เนอเยอสตว (Animal Tissue)

เนอเยอ (tissue) คอกลมเซลลทรวมกนท าหนาทเฉพาะ ซงสวนมากจะประกอบดวยกลมเซลลทมขนาด รปราง และการจดระเบยบเปนแบบเดยวกน

เนอเยอเหลานมลกษณะเฉพาะออกไปเพอท าหนาทพเศษอยางหนงไดอยางมประสทธภาพ ประสานอยในอวยวะของรางกาย

Connective tissue

Nervous tissue

Muscular tissue

Epithelial tissue

เนอเยอในรางกายของสตวชนสง แบงออกเปน 4 ประเภท คอ

เนอเยอบผว (epithelial tissue or epithelium)

เปนกลมเซลลทท าหนาทปกคลมปองกนผวของรางกาย หรอบอวยวะทมลกษณะเปนทอ ท าหนาทเกยวกบการดดซม สรางเซครชน (secretion) และรบความรสก

เนอเยอบผวมลกษณะพเศษ คอ ประกอบดวย

1. เซลลเปนจ านวนมากซงสวนมากเปนเซลลชนดเดยวกนเรยงตวอยชดตดกน

2. ตงอยบนเยอรองรบฐาน (basement

membrane) ซงมสวนประกอบเปนโปรตน

3. ดานบนของเนอเยอบผวไมตดตอกบเซลลอน ดานนจะเปนทอย ชดกบชองวางของอวยวะหรอภายนอกรางกาย

การแบงชนดของเนอเยอบผว อาศยหลก 2 ประการ คอ

1. แบงตามจ านวนชนของเซลล

simple epithelium ประกอบดวยเซลลเรยงกนเปนชนเดยว

pseudostratified epithelium ประกอบดวยเซลลเรยงกนเปนชนเดยวบนเยอรองรบฐาน แตมเพยงบางเซลลเทานนทสงถงผวหนาดานบน

stratified epithelium เซลลเรยงซอนกนหลายชน

2. แบงตามรปรางของเซลลทอย ชนบนๆ ไดแก

รปรางแบนบาง (squamous)

รปเหลยมลกบาศก (cuboid)

รปแทงทรงกระบอก (columnar)

Pseudostratified ciliated columnar

Simple cuboidal

Stratified columnar

Stratified squamous

Simple squamous

Simple columnar

Simple squamous epithelium,

Bowman’s capsule

Simple

squamous

epithelium

Glomerulus

บรเวณ cortex ของไตม Bowman’s capsule เปนวงกลมหม

Glomerulus ซงเปนกระจกเสนเลอดฝอย ท Bowman’s capsule

เปนเยอบผว simple squamous

Squamous epithelium, from cheek

เปนเซลลทมลกษณะแบน บางมาก ตวอยางเชน เยอบผวขางแกมในปาก

Stratified squamous epithelium

Stratified

squamous

epithelium

Basement membrane

Stratified squamous epithelium

เปนเซลลซอนกนหลายชนดวยกน ชนลางซงอยตดกบ Basement membrane นนใหญและแบงตวอยางรวดเรว กลายเปนเซลลใหมทเลกและบางกวาอย ดานนอก เซลลชนนอกนนตายและหลดไปเรอยๆ ตวอยางเชน

เยอบผวขางแกมในปาก หลอดอาหาร และทผวหนงของสตวเลยงลกดวยนม ขไคล และขรงแคกคอเซลลผวชนบนทตายแลว และหลดออกมา

Simple cuboidal epithelium

Simple cuboidal

epithelium

Basement membrane

บรเวณ cortex ของไต นอกจากจะเหน Bowman’s capsule แลว ยงมหลอดไตเลก (convoluted tubules) ขดไปขดมา ซงทอเหลาน เปนเยอบผว simple cuboidal

Simple columnar epithelium, เยอบผวในล าไส

Simple columnar epithelium

เซลลมขนาดสงมากกวากวาง มกอยตามสวนของรางกายทท าการสราง secretion หรอส าหรบดดของบางอยาง เชน อาหารทยอยแลว เชน เยอบผวขางในล าไส เปนตน

