29
กกกกกกกกกกก กกกกกกกกกกกกกกกกก กกก กกกกกกกก กกกก กกกก กกกกกกกกกก กกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกก

ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

Embed Size (px)

DESCRIPTION

กรอบแนวคิดไตรสิกขากับการศึกษา หรือการพัฒนาการเรียนการสอน, การใช้ไตรสิกขากับการจัดการศึกษา

Citation preview

Page 1: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

กั�บกัารพั�ฒนากัระบวนกัารเร�ยนกัารสอน

ไตรส�กัขา

เกัษม แสงนนท์�ค ณ ะ ค ร� ศ า ส ต ร�

มหาว�ท์ยาลั�ยมหาจุ�ฬาลังกัรณราชว�ท์ยาลั�ย

Page 2: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

หน�งส$อดี�หน&'งต()ไม*เท์*าคร(ดี�หน&'งคน

Page 3: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

ค�ณค*าของโรงเร�ยน

ไม*ไดี)อย(*ท์�'ต&กัสวยงามใหญ่*โต

แต*อย(*ท์�'ค�ณภาพัของคร(

Page 4: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

แม*พั�มพั�“ดั่��งเปลวเทียนส่�องทีางช่�วย

ส่ร้�างส่ร้ร้ค์�ปฏิ�มากร้ร้ม�ร้�ปป�� นส่ร้�างฝั�นให้�เป นเร้!อส่�งข้�ามฝั�� งส่มดั่��งใจ

”ห้น$�งค์ร้�ไทียส่มนามแที�ช่!�อแม�พิ�มพิ�ช่.ศร้นอก

Page 5: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

คร(สอนศ�ลัธรรม

ค์ร้� ไทียค์!อแม�พิ�มพิ�ย��มส่ยามส่อน เน�นย)�าแนวให้ม�ไตร้ส่�กข้าศล ส่งบส่ง�ดั่ไดั่�พิ�ฒนาธร้ร้ม เส่ร้�มส่ร้�างป�ญญาส่มค์�าค์ร้�

Page 6: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

น�กัเร�ยนดี�เพัราะคร(ดี*าคร(เป็1นบ)า

เพัราะดี*าน�กัเร�ยน

Page 7: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

ผู้()เข)าอบรม* กัลั�*ม ๑ ส่ม�ค์ร้ใจมา

- ส่อนตร้ง แต�ย�งไม�ค์�อยเข้�าใจ- ส่อนไม�ตร้ง แต�อยากมาเร้ยนร้� �- ส่อนไม�ตร้ง / เข้�าใจผิ�ดั่ว�าปฏิ�บ�ต�ธร้ร้ม

* กัลั�*ม ๒ เพิ!�อนช่วนมา (ส่อนไม�ตร้ง)

* กัลั�*ม ๓ ถู�กบ�งค์�บให้�มา (ส่อนไม�ตร้ง)

Page 8: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

What is Tri-Sikkha..?1 . มน1ษย� ค์!อใค์ร้...จะพิ�ฒนาอย�างไร้2. “ไตร้ส่�กข้า ค์!ออะไร้”

3. ที)าไมจ$งต�องร้� � ไตร้ส่�กข้า “ ” (จ)าเป นก�บช่ว�ตที�านอย�างไร้)

4. พิ1ทีธศาส่นาที��งส่��น ค์!อ ไตร้ส่�กข้า“ ”

5. “ไตร้ส่�กข้า ก�บการ้ศ$กษา”

6. ศล ส่มาธ� ป�ญญา อ�นไห้นจะเก�ดั่ก�อน-ห้ล�ง7. วงจร้เล5กในวงจร้ให้ญ�ข้อง ไตร้ส่�กข้า“ ”

8. ค์ร้�ก�บน�กเร้ยน ใค์ร้ค์วร้ใช่� ไตร้ส่�กข้า“ ”

9. “ไตร้ส่�กข้า เห้มาะก�บผิ��เร้ยนร้ะดั่�บใดั่”

1 0 .ที�านจะปร้ะย1กต�ใช่� "ไตร้ส่�กข้า" ก�บว�ช่าต�างๆ อย�างไร้1 1 .กร้ะบวนการ้แบบ "ไตร้ส่�กข้า" จะช่�วยส่�งค์มดั่ข้$�นอย�างไร้

Page 9: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

ไตรส�กัขา ค$ออะไร* ส�กัขา ส่��งที�ที1กค์นต�องศ$กษา ห้มายถู$ง การ้เร้ยนร้� � เข้�าใจ และ

