Obrada rezanjem 1

predmetni nastavnik: Miroslava Stevanović

Tehnologija obrade rezanjem proučava postupke izrade i obrade (oblikovanja) mašinskih delova željenog oblika i dimenzija od polufabrikata, dobijenih livenjem, kovanjem, valjanjem i sl. Pojednostavljeno rečeno obuhvata problematiku izrade i oblikovanja gotovih delova

Postupci obrade metala rezanjem su postupci oblikovanja (promene oblika, dimenzija, hrapavosti obrađene površine i karakteristika površinskog sloja) uklanjanjem viška materijala mehaničkim dejstvom reznog alata na predmet obrade. Najčešće se razvrstavaju na postupke:

• prethodne - grube obrade i• završne - fine obrade.

Postupci prethodne obrade (struganje, bušenje, glodanje, rendisanje ... ) imaju, prvenstveni cilj da uklone što veću količinu materijala.

Postupcima završne obrade (razvrtanje, provlačenje, brušenje, honovanje, lepovanje ...) se ostvaruje zahtevani kvalitet obrade (tačnost i kvalitet obrađene površine).

Osnovni postupci OMR su: struganje, bušenje, glodanje, testerisanje (odsecanje), rendisanje, provlačenje, brušenje i glačanje (lepovanje, superfiniš, honovanje i poliranje).

Postupci OMR se razvrstavaju i prema obliku obrađivanog dela, na postupke: • obrade rotacionih delova (osovine, vratila ...)• obrade prizmatičnih površina (kućišta, blokovi motora ...)• izrade navoja (spoljašnjeg, unutrašnjeg ...)• izrade zupčanika (cilindričnih, koničnih ...)• izrade ožljebljenih vratila ....

Proces rezanja nastaje prodiranjem reznog klina alata, brzinom v, u materijalpredmeta obrade. Prodiranjem reznog klina alata, pod dejstvom spoljašnjesile (sile rezanja F), dolazi do pretvaranja viška materijala debljine a (dubina rezanja) u strugotinu (3) debljine as

U procesu rezanja se uočavaju tri osnovne površine:• obrađivana površina (4),• obrađena površina (5) i• površina rezanja (6)

KINEMATIKA REZANJAOSNOVNA KRETANJA ALATA I OBRATKA PRI OBRADI REZANJEM

Kinematika rezanja podrazumeva relativno kretanje alata i obratka u toku procesa obrade. Postoje dva kretanja u procesu rezanja : glavno i pomoćno.

Glavno kretanje određuje brzinu deformisanja i odvajanja sloja materijala, a pomoćno kretanje dovodi alat u novi radni položaj. Ova kretanja obezbeđuje kinematski sistem mašine alatke koji može biti mehanički, hidraulični ,pneumatski i kombinovani.

Glavna kretanja su kretanja koja omogućavaju stvaranje strugotine i nastanak procesa rezanja. Definisana su:

Svaki mašinski deo je ograničen geometrijskim površinama. Na slici su prikazanemoguće geometrijske površine:

Moguće geometrijske površine: a)ravna površina, b) i c) cilindrične, d) i e) površine sa ravanskom konturom, f) konus

Svaka površina je geometrijsko mesto niza uzastopnih položaja linije izvodnice kojase kreće po liniji vodilji ( na primer : cilindrična površina nastaje kada se prava kreće po krugu ili krug po pravoj).

Kod metode kopiranja izvodnica se poklapa sa sečivom alata . Na prikazanomprimeru pod "a", izvodnicu formira sečivo alata, a vodilja se dobija obrtnim kretanjemobratka. Na primeru pod "b", izvodnicu formira profil sečiva glodala a vodilja se dobija pravolinijskim pomeranjem obratka.Kod metode relativnog kotrljanja, izvodnica je obvojnica niza uzastopnih položaja sečiva alata. Na primeru pod "c", formira se bok zubaca ovom metodom. Potrebna su radna kretanja: obrtanje alata, obrtanje obratka, pravolinijsko kretanje alata duž ose obratka i porečno kretanje alata/obratka upravno na osu obratka.Metoda tragova podrazumeva da se izvodnica formira kao trag kretanja vrha alata. Kod struganja nju formira vrh noža (prava linija), kod bušenja nju formiraju krajevi glavnih sečiva (krug).Kod metode tangente, izvodnica se formira kao tangenta na niz uzastopnih položaja alata.

Metode uspostavljanja izvodnica:a),b) kopiranje,c) relativno kotrljanje, d),e) tragovi,f) tangenta

Pitanja:

1. Šta je predmet tehnologije obrade rezanjem?

2. Kako se vrše postupci obrade rezanjem?

3. Kako se razvrstavaju postupci obrade rezanjem?

4. Šta je kinematika rezanja?

5. Koje kretanje kod obrade rezanjem nazivamo glavnim kretanjem?

6. Šta je pomoćno kretanje kod obrade rezanjem?

7. Koje su karakteristike glavnog kretanja?

8. Koje su karakteristike pomoćnog kretanja?

9. Kakve geometrijske površine postoje i na koji način se one dobijaju?