หอเกยรตยศ

หลวงกลยาณมตตาวาส ( ทบ พาทยโกศล ) หลวงกลยาณมตตาวาส ชอเดมวา ทบ บดามารดาชออะไร ไมมใครทราบ สกลเดมคอ ชสตย พนเพดงเดมอยทอยธยา แตไดยายเขามาอยในกรงเทพฯ ประมาณรชกาลท ๒ มาตงบานเรอนอยทหลงวดกลยาณมตร ในบรเวณทดนของเจาพระยาบดนทรเดชา ครงหนงเจาพระยาบดนทรเดชา เคยคดจะใหครทบ เปนเจาภาษซง เพอใหรำารวยขนบาง ทำาอยได ๒-๓ ป แตไมไดร ำารวยขนมาเลย เพราะทานเปนคนตรงและใจออน จงเลกเสย และหนมายดอาชพทำาพณพาทยเพยงอยางเดยว ครทบไดเปนเจากรมของวดกลยาณมตร นบตงแตนนมาผคนจงมกเรยกทานวา  เจากรมทบ“ ”        ทานมพนอง ๔ คน รวมทงตวทานดวย ทเปนชายมชอ วน กบ จอน และเปนหญงชอ คอน ทานเจากรมทบ ถงแกกรรมเมอประมาณป พ.ศ ๒๔๖๒ ทานมภรรยา ๓ คน ชอ แสง นวล และสข ภรรยาทชอ แสง เปนไทยอสลาม มบตรหญง ชอ หน และบตรชายชอ ทว บตรหญงนนไดสมรสกบนายชน สนทรวาทน นองชายของพระยาเสนาะดรยางค(แชม) มบตรชายหญงชอ ฉตร ชอ และชน ซงมฝมอทางดนตรถงขนเปนครทกคน         สวนบตรชายทชอ ทว นน กคอครดนตรฝมอเยยม ซงเรยกขานกนวา  จางวางทว“ ” ผสบสกลพาทยโกศล ตอมานนเอง และเปนผทมบตรชายหญงฝมอดนตรดมาก คอ นายเทวาประสทธ พาทยโกศล และคณหญงไพทรย กตตวรรณ ตวคณแมแสงเอง กเปนนกดนตรทมความชำานาญทางเครองสาย โดยเฉพาะจะเข จนกระทงไดเปนครดนตรของเจานายในราชสำานกหลายพระองคในสมยรชกาลท ๕ นอกจากนนยงมฝมอทางเหลาลกระนาด และประดษฐเครองดนตรอกดวย ภรรยาทชอนวล มบตรชายอยเพยงคนเดยวชอ แมว หรอละมาย พาทยโกศล ซงเปนนกดนตรมฝมอทางเครองหนงเปนเยยม รจกกนในนามวา ครแมว เครองหนง“ ” สวนภรรยาทชอ สข นน เขาใจวาไมมบตรดวยกน         เจากรมทบ เปนผสบสกลนกดนตรมาแตเดม เปนนกดนตรทมฝมอมาก สามารถเลนดนตรไดทกชนด แตชำานาญทางซอสามสายเปนพเศษ หลงจากททานเลกทำาอาชพเปนเจาภาษซงแลว เจาพระยาบดนทรเดชา ไดพาทานไปประจำาวงพณพาทยของสมเดจเจาฟาภาณรงษสวางวงศ กรมพระยาภาณ

พนธวงศวรเดช(วงบรพา) อยระยะหนงแลวเลกไป นอกจากนนยงรบหนาทเปนหวหนาวงดนตรประจำาบาน ของ พระยาภาสกรวงศดวย         ในทางสวนตว เจากรมทบ เปนครทเอาจรงเอาจงกบการสอนมาก คอยเคยวเขญใหศษยทองจำาและฝกดนตรจนจำาแมน ถาใครตอเพลงไมไดดงใจนก กถงขนาดลงโทษรนแรง เชน เอาธปจหลง เปนตน เปนเหตใหบรรดาลกศษยกลวเกรงเปนอนมาก  ศษยของทานเจากรมทบ เปนนกดนตรทมชอเสยงหลายคน เชน ครฉตร ครชอ ครแมว เปนตน         ทานเจากรมทบเปลยนจากนามสกล ชสตย เปน พาทยโกศล ตามท“ ”สมเดจเจาฟาบรพตรสขมพนธ กรมพระนครสวรรควรพนต ประทานกอนทจะแกกรรมไมกป นบเปนนามสกลทเหมาะมาก เพราะลกหลานกไดรบสบทอดมรดกทางดนตรทงในเชงวชาการ ในทางปฏบต และในสวนเครองดนตรตอมาอกหลายชวคน จนกระทงปจจบนน

พระเสนาะดรยางค ( ขนเณร ) พระเสนาะดรยางค (ขนเณร) เปนหวหนาวงดนตรหลวงสมยตนรชกาลท ๕ สมเดจพระเจาบรมวงศเธอเจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ ทรงบนทกไวในสาสนสมเดจวา เปนครดนตรทมฝมอมากคนหนง และไดทรงตอเพลงแปะ จากทานขนเณรนตงแตยงทรงพระเยาว พระเสนาะดรยางค (ขนเณร) น เขาใจวาจะเปนผรงตำาแหนง "เสนาะดรยางค" คนแรกของกรงรตนโกสนทร เพราะยงสบหาผรงตำาแหนงนกอนทานไมได ไดชอวาตระนาดไหวเรยบ และทางเพลงดมาก ผดกบนกดนตรหลวงทงหลายในยคตนรชกาลท ๕ ทกคน ไมสามารถคนประวตไดละเอยดมากไปกวาน และจากการเทยบประวตแลว ทานคงจะเปนเจากรมพณพาทยหลวงคนแรกในรชกาลท ๕ เพราะตอมาเมอทานสนชวตแลว พระประดษฐไพเราะ (ตาด) จงรงตำาแหนงเจากรมพณพาทยหลวงตอมา ตำาแหนงเสนาะดรยางคนไดวางมาหลายป ตอมาพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวจงพระราชทานแก นายแชม สนทรวาทน เมอวนท ๑๐ ตลาคม พ.ศ. ๒๔๔๖ และนบเปนเจากรมพณพาทยหลวงคนท ๓ ในแผนดนพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๕ ตอจากนนไมมใครไดรบพระราชทานตำาแหนงเสนาะดรยางคอกเลย

นายจำาเนยร ศรไทยพนธ   นายจำาเนยร ศรไทยพนธ มนามเดมวา "ผลด" เกดเมอวนท ๒๑ ตลาคม พ.ศ. ๒๔๖๓ ทตำาบลบางระทก อำาเภอสามพราน จงหวดนครปฐม บดาชอนายนาค ศรไทยพนธ มารดาชอนางเปลยน ศรไทยพนธ มพนองรวมบดามารดา ๒ คน คอพชายชอ ขนทอง และพสาวชอ แมนมาด พ.ศ. ๒๔๘๔ นายจำาเนยร ศรไทยพนธ ไดสมรสกบนางสาวผองศร สขสมย มบตรชายหญง ๔ คน คอ อนงค อานภาพ อรามศร และอารย ทง ๔ คนน เปนนกดนตร ๓ คน ไมเปน ๑ คน โดยเฉพาะอนงค ศรไทยพนธ เปนนกรองเสยงดเยยมของวงกรงเทพมหานคร นายจำาเนยร ศรไทยพนธ ไดเรมเรยนหนงสอทโรงเรยนประชาบาลบางระทก วดดอนหวาย อำาเภอสามพราน จงหวดนครปฐม จนจบชนประถมปท ๔ แลวไดออกมาชวยบดามารดาทำานา         ขณะมอายได ๙ ป กไดเรมเรยนดนตรไทยกบครสม พลโคกหวาย นกดนตรไทยชาวอำาเภอบางเลน ซงยายมาอยใกลบานนายจำาเนยร ไดเรยนรวมกบเพอนๆ รวม ๘ คน ครคนแรกทสอนใหอยางจรงจงคอครทองด เดชชาวนา ไดสอนใหตฆองวงใหญเปนอนดบแรก เพลงแรกทเรยนคอ เพลงสาธการ ตอมาครขนทอง บางระจน ไดรบมอบตอจากครทองด ใหฝกสอนใหชำานาญจนสามารถออกงานไดในเวลาเพยง ๖ เดอน ประมาณเดอนพฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๗๒ ครสม กไดจดใหเปนวงป พาทยเดกอาย ๙-๑๒ ป เลนออกงานครงแรกเมอออกพรรษปเดยวกนนน ตอมามผวาจางไปเลนอยเสมอจนชำานาญมากขน เพลงทเลนในครงนนไดแก  เพลงสาธการจนจบโหมโรงเยนโหมโรงเชา เพลงฉงพระฉน เพลงโหมโรงเสภา เพลงเถา และเพลงตบ         ในสมยนนหลวงเสยงเสนาะกรรณ (พน มกตวาภย) ไดรองเพลงโดยการขบเสภาออกอากาศจากสถานวทยศาลาแดงเปนประจำาทกวน นายจำาเนยร ศรไทยพนธ ไดหดรองเรยนแบบเปนศษยประเภท "ลกจำาทางอากาศ" สมารถถอดแบบลลาไดดมาก จงไดรองรวมกบวงปพาทยออกงานตางๆ อยเสมอ นอกจากนนายจำาเนยร ยงเปาป ตระนาด ตฆอง และตเครองหนงไดอกดวย ตอมาเมออายได ๑๖ ป นายเป ยม อยมง ผเปนลง ไดพามาฝากตวเปนศษยของครหรง พมทองสก ครดนตรไทย ทมชอเสยงทประตนำาภาษเจรญ จนอาย

ได ๑๗ ป กไดไปตอป จากครจนทร หลงวดหนง บางขนเทยน ครจนทรไดจบมอตอปในและป ชวาให โดยตอเดยวเชดนอกป ใน เดยวสารถป ใน และสระหมาปชวา ระยะนไดเปนคนเปาป ประจำาวงครหรงเรอยมา ครหรงไดตอเพลงเดยวอนใหอกมาก เชน แขกมอญ พญาโศก ลาวแพน เปนตน         นอกจากนยงมครเพลงอกหลายทานตอเพลงให เชน ครหน (ไมทราบนามสกล) ครอบเครองแบบนาฎศลปให และตอเพลงตระโหมโรงให ครหวง จบมอเรยนโหมโรงกลางวน และยกครครอบเครองอกครงเมอเรยนจบ ครหลวงบำารง (ไมทราบนามเดม) ตอเพลงหนาพาทย ไหวคร อาจารยมนตร ตราโมท ยกครแลวจบมอองคพระพราพ ครสอน วงฆอง ตอองคพระพราพใหเตมองค ครโชต ดรยประณต ครเทยบ คงลายทอง และครเทวาประสทธ พาทยโกศล ไดสอนเทคนคตางๆ เพมเตมให เฉพาะเพลงทยอยเดยว ไดตอจากครคงศกด คำาศร และเฉพาะเพลงบวลอย สระหมาแขก สระหมาไทย นน ไดตอจากครโชต ดรยประณต         ประมาณป พ.ศ. ๒๔๙๖ นายจำาเนยร ศรไทยพนธ อายได ๓๓ ป จงไดสมครเขาทำางานทกรมประชาสมพนธสมยหมอมหลวงขาบมงคลกญชร เปนอธบด ในตำาแหนงศลปนจตวา ไดรบราชการมาจนเกษยณอาย เมอ พ.ศ. ๒๕๒๔ ตำาแหนงสดทายกอนการเกษยณอาย คอ ศลปน ระดบ ๔ นบแต นายจำาเนยร ศรไทยพนธ มารบราชการทกรมประชาสมพนธ นายจำาเนยรไดแสดงความสามารถทางดนตรหลายดาน นอกจากจะเปาป ดทสดคนหนงแลว ยงเลนเครองดนตรไดแทบทกชนด (ยกเวนขมและจะเข) ทงยงอานโนตไดทงไทยและสากล มความรมาก ทงภาคทษฎและปฏบต มผลงานดานแตงเพลงไทยใหมๆเปนจำานวนมาก และเปนครสอนดนตรไทยทสถาบนการศกษาตางๆ ไดแก จฬาลงกรณมหาวทยาลย คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบดและเปนนกดนตรประจำาวงตางๆ อกมาก วงการดนตรไทยจงยกยองเปนครดนตรไทยผมฝมอชนนำาคนหนงในปจจบน         ผลงานเพลงไทยทนายจำาเนยร ศรไทยพนธ แตงไวมหลายประเภท ทงทางรอง ทางเครอง ทางเดยว และบทรองเพลงตางๆ ประเภทแตงทางขบรองไวครบทงเถาไดแกทยอยยศฯ สรองลำาปาง ตามกวาง ยอเร มอญขวางดาบ ศรธรรมราช สองฝงโขง และนำาลอดใตทราย เปนตน ประเภทประพนธ

บทรอง ไดแก เทพชาตรเถา ตอยตลงเถา นาคนมตรเถา และนกกระจอกทองเถา (แตงรวมกบครสมาน ทองสโชต และคณบญยง เกตคง) เปนตน ประเภททางเดยว เชน ทยอยญวนเถา กราวเรงพล แสนสดสวาท (สองชนและชนเดยว) ใบคลง (สองชนและชนเดยว) เปนตน         ประเภทแตงขยายและตดลงจากของเดมทมอย ไดแก เพลงเทพสรอยสนเถา ซงไดรบรางวลพณทอง รองชนะเลศ จากธนาคารกสกรไทย เมอ พ.ศ.๒๕๒๕ เพลงจนเกบบฟผาเถา และเพลงลาวดำาเนนทรายเถา เปนตน          นายจำาเนยร ศรไทยพนธ มความสามารถในการรองเพลงไดดมากดวย ทงเพลงหนาพาทยตางๆ เพลงประกอบการเลนละคร เพลงออกภาษาตางๆ งานเผยแพรดนตรไทย นอกจากงานออกอากาศประจำาทสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย กรมประชาสมพนธ และงานสอนดนตรไทยตามสถาบนการศกษาหลายแหงแลว กมการบนทกเสยงไดแก บนทกเสยงกบวงดนตรพลายมงคลทจสแมค บนทกเสยงกบวงดนตรดรยประณต (พ.ศ. ๒๕๐๕-๒๕๐๖) ทบรษทยซมอน บนทกเสยงกบวงดนตรเกตคง เมอ พ.ศ. ๒๕๑๖ และบนทกเสยงรองเพลงประกอบภาพยนตเรองเงาะปา ตลอดเรอง นอกจากนยงบนทกเสยงกบวงดนตรอนๆ ไวอกมาก ปจจบน ทานพกอยทบานเลขท ๗๓/๒๒ แฟลตกองทพบก ถนนวภาวดรงสต ตำาบลสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพมหานคร.

นางเจรญ พาทยโกศลหมอมเจรญ หรออกนยหนง นางเจรญ พาทยโกศล ซงไดรบยกยองวารองเพลงด ทงลลาและจงหวะ เสยงดงกงวาน และกระแสเสยงไพเราะอยางหาคนเทยบไดยาก และทงเปนครทางรองซงมลกศษยมากมายซงไดประสบความสำาเรจกนไปหลายคน คณแมเจรญ พาทยโกศล หรอทเรยกกนตดปากวา หมอมเจรญ เกดเมอวนจนทร เดอน ๘ ปชวด ตรงกบเดอนกรกฎาคม พ.ศ.๒๔๑๙ เปนบตรนายชน นางแห รงเจรญ ซงมอาชพทำาสวนอยทบานเชงเลน ตำาบลบางเชอกหนง มพนอง ๘ คน เมออายได ๑๐ ป พสาวซงเปนลกของปา ชอ หมอมตลบ กญชร ณ อยธยา ไดนำาตวเขามาฝกหดขบรองและฟอนรำาอยในวงของพระองคเจาสงหนาทราชดรงคฤทธ หรอทเรยกวาวงบานหมอ

ตอมาไดเปนหมอมในเจาพระยาเทเวศรวงศววฒน (ม.ร.ว.หลาน กญชร) และมบตร ๒ คน        เมอราว พ.ศ.๒๔๕๒ จงไดออกจากวงบานหมอแลวไปอยกบจางวางทว พาทยโกศล บตร ๔ คนทเกดแตจางวางทวนนเสยชวตตงแตยงเยาว ในขณะเดยวกนคณแมเจรญกไดเลยงดเดกชายนก (คอนายเทวาประสทธ) และเดกหญงไพฑรย (คอคณหญงไพฑรยกตตวรรณ) บตรของจางวางทวตงแตเลก ประหนงวาเปนบตรของตนเอง ทงยงประสทธประสาทวชาดนตรใหดวย ในกาลตอมาคณแมเจรญถงแกกรรมดวยโรคชรา เมอวนท ๒๗ พฤษภาคม พ.ศ.๒๔๙๘ มอายได ๗๙ ป         เมอครงทเรมเขาไปอยในวงบานหมอนนไดหดฟอนรำากบหมอมเลอน และเคยไดแสดงละครดกดำาบรรพบาง สวนทางดานการดนตรนนไดเปนศษยหลวงเสนาะดรยางค (ทองด พงษทองด) ซงเปนนายวงปพาทยของวงบานหมอ ขณะนน และเปนศษยทางรองของหมอมเปรม ทางรองทหมอมเปรมตอใหนน เปนทางเกาแกททานตอมาจากเจาจอมมารดาศลาในรชกาลท ๒ อกทอดหนง คณแมเจรญ มความจำาเปนเลศจงตอเพลงไดอยางรวดเรวและแมนยำาทงบทรองและทำานอง         ตลอดระยะเวลาทเจาพระยาเทเวศรฯ เปนเจากรมมหรสพอยนน มกจะใหคนรองจากวงบานหมอไปชวยรองในงานหลวงดวยเสมอ ๆ คณแมเจรญไดรองเปนตนเสยงออกงานสำาคญตาง ๆของบานเมองตงแตอายไดเพยง ๑๒ ป จนเปนทนยมยกยองกนโดยทวไป เมอมโอกาสไดซอมรองเพลงและเลนละครถวายสมเดจเจาฟา ฯ กรมพระยานรศรานวดตวงศนน สมเดจ ฯ ไดทรงพระกรณาสงสอนตเตยนแกไขบางจนกระทงคณแมเจรญรองเพลงดขนโดยลำาดบ การททานไดคลกคลกบวงการละครมาตงแตยงเยาวเปนเหตใหทานชำานาญเพลงละครทกประเภทไปดวย ในคราวทคณแมเจรญไดแสดงละครในงานเลยงรบรองเคานทออฟตรน ราชอาคนตกะจากประเทศอตาล เมอ พ.ศ.๒๔๔๑ นน คณแมเจรญกไดรองเพลงไดดจนเปนทประทบใจมาก พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวไดทรงพระราชดำาเนนนำาเคานทออฟตรนมาแสดงความชนชมกบนกแสดงและไดพระราชทานพระหตถใหคณแมเจรญจบตามธรรมเนยมตะวนตก คณแมเจรญคงจะรสกกลวเกรงเปนทยง

เพราะโดยปรกตจะเปนการไมบงควรเปนอยางยง อยางไรกตามคณแมเจรญกจำาตองปฏบตตามนน         เมอไปอยทบานจางวางทว นอกจากจะชวยคมวงป พาทยและสอนรองใหศษยทมาฝากตวแลว คณแมเจรญยงไดถวายตวเปนขาในวงสมเดจเจาฟาบรพตรสขมพนธ กรมพระนครสวรรควรพนต (ทนกระหมอมบรพตร ฯ) ทานไดทำาหนาทเปนนกรองประจำาวงปพาทยของวงวงบางขนพรหมตลอดมา กบทงไดชวยสอนรองใหแกนกรองในกองแตรวงทหารเรอ ซงทนกระหมอมบรพตร ฯ ทรงบญชาการอย ตลอดจนกระทงเปนกรรมการตดสนการประกวดขบรองในงานกาชาดอกดวย         คณแมเจรญมความสามารถในทางรองเปนเลศ และยงมความสามารถในการประพนธอยมใชนอย ไดทำาทางรองไวหลายเพลง เมอครงททนกระหมอมบรพตรฯทรงพระนพนธทำานองเพลงแลว มกจะทรงขอใหคณแมเจรญทำาทางรองและบรรจบทรองให เชน เพลงแขกสาย อาถรรพ เนองจากคณแมเจรญมความจำาดจงสามารถจำาบทจากวรรณคดไดมากมาย และสามารถเลอกเนอเพลงบรรจไดอยางเหมาะสมทกครง แมเมอทนกระหมอมบรพตรฯ เสดจไปประทบทเมองบนดง ประเทศชวาแลว กยงทรงหารอเรองเพลงรองกบคณแมเจรญโดยผานมาทางนายเทวาประสทธหลายครง         เมอปลายรชกาลท๕ มบรษทจากเบลเยยมเขามาบนทกเสยงในเมองไทย คณแมเจรญไดรบเลอกเปนนกรองตนเสยงดวยคนหนง ใชชอลงบนแผนเสยงวาหมอมเจรญ (ขณะนนทานยงอยในวงบานหมอ) นบเปนนกรองรนแรก ๆ ทไดบนทกลงจานเสยง ตอมาในป พ.ศ.๒๔๗๑ กมการอดแผนเสยงครงใหญอก คณแมเจรญนอกจากจะเปนนกรองอดแผนเสยงแลวทานยงเปนแมกองอดแผนเสยงใหกบบรษทพาโลโฟนเสยเองอกดวย โดยไดรบพระกรณาจากทนกระหมอมบรพตร ฯ ใหใชชอวงวา วงพณพาทยวงบางขนพรหม (คอวงพณพาทยของจางวางทวนนเอง) คณแมเจรญรองเพลงไดดมาตงแตยงเยาวตลอดมาจนวยชรา ทานไดถายทอดวชารองเพลงใหศษยดวยความตงใจจะใหไดด เชน ปรบใหรองใหตรงเสยง ควบคมจงหวะใหถกตอง เวลาสอนทานชอบถอไมยาวไวในมอคอยเคาะจงหวะ แตกระนนทานกเปนคนมอารมณดเสมอ ไมเคยดหรอลงโทษลกศษยถงลงไมลงมอ

         ศษยทางรองของทานมมากมาย เชนนางสาวเทยม กรานตเลศ คณหญงไพฑรยกตตวรรณ นายโปะ เหมรำาไพ นายอาจ สนทร นางสาวสอาด ออกกงวาล นางสาวเฉด อกษรทบ นางยพา พาทยโกศล นางสวาง คงลายทอง ฯลฯ

นางเจรญใจ สนทรวาทนอาจารยเจรญใจ สนทรวาทน เปนบตรคนสดทองของพระยาเสนาะดรยางค (แชม สนทรวาทน) กบคณหญงเสนาะดรยางค (เรอน) เกดเมอวนท ๑๖ กนยายน พ.ศ.๒๔๕๘ ไดเรยนวชาสามญทโรงเรยนศกษานาร จนจบชนมธยมท ๑ จงยายไปเรยนตอทโรงเรยนราชน จนกระทงจบชนมธยมปท ๔ พระยาเสนาะดรยางคผเปนบดาไดสงเกตพจารณาอยางถองแทจนรแนชดวา         บตรมความสามารถ มพรสวรรคเปนเลศในการขบรอง สามารถทจะถายทอดวชาดนตรไดดกวาคนอนๆ จงใหออกจากการศกษาวชาสามญและทมเทเวลาใหกบการศกษาวชาดนตรอยางเตมท การเรยนดนตรของอาจารยเจรญใจ เรยกไดวาวนละสามเวลา คอตอนเชากอนไปโรงเรยน ตอนเยนกลบจากโรงเรยน และตอนคำากอนจะเขานอน โดยทานบดาจะคอย ๆ สอนใหวนละเลกละนอยอยางชา ๆ ซำาแลวซำาอก จนไดความรครบถวน ทงกลวธเมดพรายในการขบรองไปจนถงความถกตองตามอารมณของเพลง นบไดวาทกวรรคทกตอนนนขดเกลาปลกฝงกนโดยสมบรณตามระเบยบวธแบบโบราณโดยแท ทงมใชจะเรยนแตการขบรองแตเพยงอยางเดยว ทางเครองกตองเรยนไปพรอมๆ กนดวย         อาจารยเจรญใจ สามารถตระนาดเอกเพลงพญาโศกไดจนครบ ๔เทยว ตามระเบยบวธการบรรเลงเดยวระนาดเอก ทงรเนอฆองและปฏบตเครองสายไดถงเดยวทกเครองมอ โดยเฉพาะอยางยงซอสามสาย ซงในขณะเขยนบนทกน (พ.ศ.๒๕๒๕) ฝมอการบรรเลงซอสามสายของทานนบไดวาเปนเลศ หนาทการงานของอาจารยเจรญใจพอสรปไดดงนรชกาลท ๖ เขาถวายตวเปนขาหลวงเรอนนอก (ขาหลวงไปกลบมไดประจำาอยในวง) ทำาหนาทเปนนกรอง ไดรบพระราชทานเสมาทองคำา ร.๖

รชกาลท๗ เขาถวายตวเปนขาหลวงสมเดจพระนางเจาร ำาไพพรรณ มหนาทขบรองและบรรเลงดนตรประจำาวงดนตรมโหรหลวงในพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว ไดรบพระราชทานเหรยญ รพ. ในสมเดจพระนางเจารำาไพพรรณรชกาลท๘ โอนไปสงกดสำานกพระราชวง กรมศลปากร และโรงเรยนการเรอนพระนคร ตามลำาดบ และสอนอยทโรงเรยนการเรอนพระนคร กบโรงเรยนอนบาลละอออทศจนเกดสงครามโลก ครงท ๒ จงออกจากราชการรชกาลปจจบน เรมเขาสอนดนตรไทยทจฬาลงกรณมหาวทยาลย ป พ.ศ.๒๕๐๘ จนถงปจจบน โดยมไดรบคาสอนเลยในระยะ ๑๒ ปแรก ครนเมอสมเดจพระเทพรตนราชสดา ฯ เสดจเขาทรงศกษาระดบปรญญาตร จงไดถวายการสอนสวนพระองคตอมา

จางวางทว พาทยโกศลจางวางทว พาทยโกศล ในวงการดนตรไทย ทกคนคงจะเคยไดยนคำาวา "ทางของฝงขะโนน" หรอ "ทางของฝงธน ฯ" อยเสมอ บคคลทมความสำาคญยงเกยวพนกบชอดงกลาว คอ จางวางทว พาทยโกศล ซงไดรบสบทอดวงดนตรทปฏบตตามแนวทางเฉพาะไมเหมอนใครมาจากตนตระกลนกดนตรของทาน          จางวางทว พาทยโกศล เกดเมอวนพธ เดอน ๑๐ แรม ๑๓ คำา ปมะเสง ตรงกบวนท ๒๑ กนยายน พ.ศ. ๒๔๒๔ ทบานหลงวดกลยาณมตรฝงธนบร เปนบตรของหลวงกลยาณมตวาส (ทบ) เจากรมวดกลยาณมตร กบนางแสง (ชสตย) ทานเกดในตระกลนกดนตรทมชอเสยงและสบทอดกนมาหลายชวคน         จางวางทว มบตรชายหญงกบนางปลง (คงศรวไล) ซงมาจากตระกลนกดนตรเชนกน จำานวน ๘ คน แตมชวตรอดมาจนโตเพยง ๒ คน คอ นายเทวาประสทธ พาทยโกศล และคณหญงไพฑรย กตตวรรณ เปนนกดนตรฝมอดทงค สวนบตรชายหญงทเกดแตนางเจรญ (รงเจรญ) นกรองชนเยยมนน เสยชวตทงหมดตงแตยงเยาว จางวางทวใชชวตอยางนกดนตรมาตลอด จนกระทงสนชวตลงเนองมาจากฌรคเบาหวาน เมอวนท ๑๒ ตลาคม พ.ศ. ๒๔๘๑

