126 saylı orta məktəbin tarix

müəllimi

Məmmədova ġirincan

NEFT AZƏRBAYCANIN ƏN BÖYÜK

SƏRVƏTI OLUB, XALQA, ÖZÜ DƏ

TƏKCƏ INDIKI NƏSLƏ

DEYIL, HƏM DƏ GƏLƏCƏK

NƏSILLƏRƏ MƏNSUBDUR

H.Ə.Əliyev

MÖVZU: NEFT SƏNAYESĠ VƏ

ONUNLA BAĞLI OLAN SAHƏLƏR

1. XIX əsrin sonunda xarici kapitalın neft

sənayesinə nüfuz etməsinin hansı

yeniliklərə səbəb olmasını müəyyən edir.

2. Bakı neftinin beynəlxalq aləmdə yerini

və rolunu dəyərləndirir.

3. Təbii sərvətlərdən kortəbii istifadənin

hansı ekoloji problemlərə yol açmasını

izah edir.

4. Təbii sərvətlərdən düzgün istifadənin

əhəmiyyətini izah edir.

M Ə Q S Ə D:

Ġnteqrasiya: Kimya, Fizika, Coğrafiya

Ədəbiyyat,

ĠĢ forması: Cütlərlə iĢ

ĠĢ üsulu: Venn dioqramı, çarpaz

müzakirə, “əqli hücum”

Resurslar: Dərslik, “Qurani –Kərim”

elektron dərs vəsaiti, xəritə,

iĢ vərəqləri, dəftərxana ləvazimatı

www.tarix.az www.tarix.info

YaĢamaq yanmaqdır, yanasan gərək,

Həyatın mənası yalnız ondadır.

ġam əgər yanmırsa yaĢamır demək,

Onun yaĢaması yanmasındadır.

B.Vahabzadə

Şəkildə nə təsvir

olunub?

Nə məqsədlə

istifadə olunub?

Nə vaxtadək

“yaşayır?”

Nə zaman

öləziyir?

Niyə belə

adlanır?

Əcnəbilər seyrə balonlarla çıxır,

Biz hələ avtomobil minməyiriz.

M.Ə.Sabir

K

A

P

Ġ

T

A

L

Ġ

Z

M

Axı, biz nə

edə

bilərik, Ağabal

a?

“Mən, tək, kontrabas

da?”

Tədqiqat sualı: XIX əsrin sonlarında

enerjiyə tələbatın artması Azərbaycan

neft sənayesində hansı yeniliklərə yol

açmışdır?

OD NƏ ÇƏKDI, KÜLDƏN SORUŞ

R.RZA

Enerji mənbələrini necə qruplaşdırmaq

olar?

Biologiya

Coğrafiya

Qədim

mənbələr

Ədəbiyyat

Fizika1)

2)

TapĢırıq 1

1. Göstərilən tarixlərdəki hadisələri müəyyən edin:

1594

18481871

18731924

2. Allahyar Məmmədnur oğlu tərəfindən ilk neft

quyusunun qazılmasından “Əsrin müqaviləsi”nin

imzalanmasınadək neçə il keçmişdir?

TapĢırıq № 2

1. İzah edin

XIX əsrdə

neft

sənayesi

Emalı

sürətləndi

Nə üçün?

Geri qalırdı

Nə

səbəbdən?Daşınması

asanlaşdı

İnhisarlar

yarandı

Daşınması

çətin idi

2. Neft gəlirləri harada toplanır? Hansı valyutalarda

saxlanılır?

TapĢırıq № 3

1. Sxemi tamamlayın

Müqatiə İnhisar Müzayiqə Maqnat

2. “Neftli torpaqlar” və

müasir dünyanın

ekoloji problemlərinin

həllini nədə görürsən?

TapĢırıq 4

Dağdan ha götürsən, desən ki, çoxdur,

Bir də baxarsan ki, dağ özü yoxdur.

1. XIX əsrin sonunda neft sənayesində hansı inhisar

birlikləri yaranmıĢdır?

2. “Neft sənayeçiləri qurultayı” və “Bakı ağ neft zavodçuları

ittifaqı” - oxĢar və fərqli cəhətləri göstər.

TapĢırıq 5

“Siemens qardaşları və Ko” səhmdar cəmiyyəti neftayırma

zavodları üçün kükürd kolçedanı verirdi (pudla).

1901 1902 1903 1904 1905O

133069

127568

118883

82991

82030

1) Qrafikə əsasən aĢağıdakı suallara cavab verin:

a) Hansı ildə daha çox kolçedan verilib?

b) Hansı ildə daha az koçeldan verilib? Bunu kg-la

Ifadə et.