น)าไปปฏิ�บ�ต� เพิ!�อจะให้�ช่ว�ตมพิ�ฒนาการ้ที�ดั่ข้$�นที��งดั่�านร้�างกาย วาจา ส่�งค์ม อาช่พิการ้งาน จ�ตใจ และป�ญญา ม ๓ อย�าง

ไดั่�แก�* ศล ข้�อปร้ะพิฤต�ปฏิ�บ�ต�ทีางกาย วาจา ส่�งค์ม อาช่พิการ้งาน* ส่มาธ� ข้�อปฏิ�บ�ต�ทีางจ�ตใจที�จะที)าให้�ม��นค์ง ม1�งม��น ไม�วอกแวก* ป�ญญา ข้�อปฏิ�บ�ต�ทีางค์วามร้� � ค์วามค์�ดั่ ว�ส่�ยที�ศน� ที�จะน)า

ไปส่��การ้ปฏิ�บ�ต�ห้ร้!อแส่ดั่งออกทีางกาย วาจา และพิ�ฒนาให้�ดั่ย��งข้$�น

* ที��ง ๓ อย�างร้วมก�น เร้ยกว�า “ ” ไตร้ส่�กข้า ห้ร้!อ “ ”ส่�กข้า ๓

Page 10: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

ท์6าไมต)องร()ไตรส�กัขา..?

มน1ษย�

กาย ศ�ลั

กาย (ก�มม�นตะ)ส่�งค์ม

(อาช่วะ) วาจา (วาจา)

ใจสมาธ�

ม��นค์ง(ส่มาธ�)

มส่ต�ร้� �ต�ว(ส่ต�)ม1�งม��น

(วายามะ)

ป็7ญ่ญ่า ร้� �ดั่ (ที�ฏิฐิ�)ค์�ดั่ดั่

(ส่�งก�ปปะ)

ไตร้ส่�กข้า เป นเค์ร้!�องม!อพิ�ฒนากาย จ�ตใจ ป�ญญา มน1ษย�ให้�ส่มบ�ร้ณ์�ย��งข้$�น

Page 11: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

พัระพั�ท์ธศาสนาท์�8งส�8น ค$อไตรส�กัขาพัระไตรป็9ฎกั

ว�น�ยป;ฎก

ส่ลส่�กข้า(๒๑,๐๐๐)

ส่1ตต�นตป;ฏิก

จ�ตส่�กข้า(๒๑,๐๐๐)

อภิ�ธร้ร้มป;ฎก

ป�ญญาส่�กข้า(๔๒,๐๐๐)

Page 12: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

ไตรส�กัขา กั�บ กัารศ&กัษา* ตถาคตโพัธ�ส�ท์ธา เร้าเช่!�อม��นในพิร้ะพิ1ทีธเจ�าผิ��เป น

พิร้ะอร้ห้�นต� (ห้มดั่ก�เลส่) ผิ��ตร้�ส่ร้� �ช่อบเอง (ส่�มมาส่�มพิ1ทีโธ) ผิ��ถู$งพิร้�อมว�ช่ช่าและจร้ณ์ะ (ว�ช่ช่าจร้ณ์ส่�มป�นโน) ผิ��ดั่)าเน�นไปดั่�วยดั่ (ส่1ค์โต) ผิ��ร้� �แจ�ง

โลก (โลกว�ที�)* ที�ทีร้งส่��งส่อนมน1ษย�ให้�ปร้ะพิฤต�ปฏิ�บ�ต�ตามห้ล�ก

ไตร้ส่�กข้า ค์!อ ศล ส่มาธ� ป�ญญา แล�วจะเป นผิ��มกาย วาจา ส่�งค์ม อาช่พิ จ�ตใจ และป�ญญาที�ดั่ โดั่ยจะไดั่�

ร้�บปร้ะโยช่น�ที��งตนเองและผิ��อ!�น ที��งในป�จจ1บ�นและอนาค์ต* ไตร้ส่�กข้า จ$งเห้มาะที�จะเป น ข้อบข้�าย(Framework) ข้องกร้ะบวนการ้จ�ดั่การ้ศ$กษาต�อไป

Page 13: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

กัารศ&กัษา กั�บ มน�ษย�

*กัารศ&กัษา ค์!อ กร้ะบวนการ้พิ�ฒนา มน1ษย�ให้�มค์วามส่มบ�ร้ณ์�ที��งกาย

วาจา ส่�งค์ม อาช่พิการ้งาน จ�ตใจ และป�ญญา เพิ!�อย�งปร้ะโยช่น�ตน

ส่�งค์ม ปร้ะเทีศช่าต� ให้�ถู$งพิร้�อม

มน1ษย�

กายวาจา

ส่�งค์มอาช่

พิ

จ�ตใจ

ป�ญญา

Page 14: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

ไตรส�กัขา กั�บ กัารเร�ยนร()

องค์�ค์วามร้� �

เร้!�อง......

