3.ตอนที่ 1

ตอนท 1 : ความรพนฐานเกยวกบ การจดการเรยนรแบบบรณาการ

กรอบแนวคดและแนวปฏบตในการบรหารจดการโรงเรยนทงระบบ

การพฒนาโรงเรยนทงระบบ (Whole – School Approach: WSA) คอการดาเนนงานเพอจดตง ปรบปรง และ/หรอ เปลยนแปลงเพอใหเกดผลทคาดหวงตามเปาหมาย ในเรองใดเรองหนง (หรอหลายเรอง) โดยการดาเนนการอยางครอบคลมทกองคประกอบของโรงเรยนในทกขนตอนของกระบวนการ และอาศยการมสวนรวมของผมสวนเกยวของทกฝาย ซงผทมบทบาทสาคญในการผลกดนใหการพฒนาโรงเรยนทงระบบดาเนนไปดวยความราบรน กคอผบรหารโรงเรยน

การปรบเปลยนกระบวนการเรยนการสอนเพอใหเกดการบรณาการการอนรกษพลงงานเขาสแผนการสอนหรอหลกสตรสถานศกษาแตเพยงอยางเดยว จะไมเพยงพอตอการปลกฝงและผลกดนใหนกเรยนเกดจตสานกและพฤตกรรม ตลอดจนการปฏบตทยงยนไดจะตองปรบสวนอนทเกยวของกนของโรงเรยนอก 3 สวนดวย คอ การบรหารจดการโรงเรยน การจดกจกรรมสงเสรมการเรยนร และการจดกจกรรมชมชนสมพนธ ซงจะตองมการสอดแทรกแนวทางการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมไวดวย ในสวนของการบรหารจดการกจะตองใหความสาคญตอการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม โดยระบเปนนโยบายของโรงเรยน และสอดแทรกเขาในแผนการดาเนนงานและมการตดตามประเมน ตลอดจนเอออานวยและสนบสนนกจกรรมการอนรกษอยางสมาเสมอ ถาเปนเชนนการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมกจะครอบคลมในทกๆ สวนของงานโรงเรยน ทสาคญผบรหารโรงเรยนจะตองเปนบคลากรทรบร เขาใจ มความตระหนก เหนความสาคญ ตลอดจนใหการยอมรบแนวคดดานการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมนอยางจรงจง และตองมการสรางความเขาใจรวมกนอยางทวถงระหวางบคลากรทกๆ ฝายในโรงเรยน

ผบรหารโรงเรยนจะมบทบาทสาคญในการบรหารจดการ ซงถอเปนศนยกลางขององคาพายพในการพฒนาโรงเรยนทงระบบ โดยมกจกรรมสาคญทตองบรหารจดการ 3 สวน คอ กจกรรมการเรยนการสอน กจกรรมชมชนสมพนธ และกจกรรมโรงเรยน ซงกคอกจกรรมอนๆ ทโรงเรยนจดทาขนนอกเหนอจากกจกรรมการเรยนการสอนและกจกรรมชมชนสมพนธ เพอสงเสรมการเรยนรของนกเรยนและชมชนทอยแวดลอมโรงเรยน และเพอใหสามารถทาความเขาใจกบการพฒนาโรงเรยนทงระบบใหงายขน เราอาจพจารณาการพฒนาโรงเรยนทงระบบจากภาพตอไปน

เอกสารประกอบการอบรมเชงปฏบตการ

เรอง การบรณาการการเรยนการสอนดานพลงงานระดบประถมศกษาและมธยมศกษา

ตอนท 1 : ความรพนฐานเกยวกบการจดการเรยนรแบบบรณาการ

โครงการอบรมบคลากรในเรองการบรณาการการเรยนการสอนดานพลงงานระดบประถมศกษาและมธยมศกษา

1-2

ภาพแสดงแนวคดของ Whole School Approach: WSA

แนวปฏบตในการบรหารจดการโรงเรยนทงระบบเพออนรกษพลงงานและสงแวดลอม

การดาเนนงานทผานมาของโครงการรงอรณ ไดวางหลกการเบองตนเพอดาเนนกจกรรมใหบรรลเปาหมายทางยทธศาสตร โดยกาหนดใหกระบวนการดาเนนกจกรรมของโครงการ อาศยหลกการพฒนาโรงเรยนทงระบบ (Whole – School Approach: WSA) เปนพนฐาน ดวยเหตผลสาคญทวา ในการบรณาการกระบวนการศกษาเพอการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม จาตองอาศยกจกรรมการเรยนร ตลอดจนกจกรรมอนๆ มาสงเสรมสนบสนนในทกดาน ทงดานการบรหารจดการ การจดการเรยนการสอน การจดกจกรรมตางๆ และกจกรรมชมชนสมพนธ

การพฒนาโรงเรยนทงระบบ เปนกระบวนการเชงยทธศาสตรของโครงการรงอรณ ทมงสงเสรมใหโรงเรยนพจารณาแนวคดการพฒนาโรงเรยนเพอการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมในลกษณะองครวม โดยใหทกคนมสวนรวมคด รวมทา นาไปสการเรยนร โดยการพฒนาโรงเรยนทงระบบ (Whole – School Approach: WSA) ประกอบดวย

1) การบรหารจดการ

2) การจดการเรยนการสอน

3) กจกรรมสงเสรมการเรยนร

4) กจกรรมชมชนสมพนธ

กจกรรมของโรงเรยน

กจกรรมชมชนสมพนธ

กจกรรมการเรยนการสอน

บรหารจดการ

ชมชนรอบโรงเรยน


กจกรรมของโรงเรยน


กจกรรมการเรยนการสอน

บรหารจดการ







1-3

1) การบรหารจดการ

ผบรหาร รวมถงกระบวนการในการบรหารสถานศกษา มสวนสาคญในการผลกดนใหเกดประสทธภาพและความสาเรจในโครงการ ทมงสรางจตสานกในการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมในโรงเรยน โดยผบรหารตองมความร ความเขาใจ จนเกดจตสานกในการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม แลวปรบพฤตกรรมของตนเอง และปรบเปลยนพฤตกรรมของผเกยวของ (คร นกเรยน นกการภารโรง ยาม ผปกครอง และชมชน) ไปในทศทางทเหมาะสม ตลอดจนสามารถใชเครองมอของโครงการ เชน หลกการประเมนวฏจกรชวตผลตภณฑ (Life Cycle Assessment: LCA) / การมสวนรวม /การบรณาการ /การเรยนรรวมกน และหลกของความเปนกลยาณมตร มาปรบใชในกระบวนการบรหารไดอยางเหมาะสม

2) การจดการเรยนการสอน

คร สามารถการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ โดยพฒนากจกรรมการเรยนการสอนทเชอมโยงความสอดคลองของพระราชบญญตการศกษาแหงชาตกบลกษณะสาคญของกรอบหลกสตรรงอรณ ในขณะเดยวกนเพอใหการบรณาการการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมสามารถนาไปปฏบตไดจรงในชวตประจาวน โครงการจงไดนาหลก LCA ซงจะเปนการคดวเคราะหถงการใชพลงงานทางออมซงเกยวของกบชวตประจาวนมาใช และนาไปสอดแทรกในกจกรรมการเรยนการสอน แทนทจะเปนกจกรรมทเกยวของพลงงานทางตรงเพยงอยางเดยว

3) กจกรรมสงเสรมการเรยนร

การดาเนนกจกรรมสงเสรมการเรยนรเพอการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม ในโรงเรยนและชมชน เพอใหผเกยวของ สามารถใชกระบวนการตดสนใจภายใตเงอนไข LCA ในการดาเนนกจกรรมตางๆ ตงแต การวเคราะหงานหรอโครงการ การนาหลก LCA ไปใชในกจกรรม และการตดสนใจเลอกใชผลตภณฑ

4) กจกรรมชมชนสมพนธ

คอ การมสวนรวมกบชมชนทากจกรรมเพอการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมทงในโรงเรยนและชมชน เพอใหเกดสานกและปรบเปลยนพฤตกรรม ไมวาจะกน จะใช หรอทาอะไรในชวตประจาวน ควรรจกตดสนใจเลอกทาในสงทมผลกระทบตอการใชพลงงานทงทางตรงและทางออม รวมถงสงแวดลอมในโรงเรยนและชมชนนอยทสด โรงเรยนควรพจารณาใหชมชนเขามามสวนรวมในทกดาน ทงการบรหารจดการ การเรยนการสอน และกจกรรมสงเสรมการเรยนร และควรจะเปนกจกรรมทสอดคลองกบการแกปญหาและความตองการของชมชนดวย ดงนน การพฒนาศนยสงเสรมการเรยนร แหลงเรยนร ภมปญญาทองถนและวทยากรชมชน จะเปนเครองมอเพอสงเสรมกระบวนการเรยนรของผเรยนใหเขมแขง





1-4

ภาพแสดงแนวทางการดาเนนการพฒนาโรงเรยนทงระบบเพอการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม

การมสวนรวม (Participant) การบรณาการ (Integration) การเรยนร (Learning)

เปาหมายธรรมนญโรงเรยนคณะกรรมการโรงเรยนแผนระยะยาวและแผนปฏบตงาน

ระบบงานและภาระงานของฝายตางๆการพฒนาบคลากรการนเทศและประเมนภายในการสรางแรงจงใจ

อาคาร สถานท อปกรณการเดนทาง คมนาคมการสอสารสมพนธ

กจกรรมรวมกบผปกครองกจกรรมรวมกบศษยเกา

กจกรรรมรวมกบชมชนกจกรรมรวมกบหนวยราชการกจกรรมรวมกบองคกรทางสงคม

ศนยสงเสรมการเรยนรเพอการอนรกษการเขารวมสมชชาเยาวชนฯ

กรอบหลกสตรแผนการสอน

ความรดานพลงงานและสงแวดลอม

กระบวนการเรยนการสอนการใชสอและเทคโนโลยการวดและประเมนผลการจดสภาพหองเรยน

การนเทศตดตามการพฒนาบคลากร

กจกรรมประจาวน

กจกรรมประจาภาคการศกษา

กจกรรมในวนสาคญ

กจกรรมนอกหลกสตร

กจกรรมการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม

เกณฑในการดาเนนการ

บรณาการเขาสระบบงาน

ดาเนนงานครบวงจร

ครอบคลมทกสวนของระบบ

มปจจยพนฐานเอออานวย

กระตนสงเสรมพฒนาตนเอง

เขาใจยอมรบมสวนรวม

กจกรรมสงเสรมในโรงเรยน


การจดการเรยนการสอน

การบรหารจดการ

การมสวนรวม (Participant) การบรณาการ (Integration) การเรยนร (Learning)

เปาหมายธรรมนญโรงเรยนคณะกรรมการโรงเรยนแผนระยะยาวและแผนปฏบตงาน

ระบบงานและภาระงานของฝายตางๆการพฒนาบคลากรการนเทศและประเมนภายในการสรางแรงจงใจ

อาคาร สถานท อปกรณการเดนทาง คมนาคมการสอสารสมพนธ

กจกรรมรวมกบผปกครองกจกรรมรวมกบศษยเกา

กจกรรรมรวมกบชมชนกจกรรมรวมกบหนวยราชการกจกรรมรวมกบองคกรทางสงคม

ศนยสงเสรมการเรยนรเพอการอนรกษการเขารวมสมชชาเยาวชนฯ

กรอบหลกสตรแผนการสอน

ความรดานพลงงานและสงแวดลอม

กระบวนการเรยนการสอนการใชสอและเทคโนโลยการวดและประเมนผลการจดสภาพหองเรยน

การนเทศตดตามการพฒนาบคลากร

กจกรรมประจาวน

กจกรรมประจาภาคการศกษา

กจกรรมในวนสาคญ

กจกรรมนอกหลกสตร

กจกรรมการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม

เกณฑในการดาเนนการ

บรณาการเขาสระบบงาน

ดาเนนงานครบวงจร

ครอบคลมทกสวนของระบบ

มปจจยพนฐานเอออานวย

กระตนสงเสรมพฒนาตนเอง

เขาใจยอมรบมสวนรวม

กจกรรมสงเสรมในโรงเรยน


การจดการเรยนการสอน

การบรหารจดการ





1-5

แนวทางการจดกจกรรมอนรกษพลงงานและสงแวดลอมในโรงเรยนอยางยงยน

ถาตองการใหการสงเสรมการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมเปนงานทมความยงยนในโรงเรยน บคลากรทกฝายตองรบร เขาใจ และรวมมอกนอยางจรงจง โดยมผบรหารโรงเรยนเปนแกนนาในการการดาเนนงาน ซงมแนวทางในการดาเนนงานดงน

1. ดาเนนงานอนรกษพลงงานและสงแวดลอมโดยใหถอเปนสวนหนงของงานโรงเรยน ไมคดวาเปนงานฝากหรองานสวนเกน

2. ดาเนนงานในการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมอยางครบวงจร ตงแตการสรางความร ความเขาใจ การวางแผน ลงมอปฏบตและตดตามประเมนผล

3. มการดาเนนงานอนรกษพลงงานและสงแวดลอมทครอบคลมและสอดคลองกนในทกฝาย ทงฝายบรหาร ฝายวชาการ และฝายอนๆ

4. วางพนฐานงานในการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมในโรงเรยนอยางเปนระบบ ตงแต การกาหนดนโยบาย เปาหมาย มการวางแผน และมแนวทางการดาเนนงานอยางชดเจน

5. สงเสรมการประเมนตนเองในการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม รวมทงมการปรบปรงและพฒนาอยางตอเนอง

6. ดาเนนงานในการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมโดยใชยทธศาสตรการมสวนรวม การบรณาการ และการเรยนร

7. ทกๆ คนในโรงเรยนเขาใจ ยอมรบและมสวนรวมในกจกรรมการอนรกษตามบทบาทหนาทของตนตงแตตนและตลอดระยะเวลาการทางานและมสวนรวมรบรและภาคภมใจในผลสาเรจของงาน

การพฒนาโรงเรยนทงระบบมรายละเอยดในการปฏบตในแตละสวนแตกตางกนออกไป แตเมอดาเนนการแลวจะเกดการพฒนาโรงเรยนทงระบบขน ทงน การดาเนนการจะตองอยบนพนฐานของ การมสวนรวม (Participation) การบรณาการ (Integration) และการเรยนร (Learning) โดยมเกณฑในการดาเนนงาน 6 ประการ คอ การบรณาการเขากบระบบงาน การดาเนนงานครบวงจรครอบคลมทกสวนของระบบงาน มโครงสรางพนฐานทเอออานวย การกระตนและสงเสรมพฒนาตวเอง และการเขาใจ ยอมรบ และมสวนรวม





1-6

การใชหลกการประเมนวฏจกรชวตผลตภณฑ (Life Cycle Assessment : LCA) ในการเรยนการสอน

ผคนทใชชวตในโลกใบน ตองกน ตองใชสนคาและบรการตงแตตนจนหลบ หรอตงแตเกดจนตาย ไมวาจะเปนอาหาร ทอยอาศย เสอผา ยารกษาโรค หรอสงอานวยความสะดวกทอยรอบๆตวเรา สงเหลานลวนแลวแตตองดงเอาทรพยากรธรรมชาตมาใชแทบทงสนไมวาจะเปน จากสนแร นา ลม แสงแดด ปาไม ฯลฯ เปนวตถดบและเปนแหลงพลงงานในการผลต เมอผานการบรโภคเสรจแลว ไมใชจบแคการเปนขยะเทานนแตสารพษ ขยะ ของเสยทเกดจากการผลตและการบรโภคจะถกผลกภาระให ทะเล แมนา อากาศ ตองรบภาระการกาจดนไป เมอธรรมชาตเสอมโทรมลงเพราะสะสมของเสยจนรบไมไหว กคายมลพษกลบมาทารายเราเอง

จากการศกษาพบวา ยงประเทศทมการพฒนากาวลาอยางประเทศอเมรกามวถชวตสะดวกสบาย บรโภคสนคาอยางฟมเฟอย ทงทมประชากรเพยง 5% ของประชากรโลก บรโภคทรพยากรจากนอกประเทศคดเปน 40% และใชพลงงานทงหมดของโลก 30% ของประชากรโลก ตามมาดวยปญหาของขยะทไมมพนทเพยงพอทจะทงในประเทศ ตองกระจายตามประเทศทยงไมพฒนาทงหลาย ถาประชากรโลกเพยงแค 12.5% ดาเนนชวตเชนเดยวกนนกจะใชทรพยากรหมดโลก

