Document17

�Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego�

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

Katarzyna Maćkowska

Podejmowanie działalności gospodarczej 741[01].Z5.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007

�Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego� 1

Recenzenci: mgr inż. Maria Groen mgr inż. Grażyna Jakubczyk

Opracowanie redakcyjne:

mgr inż. Joanna Kośka

Konsultacja:

mgr inż. Barbara Kapruziak

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 741[01].Z5.01 Podejmowanie działalności gospodarczej zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu cukiernik.

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006


SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie 32. Wymagania wstępne 53. Cele kształcenia 64. Materiał nauczania 74.1. Istota rynku i gospodarki rynkowej 7 4.1.1. Materiał nauczania 7 4.1.2. Pytania sprawdzające 10 4.1.3. Ćwiczenia 10 4.1.4. Sprawdzian postępów 134.2. Przedsiębiorstwo – struktura, cele i funkcje 14 4.2.1. Materiał nauczania 14 4.2.2. Pytania sprawdzające 17 4.2.3. Ćwiczenia 17 4.2.4. Sprawdzian postępów 204.3. Klasyfikacja i formy opodatkowania przedsiębiorstw 21 4.3.1. Materiał nauczania 21 4.3.2. Pytania sprawdzające 28 4.3.3. Ćwiczenia 28 4.3.4. Sprawdzian postępów 324.4. Procedura podejmowania działalności gospodarczej 33 4.4.1. Materiał nauczania 33 4.4.2. Pytania sprawdzające 43 4.4.3. Ćwiczenia 43 4.4.4. Sprawdzian postępów 454.5. Podstawy marketingu 46 4.5.1. Materiał nauczania 46 4.5.2. Pytania sprawdzające 50 4.5.3. Ćwiczenia 50 4.5.4. Sprawdzian postępów 534.6. Tworzenie biznesplanu 54 4.6.1. Materiał nauczania 54 4.6.2. Pytania sprawdzające 56 4.6.3. Ćwiczenia 56 4.6.4. Sprawdzian postępów 565. Sprawdzian osiągnięć 576. Literatura 61


1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy dotyczącej planowania i podejmowania działalności gospodarczej.

W poradniku zamieszczono: 1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej. 2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej. 3. Materiał nauczania (rozdział 4), który umożliwia samodzielne przygotowanie się do

wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę oraz inne źródła informacji. Materiał nauczania obejmuje również ćwiczenia, które zawierają:

− wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczenia, − pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia, − sprawdzian postępów.

4. Przykład zadania/ćwiczenia oraz zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej jednostki. Zaliczenie tego ćwiczenia jest dowodem osiągnięcia umiejętności praktycznych określonych w tej jednostce modułowej. Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co oznacza, że opanowałeś materiał albo nie. Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność. Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.


Schemat układu jednostek modułowych

741[01].Z5

Przedsiębiorstwo cukiernicze

741[01].Z5.01

Podejmowanie działalności gospodarczej

741[01].Z5.02

Prowadzenie działalności cukierniczej


2. WYMAGANIA WST ĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − posługiwać się komputerem w zakresie podstawowym, − korzystać z różnych źródeł w poszukiwaniu informacji, − dostrzegać i opisywać związki między człowiekiem i jego działalnością, − identyfikować podstawowe procesy rynkowe, − dostrzegać i interpretować podstawowe zjawiska związane z działalnością gospodarczą, − posługiwać się dokumentacją produkcyjną i organizacyjną zakładu cukierniczego, − objaśniać zasady organizowania pracy w zakładach cukierniczych.


3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: – zdefiniować pojęcia: rynek, popyt, podaż, usługa, produkcja, przedsiębiorstwo, spółka,

gospodarka rynkowa, rynek pracy, bezrobocie. – określić zależności pomiędzy ceną, wielkością popytu i podaży, – określić stan i cenę równowagi rynkowej, – porównać rynki pod względem zasięgu, przedmiotu wymiany, sposobu sprzedaży,

branży, liczby dostawców, stopnia zaspokojenia potrzeb, – sklasyfikować podmioty gospodarcze w zależności od form własności oraz form

organizacyjno prawnych, – scharakteryzować rodzaje podmiotów gospodarczych, – określić rodzaje działalności gospodarczej, – opracować plan działalności małego zakładu produkcyjnego, – dobrać oraz określić organizacyjno-prawną formę działalności przedsiębiorstwa, – określić źródła pozyskiwania kapitału, – scharakteryzować rodzaje badań marketingowych, – określić znaczenie poszczególnych elementów marketingu, – opracować schemat postępowania dotyczącego legalizacji działalności gospodarczej.


4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Istota rynku i gospodarki rynkowej 4.1.1. Materiał nauczania

Każdy człowiek dąży do zaspokojenia swoich potrzeb. Potrzeby całego społeczeństwa,

a więc i pojedynczych osób są olbrzymie, dlatego każdy musi dokonywać wyborów które z potrzeb i w jakiej kolejności zaspokoi. Wielu swoich potrzeb człowiek nie może zaspokoić sam, musi zakupić towary lub usługi. W ten sposób potrzeby człowieka przekształcają się w popyt. Rynkowa transakcja sprzedaży odbywa się pomiędzy: kupującym, reprezentującym popyt a sprzedającym który reprezentuje podaż.

Popyt to zainteresowanie danym dobrem (ilość nabywana) przy danej jego cenie i w danym czasie. Głównym czynnikiem determinującym popyt jest jego cena. Na popyt wpływają jeszcze inne czynniki niecenowe: ceny dóbr komplementarnych i substytucyjnych, dochód konsumenta, jego gusty, moda, wykształcenie, religia, podatność na reklamę.

Podaż jest to ilość produktów bądź usług oferowana do sprzedaży w danym czasie po określonej cenie. Podstawowym czynnikiem który decyduje o wielkości podaży danego towaru lub usługi, podobnie jak w przypadku popytu, jest jego cena. Do czynników niecenowych kształtujących wielkość podaży należy zaliczyć: ceny czynników produkcji, pozom techniczny produkcji, technologię wytwarzania, ceny innych produktów i czynniki losowe (susza, powódź).

Cenę danego towaru lub usługi ustalają popyt i podaż. Nabywca definiuje cenę jako ilość pieniędzy jaką musi wydać kupując dane dobro. Sprzedający cenę swoich towarów lub usług wiąże z wielkością sprzedaży, jest ona jednocześnie odzwierciedleniem jego przychodów. Cena więc jest to ilość pieniędzy, jaką trzeba zapłacić za dany towar, lub nakład pracy i innych środków, konieczny do wytworzenia danego dobra lub wykonania usługi.

Pomiędzy popytem, podażą i ceną istnieją zależności przyczynowo-skutkowe, które są podstawą mechanizmów rynkowych. Najlepiej mechanizmy te opisują prawa podaży i popytu.

Prawo podaży – wraz ze wzrostem ceny towaru bądź usługi podaż wzrasta i odwrotnie spadek ceny powoduje spadek podaży.

Rys. 1. Prawo podaży [opracowanie własne]

cen

a

podaż


Prawo popytu – wraz ze wzrostem ceny danego towaru lub usługi popyt maleje i odwrotnie spadek ceny wywołuje wzrost popytu.

Rys. 2. Prawo popytu [opracowanie własne]

Poziom równowagi rynkowej zostaje osiągnięty w momencie kiedy popyt równoważy podaż. W takiej sytuacji rynkowej cena nazywana jest ceną równowagi rynkowej. Jeżeli cena produktu jest wyższa niż cena równowagi to na rynku występuje przewaga podaży nad popytem (nadwyżka rynkowa). W sytuacji odwrotnej, gdy cena produktu jest niższa niż cena równowagi rynkowej podaż przewyższa popyt. Jest to zjawisko niedoboru rynkowego.

Rys. 3. Wzajemne oddziaływanie popytu, podaży i ceny. Ustalenie ceny równowagi rynkowej.

[opracowanie własne]

Rynek (potocznie) jest to miejsce gdzie spotykają się nabywcy i sprzedawcy dóbr i usług, natomiast według definicji naukowej: rynek jest to proces w trakcie którego uczestnicy wymiany określają przedmiot wymiany i warunki wymiany, czyli cenę.

Rynek jest formą więzi między różnymi podmiotami gospodarczymi i konsumenckimi próbującymi sprzedać i kupić towar (rozróżniamy więzi między producentami, gospodarstwami domowymi, instytucjami finansowymi, bankiem centralnym i władzami centralnymi i lokalnymi).

Odbiegającymi od tematu są pojęcia: rynek pracy i bezrobocie, nie mniej jednak zjawiska te towarzyszą naszej rzeczywistości i należy je zdefiniować.

Rynek pracy – rodzaj rynku ekonomicznego, na którym z jednej strony znajdują się poszukujący pracy i ich oferty, a z drugiej strony przedsiębiorcy tworzący miejsca pracy i poszukujący siły roboczej.

popyt podaż

c

ena

E

krzywa podaży krzywa popytu

popyt

c

ena

E – równowaga rynkowa


Bezrobocie jest zjawiskiem społecznym, polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.

Rynek może być klasyfikowany wobec różnych kryteriów. Kryterium zasi ęgu rynku oznacza obszar geograficzny jaki dany rynek obejmuje. Możemy wyodrębnić rynek: – lokalny – obejmuje stosunkowo niewielki obszar np. miasto lub powiat, – regionalny – obejmuje region lub sąsiadujące ze sobą regiony, – krajowy – obejmuje swoim zasięgiem obszar całego kraju, – międzynarodowy – obejmuje obszar wielu państw, – światowy.

Przedmiotem wymiany na rynku są czynniki produkcji: praca, kapitał pieniężny, ziemia, dobra (konsumpcyjne i inwestycyjne), usługi, prawa autorskie, wartości intelektualne, patenty i licencje.

Kryterium przedmiotu wymiany pozwala klasyfikować rynek na: − rynek dóbr i usług, który w dalszej części można podzielić na:

− rynek dóbr i usług konsumpcyjnych, − rynek dóbr i usług produkcyjnych,

− rynek finansowy, − rynek pracy.

Gospodarka rynkowa to taka forma gospodarki w której przedsiębiorstwa kierują się swoimi własnymi celami i starają się osiągać maksymalne korzyści. Czynniki wytwórcze są własnością prywatną i podlegają mechanizmom rynkowym. Rynek kształtuje ceny dóbr i usług i to on określa ilość tych produktów i odbiorcę.

Istotą gospodarki rynkowej jest więc: − prywatna własność środków produkcji, − dobrowolna wymiana.

W gospodarce rynkowej decyzje dotyczące tego, co i w jakich ilościach będzie produkowane, w jaki sposób, tzn. przy użyciu jakich metod technicznych, oraz dla kogo podejmowane są przez suwerenne podmioty gospodarcze, kierujące się własnym interesem i postępujące zgodnie z zasadami racjonalności gospodarowania. Podstawą podejmowania tych decyzji są informacje płynące z rynku: m.in. ceny dóbr i usług, ceny czynników wytwórczych, płace, stopy procentowe, stopy zysku, kursy papierów wartościowych, walut oraz oczekiwania podmiotów gospodarczych co do ich kształtowania się w przyszłości. Decyzje te mogą być w pewnym stopniu modyfikowane przez państwo w związku z ustalaniem przez nie np. stóp podatkowych, nakładaniem (lub zmianą) ceł, ustalaniem minimalnych lub maksymalnych cen, minimalnych płac, ograniczaniem wahań kursów walutowych, kształtowaniem systemu ubezpieczeń, zakresu opieki socjalnej.

Podstawowym ogniwem łączącym całokształt współzależności rynkowych jest cena, która kształtuje się na podstawie aktualnych warunków rynkowych (prowadząc wciąż do wzajemnego dopasowywania się popytu i podaży towarów i usług). Cechą charakterystyczną gospodarki rynkowej jest istnienie możliwie dużej liczby niezależnych podmiotów gospodarczych (przedsiębiorstw) – stwarza to bowiem możliwość istnienia konkurencji, a ta jest niezbędnym atrybutem rynku, siłą napędową każdej firmy. Konkurencja jest to proces, w trakcie którego uczestnicy rynku dążą do uzyskania lepszej pozycji w stosunku do innych, przedstawiając oferty korzystniejsze cenowo i jakościowo, dbając o atrakcyjność i nowoczesność wyrobów i usług, oferując coraz korzystniejsze warunki płatności i warunki dostaw.


Gospodarka rynkowa oprócz zalet takich jak: – racjonalne i efektywne wykorzystanie czynników wytwórczych (ludzie, kapitał,

technologie), – duża innowacyjność gospodarki, – duża elastyczność gospodarki, posiada także wady, czyli: – rozwarstwienie w dochodach uczestników procesów rynkowych, – produkcja dóbr opłacalnych, – nadmierne zanieczyszczenie środowiska. 4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Co to jest popyt? 2. Co to jest podaż? 3. Jakie czynniki wpływają na popyt, a jakie na podaż? 4. W jakich warunkach rynkowych cena towaru osiąga wartość równowagi? 5. Co to jest rynek? 6. Jakie można zastosować kryteria klasyfikując rynek? 7. Jakie czynniki są przedmiotem wymiany na rynku? 8. Co jest istotą gospodarki rynkowej? 9. Co to jest konkurencja? 4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Poniższa tabela przedstawia kształtowanie się wielkości popytu i podaży na pączki w pewnym mieście. Co miesiąc testowo zmieniano cenę jednostkową pączka. Podaj miesiąc kiedy cena jednostkowa pączków osiągnęła wartość równowagi rynkowej?

Miesiąc Cena w zł Wielkość popytu Wielkość podaży

Styczeń 0,40 700 100

Luty 0,50 600 200

Marzec 0,60 500 300

Kwiecień 0,70 400 400

Maj 0,80 300 500

Czerwiec 0,90 200 600

Lipiec 1,00 100 700

Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) utworzyć wykres przedstawiający krzywe popytu i podaży, zaznaczając na osi X – wielkość popytu i podaży, na osi Y – cenę,

2) odczytać z wykresu cenę równowagi rynkowej, 3) odczytać z tabeli miesiąc w którym cena osiągnęła wartość równowagi rynkowej.


