Σοφοκλή "Αντιγόνη", στίχοι 634 - 780

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Β’ ΛΥΚΕΙΟΥ | Σοφοκλέους

1


2


3


4


5


6


7


8


9

ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΗ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ

Αιμ. : Πατέρα, δικός σου είμαι και συ με καθοδηγείς σωστά. έχοντας, σωστές σκέψεις, τις οποίες εγώ βέβαια θα ακολουθήσω.


10

Γιατί για μένα κανένας γάμος δεν θα κριθεί τόσο σπουδαίος, ώστε να τον βάλω πάνω από τη δική σου συνετή καθοδήγηση. Κρ. : Γιατί έτσι , παιδί μου, πρέπει να σκέπτεσαι, δηλαδή να ακολουθείς σε όλα την πατρική συμβουλή. Γιατί γι’ αυτό εύχονται οι άνθρωποι, αφού αποκτήσουν υπάκουα παιδιά, να (τα) έχουν στο σπίτι , για να εκδικούνται και τους εχθρούς με ανταπόδοση του κακού και τον φίλο να τιμούν, όπως ακριβώς ο πατέρας. Κρ. : Όποιος όμως γεννάει άχρηστα παιδιά τι άλλο θα ΄λεγες ότι γέννησε αυτός παρά βάσανα για τον εαυτό του, και αφορμή για γέλια στους εχθρούς ; Ποτέ λοιπόν, παιδί μου, να μην αλλάξεις τις τωρινές σου σκέψεις

από έρωτα για μια γυναίκα, γνωρίζοντας ότι αυτό, δηλαδή μια γυναίκα, όταν είναι κακή σύζυγος, γίνεται παγερή αγκαλιά στο σπίτι. Γιατί ποια μεγαλύτερη πληγή μπορεί να υπάρξει από έναν κακό φίλο; Αφού λοιπόν την περιφρονήσεις σαν να ήταν εχθρός σου, άφησε αυτήν την κόρη

να παντρευτεί στον Άδη. Κρ. : Γιατί, αφού εγώ την έπιασα


11

επ’ αυτοφόρω να παραβαίνει την διαταγή μου, μόνη απ’ όλους τους πολίτες, δεν θα βγω βέβαια εγώ ψεύτης μπροστά σε όλους τους πολίτες, αλλά θα την θανατώσω. Γι’ αυτά ας επικαλείται το Δία, το προστάτη της συγγένειας. Γιατί, αν βέβαια τους φυσικούς συγγενείς αναθρέψω ώστε να είναι απείθαρχοι , τότε πιο πολύ (θα ανέχομαι) τους ξένους. Γιατί στους δικούς του, όποιος είναι άνθρωπος καλός, θα αποδειχθεί ότι είναι δίκαιος και στους πολίτες. Αν κάποιος όμως αυθαιρετώντας, ή παραβιάζει τους νόμους ή σκέφτεται να δίνει διαταγές σ’ αυτούς που κυβερνούν, δεν είναι δυνατόν

να τύχει αυτός έπαινο από εμένα.

Κρ.: Αλλά όποιον η πόλη εκλέξει άρχοντα, πρέπει να τον υπακούουν όλοι και στα μικρά και στα δίκαια και στα αντίθετά τους. Και εγώ θα μπορούσα να πιστέψω ότι ένας τέτοιος άντρας θα είχε την θέληση και να κυβερνά καλά και να κυβερνιέται καλά , και ότι θα έμενε στη θύελλα της μάχης πιστός και γενναίος σύντροφος, εάν έχει παραταχθεί . Δεν υπάρχει όμως μεγαλύτερο κακό από την αναρχία. Αυτή και πόλεις εξολοθρεύει, αυτή και σπίτια καταστρέφει, αυτή σπάει την παράταξη στη συμμαχική παράταξη.


12

Ενώ η πειθαρχία σώζει τους περισσότερους από αυτούς που πειθαρχούν.

Κρ. : Έτσι (κανείς) πρέπει να υπερασπίζεται τους νόμους και με κανένα τρόπο δεν πρέπει να νικιέται ένας άντρας από μια γυναίκα. Γιατί είναι προτιμότερο, εάν βέβαια πρέπει (να χάσουμε την εξουσία), να χάσουμε την εξουσία από έναν άντρα, και έτσι δεν θα θεωρηθούμε κατώτεροι από τις γυναίκες. Χο. : Σε μας βέβαια, αν δε έχουμε χάσει το νου από τα γηρατειά, φαίνεσαι ότι μιλάς με φρόνηση για όσα μιλάς. Αιμ. : Πατέρα, οι θεοί προικίζουν με μυαλό τους ανθρώπους το πιο πολύτιμο

