Палітыка перабудовы і вынікі яе

ажыццяўлення ў БССР

Абвяшчэнне палітыкі перабудовы1985 г. – прыход да ўлады Гарбачова.

Пераадоленне крызісу ў грамадстве:• Удасканальванне сацыялізму з

дапамогай шырокіх народных мас.• Дэмакратызацыя ўсіх сфер

грамадства.• Рэфармаванне палітычных інстытутаў.• Лозунг: “Больш дэмакратыі, больш

сацыялізму!”

Сацыяліз з чалавечым тварам

Галоснасць1987 г. – абвяшчэнне палітыкі галоснасці – адкрытае абмеркаванне праблем мінулага і сучаснага.1988 г. – закон “Аб народным абмеркаванні важных пытанняў дзяржаўнага жыцця БССР”.

Наколькі поўнай была галоснасць?

Курапаты

3 чэрвеня 1988 г. – артыкул Зянона Пазняка у «ЛіМе» “Курапаты – дарога смерці”.14 чэрвеня 1988 г. – урадавая камісія: у Курапатах знішчана не менш за 30 тыс. чалавек.

Праявы галоснасці:1. Рост цікавасці да мінулага, нацыянальнай

культуры.Узніклі клубы па краязнаўству “Талака”, “Паходня” і г.д.2. Дэсталінізацыя і далейшая рэабілітацыя ахвяр сталінскіх рэпрэсій.Да 1993 г. рэабілітавана 130 тыс. чалавек.

Але!30.10.1988 г. – масавая дэманстрацыя памяці ахвяр сталінізма “Дзяды-88” разагнана.

Дэмакратызацыя палітычнай сістэмыСнежань 1988 г. – рашэнне аб скліканні з’езда народных дэпутатаў БССР – новага органа заканадаўчай улады.1989 г. – выбары народных дэпутатаў СССР. Выбраны 60 дэлегатаў ад БССР. Упершыню выбары на альтэрнатыўнай аснове.

Але!2/3 месцаў – на альтэрнатыўнай аснове, 1/3 – ад грамадскіх арганізацый.

Выбары ў БССР1990 г. – выбары народных дэпутатаў БССР. Некалькі тураў галасавання.

Вынік:• Большасць – прыхільнікі КПБ, але была і

апазіцыя.• Старшыня Вярхоўнага Савета – Мікалай

Дземянцей.

Страта манаполіі камуністаў на ўладу1990 г. – ІІІ з’езд народных дэпутатаў СССР адмяніў 6-ты артыкул Канстытуцыі СССР.

КПСС перастала быць “кіруючай і накіроўваючай сілай”.

Фарміраванне шматпартыйнасці

Чэрвень 1989 г. – у Вільнюсе створаны Беларускі народны фронт “Адраджэнне”. Старшыня – З. Пазняк.

1990 г. – закон “Аб грамадскіх аб’яднаннях”. Дазвол ствараць партыі.

Новыя партыі• 1990 г. – створана АДПБ: за дэмакратычнае грамадства, сямейныя

каштоўнасці і г.д.• 1991 – Беларуская сялянская партыя. За аграрную рэформу:

стварэнне фермерскіх гаспадарак і г.д.• 1991 – БСДГ. Апора на сацыял-дэмакратыю пачатку 20 ст.

Рэакцыя кансерватараўЖнівень 1991 г. – путч ГКЧП.Дземянцей падтрымаў ГКЧП.Правал путча. Дземянцей – у адстаўку. Вынік:25.08.1991 г. – закон “Аб часовым прыпыненні дзейнасці КПСС – КПБ на тэрыторыі Беларусі”.

Грамадскія арганізацыі1990 г. – Федэрацыя прафсаюзаў Беларусі.Апазіцыйная арганізацыя: Кангрэс дэмакратычных прафсюзаў.

1990 г. – у 2 р. скарацілась колькасць камсамола.

Развіццё адукацыі і навукі ў другой палове

1950-х–1980-я гг.

Рэформы адукацыі1958 г. – абавязковае 8-гадовае навучанне. Навучанне ў сярэдняй школе – 11 гадоў.1964 г. – зноў 10-гадовая сэрэдняя школа. 1977 г.– абавязковая сярэдняя адукацыя1984 г. – зноў 11-гадовая сэрэдняя школа (з 6-гадовага ўзросту).

Праблемы адукацыі

• Імкненне павышэння колькасці вучняў, а не якасці адукацыі.• Падрыхтоўка вучняў да

вытворчай працы праз вучэбна-вытворчыя камбінаты неэфектыўная з-за недахопу сродкаў.

Падрыхтоўка спецыялістаў

• Павелічэнне колькасці сярэдне-спецыяльных навучальных устаноў.• З’яўленне новых ВНУ: РТІ,

Магілёўскі машынабудаўнічы інстытут і г.д.

Мова адукацыі

• Зніжэнне ролі беларускай мовы ў адукацыі: з 1958 г. бацькі могуць выбіраць, куды аддаваць дзяцей.

Вынік: у сяр. 1980-х гг. толькі 21,3% беларускамоўных школ.• з сяр. 1980-х гг. – беларусізацыя сістэмы адукацыі.

Дакладныя навукі• Біялогія: В. Ф. Купрэвіч (механізм

старэння)• Квантавая электроніка: М. А.

Барысевіч (даследаванне шмататамных малекул);• Механізацыя с/г: М. Я. Мацапура

(распрацоўка комплексу машын для асваення забалочаных зямель і зямель, парослых хмызняком);• Медыцына: Т. В. Бірыч (хірургія

вачэй), Г. А. Ілізараў (лячэнне пераломаў і г.д.)

Дасягненні навукі ў эканоміцы

• Новыя сарты раслін і пароды жывёл у с/г;• Новыя галіны

прамысловасці: радыёэлектроніка, вылічальная тэхніка і г.д.

Касманаўтыка• Праектыраванне: С. Косберг. Стварыў серыю ракетных рухавікоў.• Касманаўты: П. Клімук, У. Кавалёнак.

Праблемы навукі БССР

• Павялічвалася колькасць беларускіх навукоўцаў, але павялічыўся іх узрост;• Скарачэнне фінансавання навукі.