          บดาและมารดา ของครจางวางทว เปนนกดนตรฝมอดในสมยรชกาลท ๕ ทานจงไดฝกฝนถายทอดวชาดนตรจากบดามารดาและปทชอวาทองด มาตงแตยงเยาว ตอมาไดเรยนเพมเตมจากครรอด จนกระทงเปนผมฝมอทางฆองวงเปนพเศษ นอกจากนนแลว ยงไดเรยนดนตรจากครอน ๆ อก คอ ครตวน ครทง ครชอย สนทรวาทน และพระยาประสานดรยศพท (แปลก ประสานศพท) อกทงเรยนวธประสานเสยงแบบสากลจากสมเดจเจาฟาบรพตรสขมพนธ กรมพระนครสวรรควรพนตดวย         ทานไดอปสมบททวดอรณราชวราราม เมอ พ.ศ. ๒๔๔๕ มสมเดจพระพทธโฆษาจารย (ฤทธ) เปนพระอปชฌาย          ในสมยรชกาลท ๕ ครจางวางทวรบหนาทควบคมวงป พาทยของกรมหลวงชมพรเขตรอดมศกด และตอมาควบคมวงป พาทยของสมเดจเจาฟา ฯ กรมพระนครสวรรควรพนต หรอทเรยกวา "วงป พาทยวงบางขนพรหม" ซงจดไดวาเปนวงทมชอเสยงดเดนมากในระยะนน ทานไดรบตำาแหนงจางวาง ในสมเดจเจาฟากรมหลวงศรรตนโกสนทร พระพนางของสมเดจเจาฟา ฯ กรมพระนครสวรรควรพนต ลกศษยของทานจงมกออกชอทานครจางวางทว หรอ ครจางวาง         ครจางวางทว เปนผมฝมอดในสมยนนจนไดรบการคดเลอกใหเปนผบรรเลงคนหนงในจำานวน ๘ คน ของวงป พาทยทบรรเลงถวายตวแดพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทเรยกวา วงป พาทยฤาษ ในการแสดงฝมอหนาพระทนงคณครจางวางทวชนะเลศทางฆองเลกไดรบพระราชทานเหรยญราชรจเงน ยงคงความปลาบปลมใหแกทานเปนอยางมาก          ตอมาในรชกาลท ๖ เมอสมเดจเจาฟา ฯ กรมพระนครสวรรควรพนต หรอ ทลกระหมอมบรพตร ทรงเปนผบญชาการกองทพเรอและเปนเสนาธการกองทพบกในเวลาตอมาพระองคจงโปรดให ครจางวางทวไปสอนเพลงในกองแตรวงทหารเรอ และกองแตรวงทหารมหาดเลกรกษาพระองค จนกระทง พ.ศ. ๒๔๗๕ งานในหนาทดงกลาว ครจางวางทวกปฏบตไดผลดยง          นอกจากงานราชการแลว ครจางวางทว ยงไดถายทอดวชาดนตรทกชนด ตลอดจนการขบรองใหแกศษยทมาฝากตวทสำานกของทานมากมายนบไมถวน ทงจากในกรงเทพ ฯ และตางจงหวด เลากนวาในเดอนหนง ๆ ตองหง

ขาวเลยงลกศษยถง ๗ กระสอบ ลกศษยทมชอเสยงม อาทเชน นายชอ สนทรวาทน นายฉตร สนทรวาทน นายแมว พาทยโกศล นายเทวาประสทธ พาทยโกศล นายแถม คงศรวไล นายปน คงศรวไล นายทรพย เซนพานช นายเดอน พาทยกล นายยรรยงค โปรงนำาใจ รอยเอกนพ ศรเพชรด พนตรหลวงประสานดรยางค (สทธ ศรชยา) ฯลฯ          โดยอปนสยสวนตวแลว ทานใชชวตอยางเรยบงาย ไมพถพถน แตกลบเอาใจใสเครงครดในเรองแบบแผนการสอนวชาดนตร ทานมหรบฟงเสยงทละเอยดออนมากสมเปนครสอนดนตร เพราะใครตผดนดผดหนอยแมจะอยในระยะไกลทานกยงไดยน ทานใจเยนรกศษยเสมอตนเสมอปลายโดยทวหนากน          ในปลายรชกาลท ๖ และระหวางรชกาลท ๗ นน ครจางวาง ไดนำาวงปพาทยของทานอดแผนเสยงมากมายหลายสบแผน โดยไดรบพระกรณาจากทลกระหมอมบรพตร ฯ ใหใชชอวงวา "วงพณพาทยวงบางขนพรหม" นบเปนการฝากฝมอและผลงานไวใหรนลกหลานไดชนชมมใชนอย          ครจางวาง เปนนายวงป พาทยทโชคด เพราะนอกจากทานจะมความสามารถสวนตวยอดเยยมแลว ทานยงไดนางเจรญหรอทเรยกกนตดปากวาหมอมเจรญ มารวมชวตดวย จงไดกำาลงสำาคญสำาหรบวงดนตรของทานตลอดมาเปนเวลาสสบปเศษ นบตงแตเปนคนรอง ชวยคมวง ชวยสอนเพลงรองแกศษย ตลอดจนทำาทางรองสำาหรบเพลงทแตงใหมอยเสมอ         นอกเหนอจากความสามารถในการบรรเลงเครองดนตรทกชนด ทงปพาทยและเครองสายตลอดจนการขบรองแลว ครจางวางทวยงมความสามารถในการแตงเพลงไดดเยยมทงทางรองและทางเครองจนถงทางเดยว สำาหรบเครองดนตรบางอยางอกดวย เพลงททานแตงไวมมากหลายสบเพลง เชน         ประเภทเพลงตบ เชน ชดแขกไทร ตบนกสชมพ         ประเภททางเดยว เชน อาเฮย (ทกเครองมอ) ทะแยเถา (ทกเครองมอ) พญาโศก ลาวแพน         ประเภทเพลงเถา เชน หกบทเถา แปดบทเถา แขกสาหรายเถา บงใบเถา เขมรใหญเถา หงสทองเถา ตะลมโปงเถา พมาเถา เปนตน

         นอกเหนอจากนแลวทานยงไดทำาทางบรรเลงสำาหรบวงโยธวาทตของกองทพบก กองทพเรอ กองทพอากาศ และตำารวจไวอกมาก         แมวา ครจางวางจะจากไปนานหลายปแลวแตชอเสยงของ "ทางฝงขะโนน" และวง "ฝงขะโนน" ยงเปนทรจกกนดจนบดน ลกษณะการบรรเลงของวงน ทขนชอกคอ ความเปนระเบยบเรยบรอยพรอมเพรยงตามหนาทของผบรรเลงแตละเรอง ไมโลดโผน ไมลกลนกน และเปนทางทไพเราะแปลกกวาวงอน ๆ

พระยาภมเสวน ( จตร จตตเสว )    พระยาภมเสวน มนามเดมวา จตร จตตเสว เปนบตรคนท ๒ ของ หลวงคนธรรพวาท (จาง จตตเสว) มารดาของทานมนามวา เทยบ เกดเมอวนท ๑๓ มถนายน พ.ศ. ๒๔๓๒ ตรงกบวนพธ ขน ๑๐ คำา เดอน ๗ ปมะเมย มพนองรวมบดามารดาเดยวกน ๔ คน คอ ๑. ขนเจนภมพนส (เจยร จตตเสว) พชาย ๒. นางเทยม บำารงสวสด (นางพสษฐสขการ) นองสาว ๓. ขนสนทบรรเลงการ (จง จตตเสว) นองชาย ๔. นายเจตน จตตเสว นองชาย         พระยาภมเสวนเรมเรยนซอดวงจากบดาตงแตอายได ๖ ป จนมความสามารถออกวงไดเมออายเพยง ๘ ป ไดหดเรยนป ชวากบครทอง เรยนกลองจากครมง นอกจากนยงไดเปนศษยในวชาการดนตรของ หมอมเจาประดบ ฯ ครอวม ครพม ครแปน ครสอน (บางขนศร) และขนเจรญ ดนตรการ (นายดาบเจรญ โรหตโยธน) จนสามารถเลนดนตรไดรอบวง ทชำานาญเปนพเศษ คอ เครองสายทกชนด โดยเฉพาะซอสามสายและขลย         เมออายได ๑๓ ป (พ.ศ. ๒๔๔๙) ขณะรบราชการเปนมหาดเลกในสงกดกระทรวงวง ไดใกลชดเบองพระยคลบาท พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ตงแตครงยงทรงดำารงพระยศเปน สมเดจพระบรมโอรสาธราช ฯ ทานกมโอกาสไดเปนศษยของพระยาประสานดรยศพท (แปลก ประสานศพท) ซงเปนศษยททานเจาคณครรกใครเปนพเศษ เนองจากมสตปญญาเฉลยวฉลาด จงไดถายทอดวชาความรทางดนตรใหอยางไมปดบง โดยเฉพาะระนาดและฆอง จนสามารถตฆองวงเลกชนะเลศไดรบพระราชทานรางวลจากพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว เมอคราวตามเสดจไปภาคใต (พ.ศ. ๒๔๕๒)

         พ.ศ. ๒๔๕๙ ทานไดดำารงตำาแหนง หลวงสทธนายเวร พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ไดพระราชทาน น.ส. เออน ศลป บตรพระยาราไชสวรยาธบด (ฟอน ศลป) และคณหญงเทศ เปนคสมรส มบตรธดาดวยกนทงสน ๑๔ คน และไดรบพระราชทานบรรดาศกดเปน พระยาภมเสวน เมอวนท ๑๙ สงหาคม พ.ศ. ๒๔๖๘         ฝมอทางดานการดนตรของทานนน ทานไดเรยนซอสามสายเพมเตมจาก เจาเทพกญญา (ณ เชยงใหม) บรณพมพ และเนองจากทานมพนความรและความสามารถในทางดนตรหลายแขนงอยแลว จงปรากฏวา ทานสซอสามสายไดไพเราะเปนทสด แมแตซอดวง ซออ รวมถงขลย ทานกบรรเลงไดจบใจยง ชอเสยงในทางการบรรเลงดนตรของทานนน เลองลอไปทวประเทศ เนองจากทานบรรเลงออกอากาศ ณ กรมประชาสมพนธอยเปนประจำา          นอกจากฝมอในการบรรเลงดนตรดงทกลาวมาแลว พระยาภมเสวน ยงมความสามารถในทางนาฏศลปเปนอยางมากดวย โดยเปนศษยของ พระยาพรหมา (ทองใบ) พระยานฏกานรกษ (ทองด) และคณหญงเทศ ทานแสดงโขนเปนตวอนทรชตหลายครง พระยาภมเสวน เปนนกคนควาและขยนบนทกไวดวย สงททานบนทกไวนน ไดกลายเปนหลกฐานสำาคญทางประวตศาสตรและตำาราดนตรไทยในปจจบน อาทเชน ประวตพระยาประสาน ดรยศพท (แปลก ประสานศพท) ประวตผเชยวชาญการสซอสามสายตงแตสมยรชกาลท ๒ เปนตนมา และหลกการสซอสามสาย ซงเปนตำาราดนตรไทยทดมากเลมหนง ทานไดบรรยายไวโดยละเอยดถงการใชคนชก การใชนว เชน คนสนำาไหล คนสงเลอย คนสสะอก นวชน นวนาคสะดง และนวประพรม เปนตน และยงไดบนทกรายละเอยดเกยวกบพระราชพธเหกลอมพระบรรทมไวดวย ผลงานเพลงของทานทไดแตงไว ไดแก โหมโรงภมทอง ๓ ชน ซงดดแปลงมาจากเพลงนกกระจอกทอง ๒ ชน และไดแตงเพลงเถาไว ๒ เพลง คอ เพลงสอดสเถา และเพลงจำาปาทองเถา ทางเดยวซอสามสายททานประดษฐไว ไดแก ตนเพลงฉง ขบไมบณเฑาะว ทะแย นกขมน ปลาทอง บรรทมไพร พญาครวญ พญาโศก แสนเสนาะ ทยอยเดยว เชดนอก และกราวในเถา ทานบรรเลงดนตรครงสดทายเมออายประมาณ ๘๐ ป ณ โรงละครแหงชาต กรมศลปากร โดยบรรเลงรวมกบหลวงไพเราะเสยงซอ (อน ดรยชวน)

เพอนคหของทาน และกรมศลปากรไดบนทกเสยงการสซอสามสายของทานไวหลายเพลง ลกศษยของทานทมชอสยงทางดานฝมอการดนตร คอ ศาสตราจารย ดร. อทศ นาคสวสด รองศาสตราจารยอดม อรณรตน และศรพรรณ ปาลกะวงศ ณ อยธยา พระยาภมเสวน (จตร จตตเสว) ถงแกกรรม เมอวนท ๕ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๙ ดวยโรคลมปจจบน รวมอายได ๘๒ ป

นายเฉลม บวทง  ครเฉลม บวทง เปนบตรของนายป นและนางถนอม บวทง เกดเมอวนจนทร เดอน ๙ แรม ๙ คำา ปจอ ตรงกบวนท ๒๙ สงหาคม พ.ศ. ๒๔๕๓ เปนบตรคนท ๑๘ ของนายป น บดาของครเฉลม เปนนกดนตรสงกดอยในวงพระองคเจาเพญพฒนพงศ กรมหมนพชยมหนทโรดม และเปนเพอนรกกบพระยาประสานดรยะศพท (แปลก ประสานศพท) เมอกรมหมนพชยฯ สนพระชนมในป พ.ศ. ๒๔๕๒ นน นกดนตรในวงนกแยกยายกนไป ครป นกลบไปตงวงดนตรเองทบานคลองบางมวง จงหวดนนทบร ครเฉลมเลาวา ทานไดยนเสยงดนตรป พาทยมาตงแตเดก พออายได ๖ ป บดากจบมอใหตระนาดแลวฝกสอนใหเรอยมาจนสามารถเลนไดรอบวงเมอครอายได ๑๑ ป ครป นจงสงตวใหมาเรยนดนตรไทยกบพระยาประสานดรยะศพท (แปลก ประสานศพท) ไดฝกปรออยไมนาน พระยาประสาน ฯ กสงขนไปตระนาดถวายพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ขณะทรงพระเครองใหญไดรบคำาชมเชยวา ฝมอด จะเกงตอไปขางหนาแตครเฉลมกไดอยกบ พระยาประสานฯ ไมนานนก ทานพระยาฯ กถงแกกรรม ขณะนนครมอายได ๑๔ ป         พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว จงมรบสงใหพระยาอนรทธเทวา (ฟ น พงบญ ณ อยธยา) นำาครเฉลมไปอยดวย ครจงไดศกษาหาความรดานดนตรจากครอน ๆ อกหลายสำานกรวมทงทสำานกทานจางวางทว พาทยโกศล ดวย ครเฉลม ไดเรยนหนงสอในโรงเรยนพรานหลวง ตงแตอายได ๑๑ ป จนอายได ๑๕ ป กลาออกมารบราชการเปนนกดนตรอยในกรมป พาทยและโขนหลวง จนกระทงมการเปลยนแปลงการปกครองเมอ พ.ศ. ๒๔๗๕ ตอมา ถง พ.ศ. ๒๔๗๘ กรมปพาทยและโขนหลวงกถกยบมารวมอยในกรมศลปากร ในระยะนมการปรบปรงเศรษฐกจของประเทศเปนการใหญ ครเฉลม "ถกดลย" 

ออกจากราชการไปเปนครสอนดนตรไทยทสโมสรบนเทงของสามคคยาจารยสมาคม ประมาณ ๑ ป แลวไปสอนอยทกรมทหารอากาศ ดอนเมอง สมยหลวงกาจสงครามเปนเสนาธการ ประมาณ ๖ เดอน แลวกลบเขารบราชการในกรมศลปากรอกระยะหนง กลาออกไปประกอบอาชพดนตรเปนสวนตว ระหวางนเกดสงครามอนโดจน ซงประเทศไทยมสวนเกยวของดวย        เมอสงครามสงบแลว ครเฉลมเขารบราชการอก ในสงกดกรมทดน ไปประจำาอยประเทศเขมร ประมาณ ๔ เดอน กเกดสงครามโลกครงท ๒ ครจงอพยพหนสงครามและลาออกจากราชการอก จนกระทงพลเอกไสว ไสวแสนยากร อธบดกรมตำารวจในขณะนน ไดเรยกตวครใหไปประจำาวงดนตรของกรมตำารวจ ครไดฝากผลงานไวทกรมตำารวจหลายเพลง อาท เพลงมอญออยองเถา ขอมใหญเถา เขมรพายเรอเถา เขมรเหลองเถา ลาวเลยบคายเถา และไดนำาเพลงหนาพาทยของเกา พรอมกบแตงบางสวนขนใหมใชบรรเลงบรรเลงเปนเพลงชดประกอบเรอง "วานรนทร นวเพชร และอารยวถ" อนเปนเรองพทธประวตตงแตประสตจนถงนพพาน แตเปนทนาเสยดายอยางยง ทผลงานของครชดนไมแพรหลาย         ตอมาครเฉลมลาออกจากกรมตำารวจไปประกอบอาชพสวนตว และรบสอนดนตรไทย ตามสถาบนการศกษาตาง ๆ อาทเชน สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา วทยาเขตนนทบร คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด ธนาคารกรงเทพ จำากด วทยาลยแพทยพระมงกฎเกลา และเปนหวหนาวงดนตรเสรมมตรบรรเลง ทานไดมโอกาสประดษฐเพลงไทยขนอกมากมาย เชน โหมโรงประสานเนรมตร โหมโรงจามจร โหมโรงสรรเสรญพระจอมเกลา โหมโรงพมานมาศ โหมโรงมหาปยะ โหมโรงรามาธบด ลาวลำาปางใหญเถา ลาวลำาปางเลกเถา ลาวกระแซเถา ลาวกระแตเลกเถา ลาวเจรญศรเถา สนวลเถา ลาวครวญเถา ดอกไมเหนอเถา เคยงมอญรำาดาบเถา เขมรใหญเถา สาวสอดแหวน ประพาสเภตรา หงสทอง (ทางวอลซ) ลองลม และไดแตงเพลงพเศษเนองในโอกาสเฉลมพระยศสมดจพระเทพรตนราชสดา ฯ สยามบรมราชกมาร ประกอบดวย "เกรนเจาฟา ตอดวยเพลงประชมเทพ"

         ในป พ.ศ. ๒๕๒๔ ครไดรบการคดเลอกจากคณะกรรมการของสมาคมดนตรแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ เสนอชอใหไดรบพระราชทานโล

เกยรตยศจากพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ฯ ในฐานะนกดนตรไทยตวอยาง ซงมนกดนตรไทยทไดรบพระราชทานโลครงนเพยง ๔ คน คอ อาจารยมนตร ตราโมท ครเฉลม บวทง คณหญงไพฑรย กตตวรรณ และครบญยง เกตคง ซงครเฉลมบอกวาเปนรางวลทครภมใจทสดในชวต นอกจากนเมอตนป พ.ศ. ๒๕๒๕ ครไดแตงเพลงเขาประกวดรางวลพณทองซงธนาคารกสกรไทย เปนผดำาเนนการจดประกวด เพลงของครกไดรบรางวลชนะเลศ คอเพลงป นนคเรศเถา ครเฉลมแตงงานกบนางไสว มบตรธดาดวยกนทงสน ๑๑ คน เสยชวตตงแตยงเลก ๔ คน บตรธดาของทานทมฝมอในทางดนตรไทยไดแก นายพฒน บวทง คนระนาดเอก รบราชการอยทกองการสงคต กรมศลปากร นางสพฒน บวทง นกรองกองดรยางคทหารเรอ และนางสธาร ศขสายชล จะมฝมอจะเขดมาก นอกจากจะมวงปพาทยและมโหรของตวเองแลว ครเฉลมยงทำาองกะลงสงออกขายดวย ทานไดเขยนโนตเพลงเสยงประสานสำาหรบองกะลงไวมาก ผลงานทางดานองกะลงสวนใหญมบนทกไว พกรกษาตวทโรงพยาบาลพระมงกฎเกลา และพกฟ นทบาน ในเดอนกมภาพนธ ๒๕๓๐ ครไดเขารบพระราชทานโลและเขมเชดชเกยรตในฐานะศลปนแหงชาต สาขาศลปะการแสดง (ดนตรไทย) ประจำาป ๒๕๒๙ นบเปนเกยรตสงสงและความปลมปตสงสดครงสดทายในชวตของคร ครถงแกกรรมในวนท ๑๑ มถนายน ๒๕๓๐ รวมอายได ๗๗ ป

นายชอย สนทรวาทน  "ลำาดวนเอยจะดวนไปกอนแลว..." ใครไดยนเพลงแขกลพบรนจะตองชมวาไพเราะนก ทกคนไป ถอเปนสมบตแหงอารยธรรมของไทยเราไดอยางหนงทเดยว เพลงนและอกหลายเพลงซงผเปนนกดนตรแท จะตองรจกและไดเลาเรยน เชน โหมโรงครอบจกรวาล โหมโรงมะลเลอย มายอง อกทะเล แขกโอด ใบคลง เขมรป แกว เขมรโพธสตว เทพรญจวน พราหมณเขาโบสถ ฯลฯ ลวนแลวแตเปนงานคตนพนธของอจฉรยภาพผนทงสน ทานเปนนกดนตรอยในสมยรชกาลท ๔ และท ๕         ครชอย เปนบตรของครทง ผเปนครดนตรทมชอเสยงยงทานหนงในสมยตนรตนโกสนทร เมอเลกตาบอดเพราะไขทรพษ แตความสามารถทาง

ดนตรนนเปนอศจรรยนก ทงทยงมไดรำาเรยนเปนเรองเปนราวกบทานบดา ครชอยกสามารถเปนคนระนาดนำาวงบรรเลงสวดมนตเยนฉนเชาไดดวยด โดยไมผดพลาดบกพรอง เปนเหตใหทานบดาแลเหนสำาคญ จนทมเทถายทอดวชาใหตอมา ในบรรดาผทเปนศษยของครชอยนน นอกจากพระยาเสนาะดรยางค (แชม สนทรวาทน) เจากรมพณพาทยหลวงในรชกาลท ๕ ผเปนบตร และพระยาประสานดรยศพท (แปลก ประสานศพท) เจากรมพณพาทยหลวงในรชกาลท ๖ ซงเปนนกดนตรไทยเพยง ๒ คน ทมบรรดาศกดเปนถงชนพระยาทางดรยางคไทยแลว กยงมนกดนตรผมฝมออกหลายคน เชน พระประดบดรยกจ (แหยม วณน) หลวงบรรเลงเลศเลอ (กร กรวาทน) และนกดนตรของวงป พาทยวดนอยทองอย         ซงในภายหลงไดเขารบราชการ เปนนกดนตรในวงดนตรขาหลวงเดมของ พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว เมอครงยงทรงดำารงพระยศเปนสมเดจพระบรมโอรสาธราช ทงหมด นอกจากน ครชอยยงไดรบเชญเปนครดนตรตามวงเจานาย และบานของทานผใหญในสมยรชกาลท ๕ อกดวย เชน ทตำาหนกของเจาดารารศม พระราชชายาในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว และทบานของพระยาอนทราธบดสหราชรองเมอง (เนยม)เปนตน         ดานชวตครอบครว ครชอยแตงงานกบนางสาวไผ ตงบานเรอนเปนหลกฐานอยทตำาบลสวนมะล ในกรงเทพมหานครนเอง มบตรธดาทงสน ๔ คน คอ แชม ชน ชม และผว

คณหญงชน ศลปะบรรเลงคณหญงชน ศลปบรรเลง เปนบตรของหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) และนางโชต ศลปบรรเลง เกดทวงบรพาภรมย เมอวนท ๕ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๔๔๙ มพนองรวมบดามารดารวม ๔ คน คอ คณหญงชน นางมหาเทพกษตรสมห (บรรเลง สาครก) นายประสทธ ศลปบรรเลง และนางชชวาลย รงเรอง มพนองรวมบดา ซงเกดจากคณแม ฟ อก ๔ คน คอ นางภลลกา นายขวญชย นาวาเอกสมชาย และนายสนน ศลปบรรเลง คณหญงชน เรยนหนงสอจบชนมธยมปท ๘ จากโรงเรยนราชน เมอ พ.ศ. ๒๔๖๖

และสอบไดวฒคร พ.ม. ใน พ.ศ. ๒๔๘๓ ไดยดอาชพเปนครมาตลอดจนเกษยณอาย โดยเรมรบราชการเปนครทโรงเรยนเบญจมาราชาลย ตงแต พ.ศ. ๒๔๗๖ ถง พ.ศ. ๒๔๗๗ ไดยายไปสอนทโรงเรยนนาฏดรยางค กรมศลปากร ในฐานะผเรมกอตงโรงเรยนรวมกบหลวงวจตรวาทการ ดำารงตำาแหนงหวหนาแผนกนาฏดรยางคเปนเวลา ๒๐ ป ตอมาในป พ.ศ. ๒๔๙๗ จงยายมาประจำาอยทโรงเรยน ฝกหดครพระนคร สงกดกรมการฝกหดคร พ.ศ. ๒๕๐๔ ไดรบทนไปดงานดานโทรทศนเพอการศกษา ณ ประเทศอตาล ประเทศองกฤษ และประเทศอเมรกา กลบมาแลวยายไปประจำาอยโรงเรยนฝกหดครธนบร แลวยายไปประจำาทวทยาลยวชาการศกษาประสานมตร จนเกษยณอายเมอ พ.ศ. ๒๕๐๙ ปจจบนน ( พ.ศ. ๒๕๒๕ ) ดำารงตำาแหนงประธานมลนธหลวงประดษฐไพเราะ        คณหญงชน เรยนดนตรจากบดาโดยตรงชำานาญทงการบรรเลง ขบรอง ประพนธบทเพลง จนแมแตการบนทกบทเพลงลงเปนโนตแบบตาง ๆ เปนผรวบรวมผลงานจากบดาไวมากทสดแลวถายทอดใหแกศษยอยางไมรจกเหนดเหนอย มความอตสาหะ อดทนเปนยอดเยยมและเปนครทประเสรฐทสดคนหนง ทำาหนาทครอยางสมบรณแบบ ดวยการตงใจสอนและเสยสละเพอศษยเปนอนมาก เปนผรวมงานกอตงวงดนตรของครสภา เปนกรรมการจดบทวทยโรงเรยน กอตงโรงเรยนนาฏศลปและดนตรผกาวล และรวมงานบนทกเพลงกบมหาวทยาลยในตางประเทศ โดยเฉพาะมหาวทยาลยแหงมลรฐคาลฟอรเนย (ยซแอลเอ) รวมทงเปนกำาลงสำาคญในการกอตงวงดนตรโรงเรยนวดบวรนเวศ ซงศษยจากวงนไดรบการยกยองวา เปนดนตรไทยระดบมธยมศกษาทมฝมอด ไดรบรางวลในการบรรเลงดนตรไทยอยเปนประจำา พ.ศ. ๒๕๑๙ ไดรบพระราชทานตราจตตถจลจอมเกลา แลวไดเลอนเปนตราตตยจลจอมเกลา เมอ พ.ศ. ๒๕๒๑ แมวาสขภาพของทานจะไมสดนก เนองจากเปนโรคหวใจ กยงจดทำาหนงสอชมนมผลงานหลวงประดษฐไพเราะ และเปนประธานจดงานประกวดดนตรไทยระดบชาตขนเปนครงแรก ใน พ.ศ. ๒๕๒๕ จนประสบผลสำาเรจเปนอยางด มผลใหนสตนกศกษา นกเรยน ทงในกรงเทพ ฯ และตางจงหวดเขามารวมประกวดเปนครงแรก นบเปนงานใหญชนลาสดของทานในป พ.ศ. ๒๕๒๕

        จากผลงานความอตสาหะของทาน ทำาใหทานไดรบพระราชทานปรญญาบตรดษฎบณฑตกตตมศกด จากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร เมอวนท ๑๑ เมษายน พ.ศ. ๒๕๒๕ และในเดอนกมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๓๑ ทานไดรบพระราชทานโลและเขมเชดชเกยรตในฐานะศลปนแหงชาตสาขาศลปะการแสดง (ดนตรไทย) ประจำาป พ.ศ. ๒๕๓๐ นบเปนเกยรตประวตสงสดในชวตของทาน ในดานชวตครอบครว ทานสมรสกบนายประสงค ไชยพรรค เมอ พ.ศ. ๒๔๘๔ มบตร ๑ คน ชอ มธรส วสทธกล เปนอาจารยสอนอยภาควชาภาษาองกฤษ มหาวทยาลยรามคำาแหง คณหญงชน ถงแกกรรม เมอวนท ๓ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๓๑ รวมอายได ๘๒ ป