สานกงานสถตแหงชาต รายงานสถตสงแวดลอมของประเทศไทยโดยยนยนวา 2 ใน 3 ของการใชพลงงานซงแนนอนวาตองมกาซเรอนกระจกถกปลอยออกมานน ใชไปในการผลตและการบรโภค ใหเพยงพอกบความตองการทเพมสงขน ลองหยดคดดวา แรงจงใจในการเลอกซอสนคาของเรามาจากไหน เราเลอกเพราะแรงโฆษณาชวนซอ หรอคาแนะนาของเพอน หรอจากขอมลขอเทจจรงกนแน ถาลองสงเกตดจะพบวาสนคาตางๆทเรารบรนน ลวนแลวแตประกาศเฉพาะสรรพคณ สวนผลเสย ผลกระทบนนถกปดเปนความลบ

จากแนวคดการประเมนวฏจกรชวตผลตภณฑ (Life Cycle Assessment : LCA) จะชวยเราวเคราะหและมความมนใจในการเลอกสนคาและบรการทเปนมตรกบธรรมชาต UNEP รายงานวาแนวคดนจะเรมตนตงแตการคดถงผลกระทบตอระบบนเวศและสขภาพ ตลอดวงจรผลตภณฑครอบคลมตงแต การไดมาซงวตถดบ การผลต การขนสงและการจาหนาย การนามาใชงาน การกาจดหลงหมดอายการใชงาน การประเมนดวยเครองมอน ในแงผผลต สามารถปรบปรงกจกรรมใหมประสทธภาพไดทนทวงท ประหยดทรพยากร ประหยดพลงงาน ลดขยะ ลดมลพษ ในขณะเดยวกนผซอรขอมล เลอกและตดการบรโภคทไมจาเปน ซอสนคาททนทานและประหยด ใชอปกรณทมประสทธภาพสง ใชเชอเพลงนอย พฤตกรรมเชนนชวยลดปรมาณการผลตของใชฟมเฟอย ลดการสนเปลองพลงงาน ใชทรพยากรอยางคมคา ลดขยะ ซงยอมสงผลใหแหลงกาเนดกาซเรอนกระจกลดลงได

ทสาคญหลกการประเมนวฏจกรชวตผลตภณฑน ไดนามากาหนดมาตรฐานสนคาและบรการ ทเรยกชอวา “ฉลากเขยว1” ผซอจะเลอกสนคาทมผลกระทบตอสงแวดลอมตาสดเมอเทยบกบสนคาชนดเดยวกน และหลากหลายยหอในตลาด สนคาทไดรบการคดเลอกขอรบฉลากเขยวในเมองไทย ไดแก กระดาษ ตเยน หลอดฟลออเรสเซนซ เครองสขภณฑ ผลตภณฑสาเรจรปททาจากพลาสตกใชแลว เปนตน

1 ฉลากเขยว www.tei.or.th/greenlabel





1-7

จากภาพดานบนจะเหนวากอนจะมาเปนสนคา มกระบวนการผลตกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม

อยางไร (พลงงาน ความรอน ไฟฟา นา วตถดบ สารเคม มลพษ และขยะ) และเมอเราซอไปใชแลวมผลกระทบอยางไร (พลงงาน สารเคม มลพษ และขยะ) ดงนนกอนจะเลอกบรโภคจงตองคดและพจารณา

การนาแนวคด LCA มาใชในกระบวนการคด ในชวตประจาวนของเรา กเพอใหเราประเมนพฤตกรรมการบรโภคของตวเองวาสงผลกระทบมากนอยเพยงใด หาทางเลอกทลดผลกระทบไดหลากหลายมากขน และเลอกซอ หรอเลอกใช รวมถงเลอกบรโภคไดอยางเปนมตรกบสงแวดลอม มากทสด





1-8

ตวอยาง การประเมนวฏจกรชวตของกาแฟ

จากภาพดานบนหากเรากระหายนาและตองการดมกาแฟ เรานาแนวคด LCA มาใชงาน จะชวยใหเหนเสนทางของเมลดกาแฟมาถงมอเรา ทาใหมองเหนทางเลอกและสามารถตดสนใจไดอยางถกตอง เชน ควรดมกาแฟทปลกในทองถนหรอไมเพอลดระยะทางของการขนสง หรอควรดมการทปลกแบบอนทรยหรอไม เพอลดการใชสารเคมซงตองมกระบวนการผลตและเกดสารพษสะสมยาวนาน หรอแมกระทงควรดมกาแฟเยนหรอไมเพราะตองเพมผลกระทบตอสงแวดลอมจากวฏจกรชวตของนาแขง เปนตน

หากตองการใชกระบวนการตดสนใจภายใตเงอนไข LCA ไปใชจรงนนมขนตอนกระบวนการงายๆ ดงน

1. กาหนดประเดน

2. กาหนดทางเลอกทหลากหลาย

3. วเคราะหวฏจกรชวต

4. วเคราะหการใชทรพยากร การใชพลงงาน การปลอยกาซเรอนกระจก

5. วเคราะหผลกระทบตอสงแวดลอม

6. วเคราะหองคประกอบอนๆ

7. ตดสนใจเลอก/ปฏบต

8. เสนอผลการตดสนใจ





1-9

การนายทธศาสตรการประเมนวฏจกรชวตผลตภณฑสการจดการเรยน การสอนเพอการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม

ในการจดกจกรรมการเรยนการสอนในกลมประสบการณหรอรายวชา โรงเรยนสามารถบรณาการกระบวนการตดสนใจภายใตเงอนไขของ LCA ไดทกเนอหาวชา โดยมขนตอนและกระบวนการ ดงน

1. กาหนดประเดนหรอสงทจะตองคดวเคราะห ในการตดสนใจครงนเปนการตดสนใจในเรองอะไร เชน ตองการตดสนใจเลอกผลตภณฑ เลอกกจกรรม หรอเลอกการเรยนร

2. กาหนดทางเลอกทหลากหลายในประเดนทกาหนดในขอ 1. วามทางเลอกอะไรบาง เชน ประเดนผลตภณฑมอะไรบาง กจกรรมมอะไรใหเลอกบาง แหลงเรยนรมแหลงเรยนรอะไรบาง

3. วเคราะหวฏจกรชวต (การผลตหรอการทางาน) จากทางเลอกตางๆ ทกาหนดขน มวงจรเปนอยางไร เชน ถาเปนผลตภณฑกจะม วตถดบ การผลต การขนสง การใชและหลงใช วงจรการทางาน ไดแก การเตรยมการ การดาเนนงาน และการสรปผลการดาเนนงาน

4. วเคราะหการใชพลงงานตามขนตอนของวฏจกร ในการดาเนนงานแตละขนตอนของวฏจกร ไดมการนาพลงงานมาใชหรอไม อยางไร ในสวนไหน เชน ในขนวตถดบ มการใชพลงงานหรอไม อยางไร

5. วเคราะหผลกระทบตอสงแวดลอมตามขนตอนของวฏจกร ในการดาเนนงานแตละขนตอนของวฏจกร สงผลกระทบตอสงแวดลอมหรอไม อยางไร เชน ในขนวตถดบ วตถดบทใชสงผลกระทบตอสงแวดลอมหรอไม หรอในการเตรยมการและสอทใชในการเตรยมการสงผลกระทบตอสงแวดลอมหรอไม

6. วเคราะหองคประกอบอนๆ ถาจะตดสนใจเลอกผลตภณฑหรอวธการจะมองคประกอบอนอกไหมในการตดสนใจ ในขนตอนท 4 และ 5 จะมองในแงของการใชพลงงานและผลกระทบตอสงแวดลอม แตในการตดสนใจยงตองคานงถงองคประกอบอนๆ ดวย เชน

• ราคาถก/คงทน

• สวยงาน/ทนสมย

• ใชไดหลายโอกาส/สามารถใชซาได

• สะดวกในการเกบรกษาและทาความสะอาด

• ไมกอใหเกดขยะ และ/หรอมลพษ

• สามารถนากลบไปใชไดอก (Recycle)

• หาไดงายในทองถน

7. วเคราะหเหตผลในการตดสนใจเลอกผลตภณฑหรอวธการใดๆ วาอยบนพนฐานเรองใด โดยเฉพาะเหตผลในการประหยดพลงงาน และผลกระทบตอสงแวดลอม

8. นาเสนอผลการตดสนใจใหผอนรบร





1-10

การนา LCA ไปใชในการเรยนการสอน

1) คาถามสาหรบครในการใช LCA เพอการตดสนใจ

• จะตดสนใจอยางไรในการเลอกกจกรรมเพอการจดการเรยนรใหแกนกเรยน

• มกจกรรมอะไรบางทเราจะนามาพจารณา

• มขนตอนในการจดกจกรรมอยางไรบาง

• ในการดาเนนการตามขนตอนของกจกรรมแตละกจกรรมใชพลงงาน ใชวตถดบ และสงผลกระทบตอสงแวดลอมหรอไม อยางไร

• ถาตดสนใจเลอกแลว ยงตองคานงถงองคประกอบอนอกหรอไม อะไรบาง

• ถาตดสนใจเลอกแลว บอกไดหรอไมวาอยบนพนฐานหรอเหตผลใด

• จะนาเสนอผลใหผอนรบรอยางไร

2) คาถามสาหรบนกเรยนในการใช LCA เพอการตดสนใจ

• นกเรยนตองตดสนใจเรองอะไร

• มทางเลอกใดบางทนกเรยนตองนามาตดสนใจในเรองนน

• ทางเลอกแตละทางเลอกมวงจรอยางไร

• แตละขนตอนของวงจร ใชพลงงาน ใชวตถดบ และสงผลกระทบตอสงแวดลอมหรอไม อยางไร

• ถาจะตดสนใจเลอกยงตองมองคประกอบอนอกไหม

• ถาตดสนใจเลอกแลว บอกไดหรอไมวาอยบนพนฐานหรอเหตผลใด

• จะนาเสนอผลใหผอนรบรอยางไร

ตวอยางการนา LCA ไปใชในชนเรยน

กจกรรม เวลา เอกสาร/สอ

1. ใหนกเรยนเลาเหตการณในชวตทตองตดสนใจ

2. ครนาเสนอคาถาม “จะเลอก อะไรด” เพอใหนกเรยนตดสนใจเลอกสงของ 2 สง

3. ครใหความรในการตดสนใจ และการประเมนวฏจกรชวตอยางงาย

4. แบงกลมนกเรยนเพอลองประเมนวฏจกรชวตของ 2 สง เชน อาหาร / ของใช / เครองเขยน /เสอผา (กลมละ 1 ชนด)

5. แตละกลมนาเสนอผลการประเมน และชวยกนตดสนใจเลอกของสงใดสงหนง

6. ครสรปใหความรและมมมองของกระบวนการตดสนใจภายใตเงอนไข LCA





1-11

แนวคดในการจดการเรยนรบรณาการ...โดยอาจารยนนทยา บญเคลอบ2

โลกปจจบนและอนาคตเปนโลกแหงความเจรญกาวหนาอยางรวดเรวทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย สงผลตอการเปลยนแปลงวถชวต คานยมทสาคญคอ กอใหเกดผลกระทบอยางมากตอโครงสรางทางสงคมทปรบเปลยนจากสงคมดงเดมเปนสงคมทรบเอาวฒนธรรมและเทคโนโลยใหม ๆ เพมเตมเขามา จาเปนอยางยงทจะตองเตรยมเยาวชนวนนใหสามารถดาเนนชวตอยางเหมาะสมในสงคมโลกวนพรงนหรอในอนาคต มการวเคราะหกนวา สงคมโลกยคใหมเปนสงคมเศรษฐกจฐานความรทตองการคนรนใหมทมคณลกษณะสาคญคอ มกระบวนการคด โดยเฉพาะความคดสรางสรรค คดวจารณญาณ คดวเคราะหวพากษวจารณ การคดแบบมเหต-ผล กระบวนการแกปญหาอยางมระบบ มทกษะดานการสอสาร และการทางานรวมกบผอนอยางสนตและสรางสรรคคณลกษณะตางๆ ดงกลาว จะเกดขนไดโดยผานกระบวนการทางการศกษา การจดการศกษาใหกบเยาวชนวนนจงมความสาคญอยางยงในการพฒนาคณลกษณะตางๆ เพอเตรยมเยาวชนใหเหมาะสมกบสงคมยคใหม ทมการแขงขนทางเศรษฐกจโดยใชปญญา โครงการประเมนผลนกเรยนนานาชาต ซงเปนโครงการประเมนผลการศกษาของประเทศสมาชกองคกร (Organization for Economic Co-operation and Development : OECD) และประเทศทไมใชสมาชก ซงประเทศไทยกเขารวมการประเมนในโครงการนดวย โดยไทยประเมนผลรวมของการศกษาภาคบงคบทรฐจดใหเพอศกษาวาระบบการศกษาเตรยมเยาวชนใหมความรและทกษะทจาเปนสาหรบการเตบโตเปนสมาชกในสงคมอนาคตไดดเพยงใด โดยประเมนการรเรอง การอาน คณตศาสตร และวทยาศาสตร ซงถอวาเปนรากฐานของการใชประโยชนในการดารงชวต การประเมนดงกลาวไมไดเนนเนอหาความร แตประเมนความรทเกยวของกบชวต เชน การอาน เปนการประเมนความเขาใจเรองราว จบประเดนสาคญของเนอหาสาระ คดวเคราะห แปลความ คดยอนกลบ ประเมนสาระทอาน และสะทอนออกมาเปนความคดของตน การรคณตศาสตรกประเมนมากกวาเนอหาสาระและการคดคานวณทางคณตศาสตรโดยเนนประเมนความสามารถในการนาความรและทกษะคณตศาสตรมาใชในสถานการณทาทายทเผชญในชวตจรง ซงตองใชความรพนฐานทดมากทางคณตศาสตร สาหรบการประเมนการรวทยาศาสตร กเนนประเมนกระบวนการในการรบรสารสนเทศทเกยวของกบวทยาศาสตร แนวคดหลกสาคญทจาเปนตองใชในชวตจรง และการใชวทยาศาสตรในโลกและสงแวดลอม วทยาศาสตรในชวตและสขภาพ และวทยาศาสตรในเทคโนโลย จะเหนไดวา การจดการศกษาเปนการเตรยมเยาวชนใหมความรพนฐานสาคญและกระบวนการทางวทยาศาสตร คณตศาสตร กระบวนการคด และการใชความรในบรบทจรงของชวต ดงนน การจดหลกสตร จดกจกรรมการเรยนการสอน การใชกลยทธตางๆ ในกระบวนการเรยนรใหผเรยนเกดการเรยนรทจะนาไปสการพฒนาคณลกษณะอนพงประสงคดงทกลาวมาแตตนจะตองมการเชอมโยงหรอบรณาการระหวางเนอหาสาระทเปนหลกการ แนวคดหลก ทฤษฎตางๆ กบสถานการณจรง หรอชวตจรงในโลกธรรมชาต

2 ผเชยวชาญพเศษ สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย





1-12

บรณาการ คออะไร

ปจจบนเรามกจะไดยนคาวา “บรณาการ” เนองจากมการนาคานไปใชในหลายๆ วงการ ไมวาจะเปนดานการเมอง ดานธรกจ ดานการบรหาร และทสาคญ คอ วงการศกษาตงแตผบรหารระดบสงจนถงครผสอน เรากจะไดยนครหลายคนพดถงการจดการเรยนการสอนของตนดวยความภาคภมใจวา “หนเขยนแผนการจดการเรยนรบรณาการคะ” “หนสอนแบบบรณาการคะ” จงนาจะกลาวไดวามการนาศาสตรเกยวกบบรณาการมาใชกนแลวอยางกวางขวาง

ถาพจารณาตามคาศพท “บรณาการ” ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ “Integration” แลวนาจะอธบายไดวาบรณาการเปนการนาเอาสวนยอยๆ หรอสงตางๆ ทสมพนธสอดคลองกนมาเชอมโยงโดยรอยเรยงอยางกลมกลนเปนเนอเดยวกน และมความสมบรณของเนอหาอยางครบถวนทงสวนหลกและสวนยอยๆ นน