Wyposażenie stanowiska pracy: − literatura zgodna z punktem 6 poradnika. Ćwiczenie 2

Połącz pojęcia z odpowiadającymi im definicjami. Rozwiązanie (pary litera i cyfra) podaj w ostatnim wierszu tabeli.

pojęcie definicja

A. Gospodarka rynkowa

1. zainteresowanie danym dobrem (ilość nabywana) przy danej jego cenie i w danym czasie.

B. Rynek 2. to ilość produktów bądź usług oferowana do sprzedaży w danym

czasie po określonej cenie.

C. Konkurencja 3. jest to ilość pieniędzy, jaką trzeba zapłacić za dany towar;

wyrażony w pieniądzu lub nakład pracy i innych środków, konieczny do wytworzenia danego dobra lub wykonania usługi

D. Cena 4. cena, która równoważy popyt z podażą.

E. Podaż 5. proces w trakcie którego uczestnicy wymiany określają przedmiot wymiany i warunki wymiany, czyli cenę

F. Popyt 6. gospodarka, w której zasadniczym regulatorem procesów

gospodarczych jest samoczynnie działający rynek, czy też mechanizm rynkowy

G. Cena równowagi rynkowej

7. proces w trakcie, którego uczestnicy rynku dążą do lepszej pozycji w stosunku do innych, przedstawiając oferty korzystniejsze od innych pod względem ceny, jakości, atrakcyjności i nowoczesności wyrobów i usług, warunków zapłaty, warunków dostaw, itp.

Rozwiązanie:


1) uważnie przeczytać wszystkie pojęcia i definicje, 2) zastanowić się które definicje odpowiadają analizowanym pojęciom, 3) uzupełnić ostatni wiersz tabeli podając rozwiązanie w postaci pary litera + cyfra.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− literatura zgodna z punktem 6 poradnika. Ćwiczenie 3

Wymienione poniżej czynniki podziel na: wypływające na podaż lub wpływające na popyt. Rozwiązanie podaj zakreślając X w kolumnach „podaż”, „popyt”.


czynniki kształtujące popyt czynniki kształtujące podaż poziom dóbr i usług substytucyjnych

skłonność do oszczędzania ceny czynników produkcji czynniki losowe np. susza cena tradycja pozom techniczny produkcji technologia wytwarzania moda struktura ludności wg płci dochody


1) uważnie przeczytać wszystkie wymienione czynniki, 2) zastanowić się które czynniki odpowiadają za popyt, a które za podaż, 3) uzupełnić tabelę.

Wyposażenie stanowiska pracy: − literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 4 Zaznacz literą „P” które z poniższych zdań są prawdziwe, a literą „F” oznacz zdania które

są fałszywe.

Rynek jest to proces w trakcie którego uczestnicy wymiany określają tendencję i modę na nadchodzący sezon.

Kryterium zasięgu rynku oznacza przedmiot jaki wymieniany jest na danym rynku.

Główną cecha funkcjonalna gospodarki rynkowej jest mechanizm rynkowy równoważący podaż z popytem, decydujący o alokacji zasobów gospodarczych przedsiębiorstw.

Podstawowym czynnikiem który decyduje o wielkości podaży danego towaru lub usługi jest jego cena.

Gospodarka rynkowa oparta jest na dominacji prywatnej własności zasobów (kapitału).

Cena równowagi rynkowej to cena, która równoważy popyt z podażą.

Gospodarka rynkowa ma charakter rzeczowy.


Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) uważnie przeczytać wszystkie zdania w tabeli, 2) zastanowić się które są prawdziwe a które fałszywe, 3) uzupełnić tabelę wpisując w wolnej kolumnie litery „P” lub „F”.


− literatura zgodna z punktem 6 poradnika. 4.1.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) zdefiniować pojęcia: podaż i popyt? ! ! 2) zdefiniować pojęcia: cena, cena równowagi rynkowej? ! ! 3) określić kryteria podziału rynku? ! ! 4) zdefiniować pojęcia: rynek pracy, bezrobocie? ! ! 5) wyjaśnić wzajemne oddziaływanie popytu i podaży na ustalenie ceny

równowagi rynkowej? ! ! 6) wyjaśnić na czym polega zjawisko konkurencji? ! ! 7) wyjaśnić istotę gospodarki rynkowej? ! !


4.2. Przedsiębiorstwo – struktura, cele i funkcje 4.2.1. Materiał nauczania

Podstawy prawne działalności gospodarczej w Polsce. Prawo do prowadzenia działalności gospodarczej zagwarantowane jest przez artykuł 20 i 22 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Te dwa akty prawe stanowią fundament działalności gospodarczej w Polsce.

Artykuł 20. Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczpospolitej Polskiej.

Artykuł 22. Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes społeczny.

Podstawowym aktem prawnym dla osób fizycznych i prawnych, podejmujących działalność gospodarczą jest ustawa z 19 listopada 1999 – Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. z 1999 nr 101 poz. 1178 z późn. zmianami), określająca podstawowe prawa i obowiązki przedsiębiorcy, zasady podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, dopuszczalne ograniczenia swobody podejmowania działalności (koncesje i pozwolenia) oraz zadania administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego.

Działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy jest zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Wolność podejmowania działalności gospodarczej. Zasada wolności gospodarczej jest podstawową i najważniejszą z prawnych zasad, na których opiera się podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej w krajach o gospodarce rynkowej.

Przedsiębiorcy mają prawo do: − jawności działalności gospodarczej; swobodnie mogą tworzyć i prowadzić

przedsiębiorstwa, − samodzielności; przedsiębiorcy sami wybierają formę organizacyjną przedsiębiorstwa

i swobodnie określają jego wewnętrzną strukturę, − samofinansowania; przedsiębiorcy sami określają przedmiot działalności gospodarczej,

sposób organizowania kapitału, zmiany profilu i zakończenia działalności gospodarczej, − równości; przedsiębiorcy swobodnie konkurują z innymi przedsiębiorcami, podlegając

szczególnej ochronie prawnej w drodze przepisów o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Wolność gospodarcza nie może być jednak pojmowana w sposób absolutny. Ustawy

wprowadzają określone ograniczenia tej wolności. Przedsiębiorca jest zobowiązany zapoznać się ze wszystkimi warunkami prowadzenia działalności gospodarczej, wynikającymi z obowiązujących przepisów, oraz stosować się do nich w trakcie jej wykonywania. Przepisy budowlane, sanitarne, przeciwpożarowe oraz z zakresu ochrony środowiska to tylko niektóre, a nie wszystkie przepisy do których przedsiębiorca zobowiązany jest się stosować. Planując działalność gospodarczą, zawsze należy upewnić się, czy nie wymaga ona dodatkowego zezwolenia lub koncesji.

Nie każda działalność człowieka jest działalnością gospodarczą. Aktywność człowieka, która nie służy zwiększaniu jego bogactwa, nie jest działalnością gospodarczą, nawet gdyby jej przejawem było wytwarzanie dóbr lub świadczenie usług. Przykładem takiej działalności może być wydawanie ciepłych posiłków dla bezdomnych. Również działalność o charakterze jednorazowym lub okazjonalnym wyłączona jest spod działania przepisów regulujących działalność gospodarczą. Przykładem takiej działalności może być sprzedaż


drobnych artykułów na bazarze. Choć można byłoby rozważać, czy nie zachodzi w danej sytuacji obowiązek zgłoszenia takiej działalności do ewidencji działalności gospodarczej, to egzekwowanie takiego obowiązku może w praktyce okazać się niezwykle trudne.

Przedsiębiorstwem nazywamy podmiot gospodarczy prowadzący na własny rachunek działalność gospodarczą w celu osiągnięcia określonych korzyści.

Przedsiębiorstwo stanowi jednostkę wyodrębnioną pod względem: − prawnym, − organizacyjnym, − ekonomicznym.

Przez odrębność prawną przedsiębiorstwa należy rozumieć posiadanie osobowości prawnej, czyli zdolności do zawierania umów i zaciągania zobowiązań. Osobowość prawną przedsiębiorstwo uzyskuje z chwilą wpisania do rejestru sądowego. Przedsiębiorstwo posiada również nazwę, statut będący podstawą jego funkcjonowania oraz prawnie rozstrzygniętą formę własności. Odrębność organizacyjna oznacza, że przedsiębiorstwo posiada wewnętrzną strukturę i zarząd, działa na określonym terytorium oraz dysponuje wyodrębnionym zespołem majątku i pracowników. Na odrębność ekonomiczną przedsiębiorstwa składa się: − samodzielne podejmowanie decyzji ekonomicznych, − samodzielność finansowa, − kierowanie się w decyzjach własnym kryterium wyboru.

Kierownictwo przedsiębiorstwa w swoich decyzjach dokonuje wyboru dotyczącego wielkości i struktury asortymentowej produkcji oraz technologii wytwarzania. W ten sposób dostosowuje podaż swoich produktów do wymagań rynku, a także stara się wytwarzać produkty po najniższych kosztach.

Struktura or ganizacyjna przedsiębiorstw to pewien układ i wzajemne zależności pomiędzy komórkami organizacyjnymi, a także pomiędzy poszczególnymi stanowiskami pracy. W strukturze organizacyjnej zawarte są relacje, więzi zachodzące między podwładnymi a przełożonymi. Organizacja posiada różną formę w zależności od rozmiarów prowadzonej działalności. Dla wykonywania szeregu usług wystarczy, aby przez zorganizowanie rozumieć ustalenie godzin i miejsca przyjmowania i wykonywania zleceń. Przedsiębiorca prowadzący działalność na wielką skalę, zatrudniający wielu pracowników, będzie tworzył rozmaite schematy organizacyjne, zakresy zadań, tworzył i likwidował oddziały i wykonywał wiele innych działań, które będą służyły lepszemu zorganizowaniu pracy w jego przedsiębiorstwie.

Wzajemna powiązania pomiędzy przełożonymi i podwładnymi mogą mieć różny charakter. Mogą to być więzi: − hierarchiczne, gdzie każdy podwładny ma swojego przełożonego, od którego otrzymuje

polecenia i przed którym odpowiada za wykonanie; − oraz funkcjonalne, związane z wykorzystaniem wiedzy i kwalifikacji kierowników –

specjalistów, którzy wydają polecenia podwładnym zakresie swojej specjalności. Struktury organizacyjne przedstawia się zazwyczaj w postaci schematów

organizacyjnych. Schemat organizacyjny to przedstawienie za pomocą symboli graficznych wzajemnych zależności służbowych pomiędzy stanowiskami pracy i komórkami organizacyjnymi, jak również zakresu ich działania oraz kanałów przepływu informacji.


Ze względu na sposób wzajemnego powiązania stanowisk pracy i komórek organizacyjnych rozróżnia się trzy podstawowe rodzaje struktur organizacyjnych:

– liniową, – funkcjonalną, – sztabowo-liniową.

W strukturze liniowej na czele każdej komórki organizacyjnej stoi jeden przełożony (kierownik – dyrektor), który kieruje całą jej działalnością. Kierownik niższego szczebla organizacyjnego podlega kierownikowi szczebla wyższego. Struktura liniowa stwarza jasny, logiczny i uporządkowany układ dróg komunikacyjnych.

Rys. 4. Schemat organizacyjny struktury liniowej [1, s. 47]

W strukturze funkcjonalnej podwładni mają przełożonych służbowych (decydujących o tym, co ma być wykonane), oraz przełożonych funkcjonalnych (wydają polecenia związane ze sposobem wykonywania zadań). Pracownik może mieć kilku zwierzchników, wyspecjalizowanych w określonych dziedzinach.

Rys. 5. Schemat organizacyjny struktury funkcjonalnej [1, s. 47]

Struktura sztabowo-liniowa powstała z połączenia struktury liniowej z funkcjonalną. Charakterystyczną cechą struktury sztabowej jest istnienie, obok komórek liniowych, pomocniczych organów funkcjonalnych, których zadaniem jest dostarczanie informacji i porad innym jednostkom organizacyjnym przedsiębiorstwa.

Rys. 6. Schemat organizacyjny struktury sztabowo-liniowej [1, s. 48]


4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Co to jest działalność gospodarcza? 2. Co oznacza wolność podejmowania działalności gospodarczej? 3. Jakie są ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej? 4. W jakich przypadkach działalność człowieka nie jest działalnością gospodarczą? 5. Co to jest przedsiębiorstwo? 6. Na czym polega odrębność organizacyjna, prawna i finansowa przedsiębiorstwa? 7. Co to jest struktura organizacyjna przedsiębiorstwa i jakie są jej rodzaje? 8. Czym charakteryzują się więzi hierarchiczne i funkcjonalne pomiędzy przełożonymi

i podwładnymi w przedsiębiorstwie?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1 Oceń prawdziwość poniższych zdań i wstaw krzyżyk we właściwej kolumnie tabeli.

Zdanie Prawda Fałsz

Działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy jest charytatywna działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Przedsiębiorstwa mają swobodę dostępu i prowadzenia działalności gospodarczej.

Ustawy nie wprowadzają żadnych ograniczeń wolności działalności gospodarczej.

Cechą charakterystyczną działalności gospodarczej jest zarobkowość.

Odrębność organizacyjna oznacza, że przedsiębiorstwo posiada samodzielność finansową.

Struktura organizacyjna to pewien układ i wzajemne zależności pomiędzy komórkami organizacyjnymi, a także pomiędzy poszczególnymi stanowiskami pracy.


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) uważnie przeczytać wszystkie zdania, 2) zastanowić się nad ich prawdziwością, 3) zakreślić krzyżyk w odpowiednich kolumnach oznaczonych „prawda”, „fałsz”.



Podaj dwa przykłady przedsięwzięć które nie są działalnością gospodarczą ze względu na charakter charytatywny lub okazjonalny. Uzasadnij swój wybór. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


1) przypomnieć sobie i przeanalizować definicję działalności gospodarczej, 2) zastanowić się nad charakterem i rodzajami podejmowanych przedsięwzięć, 3) podać przykłady przedsięwzięć które nie są działalnością gospodarczą i uzasadnić swój

wybór. Wyposażenie stanowiska pracy:


Przedsiębiorstwa mają prawo do: samodzielności, jawności, równości i samofinansowania. Połącz rodzaj prawa z właściwym jego opisem. Rozwiązanie (pary litera i cyfra) podaj w ostatnim wierszu tabeli.

