Upload
ajmallika-phongphaew
View
1.007
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
หลกและวธการเเตงบทรอยกรองรอยกรองเปนมรดกทางภาษาทคนไทยควรภาคภมใจ และอนรกษไวรอยกรองม
ลกษณะบงคบทเรยกวา "ฉนทลกษณ" มความเเตกตางกนตามลกษณะของรอยกรองทง ๕ ประเภท ไดแก โคลง ฉนท กาพย กลอน และราย
ลกษณะบงคบของบทรอยกรองลกษณะบงคบของบทรอยกรอง ม 9 ประการ ดงน
พยางค คณะสมผสค าคร-ลห
ค าเอก ค าโทค าเปน ค าตาย เสยงวรรณยกต ค าน า
ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)1. พยางค คอ เสยงทเปลงออกมา 1 ครง จะมความหมาย หรอไมมความหมายกได
พยางค เกดจากการเปลงเสยงพยญชนะเสยงสระและเสยงวรรณยกตตามกนออกมาอยางกระชนชด จนฟงดเหมอนกบเปลงเสยงออกมาในครงเดยวกน ซงเรยกวา การประสมเสยงในภาษา เสยงทเกดจากการประสมเสยง จงเรยกวา พยางค
ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)1. พยางค (ตอ)
พระยาอปกตศลปสาร (๒๕๓๓ : ๑๘) กลาววา “ถอยค าทเราใชพดกนนน บางทกเปลงเสยงออกครงเดยว บางทกหลายครง เสยงทเปลงออกมาครงหนงๆ นน ทานเรยกวา “พยางค” คอ สวนของค าพด”
กาญจนา นาคสกล (๒๕๒๐ : ๑๐๔) กลาววา “พยางคจงหมายถง จ านวนเสยงทดงเดน ซงปรากฏในกลมเสยงทเรยงเปนค าพดเสยงอนๆ ทอยขางเคยงกจะประกอบเขาเปนสวนของพยางค… โดยปกตเสยงสระเปนเสยงทมลกษณะประจ าตว เปนเสยงกองทดงกวาเสยงอน ฉะนนเสยงสระจงมกจะเปนเสยงท าใหเกดพยางค”
ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)1. พยางค (ตอ)
จากค าอธบายความหมายของพยางคดงกลาว สรปไดวาพยางคคอ เสยงทเปลงออกมาครงหนงๆ
ซงมเสยงสระเปนเสยงทดงเดน ๑ เสยง และเสยงทอยขางเคยงอยางนอย ๒ เสยง ไดแก เสยงพยญชนะและ
เสยงวรรณยกตพยางคอาจจะเปนค ากไดถาพยางคนนมความหมายดงตวอยางตอไปน
นา ม 1 พยางค 1 ค านาท ม 2 พยางค 1 ค านาฬกา ม 3 พยางค 1 ค า ฯลฯ
ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)2. คณะ คอ ขอก าหนดของบทรอยกรองแตละประเภทวาจะตองมจ านวนค า จ านวนวรรค จ านวนบาท และจ านวนบทเทาหมด เชนกลอนแปด
1 บท ม 2 บาท1 บาท ม 2 วรรค1 วรรค ม 8 ค า (อาจม 7-9 ค ากได)
กาพยยาน1 บท ม 2 บาท1 บาท ม 2 วรรควรรคหนาม 5 ค า วรรคหลงม 6 ค า
ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)2. คณะ (ตอ)ตวอยาง กลอนเเปด
ถงบางพดพดดเปนศรศกด มคนรกรสถอยอรอยจตเเมพดชวตวตายท าลายมตร จะชอบผดในมนษยเพราะพดจา
สนทรภ
ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)3. สมผส คอ ลกษณะบงคบใหใชค าคลองจองกนม 4 ชนด ไดแก
1. สมผสสระ คอ ค าทใชสระคลองจองเปฯเสยงเดยวกน และถามตวสะกดมาตราเดยวกน เชน
สระอา มา-จา-ฝา-หา-ปาสระโอะ สะกดแมกน จน-คน-ฝน-หน-ปนสระอา สะกดเเมเกย กราย-ชาย-ลาย-หาย-อาย
ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)3. สมผส (ตอ)
2. สมผสพยญชนะหรอสมผสอกษร คอ ค าทใชพยญชนะตนตวเดยวหรอเสยงเดยวกน โดยไมค านงถงตวสะกด
เชน จ - จต ใจ จด จอด แจวด - เดก ดน ดก ดม ดาวน - นก นอน แนบ น า นง
ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)3. สมผส (ตอ)
3. สมผสนอก คอ สมผสบงคบของรอยกรองทกประเภท เปนค าทมเสยงคลองจองจากวรรคหนง ใชเเตสมผสสระไมใชสมผสอกษร เชน
มาถงบางธรณทวโศก ยามวโยคยากใจใหสะอนโอสธาหนาเเนนเปนแผนพน ถงสหมนสองเเสนทงเเดนไตรเมอเคราะหรายกายเรากเทาน ไมมทพสธาจะอาศยลวนหนามเหนบเจบเเสบคบเเคบใจ เหมอนนกไรรงเรอยเอกา ฯ
สนทรภ
ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)3. สมผส (ตอ)