จดการเรยนการสอนบรณาการไดอยางไรบาง

การจดการเรยนการสอนบรณาการมวธการหลากหลาย ทงทเปนบรณาการในศาสตรเดยวกน หรอบรณาการในกลมสาระ เชน เรองกระบวนการสงเคราะหดวยแสงของพช จะมเนอหาสาระและแนวคดหลกทเกยวของเชอมโยงภายในกลมสาระวทยาศาสตร ทงเคม ฟสกส และชววทยา การจดบรณาการอกแนวหนงเปนการเชอมโยงระหวางศาสตรตางๆ หรอบรณาการขามกลมสาระ เชน เรองภาวะโลกรอน ประกอบดวยเนอหาสาระของกลมวทยาศาสตร คอ การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ซงมผลตอการเปลยนแปลงฤดกาล ทาใหมผลตอการแตกตา ออกดอกของพช สงผลตอการเกบเกยวผลผลต การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศยงมผลใหเกดการเปลยนแปลงวฏจกรชวตของสงมชวตหลายชนด ทาใหมการแพรระบาดของโรคบางอยางในคน สตว และพชตางๆ จะเหนวาเรองภาวะโลกรอนไมไดจากดความรอยในสาระวทยาศาสตรเทานน แตยงเกยวของกบสขศกษา สงคมศกษาดวย

หลกสตรการศกษาขนพนฐาน ไดเสนอใหมการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ โดยการกาหนดเปาหมายการเรยนรรวมกนจากกลมสาระเดยวกน หรอขามกลมสาระ ซงอาจจดไดหลากหลายวธ คอ

1. บรณาการโดยผสอนคนเดยว ดวยการเชอมโยงสาระการเรยนรตางๆ ทสอดคลองกน กาหนดเปนหวขอเรอง (theme) อาจใชสาระใดสาระหนงเปนแกนหลก เชน นาเพอชวต ใชสาระวทยาศาสตรเปนแกนหลก คอ การสารวจตรวจสอบสมบตของนา การใชวทยาศาสตรและเทคโนโลยในการจดการทรพยากรนา สวนเรองแหลงนา การใชนา วถชวตของคนสองฝงนา ภมปญญาเกยวกบนา ฯลฯ กเปนการเชอมโยงจากกลมสาระคณตศาสตร สงคมศกษา ภาษาไทย ศลปะ ฯลฯ

2. บรณาการแบบคขนาน โดยครผสอนตงแต 2 คนขนไป รวมกนวางแผนการเรยนการสอนในหวขอเรองเดยวกน แตตางคนกไปจดสอนในกลมสาระของตน เพอลดการเรยนเรองเดยวซาซอนกน เชน เรองนาเพอชวต ครคณตศาสตรใหเรยนเกยวกบเรองการคดคานวณกระแสนา ปรมาณนา ครวทยาศาสตรใหสารวจตรวจสอบสมบตของนา การกาจดนาเสย ครสงคมใหมการเรยนรเรองแหลงนา





1-13

ในเชงสภาพภมศาสตร วถชวตของคนสองฝงนา ภมปญญาเกยวกบนา ครภาษาไทยใหแตงโคลง กลอน เขยนเรองเลาเกยวกบนา ฯลฯ

3. บรณาการแบบสหวทยาการ โดยการนาเนอหาสาระทสอดคลองกนจากกลมสาระตางๆ มาเชอมโยงกน แลวจดการเรยนการสอนเปนเรองเดยวกนโดยครหลายกลมสาระ

4. บรณาการแบบโครงการ โดยการจดการเรยนการสอนทสรางเปนโครงงาน (Project) ใชเวลาเรยนรหลายชวโมงตอเนองกน โดยนาชวโมงของสาขาวชาตางๆ ทเกยวของกบโครงการนนมารวมกนจดการเรยนการสอนเปนทม

ดงนนจะเหนวา วธการจดการเรยนการสอนบรณาการโดยการเชอมโยงสมพนธไดหลายรปแบบ เชน สวมรวมแบบรงนก รปแบบใยแมงมม หรอแบบรอยเรยงเรองราวใหตอเนองกน แตทกรปแบบจะมการพฒนาบทเรยนบรณาการ โดยเรมจากการเลอกเรองหรอหวขอใหญเปนหนวยการเรยนร จากนนกวเคราะหมาตรฐานการเรยนรและตวชวดชนปเพอพจารณาเนอหาหรอหวขอยอยตางๆ ทสอดคลองกน พจารณากาหนดผลการเรยนรทคาดหวงเขยนเปนแผนผงความคดเพอใหเหนวาหนวยการเรยนนนครอบคลมตวชวดตางๆ แลวจงออกแบบกจกรรมทจะใหนกเรยนปฏบตแตละกจกรรมทเนนใหผเรยนไดพฒนากระบวนการเรยนรทสาคญ ไดแก กระบวนการคด กระบวนการสบเสาะหาความร กระบวนการแกปญหา การสะทอนผลการเรยนร การนาความรไปใชจรง นาไปสการสรางองคความรใหมดวยตนเองตามระดบชนของผเรยน ดงแผนภาพ

สรางบทเรยนบรณาการไดอยางไร

เลอกเรอง (Theme) Sub - theme

กาหนดขอบขายเนอหายอย/สาระการเรยนรยอย

ออกแบบกจกรรมการเรยนร และสอการเรยนร

สงเกต สารวจ ตงคาถาม วางแผน สบคน สารวจตรวจสอบ คดวเคราะห คดสรางสรรค แกปญหา อาน คด เขยน นาเสนอผลการเรยนร สรางองคความร

วเคราะหมาตรฐานการเรยนรและตวชวดชนป(ของกลมสาระตางๆทตองการบรณาการ)

กาหนดหนวยการเรยนรหลกและเขยนแผนผงแนวความคดหลกของหนวยเรยนรบรณาการ

จดกลมเนอหาสาระทสมพนธกน

เขยนแผนการจดการเรยนร

สรางบทเรยนบรณาการไดอยางไร

เลอกเรอง (Theme) Sub - theme

กาหนดขอบขายเนอหายอย/สาระการเรยนรยอย

ออกแบบกจกรรมการเรยนร และสอการเรยนร

สงเกต สารวจ ตงคาถาม วางแผน สบคน สารวจตรวจสอบ คดวเคราะห คดสรางสรรค แกปญหา อาน คด เขยน นาเสนอผลการเรยนร สรางองคความร

วเคราะหมาตรฐานการเรยนรและตวชวดชนป(ของกลมสาระตางๆทตองการบรณาการ)

กาหนดหนวยการเรยนรหลกและเขยนแผนผงแนวความคดหลกของหนวยเรยนรบรณาการ

จดกลมเนอหาสาระทสมพนธกน

เขยนแผนการจดการเรยนร





1-14

ตวอยางหนวยการเรยนรบรณาการ

องคประกอบทของปาชาย

การกระจายของปาชายในประเทศไทย

สภาพทางของปาชาย

พชและสตวในปาชายความสมพนธในระบบนเวศปาชาย

ประโยชนของปาชาย

พลงงานปาชาย

ปญหาของปาชาย

วถชวตของบรเวณปาชาย

จะชวยกนพฒนาและอนรกษปาชายเลนอยางยงยนไดอยางไร ปาชายเลน





1-15

กจกรรมวทยาศาสตรบรณาการแหลงเรยนรทองถน : วดพระธาตชางคาวรวหาร

วดพระธาตชางคาวรวหาร คณคาศาสนสถาน

คณตศาสตร- การคานวณโครงสราง / วสดกอสราง- การจดทาแผนผง

วทยาศาสตร - สภาพแวดลอมทางกายภาพและชวภาพรอบบรเวณวด - แสงและการหมนเวยนอากาศภายใน โบสถ –วหาร - การใชพลงงานภายในวด - หน-สมบตของวสดทใชกอสราง - สทเขยนภาพผนงโบสถ - การจดการสงแวดลอม - การกาจดของเสย

ภาษาไทย – เขยนเรอง - เลาเรอง

ภาษาตางประเทศ - เขยน-อานเรอง - คาศพท

สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม - ศาสนกจในวด - ประวตความเปนมาของวตถ - วด-ชมชนสมพนธ - อาชพในชมชน - ภมปญญา - วฒนธรรมทองถน - ลกษณะภมประเทศ

สขศกษา-พลศกษา - สขอนามยภายในวด – ตานานยา -รกษาโรคแผนโบราณ

การงานอาชพและเทคโนโลย - สบคนขอมล - การออกแบบอาคาร - การกอสราง

ศลปะ – รปแบบสถาปตยกรรม - ศลปะภายในวด

- สนทรยภาพ (ความงาม)

- จตรกรรม - ประตมากรรม

วทยาศาสตร-พชทองถน (ขาวเหนยว, ไผ , มะพราว,ถวดา ฯลฯ)

- ของผสม- การเตรยมสาร- การเปลยนแปลงของสาร- พลงงานความรอนจากเชอเพลง- การถายโอนความรอน- อณหภมในการเผาขาวหลาม- คณคาสารอาหาร- การจดการของเสย (ขยะ)

กจกรรมวทยาศาสตรบรณาการแหลงเรยนรทองถน : ขาวหลามเมองนาน

เรยนรขาวหลามเมองนานคณตศาสตร- อตราสวน- ตนทน-กาไรศลปะ- จดแสดงผลงาน (โปสเตอร/แผนพบ)

สงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม- ตานานขาวหลาม- เสนทางการคาขาวหลาม- ขาวหลามกบศาสนาและ วฒนธรรมไทย- อนรกษขาวหลามเมองนานการงานอาชพและเทคโนโลย

- การทาขาวหลาม- การสบคนขอมลเกยวกบ

สขศกษา-พลศกษา- ขาวหลามกบสขภาพ

ภาษาตางประเทศ- เขยนเรอง- คาศพท- อานเรอง

ภาษาไทย- เขยนเรอง- การนาเสนอขอมล





1-16

กญแจสความสาเรจของการจดการเรยนการสอนบรณาการ

1. การวางแผนจดกจกรรมการเรยนรบรณาการ

การจดการเรยนการสอนไมจาเปนตองจดแบบบรณาการทกเรองตลอดหลกสตร แตจะตองพจารณาเนอหาสาระทสามารถจดใหมความเชอมโยงสมพนธกนได และตองไมใหเรองขยายออกไปมากจนไมสามารถจบประเดนของแกนความรในเรองนนได การวางแผนออกแบบการเรยนรจงมความสาคญมาก ซงมขอควรคานงในการจดกจกรรมบรณาการทสาคญ คอ

1.1 การเลอกเรองหรอหวขอทจะใชเปนแกนของกจกรรมบรณาการเปนเรองทมความหมาย สามารถสรางความเชอมโยงไดทงภายในกลมสาระและขามกลมสาระ เมอตดสนใจเลอกหวขอเรองใด ควรตงคาถามทจะนาไปสการเชอมโยงเนอหาตางๆ ได เชน เรอง ภาวะโลกรอน

ตวอยางคาถามทจะนาไปสเนอหาสาระทจะบรณาการ คอ

ภาวะโลกรอน คออะไร เกดจากสาเหตใด

ภาวะโลกรอน มผลตอชวตยางไร

ภาวะโลกรอน มผลกระทบตอสงแวดลอมอยางไรบาง

ภาวะโลกรอน กอใหเกดผลตอเนองตามมาอยางไร

ภาวะโลกรอน มวธการใดบางทจะชวยลดภาระโลกรอน

จากคาถามตาง ๆ ทาใหรวาจะบรณาการกบเนอหาในกลมสาระใดบาง

1.2 การออกแบบกจกรรมและกลยทธในการเรยนร ทสอดคลองกบเนอหาสาระทาทายผเรยนใหสนใจ และเรยนดวยความตนตน ผเรยนมสวนรวมตลอดการเรยน เชน การสงเกต การสารวจตรวจสอบ การตงคาถามทสนใจ การแสดงทาทางบทบาทสมมต การแสดงละคร การสบคนขอมล การเขยนแผนภาพ แผนผง การสรางโมเดลหรอแบบจาลอง การจดเสนอผลงานแสดงนทรรศการ

1.3 การเลอกแหลงเรยนรในทองถน การเรยนแบบบรณาการในบรบทจรงของชวตหรอในโลกธรรมชาต สงสาคญทควรจะตองคานงดวยคอ แหลงเรยนรในทองถนทสอดคลองกบเรองทจะจดบรณาการทผเรยนสามารถเขาไปเรยนรไดมากทสด เชน นาขาว ปาชายเลน ชายทะเล สวนพฤกษศาสตรในโรงเรยน รวมถงจดสถานประกอบการตางๆ ในทองถน

1.4 ครผสอน ครผสอนทจะรวมกนจดการเรยนการสอนบรณาการจะตองมความเขาใจตรงกน ถงเปาหมายของการจดการเรยนร แนวคดหลกของเนอหาสาระทจดใหเรยนรทสาคญคอ ตองรวมวางแผนดวยกนตงแตเรมตนเลอกหวขอเรอง เลอกเนอหาสาระจากกลมสาระของแตละคน รวาเนอหาใดจาเปนทนกเรยนควรเรยนร และเนอหาใดไมจาเปน เพอใหการบรณาการหรอเชอมโยงกนอยางตอเนอง ราบรนและใหผเรยนไดเรยน concept หลกของสาระการเรยนรนนอยางแทจรง รวมถงวางแผนการวดและประเมนผล





1-17

1.5 การวดและประเมนผลการเรยนรบรณาการ ตองวางแผนวดผลและประเมนผลใหครอบคลมทงความร กระบวนการ เจตคต และผลงาน ซงอาจจะเปนชนงานในรปแบบตางๆ โครงงานหรองานวจย

2. การจดกระบวนการเรยนร

ดงไดกลาวมาแลววากระบวนการเรยนรทจะนามาใชจดการเรยนการสอนบรณาการทหลากหลาย ทสาคญ ไดแก กระบวนการสบเสาะหาความร

กระบวนการแกปญหา

ปญหา

ทาความเขาใจกบปญหา

ไมสาเรจ เลอกวธใหม

ดาเนนการแกปญหาและประเมน

นาไปใช

วางแผนแกปญหา

กระบวนการสบเสาะความรวทยาศาสตร (Scientific Inquiry)สารวจสงเกตสภาพแวดลอมธรรมชาตแหลงเรยนร

ตงคาถามทสนใจอยากร

คาดคะเนคาตอบทจะเปนไปได(สมมตฐาน)

วางแผนออกแบบสารวจตรวจสอบรวบรวมขอมลเพอทดสอบสมมตฐาน

ทาการทดลองตรวจวดสบคนขอมล

วเคราะหหาความสมพนธของขอมล

เสนอคาอธบายและสรปผลการเรยนรนาเสนอขอมล/ความร

ตงคาถามใหม

กระบวนการสบเสาะความรวทยาศาสตร (Scientific Inquiry)สารวจสงเกตสภาพแวดลอมธรรมชาตแหลงเรยนร

ตงคาถามทสนใจอยากร

คาดคะเนคาตอบทจะเปนไปได(สมมตฐาน)

วางแผนออกแบบสารวจตรวจสอบรวบรวมขอมลเพอทดสอบสมมตฐาน

ทาการทดลองตรวจวดสบคนขอมล

วเคราะหหาความสมพนธของขอมล

เสนอคาอธบายและสรปผลการเรยนรนาเสนอขอมล/ความร

ตงคาถามใหม





1-18

กจกรรมเวทความคด (Debating)

โดยกาหนดหวขอปญหาเปนคาถามเปดประเดน จากนนผเรยนจะไปสบคนขอมลทเกยวของ นามาอภปรายแสดงความคดใหผรวมกจกรรมทกคนตดสนใจตอประเดนปญหานนดวยวจารณญาณของตนเอง ดงตวอยางคาถามเปดประเดนสาหรบเวทความคด

- นาโนเทคโนโลยมบทบาทสาคญตอสงคมอนาคตจรงหรอ

- การโคลน (Cloning) มนษยควรไดรบการสนบสนนหรอไม วทยาศาสตรจะชวยหาทางออกในเรองนไดอยางไร

- “โลกรอน” มผลตอชวตของคนทงโลกจรงหรอ ใครควรมบทบาทในเรองนอยางไร

- เทคโนโลยการสอสารสาหรบโลกอนาคตจะกาวหนาไปอยางไร เกยวของกบคณธรรม จรยธรรมของมนษยหรอไม อยางไร

นอกจากนยงมกระบวนการเรยนรอน ๆ ทครผสอนควรศกษา เรยนรแลวนามาจดการเรยนการสอนบรณาการทเนนกระบวนการคดไดอกมากมาย เชน ส จ ป ล โมเดล KWL โมเดล POE (ศกษารายละเอยดจากบทความการเรยนการสอนทพฒนากระบวนการคด, ดร.ประมวล ศรผนแกว)