Pojęcie swobody definicja A. Samodzielność

przedsiębiorców 1. swoboda tworzenia i prowadzenia przedsiębiorstwa.

B. Jawność działalności gospodarczej

2. prawo do swobodnego sposobu organizowania kapitału oraz zmiany profilu i zakończenia działalności gospodarczej.

C. Równość przedsiębiorców

3. prawo do wyboru formy organizacyjnej przedsiębiorstwa i swobodnego określania jego wewnętrznej struktury.

D. Samofinansowanie

4. prawo do swobodnego konkurowania z innymi przedsiębiorcami, podlegające szczególnej ochronie prawnej w drodze przepisów o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Rozwiązanie:


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) uważnie przeczytać dane z tabeli, 2) zastanowić się jaką definicję przypisać poszczególnym prawom przedsiębiorców, 3) uzupełnić ostatni wiersz tabeli podając rozwiązanie w postaci pary litera + cyfra.



Narysuj schemat liniowej i sztabowej struktury organizacyjnej.

liniowa struktura organizacyjna sztabowa struktura organizacyjna


1) przypomnieć sobie rodzaje struktur organizacyjnych przedsiębiorstw, 2) zastanowić się nad cechami przedsiębiorstw o strukturze liniowej i sztabowej, 3) narysować schematy w wyznaczonych polach.


− literatura zgodna z punktem 6 poradnika.


4.2.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) zdefiniować pojęcie działalność gospodarcza? ! ! 2) scharakteryzować zasadę wolności prowadzenia działalności

gospodarczej? ! ! 3) wyjaśnić na czym polega jawność działalności gospodarczej? ! ! 4) wyjaśnić na czym polega samodzielność działalności gospodarczej? ! ! 5) wyjaśnić na czym polega samofinansowanie przedsiębiorstw? ! ! 6) wyjaśnić na czym polega równość przedsiębiorstw? ! ! 7) zdefiniować pojęcie przedsiębiorstwa? ! ! 8) wyjaśnić na czym polega odrębność prawna, organizacyjna

i ekonomiczna przedsiębiorstw? ! ! 9) zdefiniować pojęcie struktury organizacyjnej? ! ! 10) rozróżnić rodzaje struktur organizacyjnych? ! !


4.3. Klasyfikacja i formy opodatkowania przedsiębiorstw 4.3.1. Materiał nauczania

Działalność gospodarcza może być prowadzone zarówno przez osoby fizyczne jak i przez osoby prawne. Osoba fizyczna to każdy człowiek występujący jako podmiot prawa cywilnego, czyli jako osoba samodzielnie kształtująca swoje prawa i obowiązki wynikające z działań prawnych. Osoba prawna zaś to wyodrębniona jednostka organizacyjna (nie człowiek), która na mocy odpowiednich przepisów dysponuje swoim majątkiem i ponosi pełną odpowiedzialność za swoje zobowiązania.

Klasyfikację przedsiębiorstw przeprowadza się według czterech głównych kryteriów, którymi są:

– forma własności, – forma prawna, – wielkość działalności, – rodzaj prowadzonej działalności. Kryterium wielko ści działalności pozwala podzielić przedsiębiorstwa na: mikro, małe,

średnie i duże przedsiębiorstwa. Podstawą podziału jest ilość zatrudnionych pracowników. Mikroprzedsiębiorstwo to takie, w którym w poprzednim roku zatrudnionych było do 10 osób. Małe przedsiębiorstwo w poprzednim roku zatrudniało średnio od 10 do 50 pracowników, w średnim pracowało od 50 do 250 osób. Wpływ na powyższą klasyfikację mają również przychody firmy osiągnięte w ubiegłym roku oraz wartość majątku przedsiębiorstwa.

Stosując jako kryterium rodzaj prowadzonej działalności przedsiębiorstwa można podzielić na: wytwórcze, handlowe, budowlane, usługowe oraz prowadzące działalność w zakresie poszukiwania, rozpoznawania i eksploatacji zasobów naturalnych.

Pod względem formy własności przedsiębiorców można zaliczyć do sektorów: publicznego lub prywatnego. W ramach sektora publicznego wyróżnia się przedsiębiorców należących do państwa (własność państwowa) lub do jednostek samorządu terytorialnego i przedsiębiorców o mieszanej strukturze własności (z przewagą kapitału państwowego lub samorządowego. W sektorze prywatnym działają przedsiębiorstwa prywatne i o mieszanej strukturze własności z przewaga kapitału prywatnego.

Rys. 7. Podział przedsiębiorstw według kryterium form własności [9, 82]

PRZEDSIĘBIORCY WG FORM WŁASNOŚCI

Sektor prywatny

Sektor publiczny

Przedsiębiorstwa prywatne

Przedsiębiorstwa o mieszanej strukturze

własności

Przedsiębiorstwa państwowe lub

komunalne


Uwzględniając formy prawne można wyodrębnić: – indywidualną działalność gospodarczą, – spółki, – przedsiębiorstwa państwowe, – spółdzielnie, – inne (fundacje, związki, stowarzyszenia).

Wśród spółek można rozróżnić: – spółki cywilne, – spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, – spółki akcyjne, – spółki komandytowe, – spółki jawne.

Indywidualna działalność gospodarcza jest najczęstszą formą, w jakiej rejestrują swoją działalność osoby, rozpoczynające przygodę z biznesem. Warunkiem rozpoczęcia takiej działalności jest wpis do ewidencji działalności gospodarczej.

Spółka to związek dwóch lub więcej osób które działają w celu osiągnięcia wspólnego celu, np. osiągnięcia zysku z prowadzonej działalności gospodarczej. Spółki mogą mieć charakter kapitałowy bądź osobowy. Spółka kapitałowa charakteryzuje się tym iż jej funkcjonowanie opiera się na kapitale wspólników. Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki do wysokości wniesionego kapitału. Grupa spółek kapitałowych obejmuje spółki: z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjną.

Spółki osobowe opierają swą działalność na osobistej pracy wspólników w przedsiębiorstwie spółki. Spółki osobowe to: – spółka jawna, – spółka cywilna, – spółka partnerska, – spółka komandytowa, – spółka komandytowo-akcyjna. W spółkach tych wspólnicy są zobowiązani regulować zobowiązania spółki całym swoim majątkiem. Oznacza to, że własność osobista oraz współwłasność w spółce nie są oddzielone.

Spółka cywilna jest formą zorganizowanego współdziałania dwóch lub więcej osób w celu osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Wspólnicy określają zasady współpracy w umowie spółki. Umowa nie wymaga formy aktu notarialnego. Wspólnicy muszą wnieść określony w umowie wkład w postaci własności rzeczy lub praw. Za pracę w spółce wspólnicy nie mogą otrzymywać wynagrodzenia, uczestniczą za to w podziale zysków. Podział zysków odbywa się według zasad określonych w umowie spółki (zwykle proporcjonalnie do wkładów), a jeżeli umowa tego nie precyzuje to w równych częściach.

Przy zakładaniu spółki cywilnej obowiązują te same procedury co przy indywidualnej działalności gospodarczej, a dodatkowo: konieczność spisania umowy spółki i zarejestrowania jej w urzędzie skarbowym.

Spółka jawna jest formą bardzo podobną do spółki cywilnej. Różni je jednak kilka bardzo istotnych elementów. W przeciwieństwie do spółki cywilnej, która może być założona nawet w celu przeprowadzenia jednej transakcji, spółka jawna z założenia stawia sobie za cel prowadzenie przedsiębiorstwa. Procedura zakładania spółki jawnej jest analogiczna jak w spółce cywilnej z tą różnicą, iż umowę spółki należy zgłosić do rejestru handlowego.

Spółka komandytowa jest formą przejściową między spółkami osobowymi (cywilna i jawna), a spółkami kapitałowymi (spółka z o.o., akcyjna). Jej cechą charakterystyczną jest to, że tworzą ją dwa rodzaje wspólników:


– komplementariusze – odpowiadają bez ograniczeń za zobowiązania spółki, – komandytariusze – ich odpowiedzialność ograniczona jest do wysokości tzw. sumy

komandytowej. Umowa spółki komandytowej wymaga formy aktu notarialnego. Do prowadzenia spraw

spółki uprawnieni i zobowiązani są tylko komplementariusze. Komandytariusze nie mogą reprezentować spółki na zewnątrz, chyba że w ograniczonym zakresie jako pełnomocnicy lub prokurenci.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ma charakter spółki kapitałowej. Może ją utworzyć jedna lub więcej osób dla realizacji celów gospodarczych. Wspólnicy spółki z o.o. nie odpowiadają majątkiem osobistym za zobowiązania spółki, o ile nie są członkami zarządu. Ich ryzyko ogranicza się do wielkości wkładów.

Organami spółki z o.o. są: – zarząd – jedna lub więcej osób spośród wspólników lub spoza ich grona, – rada nadzorcza i komisja rewizyjna (powoływanie tych organów nie jest obowiązkowe), – zgromadzenie wspólników – organ obligatoryjny.

Spółka z o.o. jako że posiada osobowość prawną zobowiązana jest do prowadzenia pełnej księgowości. Jest też płatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Udziałowcy, jeżeli są zatrudnieni w spółce na umowę o pracę lub osiągają z niej dochody w formie dywidend, podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Powołanie spółki z o.o. jest kosztowne i skomplikowane. Poszczególne etapy tworzenia spółki z o.o. są następujące: – zawarcie w biurze notarialnym umowy spółki, w której m.in. powinno się określić:

miejsce i datę sporządzenia umowy, nazwiska wspólników, nazwę spółki oraz jej siedzibę, przedmiot działalności, wysokość kapitału zakładowego (min. 50 000 tys. zł.), ilość i wartość udziałów poszczególnych wspólników, czas trwania spółki jeżeli jest ograniczony,

– wniesienie całego kapitału zakładowego w formie gotówki lub rzeczowej (tzw. aport), – ustanowienie władz spółki, – uzyskanie wpisu do rejestru handlowego, – uzyskanie numeru statystycznego Regon, – założenie konta bankowego, – zgłoszenie obowiązku podatkowego w Urzędzie Skarbowym, – rejestracja w ZUS.

Spółka akcyjna jest to forma prawna charakterystyczna dla przedsięwzięć o wielkiej skali finansowej. Dla właścicieli lub wspólników małych firm całkowicie nieprzydatna. Można jedynie rozważać zakup akcji bądź jednostek uczestnictwa w funduszach powierniczych jako formę lokowania zysków z działalności gospodarczej, czy nawet jako alternatywę wobec podejmowania suwerennej działalności gospodarczej.

Spółdzielnia – jest najbardziej demokratyczną formą zrzeszenia osób, posiada majątek odrębny od majątku członków. Jej celem jest usprawnienie dochodu wszystkich członków. Spółdzielnia odpowiada za swoje zobowiązania całym majątkiem, a członkowie tylko do wysokości swoich udziałów. Majątek spółdzielni to społeczna własność, jest niepodzielny i należy do wszystkich członków, o nadwyżkach i ich przeznaczeniu decydują członkowie. W strukturze organizacyjnej spółdzielni funkcjonują 3 organy: zarząd, rada nadzorcza, walne zgromadzenie.

Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się podmiotem gospodarczym posiadającym osobowość prawną. Jako samodzielna jednostka przedsiębiorstwo państwowe jest wyodrębnione zarówno pod względem organizacyjnym, ekonomicznym, jak i prawnym.


Jaką formę prawną działalności gospodarczej wybrać? Każda konkretna sytuacja wymaga indywidualnego rozważenia wszystkich za i przeciw. Tym bardziej, iż ewentualna zmiana formy prawnej prowadzonej działalności gospodarczej jest bardzo kłopotliwa. Wymaga formalnej likwidacji dotychczasowej działalności, rozliczenia się z urzędem skarbowym i dopiero wówczas można kontynuować działalność w nowej formule prawnej. Decydując się na podjęcie działalności w określonej formie prawnej należy odpowiedzieć sobie na następujące pytania: – Jak duża będzie skala naszego przedsięwzięcia? – Jaki będzie stopień ryzyka? – Jak wielkie kapitały musimy zaangażować w planowane przedsięwzięcie? – Czy jesteśmy w stanie zgromadzić je samodzielnie? – Czy znajdziemy ewentualnych wspólników? – Czy posiadają oni oczekiwany przez nas kapitał? – Jak będzie wyglądała nasza współpraca z ewentualnymi wspólnikami? Czy mamy do

siebie pełne zaufanie?

Należy też przeanalizować czas założenia i koszty działalności w poszczególnych formach prawnych (opłaty skarbowe, notarialne, podatki, itd.). Generalnie można powiedzieć, że przy niewielkiej planowanej skali działalności, o ile tylko możliwe jest zgromadzenie niezbędnych kapitałów, najlepiej założyć indywidualną działalność gospodarczą. Przedsiębiorca sam decyduje o wszystkim, sam ponosi ryzyko, ale też sam korzysta z owoców pracy.

Przy rozpoczynaniu działalności wymagającej większych środków finansowych, obarczonych większym ryzykiem korzystne może być założenie spółki z. o.o. ale ostateczna decyzja należy do przyszłego przedsiębiorcy.

Wybór formy opodatkowania. Każda osoba fizyczna i prawna płaci podatek dochodowy od osiągniętych dochodów. Jest to podatek bezpośredni. Od sposobu opodatkowania w dużej mierze zależeć będzie wielkość dochodów nowej firmy. Należy pamiętać, że na sposób opodatkowania ma wpływ także forma prawna działalności.

Podatek dochodowy od osób prawnych płacą przedsiębiorstwa posiadające osobowość prawną np. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Podatek dochodowy od osób fizycznych płacą osoby fizyczne które prowadzą działalność gospodarczą indywidualnie bądź w formie spółki cywilnej jawnej, komandytowej czy partnerskiej.