απ’ όλα τα πράγματα Αιμ.: Εγώ όμως ούτε θα μπορούσα και μακάρι να μη μάθω να πω ότι εσύ δε λες σωστά αυτά εδώ. Θα μπορούσε όμως και κάποιος άλλος να έχει κάποια σωστή σκέψη. Πάντως από τη φύση μου έχω χρέος να προσέχω από πριν για σένα όλα, όσα λέει κάποιος, ή κάνει κάποιος, ή μπορεί να κατηγορεί. Γιατί το βλέμμα σου προκαλεί φόβο στον απλό πολίτη με τέτοια λόγια, ώστε εσύ να μη ευχαριστιέσαι ακούγοντάς (τα). Όμως σε μένα είναι δυνατόν να ακούω αυτά


13

εξαιτίας της ασημότητας της θέσης μου, πόσο δηλαδή θρηνεί η πόλη αυτήν την κόρη, (λέγοντας) πόσο ατιμωτικά πεθαίνει σαν να ήταν η χειρότερη από κάθε άλλη γυναίκα

για μια τόσο ένδοξη πράξη.

Αιμ. : Γιατί τον αδερφό της πεσμένο μέσα στο αίμα, ούτε άφησε να κατασπαραχθεί άταφος από τα ωμοφάγα σκυλιά ούτε από κάποιο όρνιο. Αυτή δεν αξίζει να τιμηθεί με λαμπρή τιμή; Τέτοια σκοτεινή φήμη κυκλοφορεί κρυφά. Για μένα όμως, πατέρα, από τη δική σου ευτυχία δεν υπάρχει κανένα πολυτιμότερο αγαθό. Γιατί ποια χαρά είναι μεγαλύτερη για τα παιδιά από τη δόξα του ευτυχισμένου πατέρα, ή για τον πατέρα από την πλευρά των παιδιών; Μη λοιπόν έχεις μόνον ένα τρόπο σκέψης, ότι δηλαδή αυτό είναι ορθό, όπως εσύ λες,

και τίποτε άλλο. Αιμ. : Γιατί όσοι νομίζουν ότι μόνο αυτοί σκέφτονται σωστά, ή ότι έχουν ευφράδεια , ή αισθήματα, που άλλος δεν έχει , αυτοί, όταν ανοιχθούν και εξεταστούν σε βάθος, βρίσκονται ότι είναι άδειοι . Αλλά το να μαθαίνει ένας άνθρωπος πολλά, κι αν ακόμη είναι κάποιος σοφός, και το να μην παρατραβάει το σκοινί δεν είναι καθόλου ντροπή. Βλέπεις


14

κοντά στο ορμητικό ρεύμα, όσα από τα δέντρα υποχωρούν, πως σώζουν τα κλωνάρια τους, ενώ αυτά που αντιστέκονται χάνονται σύρριζα. επίσης και όποιος, αφού τεντώσει πολύ τα πανιά του πλοίου ώστε να το συγκρατούν γερά, και δεν τα χαλαρώνει καθόλου στον άνεμο, αφού αναποδογυρίσει (το πλοίο) ταξιδεύει στο εξής

με ανεστραμμένο το κατάστρωμα.

Αιμ.: Αλλά δώσε τόπο στην οργή και άλλαξε γνώμη. Γιατί αν μπορεί να προστεθεί κάποια σωστή γνώμη και από μένα παρότι νεότερο, εγώ βέβαια λέω ότι είναι πιο καλό να γεννιέται κανείς πάνσοφος. Αλλιώς όμως, γιατί συνήθως αυτό δεν συμβαίνει έτσι, είναι καλό να μαθαίνει κανείς και από εκείνους που μιλούν ορθά. Χο.: Βασιλιά, είναι λογικό και συ ν’ ακούσεις , αν λέει κάτι ορθό, και εσύ πάλι αυτόν. Γιατί ορθές σκέψεις έχουν λεχθεί και από τους δυο . Κρ.: Θα διδαχθούμε πράγματι λοιπόν τόσο μεγάλοι στην ηλικία να σκεφτόμαστε από άνθρωπο τόσο νέο

στην ηλικία ;

Αιμ. : Τίποτε (να διδαχθείς) που δεν είναι δίκαιο. Κι αν εγώ (είμαι) νέος, δεν πρέπει να εξετάζεις την ηλικία περισσότερο από τα έργα. Κρ.: Είναι λοιπόν (σωστή) πράξη να τιμά (κανείς) όσους παρανομούν;