2) OPEK nədir?

TapĢırıq 6

1. Bu tarixi Ģəxsiyyətlərlə Bakı nefti arasında hansı

bağlılıqlar var?

TapĢırıq 7

Neft kraliçadırsa, Bakı onun taxtıdır

U.Çörçill1. Müqayisə edin:

Neft sənayesi iltizam sisteminin ləğvindən

Əvvəl Sonra

2. XIX əsrin sonunda neft

sənayesinə sərmayə qoyan

dövlətlərdən hansılar

ATƏT-in Minsk

qrupuna həmsədr ölkələrdir?

Tapşırıq № 8

1. Göstərilən təsvirlərlə neft arasında nə kimi əlaqə var?

Naftalan

Nobel

mükafatı

AtəĢgah

Holland

sindromu

Azərlayt

Barrel

TapĢırıq 9

XIX əsrin

sonu emal

sənayesi

“Qara

Ģəhər”

“Ağ

Ģəhər”

1.

2. Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəmərinin keçdiyi dövlətləri

xəritədə göstər.

Alfred Nobel

TapĢırıq 10

1. XIX əsrin sonu və XX əsrin sonlarında

Azərbaycan neft sənayesinə kapital qoyan inhisar

birliklərinin oxĢar və fərqli cəhətlərini göstər.

2. “Qızınmadıq istisinə, kor olduq tüstüsünə” atalar sözü

ilə bu təsvir arasında hansı əlaqə var? Azərbaycan

Respublikasının Konstitusiyasına görə bu tip məsələlər

necə həll olunur?

TapĢırıq 11

İpək yolu Dünyada ilk dəmir yolu Azərbaycanda ilk dəmir yolu

1.Təsvirləri dövr baxımından dəyərləndir.

2. Əsrin müqaviləsinə qoĢulan Ģirkətlərin təmsil olunduğu

dövlətləri xəritədə göstər.

Alan alıb varlanıb, satan satıb aldanıb

Atalar sözü

1. “Qara qızıl” bizi həmiĢə “ağ gün”ə

çıxarıb (çarpaz müzakirə)?

Hə Yox

1. Sizcə, Dövlət Neft Fondunun hansı sahələrə vəsait

ayırması məqsədəuyğundur?

1

2

3

4

5

6

Yeni iĢ yerlərinin açılmasına

Ordu quruculuğuna

Elm və təhsilin inkĢafına

Əhalinin mənzi Ģəraitinin yaxĢılaĢmasına

Səhiyyənin inkĢafına

BaĢqa fikir

Sorğu

1

2

3

4

5

6

2. Neft gəlirləri üzərində ictimai nəzarətin həyata

keçirilməsində öz iĢtrakınızı necə görürsünüz?

Bu mənim iĢim deyil

Seçkili orqanlarda təmsil olunmaqla

QHT-də iĢtrak etməklə

Hökümətdə təmsil olunmaqla

Bilmirəm

BaĢqa fikir

Ġnformasiya mübadiləsi:TapĢırıqlar təqdim olunur

Ġnformasiya müzakirəsi:Təqdim olunan iĢlərin təhlili aparılır

Nəticə və ümumiləĢdirmə:

Neft Azərbaycanı tanıdan və inkĢaf etdirən təbii sərvətdir.

Böyük dövlətlər onu ələ keçirmək uğrunda zaman-zaman mübarizə

aparmıĢlar. XIX əsrin sonunda baĢ verən yeniliklər neftə marağı daha

da artırdı. Bir müstəmləkə olaraq o illərdə biz yalnız Rusiyanın

xammal əlavəsi idik. Lakin bu gün müstəqil Azərbaycan Respublikası

sərvətlərimizin tam sahibidir. Neftin heç də tükənməz olmadığına

rəğmən hökumət gələcək Azərbaycanın neft strategiyasını

məqsədyönlü Ģəkildə həyata keçirir.

1. Neft milyonçuları haqqında məlumat hazırlamaq

2. Məhəmməd Əsəd bəy “ġərqdə Neft və qan” əsərini

(“Əbədi odun yurdunda” bölməsi) oxumaq

3. BTC-nın çəkiliĢi zamanı tapılmıĢ maddi-mədəniyyət

nümunələri haqqında internetdən məlumat toplamaq.

Qiymətləndirmə

meyarları5 4 3 2 1

Tədqiqat aparma

Nəticə çıxarma

ƏməkdaĢlıq