4. สมผสใน คอ ค าทมเสยงสระหรอเสยงพยญชนะคลองจองในวรรคเดยวกน ท าใหบทรอยกรองไพเราะ เชน
จกจนเเจวเเววหวดจงหรดหรง ปแกวตรงตรบเสยงส าเนยงหนาวยงเยนฉ าน าคางลงพราวพราว พระพายผาวพดไหวทกใบโพธ
สนทรภสมผสสระ เเจว-แวว, หวด-หรด, เสยง-เนยง,
ฉ า-น า, ไหว-ใบสมผสอกษร จก-จน-เเจว, หวด-หรง, ยง-เยน,
พราว-พราว
ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)4. ค าคร-ลห คอ ค าททเสยงหนกและเสยงเบา บงคบใชในบทรอยกรองประเภทฉนทค าคร ม 3 ลกษณะ ดงน
1. ค าทประสมดวยสระเสยงยาวในเเม ก กา เชน เเมจา ฟาใส2. ค าทมตวสะกด เชน เดกนอย เขยนอาน3. ค าทประสมดวย อ า ไอ ใอ เอา เชน ข า ได ให เขา
ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)4. ค าคร-ลห (ตอ)ค าลห คอ ค าทประสมดวยสระเสยงสนในเเม ก กา เชน
กระทะ กะท ปะท สต อร กระบะ ขยะ
ตวอยาง ค าประพนธทบงคบคร ลห
เเสงสรยสาดสองเเสง จรสเเจงจรญตาเทยนทองสองทาบฟา ประโลมหลาภรมยชมชวนคดใหไตรตรอง นราผอง ณ ยามตรมตกอบทกขทบถม บ ฝงจมเสมอไป
ศกดศร แยมนดดา
ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)4. ค าคร-ลห (ตอ)ค าลห คอ ค าทประสมดวยสระเสยงสนในเเม ก กา เชน
กระทะ กะท ปะท สต อร กระบะ ขยะ
ตวอยาง ค าประพนธทบงคบคร ลห
เเสงสรยสาดสองเเสง จรสเเจงจรญตาเทยนทองสองทาบฟา ประโลมหลาภรมยชมชวนคดใหไตรตรอง นราผอง ณ ยามตรมตกอบทกขทบถม บ ฝงจมเสมอไป
ศกดศร แยมนดดา
ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)5. ค าเอก ค าโท คอ ค าหรอพยางคทมรปวรรณยกตเอกและโท ในต าแหนงทก าหนดไวในบทรอยกรองประเภทโคลง และราย
- ค าเอก คอ ค าหรอพยางคทมรปวรรณยกตเอก- ค าโท คอ ค าหรอพยางคทมรปวรรณยกตโท
ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)6. ค าเปน ค าตาย เปนลกษณะบงคบทใชในการเเตงโคลง และราย โดยเฉพาะโคลงสสภาพ
ค าเปน ม 3 ลกษณะ คอ 1. ค าหรอพยางคทประสมสระเสยงยาวในเเม ก กา2. ค าทมตวสะกดในมาตราเเม กง กน กม เกย เกอว3. ค าทประสมดวยสระ อ า ไอ ใอ เอา
ค าตาย ม ๒ ลกษณะ คอ1. ค าทประสมสระเสยงสนในเเม ก กา2. ค าทมตวสะกดในมาตราแม กก กด กบ
ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)7. ค าเปน ค าตาย เปนลกษณะบงคบทใชในการเเตงโคลง และราย โดยเฉพาะโคลงสสภาพ
ค าเปน ม 3 ลกษณะ คอ 1. ค าหรอพยางคทประสมสระเสยงยาวในเเม ก กา2. ค าทมตวสะกดในมาตราเเม กง กน กม เกย เกอว3. ค าทประสมดวยสระ อ า ไอ ใอ เอา
ค าตาย ม ๒ ลกษณะ คอ1. ค าทประสมสระเสยงสนในเเม ก กา2. ค าทมตวสะกดในมาตราแม กก กด กบ
ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)8. เสยงวรรณยกต คอ เสยงสามญ เสยงเอก เสยงโท เสยงตร และเสยงจตวา ในการเขยนกลอนตองรวาค าทายวรรคใดนยมใชหรอไมนยมใชเสยงวรรณยกตใด ส าหรบโคลงสสภาพมการบงคบเอกโทดวย เชน
เดนไพรชมหมไม มากมพกผอนอารมณด ใชนอยบฟผากลมรมณย เเสนชนยามบายตะวนคลอย รมแทราวไพร
จตภม วงษแกว
ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)9. ค าน า คอ ค าขนตนส าหรบรอยกรองบางประเภท
กลอนบทละคร ค าวา เมอนน บดนนตวอยาง บดนนพระยาเภกพยกษ
เหนพระองคทรงโศกโศกกลอนดอกสรอย ค าวาเอย (เปนค าท ๒ ของวรรคเเรก)
ตวอยาง เดกเอยเดกนอยความรเรายงดอยเรงศกษา
ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)9. ค าน า (ตอ)
กลอนเสภา ค าวา ครานนตวอยาง ครานนทานยายทองประศร
กบยายปลยายเปลอยเคหานทานค ากลอน ไมบงคบ