Pseudostratified ciliated columnar,

from trachea

เนอเยอบผวในบางแหงของรางกาย เยอหมเซลลของเซลลชนบนสดมการเปลยนแปลงเปนซเลย เรยกวา ciliated epithelium ซเลยเคลอนไหวไดและท าหนาทเกยวกบการสงผานสารทผวเซลล เนอเยอทมซเลยพบทเยอบผวของทอทางเดนปสสาวะ และทอทางเดนหายใจ

cilia

Simple columnar epithelium

เซลลเยอบผวบางชนดอาจเปลยนแปลงไปท าหนาทตางๆ เชน สรางเซครชน เรยกวาตอม (gland) ในกรณทเซลลเดยวสรางเซครชน เรยกวา ตอมเซลลเดยว (unicellular gland) ตวอยางเชน โกเบลตเซลล (globlet cell) ทเยอบผนงล าไส ท าหนาทสรางเมอกภายในเซลลเตมไปดวยเมอกทสรางขนและพรอมทจะขบออก

Globlet cell

Globlet cell

Simple

columnar

epithelium

Glandular epithelium secretes products,

e.g. milk, hormones

ในกรณทเซลลเยอบผวอยตอกนเปนกลมท าหนาทสรางเซครชนสงออกไปตามทอหรอเขาสกระแสเลอดโดยตรง เรยกวา ตอมหลายเซลล (multicellular gland)

Taste buds on tongue

เซลลเยอบผวบางชนดอาจเปลยนแปลงไปท าหนาทรบความรสก

เรยกวา neuroepithelial cell เชนเซลลทปมรบรส (taste

bud) เซลลเปลยนเปนรปกระสวยหวทายแหลม ดานบนมซเลย

Taste buds

Transitional

epithelium, e.g.

Urinary bladder

เยอเยอเกยวพน (connective tissue)

เนอเยอเกยวพนเปนเนอเยอทพบแทรกอยระหวางเนอเยอชนดอนๆ

ท าหนาทพยงและยดเหนยวใหเนอเยอเหลานนคงรปและอยรวมกนได

ประกอบดวยเซลลเรยงกนอยหางๆ อยในสารระหวางเซลล (matrix) ทมปรมาณมาก สารระหวางเซลลประกอบดวยเสนใย และสารประกอบทมลกษณะใสและมความหนด

เซลลในเนอเยอเกยวพน

เนอเยอเกยวพนประกอบดวยเซลลหลายชนด แตละชนดท าหนาทแตกตางกนไป ไดแก

Fibroblast เปนเซลลทท าหนาทสรางเสนใยชนดตางๆ

Adipose cell เปนเซลลทสะสมไขมน

Macrophage มหนาทท าลายสงแปลกปลอม

Mast cell เปนเซลลทมรปรางกลมหรอรปร ภายในมแกรนลยอมตดสมวงเขมบรรจอย เซลลมาสตท าหนาทสรางสาร heparin และ histamine

plasma cell ท าหนาทสรางแอนตบอดทมความส าคญในระบบภมคมกน

white blood cell or leukocytes เปนเซลลทแทรกเขามาในเนอเยอเกยวพนจากเสนเลอด ท าหนาทท าลายสงแปลกปลอมทเขามาในรางกาย

ฯลฯ

เสนใยในเนอเยอเกยวพน

เสนใยในเนอเยอเกยวพนมอยดวยกน 3 ชนด ไดแก

Collagen fiber มลกษณะเปนเสนเหนยวแขงแรง อยรวมกนเปนมดใหญ

Elastic fiber เปนเสนใยทมความยดหยนมาก แตกเปนแขนงยอยสงไปเชอมกบแขนงของเสนอน

Reticular fiber มลกษณะคลายเสนใยคอลลาเจน แตเปนเสนบางกวากระจายอยทวไป เสนใยชนดนจะมองไมเหนถายอมดวยสยอมเนอเยอทวไป ตองยอมดวยส silver stain

Collagen fiber

เนอเยอเกยวพนอาจแบงออกไดเปนหลายชนดตามลกษณะพเศษเฉพาะของเซลลและสารระหวางเซลล เชน

1. เนอเยอเกยวพนชนดโปรงบาง (Loose or areolar connective tissue)

2. เนอเยอเกยวพนชนดแนนทบ (Dense connective tissue)

3. เนอเยอไขมน (Adipose tissue)

4. กระดก (Cartilage)

5. กระดก (Bone)

6. เลอด (Blood)

Connective tissue

Loose or Areolar connective tissue

เนอเยอเกยวพนโปรงบาง หรอ แอรโอลาร

Cells

Fibers

เนอเยอนเชอมหนงกบกลามเนอ หรอเชอมกลามเนอกบกลามเนอ matrix ออนและเหนยว ม collagen fiber และ elastic fiber