Podatek dochodowy od osób prawnych. Podstawą obliczenia podatku jest dochód pomniejszony o ewentualne odliczenia. Dochód jest to różnica pomiędzy przychodami a kosztami prowadzenia działalności. Podatek dochodowy od osób prawnych wynosił w roku 2007 19% opodatkowania.

Podatek dochodowy od osób fizycznych. Podatek dochodowy od osób fizycznych z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej może być ustalony w jednej z czterech form: – karty podatkowej, – ryczałtu ewidencjonowanego na podstawie zapisów prowadzonych w ewidencji

przychodów, – na zasadach ogólnych z obowiązkiem prowadzenia podatkowej księgi przychodów

i rozchodów, – na zasadach ogólnych z obowiązkiem prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Karta podatkowa – to najprostsza forma opodatkowania, której zasady funkcjonowania zawarte zostały w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym. Taka forma opodatkowania zwalnia podatnika z prowadzenia ksiąg, składania zeznań i deklaracji podatkowych, nie trzeba także prowadzić wykazu środków trwałych oraz wpłacać zaliczek


na podatek dochodowy. Wysokość podatku, który mamy obowiązek wpłacać co miesiąc na konto urzędu skarbowego, ustalana jest według stawek określonych w ustawie i nie zależy od przychodów czy dochodu przez nas osiągniętego. Grupa osób mogąca skorzystać z takiej formy opodatkowania jest ograniczona.

Wysokość miesięcznej stawki podatku jest uzależniona od rodzaju prowadzonej działalności, liczby mieszkańców w miejscowości, w której działalność jest prowadzona oraz liczby zatrudnionych pracowników. U osób wykonujących wolne zawody (np. lekarz, architekt itp.) wysokość stawki zależy od liczby godzin przeznaczonych miesięcznie na jej wykonanie.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. W tej formie opodatkowania podatek ustala się według stawek procentowych, które w zależności od rodzaju działalności wynoszą: 3%, 5,5%, 8,5%, 17% lub 20%). Za podstawę opodatkowania przyjmuje się zadeklarowany przychód. Bez znaczenia jest koszt uzyskania przychodu, a co za tym idzie – dochód. Skorzystać z tej formy opodatkowania może podatnik jeśli przychody za rok poprzedzający rok podatkowy z działalności prowadzonej wyłącznie samodzielnie (o ile taka działalność była już prowadzona) nie przekroczyły określonej kwoty.

Zaletą ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych jest: – uproszczony system rozliczeń podatkowych, – stosowanie wszystkich ulg, wynikających z ustawy o podatku dochodowym od osób

fizycznych. Do wad ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych należy zaliczyć:

– ograniczony zakres podmiotowy i przedmiotowy stosowania, – naliczanie bez względu na koszt uzyskania przychodu,

Opodatkowanie na zasadach ogólnych. Rozliczanie się na zasadach ogólnych oznacza, że opodatkowaniu podlega dodatnia różnica pomiędzy uzyskanymi przychodami a kosztami uzyskania tych przychodów. Jeżeli koszty uzyskania przekroczą sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów. Taka forma opodatkowania wymaga prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów lub ksiąg rachunkowych.

Podatek VAT to podatek od wartości dodanej, dodawany jest na każdym etapie cyklu zakupów czy usług. "Faktyczny" podatek do zapłacenia przez poszczególne ogniwa to różnica powstająca w wyniku odjęcia od wartości VAT należnego wartości VAT naliczonego.

VAT naliczony - związany jest z dokonaniem zakupu usługi czy produktu (zostaje naliczony przez tego, od kogo kupujemy usługi czy produkty).

VAT należny - dotyczy sprzedaży usług czy produktów (podatek ten „należy się” urzędowi skarbowemu od nas).

Zwolnienia z płacenia podatku VAT przysługują firmom, które prowadząc działalność w roku poprzednim nie miały obrotów większych niż 10 000 EURO. Podobnie jest w przypadku osób, które podjęły działalność gospodarczą. To zwolnienie nosi nazwę zwolnienia podmiotowego. Drugi przypadek to zwolnienie przedmiotowe i dotyczy przedsiębiorstw sprzedających towary i usługi zwolnione z podatku VAT na mocy ustawy (wykaz znajduje się w załączniku nr 2 do ustawy o podatku VAT). Przedsiębiorcy objęci zwolnieniem od podatku VAT nie muszą z tego przywileju korzystać. Zwolnienie nie zawsze jest korzystne, gdyż podatnik traci możliwość odliczania podatku zapłaconego w cenie usług i towarów kupowanych i nie może wystawiać faktur VAT. Stąd, należy starannie rozważyć czy jest to opłacalne.


Przykład: Wartość obciążeń podatkiem VAT

Faza obrotu Cena sprzedaży bez podatku

Podatek VAT Cena brutto (łącznie z podatkiem)

Podatek odprowadzany do urzędu skarbowego

producent –hurtownik

100,00 22,00 122,00 22,00

hurtownik– detal 140,00 30,80 174,80 30,80-22,00 = 8,80

detal – konsument 200,00 44,00 244,00 44,00-30,80 = 13,20

Naliczony łącznie podatek wynosi 44,00 zł, 22,00 zł płaci producent, 8,80 – hurtownik, a 13,20 – konsument.

Poniższa tabela zawiera zestawienie form prawnych prowadzenia działalności z analizą ich wad i zalet.

Rodzaj działalności

Zalety Wady Odpowiedzialność za zobowiązania

Indywidualna działalność gospodarcza

Względna prostota (nie ma uciążliwych formalności przy zakładaniu) oraz niskie koszty rozpoczęcia i prowadzenia działalności.

Możliwe korzystanie z prostszych, zryczałtowanych form opodatkowania.

Nieskomplikowane zasady księgowości- podatkowa księga przychodów i rozchodów.

Jednoosobowe kierownictwo.

Brak określenia minimalnego kapitału niezbędnego do podjęcia działalności.

Prosty sposób likwidacji.

Pełna odpowiedzialność przedsiębiorcy całym majątkiem za zobowiązania firmy.

Trudność działania w większym rozmiarze ze względu na pozyskanie kapitału.

Cały majątek własny, jak również wspólny majątek małżonków.

Spółka cywilna

Proste założenie i nieskomplikowane procedury prowadzenia firmy.

Niskie koszty rozpoczęcia i prowadzenia działalności.

Swoboda kształtowania postanowień umowy spółki, łączenia pomysłów kilku osób.

Proste zasady księgowości.

Możliwe korzystanie z prostszych, zryczałtowanych

Solidarna odpowiedzialność wspólników całym majątkiem osobistym za zobowiązania firmy.

Konieczność wspólnego podejmowania decyzji związanych z zarządzaniem.

Cały majątek wspólników, jak również wspólny majątek małżonków.


form opodatkowania.

Prosty sposób likwidacji.

Spółka jawna Łatwość założenia.

Stosunkowo niskie koszty rejestracji oraz proste procedury prowadzenia.

Duża swoboda kształtowania postanowień umowy spółki.

Możliwość korzystania z prostszych, zryczałtowanych form opodatkowania.

Brak określonych wymagań kapitałowych.

Możliwość prowadzenia przedsiębiorstwa w wymiarze większym niż przewidziany dla spółki cywilnej.

Odpowiedzialność całym majątkiem osobistym za zobowiązania firmy.

Koszty podatku od umowy spółki, wpisu do rejestru przedsiębiorstw i jego ogłoszenia.

Pełna odpowiedzialnośćwspólników za zobowiązania spółki, jeżeli zobowiązania nie można zaspokoić z majątku firmy.

Spółka komandytowa

Ograniczenie odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania do wysokości sumy komandytowej.

Komandytariusze mogą działać w imieniu spółki wyłącznie jako pełnomocnicy.

Brak określonych wymagań odnośnie sumy komandytowej.

Możliwość prowadzenia przedsiębiorstwa w większym wymiarze.

Pełna odpowiedzialność niektórych wspólników za zobowiązania spółki.

Koszty aktu notarialnego, wpisu do rejestru handlowego oraz jego ogłoszenia.

Konieczność prowadzenia pełnej księgowości.

Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli jedynie do wysokości sumy komandytowej- całym swoim majątkiem, gdy jego nazwisko lub firma zostanie ujawnione w nazwie spółki komandytowej.

Spółka z o.o. Możliwość pozyskania kapitału poprzez pozyskanie nowego wspólnika (bez wielkich komplikacji można przyjąć nowego wspólnika).

Posiada osobowość prawną i jest spółką kapitałową. Stanowi dobrą formę do prowadzenia działalności zarówno w małym jak i w dużym rozmiarze.

Wysoki minimalny kapitał zakładowy (przynajmniej 50 000 zł).

Koszty aktu notarialnego, wpisu do rejestru handlowego oraz jego ogłoszenia.

Duża odpowiedzialność zarządu.

Konieczność prowadzenia pełniej księgowości i badania sprawozdań.

Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki.

W przypadku, gdy egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna, za jej zobowiązania odpowiadają członkowie


Możliwość zaangażowania znacznego kapitału.

zarządu całym swoim majątkiem.

Spółka akcyjna

Akcjonariusze nie są odpowiedzialni za zobowiązania spółki.

Łatwa kumulacja kapitału.

Proste metody pozyskiwania kapitałów.

Pozwala realizować przedsięwzięcia przekraczające możliwości finansowe lub organizacyjne jednej osoby czy firmy.

Wysoki minimalny kapitał do założenia spółki (wynoszący co najmniej 500.000 zł).

Drogi, skomplikowany i czasochłonny proces rejestracji, oraz duże wymagania formalne dotyczące działalności spółki.

Niezbędne prowadzenie pełnej księgowości oraz konieczność zatrudniania specjalistycznej obsługi prawnej, finansowej i zarządczej.

Skomplikowany proces likwidacji.

Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki.


Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Kto to jest osoba fizyczna? 2. Co to jest osoba prawna? 3. Według jakich kryteriów przeprowadza się klasyfikację przedsiębiorstw? 4. Jakie rodzaje przedsiębiorstw można wyodrębnić stosując kryterium własności kapitału? 5. Jakie są formy prawne przedsiębiorstw? 6. Jakie przedsiębiorstwa można wyodrębnić stosując kryterium wielkości działalności? 7. Na czym polega kapitałowy charakter spółki? 8. Na czym polega osobowy charakter spółek? 9. Jakie czynniki należy przeanalizować wybierając formę prawną przyszłej firmy? 10. W jakiej formie może ustalony zostać podatek od osób fizycznych prowadzących

działalność gospodarczą? 11. Jak ustalana jest wysokość podatku dochodowego dla podatnika opodatkowanego

w formie ryczałtu ewidencjonowanego? 12. Jaka forma opodatkowania wymaga prowadzenia podatkowej księgi przychodów

i rozchodów lub ksiąg rachunkowych? 13. Co to jest podatek VAT?

4.3.3 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1 Połącz pojęcia z odpowiadającymi im definicjami. Rozwiązanie (pary litera i cyfra) podaj

w ostatnim wierszu tabeli.


pojęcie definicja

A. Spółka kapitałowa 1. każdy człowiek występujący jako podmiot prawa cywilnego,

samodzielnie kształtujący swoje prawa i obowiązki wynikające z działań prawnych.

B. Osoba fizyczna 2. wyodrębniona jednostka organizacyjna, która na mocy

odpowiednich przepisów dysponuje swoim majątkiem i ponosi pełną odpowiedzialność za swoje zobowiązania.

C. Osoba prawna 3. podatek od wartości dodanej, dodawany na każdym etapie

cyklu zakupów czy usług.

D. Spółka osobowa 4. spółka charakteryzująca się tym iż jej funkcjonowanie opiera

się na kapitale wspólników. Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki do wysokości wniesionego kapitału.

E. Dochód 5. spółka która opiera swą działalność na osobistej pracy

wspólników w przedsiębiorstwie spółki.

F. Podatek VAT 6. różnica między przychodami a kosztami prowadzenia

działalności.

Rozwiązanie:





Uzupełnij zdania. Kryterium wielkości pozwala podzielić przedsiębiorstwa na: mikro, …………..,

…………….. i ……………. przedsiębiorstwa. Podstawą podziału jest ……………. zatrudnionych pracowników. Mikroprzedsiębiorstwo zatrudnia do ………….. osób. Małe przedsiębiorstwo to takie w którym w poprzednim roku zatrudnionych było średnio od 10 do ………………….. pracowników, w średnim pracowało od 50 do …………………………… osób. Wpływ na powyższą klasyfikacje mają również ……………… osiągnięte w ubiegłym roku oraz wartość majątku przedsiębiorstwa.

Pod względem …………………………………. przedsiębiorców można zaliczyć do sektorów: publicznego lub prywatnego.


Spółka to związek dwóch lub więcej osób które działają …………………………………………………., np. osiągnięcia zysku z prowadzonej działalności gospodarczej.

Spółki mogą mieć charakter ………………..bądź osobowy. Spółka kapitałowa charakteryzuje się tym iż jej funkcjonowanie opiera się na ……………………………... Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki do wysokości ……………………… kapitału. Grupa spółek kapitałowych obejmuje spółki: ………………………………………………………………………

Spółki osobowe opierają swą działalność na pracy wspólników w przedsiębiorstwie spółki. Spółki osobowe to:……………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...


1) uważnie przeczytać powyższy tekst, 2) zastanowić się i przypomnieć sobie pojęcia dotyczące klasyfikacji przedsiębiorstw, 3) przeczytać tekst ponownie ze szczególną uwagą, 4) uzupełnić tekst.



Zastanów się jaką firmę chciałbyś prowadzić w przyszłości. Określ rodzaj działalności, formę prawną i formę opodatkowania przyszłego przedsiębiorstwa. Uzasadnij swój wybór. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………



1) zastanowić się nad rodzajem przyszłej działalności, 2) przypomnieć sobie, zastanowić i wybrać formę prawną przedsiębiorstwa, 3) przypomnieć sobie, zastanowić i wybrać formę opodatkowani dla nowej firmy, 4) uzasadnić swój wybór.