เตร้ยมค์วามเพิ!�อจะเร้ยน

เร้!�องน��นๆ (ศล)

ม1�งม��น อยากเร้ยนเร้ยนอย�างต��งใจ,

จ�งใจ (ส่มาธ�)

เร้ยนร้� �, เข้�าใจ, ใช่�ถู�ก, ว�เค์ร้าะห้�,ส่�งเค์ร้าะห้�,

ปร้ะเม�นค์�าไดั่� (ป�ญญา) การ้เร้ยนร้� �เร้!�องใดั่ๆ ถู�าผิ��เร้ยนถู$งพิร้�อมดั่�วยเค์ร้!�อง

ม!อตามห้ล�กไตร้ส่�กข้าย�อมที)าให้�จะเร้ยนร้� �น� �นส่มบ�ร้ณ์�ย��งข้$�น

Page 15: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

ป็ระเภท์ของความร()(ป็7ญ่ญ่า)

ค์วามร้� � ห้ร้!อ ป�ญญา ตามห้ล�กไตร้ส่�กข้า แบ�งเป นปร้ะ เภิทีให้ญ�ๆ ๒ อย�าง ไดั่�แก�

* โลักั�ยป็7ญ่ญ่า (ว�ชาช�พั) ค์วามร้� �ที� �วไปเก�ยวก�บการ้ ดั่)าเน�นช่ว�ต อาช่พิ การ้งาน ส่�งค์ม และว�ช่าการ้ต�างๆ

ทีางโลก* โลักั�ตตรป็7ญ่ญ่า (ว�ชาช�ว�ต) ค์วามร้� �เก�ยวก�บ ค์วาม

จร้�งข้องช่ว�ต ( เทีวที�ต ๔) ล�กษณ์ะข้องช่ว�ต(ไตร้ล�กษณ์�) องค์�ปร้ะกอบข้องช่ว�ต ( ธาต1 ๔, ข้�นธ� ๕)

โลกธร้ร้ม ( โลกธร้ร้ม ๘) และ ปร้ม�ตถูธร้ร้ม (ธร้ร้มช่าต� ที�เป นจร้�งแที�แน�นอน ค์!อ จ�ต เจตส่ก ร้�ป น�พิพิาน)

Page 16: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

ชน�ดีของความร() (ว�ธ�กัารไดี)ป็7ญ่ญ่า)

ค์วามร้� � ห้ร้!อ ป�ญญา ส่ามาร้ถูเก�ดั่ข้$�นไดั่� ๓ ทีาง ไดั่�แก�

* ส�ตตมยป็7ญ่ญ่า ค์วามร้� �เก�ดั่จากการ้ฟั�ง การ้ อ�าน ค์�นค์ว�า การ้ฟั�งบร้ร้ยาย อภิ�ปร้ายต�างๆ

* จุ�นตามยป็7ญ่ญ่า ค์วามร้� �เก�ดั่จากการ้ค์�ดั่ ว�เค์ร้าะห้� ใค์ร้�ค์ร้วญ พิ�จาร้ณ์าห้าเห้ต1ผิล

* ภาวนามยป็7ญ่ญ่า ค์วามร้� �เก�ดั่จากการ้ลงม!อ ปฏิ�บ�ต� ฝัFกฝัน ที)าแล�วที)าอกจนเก�ดั่ค์วาม

ช่)านาญ

Page 17: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

ศ�ลั สมาธ� ป็7ญ่ญ่า อ�นไหนเกั�ดีกั*อน-หลั�ง

องค์�ค์วามร้� �เร้!�อง...

...