พระยาเสนาะดรยางค ( แชม สนทรวาทน ) พระยาเสนาะดรยางค เปนบตรคนหวปของครชอย และนางไผ สนทรวาทน เกดเมอเดอนสงหาคม พ.ศ. ๒๔๐๙ ตรงกบเดอน ๙ ปขาลทตำาบลสวนมะล ใกลวดเทพศรนทราวาส ไดฝกฝนเลาเรยนวชาดนตรจากครชอย ผเปนบดา จนมความแตกฉาน ตอมาเจาพระยาเทเวศรวงศววฒน (ม.ร.ว. หลาน กญชร) ผบญชาการกรมโขนตงคณะละครขนทบาน จงไดขอตวมาเปนนกดนตรในวงป พาทยของทาน กยงทำาใหพระยาเสนาะ ฯ มความเชยวชาญสนทดในการขบรองและดรยางคศลปอกเปนอนมาก พระยาเสนาะ ฯ เรมเขารบราชการเมอพทธศกราช ๒๔๒๒ ในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ตอมาไดรบพระราชทานบรรดาศกดเปน "ขนเสนาะดรยางค" เมอวนท ๑๐ ตลาคม พ.ศ. ๒๔๔๖ ในตำาแหนงเจากรมพณพาทยหลวง แลวโปรดเลอนเปน "หลวงเสนาะดรยางค" เมอ พ.ศ. ๒๔๕๓ ในตำาแหนงเดม         ครนถงรชสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวโปรดใหเลอนเปน "พระเสนาะดรยางค" รบราชการในกรมมหรสพหลวง และไดรบพระราชทานเหรยญดษฎมาลาเขมศลปวทยา ดวยความซอตรงตอหนาทราชการ จงรกภกดในพระมหากษตรยและความสามารถในดรยางคศลปเปนทยง ทานจงไดรบพระราชทานบรรดาศกดเปน "พระยาเสนาะดรยางค" เมอวนท ๑๙ สงหาคม พ.ศ. ๒๔๖๘ นบเปนหนงในสองพระยา พระยาอกทาน คอ พระยาประสานดรยศพท (แปลก ประสานศพท) ทางดรยางคไทยของกรง

รตนโกสนทร แมภายหลงจะเกษยณอายราชการแลว พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวกยงทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ เรยกเขารบราชการตอไปอกจนสนรชกาลจงไดออกรบบำานาญ นบไดวาเปนทไววางพระราชหฤทยยง หนาทการงานของพระยาเสนาะ ฯ นนมมาตลอดตงแตเรมรบราชการ จนสนอายขยดงแบงเปนระยะ ๆ ไดดงน        ในรชกาลพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว นอกจากงานประจำาควบคมฝกสอนและการบรรเลงในงานพระราชพธตาง ๆ แลว ยงโปรดใหเปนครสอนดนตรถวายพระราชวงศฝายในและเจาจอมในพระบรมมหาราชวงเปนประจำา เจาจอม ม.ร.ว.สดบ ลดาวลย เลาวา พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว โปรดใหตงมโหรหญงวงหลวงขนเปนวงแรก อยในพระอนเคราะหของพระวมาดาเธอกรมพระสทธาสนนาฏ และไดทรงพระราชนพนธกลอนบทละครเรองเงาะปาขน เมอทรงจบตอนใดกโปรดใหเจาจอมสดบเชญพระราชนพนธตอนนนมาใหทานพระยาเสนาะ ฯ บรรจเพลงรองและเพลงหนาพาทยแลวฝกสอนวงมโหรฝายในขบรองและบรรเลงป พาทยถวายใหทรงฟงแตละตอนเพอทรงพระราชวจารณแกไข เปนอยางนจนทรงพระราชนพนธจบเรอง พระยาเสนาะ ฯ รบราชการสนองพระยคลบาทใกลชดตลอดรชกาล ไดรบพระมหากรณา พระราชทานรางวลเปนพเศษหลายครง อาท ดมเสอพระปรมาภไธยยอ จปร. นาฬกา จปร.         ในรชกาลพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว พระยาเสนาะ ฯ ไดรบมอบหมายใหควบคมวงพณพาทยของเจาพระยาธรรมาธกรณาธบด (ม.ร.ว.ปม มาลากล) เสนาบดกระทรวงวง ซงมนกดนตรสวนใหญเปนทหารรกษาวง วงพณพาทยนนบไดวารวบรวมผมฝมอ ซงตอมาไดเปนครผหลกผใหญ เปนทรจกนบถอโดยทวไปในวงการดรยางคศลป เชน ครเทยบ คงลายทอง ครพรง ดนตรรส ครสอน วงฆอง ครม ทรพยเยน ครแสวง โสภา ครผว ใบไม ครทรพย นตสถตย ครอรณ กอนกล ครเชอ นกรอง และครทองสข คำาศร (ภายหลงเปลยนชอเปน คงศกด คำาศร) เปนตน ในราวปลายรชกาลท ๖ พระยาเสนาะ ฯ ไดรบพระบรมราชโองการโปรดเกลา ฯ ใหฝกสอนควบคมวงมโหรหญงซงมนางพระกำานลเปนนกดนตร ครนเมอพระนางเจาสวทนา พระวรราชเทว ใกลจะครบกำาหนดมพระประสตกาล พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลา

เจาอยหว ทรงพระราชนพนธเนอรองเพลงปลาทองเตรยมไวสมโภชพระราชทานสมเดจพระเจาลกเธอ จงโปรดใหพระยาเสนาะ ฝกมโหรหญงวงนไวบรรเลงถวายเมอมพระประสตกาล         ในรชกาลพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว พระยาเสนาะ ฯ ยงไดสนองพระกรณาธคณฝกซอมมโหรหญงทตำาหนกพระวมาดาเธอ กรมพระสทธาสนนาฏ ในวงสนนทาลย และบรรเลงถวายทกคนวนพธ ตราบจนเสดจพระราชดำาเนนสประเทศองกฤษ นอกจากนพระยาเสนาะ ฯ ยงไดรบเชญเปนครของบานป พาทยสำาคญ ๒ ตระกล คอตระกลดรยพนธและตระกลดรยประณต มาเปนเวลาชานาน ทานจงไดนำานายหนวงและนายเหนยว ดรยพนธ สองพนองซงเปนศษยฝมอเยยมเขารบราชการ ในวงป พาทยหลวงในรชกาลท ๗ อกดวย          ในรชสมยปจจบน เมอกรมศลปากรบนทกโนตเพลงไทยในป พ.ศ. ๒๔๗๙ กไดเชญพระยาเสนาะ ฯ เปนผบอกเพลงและทานไดเปนกรรมการของราชบณฑตยสถานอยจนตลอดชวต พระยาเสนาะ ฯ เปนนกดนตรทมฝมอเปนเลศถงทสด ทงทางเครองและทางขบรอง โดยจะสงเกตไดจากบรรดาศษยทงหลายของทาน ซงในระยะตอมาไดกลายเปนเอตทคคะในแตละแขนงของดรยางคศาสตร จนเปนทยอมรบนบถอกนโดยทวไป ทงนเปนผลมาจากฉนทะวรยะของทานพระยาเสนาะ ฯ ทไดพรำาสอนอบรมดวยความละเมยดละไม รวมทงเตมเป ยมในความรแจงเหนจรงโดยแท         อนง อจฉรยภาพสวนตวของพระยาเสนาะ ฯ กมหลายประการ ครม ทรพยเยน ศษยใกลชดผหนงของทานเลาใหผเขยนฟงวา พระยาเสนาะ ฯ มโสตประสาทแมนยำายงนก แมไดยนเสยงเคาะระนาดเพยงครงเดยว ทานกสามารถบอกไดถกตองวาเปนลกทเทาไร เพลงการทงหลายนนทานไดยนเพยงครงเดยวกจำาไดไมขาดตกบกพรอง ครสอน วงฆอง เลาวา เมอเดก ทานเลนปลากดอยใตถนเรอน ในขณะทนกดนตรอน ๆ กำาลงเรยนดนตรกบครชอย สนทรวาทน ผบดาอยบนบาน ทานกลบจำาเพลงทพอกำาลงตอใหแกนกดนตรเหลานนไดกอนเสยอก จรยาวตรของพระยาเสนาะ ฯ กเตมไปดวยความเมตตากรณาโอบออมอารยงนก ครสอนเลาวา ทานมกจะกลาวแกศษยเปนเนอง ๆ วา ยามขดสนไมจำาเปนตองลำาบากไปงานปลก ใหมาเอาสตางคททาน

ไดเสมอ นอกจากความสามารถในทางป พาทยแลว ครม ทรพยเยน เคยพดถงวา ครงหนงมการบรรเลงซอมเปนการลำาลองในหมพนกงานดนตรของหลวงแหงหนง ทานพระยาเสนาะ ฯ ผานมาพอดนกสนกจงนงลงดดจะเขดวยนวเปลามไดใชไมดดกระแสเสยงนนกงวานและไหวจดจนคนระนาดวางไมกมลงกราบดวยความเสอมใส        ผลงานทางดนตรของทานนนเปนแนวอนรกษนยม ทานพรำาสอนแกบรรดาศษยทงหลายเสมอวา เรยนรรกษาของเกาใหหมดสนกอนเถดจงคอยแตงของใหม ตลอดชวตของทานจงมไดแตงเพลงใด ๆ ขนใหม นอกจากทางเดยวของเครองมอตาง ๆ และการเรยบเรยงตบมอญกละนอกจากนแลวเปนการปรบปรงรกษาทงสน กลาวไดวาทานเปนคนแรกทปรบปรงการขบรองของสยามประเทศใหละเมยดละไม นมนวลจะแจง มชวตจตใจ และไพเราะตองหผฟงโดยทวไป สมเปนศลปะการดนตรชนสงตางจากการขบรองทมมาแตเดม หลกฐานนจะเหนไดจากความสำาเรจของครเหนยว ดรยพนธ ผเปนศษย และอาจารยเจรญใจ สนทรวาทน ผบตร ไดอยางชดเจน         ในดานชวตครอบครว ทานมบตรธดาทงสน ๗ คน ดงน เกดแตนางทรพย (กอนไดรบพระราชทานบรรดาศกด) ๒ คน คอ ๑. หญง ชอ ชา ๒. ชาย ชอ เชอง เกดแตคณหญงเสนาะดรยางค (เรอน) ๕ คน คอ ๑. หญง ชอ เรยบ ๒. ชาย ถงแกกรรมเมอยงเยาว ๓. หญง ชอ เลอน ๔. ชาย ชอ เชอ ๕. หญง ชอ เจรญใจ พระยาเสนาะ ฯ เกดมาเพอดนตร อยกบดนตร และสนชวตลงดวยความรกใครหวงใยในดนตรยงนก ครสอน วงฆอง เลาวา เมอทานปวยดวยโรคมะเรง กอนจะสนลมยงเรยกครสอนเขาไปหาและพยายามรองทำานองเชดฝรง เพอใหครสอนจดจำาไวใหได จนกระทงถงแกอนจกรรมเมอวนท ๓๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๙๒ ณ บานเลขท ๑๕๖๑ หนาโรงเรยนบานสมเดจเจาพระยา จงหวดธนบร สรอายได ๘๓ ป

นางทวม ประสทธกล  ครทวม ประสทธกล เกดทจงหวดนนทบร เมอวนจนทร เดอน ๗ ป วอก พ.ศ. ๒๔๓๙ ในสมยรชกาลพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว บดาชอ สทธ มารดาชอ เทยบ ไมมนามสกลเดม เนองจากในสมยพระบาทสมเดจพระ

จลจอมเกลาเจาอยหวนน คนไทยยงไมมนามสกลใชกน จนถงสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว จงไดมพระราชบญญตนามสกล และในครงนน บดาของครทวมเหนวา ถงจะมนามสกลใชกไมมประโยชน เพราะลกทกคนเปนหญง ครทวม มพนองรวมบดามารดาเดยวกนทงสน ๑๐ คน รวมทงตวครดวย คนโต ชอ ถม เปนนกรองเสยงเพราะมาก ตอมาสมรสกบนายหวาด บวทง พชายคนโตของครเฉลม บวทง ครเปนบตรคนท 3 มนองสาวเปนนกรองเอก อกคนหนง คอ ครอษา สคนธมาลย เจาของสมญา "แมทบ เสยงทอง" นกรองทมชอเสยงโดงดงมากในสมยรชกาลพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว พนองของครนอกจากนไมมใครเปนนกรองหรอนกดนตรเลย นายสทธ บดาของครนน เปนนกดนตรไทยทมความสามารถรอบตว         นอกจากทางเครองแลวยงสามารถขบรอง ขบเสภา และเลนเพลงพนบานไดดดวย เคยมารวมวงเลนดนตรและรองเพลงกบเพอนในกรงเทพมหานครเสมอ ๆ ครจงไดเรมเรยนขบรองจากบดามาตงแตเดก ๆ แตเปนทางรองทครบอกวา "ทางบานนอก" จนอายราว ๑๒ ป บดาจงพามาถวายตวกบ พระราชอครชายาเธอพระองคเจาสายสวลภรมย ซงตอมาเฉลมพระนามเปน พระวมาดาเธอ กรมพระสทธสนนาฏ ในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ซงทตำาหนกนในระยะนน มครดนตรไทยเขามาสอนอยหลายทาน เชน หลวงเสนาะดรยางค (แชม สนทรวาทน) พระประดษฐไพเราะ (ตาด) ครเหลอ หมอมสมจน หมอมครามและคณเฒาแกจบ ครทวมอยในวงนประมาณ ๑ ป กถกสงตวไปอยกบหมอมสมจน ทบานคลองบางหลวง เพอตอเพลง ๓ ชน เมอพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงพระราชนพนธบทละครเรองเงาะปาขนครทวม กไดรวมขบรองเพลงในบทพระราชนพนธเรองนดวย         จนกระทง พ.ศ. ๒๔๕๓ พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวเสดจสวรรคต การบรรเลงและการขบรองเลกราไประยะหนง แตครกยงอยทบานหมอมสมจน จนหมอมสมจนถงแกกรรม เมอ พ.ศ.๒๔๕๔ ครจงกลบไปอยกบบดาทบานเมองนนท มาในรชสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ครทวมไดไปอยกบพระวมาดาเธอ กรมพระสทธาสนนาฏ ทตำาหนกสวนสนนทาอก ตอมาสมเดจเจาฟาอษฎางค เดชาวธ กรมหลวงนครราชสมา ทรงขอยมตวคร

ทวมมาชวยงานขบรองทวงสวนกหลาบระยะหนงแลว สมเดจเจาฟาจฑาธชธราดลก กรมขนเพชรบรณอนทราชย ทรงมละครในวงเพชรบรณ จงทรงขอยมตวครทวมมาประจำาอยทวงเพชรบรณ ดวยโดยรวมงานกบ ครลมล ยมะคปต และครเฉลย ศขวณช และทวงเพชรบรณน ครกไดเปนศษยหมอมมาลย นกรองเสยงเยยมซงเคยอยในวงของเจาพระยาเทเวศณวงศววฒนมากอน หมอมมาลยตอเพลงทางรองใหครทวมอยางละเอยดลออ จนถงวาระสดทายของชวต ประกาศนยบตรการเรยนขบรองทครทวมไดรบจากหมอมมาลย กคอคำาพดของหมอมมาลยทบอกกบครวา "ฉนเหนจะตายไดแลว มแมทวมรองเพลงไดเหมอนใจแลว" หลงจากนน ไมนานหมอมมาลยกถงแกกรรม         ในรชสมยพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว ซงขนครองราชยเมอป พ.ศ.๒๔๖๘ ไดทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ใหตงวงมโหรหญงขน ครกไดเขารบราชการเปนคนขบรองประจำาวงมโหรหลวง มหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) เปนหวหนาวง ในชวงระยะเวลานเปนระยะทครรองเพลงอดลงจานเสยงกบบรษทโอเดยนไวเปนจำานวนมาก ทงเพลงตบ เพลงเถา และเพลงเกรดตาง ๆ ครสมรส เมอ พ.ศ.๒๔๖๙ กบนายพล ประสทธกล ขาราชการในกรมอศวราช

นายเทวาประสทธ พาทยโกศลนายเทวาประสทธ พาทยโกศล ชอ "เทวาประสทธ" ชางเหมาะกบคณสมบตของคณครเทวาประสทธ พาทยโกศลจรงๆเพราะทานเปนเลศในทางดนตรราวกบมเทวดามาประสทธประสาทให คณครเทวาประสทธ หรอทเรยกขานกนโดยยอวา คณครเทวา ฯ เกงวเศษรอบวงตงแต ดด ส ต เปา ไปจนถงการขบรองและแตงเพลงแมบางสาขาของดรยางคศลป เชน การขบรองและการดดจะเข คณครเทวา ฯ ไมอาจปฏบตไดอยางผเชยวชาญ แตกมความรในหลกเกณฑและสามารถ "บอก" ไดจงถงทสด เชนเอตทคคะอน ๆ เหมอนกน แตในสวนทจะตองถอเปนเลศนนคอป ในและซอสามสาย กลาวไดวาไมมผใดอาจสามารถบรรเลงป ใน และซอสามสายไดเหมอนคณครเทวาฯ ทงในอดตและอนาคต เพราะคณครเทวา ฯ เลนเครองดนตรทงสองนประหนงวาเปนตวคณครเอง ความลมลก ซบซอนแยบคายนนไมมใครส ความสามารถทางซอ

สามสายนนแมแตคณหลวงไพเราะเสยงซอกยงกลาวชมคณครเทวาฯ วาไมมใครเทยบ สวนปในนนคณครเทวาฯ เปาอยางเปนหลกเปนฐานจรงๆ ในเวลาบรรเลงรวมวงจะฟงดเหมอนเปนเสยงของคณครคอยบอกกำากบลกศษยแตละเครองอยจาง ๆ หนก ๆ แตถาเปนการบรรเลงเดยวกจะแจงสะอาด มกำาลงเตมลมเตมนว หาทบกพรองไมไดเลย        คณครเทวาประสทธ เกดเมอวนแรม ๓ คำา เดอน ๑๐ ปมะแม นพศกตรงกบวนองคารท ๒๔ กนยายน ๒๔๕๐ เปนบตรคนใหญของจางวางทวและนางปลง พาทยโกศล มนามเดมวานก ตอมาเมออาย ๑๐ ป สมเดจเจาฟาบรพตรสขมพนธกรมพระนครสวรรคพนต หรอทลกระหมอมบรพตรฯ ประทานนามใหวา "เทวาประสทธ" ตามชอเพลงเพลงหนง คณครเทวาฯ มพนองรวมบดามารดา ๘ คนแตถงแกกรรมเสยแตยงเยาว ๖ คน จงมชวตจนโต ๒ คน คอตวทานเองและคณหญงไพฑรย กตตวรรณ ครเทวาฯ ไดสมรสกบนางสาวยพา โอชะกะ เมอ พ.ศ. ๒๔๗๔ มบตรชายเพยงคนเดยว คอนายอทย พาทยโกศล นาเสยดายทครเทวา ฯ อายไมยน ทานถงแกกรรมดวยโรคมะเรง เมอวนท ๒๓ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๑๖         ในชาตกอนครเทวา ฯ คงจะไดเคยสรางสมอปนสยทางดนตรไวมาก จงมาในชาตนแมจะเรมการศกษาในชนเรยนทวดกลยาณมตร และกำาลงจะเขาเรยนตอในชนประถมปท ๑ ทโรงเรยนวดประยรวงศาวาส แตทลกระหมอมบรพตรฯ ทรงเลงเหนวากคณครเทวา ฯ เปนคนทมหนวยกานทางดนตรมาก จงทรงขอตวใหไปเรยนดนตรกบพระองคทานและใหเรยนโนตสากลกบพระองคทานและใหเรยนโนตสากลกบพนตรหลวงประสานดรยางค (สทธ ศรชญา) เมอคณครเทวา ฯ อายได ๒๐ ป ไดเขารบราชการทหาร อยในกองแตรวงมหาดเลกรกษาพระองค ทำาหนาท เขยนโนตสากล เมอครบเกณฑแลวกออกจากประจำาการและไดอปสมบททวดเทพศรนทราวาส โดย  ม สมเดจพระพทธโฆษาจารย (เจรญ) เปนพระอปชฌาย หลงจากนนกใชชวตเปนนกดนตรอยกบวงพณพาทยวงบางขนพรหมของทลกระหมอมบรพตรฯ และวงพณพาทยของจางวางทวตลอดมา         คณครเทวา ฯ เกดในบานตระกลนกดนตรทหลงวดกลยาณมตร ซงมนกดนตรทเกงกาจหลายคน เมอยงเลกไดมโอกาสเรมหดวชาดนตร จาก

หลวงกลยาณมตตาวาส (ทบ) ผเปนปและจากจางวางทวผบดานบตงแตขนพนฐาน จนกระทงทานสามารถบรรเลงเครองป พาทยไดดตงแตอาย ได ๘ ป เมออายไดเพยง ๒ ป คณแมเจรญหรอทรจกกนในนามวาหมอมเจรญ ไดมารวมชวตกบบดาของทาน และไดดแลเลยงดคณครเทวาฯ ประหนงวาเปนบตรของตน กไดถายทอดวชาดนตรโดยเฉพาะทางรองใหอก นอกจากนนคณครยงไดไปเรยนเปาป ในกบพระยาประสานดรยศพท ( แปลก ประสานศพท) จนกระทงเชยวชาญในการเปาป ตงแตยงเยาว ใน พ.ศ.๒๔๖๖ ในการประชนวงปพาทยทวงบางขนพรหม คณครเทวา ฯ ซงขณะนนมอายเพยง ๑๕ ป กสามารถเดยวป ชนะเลศ ซงทลกระหมอมบรพตร ฯ เคยตรสวา "ลกตาทวคนน เปาป ดจรง ๆ " ทานมปพเศษเปนสมบตอย ๒ เลา คอป ประจำาตวของ พระประดษฐไพเราะ (ครมแขก) และป คมอของพระยาประสานดรยศพท จดวาเปนป ทมเสยงดมากไมมใครเทยบ สวนในทางซอสามสายนนทานไดรบถายทอดวชาจากปของทานเปนปฐม หลงจากนนกไดเรยนจากทลกระหมอมบรพตร ฯ จนทายทสดไดรบประทานซอคพระหตถซงเสยงดมากมาคนหนง เรยกกนวา ซอทวนนาค         เมอคณครเทวา ฯ มอายมากขนแลวไดมโอกาสไปเรยนทางซอสามสายเพมเตมจากพระยาอมาตยพงศธรรมพศาล (ประสงค อมาตยกล) ความสามารถในทางซอของทานจงทงในเชงความร ฝมอและความคดในการประดษฐ "ทาง" ดวย ครงหนงขณะทคณครกำาลงสซอสามสายออกอากาศทางสถานวทย สายเอกเกดขาดลงทานกสามารถสตอไปจนจบเพลงเหมอนไมมอะไรเกดขน โดยทถาไมตงใจสงเกต คนฟงกจะไมรเลยวาซอทสอยมเพยง ๒ สายเทานน คณครเทวามสข ฯ มความผกพนอยกบทลกระหมอมบรพตรฯ ยงนก หลงจากทพระองคทานเสดจไปประทบทชวาแลว กยงคงมลายพระหตถตดตอกบคณครอยมไดขาดทงถายทอดความรใหทงปรกษา ตลอดจนกระทงสงโนตเพลงซงทรงพระนพนธขนใหมประทานมาใหวงป พาทยของคณครบรรเลงออกอากาศทางสถานวทย และยงโปรดใหคณครเดนทางไปเฝาเพอตอเพลงและบรรเลงถวายหลายครง         สถาบนการศกษาหลายแหงไดเชญใหครเทวาฯ ไปถายทอดวชาดนตรให เชน โรงเรยนการชางสตรโชตเวช โรงเรยนสตรมหาพฤฒาราม โรงเรยน

สตรวทยา โรงเรยนศกษานาร คณะแทยศาสตรศรราชพยาบาล วทยาลยครบานสมเดจ วทยาลยเพชรบรวทยาลงกรณ วทยาลยเทคนคกรงเทพ มหาวทยาลยธรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ฯลฯ คณครไดเคยไปชวยราชการในดานการบรรยายพเศษ และปรบวงดนตรใหแกกองทพบก และกรมตำารวจเปนครงคราว นอกจากนนยงไดไปบรรยายในสถาบนอกหลายแหง         สงทเปนทปลาบปลมใจทสดในชวต คอไดเคยถวายสอนซอสามสายแด สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาอบลรตนราชกญญาฯ อยหลายป ตลอดจนไดถวายสอนซอดวงและซออแด สมเดจพระเทพรตนราชสดา ฯ เมอครงดำารงตำาแหนงพระอสรยศกดเปนสมเดจพระเจาลกเธอและแดสมเดจพระเจาลกเธอเจาฟาจฬาภรณวลยลกษณฯ ในทางสวนตวนนคณครเทวาฯ กไดควบคมวงปพาทยตอจากบดาของทาน นบเปนวงดนตรทมชอ ซงรจกกนในนามวา วงพาทยโกศล หรอวงฝงขะโนน มรดกทางดนตรทคณครเทวาฯ ไดรบมาจากบรรพบรษอกสวนหนง คอ เครองดนตรเปนจำานวนมากมายอยางไมนาเชอ บางชนกเปนเครองมคาลำาเลศ เชน ป ทานพระ ซอทวนนาค ดงไดกลาวแลว และยงมเครองมโหร เครองป พาทยทงมอญและไทยชดใหญทงชดเปนเครองประดบมกลวดลายงดงาม ฝมอเยยม เครองดนตรทกชนยงใชงานและเกบรกษาไวดดงเดมทกประการจนกระทงปจจบนน         คณครเทวา ฯ มลกศษยไมนอย แตละคนไดรบถายทอดวชาความรไดไมรจกหมด ไมวาจะปนทางป พาทย หรอทางเครองสาย ครเทวาไมเคย "จนทาง" และมกลอนเพลงทไพเราะแปลกกวาคนอน ศษยคนสำาคญ เชน นายทองใบ คลองฝมอ นายบญรอด ทองววฒน นายสละ จอมแจงจนทร นายมาสก อนนตศกด นางกง คชาไพร นายชอย เพมผล นางชลอรตน อวมหราย ฯลฯ นอกจากฝมอในการบรรเลงดนตรแลวครเทวาฯ ยงมฝมอในการบรรเลงดนตรแลว ยงมฝมอในการแตงเพลงอยมใชนอยแตทานไมคอยนยมแตงเพลงใหม เนองจากเหนวาเพลงเกา ๆ ของไทยนนมมากจนเลนไมหมด จำาไมไหว ทำาใหลมเลอนกนไปเสยมากตอมาก อกประการหนง ทานเกรงวาจะเปนการทำาเทยบเจานายของทาน คอ สมเดจเจาฟาบรพตรสขมพนธ กรมพระนครสวรรควรพนจ จนกระทงในระยะหลงดวยความจำาเปนบางประการ ทำาใหทานเรม แตงเพลงไวบาง เชน เพลงมหาจฬาลงกรณ ทำาเปนทางโหมโรงและ

ทางธรรมดา (พระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลปจจบน โปรดเกลาฯ พระราชทานโนตสากลของเพลงพระราชนพนธนมาใหครเทวาประสทธแตงเปนทางไทย) โหมโรงเพลงอาทตยอทย (เดมชอโหมโรงเตาทอง) เพลงเตาเห เพลงนาคบรพตรเถา เพลงชางประสานงาเถา เพลงมลงเถา เพลงนงชางชนเดยว เพลงขนพลบพลาและเพลงเทวาประสทธเถา การสญเสยครเทวาประสทธ มใชแตเพยงจะยงความอาลยรกแกบรรดาญาตมตรและลกศษยเทานน แตยงเปนการสญเสยครงสำาคญอกครงหนงของวงการดนตรไทยอกดวย