Połącz nazwy form opodatkowania z ich opisem. Rozwiązanie (pary litera i cyfra) podaj w ostatnim wierszu tabeli.

forma opodatkowania opis

A. Karta podatkowa

1. opodatkowaniu podlega dodatnia różnica pomiędzy uzyskanymi przychodami a kosztami uzyskania tych przychodów. Ta forma opodatkowania wymaga prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów lub ksiąg rachunkowych.

B. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

2. podstawę opodatkowania przyjmuje się zadeklarowany przychód. Bez znaczenia jest koszt uzyskania przychodu, a co za tym idzie - dochód.

C. Opodatkowanie na zasadach ogólnych

3. forma opodatkowania która zwalnia podatnika z prowadzenia ksiąg, składania zeznań i deklaracji podatkowych. Wysokość podatku ustalana jest według stawek określonych w ustawie i nie zależy od przychodów czy dochodu przez nas osiągniętego.

Rozwiązanie:


1) uważnie przeczytać podane w tabeli formy opodatkowania i opisy, 2) przyporządkować opis dla każdej formy opodatkowania, 3) uzupełnić ostatni wiersz tabeli podając rozwiązanie w postaci pary litera + cyfra.


− literatura zgodna z punktem 6 poradnika.



Tak

Nie 1) zdefiniować pojęcia: osoba fizyczna, osoba prawna? ! ! 2) wymienić kryteria na podstawie których przeprowadza się

klasyfikację przedsiębiorstw? ! ! 3) sklasyfikować przedsiębiorstwa stosując kryterium wielkości

działalności? ! ! 4) sklasyfikować przedsiębiorstwa stosując kryterium własności

kapitału? ! ! 5) sklasyfikować przedsiębiorstwa stosując kryterium formy prawnej? ! ! 6) zdefiniować pojęcia: karta podatkowa, ryczałt od przychodów

ewidencjonowanych, opodatkowanie na zasadach ogólnych? ! !


4.4. Procedura podejmowania działalności gospodarczej 4.4.1. Materiał nauczania

Rejestracja działalności gospodarczej. Proces rejestracji działalności zależy od wybranej formy prawnej. Samodzielna działalność gospodarcza i działalność w formie spółki cywilnej podlega obowiązkowi rejestracji w odpowiednim, ze względu na miejsce prowadzenia działalności, urzędzie gminy. Przy tym w przypadku spółki cywilnej zarejestrować działalność muszą wszyscy wspólnicy. Gminy zazwyczaj mają przygotowane własne formularze, często są one dostępne w wersji elektronicznej na stronach internetowych urzędów.

W zgłoszeniu o dokonanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej należy podać: – nazwę firmy - najlepiej podać nazwę pełną wraz z wersją skróconą, – swoje imię i nazwisko oraz numer ewidencyjny PESEL, – adres zameldowania, a jeżeli zamierzasz stale wykonywać działalność w innym miejscu

(np. biuro, sklep, zakład, oddział) to musisz podać również adres tego lokalu, – przedmiot wykonywanej działalności gospodarczej, zgodnie z Polską Klasyfikacją

Działalności (PKD) - 4 cyfry, 1 litera i opis, – datę rozpoczęcia działalności gospodarczej - faktyczny moment rozpoczęcia, biorąc pod

uwagę, że załatwienie wszystkich formalności urzędowych zajmie około 3 tygodnie. Wraz z wnioskiem w Urzędzie należy przedstawić, do wglądu, dowód osobisty.

Zgłoszenie o dokonanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej podlega opłacie w kwocie 100 zł, opłata za zmianę treści wpisu wynosi 50 zł. Rada gminy może wprowadzić zwolnienie od opłat. Jeśli działalność ma być prowadzona w formie spółki cywilnej, każdy ze wspólników musi samodzielnie uzyskać wpis do ewidencji działalności gospodarczej. Urząd ma 14 dni na wydanie zaświadczenia o wpisie.

Pozostałe formy prawne podlegają obowiązkowi rejestracji we właściwym, dla siedziby przedsiębiorstwa, Wydziale Gospodarczym Krajowego Rejestru Sądowego. Krajowy Rejestr Sądowy jest bazą danych składającą się z trzech osobnych rejestrów: – rejestru przedsiębiorców, – rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz

publicznych zakładów opieki społecznej, – rejestru dłużników niewypłacalnych.

Dopiero wpis do rejestru pozwala na dokonywanie dalszych czynności prawnych (często dopiero z chwilą wpisu do rejestru dany podmiot uzyskuje osobowość prawną). Wnioski o wpis lub o udzielenie informacji muszą być składane na formularzach urzędowych wraz z wymaganą opłatą sądową. Formularze wniosków można otrzymać w siedzibie Sądu lub znaleźć w witrynie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości: http://www.ms.gov.pl/formularze/formularze.shtml


Przykład 1 Wzór zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej.

Miejscowość, dnia ……………………

Z G Ł O S Z E N I E

DO EWIDENCJI DZIAŁALNO ŚCI GOSPODARCZEJ

1. Oznaczenie przedsiębiorcy: …………………………………………………………………………………..

(nazwisko i imię, nazwa)

2. Oznaczenie miejsca zamieszkania: ……………………………………………………………........................

(miejsce zamieszkania przedsiębiorcy)

3. Siedziba przedsiębiorcy: ………………………………………………………………………………………….

(adres)

4. Prowadzić będę działalność gospodarczą....................................................................................................................

(określenie przedmiotu działalności)

…………………………………………………………………………………………………………….

5. Miejsce wykonywania działalności: ..............................................................................................................................

(adres zakładu głównego)

…………………………………………………………………………………………………………………

(adresy pozostałych miejsc)

………………………………………………………………………………………………………………………

6. Data rozpoczęcia działalności: ………………………………………………………………………………….

7. Numer, data i miejsce wydania dowodu osobistego: ……………………………………………………………...

(podpis zgłaszającego, telefon)

(podpis przyjmującego zgłoszenie)


Uzyskanie numeru statystycznego REGON. Kolejnym etapem związanym z podejmowaniem działalności gospodarczej jest uzyskanie numeru statystycznego REGON. REGON musi posiadać każdy podmiot gospodarczy. Regon nadawany jest przez urzędy statystyczne właściwe dla siedziby przedsiębiorstwa na podstawie złożonego wniosku RG-1. Do wniosku należy dołączyć odpis, wyciąg lub zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej (o wpisie do Krajowego Rejestru Sądowego), które uzyskaliśmy w Urzędzie Gminy/Miasta (sądzie). Po zarejestrowaniu urząd statystyczny wyda zaświadczenie o przyznanym nam numerze REGON, bezpośrednio bądź przez pocztę w terminie 14 dni od dnia, w którym wnieśliśmy wniosek.




Rys. 7. Wzór formularza RG-1 [17] Wyrabianie pieczątek. Pieczątkę należy wyrobić po otrzymaniu numeru REGON

z Urzędu Statystycznego. Można również zrobić to po otrzymaniu numeru NIP z Urzędu Skarbowego. Na pieczątce musi znaleźć się przynajmniej: – pełna nazwa firmy,


– siedziba (adres), – numer REGON, ale warto poczekać z wyrabianiem pieczątki do czasu uzyskania NIP. Pieczątka to wydatek około 25 zł i przeważnie jeden dzień oczekiwania na jej wykonanie.

Zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego. W terminie 7 dni od rozpoczęcia działalności gospodarczej przedsiębiorca jest zobowiązany do zgłoszenia faktu rozpoczęcia działalności do zakładu ubezpieczeń społecznych w miejscu prowadzenia działalności. Zgłoszenia tego dokonuje się wypełniając właściwe formularze rejestracyjne – ZUS ZFA.


Rys. 8. Wzór formularza ZUS ZFA [22]

Podobnie, odrębnie należy zgłosić każdą osobę podlegającą ubezpieczeniom społecznym

i zdrowotnym. Zgłoszenia tego dokonuje się na formularzu ZUS ZUA w terminie 7 dni od powstania obowiązku ubezpieczenia. Wzory druków są dostępne na stronie www.zus.pl, ale składać można tylko oryginalne formularze pobrane w placówce ZUS lub formularze


wydrukowane z programu Płatnik (program bezpłatny, dostępny w placówkach ZUS i na stronie www.zus.pl

Zakładanie konta bankowego. Konto bankowe można założyć w dowolnym czasie po

otrzymaniu numeru REGON. W tym celu należy udać się do wybranego banku z następującymi dokumentami: – zaświadczeniem o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, – świadectwem nadania numeru REGON, – zaświadczeniem o nadaniu numeru NIP, – pieczątką.

Jeżeli chcemy, by kontem mogły dysponować inne osoby to muszą one udać się do banku w celu złożenia podpisów na karcie wzorów podpisów.

W przypadku spółek potrzebne będą aktualne umowy spółek i wyciągi z Krajowego Rejestru Sądowego.

Uzyskanie NIP i pozostałe formalności w urzędzie skarbowym. Przed rozpoczęciem działalności gospodarczej należy w urzędzie skarbowym złożyć wniosek o nadanie numeru identyfikacji podatkowej NIP Wniosek składa się na druku NPI-1, NIP-2, NIP-3 załączając uwierzytelnione lub urzędowo poświadczone kopie: Zaświadczenia o Wpisie do Ewidencji Działalności Gospodarczej lub Krajowego Rejestru Sadowego, dokumentu uprawniającego do korzystania z nieruchomości, na terenie której znajduje się siedziba (np. umowa najmu, akt własności), zaświadczenia o numerze identyfikacyjnym REGON

Prywatny numer NIP osoby fizycznej staje się w momencie prowadzenia działalności numerem NIP firmy. Jeżeli przedsiębiorca nie posiadał do tej pory numeru NIP do składanej dokumentacji musi dołączyć wypełniony druk NIP-4. Przy składaniu wniosku o NIP trzeba wybrać formę opodatkowania podatkiem dochodowym przyszłego przedsiębiorstwa.

W urzędzie skarbowym należy również zadeklarować, czy przedsiębiorca będzie płatnikiem podatku VAT, czy też nie. Osoby rozpoczynające działalność gospodarczą z definicji są zwolnione z rozliczania tego podatku (tzw. zwolnienie podmiotowe). Zwolnienie kończy się, gdy obrót firmy przekroczy w roku podatkowym ustalony próg, ale jeżeli przedsiębiorstwo rozpoczyna działalność w trakcie roku to próg ten jest wyliczany w odpowiedniej proporcji. Przedsiębiorca ma również prawo od razu stać się płatnikiem podatku VAT.

Jeśli przedsiębiorca planuje prowadzenie transakcji handlowych z kontrahentami z innych państw Unii Europejskiej, musi dodatkowo zarejestrować się w urzędzie skarbowym jako tzw. podatnik VAT-UE. W tym celu trzeba wypełnić dodatkowy druk (VAT-R/UE). Zgłoszenie to jest bezpłatne, urząd potwierdza rejestrację na druku VAT-SUE, a podatnik otrzymuje tzw. numer NIP-UE (jest to ten sam NIP, tylko poprzedzony kodem PL).

Zatrudnianie pracowników. Głównym aktem prawnym regulującym sprawy zatrudnienia jest Kodeks Pracy. W Kodeksie omówione są wszystkie podstawowe stosunki pracy, sposoby ich nawiązania i rozwiązywania. Znalazły w nim swoje miejsce kwestie związane z czasem pracy, wynagrodzeniem za pracę w godzinach normatywnych i nadliczbowych, urlopami płatnymi i bezpłatnymi. W osobnym rozdziale Kodeks zajmuje się zagadnieniami ochrony zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny pracy (bhp).

Obowiązki pracodawcy (wynikające z innych ustaw) to: – przestrzeganie ustaw podatkowych (obowiązek ewidencjonowania i rozliczania

wynagrodzeń, naliczania i odprowadzania podatków) – przestrzeganie przepisów o ubezpieczeniu społecznym i zdrowotnym (obowiązek

naliczania i odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, sporządzana i dostarczania do zakładów ubezpieczeń społecznych dokumentacji pozwalającej na ustalenie świadczeń emerytalnych i rentowych pracownika)


– zapewnienie pracownikowi właściwych warunki pracy, organizowanie okresowych szkoleń bhp

– zorganizowanie funduszu socjalnego. Pozyskiwanie kapitału. Finansowanie jest jednym z najważniejszych zagadnień dla

każdego przedsiębiorstwa, z którym musi sobie poradzić. Jednocześnie dla nowych firm jest to dziedzina powodująca najwięcej problemów i najtrudniejsza do opanowania.

Finansowanie działalności gospodarczej możliwe jest różnymi sposobami: – wykorzystując własne oszczędności lub pieniądze pożyczone od rodziny, przyjaciół czy

znajomych; – “wi ązanie końca z końcem” (bootstrap financing) – wykorzystując firmę do finansowania

rozwoju: – kredyty bankowe i leasing: – franchising; – otrzymywanie pieniędzy od inwestorów zewnętrznych – osób prywatnych lub funduszy

inwestycyjnych; – korzystanie z dotacji, ulg: – oferta publiczna - wejście na giełdę.

Niewiele firm może sfinansować swoją bieżącą działalność z własnych środków. Zwykle są to firmy najmniejsze (jednoosobowe) prowadzące prostą działalność. Jeszcze mniej jest w stanie sfinansować w ten sposób swój rozwój, często wymagający posiadania znacznych pieniędzy na sfinansowanie inwestycji. Środki te w postaci kredytów i pożyczek można zdobyć w bankach i w instytucjach pokrewnych takich jak spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe czy fundusze pożyczkowe. Drugą możliwością jest finansowanie przez inwestorów zewnętrznych, co umożliwia zwiększenie kapitału firmy. Takim inwestorem może być osoba fizyczna, inna firma lub wyspecjalizowana instytucja zwana funduszem inwestycyjnym. Można też zdobyć potrzebny kapitał przez wprowadzenie firmy na giełdę. Najbardziej popularne formy pozyskiwania finansów to kredyty oraz leasing.