บทสงทาย

ผเรยน คร และชมชนไดอะไรจากการจดการเรยนรบรณาการ

คณคาของการจดกจกรรมบรณาการทเกดกบผเรยน

- พฒนาความคดสรางสรรค กระบวนการคดวเคราะห พฒนากระบวนการแกปญหา

- เรยนรดวยการปฏบตจรง

- มทกษะในการทางาน

- สรางองคความรดวยตนเอง

- มสวนรวมในการจดการเรยนร

- กลาแสดงความคดเหน

- นาความรไปใชไดจรง

- มเจตคตทางวทยาศาสตร และเจตคตทดตอการเรยนวทยาศาสตร

- ร-รกษทองถน ทรพยากรธรรมชาต

- ความรคงทน-ยงยน

- เรยนรศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยม ประเพณ และภมปญญา

- เหนความเชอมโยงของความรระดบทองถน ระดบประเทศ และระดบสากล





1-19

คณคาของการจดกจกรรมบรณาการทเกดกบครผสอน

- รวมคด รวมวางแผน รวมจดกจกรรมการเรยนการสอนทกกลมสาระ

- เรยนรรวมกนกบผเรยนและชมชน

- รวมกนวดและประเมนผลการเรยนร

- เชอมโยงโรงเรยน-ชมชน

- ลดความซาซอนในการเรยนการสอนเรองเดยวกน

- ลดจานวนชวโมงสอน มเวลาในการคดออกแบบ กจกรรมทาทายมากขน

คณคาของการจดกจกรรมบรณาการทมตอชมชน

- มสวนรวมในการจดการเรยนการสอน

- ไดความรใชในการพฒนาชมชน

- สบทอดวฒนธรรม ขนบธรรมเนยม ประเพณสคนรนใหม

- สรางสงคมแหงการเรยนร

สรป

การจดการเรยนการสอนบรณาการวทยาศาสตรโดยใชแหลงเรยนรในทองถน นาจะพฒนาผเรยนใหมกระบวนการคดขนสง มกระบวนการทางวทยาศาสตรในการสบเสาะหาความร การแกปญหา การวจยหรอทาโครงงาน นาไปสการสรางองคความร การอธบายความร การนาความรไปใชประโยชนตอสวนรวม ตอตนเอง ตอสงแวดลอม อยางมคณธรรม จรยธรรม เปนคนด คนเกง และมความสขในสงคมไทยยคใหมทเปนสงคมเศรษฐกจฐานความรตามแนวเศรษฐกจพอเพยง เพอนาไปสการพฒนาอยางยงยน

เอกสารอางอง พระราชบญญตการศกษาแหงชาต : โรงพมพครสภา, 2542 มลลกา พงศปรตร(แปล). กาวไกลกบรองเทาคเกง วธพฒนาพหปญญาในหองเรยน : บรษท

เพยรสนเอคดเคชนอนโดไชนา จากด หลกสตรการศกษาขนพนฐาน. กระทรวงศกษาธการ, 2544 Inquiry and the National Science Education Standards. Washington D.C. : National Academy

Press, 1995





1-20

กลวธการสอน ( Teaching Strategies)

ในการจดการการเรยนการสอนวทยาศาสตรการแมวาจะมวธการและกจกรรมทหลากหลายและเลอกใชวธสอนทเหมาะสมกบเนอหาตามมาตรฐานการเรยนรของหลกสตรแลว ครจาเปนตองมกลวธ (เทคนค+วธการ) ตางๆ ในการจดการเรยนการสอนเพอกระตนความคด การตงคาถาม และสงเสรมใหนกเรยนมสวนรวมในกจกรรมการเรยนรอยางจรงจงและทวถง รวมทงการสรางบรรยากาศแหงการเรยนร ใหนกเรยนเกดความตนเตน กระตอรอรน และไมนาเบอหนายอกดวย

นกเรยนทวไปและนกการศกษาวทยาศาสตรไดทาการวจยและคดคนกลวธการสอนไวมากมาย เพอใหครนาไปใชประกอบในกจกรรมการเรยนการสอน ซงจะทาใหการทากจกรรมการเรยนรของนกเรยนมประสทธภาพและประสทธผลมากขน อยางไรกตามการจะเลอกกลวธใดมาใชกบกจกรรมการเรยนรใดหรอขนตอนใดของกจกรรมนน ตองพจารณาใหเหมาะสม ซงการออกแบบจดกระบวนการเรยนรทจะสอดแทรกกลวธตางๆนนจะประสบความสาเรจในการเรยนรหรอไม ควรตองคานงถงประเดนตางๆ ดงน

• กลวธอะไรทจะทาใหการสงเกตมความหมายและเกดการเรยนร

• กลวธอะไรทจะทาใหนกเรยน ตงคาภามไดอยางหลากหลายและไดจานวนมาก

• กลวธอะไรทจะทาใหนกเรยนสบคนขอมลไดตรงตามวตถประสงคอยางกวางขวาง

• กลวธอะไรทจะทาใหนกเรยนมสวนรวมในการเรยนการสอนอยางเทาเทยมกน

• กลวธอะไรทจะทาใหนกเรยนสามารถออกแบบวธการสารวจตรวจสอบดวยตนเอง

• กลวธอะไรทจะทาใหนกเรยนสนใจความสมพนธระหวางวทยาศาสตรกบชวต

การใชกลวธทหลากหลายในการจดการเรยนรอยางเหมาะสม มประโยชนตอผเรยน ดงน

• ใชกระบวนการคดมากขนรวมทงไดฝกกระบวนการคดระดบสง

• เขาใจสาระ องคกรความรทางวทยาศาสตรมากขน

• มสวนรวมในการทากจกรรมอยางทวถงและเทาเทยมกน

• ไดงานทมคณภาพมากขน

• เรยนอยางสนกสนาน เกดแรงบนดาบใจในการศกษา คนควาหาความรเพมเตม

เอกสารฉบบนนาเสนอกลวธการสอนทเหมาะสมกบวทยาศาสตรบางกลวธพรอมทงตวอยางการนาไปใชในกจกรรมการเรยนการสอนดงน

1. การเรยนรแบบรวมมอรวมใจ (Cooperative Learning)

2. คดเดยว: คดค: แลกเปลยนความคด (Think Pair Share)

3. จกซอว (Jigsaw)

4. การจดระบบความคดโดยใชแผนผง (Graphic Organizer)





1-21

5. เดนชมแลกเปลยนความร (Gallery Walk)

6. รแลว: อยากร: เรยนร (Knowledge Want to know Learning: KWL)

7. ตวออก (Exit ticket)

8. การระดมความคด (Brainstorming)

9. การอานและการเขยนอยางมประสทธภาพ (Active Reading & Writing)

10. บทบาทสมมต (Role play)

11. สถานการณจาลอง (Simulation)

12. เกม (Game)

1. การเรยนรแบบรวมมอรวมใจ (Cooperative Learning)

การเรยนรแบบรวมมอรวมใจ เปนกลวธดานกระบวนการเรยนรทสามารถนาใชในการเรยนการสอนวทยาศาสตรไดอยางเหมาะสมวธหนง เนองจากขณะทนกเรยนทากจกรรมรวมกนในกลมนกเรยนจะไดมโอกาสแลกเปลยนเรยนรกบสมาชกของกลม และการทแตละคนมวยใกลเคยงกน ทาใหสามารถสอสารกนไดอยางด นกการศกษาหลายทานไดทาการศกษาคนควาอยางกวางขวางเพอจะนามาใชในการเรยนการสอนวชาตางๆ รวมทงวทยาศาสตรและคณตศาสตร แนวคดหลกทจะนาไปสการเรยนรแบบรวมมอรวมใจอยางมประสทธภาพประกอบดวย 6 ประการ ดงน

1) การจดกลม กลมทจะเรยนรดวยกนอยางมประสทธผล ควรเปนกลมละ 4 คน ประกอบดวยนกเรยนทมผลสมฤทธในการเรยนสง ปานกลาง คอนขางตา และตา และหญงชายเทาๆกน ในบางกรณอาจจดกลมโดยวธอน เชน ในการศกษาเรองลกเฉพาะ เชน ทาโครงงานวทยาศาสตรควรจดกลมนกเรยนทมความสนใจเหมอนกน หรอจดกลมโดยวธสม เมอตองการทบทวนความร การจดกลมแบบรวมมอรวมใจ ตองมการกาหนดหนาทของสมาชกแตละคนในกลมอยางชดเจน เชน

• ผประสานงาน มหนาทดแลใหสมาชกทกคนรวมมอกนทางานใหลลวงตามเปาหมายและทนเวลา และสอบถามครเมอมปญหา

• ผจดการดานความร มหนาทวางแผนสารวจตรวจสอบ สบคนขอมลและสรปองคความร

• ผรบผดชอบดานวสดอปกรณ มหนาทรบและสงอปกรณ รวมทงดแลความเรยบรอย

• ผรายงาน มหนาทประสานงานกบผจดการดานความรเพอออกแบบการนาเสนอและรายงานผลการเรยนร

ทงนสมาชกแตละคนจะตองรวมมอกนทากจกรรมไมเฉพาะแตละหนาทรบผดชอบของแตละคนเทานน และเมอทางานกลมไปแลว 2 ครงใหสลบหนาทกน และเมอแตละกลมรวมกน 8 ครงควรมการจดกลมใหม





1-22

2) อดมการณ หมายถงความมงมนและอดมการณของนกเรยนทจะรวมงานกน นกเรยนจะตองมความมงมนทจะเรยนรและกระตอรอรนในการทากจกรมรวมกน สงเหลานตองสรางใหเกดขนและคงไว โดยทากจกรรมหลากหลาย เชน การสรางความมงมนของกลมทจะทางานรวมกน การสรางความมงมนของชนเรยนทจะตองชวยกน

3) การจดการ เพอใหกลมทางานอยางมประสทธภาพ รวมทงการจดการของครและการจดการของนกเรยนภายในกลม ครจะตองมการจดการทด เพอใหการทางานกลมประสบความสาเรจ เชนการควบคมเวลา การกาหนดสญญาณใหนกเรยนหยดทากจกรรม

4) ทกษะทางสงคม เปนทกษะในการทางานรวมกน มความสมพนธทดตอกน ใหความชวยเหลอกน ใหกาลงใจซงกนและกน รบฟงความคดเหนซงกนละกน

5) หลกการพนฐาน ไดแก

• การชวยเหลอซงกนและกนมแนวคดวา เมอเราไดรบประโยชนจากเพอน เพอนกจะไดประโยชนจากเรา ความสาเรจของกลมคอความสาเรจของแตละคน

• ยอมรบวาแตละคนในกลมตางมความสามารถและมความสาคญตอกลม แตละคนมสวนในการทางานใหกลมสาเรจ

• ทกคนในกลมตองใหความรวมมอ และมสวนรวมในงานของกลมอยางเทาเทยมกน

• ทกคนในกลมตองมปฏสมพนธกนตอลดเวลาททางานกลม

6) โครงสรางของกจกรรม หมายถงรปแบบของกจกรรมในการทางานกลม ซงมหลากหลายทงนขนอยกบปญหาหรอสถานการณทจะศกษา ตวอยาง เชน

• กจกรรมสลบคกนพดในหวขอและในเวลาทกาหนด (Time-Pair-Share) เชน เมอคนหนงพด อกคนหนงฟง แลวสลบคนละ 1 นาท

• นกเรยนแตละคนในกลมเขยนแสดงความคดในเรองใดเรองหนงในกระดาษแผนเดยวกนแลววนไปเรอยๆ (Round Table) จนนกเรยนทกคนเขยนทงหมด แลวนามาสรป

• มอบหมายใหตวแทนของสมาชกในกลมไปรวมกลมใหม เรยกวา กลมเชยวชาญ (Expert Group) กลมเชยวชาญนจะศกษาเรอยอยทแบงไวเปนตอนในชวงเวลาหนง แลวกลบมาอธบายใหสมาชกในกลมเดม (Home Group) ในทสดนกเรยนทงหมดจะเรยนรเรองทงหมดจากเพอน นนคอนกเรยนแตละคนในหนงกลมไดรบมอบหมายเพยงหนงชนยอย แตตองตอชนยอยใหเตมรป (Jigsaw) นนคอตองเรยนรทงเรอง แลวมการทดสอบเปนคะแนนของแตละคน

จะเหนวารปแบบของกจกรรมทจะกระตนใหนกเรยนไดเรยนรโดยรวมมอรวมใจกนทางานในกลม ไมวาจะเปนรปแบบใด นกเรยนจะไดใชความคดและตองมการปฏบตดวย แลวจงแสดงความคดของตนเอง แลกเปลยนกบเพอนในกลม กบเพอนตางกลม การเรยนรแบบรวมมอรวมใจจงทาใหนกเรยนพฒนากระบวนการคด ทกษะในการสอสาร ทกษะทางสงคม รวมทงการจดการ





1-23

รปแบบของกจกรรมการเรยนรแบบรวมมอรวมใจมหลากหลายรปแบบ ในเอกสารนไดเลอกบางรปแบบของการเรยนรแบบรวมมอรวมใจทใชไดอยางเหมาะสมกบการเรยนวทยาศาสตร ไดแก คดเดยว: คดค แลกเปลยนเรยนร จกซอว สรางผลสมฤทธของทม และวงแหวนชาวประมงหรอพดวงกลมซอน (Inside–Outside Circle)

2. กลวธคดเดยว: คดค: แลกเปลยนความคด (Think Pair Share)

แนวคด

กลวธคดเดยว: คดค : แลกเปลยนความคดเปนกลวธหนงของการแลกเปลยนความคดแบบรวมมอรวมใจ (Cooperative Learning) มวตถประสงคใหทกคนมสวนรวมในการคด โดยใหนกเรยนฝกกระบวนการคดดวยตนเอง แลวแลกเปลยนความคดกบเพอนเปนค แบงปนในกลมของตวเอง และนามาแบงปนใหเกดการเรยนรในกลมใหญ โดยเรมจากใหนกเรยนคดเปนรายบคคล แลวนกเรยนจบคกนเพอแลกเปลยนความคดเหนของกนและกน ตอไปอาจขยายขนาดกลมโดยการแลกเปลยนความคดเหนเพมขนทละค ตอนสดทายจะตองใหนกเรยนแสดงความคดเหนรวมกนทงหองเรยน กลวธนใชเมอตองการใหนกเรยนฝกทกษะการคดวเคราะห คดสงเคราะห คดอยางมเหตผล ฝกทกษะการสอสารการแสดงออกและการยอมรบฟงความคดเหนของผอน

วธการ

กลวธ Think-Pair-Share ควรใชตอนเรมตนบทเรยนเพอดงความรเดมของนกเรยนใชหลงจากนกเรยนไดขอมลการสารวจตรวจสอบแลว ตอนวเคราะหขอมลและนาเสนอขอมล และใชในตอนสรปบทเรยน มขนตอนในการดาเนนการ ดงน

1. ใหนกเรยนแตละคนคดในประเดนทครกาหนดให บนทกไว

2. ใหนกเรยนจบคกบเพอนชวยกนคด บนทกไว

3. ใหนกเรยน 2 ค ( 4 คน ) รวมเปนกลม รวมกนคด แบงปนและแลกเปลยนเรยนรในกลม

4. รวมกน อภปราย สรปความคดเหนของทงชนเรยน

3. กลวธ จกซอว (Jigsaw )

แนวคด

กลวธจกซอว เปนกลวธหนงของการเรยนการสอนแบบรวมมอรวมใจ (Cooperative Learning) โดยแบงเนอหาทตองการใหนกเรยนเรยนรจากการอาน ไมเหมาะสาหรบการสารวจตรวจสอบยกเวนการสารวจตรวจสอบทใชทกษะเดยวกน หรอสารวจระบบนเวศในบรเวณเดยวกนโดยแบงสงทจะศกษาออกเปนสวนๆ เหมอนชนจกซอวแลวจดกลมนกเรยนเปนกลมผเชยวชาญ (Expert Group) ทาหนาทศกษาเนอหาแตละสวนใหเขาใจถองแท หลงจากนนผเชยวชาญนาความรทไดกลบไปสอยเพอนในกลมเดมของตนซงเรยกวา กลม





1-24

บาน (Home Group) สมาชกในกลมทกคนในกลมบานจะไดรบความรทกเนอหาจากผเชยวชาญแตละคนเหมอนนาชนสวนจกซอวมาตอกนใหครบ