นายเทยบ คงลายทอง ครเทยบ คงลายทอง เปนบตรของนายแปลก และนางสอน เกดเมอวนท ๒๕ สงหาคม พ.ศ.๒๔๔๕ ตรงกบวนจนทร แรม ๗ คำา เดอน ๙ ปขาล ณ บานเลขท ๒๗๑ ตำาบลวดกลยาณมตร แขวงบปผาราม อำาเภอธนบร กรงเทพมหานคร การศกษาวชาสามญ ไดเรยนกบคนขางบานจนอานออกเขยนได แตไมเคยเขาโรงเรยนเลยเรมศกษาวชาดนตรจากบดาดวยการหดเปาขลยตงแตเลก ครนอายได ๙ ป จงไดรบการจบมอเรยนฆองใหญจาก ครทองด ชสตย ผมศกดเปนปของจางวางทว พาทยโกศล ตอมาไดเรยนป ใน กบครจ ภญโญ เจาของปทานพระ(ป ของครมแขก) อยระยะหนง เมอยางเขาสวยรน อายประมาณ ๑๖ ป บดาไดพาไปฝากตวเปนศษยพระยาเสนาะดรยางค (แชม สนทรวาทน) ซงเปนครคนสดทายทไดสรางชวต และความสำาเรจในวชาดนตรใหแกครเทยบตอมา         หนาทการงานของครเทยบนน เรมดวยการเขาเปนคนป ในวงป พาทยของเจาพระยาธรรมาธกรณาธบด เสนาบดกระทรวงวงในสมยรชการท ๖ ตอมาเมออายครบเกณฑทหารกเขารบราชการทหารสงกดกรมทหารรกษาวง แตไดรบคำาสงพเศษใหหดเปาป ครงเดอน ฝกทหารครงเดอน เมอพนราชการทหารไดเขาถวายตวเปนมหาดเลกกองพณพาทยหลวง กรมมหรสพ ในรชกาลพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว ตรงกบ พ.ศ. ๒๔๖๙ ครนเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ. ๒๔๗๕ แลว พ.ศ. ๒๔๗๘ ครเทยบ โอนมาสงกดแผนกดรยางคไทย กรมศลปากร และรบราชการในกรมศลปากรเรอยมาจนเกษยณ

อายราชการ แตยงไดรบการจางเปนครพเศษในวทยาลยนาฏศลปเรอยมา จนถงแกกรรมดวยโรคไต เมอวนท ๒๗ มกราคม พ.ศ. ๒๕๒๕ ศรอายได ๘๐ ป         ชวตดนตรของครเทยบนนมขอควรบนทกมากมายยงนก เรมตงแตการเรยนดนตรกบพระยาเสนาะฯ ครเทยบมความอตสาหะวรยะอยางยงยวด ทงประกอบดวยกตญญกตเวทอยางสงสด ถาจะใหยกตวอยางคนไทยแท ๆ สกคนทมความสภาพออนนอมเมตตากรณา และความเคารพนบนอบบพการครบาอาจารย ทงประกอบดวยความซอสตยสจรต เสมอตนเสมอปลาย โอบออมอาร กเหนจะยกครเทยบไวไดคนหนงทเดยว ความสามารถดานดนตรของครเทยบเรยกไดวา "รอบวง" คอบรรเลงไดทกเครองมอ แตทวเศษทสด คอ ป อาจารยเจรญใจ สนทรวาทน บตรคนสดทองของพระยาเสนาะดรยางค เขยนไววา "พอตอเพลงใหพเทยบทกเดยว ทกอยางพเทยบมความชำานาญยงนก สามารถทำาเพลงใหมชวต ไพเราะจบใจดวยความเชยวชาญ สามารถเปาปทำาลองลอยเลนโดยไมยอมลงตามจงหวะไดเปนนาน ๆ อยางเหมาะสม นาฟง การทำาลกเลนเชนนทำาใหเปนทสนกสนานรนเรงแกเพอนรวมวงยงนก นอกจากจะเปาไดหวานจบใจแลว ยงทำาตลกไดดวย บางทกทำาลองลอย เชนปพาทยตงเพลงเชด ป พาทยกจะวงเปนพน แตป จะเปาลอยหวานวาดเปนลวดลายวจตรสวยงามอยขางบน จนหมดเชดตวแรกจงจะกลบเขาวง ยงเพลงฉยฉาย นอกจากจะเปาคำาพดตามคำารองไดชดทสดแลว เวลาเครองรบพเทยบจะวาดลวดลายสวยงามลดเลาะลงดวยความเหมาะสมพอดพองามยง หรอจะเปาครวญทยอยรวมเขามากบรอง พเทยบครวญไดไพเราะนก ปชวายงวเศษหาใครเทยบเคยงไมไดเลย ขาพเจาแนใจวาจะหาใครทไหนมความรกวางขวางเชยวชาญแตกฉานคลองในเชงปฏบตถงเพยงนไมมอกแลว"         ฝมอป ของครเทยบนนโดงดงมาตงแตยงรน ๆ ในการประชนวงปพาทยทวงบางขนพรหม เมอวนท ๑๙ มกราคม พ.ศ ๒๔๖๖ ครเทยบเปาป ในคกบครเทวาประสทธ พาทยโกศล บตรชายจางวางทว ผลปรากฎวา กรรมการตดสนให ครเทวาประสทธ ไดท ๑ ชนตร ครเทยบไดท ๒ ชนโทแลวสมเดจเจาฟากรมพระนครสวรรควรพนตประทานเงนคนละ ๑ ชง เทากน เปนอนไมมใครแพชนะ เพราะดกนไปคนละอยาง อนทจรงทงครเทยบและครเทวาประสทธ

จางวางทว และพระยาเสนาะฯ กเคยรวมสวดคฤหสถป กนอยบอย ๆ โดยครเทยบเปาเปนตวตย อนวาการสวดคฤหสถป น ถามใชผทเปาป ไดดงใจปรารถนาแลวกเปนอนหมดโอกาสจะปฎบตได นอกจากนครเทยบยงเคยไปแสดงฝมอเพอเผยแพรนาฎศลปและดนตรไทยในตางประเทศ เชน ประเทศลาว พมา มาเลเซย อนโดนเซย เยอรมนและญปน เปนทสนใจของชาวตางประเทศทงหลายยงนก มหลายคนทตดตามมาขอหดป ทบานของครเทยบดวยความชนชมหลงใหลในฝมอ         สำาหรบราชการในกรมศลปากรนน ครเทยบกใดเปนธระเอาใจใสไมขาดตกบกพรอง ครงหลงสดครเทยบไดรวมบนทกเสยงกบกรมศลปากรเพอเกบรกษาไวเปนสมบตของชาตหลายตอหลายเพลง ผลงานทครเทยบภาคภมใจและถอวาสำาคญทสดในชวตกคอ การเปาป แสดงฝมอเฉพาะพระพกตรพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลปจจบน ณ พระตำาหนกไทยเรอนตน ภายในพระราชวงจตรลดารโหฐาน และไดทำาป ขนทลเกลา ฯ ถวาย ๑ เลา ณ พระราชวงไกลกงวล เมอวนท ๑๘ พฤษภาคม ๒๕๑๗ ครนตอมาไดถวายแบบฝกหดเปนโนตสากล และเขาเฝาพระบาทสมเดจพระเจาอยหวอกหลายครง         นอกจากฝมอทางดนตรแลว ครยงมฝมอทางชางดวยเปนอยางด ฝมอกลงป ตดลนป และทำากำาพวดป ของครนนไมมใครส ทานเปนตวอยางอนดทแสดงใหเหนวา ฝมอชนสงอนละเมยดละไมทงปวง ยอมมจดรวมเปนจดเดยวกน แมจะไมเคยรำาเรยนวชาดนตรของตะวนตกมากอนแตครเทยบกชอบฟงเพลงคลาสสคของตะวนตกไมใชนอยและฟงอยางผรมใชสกแตวาฟงเทานน มทรรศนะเกยวกบดนตรไทยของครเทยบอยอนหนง ทสมควรบนทกไวในทนเปนสำาคญ ครเทยบเคยพดไวกบ ม.ล.ธรบตร สขสวสด ทมหาวทยาลยธรรมศาสตร เมอ พ.ศ. ๒๕๑๖-๒๕๑๗ ความวา "ดนตรไทยทวาไมเขายคสมย ยดยาดนนไมจรง เพราะถาเปรยบเทยบกบสากล เขากมชามเรวเชนกน อกนยหนงจะวาดนตรของเราเลนชาไมได เพราะนนเปนเอกลกษณอยางหนงของเรา" ชวตครอบครวของครเทยบ ทานสมรสกบ น.ส.สวาง วเชยรปญญา มบตรธดาดวยกนทงสน ๑๒ คน ดงน หญง ชอแหวน ชาย ชอทว ชาย ชอธวช ชาย ชอรศม หญงถงแกกรรมเมออาย ๑๕ วน หญง ชอ

อารมณ ชาย ชอทวป ชาย ชอถวลย ชาย ชอสทศน หญง ชออษณย ชาย ชอป บ ชาย ชอววฒน

สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ ทรงเปนพระราชโอรสองคท ๖๒ ของพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔ และพระสมพนธวงศเธอ พระองคเจาพรรณราย ทรงพระนามเดมวา พระองคเจาจตรเจรญ ประสตเมอวนองคาร เดอน ๖ ขน ๑๑ คำา ปกนตรงกบวนท ๒๘ เมษายน พ.ศ. ๒๔๐๖ เมอพระชนษาได ๕ ป พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวพระราชบดากสวรรคต จงทรงเจรญพระชนมายมาในพระราชอปถมภของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวรชกาลท ๕ ซงมศกดเปนพระเชษฐา (ตางพระมารดา) โดยทรงมชนษาออนกวาพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ราว ๑๐ ป สมเดจเจาฟาพระองคน ทรงสบเชอสายศลปนและวชาการมาจากบรรพบรษหลายพระองคและหลายทาน ทรงมพระราชปรชาสามารถในการชางอยางยอดเยยมและลกซงทงในทางทฤษฎและปฏบต จนแมแตวชาอกษรศาสตรและการประพนธฉนทลกษณกทรงปฏบตไดยอดเยยม ถอวาเปนเพชรประดบมงกฏรชกาลท ๕, ๖ และ ๗ ทรงเชยวชาญในงานสถาปตยกรรม จตรกรรม ดรยศลปและนาฏศลปรวมทงศลปะการละคร ตลอดไปจนถงการนพนธบทละครทกประเภท การจดการแสดง การทำาฉากละคร จนถงการแตงหนาและทารำาทกกระบวนทรงรอบรหมดสนเหลอทจะพรรณาได ในดานการละครและดนตร ทรงสนพระทยดนตรมาตงแตยงทรงพระเยาวสมยยงมพระชนมายไมถง ๑๐ พรรษา โดยทรงเรมเรยนดนตรจากครถก ดรยางกร (บตรของพระประดษฐไพเราะ ครมแขก) แลวทรงเรยนกบทานครเณร เจากรมพณพาทยหลวงสมยตนรชกาลท ๕ ในตอนปลาย ไดทรงเรยนเพลงหนาพาทย และเพลงเรองตาง ๆ จากพระประดษฐไพเราะ (ตาด) ซงเรยนอยนานทสดและใกลชดกนมากทสด เมอทรงเขาเรยนโรงเรยนทหารมหาดเลกทรงหดเปาฟลทกบครฝรง (ไมปรากฏนาม) รวมทงเรยนโนตสากลดวย ปรากฏวาทรงอานและเขยนโนตสากลไดดมากตงแตพระชนษา ๒๒ ป (พ.ศ. ๒๔๒๘) ทรงมสวนรวมในการกอกำาเนดเพลงสรรเสรญพระบารมตงแต

ตน และบทรองเพลงสรรเสรญพระบารมปจจบน กเปนฝพระหตถของสมเดจเจาฟาพระองคน เขาใจวาเพลงไทยเพลงแรกททรงพระนพนธขนจะเปนเพลงเขมรไทยโยค ในป พ.ศ. ๒๔๓๑         หลงจากนนกทรงประดษฐเพลงตบสน ๆ ขนเพอแสดงภาพนงทใชคนจรง(Tableaus Vivantes)โดยเรมเปนครงแรกเมอ พ.ศ. ๒๔๓๗ และทรงเพมขนทละชดจนครบทง ๘ ชด คอ สามกกตอนจลงคนหาเมยเลาป เรองพระเปนเจา เรองราชาธราชตอนสมงพระรามหนเมย เรองนทราชาครตตอนแตงงานอาบหะซน ตบนางซนเดอรลาตอนแตงตวไปงานเตนร ำา ตบเรองขอมดำาดน เรองอณรทตอนศภลกษณอมสม และเรองพระลอ ทรงดดแปลงมาจากบทของเกาทเจาพระยาเทเวศรวงศววฒน(ม.ร.ว.หลาน กญชร) เคยเลนละครมากอนสมยกรมพระนราธปประพนธพงศ จะทรงทำาละครทรงเปนตนกำาเนดของการเลนละครดกดำาบรรพตามแบบละครเพลงของฝรง (อปรากร) เปนความคดททรงดดแปลงขนจากทเจาพระยาเทเวศรไดเหนมาจากยโรป (หลง พ.ศ. ๒๔๓๕) นบตงแต พ.ศ. ๒๔๔๑ เปนตนมา ประเทศไทยตองรบแขกเมองเปนประจำา พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหจดคอนเสรทแสดงในพระทนง จงทรงประดษฐบทคอนเสรทขนหลายชดรวมทงปรบปรงวงดนตรไทยใหเหมาะสมกบการขบรองบรรเลงในอาคาร จงเกดเปนวงปพาทยดกดำาบรรพขนในยคน สวนเพลงตบตาง ๆ ทเคยใชเปนบทคอนเสรทนนไดแก เรองรามเกยรตตอนนางลอย พรหมมาศ และนาคบาศ และบทละครดกดำาบรรพไดแก เรองอเหนาตอนบวงสรวง ตดดอกไมฉายกรช เรองเงาะปาตอนเลอกหาคหาปลา หาเนอ เรองสงขศลปชยตอนตกเหว ตอนตามหา เรองกรงพาณชมทวป รามเกยรตตอนสรปนขาหงนางสดา เรองอณรท และมณพชย เปนตน         ทรงเปนตนคดในการจดกระบวนเพลงตาง ๆ ใหเหมาะสมกบการแสดงและเขากบฉากในโอกาสตาง ๆ ไดอยางแนบเนยน ในการจดแสดงละครกด การแสดงภาพนง(Tableaus Vivantes) กด มกจะเกดเพลงใหมหรอฟ นฟเพลงเกาขนมาเสมอ ๆ เชน เกดเพลงททรงนพนธใหม เชนเพลง "ชาประสม" การเหเรอแบบตาง ๆ การใชเพลงสรภญญะประกอบการแสดงและบทสวด เพลงทขนชอมากทสดคอเพลง ตบแมศรทรงเครอง ตอนอเหนา“ ”

และสงคามารตาชมสวน โดยทรงคดเครองเปาประกอบเปนเสยงนกโพระดก นกกางเขน นกกาเหวา และเสยงไก สอดแทรกเขาในบทเพลง เรยกวา เปนการพฒนา Sound Effect ลงในบทเพลงไทยเปนครงแรก ในดานการขบรองทรงสงเสรมใหคนไทยรจกรองเพลงประสานเสยงแบบฝรงเปนคนแรกโดยรองเพลงหมชายหญงเพลงเขมรไทรโยค ทรงสงเสรมใหมการบนทกเสยงเพลงไทยโนตสากล รวมทงไดทรงนพนธเพลงลาไวดวยเพลงหนงคอ เพลงปลาทองสามชนจากเพลงเตากนผกบงสองชนของเดม ในวงการศลปนแลวยกยองวาทรงเปนยอดศลปนไทยเปนปรมาจารยและจอมปราชญแหงศลปะ ทรงเปนยอดสถาปนกทมความสามารถเหลอหลายทงทมไดทรงเลาเรยนในวทยาลยใดมากอน แตทรงศกษาดวยพระองคเองมาโดยตลอด         สมเดจเจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศทรงมพระอปนสยประณตละเอยดละออรอบคอบอยางลกซง ทรงมความพากเพยร ขยนขนแขงทรงทำางานชา และมกจะทรงเถรตรงหรอทรงดอเปนครงคราว ทรงมพระจรยาวตรอนงดงามและมนคงเสมอตนเสมอปลาย ยากทจะหาอปนสยของผใดเทยบเทยมได สมเดจเจาฟาพระองคนทรงมคตประจำาพระทยวา ถาทำาไมดไม“ทำาเสยดกวา และ ตองระวงเพราะสรางขนเพอความพอใจ ความเพลดเพลน” “ตา ไมใชสรางขนเพอความอยากรอทงทนรอนทเสยไปกไมใชจะเอาคนมาได ผลทสดกตองทงไวเปนอนสาวรย สำาหรบความอาย”         สมเดจเจาฟากรมพระยานรศฯ ทรงเสกสมรสครงแรกกบ ม.ร.ว.ปลม ซงเปนพระธดาของพระสมพนธวงศเธอพระองคเจาประเสรฐศกดพระญาตทางฝายพระมารดาพระบาทสมเดจพระพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงยกยองนบเปนสะใภหลวง ทรงมพระธดาประสตดวยพระองคเดยวคอ ม.จ.ปลมจตร (เออย) จตรพงศ ประสต เมอ พ.ศ. ๒๔๓๓ และสนพระชนมเมอ พ.ศ. ๒๔๕๙ เมอ ม.ร.ว.ปลม วายชนมลง ไดทรงเสกสมรสใหมดวยหมอมมาลย บตรพระสาครสมบต(เผอก เสวตามร) มพระโอรสประสตสองพระองคคอ หมอมเจาชายอาย (สนพระชนมในวนประสต) และหมอมเจาชายย (พ.ศ. ๒๔๔๐-๒๔๙๓) ทรงพระนามวา ม.จ.เจรญใจ จตรพงศ         ในป พ.ศ. ๒๔๔๖ หมอมมาลยไดถงแกอนจกรรม จงเสกสมรสครงท ๓ ดวย ม.ร.ว.โต งอนรถ ธดาหมอมเจาแดง งอนรถ มพระโอรสธดาประสตดวย

๖ พระองค คอ ม.จ.สาม ม.จ.ประโลมจตร (อ ไชยนต) ม.จ.ดวงจตร (อาม) ม.จ.ยาใจ (ไส) ม.จ.เพลารถ (งว) และ ม.จ.กรณกา (ไอ)         สมเดจเจาฟากรมพระยานรศฯ ทรงรบราชการในตำาแหนงสำาคญ ๆ มาตลอด ๔ แผนดน อาท ทรงดำารงตำาแหนงเสนาบดกระทรวงโยธาธการ เสนาบดกระทรวงพระคลงมหาสมบต เสนาบดกระทรวงกลาโหมและผบญชาการกรมยทธนาธการ อภรฐมนตรอปนายกราชบณฑตยสภา ผสำาเรจราชการแทนพระองคในรชกาลท ๘ ฯลฯ สมเดจเจาฟากรมพระยานรศฯ สนพระชนมดวยโรคพระหทยวาย เมอวนท ๑๐ มนาคม พ.ศ. ๒๔๙๐ เวลา ๑๓.๐๕ น. และทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ใหจดพธพระราชทานเพลงศพทพระเมรมาศทองสนามหลวง ในป พ.ศ. ๒๔๙๓

นายเหนยว ดรยพนธ ครเหนยว ดรยพนธ เกดเมอวนศกร แรม ๑๑ คำา เดอน ๑๒ ปมะโรง ตรงกบวนท ๑๐ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๔๕๙ ณ ตำาบลวดทองนพคณ อำาเภอคลองสาน บดาชอ เนอง มารดาชอ โกสมภ มพนองรวมบดามารดาเดยวกนทงสน ๔ คน พสาว ๒ คนแรกเสยชวตแตอายยงนอย มพชาย ๑ คน ชอหนวง มความสามารถเลนดนตรไทยไดรอบวง เนองดวยปของครเหนยว (ชอโนร) เปนเจาของวงดนตรไทย ครเหนยวจงคนเคยกบเพลงไทยมาตงแตเกด และไดเรมเรยนหนงสอสามญชนตนทโรงเรยนวดทองนพคณจนอาย ๑๐ ป กเรมรองเพลงกบวงปพาทยของปโนร วงป พาทยน พระยาเสนาะดรยางค (แชม สนทรวาทน) มกจะมาตอเพลงใหเปนประจำา พระยาเสนาะ ฯ เหนแวววาเสยงเพราะ จงไดสงเสรมใหรองเพลงกบสอนทางขบรองให ครนอายได ๑๕ ป พระยาเสนาะ ฯ กฝากเขาเปนนกรองในกรมป พาทยและโขนหลวงครเหนยวจงไดรบราชการตงแตวนท ๑ กนยายน พ.ศ. ๒๔๗๔ เปนนกรองอายนอยทสดในขณะนน ซงมนกรองชายทมชอเสยงมากประจำาอยกอนแลว ไดแก หลวงเสยงเสนาะกรรณ (พน มกตวาภย) หลวงเพราะสำาเนยง (ศข ศขะวาท) หลวงกลอมโกศลศพท (จอน สนทรเกศ) นายเชอ นกรองและนายเลอน จนทรมาน เปนตน

         ในรชสมยพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว ราชบณฑตยสภา ซงมสมเดจกรมพระยาดำารงราชานภาพ เปนองคนายก ไดประชมครดนตรไทยทงหลาย เพอทำาการบนทกแผนเสยงเพลงไทยไว โดยมบรษทโอเดยน เปนผดำาเนนการอดเสยงครเหนยวไดรบเลอกใหขบรองดวย แตยงมทนไดอดเสยง ครกเกดเสยงแตกเพราะยางเขาสวยรนจงมไดขบรองอดเสยงในครงน และหลงจากเปลยนแปลงการปกครองแลว กมไดมการรอฟ นเรองการอดเสยงเพลงไทยนอก เมอหายเสยงแตกแลว ครเหนยวไดเรยนขบรองเพมเตมจาก หลวงเสยงเสนาะกรรณ (พน มกตวาภย) และ พระเพลงไพเราะ (โสม สวาทต) ตอมาไดหดขบเสภาจากหมนขบคำาหวานดวย จนสามารถตกรบขบเสภาไดคลองแคลว ชำานาญ เมอมการยบเลกกรมมหรสพ ใน พ.ศ. ๒๔๗๘ ครเหนยวยายมารบราชการอยในกรมศลปากร ซงระยะนนละครของหลวงวจตรวาทการกำาลงรงเรอง ครจงตองปรบตวเขารวมรองเพลงไทยสากลดวยไดเปนตนเสยงรองเพลงปลกใจอยหลายเพลง         ปตอมา (พ.ศ. ๒๔๗๙) ครกสมรสกบ คณแชมชอย ดรยประณต มบตรธดาดวยกนทงสน ๖ คน ถงแกกรรมแตยงเลกมาก ๑ คน ทเหลออก ๕ คนนนเปนนกรองทมชอเสยงมากในปจจบนน (พ.ศ. ๒๕๒๕) ๓ คน คอ สรางค ดวงเนตร และนฤพนธ อก ๒ คน ไมยดอาชพนกดนตร หรอนกรอง แตกมความสามารถรวมบรรเลงปพาทยได ครเปนคนพถพถนมากกบการรองเพลง ทานขยนฝกซอมเพอใหเกดความไพเราะ แมนยำา ประกอบกบการมพรสวรรคในการเปนนกรองอยางแทจรงเสยงรองเพลงของทานสดใส ชดถอยชดคำา ไพเราะนมนวล และเสยงถงทกตวโนต อาจารยเจรญใจ สนทรวาทน เลาวา ในการรองเพลงสำาเนยงมอญนนการทำาเสยงใหเปนมอญ พระยาเสนาะดรยางค (แชม สนทรวาทน) เปนผคดคนขน แลวตอใหครเหนยว ปรากฎวา ครเหนยว ทำาไดถกใจทานมาก จนบดนกยงไมมใครสามารถทำาเสยงมอญไดดเทาครเหนยวเลย ศษยของครเหนยว มไมมากนก เนองจากครมงานราชการมากประการหนง และครมอายสนมากอกประการหนง เทาทนบได ไดแก ทำาน วลลสต ศร วชชเวช และ นายแพทยสพจน อางแกว พวกลก ๆ ของทานนน มโอกาสไดตอเพลงจากทานนอยมากเพราะทานไมตองการใหลกเปนนกรอง

         ผลงานเพลงของคร สวนใหญเปนการขบรองซงไมมใครมการบนทกเสยงไวในครงนน เคยอดเสยงกบหางต.เงกชวน ๓ เพลง คอ ปราทอง ๓ ชน บหลน ๒ ชน และเขมรไทรโยค ซงตวครไมชอบผลงานนเลย บอกวาไมไดตงใจรองและกวาจะอดเสยงไดกรองซำาแลวซำาอกจนเหนอย เคยอดเสยงทหางกมลสโกศล ๔ เพลง คอเพลงสงโตเลนหางเวสสกรรม ขอมกลอมลก และพมาเห ซงเปนบทรองตามประมวลการสอน ของกระทรวงศกษาธการ ครเคยทำาแผนเสยงของตวเองขนชดหนง คอชดตบจลง เปนแผนเสยงหนาสทอง มอกษร "น" บนหนาแผน เปนชดทถกใจครมาก อดเสยงทหางเทพนครเพยงครงเดยวแลวมไดมการอดออกจำาหนายอกเลย นอกจากนนกมแผนเสยงเสภาเรองกากอกชดหนง เพลงทครชอบรองมากไดแก เพลงแขกมอญ ๓ ชน และเพลงแขกมอญบางขนพรหมเถา แตครแชมชอย ภรรยาของทานบอกวา ชอบฟงครเหนยวรองเพลงแสนเสนาะเพราะรองไดเพราะมากจรง ๆ ถงขนาดนกดนตรทบรรเลงอยดวยกนฟงเพลนจนลมบรรเลงดนตรรบทเดยว ครเหนยวถงแกกรรมเมอวนท ๒๓ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๔๙๘ ขณะทมอายเพยง ๓๙ ป ดวยอบตเหตนบเปนการสญเสยทยงใหญของวงการดนตรไทย

สมเดจเจาฟาบรพตรสขมพนธ กรมพระนครสวรรควรพนต สมเดจเจาฟาบรพตรสขมพนธ กรมพระนครสวรรควรพนต ทลกระหมอมบรพตร ฯ ทรงเปนพระราชโอรสในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๕ และพระนางเจาสขมาลมารศร พระราชเทว ประสตในพระบรมมหาราชวง เมอวนท ๒๙ มถนายน พ.ศ. ๒๔๒๔ นบเปนสมเดจเจาฟาชายชนสงสดเรยงตามพระชนมายเปนอนดบท ๓ รองจากสมเดจเจาฟามหาวชรณหศ และสมเดจเจาฟามหาวชราวธ ทรงศกษาวชาการชนตน ณ โรงเรยนพระตำาหนกสวนกหลาบ จนถงป พ.ศ. ๒๔๓๔ ทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ใหทรงกรมเปนสมเดจเจาฟากรมขนมไหสรยสงขลา ตอมา พ.ศ. ๒๔๓๘ จงเสดจไปศกษาตอ ณ ประเทศองกฤษ แลวทรงยายไปเรยนวชาการทหารบกในประเทศเยอรมน เมอ พ.ศ. ๒๔๓๙ ศกษาอยราว ๖ ปเศษ เรยนสำาเรจสอบไดคะแนนยอดเยยมแลวเสดจกลบมารบราชการในป พ.ศ. ๒๔๔๖ พระชนษา ๒๒ ป ทลกระหมอมบรพตร ฯ ทรงเรมรบราชการเปนทหารบกไดราว ๑ ป จงมพระบรม