Kredyty . Podstawową działalnością banków, bez której nie mogłyby one istnieć ani zarabiać, jest udzielanie kredytów na podstawie umowy kredytowej. Umowę kredytową wyróżniają trzy cechy charakterystyczne. Jest ona umową: – konsensualną, co oznacza, że dochodzi do skutku już w chwili podpisania przez strony

umowy, a nie w momencie wydania środków pieniężnych, – dwustronnie zobowiązującą, – odpłatną, ponieważ bank pobiera prowizje i odsetki.

Umowa kredytowa musi być zawarta na piśmie i powinna zawierać: – kwotę kredytu, – termin spłaty kredytu, – oprocentowanie kredytu, – zakres uprawnień banku związanych z wykorzystaniem udzielonego kredytu

i zabezpieczeniem jego zwrotu, – termin postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, – zabezpieczenie zwrotu kredytu.

Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy. Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami, w terminach określonych w umowie. Zabezpieczeniem kredytu jest w zasadzie wszystko, co zapewni bankowi uzyskanie z powrotem kwoty kredytu wraz z odsetkami i prowizją.

Leasing – istota leasingu polega na przekazaniu przez jedną stronę (leasingodawcę) drugiej stronie (leasingobiorcy) rzeczy do korzystania, za ustaloną w umowie opłatą. Lesingodawca pozostaje właścicielem przedmiotu leasingu w czasie trwania umowy i po jej wygaśnięciu.



Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Gdzie rejestruje się działalność gospodarczą realizowaną w formie indywidualnej

działalności gospodarczej lub spółki cywilnej? 2. Jakie dane należy podać we wniosku o dokonanie wpisu do ewidencji gospodarczej? 3. Jakie formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw muszą zostać zarejestrowane

w Krajowym Rejestrze Sądowym? 4. Do jakiej instytucji należy się udać w celu nadania numeru REGON? 5. Jakie podstawowe dane należy zamieścić na pieczątce? 6. W jakim terminie należy do ZUS zgłosić rozpoczęcie działalności gospodarczej? 7. Gdzie można złożyć wniosek o nadanie Numeru Identyfikacji Podatkowej? 8. Jaki akt prawny reguluje sprawy związane z zatrudnieniem pracowników? 9. Jakimi sposobami można finansować działalność gospodarczą? 10. Co powinna zawierać umowa kredytowa? 4.4.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Uzupełnij wniosek RG-1 o nadanie numeru REGON. Wypełnij zgłoszenie korzystając z informacji o przedsiębiorstwie które poda nauczyciel.


1) wydrukować wniosek ze strony internetowej Głównego Urzędu Statystycznego, 2) przeczytać wniosek i zastanowić się nad danymi które należy wpisać do wniosku, 3) uzupełnić wniosek RG-1.


− opis przedsiębiorstwa dla którego należy sporządzić wniosek, − stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu. − literatura zgodna z punktem 6 poradnika. Ćwiczenie 2

Zaprojektuj pieczątkę firmową przedsiębiorstwa cukierniczego korzystając z informacji o przedsiębiorstwie które poda ci nauczyciel.


1) przeanalizować dane i przypomnieć sobie jakie elementy powinny znaleźć się na pieczątce,

2) ułożyć graficznie wszystkie potrzebne elementy, 3) zaprojektować pieczątkę.


– opis przedsiębiorstwa dla którego należy zaprojektować pieczątkę, – wzory różnych pieczątek, − literatura zgodna z punktem 6 poradnika.


Ćwiczenie 3 Wydrukuj ze strony internetowej Ministerstwa Finansów zgłoszenie identyfikacyjne NIP-1.

Wypełnij zgłoszenie korzystając z informacji o przedsiębiorstwie które poda Ci nauczyciel.


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) wydrukować wniosek ze strony internetowej Ministerstwa Finansów, 2) przeczytać uważnie wniosek, zastanowić się nad danymi które należy wpisać do wniosku, 3) przeczytać informacje o firmie wskazane przez nauczyciela, 4) uzupełnić zgłoszenie NIP-1.

Wyposażenie stanowiska pracy: − opis z danymi przedsiębiorstwa dla którego należy wypełnić zgłoszenie identyfikacyjne

NIP-1, − stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu, − literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 4 W wolne miejsca, obok nazw instytucji, wpisz jakie formalności związane

z rozpoczynaniem działalności jakie możesz w nich załatwić. Poszukaj w Internecie adresów tych instytucji działających w miejscu twojego zamieszkania, wpisz je do odpowiednich rubryk tabeli.

Instytucja rodzaj działań związanych

z rozpoczynaniem działalności gospodarczej.

adres

Urząd Gminy

Urząd Skarbowy

Urząd Statystyczny

Zakład Ubezpieczeń Społecznych


1) przypomnieć sobie treści nauczania dotyczące działań jakie należy podjąć rozpoczynając działalność gospodarczą,

2) przeczytać nazwę instytucji i zastanowić się nad rodzajem formalności jakie można tam załatwić,

3) znaleźć w Internecie dane adresowe instytucji działających na terenie twojego miejsca zamieszkania,

4) uzupełnić tabelę właściwymi informacjami.

Wyposażenie stanowiska pracy: − literatura zgodna z punktem 6 poradnika, − stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.



Tak

Nie 1) określić, jakie działania należy podjąć, aby rozpocząć działalność

gospodarczą? ! ! 2) sporządzić wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej? ! ! 3) uzupełnić wniosek RG-1 o nadanie numeru REGON? ! ! 4) wypełnić formularz ZUS ZFA na podstawie którego przedsiębiorca

zgłasza rozpoczęcie działalności w urzędzie skarbowym? ! ! 5) uzupełnić wniosek o nadanie numeru NIP na formularzu NIP-1? ! ! 6) określić źródła pozyskania kapitału na rozpoczęcie i prowadzenie

działalności gospodarczej? ! !


4.5. Podstawy marketingu 4.5.1. Materiał nauczania

Marketing to: – świadomość, że klient i jego oczekiwania to najważniejszy element biznesu: jeśli nie ma

klientów, przedsiębiorstwo traci rację bytu, – wynikający z tej świadomości proces identyfikowania i zaspokajania potrzeb klienta –

przy równoczesnym zapewnieniu zysku przedsiębiorstwa i ciągłości funkcjonowania, – techniki wspomagające ten proces: badanie rynku, kształtowanie produktu,

oddziaływanie na rynek, ustalanie ceny sprzedaży. Najprościej mówiąc marketing to odpowiednie planowanie, koordynacja i kontrola

wszystkich działań przedsiębiorstwa ukierunkowanych na aktualne i potencjalne rynki zbytu. Centralnym punktem w systemie marketingowym jest nabywca – konsument, a raczej

zaspokojenie jego potrzeb i wymagań. Na rynku występują różne grupy nabywców, które można wyodrębnić na podstawie

różnorodnych cech (np. wieku, wykształcenia, przynależności do określonych grup społecznych itp.) W celu wyłonienia poszczególnych grup nabywców dokonuje się segmentacji rynku. Segmentacja rynku jest to inaczej podział rynku. Segmentacja rynku ma celu wyodrębnienie poszczególnych grup klientów (kim oni są, ile mogą zapłacić za produkt lub usługę).

Konieczność segmentacji rynku wynika z: – dążenia do coraz lepszego zaspokojenia potrzeb konsumentów, – zróżnicowania potrzeb i pragnień nabywców, – odmienności poziomu siły nabywczej kupujących, – wydajności popytu i możliwości sprzedaży, – odmienności reagowania nabywców na działania marketingowe przedsiębiorstwa, – możliwości i zdolności przedsiębiorstwa do stosowania zróżnicowanych działań

marketingowych. Wyróżnia się cztery podstawowe kryteria podziału rynku na segmenty:

– kryterium ekonomiczne, pozwalające podzielić klientów na grupy według ich dochodów (np. klienci o niskich dochodach, przeciętnych i wysokich),

– kryterium demograficzne, które w zależności od przyjętej podstawy (wiek, płeć, narodowość) pozwala wyłonić bardzo zróżnicowane grupy,

– kryterium geograficzne, pozwalające odpowiedzieć na pytanie: skąd pochodzą klienci (klienci okoliczni, z regionu, z całego kraju, z zagranicy itp.),

– kryterium psychologiczne, na podstawie którego można odpowiedzieć na pytanie: dlaczego klienci mają kupować dany produkt? Marketing-mix to instrumenty oddziaływania na rynek wykorzystywane przez

przedsiębiorstwo w celu osiągnięcia celów marketingowych. Najczęściej działania te dotyczą czterech elementów: produktów, cen, dystrybucji, promocji. Wachlarz działań faktycznie podejmowanych przez przedsiębiorstwo zależy od wielkości i środków, jakimi przedsiębiorstwo dysponuje, rodzaju produktu, rodzaju rynku oraz stanu konkurencji na rynku.

Cena jako element marketingu mix. Prawidłowo ustalona cena pozwoli osiągnąć sukces przedsiębiorcy. Decyzje dotyczące cen należą do najważniejszych w marketingu. Zawsze przed podjęciem decyzji o cenie należy spojrzeć na produkt w świetle następujących kryteriów: − potencjalnego zapotrzebowania na produkt,


− okresu czasu, jaki musi upłynąć, zanim produkt zacznie przynosić zyski, − elastyczności popytu, − docelowych grup klientów, − strategii promocyjnej jaką można zastosować.

Ustalając cenę na dany produkt możemy wybrać jedną z podanych metod kształtowania cen: − kosztową, kiedy poziom kosztów produkcji i sprzedaży wyznaczy nam minimalną cenę

naszych produktów, − ceny konkurencyjnej, gdy będziemy się starali stosować ceny porównywalne z ofertami

innych sprzedających. Należy tu pamiętać, że na rynku konkurencyjnym skuteczna cena zależy od tego, jak jest widziany dany produkt, w stosunku do produktów konkurencyjnych oraz jaka jest pozycja sprzedającego w porównaniu z konkurencją (image, marka, lojalność odbiorców),

− ceny maksymalnej - tolerowanej przez klientów w określonych okolicznościach. Maksymalizowanie ceny prowadzi do ograniczenia sprzedaży i należy raczej ustalić taką cenę, przy której całkowity zysk będzie największy. Należy tu uwzględnić także zachowania aktualnych i potencjalnych klientów, a szczególnie ich gotowość do płacenia określonej ceny za specyficzne cechy produktu.

Producent musi ustalić cenę w taki sposób, żeby przedsiębiorstwu udało się pobudzić optymalny popyt w tym sektorze rynku, dla którego produkt jest przeznaczony. Ogólnie zaleca się: − stosować cenę promocyjną na etapie wprowadzenia produktu na rynek, − unikać zmian cen w pierwszym okresie po wprowadzeniu produktu na rynek, − wprowadzać tylko okresowe zmiany cen, aby klient nie czuł się zaskakiwany nowymi

cenami, − nie dopuszczać do występowania okresowych braków lub nadmiaru produktów (przy

nadmiarze sprzedawać po nieco obniżonej cenie, ale w większych ilościach - pakietach), − stosować różne ceny dla różnych klientów, uzależniać cenę od liczby kupowanych

produktów. Na koniec kilka uwag praktycznych:

− można żądać wyższych cen niż konkurencja posiadając produkty o ewidentnie lepszej jakości lub oferując dodatkowe usługi,

− przy zakupie większej liczby produktów należy stosować większą premię (upust) cenową, − utrzymywanie ceny na nie zmienionym poziomie w dłuższym czasie działa zachęcająco

i utrwala u klienta poczucie korzyści z dokonanego zakupu. Dystrybucja jako element marketingu mix. Istotą dystrybucji jest przesunięcie

towarów z miejsc ich wytworzenia do ostatecznych odbiorców. Dystrybucja oznacza więc zbiór decyzji i działań związanych z udostępnieniem wytworzonego produktu w miejscu i czasie, gdzie oczekują go ostateczni nabywcy. Aby osiągnąć sukces na rynku, nie wystarczy wytworzyć produkt i oferować go po konkurencyjnych cenach, ale trzeba go jeszcze w odpowiedni sposób dostarczyć na rynek.

Dystrybucja łagodzi tzw. sprzeczność asortymentową, która pojawia się, gdyż konsumenci chcą kupować szeroki asortyment produktów, w odpowiednim miejscu i czasie, producenci natomiast specjalizują się w wytwarzaniu długich serii i dużych ilości określonych produktów. Przeciwdziałać sprzeczności asortymentowej lub eliminować dysproporcje czasowe w trakcie dystrybucji można magazynując towary. Odpowiednia lokalizacja punktów sprzedaży detalicznej pozwala zbliżyć w maksymalnym możliwym stopniu miejsce oferowania produktu, do miejsca najbardziej pożądanego przez nabywców.


Promocja jako element marketingu mix. Promocja to zespół instrumentów, za pomocą których firma komunikuje się z wybranymi segmentami rynku. Wyróżnia się następujące instrumenty promocji: − reklama (drukowana – prasa, czasopisma, katalogi specjalistyczne, informatory, audycje

reklamowe, zewnętrzna – na środkach transportu, przekazy informacyjne na długopisach, plakatach, notatnikach, symbole – logo, szyldy),

− sprzedaż osobista (prezentacje, oferty, spotkania handlowe, programy pobudzające sprzedaż),

− promocja sprzedaży (rabaty, upusty cenowe, premie, kupony, specjalne rabaty za lojalność wobec marki, karty stałego klienta),

− public relations (informacje o firmie, sympozja, konferencje seminaria, wystawy, przyjęcia, obchody uroczystości, kontakty ze społecznością lokalną, materiały pisane, audiowizualne, sponsoring),

− marketing bezpośredni (infolinia, akceptacja kart kredytowych, szkolenie pracowników, telemarketing, przesyłki pocztowe, katalogi, wkładki, dodatki, załączniki, ogłoszenia, Internet),

− sponsoring - polega na finansowym wspomaganiu działalności sportowej, kulturalnej lub humanistycznej, w którą sponsor nie jest bezpośrednio zaangażowany, ale chce związać tę działalność w odbiorze konsumentów ze swoją marką. Formy sponsoringu: wspomaganie finansowe, mecenat, sponsoring określonych imprez lub wydarzeń. Opracowanie programu promocji obejmuje kilka etapów:

− wybór odbiorców (określony segment lub segmenty rynku), − sformułowanie celu promocji (np. informowanie o usługach lub produktach, o ich

cechach oraz korzyściach jakie odniesie klient kiedy je zakupi, namawianie potencjalnych zleceniodawców do skorzystania z usług firmy, przypominanie klientom o oferowanych usługach, wzmocnienie pozycji, wprowadzanie nowych usług, umocnienie wizerunku firmy),

− sformułowanie informacji (treść, struktura, styl), − wybór określonych instrumentów promocji uwzględniający cele i specyfikę branży.