Dense connective tissue, tendon

เนอเยอเกยวกนแนนทบ, เสนเอนตางๆ

Fibroblast

Collagen fiber

Tendon เนอเยอยดระหวางกระดกตองการความแขงแรงมาก matrix เตมไปดวย collagen fiber ซงเปนเสนขนานกน

ยดไมได

ส าหรบ ลกาเมนต (ligaments) เปนเนอเยอเกยวพนแนนทบ ซงยดกระดก 2 ทอนเขาดวยกนอยตามขอตอของกระดก ใน matrix จะมเสนใยชนด

elastic fiber มาก เหนเปนสเหลอง เสนใยมลกษณะเปนเสนขนานกน แตมกงแยกออกไปเชอมกบเสนใยใกลเคยง ยดได

เนอเยอไขมน (adipose tissue)

เปนเนอเยอเกยวพนทสะสมไขมนโดยเซลลสรางเสนใยเกอบทงหมดท าหนาทเปนแหลงสะสมไขมน เนอเยอไขมนมกอยปะปนกบ areolar connective tissue

Nucleus ของ Adipose cell ทถกเบยดไปอยขอบเซลล

กระดกออน (cartilage)

Lacunar

Chondrocytes

Matrix

อยตามบางสวนของโครงกระดก และมกอยตามขอตอของกระดกซงมการสมผสกนอยเสมอๆ

กระดกออนเปนเนอเยอเกยวพนทประกอบดวยเซลลกระดกออนทเรยกวา Chondrocyte ฝงตวอยใน matrix ซงมความแขงแรงกวาเนอเยอเกยวพนแท

มเสนใยชนดตางๆกระจายอยใน matrix

เซลลกระดกออนจะอยในชองทเรยกวา lacunar ใน 1 lacunarอาจพบเซลลกระดกอย 1,2,4 หรอ 8 เซลลไดขนอย กบการแบงตวของเซลล

ในกระดกออนจะไมมเสนเลอดสงแขนงมาเลยงเลย อาหารทเซลลกระดกออนไดรบจะแทรกซมเขามาใน matrix

กระดกออนจะหมดวยเนอเยอเกยวพนชนดแนนทบเรยกวา Perichondrium

Lacunar

Chondrocytes

Matrix

Hyaline cartilage

Matrix ไมมเสนใยอย พบอยตามขอตอของกระดกตางๆ

เยอกนจมก (Nassal septum) หลอดลม และกระดกออนของซโครง

Fibrocartilage

Collagen fiber

Chondrocytes

Matrix เตมไปดวย collagen fiber พบตามขอตอของกระดกสนหลง (intervertebral disk) และขอตอของกระดกอนๆ

กระดก เปนเนอเยอเกยวพนชนดพเศษมลกษณะแขง เพราะมผลกไฮดรอกซอะพาไทต (hydroxyapatite) เขามาเสรมในสารระหวางเซลล

กระดกเปนสวนประกอบส าคญของโครงราง เปนสวนหอหมปองกนอวยวะภายใน และเปนทเกบสะสมของเกลอแคลเซยมอกดวย

กระดก (Bone)

Volkmann’s canal

Harversian canal

canaliculi osteocyte

lacunar

periosteum

กระดกประกอบดวย เซลลทเปนตวสรางเสนใย และ matrix

เซลลกระดกเรยกวา osteocyte มลกษณะทแตกตางกบเซลลกระดกออนคอมแขนงยนเปนเสนเลกๆออกไปรอบเซลล ฉะนน รอบๆ

lacunar จงมรองใหแขนงของเซลลแทรกตวอยดวย เรยกวา canaliculi

กระดกมเสนเลอดผานเขาไปหลอเลยง โดยเซลลกระดกมาเรยงลอมรอบชองททอดไปตามยาวของกระดก ทเรยกวาชอง Harversian canal

ซงภายในมเสนเลอดทจะสงอาหารผานไปตามชอง canaliculi ไปถงตวเซลลได

ชอง Harversian canal หนงจะตอกบอกชองหนง ทางชองทอยตามแนวขวาง เรยกวาชองVolkmann’s canal

การเรยงตวของเซลลกระดกแบบนเรยกวา Harversian’s system

Compact bone

Harversian canal

Harversian canal

Canaliculi Lacunar

Connective tissue Epithelium Cartilage

Smooth

muscle

ในภาพเปนโครงสรางของทอลม (trachea) ซงประกอบดวยเนอเยอหลายชนดประสานอยรวมกน แตละชนดมลกษณะเฉพาะ เพอท าหนาทพเศษไดอยางมประสทธภาพ