วธการ

กลวธจกซอวเหมาะสาหรบการสอนเนอหาทมหลายหวขอยอยและเปนเนอหาทนกเรยนสามารถศกษาดวยตนเองไดเชน ประเภทของสตว ประเภทของวสด ระบบการยอยอาหาร อาณาจกรพช อาณาจกรสตว การแยกสาร เปนตน มขนตอนดงน

1. แบงเนอหาออกเปนหวขอยอยโดยแตละหวขอยอยควรมปรมาณเนอหาทใกลเคยงกน

2. แบงนกเรยนออกเปนกลม สมาชกในกลมควรคละเพศและคละความสามารถ จานวนสมาชกในกลมเทากบจานวนหวขอยอย เรยกวา กลมบาน แตละคนจะทาหนาทเปนผเชยวชาญในแตละหวขอยอย

3. จดทาใบกจกรรมของกลมบาน และใบกจกรรมของกลมผเชยวชาญซงใบกจกรรมของผเชยวชาญตองเขยนเนอหาใหครบถวนเขาใจงาย ชดเจนและไมยาวจนเกนไป ตอนทายมแบบฝกหรอคาถามพรอมเฉลยเพอทดสอบความเขาใจของผเชยวชาญ

4. วางแผนการประเมนผลการเรยนรของนกเรยนกลมบานกลมบาน โดยใหสมาชกกลมบานรวมกนทาผลงานหลงจากเรยนรเนอหาจากผเชยวชาญแลว

5. ใหสมาชกกลมบานเขากลมและรวมกนศกษาวธทากจกรรม

6. หลงจากนกเรยนแบงหวเรองทจะศกษาแลว ครควรทบทวนขนตอนการทากจกรรมอกครงและเนนยาความสาคญของผเชยวชาญแตละคน

7. ใหผเชยวชาญแตละหวขอยอยเดยวกนมารวมกลมกนเปนกลมผเชยวชาญถาแตละกลมมมากเกนไป ควรแบงผเชยวชาญออกเปนหลายๆ กลมละ 3-5 คน

8. ผเชยวชาญรวมกนศกษาเรองทรบผดชอบใหเขาใจอยางแจมแจง และเตรยมตวนาเสนอใหเพอนในกลมบานฟง

9. ผเชยวชาญกลบมากลมบานและผลดกนทละคน ถายทอดความรใหเพอนฟงจนเขาใจ

10. เมอผเชยวชาญถายทอดความรครบทกคนแลว สมาชกกลมบานรวมกนทากจกรรมเพอประเมนความรในรปแบบตางๆ เชน เขยนรายงาน ทาโครงงานวทยาศาสตร





1-25

4. กลวธ การจดระบบความคดโดยใชแผนผง (Graphic Organizer)

แนวคด

กลวธการจดการระบบความคดโดยใชแผนผงหรอ Graphic Organizer ใชเพอประเมนความเขาใจ ความถกตองของเนอหาสาระจากการเรยนร ชวยฝกและเพอพฒนากระบวนการคด มหลากหลายรปแบบ เชน แผนผงความคดหลก (Concept map) แผนผงเวนน (Venn diagram) แผนผงกางปลา (Fish bone) และแผนผงความคด (Mind map) เปนตน แตละรปแบบของการการจดการระบบความคดจะมลกษณะเฉพาะ เชน

Concept map

Cycle circle

Fish bone

Venn Diagram

Target Mind map

4.1 แผนผงความคดหลก (Concept Map)

กลวธ แผนผงความคดหลก หรอ Concept Map เปนเครองมอทใชตรวจสอบความคดหลกของนกเรยนกอนเรยนหรอประเมนนกเรยนวาหลงจากทากจกรรมตางๆ แลว นกเรยนไดเรยนรอะไรบางเขาใจเนอหาถกตองหรอไม เปนแผนภาพทเขยนแสดงการเชอมโยงความสมพนธระหวางความคดหลกหรอมโนทศน (Concept) ตางๆ โดยใชคาเชอมอยางมลาดบและเปนระบบเรมจากความคดหลกทกวางไปแคบหรอ





1-26

เฉพาะเจาะจงทาใหเหนความสมพนธตางๆ อยางครอบคลม เขาใจเนอหาดขน ใหเกดการเรยนรอยางมความหมาย ถกตอง ครอบคลม เปนการฝกคดวเคราะห สงเคราะห และสรางสรรค

วธการ

1. กาหนดเรองหรอหวขอเรองทจะจดกจกรรม

2. ใหนกเรยนทากจกรรมกอนเขยนแผนผงความคดหลกหรอหลงจากทากจกรรม แตละกลมระดมความคด และสรปผลกจกรรมโดยเขยนแผนผงความคดหลก ซงครควรทบทวนหรออธบายวธการเขยนแผนผงความคดหลกกอนใหนกเรยนเขยน

3. แตละกลมนาเสนอแผนผงความคดหลก

4. รวมกนอภปราย และสรปแผนผงความคดหลก

4.2 แผนผงเวนน (Venn diagram)

เปนกลวธทฝกการคดวเคราะหเพอเปรยบเทยบของ 2 สงหรอมากกวาวามอะไรทเหมอนกนและมอะไรทแตกตางกน โดยเขยนลงในแผนผงเวนน ซงประกอบไปดวยวงกลมจานวนเทากบสงทนามาเปรยบเทยบเขยนซอนทบกนบางสวน สวนทซอนทบเขยนแสดงลกษณะทเหมอนกน บรเวณนอกเหนอสวนทซอนกนอยเขยนแสดงลกษณะทแตกตางกน

วธการ

1. ครกาหนดหวขอเรอง/หวขอทากจกรรมทสามารถแยกความแตกตางออกจากกนได

2. ครจดทาใบความรหรอใบกจกรรมหรอแหลงเรยนรในหวขอทกาหนด เพอเปนขอมลสาหรบเขยนแผนผงเวนน

3. นกเรยนแตละคนศกษาหรอสบคนขอมล

4. นกเรยนวเคราะหสงทเหมอนกนและสงทแตกตางกนลงในแผนผงเวนน

5. ครสมนกเรยนนาเสนอแผนผงเวนน

6. ครนาอภปรายทงชนเรยนเพอสรปแผนผงเวนนทถกตอง

หมายเหต แผนผงเวนนอาจแสดงแผนภายดวยวงกลมมากกวา 2 วงซอนกนหรอวงกลมเลกซอนอยในวงกลมใหญกได





1-27

5. เดนชมแลกเปลยนความร (Gallery Walk)

แนวคด

กลวธเดนชมแลกเปลยนความรหรอ Gallery Walk เปนกลวธททาใหผเรยนนาเสนอผลงานของกลมในการศกษาเรองเดยวกน ภายหลงจบบทเรยน ใหกลมอนมาชมแลกเปลยนความรผลงาน แสดงความคดเหน อภปรายภายในกลม โดยเขยนเครองหมายถก หนาขอความทมความเหนเหมอนกนและเขยนความเหนทแตกตาง ถาไมแนใจในประเดนทเพอนนาเสนอใหใสเครองหมายคาถามไว กลวธนใชเมอตองการใหนกเรยนนาเสนอผลงาน โดยทกคนมสวนรวม กลวธนชวยฝกทกษะการคดวเคราะห การตงคาถาม การตอบคาถาม การสอสารและการยอมรบฟงความคดเหนของผอน

วธการ

1. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3-4 คน

2. ใหนกเรยนรวมกนทากจกรรม อภปราย และสรปความคดเหนของกลม เขยนลงในกระดาษโปสเตอรแลวนาไปตดไวทผนง ระยะหางกนพอสมควร

3. แจกปากกาสใหแตละกลม อธบายวธการเดนชม แลกเปลยนเรยนรผลงานของกลมอน

4. ใหนกเรยนแตละกลมยนตรงโปสเตอรของงตนเอง 5. ใหสญญาณใหนกเรยนแตละกลมเดนไปหยดทโปสเตอรของกลมถดไป ศกษาผลงาน อภปราย

และสรปความคดเหน ถาเหนดวยในประเดนใดใหเขยนเครองหมายถก หนาประเดนนน ถาไมเหนดวยประเดนใด ใหเขยนความคดเหนของตนเองลงไป ถาไมแนใจในประเดนใดใหเขยนเครองหมายคาถาม

6. ใหนกเรยนทากจกรรมเชนเดมจนครบทกโปสเตอร หรอ 2-3 โปสเตอรตามเวลาทม

7. นาอภปรายทงชน โดยคร เพอสรปความเหนของหอง

6. กลวธ รแลว: อยากร: เรยนร (Knowledge Want to know Learning: KWL)

แนวคด

กลวธรแลว : อยากร: เรยนร หรอ KWL เปนกลวธหารเรยนรสงใหมจากการเชอมโยงจากสงทนกเรยนไดเรยนรแลว หรอพนฐานความรเดมกบสงทตองการเรยนรเพมเตมและใหนกเรยนอธบายความรใหมหรอสงทไดจากการเรยนร แตละตวอกษรของ KWL มความหมายดงน

K: What we know

W: What we want to know

L: What we learned





1-28

กลวธ KWL ใชเพอดงความรเดมของนกเรยนและสงทนกเรยนอยากรเกยวกบสงทเรยนจะทาใหรวานกเรยนรอะไรมาบางและมความเขาใจคลาดเคลอนอะไรบาง และจดกจกรรมการเรยนรใหสนองความตองการของนกเรยนมากทสด ทงนเรองทนกเรยนอยากรอาจจะจดใหไมไดทนทแตอาจจดการเรยนรโดยวธอนหลงจากนน

การนาไปใช

1. เมอเรมการเรยนการสอนเรองใดเรองหนง ใหนกเรยนแตละคน เขยนในสงทเรยนรแลวในเรองนนลงในกระดาษ นาไปตดบรเวณทกาหนด

2. นกเรยนเขยนสงทอยากรลงในกระดาษอกแผน วามอะไรบางทอยากเรยนเกยวกบเรองทครจะสอน แลวนาไปตดบรเวณทกาหนด

3. ครใหนกเรยนทากจกรรมการเรยนรทสอดคลองกบจดประสงคการเรยนรและความตองการของนกเรยน โดยครตองเชอมโยงกจกรรมทเตรยมไวกบสงทนกเรยนอยากรมากทสด

4. หลงจากจบบทเรยน ใหทกคนเขยนวาไดเรยนรอะไรลงกระดาษ แลวตรวจสอบกบความรเดมวา นกเรยนรอะไรเพมขน รอะไรคลาดเคลอน มอะไรทครยงไมจดให

5. ครใหนกเรยนทากจกรรมเพมเตมในประเดนทนกเรยนยงไมไดเรยนร เชน สบคนขอมล ทาโครงงานวทยาศาสตร

7. กลวธ ตวออก (Exit ticket)

แนวคด

กลวธตวออกหรอ Exit ticket เปนกลวธทใหนกเรยนทากจกรรมกอนออกจากหองเรยน โดยหลงจากจบบทเรยนแตละครง อาจใหนกเรยนทางาน เชน แบบฝก รายงานการทดลอง เขยนอนทน เพอบอกถงสงทเขาใจแบะไดรบจากการเรยนร (Got) และใหนกเรยนเขยนในสงทตองการเรยนร (Need) ครจะตองนางานของนกเรยนมาวเคราะหเพอทราบวานกเรยนเขาใจสงทครสอนแคไหน ยงไมเขาใจอะไร และอยากรอะไรเพมเตม และใหขอมลยอนกลบแกนกเรยนในการเรยนการสอนครงตอไป

วธการ

กลวธนใชตอนทายชวโมงของการสอนซงจะชวยประเมนผลการเรยนการสอนของคร และฝกใหนกเรยนสรปความร โดย ใหนกเรยนแตละคนเขยนสงทไดร ไดเขาใจในบทเรยนวนนและเขยนสงทอยากรลงในกระดาษ มอะไรบางทอยากเรยน โดยมขนตอนดาเนนงานดงน

1. ใหนกเรยนเขยนสงทไดเรยนรและเขาใจในบทเรยน ซงอาจเขยนไดในหลายรปแบบ เชน อนทน แผนผงความคด แผนภาพ ความเรยงลงในบตรหรอกระดาษส

2. เขยนสงทอยากรลงในกระดาษ มอะไรบางทอยากเรยนลงในบตรหรอกระดาษส

3. นาสงทเขยนไปตดไวทบอรด





1-29

8. กลวธการระดมความคด (Brainstorming)

แนวคด

กลวธการระดมความคดหรอ Brainstorming เปนกลวธหนงทใชเพอดงความร ความเขาใจ ความคดเหนและประสบการณของนกเรยนแตละคนออกมาใหผอนทราบ โดยใหนกเรยนทกคนแสดงความคดเหนของตนเองอยางอสระ เกยวกบประเดนใดเรองหนง ซงมขอมลทเชอถอไดประกอบทกความคดเหนทเสนอตองไดรบการยอมรบเทาๆกน ไมถกวพากษวจารณวาผดหรอถก และตองไดรบการยอมรบโดยไมมการโตแยง

กลวธนจะใชไดเมอตองการความคดเหนทมความแตกตางกนในหลากหลายความคดหลากหลายมมมองหรอตองการคนหาหวขอปญหา กจกรรมใหมๆ แนวทางในการทางาน การแกปญหาและการวเคราะหปญหารวมกน หรอมประเดนททาทายความคดกาลงอยในความสนใจ ความคดเหนประกอบการวางแผนหรอตองการใหกลมชวยกนกาหนดขนตอนการทางาน

กลวธระคมความคดเหมาะสาหรบการนาเขาสบทเรยนและขณะดาเนนกจกรรม ชวยพฒนาทกษะการพด การฟงและการคด ฝกการยอมรบความคดเหนของผอน กระตนใหเกดความคดสรางสรรค ทาใหไดความคดทกวางขวาง แปลกใหมหลากหลายจากสมาชกทกคน และเปดโอกาสใหทกคนไดแสดงความคดเหนเทาเทยมกนโดยไมมากรผกขาดความคดอยทบคคลใดบคคลหนง การระดมความคดอาจทาในกลมยอยหรอทงชนเรยนและครจะตองดาเนนการ ใหมการบนทกทกความคดเหนเพอนามาสรปเปนความเหนกลมตอไป

วธการ

1. ครกาหนดประเดนใหนกเรยนรวมระดมความคด

2. ครชแจงวธการระดมความคด

3. กาหนดประธานการประชมและเลขานการบนทก

4. ครแจง กฎ กตกา มารยาทในการระดมความคด ดงน

• ประธานและสมาชกรวมกนสรางบรรยากาศแหงมตรภาพเพอใหเกดการอยการะดมความคดรวมกน

• ทกคนตองแสดงความคดเหนและสามารถแสดงความคดเหนอยางเสรในประเดนทกาหนด

• ทคนตองเคารพในความคดเหนของผอน ขณะทสมาชกแสดงความคดเหน สมาชกอนตองไมขดจงหวะ และไมวพากษ วจารณ

• เลขานการจะตองบนทกความคดเหน ทกความคดเหน

• ประธานตองระดมความคดจากสมาชกใหไดมากทสด

5. เมอไดความคดเหนทหลากหลายเพยงพอแลว ประธานและเลขานการรวบรวมความคดเหนทคลายคลงกนเขาเปนกลมเดยว แลวปรบใหเปนแนวทางรวมกนเพอนาไปสการปฏบตหรอทากจกรรมอนๆตอไป เชน สารวจตรวจสอบ ทาการทดลอง สบคนขอมล





1-30

9. กลวธการอานและการเขยนอยางมประสทธภาพ (Active Reading & Active Writing)

9.1 การอานอยางมศกยภาพ (Active Reading)

แนวคด

การอานอยางมศกยภาพ หรอ Active Reading เปนกลวธหนงทใหนกเรยนไดเรยนรดวยตนเองจากการอาน โดยครควรกาหนดจดมงหมายไวกอนวาตองการใหนกเรยนเกดการเรยนร หรอไดประโยชนอะไรจากการอานและภายหลงจากการอานแลวไดเรยนรเพมขนมากนอยแคไหน

จดมงหมายของการอานคอ เกบรวบรวมขอมล ความรและเนอหาสาระ จดลาดบความคด จบประเดน จบใจความสาคญ และแปลความ เพอตองการใหนกเรยนเกดการรบร เกดความเขาใจเกดแนวคด และ/หรอ ตองการใหนกเรยนฝกวเคราะห ตความเปรยบเทยบ ในการเรยนวทยาศาสตรนกเรยนสามารถเรยนรบางเรองไดอยางดจากการอานโดยไมตองอาศยการสารวจตรวจสอบ เชน ประวตการคนพบของนกวทยาศาสตรและละบทความวชาการ