Produkt jako element marketingu mix. Produktem w ujęciu marketingowym jest dobro lub usługa zdolne do zaspokojenia potrzeb odbiorców. Może to być dobro materialne, usługa, miejsce, organizacja, pomysły, osoby.

Konsument przy wyborze produktu kieruje się kolejno jego trzema poziomami użyteczności (rdzeniem, produktem rzeczywistym i korzyściami dodatkowymi)

Rdzeniem (istotą produktu) przy zakupie mięsa, mleka czy sera jest zaspokojenie głodu i zapewnienie organizmowi niezbędnego białka, a w przypadku pomidorów – witamin i soli mineralnych

Na produkt rzeczywisty składają się takie cechy i elementy produktu jak: jakość, cena, opakowanie, marka, styl, surowiec, produktów którego zrobiony jest produkt. Jest to ta forma produktu, jaką widzimy na półce sklepowej. Poprawienie jakości, atrakcyjne opakowanie np.: wyrobów czekoladowych, soków owocowych czy jogurtów, zwiększaja siłę postrzegania tych wyrobów przez konsumenta.

Trzeci poziom na który zwraca uwagę konsument to korzyści dodatkowe (bezpłatne dostawy kupionego produktu, przedłużona gwarancja, dobry serwis, kredyt na zakup oraz poradnictwo). Korzyścią dodaną może być ekologiczny charakter produktu żywnościowego, dobre samopoczucie osoby używającej markowych perfum, czy satysfakcja posiadania mercedesa.

Do ważnych zadań, związanych z produktem jako elementem marketingu mix, należy określenie: − ilości, która będzie sprzedana w ciągu dnia, tygodnia, miesiąca, − wielkości opakowania czy "porcji" produktu (wielkość ta wynika m.in. z wielkości


konsumpcji danego produktu przypadającej na jedną osobę, częstości zakupów, a także z liczebności gospodarstwa domowego),

− jakości określonej charakterystycznymi dla danego produktu cechami, ważnymi dla konsumenta, decydującymi o jego wyborze, np. smak, barwa, konsystencja, dodatek owocowy do jogurtu,

− opakowania, − oznaczania marką.

Badania marketingowe – to systematyczne, celowe i obiektywne projektowanie, gromadzenie, analizowanie oraz prezentowanie informacji na potrzeby podejmowania decyzji marketingowej. Celem badań marketingowych jest dostarczenie informacji, które zastępują i uzupełniają dotychczasowe doświadczenia oraz ograniczają ryzyko przy podejmowaniu decyzji. Analiza rynku jest pierwszą i podstawową funkcją oceny szans i podejmowania ryzyka prowadzonej działalności gospodarczej. Analiza rynku to ogół czynności zmierzających do poznania zjawisk i procesów rynkowych oraz ich wzajemnych zależności i związków. Obejmują one głównie badania popytu, podaży, cen, czynników i warunków kształtowania się ich poziomu oraz zmian w czasie, a także zachowań podmiotów gospodarczych na rynku.

Głównym przedmiotem badań marketingowych jest: – identyfikacja potrzeb, upodobań, wymagań, zachowań uczestników rynku, konsumentów,

klientów, nabywców, odbiorców, użytkowników, – określenie możliwości zaspokojenia tych potrzeb oraz możliwości kreowania jeszcze nie

ujawnionych potrzeb, dostosowanie się do potrzeb jak również oczekiwań i preferencji, – dokonanie podziału rynku np. na jednorodne grupy konsumentów – dysponujące

określona siłą nabywczą, ujawniające podobne wzorce zakupów, – określenie hierarchii potrzeb konsumentów pod względem np. geograficznym – region,

wielkość miasta, gęstość zaludnienia; demograficznym – wiek, płeć, zawód, wyznanie, rasa; psychograficznym – klasa społeczna, styl życia, osobowość; status wykształcenia, postawa wobec produktu ( entuzjastyczna, obojętna, wroga), etap gotowości klienta (nieświadomy, świadomy, mający zamiar kupić). Badania marketingowe nakierowane są na dostarczanie informacji do rozwiązywania

określonych problemów. Ogólna procedura badań marketingowych składa się z pięciu faz:

– zdefiniowanie problemu i celów badania, czyli jakie informacje są potrzebne, aby obniżyć stopień ryzyka konkretnych decyzji,

– rozwój planu działania (źródła danych, podejście i instrumenty badawcze), – zbieranie danych, – analizowanie danych, – prezentacja wyników. Metod zbierania danych i przeprowadzania badań jest wiele. Poniżej zaprezentowane są najczęściej spotykane techniki badań marketingowych.

Obserwacja – metoda gromadzenia informacji polegająca na dokonywaniu spostrzeżeń w sposób zamierzony, planowany i systematyczny w celu znalezienia odpowiedzi na postawione pytania. Osoba dokonująca spostrzeżeń jest obserwatorem, obiektem obserwacji mogą być zarówno osoby, jak ich zachowania oraz przedmioty.

Wywiad – należy do grupy metod gromadzenia informacji opartych na procesie wzajemnego komunikowania się. Typowym przykładem może być wywiad telefoniczny.

Badanie ankietowe – najczęściej spotykana metoda badań będąca metodą gromadzenia informacji pierwotnych przez zbieranie odpowiedzi na przygotowane uprzednio pytania zadawane wybranym osobom. Uzyskanie informacji przez ankietera od respondenta jest możliwe dzięki poprawnie zbudowanemu narzędziu pomiarowemu, którym może być kwestionariusz.


Metoda delficka – seria powtarzanych badań ankietowych skierowanych do celowo wybranej grupy ekspertów w celu uzyskania zgodnych opinii, co do przyszłego rozwoju zjawisk i procesów będących obiektem badania. Eksperci pracują niezależnie i nie wiedząc o sobie, a następnie stopniowo uwzględniane są ich opinie poprzez informowanie o wynikach poprzedniej serii.

Metoda burzy mózgów – metoda grupowego myślenia albo generowania nowych pomysłów. Zespół osób wymienia poglądy na żądany temat, zgłasza pomysły i rozwiązania, co pozwala na uzyskanie wielu nowych koncepcji. Zebrane idee i pomysły podlegają ocenie i selekcji.

Każde badanie marketingowe należy zakończyć opracowaniem raportu zgodnie z przedstawionym na wstępie badań jego celem.

W raporcie wyróżnia się część: – wprowadzającą – zawiera cel, zakres, sposób przeprowadzenia badań, warunki ich

realizacji i kierunki wykorzystania wyników, – analityczną – zawiera systematyczną prezentację wyników, – wnioskową – zawiera wnioski praktyczne i poznawcze z badań.


Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Co to jest marketing? 2. Co to jest segmentacja rynku? 3. Dlaczego dokonuje się segmentacji rynku? 4. Jakie są kryteria podziału rynku? 5. Czym charakteryzuje się marketing mix? 6. Jakie są metody ustalania cen produktu lub usługi? 7. Co jest istotą dystrybucji? 8. Jakie są instrumenty promocji? 9. Jaki jest cel badań marketingowych? 10. Jakich informacji dostarcza badanie rynku? 11. Jakie są metody i techniki badań marketingowych?

4.5.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Opracuj hasło oraz logo reklamowe dla małej cukierni. Następnie zaproponuj najlepsze według Ciebie środki reklamy. W trakcie wykonywania ćwiczenia pamiętaj, że reklama towarzyszy nam wszędzie. Każdemu przedsiębiorstwu funkcjonującemu dziś na rynku zależy na jak najlepszym zaprezentowaniu swojej oferty, na dotarciu do potencjalnych klientów oraz skłonieniu ich do zakupu lub skorzystaniu z oferty świadczonych usług. Celem reklamy jest komunikacja z klientem.

Hasło reklamowe Logo reklamowe Środki reklamy


Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) scharakteryzować specyfikę działalności małej firmy cukierniczej, 2) określić grupę docelową klientów, 3) opracować hasło i logo reklamowe, 4) dobrać odpowiednie do wielkości przedsiębiorstwa i specyfiki działalności firmy środki

reklamy i zapisać w tabeli. Wyposażenie stanowiska pracy: – materiały pomocnicze: ulotki reklamowe firm. – literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Połącz pojęcia z odpowiadającymi im definicjami. Rozwiązanie (pary litera i cyfra) podaj w ostatnim wierszu tabeli.

pojęcie definicja

A. Cena konkurencyjna 1. planowanie, koordynacja i kontrola wszystkich działań

przedsiębiorstwa ukierunkowanych na aktualne i potencjalne rynki zbytu.

B. Marketing 2. ogół czynności zmierzających do poznania zjawisk

i procesów rynkowych oraz ich wzajemnych zależności i związków.

C. Promocja 3. systematyczne, celowe i obiektywne projektowanie,

gromadzenie, analizowanie oraz prezentowanie informacji na potrzeby podejmowania decyzji marketingowej.

D. Analiza rynku 4. zespół instrumentów, za pomocą których firma komunikuje

się z wybranymi segmentami rynku.

E. Dystrybucja 5. cena porównywalna z ofertami innych sprzedających.

F. Badania marketingowe

6. przesunięcie towarów z miejsc ich wytworzenia do ostatecznych odbiorców.

G. Segmentacja rynku 7. instrumenty oddziaływania na rynek wykorzystywane przez

przedsiębiorstwo w celu osiągnięcia celów marketingowych.

H. Marketing-mix 8. podział rynku.

Rozwiązanie:





– literatura zgodna z punktem 6 poradnika. Ćwiczenie 3

Opracuj program promocji wyrobów cukierniczych produkowanych na rynek lokalny. Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wybrać potencjalnych odbiorców (segment rynku), 2) sformułować cel promocji (może być to: informowanie o produkcie lub wprowadzenie

nowego produktu), 3) sformułować informację (np. opracować ulotkę, reklamę do gazety lokalnej bądź kartę

stałego klienta), 4) wybrać instrumenty promocji ( reklama, public relations, promocja sprzedaży itp.).


Oceń reklamę wybranego produktu spożywczego zamieszczoną w mediach. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) wyszukać reklamę wybranego produktu spożywczego, 2) dokonać analizy reklamy, 3) ocenić reklamę, 4) zapisać wnioski.

Wyposażenie stanowiska pracy: − przykładowe reklamy produktów spożywczych, − literatura zgodna z punktem 6 poradnika.


4.5.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) zdefiniować pojęcie marketingu-mix? ! ! 2) podać elementy marketingu – mix? ! ! 3) określić kryteria segmentacji rynku? ! ! 4) wyjaśnić marketingową rolę ceny? ! ! 5) wskazać istotę dystrybucji? ! ! 6) zdefiniować pojęcie sprzeczności asortymentowej? ! ! 7) zdefiniować pojęcie promocja? ! ! 8) określić etapy opracowywania programu promocji? ! ! 9) wymienić instrumenty promocji? ! ! 10) zdefiniować pojęcie: badania marketingowe? ! ! 11) przedstawić metody i techniki badań marketingowych? ! !


4.6. Tworzenie biznesplanu 4.6.1. Materiał nauczania

Podjęcie działalności gospodarczej wymaga odpowiedniego wyznaczenia celów przyszłej firmy oraz określenia sposobu ich realizacji. Biznesplan jest pomocny przy rozpoczęciu działalności, jej sfinansowaniu a także w zarządzaniu firmą. Definicja biznesplanu jest wielowątkowa. Biznesplan jest to: – plan przedstawiający koncepcję rozwoju powstania i rozwoju firmy oraz wynik końcowy;

to realistyczna ocena firmy i jej potencjału, – określenie słabych i mocnych stron pomysłu, sprawdzenie jego realności, – niezbędna podstawa w przypadku wystąpienia o kredyt lub pożyczkę na uruchomienie

lub rozwój działalności gospodarczej. Żaden bank ani inna poważna instytucja finansowa nie udzieli pożyczki ani kredytu bez konkretnego planu działania i jego kosztów. Podstawą udzielenia kredytu czy pożyczki jest pewność pożyczkodawców czy inwestorów, że dane przedsięwzięcie przyniesie zysk

Podstawowe elementy biznesplanu: – streszczenie, – opis produktu lub usługi, – charakterystyka klientów – sposób wytwarzania produktu, świadczenia usługi lub techniki sprzedaży towarów, – pracownicy i zarządzanie, – marketing i sprzedaż, – charakterystyka otoczenia – plan finansowy i źródła finansowania – harmonogram realizacji,

W zależności od rozmiarów firmy i skali zaplanowanych przedsięwzięć plan ma różną objętość i liczbę załączników. Poszczególne elementy biznesplanu mogą lecz nie muszą być uwzględniane. W miarę potrzeb, należy zamieszczać tylko te, które spełniają niezbędne warunki do uzyskania pożądanego skutku.

Streszczenie. To samodzielny element biznesplanu będący przejrzystym, przekonującym i zwięzłym opisem pomysłu. Ma zainteresować osoby podejmujące decyzje naszym pomysłem na biznes. Od niego może zależeć, czy pozostała część biznesplanu w ogóle zostanie przeczytana.

Streszczenie powinno zawierać: – nazwę przedsiębiorstwa oraz nazwiska właścicieli, – określenie wysokości niezbędnych środków inwestycyjnych i plan ich wykorzystania, – koncepcję rozwoju firmy, – przewidywane zyski z zaangażowanych środków.