ศล

ส่มาธ�

ป�ญญา

ศล ส่มาธ� ป�ญญาส่ามาร้ถูเก�ดั่ข้$�นไดั่�ที��งก�อน- ห้ล�ง ส่ล�บก�นไป

โดั่ยไม�เร้ยงล)าดั่�บ แล�ว “ ”แต� อ�นทีร้ย� ห้ร้!อ

ค์วามส่ามาร้ถูในการ้ เร้ยนร้� � ข้องผิ��เร้ยน จ1ดั่

ห้มายค์!อ ค์วามร้� �ห้ร้!อผิลผิล�ตที�ไดั่�กร้ะบวนการ้ออกแบบแบบย�อนกล�บ (Backward Design) ข้อง Wiggins และ

McTighc เร้��มจากค์�ดั่ที1กอย�างให้�จบส่��นส่1ดั่ จากน��นจ$งเร้��มต�นจากปลายทีางที�ผิลผิล�ตที�ต�องการ้ (เปHาห้มายห้ร้!อมาตร้ฐิานการ้เร้ยนร้� �) ที�มาจากห้ล�กส่�ตร้ เป นห้ล�กฐิานพิยานแห้�งการ้เร้ยนร้� � (Performances) แล�วจ$งวางแผินการ้เร้ยนการ้ส่อนในส่��งที�จ)าเป นให้�ก�บน�กเร้ยน จนไดั่�ผิลผิล�ตที�ต�องการ้ซึ่$�งห้ล�กฐิานแห้�งการ้เร้ยนร้� �น� �น

Page 18: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

ไตรส�กัขา เกั�ดีข&8นอย*างไรศล

ส่มาธ�ป�ญญา

ศล

ส่มาธ�

ป�ญญา

ศล

ส่มาธ�

ป�ญญา

ศล

ส่มาธ�

ป�ญญา

ศล ส่มาธ� ป�ญญา

ส่ามาร้ถูเก�ดั่ ข้$�นไดั่�แบบ

ไตร้ส่�กข้า ในไตร้ส่�กข้า ห้ร้!อวงจร้เล5กในวงจร้ให้ญ�

Page 19: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

ป�ญญา

ส่มาธ�

ศล

ไตรส�กัขา เหมาะกั�บผู้()เร�ยนระดี�บใดี

อ1ดั่มม�ธย

มปร้ะถูม

เป นค์วามเห้มาะส่มในเบ!�องต�น ตามค์วามเป น จร้�งก5ข้$�นอย��ก�บ จร้�ต น�ส่�ย ห้ร้!อ อ�นทีร้ย� ข้องผิ��

เร้ยนแต�ละค์น

Page 20: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

คร(กั�บน�กัเร�ยน ใครต)องใช)“ ”ไตรส�กัขา

ศ�ลั

สมาธ�

ป็7ญ่ญ่า

กร้ะบวนการ้ไตร้ส่�กข้า ค์!อ การ้เตร้ยมค์วามพิร้�อมทีางกาย เค์ร้!�องม!อ ส่!�อการ้เร้ยนการ้ส่อน ส่ภิาพิจ�ตใจ และส่มอง (ป�ญญา) จ$งต�องใช่�ที� �งส่องฝัJาย

Page 21: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

ว�ธ�กัารของคร( ค์ร้� ต�องส่อนให้�

* แจ�มแจ�ง (ส่�นที�ส่ส่นา)* จ�งใจ (ส่มาทีปนา)* แกล�วกล�า (ส่ม1ตเตช่นา)* ร้�าเร้�ง (ส่�มปห้�งส่นา)

Page 22: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

ว�ธ�กัารของน�กัเร�ยน* ฟั�งมาก (พิห้1ส่1ตตา)* จ)าไดั่� (ธตา)* ค์ล�องปาก ( วจส่า ปร้�จ�ตา)* เจนใจ (มนส่าน1เปกข้�ตา)* ข้บไดั่�ดั่�วยทีฤษฏิ ( ที�ฏิฐิ�ยา ส่1ปฏิ�ว�ทีธา)

Page 23: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

Tri-Sikkha Framework

ค์วามร้� � ห้ร้!อ

ป�ญห้าที�ต�องการ้

ทีร้าบ

เตร้ยมกาย

เตร้ยมใจ

เตร้ยม

ส่มอง

เค์ร้!�องม!อ “ภิา ”วนา ๔

• กาย (และวาจา)