ราชโองการโปรดเกลา ฯ ใหยายไปประจำากองทพเรอ ไดทรงแกไขปรบปรงกจการทหารเรอจนเจรญกาวหนาขนเปนอนมาก และทรงอยในตำาแหนงเสนาบดกระทรวงทหารเรอเปนเวลาถง ๑๐ ปเตม จงยายมาเปนเสนาธการทหารบก ในสมยรชกาลท ๖ ในรชกาลท ๗ ทรงเปนอภรฐมนตร เปนผสำาเรจราชการแทนพระองคและเปนเสนาบดกระทรวงมหาดไทย รบราชการนบตงแต พ.ศ. ๒๔๔๖ จนถง พ.ศ. ๒๔๗๕ เปนเวลาถง ๓๐ ปเตม ตลอดเวลา ๓ รชกาล ครนเปลยนแปลงการปกครองแลว คณะรฐบาลสมยนนไมมความประสงคจะใหประทบอยในประเทศไทย เพราะเกรงวาจะทรงมอำานาจขนมาอก จงทลขอวงบางขนพรหม แลวเชญเสดจใหออกไปประทบอยในตางประเทศ ทลกระหมอม ฯ ไดเลอกเมองบนดง ประเทศอนโดนเซย เปนทประทบตลอดระยะเวลา ๑๒ ป จนทวงคตใน พ.ศ. ๒๔๘๗         ในดานดนตร ทลกระหมอมบรพตร ฯ ไดรบการยกยองวา ทรงเปนนกดนตร นกแตงเพลงยอดเยยมของกรงรตนโกสนทร นบเปนคนไทยคนแรกทแตงเพลงสากล และเปนคนไทยคนแรกทเรยนร และแตงเพลงโดยวธการเขยนเปนโนตสากล โดยแยกเสยงประสานถกตองตามหลกสากลนยม เราไมสามารถทราบไดวาทรงเรมเรยนดนตรไทยกบครทานใด แตทราบวาทรงดนตรไทยคอสซอไดตงแตยงมไดโสกนต (ชนษานอยกวา ๑๐ ป) และยงสบไมไดวาทรงเรยนโนตสากลจากครผใดในยโรป เมอเสดจกลบมาเมองไทยใน พ.ศ. ๒๔๔๖ ไดทรงสรางวงบางขนพรหม และหาวงป พาทยมาประจำาวง เดมทเดยวทรงใชวงดนตรจากอมพวาของตระกลนลวงศกอน ตอมาจงทรงรบวงพณพาทยของ หลวงกลยาณมตตาวาส มาไวในพระอปถมภ ซงตอมาไดประทานนามสกลใหแกตระกลนวา  พาทยโกศล ทลกระหมอมทรงเรยกหลวง“ ”กลยาณมตตาวาสวา ครทบ แตไมทราบวาเคยตอเพลงจากครทบหรอไม “ ”ทลกระหมอมบรพตร ฯ ทรงชำานาญซอสามสายมาก เคยตอเพลงจากกรมหมนทวากรวงษประวตซงทรงเชยวชาญซอสามสาย จนกรมหมนทวากร ฯ ทรงชมเชยวาฝพระหตถซอสามสายดเยยม ในรชกาลท ๖ เคยทรงซอและตอเพลงดวย เจาเทพกญญา บรณพมพ เปนครงคราว ในสมยรชกาลท ๖ และ ๗ วงบางขนพรหมเปนศนยกลางของการประชนวงป พาทย และการแสดงดนตร และการละเลนตาง ๆ เปนประจำา

         ทลกระหมอมบรพตร ฯ ทรงเรมแตงเพลงสากลกอนเพลงไทยแท โดยเรมตนประมาณป พ.ศ. ๒๔๔๗ ๒๔๔๘ ณ กองทพเรอกอน เพลงชดแรก ๆ ม–เพลงวอลทซประชมพล วอลทซเมขลา มารชบรพตร วอลทซโนร และเพลงจงหวะโปลกา ชอ มณฑาทอง เปนตน นอกจากนยงทรงแยกเสยงประสานเพลงไทยสำาหรบบรรเลงดวยวงโยธวาทตทำาใหแตรวงบรรเลงเพลงไทยไดไพเราะ มหลกการประสานเสยงดยงขน ไดทรงประดษฐเพลงแตรวงไวมากมายหลายเพลง อาท มหาฤกษ มหาชย สรรเสรญเสอปา (บหลนลอยเลอนทางแตร) สาครลน โหมโรงสบดสบง ถอนสมอเถา เขมรใหญเถา แขกมอญบางขนพรหมเถา ทยอยนอกเถา ทยอยเขมรเถา บหลนชกมวยสามชน เมอเสดจไปประทบทชวาแแลวทรงนพนธเพลงสำาหรบป พาทยไมแขงขนอกหลายเพลง อาท นำาลอดใตทรายเถา จงจกทองเถา เทวาประสทธเถา ดอกไมรวงเถา โหมโรงประเสบนสามชน และเพลงสดทายคอสดถวลเถา รวมแลวมากกวา ๗๐ เพลง ทคนไดในป พ.ศ. ๒๕๒๔ อนเปนปทฉลองรอยปพระชนษา ซงรฐบาลไดเปนผจดใหมขน เมอวนท ๒๙ มถนายน พ.ศ. ๒๕๒๔         ทลกระหมอมบรพตร ฯ ทรงเสกสมรสดวย ม.จ.ประสงคสม ไชยยนต พระธดากรมหมนมหศราชหฤทย มพระโอรสธดาคอ พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาจมภฏพงษบรพตร กรมหมนนครสวรรคศกดพนต พระเจาวรวงศเธอพระองคเจาศรรตนบษบง พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาสทธวงศวจตร พระเจาวรวงศเธอพระองคเจาพสฐสบสมย พระเจาวรวงศเธอพระองคเจาจไรรตนศรมาน พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาจนทรกานตมณ พระธดาทง ๕ พระองค ทรงเลนดนตรไทยไดดทกพระองค และยงทรงมพระโอรสธดาประสตแตหมอมสมพนธ บรพตร อกสององค คอ พระเจาวรวงศเธอพระองคเจาอนทรตนา พระเจาวรวงศเธอพระองคเจาสขมาภนนท         ในสวนของผลงานดานอน ๆ ปรากฏวาทลกระหมอม ฯ ทรงเปนผใหการสนบสนนกรมหลวงชมพรเขตอดมศกด ใหสรางโรงเรยนนายเรอ รวมทงสนบสนนใหจดตงกองทพอากาศขนในประเทศไทย ทรงรเรมงานสาธารณสขในสวนภมภาค โดยจดใหมนางพยาบาลอนามยสำาหรบตางจงหวด ขนเปนครงแรก ทรงรเรมบรษทเดนเรอไทย ขนเปนครงแรก ทรงสนบสนนการศกษาในตางจงหวด และไดทรงเปดโรงเรยนขนในทกนดาร เชนทอำาเภอ

แมสะเรยง จงหวดแมฮองสอน และไดเสดจขนไปทำาพธเปดดวยพระองคเอง ในดานการนพนธ ไดทรงแปลเรองอเหนา จากตนฉบบภาษามะลายไว ๑ ฉบบ ทรงรอบรภาษาตางประเทศ ทงเยอรมน ฝรงเศส ชวา มลาย อนโดนเซย รวมทงภาษาดช จนถงทรงอาน เขยน และรบสงไดด ทลกระหมอมบรพตร ฯ ทรงเปนพระราชวงศชนผใหญททรงทำาคณงามความดไวแกประเทศชาตมาก แตตองประสบความยงยากทางการเมอง ในป พ.ศ. ๒๔๗๕ เปนอยางยง เพราะทรงเปนผกมอำานาจการปกครองไวมากในยคนน มหนงสอพระประวตทนาสนใจศกษาหลายเลมทเขยนขนในงานฉลองครบรอบ ๑๐๐ ป พระชนมายเมอ พ.ศ. ๒๕๒๔ อนเปนปทพระธดาและพระโอรสไดชวยกนสรางหองสมดดนตรขนเปนหองแรกของประเทศไทย ณ หอสมดแหงชาต ทาวาสกร และไดรวบรวมเพลงพระนพนธไวเปนอนมากในหองสมดน         ทลกระหมอมบรพตร ฯ สนพระชนมเมอวนท ๑๘ มกราคม พ.ศ. ๒๔๘๗ ณ เมองบนดง ประเทศชวา ไดฝงพระศพไวเปนเวลา ๔ ป จนถง พ.ศ. ๒๔๙๑ รฐบาลจอมพล ป. พบลสงครามจงไดอญเชญกลบมา แลวจดงานถวายพระเพลง ณ พระเมรทองสนามหลวง ในป พ.ศ. ๒๔๙๓

นายบญยงค เกตคงนายบญยงค เกตคง ครบญยงค เปนบตรชายคนโตของ นายเทยง และนางเขยน เกตคง เกดเมอวนองคาร เดอน ๔ ปวอก พ.ศ. ๒๔๖๓ ทตำาบลวดสงห เปนหลานปหลานยาของนายใจนางเพยร ชาวสวน ตำาบลดาวคนอง เปนหลานตาหลานยายของ นายเป ยมและนางภ ศรประเสรฐ ตากบยายและแมเปนคนอมพวา จงหวดสมทรสาคร มนองชาย ๒ คน ชอบญยง และทองอย มนองสาว ๑ คน ชอเบญจางค นองชายชอบญยง เปนนกดนตรฝมอด เรมเรยนหนงสอทบานตาและยาย จงหวดสมทรสาคร อายได ๘ ขวบ เรมเรยนดนตรกบครละมาย หรอทองหลอ ทบานขางวดหวแหลม พอตฆองทำาเพลงโหมโรงเชา โหมโรงเยนไดกเลกเรยนขณะนนอายได ๑๐ ป ในระยะนน บดา ของครบญยงค เปนนายโรงลเก ใหชอในการแสดงวา พยอม มชอเสยงวาแสดงดทก“ ”บทตงแตบทพระเอก จนถงตวตลก แสดงอยกบคณ หมนสขสำาเรงสรวล “ ”ประจำาอยทวกบางลำาพ กรงเทพฯ บดามภรรยาอกคนหนง เปนคนจนชอ

กวย มบานอยทถนนสบสามหาง บางลำาภ “ ”  ในวยหนมครไดอยกบมารดาเลยงคนน ซงรกและเมตตาครมาก         อายไดราว ๑๑ ป ไดไปเรยนดนตรตอกบครหรง พมทองสก ทบานปากนำา ภาษเจรญ พรอม ๆ กบ ครสมาน ทองสโชต และครบญยง ผนองชาย ไดตอเพลงตาง ๆ จนถงเดยวฆองเลกได เรยนอยกบครหรงประมาณ ๒ ป กยายไปเรยนกบอาจารยเทม พระวดชองลม จงหวดสมทรสาคร จนอายได ๑๖ ป จงไปชวยบดาตระนาดอยกบคณะลเกไดตอเพลงจาก ครประสทธ เกตคง ผเปนอา อกหลายเพลง ประเภทเพลง ๒ ชน ทลเกชอบรองอยเสมอ ๆ และไดเปนศษยของครเพชร จรรยนาค ครดนตรทมชอเสยงแหงจงหวดอยธยา (ศษยหลวงประดษฐไพเราะ) จนถงออกวงรวมกบครเพชร ประชนวงตามงานตาง ๆ ทงยงไดใกลชดกบครชน ครชน ดรยประณต ซงมาตระนาดใหกบวงลเกของบดา จงไดเปนศษยของบานดรยประณต ไดตอเพลงกบครสอน วงฆอง และเลนดนตรมากบครสบสด (ไก) ดรยประณต จนมความสามารถทำาเพลงสำาหรบเดยวระนาดได  ตอมาไดนองสาวของครชน ดรยประณต คนหนงเปนภรรยา แตไมมบตรดวยกน         พ.ศ. ๒๔๘๕ นำาทวมกรงเทพมหานครครงใหญทำาใหการเลนลเกซบเซาลงมาก ครจงหนมายดอาชพแจวเรอจางจนหมดฤดนำาทวม แลวไปอยเรยนดนตรกบครเทวาประสทธ พาทยโกศล เปนเวลาอกปเศษ ความสามารถในทางดนตรของครบญยงคนนมมาก สามารถบรรเลงป พาทยไดทกประเภท ทงประกอบการแสดงโขน ละคร ลเก จนถงการประชนวงป พาทย เคยรวมวงดนตรกบ คณะทองใบ รงเรอง คณะดรยประณต คณะพาทยโกศล คณะครเพชร จรรยนาค เปนตน ครบญยงค แตงเพลงครงแรก ตงแตเมอมอายได ๑๘ ป แลวไดนำาไปบรรเลงในงานไหวครครงหนงทบานหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) ไดรบคำาชมเชยวา ทางบรรเลงด จงมกำาลงใจ ตอมาเมอ พ.ศ. ๒๔๘๙ อายได ๒๖ ป จงรวมมอกบครบญยง นองชาย หดลเก แสดงลเกเปนลำาเปนสน จนถงไดรบรางวลชนะเลศการประกวดลเก ทางวทยกระจายเสยง เมอ พ.ศ. ๒๕๐๐ ไดรบถวยทองคำาหนก ๕ บาท และเงนรางวล หนงหมนบาท โดยม พร ภรมย และครบญยง เกตคง รวมแสดงดวย ใชชอคณะวา เกตคงดำารงศลป“ ”

         เมอ พลโท ม.ล.ขาบ กญชร เปนอธบดกรมประชาสมพนธ ครบญยงค ไดเขารบราชการเปนนกดนตร พรอมๆ กบครสมาน ทองสโชต ครประสงค พณพาทย ครระต วเศษสรการ ครฉลวย จยะจนทน ครจำาเนยร ศรไทยพนธ จงมโอกาสไดเปนศษยของครพม บาปยะวาส ไดรวมงานแตงเพลงกบครพมหลายเพลง รบการการอย ณ กรมประชาสมพนธไดประมาณ ๕-๖ ป กลาออกไปเปนนกดนตรประจำาอยไทยทวสชอง ๔ บางขนพรหม ซงเพงเปดดำาเนนกจการใหม อยไดประมาณ ๕ ป กลาออกมาเปนนกดนตรประจำาวงดนตรไทยของ สำานกงานกรงเทพมหานคร จนเกษยณอายเมอ พ.ศ. ๒๕๒๕         ผลงานทางดานการแตงเพลงของครมมากหลายเพลง อาท โหมโรงสามสถาบน โหมโรงจฬามณ โหมโรงสามจน เพลงเงยวรำาลกเถา เรงพลเถา ศรธรรมราชเถา ชเวดากองเถา พรณสรางฟาเถา เพชรนอยเถา(รวมกบครพม) สยามานสตเถา เดอนหงายกลางปาเถา นำาลอดใตทรายเถา เกษรสำาอางคเถา ศรอโศกเถา เปนตน และยงมทางเดยวสำาหรบเพลงตาง ๆ และเครองมอตาง ๆ อกเปนอนมาก ผลงานของครบญยงคมความผกพนอยกบ ครพม บาปยะวาส และครจำาเนยร ศรไทยพนธ หลายเพลง ผลงานการแตงเพลงและการเรยบเรยงเพลงของครบญยงค ในระยะหลงน มชอเสยงแพรหลายไปยงตางประเทศคอ ไปรวมงานกบ นายบรซ แกสตน นกดนตรเอกชาวเยอรมนจดทำาเพลงชด เจาพระยาคอนแชรโต บรรเลงดวยเครองดนตรไทยผสมกบเครองดนตรฝรงเปนทนยมชมชอบกนโดยทวไป       ซงผลงานนเปนเครองยนยนวา ครบญยงค เกตคง เปนอจฉรยบคคลทางดานดนตรของไทยอกผหนง ในเดอนกมภาพนธ ๒๕๓๒ ครไดเขารบพระราชทานโลและเขมเชดชเกยรตในฐานะเปนศลปนแหงชาตสาขาศลปะการแสดง(ดนตรไทย) ประจำาป ๒๕๓๑ นบเปนเกยรตประวตสงสงในชวตของคร ปจจบนครพกอยทบานเลขท ๑๓/๔ หม ๔ ซอยเรองรตน ต.บางขนเทยน อ.บางขนเทยน กรงเทพฯ ๑๐๑๕๐

นายบญยง เกตคง  ครบญยง เกตคง เกดทตำาบลมหาชย อำาเภอเมอง จงหวดสมทสงคราม เมอวนเสาร เดอน ๓ ปชวด พ.ศ.๒๔๖๗ เปนบตรของนายพยอม(เทยง) และนาง

เขยน เกตคง บดามารดา มอาชพทำาสวน มคณะแสดงนาฎะดนตรและคาขาย เมอยงเยาวไดเรมเรยนหนงสอทวดชนะสงคราม แลวเรยนดนตรกบบดา มความสามารถรองรำาทำาเพลงไดดมาตงแตอายยงนอย จนอาย 9 ป บดาไดนำามาฝากไวเปนศษยของครหรง พมทองสก ซงบานอยทประตนำาภาษเจรญ ฝงธนบร เรมเรยนฆองใหญเพลงสาธการแลวตอเพลงโหมโรงเชา โหมโรงเรยน เพลงชา เพลงตบตางๆ จนอายเขาสวยรนจงไดเรยนกบครเพชร จรรยนาค(หรอจนนาค) ซงเปนครดนตรทมชอเสยงของจงหวดอยธยา ครเพชรผน เคยอยในวงดนตรของครหลวงประดษฐไพเราะ(ศร ศลปบรรเลง) และวงวงบรพามากอน ไดเรยนฆองกบครเพชรจนสามารถเดยวพญาโศก แขกมอญจนถงกราวใน ตอมาเรยนระนาดทม ตอเพลงเดยวสารถ และพญาโศก จากครหลวงประดษฐไพเราะ(ศร ศลปบรรเลง)ทบานบาตร และไดตอเพลงหนาพาทยตางๆ จากครโองการ กลบชน และครเออน กรณเกษม เมออายครบบวชไดบวชทวดโพธนมตร ๑ พรรษา         จากนนไดรวมงานกบพชาย คอ คร บญยงค เกตคง ทงเลนดนตรปพาทย ลเกและการแสดงทกประเภท ไดตอเพลงจากพชายและนายชอ อากาศโปรง เพมเตมอกเปนอนมาก จนสามารถบรรเลงดนตรไทยไดแทบทกชนด แตทถนดมากคอระนาดเอก ระนาดทม และฆองสามารถบรรเลงประกอบการแสดงโขนละครไดทกประเภท ครบญยงไดตอหนาพาทยจนถงระดบองคพระพราพ จากเรออากาศเอกโองการ กลบชน และไดรบมอบใหทำาพธไหวครทางนาฎศลปจากนายเตก เสอสงา และครพพม นกระนาด พ.ศ ๒๕๑๐ เขารบราชการอยในวงดนตรไทยของฝายสนทนาการ กรงเทพมหานคร จนถงปจจบน(พ.ศ.๒๕๒๖) นอกจากความสามารถในการบรรเลงดนตรไดเดอบทกเครอง แลวยงรองเพลงไดดวย โดยเฉพาะเพลงภาษา รองไดด สามารถถายทอดวชาการดนตรใหแกบคคลไดทกรนทกระดบตงแตนกเรยนมธยมจนถงนกศกษามหาวทยาลย รวมทงทำาหนาทเปนผบรรยายเพลงของวงดนตรไทยกรงเทพมหานครดวย ผลงานการบนทกเสยงของทาน มกจะบนทกรวมกบพชายรวมทงไดไปเผยแพรดนตรไทยในตางประเทศมาแลวหลายแหง เชน ประเทศเยอรมน ผลงานชนลาสดทรวมวงกบพชาย คอ การบรรเลงเพลง

ไทยชดเจาพระยาคอนแชรโต ของบญยงค เกตคง และบรซ แกสตน เมอปร พ.ศ. ๒๕๒๕

นางเบญจรงค ( ธนโกเศศ ) แฉงฉว    ครเบญจรงค ธนโกเศศ มนามเดมวา " เตม " เปนบตรคนโตของ นายเตยง และนางทองอ ธนโกเศศ เกดทบานใกลวดใหมอมตรส ตำาบลบางขนพรหม กรงเทพมหานคร เมอวนเสารแรม ๑๕ คำา เดอน ๑๐ ปมะเมย ตรงกบวนท ๕ ตลาคม ๒๔๖๑ มนองสาวรวมบดามารดาชอ เตบ ไมเลนดนตร และมนองชายชอ อดร ชำานาญในดานปพาทย ไดเปลยนชอจาก เตม มาเปนเบญจรงค ในสมยทรฐบาลจอมพล ป. พบลสงคราม ปฏวตวฒนธรรมไทย เรมเรยนหนงสอพออานออกเขยนไดทบาน แลวเขาเรยนตอในโรงเรยนพรอมวทยามล จบชนมธยมปท ๓ ระหวางทเรยนหนงสอกหดสซอดวง ซออ และตขม เนองจากครเตยงผเปนบดาเปนครสอนเครองสายทมชอเสยงมาก และคณแมทองอ กเปนนกรองจงคนเคยกบเสยงดนตรไทยมาแตเลก และในละแวกบานทอยนน กแวดลอมไปดวยศลปนเพลงไทย อาท บานหลวงไพเราะเสยงซอ (อน ดรยชวน) บานครละเมยด จตตเสว บานครปลง บานครไปล วนเขจร ฯลฯ ครคนแรกทจบมอใหเรยนซอดวง คอ ครไปล วนเขจร ซงครเบญจรงค เรยกวา " อาไปล " เพราะสนทสนมกบบดามาก เมอสซอดวงเพลงจระเขหางยาวไดแลว กตอเพลงไอยเรศ สบท บหลน ฯลฯ ครนเรมมฝมอด ไดตอซอดวงทางเดยวจากคร ปลง วนเขจร ซงไดตอทางเดยวใหทกเพลงถงเดยวกราวใน และไดตอเดยวซอดวงเพมเตมพรอมดวยเดยวซออเพลงแขกมอญ จากหลวงไพเราะเสยงซอ (อน ดรยชวน) ในตอนหลง นอกจากจะเลนเครองสายไดคลองและจำาเพลงแมนแลว ยงไดตอทางรองกบครละมอม อศรางกร ณ อยธยา ครเชอ นกรอง และเรยนเพมเตมจากครทวม ประสทธกลอกเปนบางเพลง จงมความสามารถทงในดานการบรรเลงและขบรอง       ชวตราชการ เรมทำางานเปนเสมยนกรมทดน สมยนายเสรม สารคปต เปนเลขานการกรม และไดเรมกอตงวงเครองสายกรมทดนเปนครงแรก รบราชการอยกรมทดนได ๘ ป แลวยายมาอยองคการเชอเพลง โดยนายฉนทชย กระแสสนธ ไดชกชวนใหมาชวยกนตงวงดนตรไทยขององคการเชอเพลง

ทำางานอยทนอก ๒ ป กยายไปทำางานทธนาคารออมสน เปนเวลา ๒๐ ปเศษ จงเกษยณอาย เมอ พ.ศ. ๒๕๒๒ ชวตครอบครว ไดสมรสกบ เรอเอกชต แฉงฉว ร.น. นกดนตรเอก ศษยครเจอ เสนยวงศ ณ อยธยา มบตรดวยกนทงสน ๕ คน ชอ กลยา ปราณ อสา ผกา และเบญจวรรณ        ครเบญจรงค ธนโกเศศ ไดชอวาเปนนกสซอดวงผแมนเพลง สซอยนหยดเปนหลกของวงไดอยางแนวแนมนคง เสยงซอด มรสมอ ไดเสยงชดเจนแจมแจง ในชวตเคยรวมวงเครองสายกบนกดนตรเอก ๆ มามาก เชน รวมวงกบครเจอ เสนยวงศ ณ อยธยา ครพฒ นนทพล ครประพาส สวนขวญ เปนผรวมกอตงวงดนตรไทยของกรมทดน และองคการเชอเพลง เปนนกดนตรประจำาวงเสรมมตรบรรเลง เปนเจาของวงดนตรคณะบางขนพรหมใต และวงมตรบรรเลง เคยอดเสยงเดยวซอดวง เพลงกราวใน กบหางแผนเสยง ต. เงกชวน และมผลงานเพลงเดยวตาง ๆ หลายเดยว บนทกเสยงไวกบ นายแพทยพนพศ อมาตยกล ไดเคยชวยครชต ผสาม ประดษฐทางขบรองเพลงทครชตแตงไวหลายเพลงดวยกน ในตอนปลายอายราชการ กอนเกายณอายไมกป ครไดแยกทางกบสาม มาปลกบานใหมอยทตำาบลบางยขน พรอมดวยลก ๆ ทง ๕ คน         เมอเกษยณอายอายแลว วทยาลยนาฏศลป กรมศลปากร ไดเชญเปนอาจารยพเศษ สอนเครองสาย และยงคงสอนมาจนทกวนน ครเบญจรงคเคยสอนดนตรในจฬาลงกรณมหาวทยาลย สมยทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงศกษาอยทคณะอกษรศาสตร ไดเคยตอซอดวงถวาย ครเบญจรงคมศษยมากทงจากจฬลงกรณมหาวทยาลย และวทยาลยนาฏศลป

พระสรรเพลงสรวง ( บว กมลวาทน )   พระสรรเพลงสรวง (บว กมลวาทน) เปนนกดนตรไทยมฝมอและชอเสยงมากคนหนงในสมยรชกาลท ๖ และท ๗ แหงกรงรตนโกสนทร เกดทตำาบลผกไห แขวงเมองกรงเกา จงหวดอยธยา เมอวนเสาร เดอนย ปกน ตรงกบเดอนธนวาคม พ.ศ. ๒๔๓๐ บดาชอ จน มารดาชอ พน ไดเรยนดนตรมาจากบานผกไหบางแลวตงแตเดก จนสามารถรวมวงกบผใหญได โดยเฉพาะสซออ

ไดดมาก เมออายประมาณ ๑๓-๑๔ ป ไดเขามาอยทวดชนะสงคราม กรงเทพ ฯ เรยนหนงสอทวดนประมาณ ๒ ปเศษ สอบไดชนสประโยคหนงเมออาย ๑๖ ป ไดถวายตวเปนมหาดเลกในพระบาทสมเดจพระมงกฏเกลาเจาอยหว รชกาลท ๖ เมอครงยงทรงดำารงพระยศเปนสมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ อายได ๑๗ ป ไดรบพระราชทานเงนเดอนขนแรก เดอนละ ๒๐ บาท เนองจากมความร หนงสอด จงทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ พระราชทานเงนคาวชาเพมใหอก เปนเงนเดอน เดอนละ ๖๐ บาท พ.ศ. ๒๔๕๒         ครนพระบาทสมเดจพระมงกฏเกลาเจาอยหว เสวยราชยแลว โปรดเกลา ฯ พระราชทานบรรดาศกดเปน ขนสรรเพลงสรวง เมอวนท ๒๕ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๕๗ รบพระราชทานเงนเดอนเทาเดม และในปเดยวกนน ไดรบพระราชทานเหรยญดษฎมาลาดวย (ไมมเขมศลปวทยา) มตำาแหนงเปนรองหมแพร วนท ๒๓ ตลาคม พ.ศ. ๒๔๖๐ เปนหลวงสรรเพลงสรวง พ.ศ. ๒๔๖๑ เปนมหาดเลกหมแพร และเมอวนท ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๖๗ เปน "พระสรรเพลงสรวง" เปนบรรดาศกดสดทายทไดรบ รบพระราชทานเงนเดอน เดอนละ ๑๑๐ บาท และรบพระราชทานตราชางเผอก ชน ๔ เมอสนรชกาลท ๖ แลว ยงรบราชการตอมาจนถงแกกรรมในรชกาลท ๗         พระสรรเพลงสรวง เปนผมฝมอดมาแตอายยงนอย เรยนดนตรมาจากบานเดม แลวมาเรยนตอจากพระยาประสานดรยศพท โดยเฉพาะสามารถเปาป ไดด ทงป ใน ป นอกและป ชวา พระยาประสาน ฯ มอบหนาทใหเปนคนวงพณพาทยหลวง วาเปาป เสยงด ทางด และเฉลยวฉลาด แมนเพลง ในดานเครองสายกสซออ ซอดวง ไดด แตทไดรบการยกยอง คอ สซออไดไพเราะนก เวลาบรรเลงเครองสายวงหลวง หากไดเขาชดกบหลวงไพเราะเสยงซอ (สซอดวง) และหลวงวองจะเขรบ (เลนจะเข) แลว เปนทยกยองวา ฝมอเทาเทยมกน บรรเลงไดดเยยมเสมอมา จนถงขาราชการฝายใน (สตร) ในวงตองการเลนเครองสายหรอหดเครองสาย จะตองเชญทง ๓ ทานทกลาวนามมานไปเปนครสอน หรอรวมวงดวยเสมอมา เปนทคนเคยกบเจานายตงแตมเหสเทวมาจนถงขาหลวงในตำาหนกเลกใหญ ทงในวงหลวงและพระราชวงดสต เคยรวมงานอดแผนเสยงกบเจาคณประสานดรยศพทและเคยเดยวป เพลงลาวแพน ไวกบบรษทแผนเสยง His Master Voice (หมายเลข CG 13-