Opis produktu lub usługi. Punktem wyjścia dla podjęcia działalności gospodarczej jest produkt lub usługa. W biznesplanie musi znaleźć się ich opis ze szczególnym uwzględnieniem cech, które odróżniają produkt od tych, które już istnieją na rynku. Konieczne jest omówienie funkcji, jaką spełnia produkt lub usługa oraz korzyści, jaką dzięki niemu uzyska klient. Należy również przeanalizować dostępność na rynku porównywalnych produktów lub usług oferowanych przez konkurencję. Charakteryzując produkt/usługę należy odpowiedzieć na wiele pytań: – Kto będzie odbiorcą naszej oferty? – Jaką wartość oferuje klientowi produkt-usługa? – Jakich kooperantów potrzebujemy aby wytworzyć produkt?


– Czy na rynku są lub są opracowywane konkurencyjne produkty? – Na czym polega innowacyjność naszej oferty?

Charakterystyka klientów. Aby planowane przedsięwzięcie odniosło sukces konieczna jest znajomość rynku i konkurencji. Konieczne jest określenie grup klientów, do których adresowany będzie dany produkt lub usługa (wiek, płeć, dochody, wykształcenie, styl życia, miejsce zamieszkania itp.). Występowanie potencjalnie dużego rynku zbytu na dany produkt lub usługę, ułatwi dynamiczny rozwój firmy. Decydujące znaczenie mają również przewidywania co do rozwoju rynku.

Sposób wytwarzania produktu, świadczenia usługi lub techniki sprzedaży towarów. Dobrze przygotowany biznesplan powinien zawierać informacje o czynności należy wykonać, aby przygotować produkt końcowy i dostarczyć go klientowi. Należy tutaj wymienić potrzebne do prowadzenia działalności maszyny i surowce. Wskazać źródła pozyskania tych surowców. W tym punkcie należy także opisać technologię wytwarzania produktów, świadczenia usług lub technikę sprzedaży.

Pracownicy i zarządzanie. W tej części biznesplanu powinny się znaleźć charakterystyki osób zarządzających firmą: ich wykształcenie, doświadczenie i osiągnięcia zawodowe. Omawiając kwalifikacje kadry zarządzającej należy uwzględnić zwłaszcza te umiejętności, które są szczególnie istotne dla realizacji poszczególnych części planu.

Niezwykle ważne jest jasne rozdzielenie zadań i obowiązków oraz stworzenie prostej struktury organizacyjnej firmy. Sposób zarządzania przedsiębiorstwem musi być elastyczny i dawać się łatwo przystosować do nowych okoliczności. Należy się przygotować na możliwość wielokrotnej reorganizacji firmy w ciągu pierwszych kilku lat.

Marketing i sprzedaż. Dobrze zaplanowane działania marketingowe i sprzedaż produktu lub usługi są jednym z najistotniejszych elementów przesądzających o powodzeniu przedsięwzięcia. Dla tych działań najistotniejsze są: produkt lub usługa, cena, miejsce i sposób dystrybucji, promocja i reklama. W tym punkcie trzeba przedstawić to, jak będzie wyglądała kampania informacyjna dla klientów. Istotnym elementem kampanii reklamowej jest podanie przewidywanej ceny produktu. Cena nowego produktu nie powinna odbiegać od poziomu cen konkurencji. Kiedy produkt zdobędzie swoich klientów na rynku i wyrobi swoją markę, wówczas można zmienić poziom ceny i dostosować go do takiego, który zapewni zysk firmie. Po wybraniu strategii cenowej należy opisać formę i kierunki dystrybucji produktu.

Charakterystyka otoczenia. Każde przedsięwzięcie obciążone jest pewnym ryzykiem. Dobry biznesplan powinien zawierać informację o sytuacji rynkowej, akcentować zagrożenia jakie mogą stanowić firmy konkurencyjne. Należy przedstawić obraz, aktualne trendy, przeszłość i przyszłość właściwą przedsięwzięciu. Podkreślić należy zalety ceny, jakości, wyboru, serwisu i dystrybucji towaru, który jest efektem końcowym przedsięwzięcia. Istotnym jest też ukazanie przewagi naszego przedsięwzięcia nad innymi podobnymi produktami dostępnymi na rynku. Przedstawienie mocniejszych i słabszych stron projektu będzie świadczyło o jego rzetelności.

Plan finansowy i źródła finansowania. Biznesplan powinien zawierać plan finansowy firmy. Przede wszystkim należy zastanowić się ile pieniędzy potrzeba na założenie i prowadzenie przedsiębiorstwa. Kolejne ważne pytanie dotyczy ilości środków płynnych (gotówki), do których powinniśmy mieć stały dostęp, aby firma była w stanie regulować swoje bieżące płatności. Trzecie pytanie to w jaki sposób i skąd możemy uzyskać niezbędne fundusze.

Biznesplan powinien dawać odpowiedź na następujące pytania: – Ile pieniędzy firma potrzebuje i w jakim okresie czasu? – Jakich zysków można spodziewać po wprowadzeniu firmy na rynek?


Harmonogram realizacji. Szczegółowy harmonogram wdrożenia pomoże zaplanować i dokładnie przemyśleć koncepcję rozwoju firmy. Harmonogram składa się z serii zdarzeń (następujących jedno po drugim lub równocześnie), które są w mniejszym lub większym stopniu ze sobą powiązane. Jest to ciąg czynności, w którym opóźnienie jednej powoduje opóźnienie dla całego projektu.


Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Co to jest biznesplan? 2. Jakie są cele sporządzania biznesplanu? 3. Jaka jest struktura biznesplanu? 4. Po co charakteryzujemy klientów w biznesplanie? 5. Jakie informacje powinie zawierać biznesplan w punkcie dotyczącym sposobu

wytwarzania produktu lub świadczenia usługi? 6. Jakie elementy należy opisać charakteryzując otoczenie przyszłej firmy? 7. Na jakie aspekty należy zwrócić uwagę w punkcie marketing i sprzedaż biznesplanu? 8. Jaką rolę spełnia harmonogram w biznesplanie? 9. W jakim celu zamieszczamy w biznesplanie plan finansowy? 4.6.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Opracuj biznesplan utworzenia i rozwoju małego zakładu cukierniczego.

Sposób wykonania ćwiczenia: Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) opisać firmę jaką „planujesz” założyć, 2) przedstawić produkty lub usługi jakie firma będzie oferowała, 3) określić cele działalności, 4) przedstawić sposób zarządzania i kto będzie realizował wybrane cele, 5) scharakteryzować rynek, 6) określić działania marketingowe i sposób sprzedaży, 7) opisać proces wytwarzania produktów, 8) przedstawić informacje finansowe, 9) dołączyć załączniki.


− przykładowe biznesplany, − literatura z rozdziału 6 poradnika. 4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz: Tak Nie 1) zdefiniować pojecie biznesplan? ! ! 2) objaśnić znaczenie sporządzania biznesplanu? ! ! 3) objaśnić zasady konstruowania biznesplanu? ! ! 4) scharakteryzować elementy struktury biznesplanu? ! ! 5) opracować biznesplan przedsiębiorstwa? ! !


5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uważnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test zawiera 20 zadań dotyczących podejmowania działalności gospodarczej. 5. Zadania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa. 6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową),

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia!

ZESTAW ZADA Ń TESTOWYCH

1. Popyt jest to a) ilość nabywanych dóbr w danym czasie po określonej cenie. b) całkowita ilość towarów oferowana do sprzedaży. c) ilość pieniędzy jaką trzeba zapłacić za określoną ilość towaru. d) nakład pracy konieczny do wytworzenia towaru.

2. Oprócz ceny wielkość popytu kształtują

a) ceny dóbr konkurencyjnych. b) ceny czynników produkcji. c) technologia wytwarzania. d) czynniki losowe.

3. Poziom równowagi cenowej zostanie osiągnięty

a) w sposób ciągły zmniejsza się podaż tego dobra. b) popyt jest większy niż podaż. c) popyt jest mniejszy niż podaż. d) w momencie kiedy popyt równoważy podaż.

4. Kryterium zasięgu rynku oznacza

a) rynek monopolistyczny. b) obszar geograficzny jaki obejmuje dany rynek. c) rynek sprzedaży bezpośredniej. d) rynek dóbr i usług konsumpcyjnych.

5. Działalność gospodarcza to a) charytatywna działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa, oraz

poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych. b) zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa, oraz

poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych. c) wytwarzanie dóbr lub usług przez przedsiębiorców posiadających koncesję. d) jednorazowa akcja dobroczynna, mająca na celu pomoc najuboższym.


6. Segmentacja rynku jest to a) system informacji. b) podział rynku na grupy odbiorców. c) strategia cenowa. d) klaryfikacja.

7. Odrębność ekonomiczna przedsiębiorstwa oznacza a) brak limitów przy korzystaniu z kredytów bankowych. b) wydzielenie działu ekonomicznego w przedsiębiorstwie. c) samodzielne podejmowanie decyzji ekonomicznych. d) kierowanie się wielkością zysku przy podejmowaniu decyzji.

8. Przedstawiony na rysunku schemat struktury organizacyjnej to

a) struktura liniowa. b) struktura sztabowa. c) struktura jednostek ratowniczych. d) struktura sztabowo-liniowa.

9. Małym przedsiębiorstwem jest firma zatrudniająca w roku poprzednim

a) od 50 do 250 pracowników. b) do 10 pracowników. c) od10 do 50 pracowników. d) powyżej 250 pracowników.

10. Kryterium formy własności w klasyfikacji przedsiębiorstw pozwala na wyodrębnienie. a) spółdzielni i fundacji. b) przedsiębiorstw prywatnych i państwowych. c) indywidualnej działalności gospodarczej. d) spółek kapitałowych i osobowych.

11. Podstawą opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych jest a) ilość zatrudnionych pracowników. b) wysokość dochodu podatnika. c) koszty podatnika. d) przychód podatnika.

12. Wspólnicy spółek kapitałowych odpowiadają za zobowiązania spółki. a) do wysokości wniesionego kapitału. b) całym swoim majątkiem. c) do wysokości zaciągniętego kredytu bankowego. d) do wysokości otrzymywanego wynagrodzenia.

13. Wadą spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest a) niskie koszty założenia i prowadzenia działalności. b) wysoki minimalny kapitał zakładowy. c) jednoosobowe kierownictwo. d) brak określenia minimalnego kapitału niezbędnego do podjęcia działalności.


14. W zgłoszeniu o zarejestrowanie działalności gospodarczej w urzędzie gminy nie należy podawać a) nazwy firmy. b) miejsca prowadzenia działalności. c) imienia i nazwiska. d) numeru REGON.

15. Urząd skarbowy nadaje a) numer NIP. b) numer REGON. c) numer PESEL. d) tytuł członka związku przedsiębiorców.

16. Sprawy dotyczące zatrudniania pracowników reguluje: a) kodeks pracy, b) dzienniki ustaw, c) prawo o przedsiębiorczości, d) umowy kredytowe jakie obciążają przedsiębiorcę.

17. Segmentacja rynku to a) planowanie działań ekonomiczno-finansowych na rynku. b) podział rynku, wyodrębnienie poszczególnych grup klientów. c) koncentracja rynku na sprzedaży jednego produktu. d) konsolidacja klientów w celu obniżki cen towarów i usług.

18. Kształtując cenę metodą konkurencyjną należy a) wprowadzać okresowe zmiany cen, jednak nie częściej niż trzy razy w roku. b) stosować różne ceny w zależności od grup klientów. c) porównać cenę produktu z ofertami innych sprzedających. d) zsumować koszty produkcji i sprzedaży.

19. Sprzedaż osobista nie obejmuje a) spotkań handlowych. b) prezentacji produktów. c) reklamy drukowanej. d) ofert na towary i usługi.

20. Biznesplanu nie sporządza się wówczas, gdy przedsiębiorstwo a) rozpoczyna swoją działalność. b) oczekuje pomocy od banku. c) istnieje potrzeba zmiany strategii. d) kończy swoją działalność.


KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko.......................................................................................... Podejmowanie działalności gospodarczej

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr zadania

Odpowiedź Punkty

1 a b c d

2 a b c d

3 a b c d

4 a b c d

5 a b c d

6 a b c d

7 a b c d

8 a b c d

9 a b c d

10 a b c d

11 a b c d

12 a b c d

13 a b c d

14 a b c d

15 a b c d

16 a b c d

17 a b c d

18 a b c d

19 a b c d

20 a b c d

Razem:


6. LITERATURA 1. Chudy S., Kabat F., Pietraszewski M.: Ekonomika przedsiębiorstw, podręcznik, cz. 1.

eMP2, Poznań 2005 2. Jakubowski W. J., Maj T., Załęski P.: Podstawy przedsiębiorczości. Oficyna Edukacyjna

Krzysztof Puzdro, Warszawa 2003 3. Karwowski J. (red.): Podstawy marketingu. ZSB, Szczecin 2003 4. Komosa A.: Szkolny słownik ekonomiczny. Ekonomik Warszawa 1996 5. Mikina A., Sepkowska Z., Sienna M.: Funkcjonowanie przedsiębiorstwa w warunkach

gospodarki rynkowej. Cz. 1. REA, Warszawa 2003 6. Mierzejewska-Majcherek J.: Podstawy ekonomii. Difin, Warszawa 2004 7. Mikina A., Sienna M.: Przedsiębiorczość – klucz do sukcesu. REA, Warszawa 2002 8. Mikina A., Sienna M.: Przedsiębiorczość. WSiP, Warszawa 2002 9. Musiałkiewicz J.: Podstawy przedsiębiorczości. Ekonomik Warszawa 2006 10. Pietraszewski M.: Szansa dla przedsiębiorczych. eMPi2 Poznań 2002 11. Sobiecki R.: Podstawy przedsiębiorczości – poradnik praktyczny dla ucznia. Difin,

Warszawa 2004 12. Skawińska E.: Podstawy marketingu. WSB, Poznań 2005 13. Wiśniewski A.: Marketing. WSiP, Warszawa 1995 Źródła internetowe

14. www.awista.org.pl 15. www.bankier.pl 16. www.fww.org.pl 17. www.gus.pl 18. www.malybiznes.pl 19. www.ms.gov.pl 20. www.twoja-firma.pl 21. www.vat.pl 22. www.zus.pl

Education

Document17