วธการ

กลวธการอานอยางมศกยภาพสามารถใชในการสอนไดทกขนตอน ตงแตขนนาเขาสบทเรยน ขนทากจกรรม ขนสรป ขนประเมน และขนขยายความร การนากลวธนไปใช ดาเนนการดงน

1. ครเลอก สอสาหรบใหนกเรยนอาน ซงสอนนตองเหมาะสมกบจดมงหมายทตองการใหนกเรยนเกดการเรยนร และเปนสอทหาไดงายจากแหลงตางๆ เชน ตารา หนงสอเรยน วารสารวชาการ หนงสอพมพ แผนพบ โปสเตอร จดหมายขาว ใบความร Internet นทาน การตน พจนานกรม เปนตน

2. ครจดสอใหเพยงพอกบจานวนนกเรยน

3. ออกแบบและจดเตรยมใบกจกรรมใหนกเรยนอานซงมหลายวธ เชน

• การเนนคาหรอขอความสาคญขณะอาน

• การเวนคา

• การเรยงลาดบ

• การจดระบบความคดโดยใชแผนผง

• การจบค

• การชบอกชอ





1-31

1) การเนนคาหรอขอความทสาคญ (Emphasizing) ทาได 2 วธไดแก

การเนน คา นยาม หรอขอมล โดยใชเครองหมายกากบไวขณะอาน เพอประโยชนในการกลบมาทบทวนหวขอนนๆ ในภายหลงไดงายและเรวขน อาจใชการขดเสนใตขอความทกาหนดโดยการใชปากกาสแตกตางกน เชน

ขดเสนใต ดวย ปากกาสแดง ในสวนทเปน ความหมาย

ปากกาสนาเงน ในสวนทเปน ความคดเหน

ปากกาสเขยว ในสวนทเปน การวเคราะห

2) การเวนคา (Clozing)

เปนวธการหนงทตองการใหนกเรยนอานขอความทกาหนดให อยางไตรตรองและคดวเคราะห พจารณาอยางลกซงเพอหาคาทเหมาะสมและสอดคลองกบเนอหาลงในชองทเวนไวเปนระยะ เพอใหไดใจความทสมบรณและถกตอง ทาโดยลบคาบางคาออกจากเนอหา และนาไปใสไวในกรอบขางนอกเพอใหนกเรยนหาคานน นากลบมาเตมใหไดใจความครบถวน

สงทควรคานงถงในการเสนคา คอ เลอกลบคาทเหมาะสม ไมควรลบคามากเกนไป จนทาใหอานแลวไมเจาใจจนนกเรยนอาจทาตอไปไมได และควรลบคาทชวยใหเกดการคดวเคราะห

3) การเรยงลาดบ (Sequencing)

เปนวธทตองการฝกนกเรยนใหเกดทกษะการวางแผน หรอจดลาดบขนตอนการทางานและฝกคดเรยงลาดบเรองราวหรอกระบวนการ ทาโดยตดขอความ หรอเรองราว หรอภาพ ออกเปนสวนๆหรอเปนชน แลวนกเรยนนาชนสวนนนๆ มาตอเขาดวยกนใหถกตองตามลาดบเรองราว

4) การจดระบบความคดโดยใชแผนผง (Graphic organizer)

เปนวธทตองการใหผเรยนมองเหนความเชอมโยงความรโดยเขยนออกมาเปนแผนผงหรอแผนภม ทาใหเกดการเรยนรอยางมความหมาย เกดการวเคราะห เชอมโยงองคความรและสอสารใหผอนเขาใจไดงายและชดเจนดขน อาจทาไดหลายวธ เชน

• ใหนกเรยนจดทาแผนผงโดยมหวขอหลกแลวเชอมโยงความรจากหวขอหลกนนๆ

• มคาหรอบตรคาใหนกเรยนนาไปเตมลงในกรอบทวาง แผนผงหรอแผนภม

5) การจบค (Matching)

เปนวธทฝกใหนกเรยนวเคราะหความสมพนธระหวางความร โดยใหเชอมโยงสงทกาหนดใหเขาดวยกน ทาไดหลายรปแบบ เชน เชอมโยงระหวางเนอหากบภาพ คากบคา ขอความกบขอความ ภาพกบขอความ เปนตน





1-32

9.2 การเขยนอยางมศกยภาพ (Active Writing)

แนวคด

การเขยนโดยใชการเรยนรทางวทยาศาสตรระดบนกเรยน เมอตองการใหนกเรยนแสดงความคดและสรปความรโดยการเขยนภาษาของตนเอง นกเรยนจะมโอกาสไดฝกฝนการเขยนเพอสอสารใหผอนเขาใจไดชดเจนถกตองตามจดประสงคทตองการ หรออาจใชการสอสารดวยภาพแทนการเขยนกได การเขยนเพอใหเกดการเรยนรวทยาศาสตรระดบโรงเรยนควรเนน การเขยนคาอธบาย รายงานการทดลอง รายงายการสบคนขอมล การสรปผลการทดลอง และการเขยนบรรยายภาพ เปนตน กลวธนนยมใชในขนตอนการสรปและขนประเมน

วธการ

1. ครตงประเดนทตองการใหนกเรยนเรยนร

2. กาหนดวธการเขยนสงทไดเรยนร เชน รายงานการทดลอง รายงานการคนควาขอมล บทความ จดหมายขาว โปสเตอร ภาพวาด เปนตน

3. เตรยมอปกรณทตองการใชในการเขยน เชน กระดาษ วสด อปกรณ ในการเขยน

4. ครแจงประเดนทตองการใหนกเรยนทา ซงอาจจะเปนรายบคคลหรอเปนกลม

5. นกเรยนวเคราะหสงทไดเรยนรแลวสอสารออกมาตามวธการทไดรวมตงกนไว

6. นกเรยนนาเสนอผลงานของตนหรอของกลม

7. นกเรยนแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน

10. กลวธ บทบาทสมมต (Role play)

แนวคด

บทบาทสมมตหรอ Role play เปนกลวธทใหนกเรยนเกดการเรยนรโดยผานการแสดงบทบาทและสถานการณทสมมตขน เปนการเปดโอกาสใหนกเรยนได ศกษาขอมล ความรสก นกคด และพฤตกรรมของผทอยในบทบาทนน แลวรวมกนอภปราย เพอสรปความร แบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1. นกเรยนแสดงบทบาทของผอนเหมอนนกแสดงสวมบทบาทของบคคลทตนเองไดรบมอบหมาย นกเรยนจะแสดงพฤตกรรมและความรสกของบคคลทตนเองสวมบทบาท

2. นกเรยนแสดงบทบาทของนกเรยนตามความรสกนกคดและประสบการณของตนเอง ในสถานการณทสมมตขน เชน การสมครงาน การนาเสนอผลงาน วธนมกใชกบการ ฝกปฏบต

ในทนจะกลาวถงบทบาทการสมมตในกรณแรก





1-33

วธการ

กลวธบทบาทสมมตเหมาะสาหรบสอนประเดนปญหาหรอสาระทมความคดหลายมมมองหรอหวขอทสามารถถกเถยงหรอโตแยงกน เพอใหนกเรยนเรยนรเนอหาสาระวทยาศาสตรในชวตประจาวนและฝกกระบวนการคดอยางมวจารณญาณ ครเลอกประเดนปญหาวทยาศาสตรทเกยวของกบชวตประจาวนและเปนประเดนปญหาของสงคม ใหนกเรยนสวมบทบาทผเกยวของกบประเดนนนๆและศกษาขอมล เพอนามาอภปรายรวมกนในเวทเสวนา ในชวงการอภปรายจะเปนกลวธทใหความรทางวทยาศาสตรทเกยวของแกนกเรยน หลงจากรวมกนสรปเพอหาคาตอบของประเดนปญหาทกาหนดให ขนตอนการดาเนนการ มดงน

1. กาหนดประเดนทจะศกษา ควรเปนประเดนวทยาศาสตรทมความขดแยงในสงคมขณะนน ตองอาศยขอมลและความรทางวทยาศาสตรประกอบการตดสนใจ และอยในความสนใจของนกเรยน ควรระมดระวงไมเลอกประเดนทออนไหวทางสงคมทจะกอใหเกดความขดแยงอยางรนแรง

2. กาหนดสถานการณของประเดนทจะศกษา ควรเปนสถานการณทใกลเคยงกบความจรง

3. กาหนดบทบาทสมมตเกยวของกบผเลน เชน ประเดน “ประเทศไทยควรมการสรางโรงไฟฟานวเคลยรหรอไม” ผทเกยวของอาจเปน

• รฐมนตรวาการกระทรวงพลงงาน ผกาหนดนโยบายดานพลงงาน

• สานกงานพลงงานปรมาณ หนวยงานทมความเชยวชาญดานนวเคลยร

• การไฟฟาฝายผลต หนวยงานราชการทดแลการผลตกระแสไฟฟาของประเทศ

• องคกรเอกชนดานอนรกษทรพยากรธรรมชาต ผศกษาขอมลเกยวกบการผลตไฟฟานวเคลยรและผลกระทบตอสงแวดลอม

• ประชาชนทอาศยอยบรเวณใกลเคยงสถานท ทคาดวาจะสรางโรงไฟฟานวเคลยรซงเปนผไดรบผลกระทบโดยตรงจากการสรางโรงไฟฟานวเคลยร

4. จดทาบตรบทบาทสมมตของผทเกยวของ ขอมลในบตรประกอบดวย

• ขอมลของบคคลนน เชน ความเชยวชาญ และประสบการณ

• ขอมลดานวชาการ สาหรบเปนขอมลเบองตนใหผสวมบทบาทสมมตคนควาเพมเตมเพอใชในการอภปรายและแสดงความคดเหนรวมกนในเวทเสวนา

5. เตรยมเวทเสวนาเพอใชอภปรายรวมกนของบคคลทสวมบทบาทสมมตตางๆ

6. เตรยมผทาหนาทดาเนนการเสวนาหรอพธกร ซงครควรเปนพธกรเองเพอควบคมการอภปรายใหอยในประเดนและเปนไปตามเวลา นอกจากนครควรเตรยมอาสาสมครจากนกเรยนเพอทาหนาทอนๆในการเสวนา เชน ฝายเครองเสยง ฝายจดเวท ฝายประเมนผล

7. เรมทากจกรรมโดยเลาสถานการณสมมตทเตรยมไว และแจงวตถประสงคการทากจกรรม

8. แบงกลมนกเรยน ใหมจานวนกลมเทากบบทบาทสมมต โดย 1 กลม รบผดชอบ 1 บทบาทสมมต

9. แจกใบกจกรรมและบตรบทบาทสมมตแตละบทบาทใหสมาชกทกคนในแตละกลม





1-34

10. ใหแตละกลมเลอก ประธาน และเลขานการกลม และทบทวนหนาทประธานและเลขานการกลม

11. ใหแตละคนศกษาบตรบทบาทสมมตทไดรบ หลงจากนนประธานกลมระดมความคด ประเดนททจะใหผแทนกลมนาเสนอการเสวนา

12. สมาชกในกลมเลอกตวแทนกลมเพอแสดงบทบาทสมมตทไดรบมอบหมาย และชวยกนเตรยมการอภปรายของผแทนกลม

13. จดเสวนาประเดนทศกษา โดยใหแตละกลมสงผแทนมารวมการเสวนาโดยมครหรอนกเรยนทไดรบการฝกฝนเปนผดาเนนการเสวนา

หลงการดาเนนการเสวนา

1. สมาชกในแตละกลม นาขอมลทไดในการเสวนา มาอภปรายรวมกนเพอสรปความคดเหนของกลม และนาเสนอในรปแบบตางๆ

2. ครขยายความรเพมเตมในประเดนวทยาศาสตรทเกยวของ

11. กลวธ สถานการณจาลอง (Simulation)

แนวคด

สถานการณจาลองหรอ Simulation เปนกลวธทชวยใหนกเรยนเรยนรแนวความคดหลก ปรากฏการณทางวทยาศาสตรหรอการทดลอง ซงไมอาจสามารถอธบายหรอสาธตใหเขาใจในหองปฏบตการได หรอการสาธตนนอาจเปนอนตราย หรอเปลยนสงทเปนนามธรรมซงไมสามารถมองเหนเปนรปธรรม โดยสรางสถานการณเหมอนใหเหตการณจรงหรอใกลเคยงกบสถานการณจรงซงอาจใชสอคอมพวเตอรสรางสถานการณจาลองขนและนกเรยนเรยนรจากการปฏสมพนธกบโปรแกรมคอมพวเตอรคลายการเลนเกม หรอใหนกเรยนเปนผแสดงตามบทบาทในสถานการณจาลองเหมาะสาหรบเดกชนประถมศกษาซงชนชอบการทากจกรรมเคลอนไหว

เรองทจดการเรยนการสอนดวยวธน เชน การเปลยนสถานะ การไหลเวยนของโลหต การทางานของเซลลแสงอาทตย การกลนลาดบสวนนามนดบ วฏจกรของนา และการแยกสารละลายดวยกระแสไฟฟา เปนตน

วธการ

เรมจากครออกแบบสถานการณ จดเตรยมสอ วสด อปกรณ บตรบทบาท แลวจดกจกรรมโดยใหนกเรยนแสดงบทบาทตามขอมลทกาหนด สรปเนอหา แกไขความเขาใจคลาดเคลอน และทายสดตองไมลมประเมนผลการเรยนรเพอตรวจสอบวานกเรยนเขาใจหรอไม อยางไร การประเมนนกเรยนอาจประเมนตาม สภาพจรง หรอประเมนโดยใชแบบทดสอบ ดาเนนการโดยมขนตอนดงน

1. คดเลอกบทเรยนทเหมาะสมกบการสรางสถานการณจาลอง โดยพจารณาทงเนอหา ความเปนไปไดและเวลาทใช

2. สรางสถานการณจาลองใหสอดคลองกบวตถประสงคและบทเรยน วยของนกเรยนและใกลเคยงความจรงมากทสด





1-35

3. จดทาบตรบทบาท จดหาอปกรณและสอประกอยการแสดงรวมทงสถานท

4. เรมตนทากจจรรมโดย ครชแจงวตถประสงคของกจกรรมสถานการณจาลอง

5. แบงบทบาทแรแสดงใหนกเรยน โดยอาจใชวธจบฉลากหรอขออาสาสมคร ถาจานวนนกเรยนมมากกวาบทบาททกาหนดไว ใหนกเรยนสวนหนงทาหนาทเปนผสงเกตการณ หรออาจใชวธผลดเปลยนการแสดง

6. แจกบตรบทบาทใหนกเรยนศกษา

7. อธบายสถานการณจาลองทสรางขนวาเรมตนอยางไร ดาเนนตอไปอยางไรและสนสดเมอไหร เพอใหเหนภาพรวมทงหมด

8. ใหนกเรยนทาความเขาใจบทบาทของตนเองใหกระจาง วาตองแสดงบทบาทอยางไร ขนตอนใด และเมอไหร

9. ใหนกเรยนซอมการแสดงอยางนอย 1 รอบ เพอตรวจสอบความเขาใจ และแกไขซกซอมจนนกเรยนทกคนเขาใจในบทบาทและจงหวะการแสดง

10. ใหนกเรยนแสดงตามบทบาท

11. ขณะทนกเรยนแสดง ครควรสงเกตการแสดงเพอเกบขอมลมาใชประกอบการอภปรายและคอยดแลใหการแสดงเปนไปอยางราบรนและถกตอง

12. เมอการแสดงสนสด ครอภปรายและสรปความรทไดรบ โดยดาเนนการดงน

• สมนกเรยนแตละบทบาท อธบายสงทแสดง

• สมนกเรยนอธบายการแสดงสถานการณจาลองทงหมด

• ตงคาถามเพออภปรายและสรปความรทไดจากการแสดง

• แกไขสงทเขาใจคลานเคลอน

• ขยายความรเพมเตม

12. กลวธ เกม (Game)