13859-60) เคยควบคมวงดนตรของพระสจรตสดา พระสนมเอกในรชกาลท ๖ และเปนครสอนซออใหแก ครฉลวย จยะจนทน นอกจากน ยงวามบตรคนใดเปนนกดนตร ม.ล. ชลนทร ถงแกกรรมเมอวนท ๑๕ เมษายน พ.ศ. ๒๔๖๙ พระสรรเพลงสรวง ไดรบพระราชทานนามสกล "กมลวาทน" เพราะมชอเดมวา "บว" ตามประกาศ ลงวนท ๑๘ กนยายน พ.ศ. ๒๔๕๖ พรอมกบหลวงบรรเลงเลศเลอ (กร กรวาทน) และหลวงศรวาทต (ออน โกมลวาทน) ในรชกาลท ๗ ทานกยงคงเปนปของวงป พาทยหลวง และกำาลงเตรยมตวทจะเปาป ในขบวนพยหยาตราทางชลมารค ไดรบพระาชทานเหรยญบำาเหนจรางวลแหงความยงยนในราชการเสอปา ๑๕ ป อกดวย         ชวตครอบครว พระสรรเพลงสรวง แตงงานครงแรกกบ นางสาวทบทม บตรนายทน และนางจบ เมอ พ.ศ. ๒๔๔๙ มบตร ๔ คน ชาย ๒ คน ชอ กมล และกมท หญง ๒ คน ชอ พน และ บศรา หยาขาดจากคณทบทม เมอ พ.ศ. ๒๔๖๔ มาแตงงานกบ ม.ล. ชลนทร ทนกร มบตรชาย ๓ คน ชอ บรรเลง ดำารงค และสมพงษ ตามลำาดบ ไมปรากฎ แตปวยดวยโรครดสดวงทวาร ตกโลหตเสยกอน ไดเขารกษาตวทโรงพยาบาลกลางและแพทยไดทำาการผาตดให แตแผลยงไมทนหายดกขอกลบบานกอน กลบมาอยบานไมนานกตกโลหตอก แลวมอาการโรคบาดทะยกแทรก ถงแกกรรมทบานถนนสามเสน ตำาบลบางขนพรหม เมอวนท ๑ ตลาคม พ.ศ. ๒๔๖๙ โดยมไดมโอกาสเปาป เปนครงสดทายตามทไดตงใจไว รวมอายได ๓๙ ป

พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว รชกาลท 7 พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวรชกาลท ๗ ทรงเปนพระราชโอรสองคท ๗๔ ของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๕ และองคสดทอง ( องคท ๑๔ ) ของสมเดจพระนางเจาเสาวภาผองศร พระบรมราชนนาถ ประสตในพระบรมมหาราชวง กรงเทพมหานคร เมอวนพธ แรม ๑๔ คำา เดอน ๑๑ ปมะเสง ตรงกบวนท ๘ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๔๓๖ ทรงพระนามเดมวา สมเดจเจาฟาประชาธปกศกดเดช ทรงมสมเดจพระพนางเธอ และสมเดจพระเชษฐา รวมพระชนกชนนเดยวกน ตามลำาดบ คอ สมเดจเจาฟาหญงพาหรด

มณมย พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว สมเดจเจาฟาตรเพชรรตมธำารง สมเดจเจาฟากรมหลวงพษณโลกประชานาถ สมเดจเจาฟาศรราชกกธภณฑ สมเดจเจาฟาอษฎางคเดชาวธ และสมเดจเจาฟาจฑาธชธราดลก โดยเฉพาะสามพระองคคอ พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว สมเดจเจาฟาอษฎางคเดชาวธ และสมเดจเจาฟาจฑาธชธราดลก นน ทรงมสวนเกยวของกบวงการดนตรไทย ทรงนพนธเพลงไทย และสนบสนนนาฏศลปไทยเปนอยางยง ถาจะนบเนองดวยเชอสายความเปนศลปนเพลงไทยแลว พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว ทรงเปนหลานทวดของพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย ทรงเปนหลานอาของ สมเดจเจาฟากรมพระนรศรานวดตวงศ ทรงเปนพระอนชาตางพระมารดากบสมเดจเจาฟาบรพตรสขมพนธ กรมพระนครสวรรควรพนต และพระเจาบรมวงศเธอ กรมหมนพไชยมหนทโรดม ทกพระองคทขานพระนามมาน ลวนแตทรงมผลงานในวงการดนตรไทยทงสน พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว ทรงเรมศกษาภาษาไทยในโรงเรยนราชกมาร ตงแตทรงพระเยาว แลวจงเสดจไปศกษาตอยงประเทศองกฤษ เสดจกลบมารบราชการในสมยรชกาลท ๖ เมอ พ.ศ. ๒๔๕๘ เสดจเถลงราชสมบตเปนสมเดจพระเจาอยหว เมอ พ.ศ. ๒๔๖๘ เสวยราชสมบตเปนเวลา ๙ ป แลวสละราชสมบต เมอวนท ๒ มนาคม พ.ศ. ๒๔๗๗ ในสวนทเกยวของกบดนตรนนไมปรากฎพระราชประวตวา         เมอทรงพระเยาวไดทรงเรยนดนตรจากครผใด ทราบแตวาโปรดทจะฟงดนตรมากกวาทรงบรรเลง จนเมอเถลงราชสมบตในปพ.ศ. ๒๔๖๘ แลว ทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ใหวงพณพาทยหลวงเขาไปบรรเลงเพลงถวายทวงสโขทย สปดาหละ ๑ ครง ตอมาไดทรงหดซอดวง และซออโดยทรงเวลาวางพระราชกจพรอมดวยสมเดจพระนางเจารำาไพพรรณ พระบรมราชน พรอมดวยพระราชวงศผใกลชดอกหลายพระองค อาท สมเดจเจาฟากรมพระนครสวรรควรพนต กรมหมนอนพงศจกรพรรด กรมหมนอนวตรจตรนต และพระราชธดาทง ๕ พระองคของสมเดจเจาฟากรมพระนครสวรรควรพนต ครงหนงพระเจาวรวงศเธอพระองคเจาศรรตรบษบง พระธดาในสมเดจเจาฟากรมพระนครสวรรควรพนต ทรงนำาซออขนาดเลกขนทลเกลา ฯ ถวาย โดยททรงไดกระโหลกซอสวยงามมาจากอมพวา และใหชางแกะเปนตรา ปปร. สมเดจ

พระเจาอยหว ฯ โปรดใชซอคนเลกนสเลนเวลาทรงสำาราญพระราชหฤทย พระราชทานซอคนนวา " ซอตน " ( คำาวา ตน แปลวา เลก ๆ ) ดวยซอคนนเองไดทรงคดประดษฐเพลงราตรประดบดาวขน โดยมหลวงไพเราะเสยงซอ ( อน ดรยชวน ) และหลวงประดษฐไพเราะ ( ศร ศลปบรรเลง ) ถวายคำาแนะนำา เพลงราตรประดบดาวเถา จงเปนเพลงพระราชนพนธเพลงแรกสำาเรจเมอป พ.ศ. ๒๔๗๑ ในป พ.ศ. ๒๔๗๒ ไดพระราชนพนธเพลงท ๒ ขน คอ เพลงเขมรละออองคเถา และในป พ.ศ. ๒๔๗๔ อกเพลง คอ เพลงโหมโรงคลนกระทบฝง ๓ ชน รวมทงหมด ๓ เพลง จากนนกเปลยนแปลงการปกครอง แตนนมากไมมใครไดเหนซอประวตศาสตรคนนอกเลย พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวโปรดดนตรไทยมาก งานใดกตามทมดนตรไทยแลว มกจะเสดจประทบฟงเพลงอยเปนเวลานาน ๆ เสมอ เมอครนขนตำาหนกเปยมสข ณ พระราชวงไกลกงวล หงหน ทรงจดใหมการแสดงแฟนซ ประกอบเพลงไทย โดยใหมการแตงกายเปนปรศนาชอเพลงตาง ๆ ออกมา แลวใหนกดนตรทายวา หมายถงเพลงชออะไร หากบรรเลงเพลงนนไมได หรอบรรเลงผด วงดนตรกแพ นบเปนการเลนสนกกบเพลงไทยทนาสนใจยง พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว เสดจขนครองราชย โดยมไดทรงหวงวาจะตองทรงเปนพระเจาแผนดนมากอนเลยและเมอจะทรงรบตำาแหนงนนกมไดทรงสมครพระทย ขณะเดยวกบททรงครองราชสมบตนน เปนระยะเวลาทเศรษฐกจตกตำามากรวมทงมการผนแปรทางการเมองอยางรนแรง จงทำาใหทรงมความคบแคนพระทยมาก หลงจากสละราชยสมบตในป พ.ศ. ๒๔๗๗ แลว ไดประทบอย ณ ประเทศองกฤษ จนสวรรคต เมอวนท ๓๐ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๘๔ พระชนมาย ๔๘ พรรษา และไมมพระราชโอรส พระราชธดา

พระประดษฐไพเราะ ( ม ดรยางกร )  พระประดษฐไพเราะ นามเดม ม ดรยางกร แตคนทวไปมกเรยกกนวา ครมแขก ซงคณเปยมศร ดรยางกร หลานทวดของทาน เลาใหฟงวา อาจเปนเพราะบานเดมของทานตงอยในบรเวณสเหรา เหนอวดอรณราชวราราม และเมอคลอดออกมาใหม ๆ นน ทานมสงขาว ๆ คลายกระเพาะครอบศรษะเหมอนหมวกแขก จงไดสมญานามวา " แขก " มาตงแตเลก ไมมผใดทราบวนเดอนป

เกดของครมแขก แตยงพอจะอนมานไดจากลายพระหตถของสมเดจกรมพระยาดำารงราชานภาพ ซงมถงสมเดจเจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ ปรากฏในสาสนสมเดจ ความวา " ครมแขกนนหมอมชนรจกแตเมอหมอมฉนไวผมจก ไปเรยนภาษาองกฤษทสมเดจพระราชปตลา ประทบ ณ หอนเพทพทยา เหนแกเดนผานไปหดมโหรของทลกระหมอมประสาท ทมขกระสน พระมหาปราสาททกวน เวลานนแกกแกมาก อายกวา ๗๐ ปแลว มบาวแบกซอสามสายตามหลงเสมอ วนหนงกรมหลวงประจกษตรสเรยก ใหแกแวะทหนาหอแลวยมซอสามสายแกมาลองส แกฉน ออกปากวา " ถาทรงสอยางนนไฟกลก " จำาไดเทานน " จากลายพระหตถขางตนนแสดงวา สมเดจกรมพระยาดำารงราชานภาพ ทรงเคยเหนครมแขกขณะททรงไวพระเมาล ถาจะคะเนอายกเหนจะอยในราว ๑๐ ชนษา จงจะสามารถจำาถอยคำาทครมแขกพดออกฉนไดชดเจนเชนนน ถาทรางพระเยาวกวานนกเหนเหลอวสยจะทรงจำาไวได         สมเดจกรมพระยาดำารงราชานภาพ ประสตเมอวนท ๒๑ มถนายน พ.ศ. ๒๔๐๕ ดงนนปททรงเหนครมแขกควรจะอยในราว พ.ศ. ๒๔๑๕ ซงทรงคาดวาครมแขกมอาย ๗๐ ปกวา เมอนบยอนหลงจาก พ.ศ. ๒๔๑๕ ไปอก ๗๐ ป กจะตกในราว พ.ศ. ๒๓๔๕ ซงตรงกบปลายรชสมยพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก ( พ.ศ. ๒๓๒๕ ถง พ.ศ. ๒๓๕๒ ) เชนนแลว ผเขยนจงขอสนนษฐานวาครมแขกเกดปลายรชกาลท ๑ แหงราชวงศจกร ครมแขกเปนครดนตรมาตงแตปลายรชกาลพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว จนถงในรชกาลพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ในสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวนน ครมแขกไดเปนครป พาทยในพระบาทสมเดจพระป นเกลาเจาอยหว และไดรบพระราชทานบรรดาศกดเปนทหลวงประดษฐไพเราะเมอวนท ๒๑ พฤศจกายน พ.ศ ๒๓๙๖ ตำาแหนงจางวางมหาดเลก วาราชกาลกรมป พาทยพระบวรราชวง         ตอมาในปเดยวกนนนเอง ไดแตงเพลงเชดจนแลวนำาขนบรรเลงทลเกลา ฯ ถวายพระบาทสมเดจพระป นเกลาเจาอยหว เปนทสบพระราชหฤทยยงนก จงโปรดใหเลอนบรรดาศกดเปนพระประดษฐไพเราะ เมอวนท ๒๑ ธนวาคม พ.ศ. ๒๓๙๖ ภายในเวลาเดอนเดยวเทานน ทเลอนบรรดาศกดจากหลวงเปนพระ ตอมาในรชกาลท ๕ ครมแขกไดเปนครมโหรในสมเดจกรมพระยาสดา

รตนราชประยรและถงแกกรรมประมาณตนรชกาลท ๕ ผลงานทางดนตรของครมแขกนนยงใหญและเปนทยอมรบกนโดยทวไป แมในคำาไวครป พาทยของโบราณกยงกลาวถงทานไววา ทนจะไหวครป พาทย ฆองระนาดมอดป ไฉน ทงครแกวครพกเปนหลกชย ครทองอนนนแหละใครไมเทยมทน มอตอดหนอดหนกขยกขยอน ตาพนมอญมใชชวตวขยน ครมแขกคนนเขาดครน เปาทยอยลอยลนบรรเลงมอ เพลงทยอยทวานคอเพลงทยอยเดยว ซงครมแขกแตงขน สำาหรบใชเปาป อวดฝมอโดยเฉพาะ เปนเพลงทแสดงอารมณเศราและครำาครวญอยางผดหวงไดอยางวเศษ ในทำานองโอดระคนโหยหวนของตอนตน ในตอนทายจงเปลยนเปนทำานองพนระคนครวญแสดงถงอาการละลาละลงอดอนตนใจ เปนทดมดำาใจแกผไดฟงยงนก ในขนหลงสงคตาจารยจงไดนำามาทำาเปนทางเดยวของเครองมออน ๆ ตอมานบเปนเพลงเดยวชนสงสดเพลงหนงของการบรรเลงเสภา         ครมแขกนนเปนตนตำารบของการแตงเพลงประเภทลกลอลกขด จนไดสมญาวา " เจาแหงเพลงทยอย " ทงนเพราะเพลงทยอยสำาคญ ๆ ซงถอเปนแมบทของเพลงประเภทลกลอลกขด เชน ทยอยนอก ทยอยเขมร ลวนเปนผลงานนพนธของครมแขกทงสน โดยเฉพาะเพลงเชดจนนน นบไดวาเปนเลศในกระบวนเพลงโยนทงหลาย เพราะนอกจากจะมลลาแปลกพสดารไมซำาแบบเพลงโยนอน ๆ ทเคยมมากอนแลว ยงเปนเพลงโยนเพลงเดยวทไมตองใชหนาทบเขาประกอบในการขบรองและบรรเลง ทงยงอาจใชประกอบการแสดงโขน ละคร ไดอยางพอเหมาะยากทจะเปนไดในเพลงโยนอน ๆ มเรองเลากนมาวา วนหนงขณะทครมแขกเดนกลบจากสอนดนตรในวง ผานมาไดยนพวกจนเลนมโหรจนกนอย กใหศษยทมาดวย ๒ คน คอ ครสน ศลปบรรเลง ซงเปนบดาของหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) และครรอด ชวยกนจำาไว พอถงบานกไดนำามาเรยบเรยงประดษฐขนเปนเพลงชดของเพลงจน ๔ เพลง คอ จนแส อาเฮย ชมสวนสวรรค และเพลงแปะ ซงกลายเปนเพลงอมตะมาจนทกวนน แสดงใหเหนถงความชางสงเกตจดจำาและประดษฐตกแตงสมราชทนนาม " ประดษฐไพเราะ " ของทานโดยแท เปนทเชอไดวา ครมแขกคงจะชำานาญการเลนเครองดนตรทกประเภทตงแตป ไปจนถงซอสามสาย เพราะในรปถายของทานซงไดถายไวในสมยรชกาลท ๕ เมอคราวทพระยาราชา

นประพนธ (สดใจ) จดใหมพธไหวครขนนนเปนรปถดป เลาโปรด ซงภายหลงไดตกเปนสมบตของ ครจางวางทว พาทยโกศล และขนานนามกนวา "ป ทานพระ" มาจนทกวนน (รปทเหนแพรหลายกนอยทวไปเปนรปเขยนสนำามนฝมอขนประเสรฐหตถกจ ซงเขยนจากรปถายนอกทหนง)         สวนซอสามสายนนพจารณาจากลายพระหตถของ สมเดจกรมพระยาดำารงราชานภาพ ในหนงสอ สาสนสมเดจ ยอมแสดงวา ครมแขกคงเปนเอตทคคะผหนง มฉะนนแลวไหนเลยจะกลาออกปากคอนพระราชวงศชนสงได ผทเลนเปนทงป และซอสามสายจนถงชนเลศ ทงสามารถแตงเพลงโยน เชน ทยอยนอก ทยอยเขมร เชดจน ตลอดจนขยายเพลงเปนสามชน เชน แขกมอญ สารถ พญาโศก ฯลฯ ไปจนถงแตงเพลงชาเพลงเรว เชน เพลงเรองจนแสดวยแลว ยอมหนไมพนทจะตองมความชำานาญในทกเครองมอเปนฐาน จงจะสามารถผลตผลงานไดถงเพยงน งานคตนพนธของครมแขกเทาทรวบรวมได มดงตอไปน โหมโรงขวญเมอง การะเวกเลกสามชน กำาสรวลสรางคสามชน แขกบรเทศสามชน แขกมอญสามชน จนขมเลกสามชน สองชน ตวงพระธาตสามชน ทะแยสามชน สารถสามชน พญาโศกสามชน พญาครวญสามชน สบทสามชน แปะสามชน สองชน พระอาทตยชงดวงสองชน จนขมใหญสองชน เชดจน ทยอยนอก ทยอยเดยว ทยอยเขมร (เฉพาะเทยวกลบ) เทพรญจวน (เฉพาะสามชนเทยวแรก) หกบทสามชน อาเฮยสามชน ภรมยสรางค (ขยายขนจากจนแสสองชน) จนแสสองชน         ในดานชวตครอบครว ครมแขกมบตรชายคนหนง ชอ ถก พระยาภมเสวนเลาวา สซอดวงเพราะนก ปถก มภรรยาชอ ไผ มบตรชายหญง ๒ คน ชอ พลด (หญง) และชอ สาย (ชาย) ครสายนนมความสามารถในซอดวงและซอสามสายเปนอยางด ภายหลงมภรรยาชอ เพม มบตรธดาดวยกน ๓ คน คอ หญง ชอ แผว ชาย ชอ ละหมาย และหญง ชอ เป ยมศร ตอมาในป พ.ศ. ๒๔๕๗ ไดตงรานชอ "ดรยบรรณ" ซงเปนชอทสมเดจพระมหาสมณเจากรมพระยาวชรญาณวโรรส วดบวรนเวศวหาร ทรงพระกรณาตงชอประทาน ทมชอเชนน เพราะเปนรานทขายทงหนงสอและเครงดนตรไปดวยกน        ลวงมาประมาณปลายรชสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ครสายไดรวมมอกบขนเจรญดนตรการ (นายดาบเจรญ โรหตโยธน) คดโนต

ตวเลข บนทกเพลงไทยแทนนวซอ นวจะเข และขลย พมพออกจำาหนายเผยแพรเปนครงแรก เมอวนท ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๖๔ โดยใชชอวา "เลขาสงคตย" เปนทไดรบความนยมแพรหลายจนถงปจจบน ทงไดนำาขนทลเกลา ฯ ถวายพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระบรมราชนในรชกาลท ๗ เมอเดอนมกราคม พ.ศ. ๒๔๗๑ ไดทรงมพระราชดำารสชมเชยวา เปนประโยชนในการหดดนตรชนตนไดอยางด นบเปนพระมหากรณาธคณลนเกลา ฯ และยงความปลมปตแกผสบสกล "ดรยางกร" เปนลนพน

หลวงประดษฐไพเราะ ( ศร ศลปบรรเลง )   หลวงประดษฐไพเราะ เปนบตรคนสดทองของนายสน และนางยม ศลปบรรเลง เกดเมอวนท ๖ สงหาคม พ.ศ. ๒๔๒๔ ทตำาบลคลองดาวดงส จงหวดสมทรสงคราม ครสนผบดานนเปนเจาของวงป พาทย และเปนศษยของ พระประดษฐไพเราะ(ครมแขก หรอ ม ดรยางกร)เรมหดดนตรตงแตอาย ๕ ขวบ กบบดา โดยเรมตนเรยนฆองใหญกอนแลวเรมหดระนาดอยางเอางานเอาการเมออาย ๑๑ ป จนสามารถออกงานประชนฝมอไดตงแตอายเขาสวยหนม โดยไดแสดงฝมอเดยวครงแรกทจวนผวาราชการจงหวดเพชรบร ในงานโกนจกธดาของพระยาสรพนธพสทธ ขาหลวงใหญแหงมณฑลราชบร ในปพ.ศ. ๒๔๔๓ อาย ๑๙ ป ไดแสดงฝมอเดยวระนาดเอกถวายสมเดจพระเจานองยาเธอ เจาฟากรมพระยาภาณพนธวงศวรเดชทถำาเขาง ราชบร เปนทตองพระทยมาก จงทรงรบตวเขามาไวทวงบรพาภรมย ในปตอมาไดทำาหนาทเปนจางวางมหาดเลก จงขนามนามทานวา "จางวางศร" มาตงแตครงนน และไดเปนคนระนาดเอกประจำาวงพณพาทยวงบรพา โดยทรงหาครมาสอนหลายคน ทสำาคญคอ พระยาประสานดรยศพท (แปลก ประสานศพย)        เมออายครบบวช กไดบรรพชาทวดบวรนเวศวหาร โดยมสมเดจพระมหาสมณเจากรมพระยาวชรญาณวโรรส เปนพระอปชฌาย แลวทรงจดการใหแตงงานกบนางสาว โชต หราพนธ ธดาของ พนโทพระประมวลประมาณพล นบตงแตมาอยวงบรพา จางวางสอนไดรบพระกรณาจาก สมเดจเจาฟา ฯ เปนอยางมากหาผใดเสมอมได ทรงจดหาครทมฝมอดเดนทกทางมาสอน ทรงบงคบใหฝกซอมจนถงทรงลงพระอาญา นบวาทรงเคยวเขญมาก จนจางวาง

สอนไดชอวา เปนคนเกงทสดแหงยคนน ประชนระนาดกบผใดกชนะ นำาความชนชมโสมนสามสองคผทรงอปถมภเปนอยางยง จางวางศร ไมใชเปนแตเพยงนกดนตรมฝมอมความรรอบตวสามารถเลนดนตรไดทกประเภทเทานน แตทานยงมสตปญญาเฉยบแหลม สามารถคนคดประดษฐเพลงตำาราไดอยางไพเราะในเวลาอนรวดเรว เสมอนหนงวาทำานองเพลงนนหลงไหลออกมาจากสมองของทานอยางไมขาดสาย เปนคนจำาเพลงแมน มปฏภาณดเยยม และมนสยชอบคนคดประดษฐ เทคนคการบรรเลงแบบใหม ๆ ขน ในสมยรชกาลท ๕ นน จางวางศร เพงเขามาอยกรงเทพ ฯ ไดไมนานนกแตทานกไดแสดงฝมอไวไมนอย ไดเปนนกดนตรชดพเศษของหลวงทเรยกวา "วงป พาทยฤาษ" เชน เมอครงตามเสดจสมเดจวงบรพาไปอนโดนเซย ทานกไดนำาเพลงชวาหลายเพลงมาปรบปรงเมอป พ.ศ. ๒๔๕๑ เพลงรนนคอ เพลงบญเตนซอลค (สมยนเรยกวา บเซนซอก แปลวา ไกลกงวล) เพลงยะวาเกา ฯลฯ จางวางสอนเปนผนำาเครองดนตรชวาซเขยาดวยไมไผเรยกวา "องคะรง" ซงมเพยง ๕ เสยงเขามาเมองไทยในปนน โดยประดษฐใหเปนเสยงไทย ๗ เสยง แลวมอบใหศษยชอ นายเออน ดษฐเชย เอาไปเหลาทบานสวนมะลนำาออกเขยาเผยแพรโดยเขยา ๒ มอ มอละเสยง เทากบวาเปนการพฒนา วงองกะลงของชวาใหมาเปนแบบไทยจางวางศรจงไดชอวาเปนคนเหลาองกะลงคนแรก บรรเลงครงแรกทวดราชาธวาสในงานกฐนหลวง        ใน พ.ศ. ๒๔๕๘ พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว เสดจเลยบมณฑลปกษใต ทานไดประดษฐเพลงเขมรเขาเขยวขนเปนเพลงเถา ใชชอวาเพลงเขมรเลยบนคร ทำาเปนทางกรอขนบรรเลงถวาย นบเปนการประดษฐการบรรเลง "ทางกรอ" ขนใหมเปนววฒนาการอกแบบหนงของแบบฉบบ ซงนยมมาจนบดน จางวางสอน ไดรบพระราชทานบรรดาศกด เปนหลวงประดษฐไพเราะในรชกาลท ๖ เมอวนท ๑๗ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๖๘ ทง ๆ ททานไมเคยรบราชการอยในกรมกองใดมากอนเลย ทงนเพราะเปนผมฝมอและความสามารถเลศลน เปนทตองพระราชหฤทยมาก ในสมยรชกาลท ๖ และท ๗ หลวงประดษฐตองรบหนาทควบคมวงดนตร ณ วงลดาวลย ของ สมเดจเจาฟากรมหลวงลพบรราเมศร เพมเตมขนอกวงหนงซงเรยกกนวา วง