15

Αιμ.: Ούτε και θα συμβούλευα να σέβεται κανείς τους κακούς. Κρ.: Αυτή λοιπόν εδώ δεν προσβλήθηκε από μια τέτοια αρρώστια; Αιμ.: Δεν το παραδέχεται αυτό όλος ο λαός αυτής εδώ της Θήβας. Κρ.: Η πόλη λοιπόν θα μου υπαγορεύσει εκείνα που πρέπει εγώ να διατάζω; Αιμ.: Βλέπεις ότι έχεις πει αυτό το λόγο σαν ανόητος; Κρ.: Για λογαριασμό άλλου ή για δικό μου πρέπει εγώ να διοικώ αυτήν εδώ τη χώρα; Αιμ.: Γιατί δεν υπάρχει πόλη που να ανήκει σ’ έναν άνθρωπο. Κρ.: Η πόλη δεν θεωρείται ότι ανήκει στον άρχοντα; Αιμ.: Ωραία θα κυβερνούσες εσύ βέβαια μόνος σου μια έρημη πόλη. Κρ.: Αυτός εδώ, όπως φαίνεται , είναι σύμμαχος της γυναίκας. Αιμ.: Αν βέβαια (εσύ) είσαι γυναίκα γιατί πράγματι για σένα ενδιαφέρομαι. Κρ. : Αχρείε, ενώ έρχεσαι να αντιδικήσεις με τον πατέρα σου; Αιμ. : Γιατί σε βλέπω να παίρνεις άδικες αποφάσεις. Κρ. : Κάνω λοιπόν λάθος τιμώντας την εξουσία μου; Αιμ. : Γιατί δεν την σέβεσαι , όταν καταπατάς τους νόμους των θεών. Κρ. : Αχρείο πλάσμα και κατώτερο από μια γυναίκα. Αιμ. : Δεν μπορείς να βρεις εμένα τουλάχιστον να υποκύπτω σε αισχρές πράξεις. Κρ. : Όλα βέβαια αυτά τα λόγια σου (είναι) για υπεράσπιση εκείνης . Αιμ. : (Ενδιαφέρομαι) και για σένα και για μένα και για τους θεούς του κάτω κόσμου. Κρ.: Με κανένα τρόπο πια δεν θα παντρευτείς ποτέ


16

αυτή ζωντανή. Αιμ.: Αυτή λοιπόν θα πεθάνει και με τον θάνατό της θα παρασύρει στην καταστροφή κάποιον. Κρ.: Αλήθεια, έρχεσαι εναντίον μου με τόσο θράσος ώστε να με απειλείς ακόμη; Αιμ.: Και τι είδους απειλή είναι το να απαντάει (κανείς) σε ανόητες σκέψεις; Κρ.: Με κλάματα θα (με) συνετίσεις, αν και είσαι ο ίδιος χωρίς μυαλό. Αιμ.: Αν δεν ήσουν πατέρας μου, θα έλεγα ότι εσύ δεν σκέφτεσαι σωστά. Κρ.: Μη κολακεύεις με πολλά λόγια, ενώ είσαι δούλος μιας γυναίκας. Αιμ.: Θέλεις να λες κάτι Και, ενώ λες, να μην παίρνεις καμία απάντηση; Κρ. : Αλήθεια ; Λοιπόν, μα τον ίδιο τον Όλυμπο, μάθε ότι όχι ατιμώρητα θα με βρίζεις με τις συνεχείς κατηγορίες. Κρ.: Πάρε τη μισητή γυναίκα, για να πεθάνει αμέσως μπροστά στα μάτια του, κοντά, παρουσία του μνηστήρα. Αιμ.: Όχι βέβαια, ούτε αυτή εδώ θα πεθάνει κοντά μου τουλάχιστο, μη το σκεφτείς αυτό ποτέ, και συ ποτέ πια δεν θα δεις το πρόσωπό μου κοιτάζοντάς το με τα μάτια σου, για να δείχνεις τη τρέλα σου σε όσους από τους φίλους σου μπορούν να την ανεχθούν. Χο. : Ο άνδρας, βασιλιά, έφυγε γρήγορα από την οργή του. Και η ψυχή ενός τόσο νέου ανθρώπου, αν πονέσει, είναι επικίνδυνο πράγμα. Κρ.: Ας κάνει, φεύγοντας, και ας μεγαλοφρονεί περισσότερο απ’ ό, τι ταιριάζει σ’ έναν άνθρωπο.


17

Οπωσδήποτε όμως αυτές τις δυο κόρες δεν θα γλιτώσει από το θάνατο. Χο.: Σκέφτεσαι λοιπόν να σκοτώσεις και τις δυο αυτές;

Κρ.: Όχι βέβαια

αυτήν που δεν άγγιξε (το νεκρό).

Γιατί , πράγματι,

έχεις δίκιο.

Χο.: Με ποιο τρόπο

σκέπτεσαι πραγματικά

να την θανατώσεις;

Κρ.: Αφού την οδηγήσω

εκεί, όπου ο δρόμος

είναι απάτητος από ανθρώπους,

θα τη θάψω ζωντανή

σε πέτρινη σπηλιά,

δίνοντας τόση τροφή,

όση μόλις είναι αρκετή για κάθαρση,

για να αποφύγει

το μίασμα όλη η πόλη.

Κι εκεί παρακαλώντας τον Άδη,

τον οποίο μόνο από τους θεούς

σέβεται,

πιθανώς θα πετύχει

να γλιτώσει το θάνατο,

ή θα μάθει τουλάχιστο,

αν και αργά,

ότι είναι μάταιος κόπος

να τιμά (κανείς)

αυτούς που είναι στον Άδη.

© Θάνος Σταυρόπουλος – φιλόλογος, MSc.

[email protected]

Education

Σοφοκλή "Αντιγόνη", στίχοι 634 - 780