แนวคด

เปนกลวธทเหมาะสาหรบเสรมการเรยนวทยาศาสตรโดยเฉพาะในเดกเลก เนองจากทาใหนกเรยนไดรบความสนกสนานและไดเรยนรบรรยากาศทผอนคลาย นอกจากนนไมวานกเรยนจะเรยนเกงหรอเรยนออนตางกชอบการเลนเกมดวยกนทงสน จงชวยแกปญหาการขาดความเอาใจใสในการเรยนไดอกทางหนงดวย เกมทนามาประยกตใชในการเรยนการสอน ควรเปนเกมทนกเรยนคนเคย รกตกาคอนขางด วธการเลนไมซบซอน และผลตงาย เกมมหลายประเภทในทนจะเสนอเกม 5 ประเภท คอ





1-36

1. โดมโน (Dominoes)

2. เกมบตร (Card Game)

3. เกมกระดาน (Board Game)

4. เกมปรศนาคา (Puzzle)

5. เกมทายปญหา (Quizzes)

1) โดมโน

เปนเกมทเลนโดยนาชนสวนสเหลยมซงเรยกวาแผนโดมโนมาตอเขาคกนตามกตกาทกาหนด เชน ประเภทของสตว ชอสตว อาณาจกรพช–ชอพช ประเภทของพลงงาน-แหลงของพลงงาน จานวนตวเลขทบวกกนแลวเทากบสบ เปนตน เกมโดมโนเหมาะสาหรบการจดจาแนกประเภททเกยวของกนไมเกน 3 กลม เชน ประเภทธาต - สญลกษณธาต ชอธาต เมอตอแผนโดมโนไดถกตอง ผเลนจะไดคะแนนเทากบจานวนจดทอยบนแผนโดมโน ครสามารถกาหนดกตกาการคดคะแนน เชน ถาแผนโดมโนทตอกนถกตองและมจานวนจดของคะแนนเทากน ผเลนจะได คะแนน 2 หรอ 3 เทาของผลรวมของจานวนจด

e¡Áo´Áio¹¾Åa§§Ò¹

¾Åa§§Ò¹ÅÁ¾Åa§§Ò¹ÅÁ

¶�Ò¹¹ÒÌi¡Ò¶�Ò¹¹ÒÌi¡Ò

¾Åa§§Ò¹e¤ÁÕ¾Åa§§Ò¹e¤ÁÕ

äºoo Õe«ÅäºooÕe«Å

´Ç§oÒ·iµÂ�´Ç§oÒ·iµÂ�

¾Åa§§Ò¹ªÕÇÁÇÅ¾Åa§§Ò¹ªÕÇÁÇÅ

¾Åa§§Ò¹æÊ§oÒ·iµÂ�¾Å

a§§Ò¹

æÊ§oÒ·iµÂ

�

¡ÒÃe¤Åèo¹·Õè¢o§oÒ¡ÒÈ¡Ò

Ãe¤Åèo¹·Õè

¢o§oÒ¡ÒÈ

ÊÒÃ¡aÁÁa¹µÃa§ÊÕÊÒÃ¡aÁÁa¹µÃa§ÊÕ


¾Åa§§Ò¹¹iÇe¤ÅÕÂÃ �

¾Åa§§Ò¹¹iÇe¤ÅÕÂÃ�

¹éíÒµ¡

¹éíÒµ¡

e¡Áo´Áio¹¾Åa§§Ò¹














a§§Ò¹

æÊ§oÒ·iµÂ

�


Ãe¤Åèo¹·Õè

¢o§oÒ¡ÒÈ


a§§Ò¹

æÊ§oÒ·iµÂ

� ¾Åa§§Ò¹æÊ§oÒ·iµÂ�¾Å

a§§Ò¹

æÊ§oÒ·iµÂ

�


Ãe¤Åèo¹·Õè

¢o§oÒ¡ÒÈ


Ãe¤Åèo¹·Õè

¢o§oÒ¡ÒÈ

ÊÒÃ¡aÁÁa¹µÃa§ÊÕÊÒÃ¡aÁÁa¹µÃa§ÊÕ


ÊÒÃ¡aÁÁa¹µÃa§ÊÕÊÒÃ¡aÁÁa¹µÃa§ÊÕ ÊÒÃ¡aÁÁa¹µÃa§ÊÕÊÒ

Ã¡aÁÁa¹µÃa§ÊÕ

¾Åa§§Ò¹ÅÁ¾Åa§§Ò¹ÅÁ ¾Åa§§Ò¹ÅÁ¾Å

a§§Ò¹ÅÁ



¹éíÒµ¡

¹éíÒµ¡





¹éíÒµ¡

¹éíÒµ¡

¹éíÒµ¡

¹éíÒµ¡





1-37

2) เกมบตร

เปนเกมทเลนโดยใชบตร อาจเปนการจบคบตร หรอจดบตรเขาพวกตามกตกาทกาหนดบางกตกาอาจใหกตกาของการเลนรมม หรอการเลน “ผสมสบ” เกมบตรเหมาะสาหรบการจดกลม จดประเภทของสงทแสดงบนบตร

3) เกมกระดาน

เปนเกมทผเลนเดนตวหมากไปตามชองบนกระดาน จานวนชองทเดนเทากบจานวนแตมทไดจากการทอดลกเตา เชน เกมบนไดง เกมเศรษฐ เกมไตบนได ในชองทเดนควรใสความรทางวทยาศาสตรใหผเลนทเดนไปถงชองนนอานใหเพอนฟง หรอใสสงทผเลนจะตองปฏบต เชน ใหหยบบตรคาถาม ถาตอบคาถามไดจะไดเลนตอไป

4) เกมปรศนาคา

เปนเกมทายคาศพททางวทยาศาสตร มหลายลกษณะ เชน เกมอกษรไขว (Crossword) เกมอกษรสลบ (Anagrams) เกมคนหาคา (Word searches) เหมาะสาหรบใหเรยนรหรอทบทวนความหมายหรอมโนทศนของคาศพททางวทยาศาสตร

5) เกมทายปญหา

เปนเกมทใชทายปญหาทางวทยาศาสตร รปแบบของเกมมหลายแบบ อาจใชรปแบบของเกมทางทวซงเปนทนยมแลวใชคาถามทเกยวของเนอหาสาระทางวทยาศาสตร เชน เกม 20 คาถาม

เกมทกลาวเปนเกมทครสามารถผลตเองไดงายโดยใชวสดประเภท กระดาน ดนสอส ปากกาส หรอออกแบบในคอมพวเตอรแลงพมพออกมาใหมสสนสวยงามกจะทาใหเกมมรปลกษณทนาสนใจ สาหรบ





1-38

โรงเรยนทมความพรอมทางดานคอมพวเตอร กสามารถใชเกมคอมพวเตอรซงอาจผลตขนเองหอจดซอจากทมผจาหนายมาใชในการเรยนการสอน

วธการ

เกมใชไดผลดในการเพมความสนใจในการเรยนรของนกเรยน ใชในการสรปเนอหาประเมนผลการเรยนร และทบทวนความรเพอยาในสงทเรยนร และยงใชในการขยายความรโดยเฉพาะการเรยนรศพทวทยาศาสตรใหมๆ เหมาะสมกบเนอหาสาระไมซบซอนทเกยวของกบคานยาม ความหมาย มโนทศน การจดกลมและจดจาแนกทางวทยาศาสตร นอกจากนนยงใชในการจดกจกรรมพฒนานกเรยน เชน กจกรรมชมนม กจกรรมคาย เมอนาไปใชจะตองทาความเขาใจกบนกเรยนเกยวกบเกมทใชและความรทนกเรยน จะไดรบจากการเลนเกม เมอเกมจบ ครจะตองสรปความรและประเมนผลการเรยนรทกครง ขนตอนดาเนนการมดงน

1. วเคราะหเนอหา สาระวทยาศาสตร และชวงเวลาทเหมาะสมของการใชเกมในการเรยนการสอน

2. ออกแบบเกมใหเหมาะสมกบเนอหาสาระ จดประสงคการเรยนร เวลา และวยของนกเรยน สงทควรคานงถงในการออกแบบเกมไดแก

• เนอหาสาระทแฝงในเกม ไมควรซบซอน

• จานวนผเลน เลนคนเดยว เลนเปนกลม หรอเลนทงหอง

• กตกาการเลน เขาใจงาย เปนกตกาทนกเรยนคนเคย

• อปกรณทใช หางาย

• เวลาทใชเลนเกม ไมควรเกน 15-20 นาท

• วธการประเมนความรทนกเรยนไดรบหลงเลนเกม

3. จดทาเกม และทดลองใชกบนกเรยนกลมเลกๆเพอทดสอบประสทธภาพของเกม

4. นาขอมลทไดจากการทดลองมาใช มาปรบปรง และจดทาเกมใหเพยงพอกบจานวนนกเรยน

5. จดทาใบประเมนความรทนกเรยนไดรบหลงเลนเกม

6. กอนการเลนเกม ครแจงจดประสงคการเลนเกม ทงจดประสงคของเกมและเนอหาสาระทางวทยาศาสตรทตองการใหนกเรยนเรยนรจากเกม ทาความเขาใจในเรอง กตกา วธการเลน เวลาทใชเลน และนกเรยนซอมเลน กอนเลนจรง

7. ครเดนสงเกตนกเรยนขณะเลนเกม เพอชวยเหลอนกเรยนทไมเขาใจกตกา วธการเลนและแกไขปญหาทเกดขน รวมทงเกบขอมลในประเดนตอไปน

• นกเรยนเขาใจเนอหาสาระทางวทยาศาสตรทแฝงอยในเกมหรอไม

• นกเรยนมความเขาใจคลาดเคลอนในความรทางวทยาศาสตรประเดนใด

• นกเรยนเลนตามกตกาของเกมหรอไม





1-39

• กฎ กตกา และวธเลนเกมควรไดรบการแกไข ปรบปรงหรอไม อยางไร

8. ควบคมเวลาการเลนเกม

9. อภปรายและสรปหลงเลนเกม ในประเดนตอไปน

• ผลการเลนเกม ใครหรอกลมใดเปนผไดคะแนนสงสด

• ความรทางวทยาศาสตรในเกมและความเขาใจทคลาดเคลอน

• ความเขาใจทคลาดเคลอนทง กฎ กตกา วธการเลนเกม

• ความรทางวทยาศาสตรอนๆทเชอมโยงกบความรทไดจากการเลนเกม

10. ประเมนผลเรยนรเนอหาสาระในเกมโดยใชรปแบบอน เชน เขยนสนๆ เพอสรปความร เขยนแผนผงความคด นาเสนอหนาชนเรยน และทาแบบทดสอบ เปนตน





1-40

การใชเทคนคแผนทมโนทศนจดหลกสตรรายวชาและพฒนาหลกสตร โดย อศรยา ทองงาม ในการเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ไดกาหนดแนวทางในการจดหลกสตรของสถานศกษา ใหสถานศกษากาหนดวสยทศน จดประสงคทแสดงถง คณภาพของหลกสตรและการจดการเรยนการสอน เพอพฒนาผเรยนใหมความร ความคด กระบวนการเรยนร เจตคต คณธรรม และคานยมทสอดคลองกบการเปลยนแปลงของสงคม เศรษฐกจ สภาพแวดลอม ทงในระดบสากลและระดบทองถน ใหสถานศกษานามาตรฐานการเรยนรจากหลกสตรการศกษาขนพนฐาน มาวเคราะหและกาหนดสาระการเรยนร

จากการทผเขยนไดสารวจและศกษาการจดการเรยนการสอนวชาเคมระดบมธยมศกษาตอนปลายในจงหวดหนง พบวาหลายโรงเรยนจดหลกสตรการเรยนการสอนวชาเคมยงเปนระบบ กลาวคอไมคานงถงความรพนฐาน วค 4111 ทใหเรยนในภาคเรยนท 1 เปนหลกสตรวชาทผเขยนเหนวามปญหามากทสดเนอจากมการจดเนอหาทไมคานงถงความรพนฐานของผเรยน และผสอนตความหมายของคาอธบายรายวชาผดพลาด ดงรายละเอยดของคาอธบายรายวชาวทยาศาสตรพนฐาน วค 4111 ตอไปน

ศกษาวเคราะห โครงสรางอะตอม ชนดและจานวนอนภาคมลฐานของอะตอมจากสญลกษณนวเคลยรของธาต เปรยบเทยบการจดเรยนอเลกตรอนในระดบพลงงานตาง ๆในอะตอม ความสมพนธระหวางอเลกตอนในระดบพลงงานนอกสดกบสมบตของธาต และการเกดปฏกรยาสมบตของสารประกอบและเลขอะตอมของธาต การจดเรยงธาตในตารางธาต และทานายแนวโนมของสมบตของธาตในตารางธาตการเกดพนธะเคมในโมเลกลหรอในผลกของสาร ความสมพนธระหวางสมบตของสารในเรองจดเดอด จดหลอมเหลวและสถานะ กบแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของสารนน สมบตของโพลเมอร การนาโพลเมอรไปใชอยางเหมาะสม สมบต ประโยชน และปฏกรยาของคารโบไฮเดรต ไขมนและกรดไขมน โปรตนและกรดอะมโนโดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตร การสบเสาะหาความร การสารวจตรวจสอบ การสบคนขอมลและการอภปราย เพอใหเกดความร ความคด ความเขาใจ การสอสารสงทเรยนร มความสามารถในการตดสนใจ นาความรไปใชในชวตประจาวน มจตวทยาศาสตร จรยธรรม คณธรรมและคานยมทเหมาะสม

จากคาอธบายรายวชาดงกลาว ผสอนโรงเรยนหนงไดนาไปกาหนดหนวยการเรยนร ดงน

หนวยการเรยนรท ชอหนวยการเรยนร เวลา (ชวโมง)

1 2 3 4 5

อะตอมและตารางธาต พนธะเคม อตราการเกดปฏกรยาเคม ผลตภณฑปโตรเคม สารชวโมเลกล

14 8 4 6 8

จากคาอธบายรายวชาพบวามการกาหนดเนอหาททาใหผสอนตความหมายผด เชน สมบตของ

ธาตและการเกดปฏกรยา จากขอความนผสอนนาไปจดหนวยการเรยนร เปนหนวยการเรยนรท 3 เรอง





1-41

อตราการเกดปฏกรยา ซงไมนาทจะเปนการสอนเรองน หรอเรองพนธะเคม ทกาหนดใหเรยนเพยง 8 ชวโมง ซงเวลาเพยงเทานไมสามารถทาใหผเรยนเขาใจเนอหาได จงเหนไดวาเปนการจดหลกสตรทไมไดคานงถงความรพนฐานผเรยน ในหนวยการเรยนรท 3, 4 และ 5 ผเขยนคดวาไมควรนามาใหเรยนในภาคเรยนท 1 เนองจากเปนเนอหาทตองใชความรจากเรองอนเปนความรพนฐานและเรองเหลานกตองเรยนอกครงในภาคเรยนหลง นอกจากนการจดเรยงเนอหาในแตละภาคการศกษา แตละโรงเรยนจดตามความถนดหรอตามความสะดวกของผสอน โดยไมคานงถงความรพนฐานทตองใชในแตละสารประกอบเชงซอนของธาตทรานสชนกอนโดยทยงไมไดสอนเรองพนธะเคม

จากทกลาวมาผเขยนคดวาปญหาตางๆ มาจากการจดหลกสตรทไมคานงถงความรพนฐาน และการตความคาอธบายรายวชาของผสอนผดพลาด ทาใหผเรยนขาดความรความเขาใจอยางลกซงในสงทเรยน ผเรยนจงเกดความรสกและเจตคตทไมดตอวชาเคม ทาใหไมอยากเรยนวชาเคม ตงแตภาคเรยนท 1 สงผลตอการเรยนวชาเคมในภาคเรยนตอๆ ไป และในระดบอดมศกษา และยงสงผลตอการเลอกเรยนสาขาวชาทางดานเคม ทาใหเกดการขาดแคลนบคลากรสาขาเคม

การจดหลกสตรโดยใหแตละทองถนจดตามสภาพของแตละทองถนนนควรเปนรายวชาทไมใชวชาวทยาศาสตร เนองจากวชาวทยาศาสตรเปนวชาทตองอาศยความรพนฐานเปนสาคญ ผเรยนตองมความรพนฐานเพยงพอทจะเรยนเรองตาง ๆ ความรพนฐานจงเปนสงสาคญ ซงถอไดวาเปนประสบการณ ทสาคญทตองนามาใชชวยในการเรยน เพอใหเกดความร ความเขาใจอยางลกซง เกดมโนทศนในสงทเรยนและเปนการเรยนรอยางมความหมาย (Rop. 1999) ผเขยนเหนวาแผนทมโนทศนเปนเทคนคทสามารถนามาใชชวยในการจดหลกสตรรายวชาได