บางคอแหลม ไดประดษฐทางเพลงสำาหรบวงบางคอแหลมขนเปนพเศษ เชน แขกลพบรทางบางคอแหลม เชดจนทางบางคอแหลม เปนตน        ครนถงป พ.ศ. ๒๔๖๙ ไดเขารบราชการในกรมป พาทยและโขนหลวงกระทรวงวง ซงเปนสมยรชกาลท ๗ หลวงประดษฐไดมสวนถวายการสอนดนตรไทยแก พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว และสมเดจพระนางเจารำาไพพรรณพระบรมราชน รวมทงไดมสวนชวยในงานพระราชนพนธเพลงไทย สามเพลง คอ เพลงราตรประดบดาวเถา เพลงเขมรละออองคเถา และเพลงโหมโรงคลนกระทบฝง ๓ ชน รวมทงไดชวยกอตงวงมโหรสวนพระองค และวงมโหรหญงในราชสำานกดวย พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว ไดพระราชทานเหรยญดษฎมาลา เขมศลปวทยา เมอวนท ๕ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๗๒ และไดรบพระราชทานตราเบญจมาภรณมงกฎไทย ในป พ.ศ. ๒๔๗๓ รบตำาแหนงปลดกรมป พาทยและโขนหลวงกระทรวงวง รบพระราชทานเงนเดอน เดอนละ ๑๕๐ บาท เมอพระบาทสมเดจพระปกเกลาเสดจเจรญพระราชไมตรไปยงเมองเขมร ในป พ.ศ. ๒๔๗๒-๒๔๗๓ หลวงประดษฐไดตามเสดจดวย และไดไปชวยสอนดนตรใหแกราชสำานกเขมรหลายเดอน เมอกลบมากไดนำาเพลงสำาเนยงเขมรมาประดษฐขนเปนเพลงไทยหลายเพลง อาท ขะแมชม ขะแมซอ ขะแมกอฮอม เปนตน        เมอสมเดจกรมพระยาดำารงราชานภาพ ทรงจดใหมการบนทกเพลงไทยเปนโนตสากล หลวงประดษฐไดทำาหนาทเปนผบอกเพลงรวมกบครดนตรหลายทาน อาท พระยาเสนาะดรยางค จางวางทว พาทยโกศล อาจารยมนตร ตราโมท โดยมขนสมานเสยงประจกษ นายพษณ แชมบาง นายโฉลก เนตตะสต เปนผชวยเขยนบนทกลงเปนโนตสากล ผลงานนเกบไวทกองการสงตตกรมศลปากร และหองสมดดนตรทลกระหมอมบรพตร ฯ หลวงประดษฐไพเราะไดชอวาเปนผมความอาร อปถมภคำาชนกดนตรดวยกน รกและหวงใยในศษย ในสมยรชกาลท ๕ มนกดนตรจากเมองมอญมาอยกบทานชอ ครสม ดนตรเจรญ หลวงประดษฐ ใหอปถมภในตอนตนและใหความนบถอแลกฝมอและแลกเพลงซงกนและกน จงเกดเปนเพลงเถาใหมๆ ขนในยคนนหลายเรอง กลาวกนวา หลวงประดษฐไพเราะ แตงเพลงไวมากกวา ๓๐๐ เพลงบางเพลงกรวมแตงกบนกดนตรทานอน อาท เจาคณครพระยาประสานดรยศพท มทงท

แตงขนจากเพลงสองชนของเดมทแตงขนใหมทงหมด และทดดแปลงมาจากเพลงของจากชาต เปนเจาของเพลงโหมโรงหลายเพลง อาท โหมโรงกระแตไตไม โหมโรงปฐมดสต โหมโรงศรทอง โหมโรงประชมเทวราช โหมโรงบางขนนนท โหมโรงนางเยยง โหมโรงมาสบดกบ และโหมโรงบเตนซอลค เปนตน ในดานเพลงเถามอยเปนจำานวนนบรอยเพลง อาท กระตายชมเดอนเถา ขอมทองเถา เขมรเถา เขมรปากทอเถา เขมรราชบรเถา แขกขาวเถา แขกสาหรายเถา แขกโอดเถา ครวญหาเถา จนลนถนเถา ชมแสงจนทรเถา เตาเหเถา นกเขาขะแมรเถา พราหมณดดนำาเตาเถา มลงเถา แมลงภทองเถา ยวนเคลาเถา ชางเกดใบไผเถา ระหกระเหนเถา ระสำาระสายเถา ใสแสงจนทรเถา ลาวเสยงเทยนเถา แสนคำานงเถา สาวเวยงเหนอเถา สารกาเขมรเถา โอลาวเถา ครนคดเถา กำาสรวลสรางคเถา แขกไทรเถา สรทราหเถา เขมรภมประสาทเถา แขไขดวงเถา ลองเรอเถา พระอาทตยชงดวงเถา กราวร ำาเถา ฯลฯ         ในกระบวนเพลงเถาตางๆ ไดทำาเพลงสชน สามชน สองชน และชนเดยว ไวหลายเพลง อาท สรทราห เขมรไทรโยค แขกพราหมณ ดามจระเข เปนตน ในกระบวนทางเปลยน ไดทำาทางเปลยนไวมากมาย อาท ชาป ดำาเนนทราย ตามกวาง ทองยอน พราหมณดดนำาเตา สรอยเพลง นกจาก ฯลฯ หลวงประดษฐไพเราะเปนตนคดบนทกเพลงไทยออกเปนโนต ๙ เสยง เปนตนกำาเนดเพลงกรอ เปนตนกำาเนดวธตระนาดแบบสบด ขย รว กวาด กรอ แบบพสดารตางๆ เหลอจะพรรณาได ศษยของทางมมากมายกระจายไปทวทกทศมทงชายและหญง อาท นายเผอก นกระนาด จางวางผาด นายลาบ ณ บรรเลง โชต ดรยประณต ชน ดรยประณต ฉนทชย กระแสสนธ ร.อ. โองการ กลบชน (ทองตอ) แสวง คลายทม ดร.อทศ นาคสวสด ประสทธ ถาวร บญยงค เกตคง พมพระนาด เสนาะ หลวงสนทร อทย แจงละเอยด ศร นกดนตร สงด ยมคปต ฉลาก โพธสามตน รวม พรหมบร กง พลอยเพชร สวสด บรณพมพ สมภพ ขำาประเสรฐ พระพรหมปรชา (กลอนจนทรเรอง) ชฎล นกดนตร สเทพ มสวสด บญม พนเจรญ ฯลฯ ศษยทเปนผหญงมบตรทงสองคอคญหญงชน ศลปบรรเลงและนางมหาเทพกษตรยสมห (บรรเลง สาครก) จนทนา พจตรครการ จมลม กลตณฑ ลมอม อศลางกร ณ อยธยา ลมอม บรณพมพ ศรกล นกดนตร สคนธ พมทอง ประชต ขำาประเสรฐ ฯลฯ ชวตครอบครวนน

แตงงานครงท ๑ กบภรรยาชอ โชต มบตร ๔ คน ชอ คญหญงชน อาจารยบรรเลง (สาครก) นายประสทธ และ นายชชวาล (รงเรอง) กบภรรยาคนท ๒ ชอ ฟ มบตร ๔ คน ชอ พลลกา ขวญชย น.อ.สมชาย และนายสนน ศลปบรรเลง หลวงประดษฐไพเราะถงแกกรรมเมอวนท ๘ มนาคม พ.ศ. ๒๔๙๗ รวมอาย ๗๓ ป

พระยาประสานดรยศพท ( แปลก ประสานศพท )   พระยาประสานดรยศพท (แปลก ประสานศพท) เปนบตรคนโตของขนกนกเลขา (ทองด) กบนางนม เกดเมอวนท ๔ กนยายน พ.ศ. ๒๔๐๓ ตรงกบวนองคาร แรม ๔ คำา เดอน ๑๐ ปวอก ทบานเลขท ๘๑ ตรอกไข ถนนบำารงเมอง ตำาบลหลงวดเทพธดา กรงเทพ ฯ การศกษาวชาสามญนน มไดเขาเรยนทโรงเรยนใด แตเรยนทบานตนเองจนอายได ๑๘ ป สำาหรบวชาดนตรไทย ไดเรยนป ชวากบ ครชอ "หนดำา" ซงภายหลงไดเลกเปนคร ไปถอศลอยในถำาภเขาทอง สวนวชาดนตรป พาทยอน ๆ รวมทงป ใน ป นอก นน ไดศกษาอยางจรงจงกบ ครชอย สนทรวาทน (บดาของพระยาเสนาะดรยางค) จนบรรลความแตกฉานเปนเอตทคคะทางดรยางคศลปอยางเยยมยอดตอมา หนาทการงานของทานเรมดวยการเขารบราชการครงแรกในกระทรวงนครบาล เปนหมนทรงนรนทร เมอ พ.ศ.๒๔๑๗ ไดรบพระราชทานเบยหวดปละ ๑๖ บาท แตอยไดไมนาน กลาออกครนตอมาภายหลง เมอสมเดจพระศรพชรนทราบรมราชนนาถ ในรชกาลท ๕ มพระประสงคใหนกดนตรของวดนอยทองอยซงมครชอย สนทรวาทน เปนคร มนายแปลก (พระยาประสานดรยศพท) กบนายแชม (พระยาเสนาะดรยางค) เปนศษยเอก เขาถวายตวเปนมหาดเลกเรอนนอกทานจงกลบเขารบราชการอกครงหนง         ลวงมาจนถง พ.ศ. ๒๔๕๒ พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว เมอครงทรงพระยศเปนพระยพราช ไดทลขอพระราชทานบรรดาศกด จาก พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ใหนายแปลกเปนท "ขนประสานดรยศพท" นบจากนนกไดรบพระราชทานเลอนบรรดาศกดมาเปนลำาดบ จนไดเปน "พระยาประสานดรศพท" เจากรมป พาทยหลวง ในรชกาลท ๖ เมอวนท ๑๗ มนาคม พ.ศ.๒๔๕๘ เรอยมาจนวาระสดทายแหงชวต

        ความรความสามารถทางดนตรไทยของพระยาประสาน ฯ นน นบไดวาเปนเอกแหงบรมครของการสยามสงคตไดผหนง ครจตร เพมกศล นกดนตรอาวโส ในปจจบนซงเคยรบราชการอยในวงป พาทย ของสมเดจพระบรมโอรสาธราช ในรชกาลท ๕ หรอทเรยกกนทวไปวา "วงสมเดจพระบรม ฯ" ซงมพระยาประสาน ฯ เปนผควบคมวง เลาใหผเขยนฟงวา "ทานถงทกเครอง" ทวาถงนน คอ ถงพรอมทงฝมอ ความร ปฏภาณ ไหวพรบ ความเปนคร และความเปนศลปน อนหาไดยากยงในผอน เมอครงสมเดจเจาฟากรมพระยาภาณพนธวงศวรเดช ทรงจดหาผเชยวชาญการดนตรไปรวมแสดงงานมหกรรมฉลองครบรอยปของพพธภณฑเมองวมปลย ทประเทศองกฤษ ในป พ.ศ. ๒๔๒๘ นน ทานกไดรบเลอกไปดวยในฐานะเอตทคคะทางป และขลย ผลการบรรเลงเดยวของพระยาประสาน ฯ เปนทพอพระราชหฤทยของสมเดจพระราชนเจาวคตอเรย เปนทยง ถงกบทรงรบสงขอฟงการเปาขลยเปนการสวนพระองคอกครงในพระราชวงบคกงแฮม การบรรเลงครงหลงน สมเดจพระราชนเจาวคตอเรย ทรงลกจากทประทบและใชพระหตถลบคอพระยาประสาน ฯ พรอมทงมรบสงถามวาเวลาเปานนหายใจบางหรอไม เพราะเสยงขลยดงกงวานอยตลอดเวลาไมหยดหายแมชวขณะ เปนทพอพระราชหฤทยยงนบเปนเกยรตประวตอยางสงแกการดรยางคไทย อนทจรงมใชแตตางเมองจะยกยองความสามารถของทานแตฝายเดยวกหาไม ครมแขก (พระประดษฐไพเราะ) บรมครทางดรยางคศลป กยงปรารถวา "นายแปลก เปาปดนก ทำาอยางไรจงจะไดฟง" ครนความทราบถงพระยาประสาน ฯ ทานกรบนำาปไปกราบ และเดยวเพลงทยอยเดยวใหครมแขกฟง เมอจบเพลง ครมแขก ชมวา "เกงไมมใครส"         ครงหนงมการซอมดนตรของวงวงบรพาภรมย พระยาประสาน ฯไปรวมตกลองอยดวยเสยงกลองนน ทำาใหสมเดจเจาฟากรมพระยาภาณพนธวงศวรเดช ทานเจาของวงรบสงถามวาใครตกลอง เมอทรงทราบวาเปนพระยาประสาน ฯ ถงกบทรงอทานวา "ไมใชคนน ไอนมนเทวดา" ทงนเพราะเสยงกลองททานตนนไพเราะจบใจถกอารมณ ถกจงหวะของดนตรยงนก อนทจรง พระยาประสาน ฯ ไมชอบการแตงเพลงขนมาใหมเทาใดนก ทานเคยกลาวไววา "เพลงของเกาเพราะ ๆ ยงมอกมาก" แตในสมยนนมกมการประชน

วงป พาทย ระหวางวงระหวางบานอยเปนนจ พระยาประสาน ฯเองกอยในฐานะเปนครของวงหลวง จะอยเฉยไมคดประดษฐเพลงใหลกศษย ในขณะทครของวงอนทำากนอยเปนวสยกระไรได งานคตนพนธของทานเทาทรวบรวมไดมดงตอไปน เชดจน ๓ ชน พมาหาทอน เขมรราชบร ลาวคำาหอม ลาวดำาเนนทราย เขมรทรงพระดำาเนน (เขมรกลอมพระบรรทม) เขมรปากทอ เขมรใหญ ดอกไมไทร ถอนสมอ ทองยอน เทพรญจวน นารายณแปลงรป แมลงภทอง สามไมใน อาถรรพณ คณลงคณปา พราหมณเขาโบสถ ธรณรองไห มอญรองไห แขกเห อนงคสชาดา วเวกเวหา แขกเชญเจา ยองหงด ๓ ชน เปนตน        เปนการเหลอวสยทจะบรรยายความสามารถทางดนตร ของคตกวเอกสยาม ทานนไดบรบรณ ทวามหลกการปรนยอยอยางหนงวาจะดครใหดศษย ถาศษยดมฝมอ ครกจะยงไปกวาเปนทวคณ ฉะนน เมอพจารณาศษยของพระยาประสาน ฯ ทมชอเสยงเปนทรจกกนโดยทวไปคอ พระประดบดรยกจ (แหยม วณน) พระเพลงไพเราะ (โสม สวาทต) หลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) หลวงบรรเลงเลศเลอ (กร กรวาทน) พระยาภมเสวน (จตร จตตเสว) อาจารยมนตร ตราโมท ครเฉลม บวทง เหลานแลว กจะเหนไดวา พระยาประสาน ฯ อยในขน "เทวดา" สมพระดำารสของสมเดจเจาฟากรมพระยาภาณพนธวงศวรเดช เพยงไร ในดานชวตครอบครว ทานสมรสกบนางสาวพยอม ชาวจงหวดราชบร มบตรธดาทงสน ๑๑ คน ถงแกกรรมแตยงเลกเสย ๖ คน เหลออยเรยงลำาดบไดดงน ๑. หญง ชอ มณ ประสานศพท (มณ สมบต) ๒. หญง ชอ เสงยม ประสานศพท (นางตรวจนภา พวงดอกไม) ๓. หญง ชอ ประยร ประสานศพท ๔.หญง ชอ ปลง ประสานศพท (ขน บรรจงทมเลศ) ๕. หญง ชอ ทองอย ประสานศพท (นางอนทรรตนากร อนทรรตน) พระยาประสานดรยศพท ลมปวยดวยโรคชราและถงแกกรรมเมอวนท ๕ มนาคม พ.ศ. ๒๔๖๗ (แตในทะเบยนประวตขาราชการสำานกพระราชวงลงไววา วนท ๖ มนาคม พ.ศ. ๒๔๖๗) สรอายได ๖๕ ป

นายประสทธ ถาวรนายประสทธ ถาวร ปนนกดนตรและอาจารยดรยางคศาสตร ทมทงฝมอและวชาความรดมากทสดคนหนงของวงการดนตรไทยเกดทตำาบลทาเจาสนก

อำาเภอทาเรอ จงหวดพระนครศรอยทธยา เมอวนท ๑๒ กนยายน พ.ศ. ๒๔๖๔ บดาซอ นายสด เปนนกเทศน ทมชอเสยงมาก มารดาชอ นางฟ มพนองรวมบดามารดารวม ๖ คน และเปนคนเดยวของครอบครวทเปนนกดนตรไทย เรมเรยนหนงสอทโรงเรยนประชาบาล วดสฏางค เมออาย ๗ ป จนอายได ๑๓ ป จงมาเรยนตอเปนนกเรยนรนแรกของโรงเรยนนาฏดรยางค กรมศลปากร เมอ พ.ศ. ๒๔๗๗ จบชนมธยมปท ๓ และเขารบการอบรมหลกสตรวชาดรยางคไทยเพมเตมจากกรมศลปากรอก ๑ ป จนไดรบประกาศนยบตร ในป พ.ศ. ๒๔๘๒ หดดนตรไทยครงแรกเมอเรยนชนประถม ศกษากบพเขยชอครละมด จำาปาเฟ อง เรยนไดเรวและมฝมอด จนไดเปนคนระนาดเอกประจำาวงปพาทยของพเขยมาตงแตอายยงไมครบ ๑๒ ปจากนนไดเรยนระนาดเพมเตมจากครเจรญ ดนตรเจรญ (หลานครสม ดนตรเจญ) จนไดเพลงเดยวระนาด เชน พญาโศก และเชดนอก เมอ พ.ศ. ๒๔๗๗ อายได ๑๓ ป กอนเขาโรงเรยนนาฏดรยางค ไดมาสมครเปนศษยของทานครหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) และไดเรยนดนตรทบานบาตรตดตอกนมาจนถงวาระสดทายของ ทานครหลวงประดษฐ ฯ อปสมบททวดจงกลณ เมอ พ.ศ. ๒๔๘๒ ตอจากนนไดกลบไปทำามาคาขายอยทบานเกดระยะหนง จนถง พ.ศ. ๒๔๙๓ ไดเขามารบราชการ ณ กองการสงคต กรมศลปกร รบเงนเดอนขน ๓๐ บาท ตำาแหนงศลปนจตวา จนถง พ.ศ. ๒๕๐๐ จงเลอนเปนศลปนตร สงกดโรงเรยนนาฏศลป กรมศลปากร เปนศลปนเอก พ.ศ. ๒๕๑๖ และทายทสดกอนเกษยณอายราชการเปนอาจารย ๓ ระดบ ๗ กองศลปศกษา        ชวตครอบครว มภรรยาชอ ทองเดม มบตรชายคนเดยว ชอ ธงชย เปนอาจารยวทยาลยนาฏศลป จงหวดเชยงใหม มความสามารถเลนดนตรไทยได ผลงานดานฝมอไดรบการยกยองวา เปนรกระนาดฝมอดมากททานครหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) ทงรกทงชนชมยนด มความรดมาก ทงในทางทฤษฎและปฏบต ไดเคยเขยนตำาราไวเลมหนง ยงใชประกอบการเรยนดนตร ในชนมธยมศกษามาจนถงทกวนน ในดานการสอนดนตร เคยเปนครสอนดนตรไทยในโรงเรยนบางบวทองมาตงแตป พ.ศ. ๒๔๘๘ นบแตป พ.ศ. ๒๔๙๓-๒๕๒๕ ไดสอนประจำาอยในวทยาลยนาฎศลป กรมศลปากร แตงเพลงไวหลายเพลง อาท เพลงมานรามญ เพลงพมากลองยาว เพลงพมานมต เพลง

เทวาประสทธเถา และเพลงเกรดตาง ๆอกมาก เคยเดยวระนาดเอกสองรางถวายพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาร ำาไพพรรณ พระบรมราชนในรชกาลท ๗ แสดงฝมอเดยวระนาด ทโรงละครนานาชาตในกรงโตเกยวและแสงฝมอ ในหลาย ๆ ประเทศ อาท อนโดนเซย มาเลเซย สงคโปร เยอรมนและประเทศพมา เปนผสามารถบรรเลงป พาทยพมาได และนำาป พาทยพมามาเผยแพรในเมองไทย รวมทงไดรบเชญจากรฐบาลพมาใหไปบรรเลงเพลงทรางกงและมนดะเล งานชนเอกคอ การกอกำาเนดวงมโหรพเศษเรมครงแรกใชนกดนตร ๒๐๐ คน บรรเลง ณ โรงละครแหงชาต เมอ พ.ศ. ๒๕๑๘          นบเปนครงแรกในประวตศาสตรการดนตรของไทยทไดจดวงมโหรใหญทสด ตอมาไดบรรเลงอกครงในงานเฉลมพระอสสรยยศสมเดจพระเทพรตนราชสดา ฯ สยามบรมราชกมาร และเพมจำานวนผบรรเลงจากสถาบนตาง ๆ รวมกนกวา ๔๐๐ คน ในงานครบรอบ ๑๐๐ ป หลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) พ.ศ. ๒๕๒๕ ซงเปนวงดนตรไทยขนาดใหญทสดเทาทเคยมมา ในป พ.ศ. ๒๕๒๖ เปนขาราชการบำานาญกำาลงเขยนตำาราดรยางคศาสาตร และประกอบอาชพจำาหนายเครองดนตรไทย ณ บานเลขท ๖๙/๑๖๕ ตรอกไผ ถนนจรลสนทวงศ กรงเทพมหานคร และในเดอนกมภาพนธ ๒๕๓๒ ทานไดรบพระราชทานโลและเขมเชดชเกยรตเปนศลปนแหงชาต สาขาศลปะการแสดง (ดนตรไทย) ประจำาป ๒๔๓๑ นบเปนผทำาคณประโยชนแกประเทศชาตอยางยงผหนง

พระเจาบรมวงศเธอ กรมหมนพไชยมหนทโรดม     พระองคเจาเพญพฒนพงศ กรมหมนพไชยมหนทโรดม ทรงเปนพระราชโอรสในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว และ เจาจอมมารดามรกต(ธดาเจาพระยามหนทรศกดธำารง เพง เพญกล)ประสตในพระบรมมหาราชวง เมอวนท ๑๓ กนยายน พ.ศ.๒๔๒๕ ตรงกบวนพธ ขน ๗ คำา เดอน ๑๐ ปมะเสง รตนโกสนทรศก ๑๐๑ มพระเชษฐภคนรวมเจาจอมมารดาพระองคหนง คอ พระองคเจาจฑารตนราชกมาร เนองจากสายสกลทางเจาจอมมารดามรกต มความสามารถในการดนตร และบานเดมของพระยามหนท

รศกดธำารง (เจาคณตา) มละครและดนตรวงใหญ กรมหมนพไชย ฯ ทรงไดรบการศกษาจากประเทศองกฤษ ในสาขาวชาอกษรศาสตร แตไดเสดจกลบเมองไทยเมอ พ.ศ.๒๔๔๖ กอนทจะทรงศกษาจบ เนองจากพระอนามยไมสมบรณ        พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว โปรดฯ ใหรบราชการในตำาแหนงผชวยปลดทลฉลอง ในกระทรวงเกษตราธการ เมอ พ.ศ.๒๔๕๐ พระชนษา ๒๕ ป และทรงกรมเปนกรมหมนพไชยมหนทโรดม เมอ พ.ศ.๒๔๕๑ ทรงกำากบการกรมไหม และเสดจตรวจราชการดานการเกษตรอยเปนนจ วงทประทบอยรมแมนำาเจาพระยา ใกลปากคลองตลาด ทรงมวงดนตรสวนพระองคทมชอเสยง เรยกกนวา "พณพาทยวงพระองคเพญ " นกดนตรทประจำาวงคนสำาคญ คอ นายป น บวทง และบางคราวกไดทรงขอตวพระยาประสานดรยศพท ตงแตครงยงเปนนายแปลก ประสานศพท ไปชวยตอเพลงใหดวย ในระหวาง พ.ศ.๒๔๕๐-๒๔๕๒ ไดทรงนพนธบทรองเพลงไวเปนอนมาก อาท บทรองเพลงลาวคำาหอม ลาวดำาเนนทราย เพลงแปะ ฯลฯ        เปนทนาสงเกตวา บทรองททรงนพนธสวนมาก มกจะมเรองเกยวกบพระจนทรอนเกยวดวยพระนามเดม"เพญพฒนพงศ" และไดทรงนพนธเพลงขนเพลงหนง ประทานชอวา "ลาวดำาเนนเกวยน"ตอมาเปลยนชอเปน"ลาวดวงเดอน" ซงเปนเพลงไทยทรจกแพรหลายมากทสด กรมหมนพไชย ฯ ทรงมพระชายาพระองคแรก คอ ม.จ.พรรณเพญแข กฤดากร และมโอรสกบ หมอมเทยม (คชเสน)อกองคหนง พระนามวา ม.จ.เผา เพญพฒน ซงสบสายราชสกล "เพญพฒน"มาจนทกวนน กรมหมนพไชย ฯ ประชวรพระโรคปอด สนพระชนม เมอวนท ๑๑ พฤศจกายน พ.ศ.๒๔๕๒ พระชนมายเพยง ๒๘ พรรษา

พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย รชกาลท 2 พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย ทรงเปนพระมหากษตรย พระองคท ๒ ของกรงรตนโกสนทร ทรงเปนพระราชโอรสพระองคท ๔ ในพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช รชกาลท ๑ และกรมสมเดจพระอมรนทรามาตย พระบรมราชน ประสตทจงหวดราชบร เมอวนท ๒๔ กมภาพนธ พ.ศ.