• ส่�งค์ม• จ�ตใจ• ป�ญญา

Page 24: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

ไตรส�กัขา จุะช*วยส�งคมดี�ข&8นอย*างไร

*ป็ระโยชน�ตน : ที)าให้�ผิ��เร้ยนไดั่�ร้�บการ้พิ�ฒนาอย�างส่มดั่1ล ที��งทีางกาย วาจา อาช่พิ ส่�งค์ม จ�ตใจ และป�ญญา*ป็ระโยชน�ผู้()อ$'น : ผิ��ที�มพิ!�นฐิานแบบไตร้ส่�กข้า ย�อมไม�เห้5นแก�ต�ว ย�อมม1�งให้�งาน ส่�งค์ม และเพิ!�อนมน1ษย�อย��ดั่มส่1ข้เห้ม!อนก�น*ป็ระโยชน�ท์�8งสองฝ่=าย : เม!�อที1กค์นมศล ส่มาธ� ป�ญญา ย�อมเป นปร้ะโยช่น�ต�อตนและส่�งค์ม ที��งส่องฝัJาย*ป็ระโยชน�อย*างย�'ง : ผิ��มห้ล�กข้องไตร้ส่�กข้า ย�อมร้� �ที� �งว�ช่าช่พิและเข้�าใจว�ช่าช่ว�ต ไม�ตกเป นทีาส่ข้องอธร้ร้ม ย�อมจะไดั่�ร้�บส่��งที�ดั่งามย��งข้$�น

Page 25: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

ข)อสอบส6าหร�บผู้()ไม*ม�“ ”ไตรส�กัขา

*ค6าส�'ง : ข้�อส่อบม ๒ ข้�อ ให้�ที)าที1กข้�อ ๑๐๐ ค์ะแนน

(แยกห้�องส่อบ ห้�ามถูามก�น)

1 .การ้พิ�ฒนาร้ะบบค์อมพิ�วเตอร้�ตามกร้ะบวนการ้ SDLC มข้��นตอนอย�างไร้ อธ�บายให้�ละเอยดั่ (๑๐ ค์ะแนน)

2 .ล�อร้ถูยนต�ที�ยางแตก ค์!อล�อใดั่..? (๙๐ ค์ะแนน)

Page 26: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

ท์�ศท์างพั�ฒนา โดียอธ�กัารบดี�

*เพิ��มจ)านวนโค์ร้งการ้/จ)านวนค์ร้��ง*ค์วามร้�วมม!อ/ส่ร้�างเค์ร้!อข้�ายแลกเปล�ยนเร้ยนร้� �*ส่ร้�างส่!�อกลาง, ห้น�งส่!อ, ต)าร้า, ใช่�ร้�วมก�น*พิ�ฒนาโดั่ยห้ล�กส่�ตร้/ค์ร้�/ อบร้ม ร้�วมก�บส่�วนธร้ร้มน�เทีศ-กองแผินงาน

Page 27: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

ดีาวน�โหลัดีข)อม(ลั เว5บไซึ่ต� มจร้. www.mcu.ac.th ดั่าวน�โห้ลดั่ข้�อม�ลการ้อบร้ม http://edu.mcu.ac.th เมน� Download ดั่�ปร้ะมวลภิาพิ

http://gallery.mcu.ac.th ดั่�ว�ดั่โอ

http://mcutube.mcu.ac.th

Page 28: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

หลั�กัส(ตรกัารเร�ยน*ปร้�ญญาตร้*การ้ส่อนส่�งค์มศ$กษา, การ้ส่อนภิาษาไทีย, การ้ส่อนภิาษาอ�งกฤษ*จ�ตว�ทียาการ้ปร้$กษาและการ้แนะแนว

*ปร้�ญญาโที*การ้บร้�ห้าร้การ้ศ$กษา

*ปร้�ญญาเอก*การ้บร้�ห้าร้การ้ศ$กษา

Page 29: ไตรสิกขากับการศึกษา TriSikkhaFramework

หลั�กัส(ตรอบรมระยะส�8น1 .การ้พิ�ฒนาร้ะบบเค์ร้!อข้�าย (Network)

2. ICT เพิ!�อการ้ศ$กษาและการ้ปฏิ�บ�ต�งาน3. การ้พิ�ฒนาร้ะบบ e-Learning

4. ค์อมพิ�วเตอร้�เพิ!�อการ้ว�จ�ย5. การ้ส่ร้�างแบบทีดั่ส่อบ Online

6. การ้ออกแบบและพิ�ฒนา Website

7. การ้ผิล�ตส่!�อส่��งพิ�มพิ� (Desktop Publishing)

8. การ้ส่ร้�างผิ�งมโนที�ศน� (Mind mapping)

9. การ้ส่ร้�างส่!�อ Presentation แบบม!ออาช่พิ1 0 . เทีค์น�ค์การ้ผิล�ต e-Book

1 1 . เทีค์น�ค์การ้ผิล�ตส่!�อ Video On Demand

1 2 . ไอทีเพิ!�อการ้จ�ดั่การ้ค์วามร้� � (KM)