แผนทมโนทศนเปนแผนภาพการเชอมโยงมโนทศน ทแสดงความสมพนธระหวางมโนทศนตาง ๆซงมโนทศนเหลานจะมความสมพนธกน โดยใชคาเชอมอยางมลาดบขนและเปนระบบ เทคนคแผนทมโนทศนไดมการใชเปนครงแรกโดย Joseph D. Novak แหงมหาวทยาลยคอรแนล เพอชวยเหลอนกศกษาดานวทยาศาสตร (Novak, 1990) เพอใหนกศกษาเกดการเรยนรอยางมความหมาย Novak มความเหนวาความรเรองใดกตามจะประกอบดวยมโนทศนหลายมโนทศนเมอนามาจดความสมพนธอยางมระบบระเบยบ จากมโนทศนทกวางและครอบคลมไปสมโนทศนทแคบและเฉพาะเจาะจง และมคาเชอมระหวางมโนทศน จะทาใหเหนความสมพนธของมโนทศนตางๆ ไดอยางเปนระบบดงตวอยางการเขยนแผนทมโนทศนตอไปน





1-42

เทคนคแผนทมโนทศนสามารถนามาใชในการจดหลกสตรรายวชาและพฒนาหลกสตรได โดยจะชวยทาใหเหนความชดเจนของมโนทศนตางๆ ทเชอมกนแผนทมโนทศนของหลกสตรรายวชาจะแสดงใหเหนความสมพนธของมโนทศนทงหมดอยางเปนระบบ เปนการจดระบบในรปความสมพนธของความร แทนทจะเปนการเขยนเปนเรองๆ แบบโดยเดยว (Novak and Gowin, 1984) การสรางแผนทมโนทศน ผสรางจะตองมความเขาใจเนอหาความรเปนอยางด จงจะสามารถกาหนดหรอเลอกมโนทศนหลกและมโนทศนยอยได รวมทงแสดงลาดบความสมพนธระหวางมโนทศนตางๆ ได

ผเขยนขอเสนอตวอยางแผนทมโนทศนเรองโครงสรางอะตอม เพอใหเหนแนวทางในการจดทาแผนทมโนทศนเรองอน ๆ ดงน





1-43

Tananone (1990) ไดใชแผนทมโนทศนในการพฒนาหลกสตร โดยไดเสนอแนวทางในการสรางแผนทมโนทศนไว ดวยการกาหนดมโนทศนหลก จดลานบจากมโนทศนจากมโนทศนทกวาง ครอบคลมไปสมโนทศนยอยๆ ลงไปเรอยๆ แลวเชอมโยงความสมพนธระหวางมโนทศนตางๆ เพอใหมองภาพไดชดเจนขน ปรบปรงแผนทมโนทศนใหครบถวน และตรวจสอบความตรงของแผนทโดยผเชยวชาญวามเนอหาครอบคลมเนอหาหรอไม หลงจากจดทาแผนทมโนทศนแตละเรองแลว นามโนทศนหลกๆ ของแตละเรองมาทาแผนทมโนทศนของทงวชา เพอใหเหนความเชอมโยงของแตละเรอง และลาดบกอนหลงของเนอหาทเปนความรพนฐานของกนและกน

การใชเทคนคแผนทมโนทศนในการพฒนาหลกสตรรายวชา จงเปนโครงสรางความรในแบบทตางไปจากการพฒนาหลกสตรในแนวอนๆ และสามารถใชพฒนาหลกสตรไดอยางตอเนอง เนองจากหลกสตรตองมการพฒนาตลอดเวลา การใชเทคนคแผนทมโนทศนในการพฒนาหลกสตรรายวชา จะชวยตอบสนองความตองการของนกพฒนาหลกสตรได เนองจากแสดงใหเหนวาทาไมจงจดมโนทศนนนเขาไปอยในรายวชานนๆ ในขณะทบางคนคดวาควรตดมโนทศนนนออก นอกจากนแผนทมโนทศนรายวชายงมสวนชวยใหเหนอยางชดเจนวา ควรจะแบงหนวยหรอจดหนวย (Unit) ในรายวชานนออกเปนอยางไร และในแตละหนวยจะประกอบดวยเนอหาอะไรบาง ทาใหผสอนและผเรยนมองภาพความสมพนธระหวางมโนทศนทงรายวชาได





1-44

และแผนทมโนทศนรายวชายงเปนสงกากบหรอกาหนดทศทางใหผสอนและผเรยนดาเนนกจกรรมของตนเองไปในทศทางเดยวกน __________________________________________ รายการอางอง Novak. J. D. “Concept mapping : A useful tool for science education.” Journal of Research in science Teaching ( 1990 ) : 923 – 949. Novak. J. D. and Gowin. D. B. Learning How to learn : Cambridge Massachusetts : University Press, 1984. Rop, C. J. “Student perspectives on success in high school chemistry.” Journal of Research in science Teaching Vol. 36 No.2 ( 1999 ) :221 – 237. Tannanone, Anchalee. “Concept Mapping : Aid to curriculum. Development for University Course in Thailand” Dissertation for the Degree of Philosophy. Faculty of the Graduate School of the University of Kansas. 1990.





1-45

การสรางและการใชสอการเรยนการสอน... ดร.ประมวล ศรผนแกว3

สอการเรยนการสอน หมายถงสงทครใชประกอบ หรอใชแทนการบรรยายหรออธบายเพอใหนกเรยนเกดการเรยนร พฒนาทกษะ และเจตคตใหบรรลผลตามจดประสงคการเรยนการสอนและตามจดหมายของหลกสตรไดดยงขนหรอเรวยงขน เชน หนงสอ รปภาพ แผนผง เทปเสยง วดทศน อปกรณ ชดการเรยน คอมพวเตอรชวยสอน บทเรยนออนไลน เปนตน สอนอกจากจะเปนตวกลางเชอมโยงใหเกดการเรยนรระหวางครและนกเรยนแลว สอยงชวยกระตนใหนกเรยนอยากเรยนร และชวยใหนกเรยนสามารถเรยนรไดดวยตนเอง ดงนนสอการเรยนการสอนจงมบทบาทสาคญมากตอการเรยนรของนกเรยน

อยางไรกตามการเรยนการสอนทชวยสงเสรมใหผเรยน ไดรบความรและประสบการณในสาขาวชาทเรยนไดอยางม ประสทธภาพนน ควรจะมลกษณะทเปนการสอสารแบบสองทาง ดงน

ประเภทของสอการเรยนการสอน

การจาแนกสอการเรยนการสอนสามารถจาแนกโดยอาศยเกณฑตาง ๆ กน ซงจะไดประเภทของสอการเรยนการสอนแตกตางกนไป ถาพจารณาลกษณะของสอเปนเกณฑ เราอาจจดสอเปนประเภทตางๆ ดงน

1. สอสงพมพ เชน หนงสอ (หนงสอทวไป หนงสอการตน หนงสอสามมต) รปภาพ (ภาพถาย ภาพวาด) แผนผง โปสเตอร แผนพบ แผนใส จดหมายขาว วารสาร เปนตน

2. สออเลกทรอนกส หรอสอดจตอล เชน เทปเสยง วดทศน มลตมเดย ซดรอม วซด ดวด วดโอคลป หนงสออเลกทรอนกส เปนตน

3. สอสงประดษฐ เชน อปกรณทดลอง อปกรณสาธต แบบจาลอง เปนตน

4. สอประสม เชน บทเรยนสาเรจรป บทเรยนออนไลน คอมพวเตอรชวยสอน เปนตน

3 ผเชยวชาญพเศษ สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

สอการเรยนการสอน

องคความรและประสบการณ ผสอน

ผเรยน





1-46

การพจารณาเลอกใชสอการเรยนการสอน

ไมวาจะเปนสอทครสรางขนเอง หรอสอทครซอหามาใช ครตองวางแผนวาจะใชสอประเภทใด และชนดใด ในขนตอนใดของการจดการเรยนร เชน ขนนาเขาสบทเรยน หรอสรางความสนใจ ขนจดกจกรรมการเรยนรหรอสารวจคนหา ขนอธบายและสรป ขนขยายความร หรอมอบหมายงาน หรอขนประเมนผลการเรยนร เปนตน

ในปจจบนนมสอการเรยนการสอนใหครเลอกใชมากมาย มใหซอและสามารถขอไดจากหนวยงานตางๆ ทงหนวยงานราชการและเอกชน แตสอบางชนดอาจไมตรงกบจดประสงคการเรยนรทตองการ หรอวยของนกเรยน ดงนนครจะตองเลอกสอมาใชใหเหมาะสม และบางครงครตองสรางสอขนมาใชเอง โดยมหลกการสรางสอการเรยนการสอน เพอชวยใหผเรยนเกดความสนใจ สนกสนาน และเกดการเรยนรและพฒนาการคดบรรลวตถประสงคของการเรยนร ดงน

1. ความสอดคลองกบผลการเรยนรทคาดหวง หรอตวชวดของหลกสตร 2. ความเหมาะสมกบวยของนกเรยน

3. การกระตนและสงเสรมใหนกเรยนพฒนาการคด

4. การขยาย หรอตอยอดการเรยนรของนกเรยน

5. ความสะดวกในการใช และการเกบรกษา 6. ความคงทนและความเรยบรอยของสอ

7. ไมขดแยงกบวฒนธรรม และศลธรรม

8. การตดตามผลของการใชเพอการพฒนาใหมประสทธภาพ และประสทธผลมากขน

9. สงเสรมใหนกเรยนเรยนรดวยตนเอง

การออกแบบและผลตสอการเรยนการสอน

กรณทสอการเรยนการสอนทมอยไมสามารถนามาใชได หรอไมเหมาะสมทจะนามาปรบปรงใช หรอไมมสอการเรยนการสอนทตองการใชในแหลงบรการสอการเรยนการสอนใดเลย กจาเปนตองออกแบบและสรางสอการเรยนการสอนขนมาใหม การออกแบบกตองพจารณาปจจยทเกยวของดงตอไปน

วตถประสงค : ตองการใหผเรยนเกดความร เจตคตและทกษะใด

ผเรยน : มความรและทกษะพนฐานทจาเปนในการเรยนรหรอไม

ราคา : มงบประมาณในการผลตมากนอยเพยงใด

ฝายเทคนค : มหรอไมในการผลต

อปกรณ : มอปกรณและสงอานวยความสะดวกทจาเปนตองใชในการผลตหรอไม

เวลา : มเวลาเพยงพอในการผลตหรอไม





1-47

การประเมนสอและวธการเรยนการสอน

หลงจากการจดกจกรรมการเรยนการสอนแลว จาเปนตองมการประเมนผลกระบวนการเรยนการสอนเพอใหไดขอมลทชวยใหผสอนทราบวา การเรยนการสอนบรรลวตถประสงคมากนอยเพยงใด สงทตองประเมนไดแก การประเมนผลสมฤทธของผเรยน วาบรรลตามวตถประสงคแตละขอทกาหนดไวมากนอยเพยงใด การประเมนสอและวธการเรยนการสอน เพอใหทราบวาสอและวธการสอนทใชมประสทธภาพมากนอยเพยงใด ตองปรบปรงแกไขหรอไม ชวยใหผเรยนมผลสมฤทธเพมขนหรอไม การประเมนผลสอการเรยนการสอนควรใหครอบคลม ดานความสอดคลองกบวตถประสงคการเรยนการสอน ดานคณภาพของสอ เชน ขนาด รปราง ส ความชดเจนของสอ การประเมนผลกระบวนการเรยนการสอน จะทาใหไดขอมลทเปนประโยชนตอการปรบปรงและพฒนาวธการสอนและการใชสอการเรยนในครงตอๆ ไปใหมประสทธภาพมากขน

ขอควรคดในการใชสอการเรยนการสอน

เพอใหการใชสอการเรยนการสอนแตละครงเกดประสทธภาพตอการเรยนการสอนสงสด จงขอเสนอขอเตอนใจสาหรบผสอนใหระลกถงปจจยตางๆ ในการใชสอการเรยนการสอนดงน

1. ไมมสอการเรยนการสอนใดทเหมาะสมกบทกจดประสงคการเรยนการสอน

2. ควรใชสอการสอนใหเหมาะสมกบจดประสงคการเรยนการสอนทกาหนดไว

3. ผใชสอการเรยนการสอนจะตองคนเคยกบเนอหาและวธการนาเสนอของสอชนดนนๆ

4. สอการเรยนการสอนจะตองเหมาะสมกบวธสอนและกจกรรมทใชในการเรยนการสอน

5. สอการเรยนการสอนจะตองเหมาะสมกบสมรรถภาพ และวธการเรยนของผเรยน

6. สอการเรยนการสอนจะตองใหความเปนรปธรรม

7. ควรจดสงแวดลอมและสงอานวยความสะดวกใหเหมาะสมกบสอการเรยนการสอนทใช

8. ควรทดลองใชสอการเรยนการสอนกอนใช และสอนนควรมคมออธบายการใชทชดเจน

แนวทางการใชสอการเรยนการสอนเรองพลงงานและสงแวดลอม ภายใตโครงการรงอรณ

สอการเรยนการสอนทใชประกอบกจกรรมการเรยนรเรองพลงงานและสงแวดลอม ควรมลกษณะดงน

1. เปนสอทมลกษณะบรณาการสอดแทรกไดทกวชา โดยยดผลการเรยนรเปนหลก

2. เปนสอทยดผเรยนเปนสาคญ

3. เปนสอทมลกษณะปฏสมพนธ ยดหยน และสามารถปรบใหสอดคลองกบจดประสงคการเรยนรและผเรยน





1-48

4. เปนสอทกระตนใหผเรยนเกดการวเคราะห

5. เปนสอทใหประสบการณตรง สามารถเชอมโยงกบวถชวต ภมปญญาทองถน และปญหาในชมชน ประเทศ และโลกทงในปจจบนและอนาคต

6. เปนสอทมรปแบบหลากหลาย เชน หนงสอเสรมความร หนงสอการตน วดทศน สอมลตมเดย เกม แผนภาพ สถานการณจาลอง แผนท แผนภม และคอมพวเตอรชวยสอน เปนตน

วธใชสอการเรยนการสอน

1. ผสอนและผเรยนใชสอรวมกน (เรยนรจากการมปฏสมพนธระหวางผสอนและผเรยน)

2. ผเรยนจดทา (ผลต) และใชสอรวมกน (เรยนรจากการศกษารวมกน)

3. ผเรยนมปฏสมพนธกบสอ (เรยนรจากสอ)

4. ผเรยนมปฏสมพนธกบสงแวดลอม (เรยนรจากสงแวดลอม)

การวดและประเมนผล

การวดและประเมนผล ตองอาศยผลการเรยนรเปนหลก ทงนตองทาการประเมนผลเปนระยะอยางตอเนองดวยการประเมนผลตามสภาพจรง(Authentic assessment) เพอใหสอดคลองกบการจดกจกรรมการเรยนรแบบผเรยนเปนศนยกลาง โดยการวดและประเมนสงตอไปนของผเรยน

1. การปฏบตจรง โดยดความรวมมอรวมใจในการทากจกรรมการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม และทกษะการปฏบตงาน

2. ผลสาเรจของโครงการ/ กจกรรม ทนาไปสการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมอยางยงยน ไดแก การาความรไปปฏบตจรงในวถชวตจนเปนนสย

3. การตดตามสารสนเทศททนสมยเกยวกบพลงงานและสงแวดลอม 4. พฒนาการในดานมโนทศนและเจตคตตอการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม

ผประเมนไดแก ผสอน เพอ ตวผเรยน ผปกครอง และชมชน เครองมอชวดผลไดแก แบบทดสอบ แบบสอบถาม แบบสงเกต แบบสมภาษณ แบบตรวจสอบการปฏบตงานและแฟมสะสมงาน เปนตน

เอกสารอางอง

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. สอการสอนระดบมธยมศกษา เลมท 1 หนวยท 1–5. กรงเทพฯ : หางหนสวนสามญนตบคคลสามเจรญพานช, 2525.

สถาบนสงแวดลอมไทย. เอกสารโครงการรงอรณชดท 2 แนวทางการสงเสรมการปฏบตงานเพอการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม เลมท 6 การจดกจกรรมการเรยนการสอน. กรงเทพฯ บรษท ด เอมเพอเรอร พ กรป จากด, 2544