-4 ангид) чанга уншлага

тохиромжтой.

Судалгааны дүгнэлт

Хүүхэд айдасгүй, өөртөө итгэлтэй Өөрийн дуу хоолойгоо сонсох гэж мэрийнэ. Найзаасаа хоцрохгүйн тулд хичээж унших ба

уншлагын хурд нэмэгдэнэ. Хичээлд идэвхтэй, сонирхолтой болно. Ном унших хүсэл тэмүүлэл, мөрөөдөл Өөрийн эзлэх орон зайг бий болгоно. Сэтгэл зүйн хувьд өөдрөг, үзэл бодолтой

“Найзтайгаа уншъя” уншлагын давуу тал

1 12 42 27 61 65 26 82 83 89

11 2 52 58 39 98 76 91 25 92

13 41 3 38 63 40 77 97 96 24

29 51 43 4 28 66 67 100 99 23

14 53 44 37 5 72 68 79 22 84

30 55 36 54 62 6 20 21 90 94

15 35 45 59 19 73 7 69 93 88

16 34 18 57 49 50 75 8 87 95

31 17 46 48 64 74 80 70 9 86

33 32 47 56 60 78 81 71 85 10

Математикийн хичээлд хүрдийг заах арга

Хүндэт багш нараа! Бүх төрлийн хичээлээр хүүхдийг унших цаг,

уншсанаа болон өөрийн ойлгосноо илэрхийлэх боломжийг олгож, хүүхдэдитгэл урам өгч, сурган хүмүүжүүлэх ариун үйлсдээ шамдан ажиллацгаая.

Хүүхэд бол бидний тарьсан үр, соёлж байгаа цэцэг учраас арчилж тордож ургуулцгаая.

Мөн ертөнц дэлхийд 1 нар манддаг ч хүүхэд болгон өөр өөрийн нартай. Багш таны мөнх хөх

тэнгэрт олон наран мандаж байг.

Уриалга

1. А.Тогтоодулам, Б.Баяраа “Оновчтой уншлага” УБ хот. 2011 он.

2. Махмут Ачыя. Хүүхдэд өөртөө итгэх итгэлийг хайрын хэлээр төлөвшүүлэх

3. С.Тунгалаг “ Хүүхдийн уншлагыг удирдахуй” УБ, 2013 он

4. Ном унших соёл. Эчнээ уншигчдын бага хурал. Төв номын сан. 2-р салбар, 2013 он

5. П.Одсүрэн, Б.Гэрэлсайхан, Н.Даваасүрэн, Ц.Дашдолгор “Багшийн ном” Монгол хэл-4, УБ, 2014

6. П.Одсүрэн, Б.Гэрэлсайхан, Н.Даваасүрэн, Ц.Дашдолгор “Монгол хэл-4 сурах бичиг, 2014 он

Хавсралт ба ном зүй

Анхаарал тавьсанд

баярлалаа.