๒๓๑๐ ทรงสบเชอสายมาจากสกลชาวบางชาง แขวงอมพวา เมองสมทรสงคราม และทรงมพระนามเดมวา "ฉม"         เมอพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช ปราบดาภเษกเปนพระเจาแผนดนในป พ.ศ. ๒๓๒๕ นน ทรงมพระชนมาย ๑๕ พรรษา ทรงรอบรวรรณคดและการรบทพจบศกมาแลวเปนอยางด ตลอดสมยรชกาลท ๑ ระหวาง พ.ศ. ๒๓๒๕-๒๓๕๒ เปนเวลา ๒๗ ปนน ไดทรงศกษาเพมเตมในดานวรรณกรรมรอยกรองรวมทงงานชางฝมอตาง ๆ จนทรงมความสามารถในกระบวนศลปวทยาหลายสาขาดวยกน กอนเสวยราชสมบตนน ไดรบพระราชทาน พระราชอสสรยยศ เปน เจาฟากรมหลวงอศรสนทร และไดรบพระราชทานอปราชาภเษกเ ปนสมเดจพระมหาอปราช รวมทงไดเปนแมทพใหญออกงานราชการสงครามหลายครง เสดจเถลงราชสมบตเปนพระมหากษตรยในป พ.ศ. ๒๓๕๒ พระชนษา ๔๒ พรรษา          ในสวนทเกยวของกบการดนตรนน ไดทรงพระราชนพนธ บทขบรอง บทละครไวเปนวรรณคดทมชอเสยงหลายเลม เชน อเหนา รามเกยรต ขนชางขนแผน และบทละครนอกอกมากมาย เฉพาะเรองอเหนาเรองเดยวกมผนยมนำามาใชเปนบทขบรองเพลงเถามากทสด คอ ๔๐% ของบทเพลงเถาทงหมด ทรงมความสามารถในการสซอสามสายเปนอยางด และมซอสามสายคพระหตถชอวา "ซอสายฟาฟาด" กบไดพระราชนพนธเพลงทมชอเสยงมากคอ "บหลนลอยเลอน" ซงยงบรรเลงกนตอมาจนถงปจจบน ทรงเปนผตรากฎหมาย "ตราภมคมกน" ยกเวนภาษสวนมะพราว หากสวนใดมกะโหลกมะพราวทำาซอสามสายได กใหยกเวนภาษ นบเปนการสงเสรมพนธมะพราวเพอการดนตรไทย ในดานการละครทรงเปนผพฒนาละครไทยทงละครนอกและละครในเปนอยางดยง มบคคลสำาคญในวงการละคร ในรชสมยของพระองคทไดทรงพระกรณาใหเปนแมบทแหงการฟอนรำาและขบรอง อาท กรมพระพทกษเทเวศร เจาจอมมารดาอมพา (ตนราชสกล ปราโมช) เจาจอมมารดาศลา (ตนราชสกล ทนกร พนมวน และกญชร) ฯลฯ         พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย ทรงมพระมเหส ทรงมพระนามเดมวา เจาฟาบญรอด ตอมาทรงสถาปนาเปน กรมสมเดจพระศรสร เยนทราบรมราชน ซงเปนพระราชมารดาของ พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจา

อยหว และพระบาทสมเดจพระปนเกลาเจาอยหว นอกจากนยงมพระราชโอรส พระราชธดา ประสตดวยพระมเหส เทว และเจาจอมอกหลายพระองค เปนพระราชโอรส ๓๙ พระองค พระราชธดา ๓๔ พระองค รวม ๗๓ พระองค เกดเปนสายราชสกลสำาคญในกรงรตนโกสนทรน ๒๐ สาย เฉพาะในสายทสบมาทางดานดนตรและนาฏศลป ไดแก ราชสกล มาลากล กญชร พนมวน ทนกร ปราโมช และสายของพระบาทสมเดจพระป นเกลาเจาอยหวกบสายของพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว         พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย ทรงครองราชสมบตเปนเวลาทงสน ๑๕ ป สวรรคตเมอวนท ๒๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๓๖๗ มพระชนมาย ๕๖ พรรษา กบ ๕ เดอน

คณหญงไพฑรย กตตวรรณคณหญงไพฑรย กตตวรรณ นกดนตรหญงคนแรกในวงการดนตรไทย ทไดรบพระราชทานโลเกยรตคณ จากพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช คอ คณหญงไพฑรย กตตวรรณ         คณหญงไพฑรย เกดเมอวนพฤหสบด แรม ๑๓ คำา เดอน ๓ ตรงกบวนท ๑๕ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๔๕๔ เปนบตรของจางวางทว และนางปลง พาทยโกศล มพชายคนเดยว คอ นายเทวาประสทธ พาทยโกศล ทานครจางวางทว ผเปนบดาเปนนกดนตรทมชอเสยง ซงไดสบทอดศลปะการดนตรมาจากบรรพบรษและไดถายทอดสบตอมาใหบรรดาบตรหลาน และศษยอน ๆ อกมาก บคคลทมความสำาคญในชวตของคณหญงไพฑรย อกทานหนงคอ คณแมเจรญ พาทยโกศล หรอทเรยกกนตดปากวา หมอมเจรญ ภรรยาของทานครจางวางทว เพราะนอกจากจะไดเลยงด อบรม วชาการบานการเรอนใหแลว ยงไดถายทอดวชารองเพลงใหอกดวย         เมอสมยยงเดก คณหญงไพฑรย ไมใครชอบเรยนดนตร แตชอบออกไปเลนซกซนจงมกถกทานครจางวางทวและคณแมเจรญทำาโทษเนอง ๆ และถกบงคบใหหดดนตร ผลจากการบงคบกนครงนน ทำาใหทานมฝมอทางดนตร และการขบรองมาจนทกวนน ทานเลนดนตรไดเกอบรอบวง (ยกเวนป ) สวน

เครองสายนนกเลนได ครชอ สนทรวาทน เปนผจบมอตอจะเขให นอกจากนนยงไดตอทางเดยวจะเขจากทานบดาไวมากพอควร        เมอเตบโตขน ทานไดตดตามบดาและคณแมเจรญไปในการบรรเลงดนตรตามทตาง ๆ และไดเขาไปในวงบางขนพรหมเสมอ ๆ จนไดสนทสนมกบเจานายและบคคลในวงนน จนถงไดเคยรวมบรรเลงดนตร กบเจานาย และ พระธดา ในสมเดจเจาฟาบรพตรสขมพนธกรมพระนครสวรรควรพนตในคราวฉลอง และสมเดจเจาฟา ฯ กรมพระนครสวรรคยงไดตอเพลงพระราชนพนธประทานใหเสมอ ๆ         ในคราวททานครจางวางทว นำาวงปพาทยไปบนทกเสยงในป พ.ศ. ๒๔๗๑ และในปตอ ๆ มา คณหญงไพฑรยกไดเปนนกรองบนทกเสยงไวมาก ใชชอบนแผนเสยงในครงนนวา นางสาวทน พาทยโกศล         งานทางดานการสอน คณหญงไพฑรยกไดถายทอดวชาดนตรอยางจรงจง ใหกบนกดนตร นกเรยน นกศกษาหลายแหงเปนเวลา ๓๐-๔๐ ป มาแลว แรกเรมคอไปหดดนตรใหวงบางบวทอง ของคณประสาท สขม ตอมาไปสอนทโรงเรยนสตรวดระฆง โรงเรยนราชน วทยาลยทบแกว มหาวทยาลยศลปากร นครปฐม สโมสรนสตจฬาลงกรณมหาวทยาลย วงบานปลายเนน (วงคลองเตย) ฯลฯ ระยะหลง ๆ ทานกขอลดเหลอเพยงโรงเรยนสตรวทยา วทยาลยเทคนคกรงเทพ และวทยาลยพยาบาล จฬาลงกรณมหาวทยาลย เทานน คณหญงไพฑรย นยมการตอเพลงอยางโบราณ คอ ตอใหทองจำา ทานเปนครทเขมงวดเอาจรงเอาจง หวงจะใหศษยไดด จงดเหมอนวาทานด โดยททานมกจะมองดวยสายตาแขง ๆ และใชเสยงดง อยางไรกตาม ทานเปนคนมอารมณขนเสมอ         ประมาณ ป พ.ศ. ๒๕๑๒ คณหญงไดเขาไป ถวายสอนซอดวงและซออแด สมเดจพระเทพรตนราชสดา ฯ สยามบรมราชกมาร และสมเดจพระเจาลกเธอเจาฟาจฬาภรณวลยลกษณ ฯ ระยะเวลาใกลเคยงกบทคณครเทวาประสทธไดถวายสอนซอสามสายแดสมเดจพระเจาลกเธอเจาฟาอบลรตนราชกญญา ฯ ครน พ.ศ. ๒๕๑๙ ทานไดรบพระราชทานตราจลจอมเกลาชนท ๔ ตอมา พ.ศ. ๒๕๒๓ ไดรบพระราชทานตราจลจอมเกลาชนท ๓ อน เปนสงททานปลมปตและสำานกในพระมหากรณาธคณเปนลนพน

         ในการบนทกประวตน (พ.ศ. ๒๕๒๕) แมทานจะมอาย ๗๐ ป แลวและมโรคภยไขเจบเบยดเบยนบางเปนครงคราว แตทานยงแขงแรงและสงานเสมอ ทานไดประดษฐทางรอง "เพลงวา" ไว ซงไมเคยมมากอน เมอ พ.ศ. ๒๕๒๔ ในโอกาสฉลองครบรอบรอยป สมเดจเจาฟาบรพตรสขมพนธ กรมพระนครสวรรควรพนต คณหญงไดรบพระราชบญชาจาก สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ใหเปนแมกองในการดำาเนนการบนทกเสยงเพลงพระราชนพนธของสมเดจเจาฟา ฯ กรมพระนครสวรรค ฯ เพอเกบไวทหองสมดดนตรทนกระหมอมบรพตรในบรเวณหอสมดแหงชาต โดยมนกรองและผบรรเลงมาจากวงดนตรหลายแหง ไดแก กองดรยางคกองทพบก กองดรยางคกองทพเรอ กองดรยางคกรมตำารวจ และวงพณพาทยพาทยโกศล และวงป พาทยของตระกล เกดผล จงหวดอยธยา งานดงกลาวใชเวลาประมาณ ๑ ป นบตงแตการฟ นฟเพลง การตอเพลง การฝกซอม การประสานงาน ตลอดจนการอดเสยง ทานทำาอยางแขงขนจนสำาเรจเรยบรอยอยางด        ตอมาในโอกาสฉลองครบรอบรอยปของทานครจางวางทว พาทยโกศล คณหญงกไดทำางานใหญอกครงหนง คอ ควบคมการฝกซอม และบรรเลงวงโยธวาทตวงใหญจาก ๕ สถาบน คอ ทหารบก ทหารเรอ ทหารอากาศ ตำารวจ และกรมศลปากร เพอประกอบการแสดงโขน วงโยธวาทตนจดขนเปนพเศษ ประกอบดวยนกรองและนกดนตรกวา ๑๖๐ คน นบเปนวงทมขนาดใหญทสดทเคยรวบรวมมาบรรเลงในรอบ ๒๐๐ ป กรงรตนโกสนทร         เนองจากผลงานทางดานดนตรไทยททานไดทำาตลอดมา สมาคมดนตรแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ จงไดคดเลอกทานเปนนกดนตรไทยคนหนงในจำานวน ๔ คน ทขนรบพระราชทานโลเกยรตคณ สาขาดนตรไทยเปนครงแรกในงานแผนเสยงทองคำาพระราชทานประจำาป พ.ศ. ๒๕๒๔ และในป ๒๕๓๐ ทานไดรบพระราชทานโลและเขมเชดชเกยรตในฐานะเปนศลปนแหงชาต สาขาศลปะการแสดง (ดนตรไทย) ประจำาป ๒๕๒๙ นบเปนเกยรตประวตสงสงในชวตของทาน         ชวตสวนตวของคณหญงไพฑรยนน เรยบงายเปนอยางยง ทานสมรสกบพนเอกปลง กตตวรรณ เมอ พ.ศ. ๒๔๗๙ และยงคงอยทบานเลขท ๘๙๐

หลงวดกลยาณมตร บานเกดของทานนนเอง ทานมบตรธดา ๒ คน คอ นางอปสรสำาอางค แจงสมบรณ และนายขวญเมอง กตตวรรณ         คณหญงไพฑรย เปนบคคลทมกำาลงใจเขมแขงเสมอ ยามใดททานไมตองทนทกขทรมานจากอาการของโรคกระเพาะอาหาร หรออาการปวดแขนปวดขาอยางรนแรง ทานกมกจะตงใจถายทอดวชาใหแกลกศษยอยางไมหยดยง ทงทบาน และตามสถาบนการศกษาตาง ๆ แมวาทานมกจะพดถอมตวเสมอวา ตวทานนนเปนคนไมมฝมอ รองเพลงกไมเพราะ แตผลงานของทานทกลาวมาแลวคงจะเปนเครองพสจนฝมอทานไดเปนอยางด จงนบไดวาคณหญงไดใชชวตครดนตรอยางมคณคาตลอดมา

หลวงเสยงเสนาะกรรณ ( พน มกตวาภย ) หลวงเสยงเสนาะกรรณ มนามเดมวา พน มกตวาภย เกนทบานบางไกซอน ตำาบลงวราย อำาเภอนครไชยศร จงหวดนครปฐม เดมเปนนกเทศนและนกสวดคฤหสถมากอน แลวเขามารบราชการในกรมมหรสพ มหนาทเปนนกรองหลวงเสยง ฯ ไดตอเพลงจากพระยาประสานดรยศพท (แปลก ประสานศพท) และหมอมสมจน เดมทเดยวรองเพลง 3 ชน แลวมาตอเพลงละครดกดำาบรรพจาก หมอมจนทร กญชร ณ อยธยา ในตอนหลง ในสมยรชกาลพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ไดเปนครสอนขบรองอยในวง และทพระตำาหนกของพระสจรตสดา พระสนมเอก         พ.ศ. ๒๔๖๘ กอนพระยาประสานดรยศพท (แปลก ประสานศพท) จะถงแกกรรมไมนานนกหลวงเสยง ฯ กมโอกาสไดบนทกแผนเสยงกบบรษทแผนเสยงตราสนข บนทกเสยงทโรงละครสวนมสกวน มพระเพลงไพเราะ (โสม สวาทต) เปนคนตระนาดเอกและควบคมวง หลวงเสยง ฯ เปนผขบรองคกบหมนขบคำาหวาน (เจม นาคมาลย) เพลงทบนทกไวครงนน ไดแก เพลงเขมรไทยโยค (บทรองจากเรอง วงต พระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว) ละครดกดำาบรรพเรองอเหนา ตอนบวงสรวง ตอนตดดอกไมฉายกรชละครดกดำาบรรพ เรอ คาว ฯลฯ หลายชดดวยกน         หลวงเสยงเสนาะกรรณ ไดชอวา เสยงเพราะลลานมนวล คลายผหญง เสยงคอนขางแหลมกวาผชายทวไป ทานตกรบขบเสภา และแหลเทศนไดดมผ

นยมเชญทานไปทำาขวญนาคอยเปนประจำาศษยของทานทมชอเสยงในทางขบรอง ไดแกครนภา อภยวงศ ครแนบ เนตรานนท ครประเทอง ณ หนองหาร ครสดา เขยววจตร ครเหนยว ดรยพนธ ครอษา สคนธมาลย ครแชมชอย ดรยประณต และครจำาเนยร ศรไทยพนธ         ครนภา อภยวงศ เลาวา หลวงเสยง ฯ เปนคนใจด ใจเยน เวลารองเพลงจะนงยม งามทงทาทและเสยงรอง ทานเคยเปนผขบเสภาถวายพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว เวลาทรงพระเครองใหญ โดยขบเสภา เรองขนชางขนแผนบาง เรองพระยาราชวงสนบาง         ชวตครอบครวของหลวงเสยงเสนาะกรรณนน ไมสามารถสบได ทราบแตวา มบานพกอยทฝงธนบร ระหวางตำาบลสวนอนนต กบตำาบลบานขมน และเคยถกลอตเตอรรางวลท ๑ ไดรบเงนรางวลสองแสนบาน ไมมใครจำาไดวา หลวงเสยงเสนาะกรรณ ถงแกกรรมเมอใด จำาไดแตวา ศพของทานไดรบพระราชทานเพลง ทวดอมรนทรารามธนบร

พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท๖พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท ๖ ทรงพระราชสมภพ เมอวนท ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๒๓ ตรงกบวนขน ๒ คำา ปมะโรง ทรงเปนพระราชโอรสองคท ๒๔ ในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว และเปนพระราชโอรสองคท ๒ ในสมเดจพระศรพชรนทราบรมราชนนาถ พระราชชนนพนปหลวง (สมเดจพระนางเจาเสาวภาผองศร) ทรงไดรบพระราชทานนามวา สมเดจพระเจาลกยาเธอเจาฟามหาวชราวธ สมเดจพระบรมชนกนาถ และสมเดจพระบรมราชชนน ตรสเรยกวา "ลกโต"         ขณะยงทรงพระเยาว ไดทรงศกษาในพระบรมมหาราชวง พระอาจารยภาษาไทย คอพระยาศรสนทรโวหาร (นอย อาจารยางกร) และพระยาอศรพนธโสภณ (หน อศรางกร ณ อยธยา) พระอาจารยภาษาองกฤษ ชอ นายโรเบรต มอแรนต (Robert Morant) จนพระชนมายได ๑๒ พรรษา ใน พ.ศ. ๒๔๓๖ จงเสดจไปทรงศกษาตอ ณ ประเทศองกฤษ ทรงสำาเรจการศกษาวชาการ

ทหารบกทโรงเรยนนายรอยทหารบกแซนดเฮสต (Sandhurst) และทรงศกษาวชารฐศาสตรและกฎหมายทวทยาลยไครสตเชช (Christ Church College) มหาวทยาลยออกซฟอรด         พ.ศ. ๒๔๔๕ เสดจนวตประเทศไทย         พ.ศ. ๒๔๕๓ เสดจเถลงถวลยราชสมบต ทรงพระนามวา พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว         พ.ศ. ๒๔๖๘ ทรงประกอบพระราชพธอภเษกสมรส กบเจาจอมสวทนา (คณเครอแกว อภยวงศ) แลวไดทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ สถาปนาเปน พระนางเจาสวทนา พระวรราชเทว ทรงมพระราชธดาเพยงพระองคเดยว คอ สมเดจเจาฟาเพชรรตนราชสดา สรโสภาพณณวด         พ.ศ. ๒๔๖๘ เสดจสวรรคต ณ พระทนงจกรพรรดพมาน ทรงมพระชนมายได ๔๖ พรรษา ทรงครองราชยเปนเวลา ๑๕ ป         พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ทรงเปนอจฉรยะทางดานดนตรไทย ทรงมพระมหากรณาธคณอยางยงตอวงการดนตรไทย พระองคทรงสนพระทยดนตรไทยมาตงแตยงทรงพระเยาว แตจะเรมทรงศกษาเมอใด กบอาจารยผใดนน ยงไมมหลกฐานแนชดพอจะยนยนไดจากพระบรมรปททรงฉายรวมกบพระประยรญาตในงานพระราชพธโสกนต เมอ พ.ศ. ๒๔๓๕ ขณะพระชนมายได ๑๓ พรรษา พระองคทรงตกลองรำามะนา พระประยรญาตองคอน ๆ ทรงดนตรรวมกบพระองค คอ สมเดจพระบรมโอรสาธราช เจาฟามหาวชรณหศ ทรงตโทน สมเดจพระเจาลกยาเธอ เจาฟาบรพตรสขมพนธ ทรงสซออ สมเดจพระเจาลกยาเธอ เจาฟาจกรพงศภวนาถ ทรงตฉง พระเจาลกยาเธอ พระองคเจาดลกนพรตน ทรงสซอดวง พระเจาลกยาเธอ พระองคเจาบรฉตรไชยากร ทรงขบรอง และหมอมเจาดนยวรนช จกรพนธ ทรงตฉาบ         พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ทรงมวงดนตรไทยของพระองคเองนบแตเสดจกลบจากทรงศกษาทประเทศองกฤษ ขณะประทบ ณ พระทนงสราญรมย พระองคไดขอพระราชทานวงดนตรไทยมหาดเลกเรอนนอก (คอวงดนตรไทยวดนอยทองอย) จากสมเดจพระนางเจาเสาวภาผองศร นกดนตรไทยรนแรกทเขารบราชการ ณ วงสราญรมยนมประมาณ ๑๐ คน เทาทปรากฏชอไดแก นายแหยม นายนาค นายเพม นายกร นายจ และนายบ

ศย สวนครทมาฝกซอมให คอ ครแปลก นกดนตรจากวงวงบรพาภรมย ทงครและนกดนตรในวงดนตรไทยของพระองคนลวนแตเปนศษยของครชอย สนทรวาทน จงมความสามารถสง ฝมอด ประชนกบวงดนตรวงใหญ ๆ วงอนได เชน วงบางขนพรหม วงพระองคเจาเพญพฒนพงศ และวงวงบรพาภรมย เปนตน พระองคทรงมวงดนตรไทยประจำาพระองคเปนเวลา ๘ ป กอนเสดจขนครองราชย         เมอเสดจขนครองราชยแลว พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ไดทรงทำานบำารงและสงเสรมการดนตรไทยมากยงขน ตลอดระยะเวลา ๑๕ ป ททรงครองราชย ดนตรไทยไดเจรญรงเรองสงสด นบเปนยคทองของดนตรไทย พระองคทรงเปนทงนกประพนธเพลง นกประพนธบทละครพด บทละครรำา ทรงเปนนกเสภาและทรงเปนนกรองเพลงไทยททรงรองไดดประทบใจมากทสด คอ เขมรปแกวนอย บทพระราชนพนธเฉพาะดานเพลงไทย มเปนจำานวนมากแยกเปนประเภทได ดงน         ประเภทเพลงปลกใจ         ไดแก เพลงปลกใจใหรกชาตบานเมอง ซงมลกษณะเปนเพลงตบ พระราชทานเปนบทรองของเสอปา ประกอบดวยเพลง ๓ เพลง คอ พดชา สรอยเพลง และฝรงรำาเทา เดมทเดยวเพลงชดนใชรองดวยเพลงชางประสานงาเพลงเดยวตลอด ๑๔ คำากลอน แตยาวเกนไป จงทรงตดใหใชรองเปนเพลงตดตอกน เฉพาะตอนทรองดวยทำานองสรอยเพลงนน กระทรวงศกษาธการไดใชเปนบทเรยนสำาหรบนกเรยนขบรองดวย เพราะเนอรองมความหมายดและไพเราะมาก คอ เนอรองทวา ใครมาเปนเจาเขาครอง คงจะตองบงคบขบไส เคยวเขญเยนคำากรำาไป ตามวสยเชงเชนผเปนนาย ฯลฯ         นอกจากนยงม เพลงสยามานสตและเพลงปลกใจอกหลายเพลง ทวงดนตรกรมประชาสมพนธไดแตงทำานองขนแลวอญเชญบทพระราชนพนธมาบรรจเปนทนยมจนปจจบนน         ประเภทเพลงอวยพร         บททแพรหลายมากทสด คอ เพลงแขกบรเทศ จำานวน ๖ คำากลอน ทขนตนดวยคำารองทวา "พทธานภาพนำาผล เกดสรรพมงคลนอยใหญ" ฯลฯ         ประเภทเพลงรก

         เพลงชดพดชา ลลากระทม ในเรองทาวแสนปม ตอนทาวชนเสนชมนางอษา         เพลงตะนาวแปลง บทรองของ แมรกบไลออนส ในเรองววาหพระสมทร ตบววาหพระสมทร ประกอบดวยเพลงคลนกระทบฝง บงใบ และแขกสาหราย ๒ ชน บทรองของอนโดรเมดากบองเดร ในเรองววาหพระสมทร เพลงตบชดนแพรหลายมากทสด         เพลงเขมรป แกวนอย บทรองของไลออนส ในเรองววาหพระสมทร         เพลงเทพรญจวน ๓ ชน ในเรองพระยาราชวงสน         เพลงขนพลบพลา บทรองของนายจวงกบแมถนอม ในบทละครเรองปลอยแก         เพลงสามเสา รองหมหญง-ชาย ในเรองววาหพระสมทร         ประเภทเพลงสอนใจ         เพลงโยสลม บทรองของ โยฮนนส กบคอนสตนตโนส ในเรองววาหพระสมทร (ปากเปนเอกเลขเปนโท...)         เพลงพราหมณเขาโบสถเถา บทสอนหญงใหวางตวดตอภสดา จากเรอง ศกนตลา         เพลงลมพดชายเขา บทรอง สาวตร เปรยบเทยบดอกไมกบสตรผมคณคา จากเรอง สาวตร         เพลงขอมกลอมลก ๒ ชน จากเรองพระยาราชวงสน เปนเพลงทกระทรวงศกษาธการบงคบใหใชขบรองในชนมธยมศกษาปท ๑         ประเภทเพลงชมธรรมชาต         เพลงเขมรไทรโยค บทรองของเลาเอะกบแฮกง ในเรอง วงต เพลงแขกมอญ         เพลงตนเรองของพระราชนพนธเรอง ศกนตลา เพลงกาเรยนทอง ชมกวางดำาเขาสทอง จากเรอง ศกนตลา         เพลงพมาหาทอน บทรองจากเรอง พระยาราชวงสน         เพลงลมพดชายเขาและเพลงสดาสวรรคเถาใชบทรองเดยวกน จากบทพระราชนพนธเรอง ปลอยแก         ประเภทเพลงโศก

         เพลงพญาโศก ๓ ชน เนอรองจากเรอง พระยาราชวงสน นบเปนบทรองเพลงพญาโศกทขนชอมากทสด         ประเภทเพลงลา         เพลงปลาทอง ๓ ชน บทรองของสคตา ในเรองพระเกยรตรถ         เพลงพระอาทตยชงดวง บทรองในเรอง พระยาราชวงสน         นอกจากนยงมบทรองเปนเพลงเถา จากเรองพระรวง อกมากมายหลายเพลง อาทเชน เขมรละออองคเถา ขอมทรงเครองเถา ขอมเงนเถา ขอมโบราณเถา ขอมทองเถา เขมรใหญเถา เขมรพายเรอเถา เขมรเหลองเถา เปนตน         ในสมยของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว มนกดนตรและนกรองไดรบพระราชทานบรรดาศกดเปนจำานวนประมาณ ๖๐ ตำาแหนง เปน "พระยา" ๒ ตำาแหนง "พระ " ๖ ตำาแหนง "หลวง" ๑๖ ตำาแหนง "ขน" ๑๓ ตำาแหนง และ "หมน" อกประมาณ ๒๐ ตำาแหนง มราชทนนามเรยกคลองจองกนตามลำาดบบรรดาศกด ดงน ประสานดรยศพท ประดบดรยกจ ประดษฐไพเราะ เสนาะดรยางค สำาอางคดนตร ศรวาทต สทธวาทน พณบรรเลงราช พาทยบรรเลงรมย ประสมสงคต ประณตวรศพท คนธรรพวาท ดนตรบรรเลง เพลงไพเราะ เพราะสำาเนยง เสยงเสนาะกรรณ สรรเพลงสรวง พวงสำาเนยงรอย สรอยสำาเนยงสนธ วมลวงเวง บรรเลงเลศเลอ บำาเรอจตรจรง บำารงจตรเจรญ เพลนเพลงประเสรฐ เพลดเพลงประชน สนนบรรเลงกจ สนทบรรเลงการ สมานเสยงประจกษ สมคเสยงประจตร วาทตสรศลป วาทนสรเสยง สำาเนยงชนเชง สำาเรงชวนชม ภรมยเราใจ พไลรมยา วณาประจนต วณนประณต สงคตศพทเสนาะ สงเคราะหศพทสอาง ดรยางคเจนจงหวะ ดรยะเจนใจ ประไพเพลงประสม ประคมเพลงประสาน ชาญเชงระนาด ฉลาดฆองวง บรรจงทมเลศ บรรเจดปเสนาะ ไพเราะเสยงซอ คลอขลยคลอง วองจะเขรบ ขบคำาหวาน ตนตรการเจนจต ตนตรกจปรชา นารทประสาทศพท คนธรรพประสทธสาร และยงมจตสดมภอก ๔ คอ เจน จด ถนด ถนอม ลงทายดวยดรยางคหมด ไดแก เจนดรยางค จดดรยางค ถนดดรยางค ถนอมดรยางค         นกดนตรทมชอเสยงในสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ซงเปนทนบถออยางยงของนกดนตรไทยในปจจบน ไดแก พระยาประสานดรย

ศพท (แปลก ประสานศพท) พระยาเสนาะดรยางค (แชม สนทรวาทน) หลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) จางวางทว พาทยโกศล และพระยาภมเสวน

นายมนตร ตราโมท นายมนตร ตราโมท เกดเมอวนท ๑๗ มถนายน พ.ศ. ๒๔๔๓ ทตำาบลทาพเลยง อำาเภอเมอง จงหวดสพรรณบร บดาชอ ยม และมารดาชอ ทองอย         เรมเรยนหนงสอทโรงเรยนประจำาจงหวดสพรรณบร (ปรชาพทยากร) จบชนมธยมปท ๓ เมอเขามาอยกรมมหรสพแลวไดเรยนตอในโรงเรยนพรานหลวง จนจบชนมธยมปท ๖         สนใจดนตรไทยมาแตเดก เรมเรยนเมออายประมาณ ๑๐ ป โดยมครสมบญนกฆอง (ครอวน) เปนครคนแรก ครนอายได ๑๓ ป (พ.ศ. ๒๔๕๖) ไดไปเรยนดนตร ป พาทย และเรยนเครองดนตรฝรง (แตรวง) ตอทบานครสมบญ สมสวรรณ ตำาบลบางกะพรอม จงหวดสมทรสงคราม จนมฝมอด และไดเรยนรหลกการแตงเพลงดวย         ในป พ.ศ. ๒๔๖๐ อาย ๑๗ ป ไดสมครเขามารบราชการในกรมพณพาทยหลวง กรมมหรสพมหาดเลก (วงจนทรเกษม) ซงมพระยาประสานดรยศพท (แปลก ประสานศพท) เปนครใหญ ณ วงจนทร ฯ นไดเรยน ฆองใหญ จาก หลวงบำารงจตรเจรญ (ธป สาตรวลย) เรยนกลองแขก จาก พระพณบรรเลงราช (แยม ประสานศพท) เรยนระนาดทมจากพระพาทยบรรเลงรมย (พมพ วาทน) ตอมาพระยาประสานดรยศพทไดกรณาสอนตอใหอก และไดรบเลอกใหเปนคนตระนาดทมประจำาใน "วงตามเสดจพระราชดำาเนน" ซงไมวาพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว จะเสดจแปรพระราชฐานไปทใด วงนจะตองตามเสดจเสมอ จงไดใกลชดในเบองพระยคลบาทเปนพเศษเสมอมา          ในป พ.ศ. ๒๔๖๗ อาย ๒๔ ป อปสมบท ณ วดสวรรณภม จงหวดสพรรณบร โดยมพระครโพธาภรต (สอน) เปนพระอปชฌาย มความสามารถสอบนกธรรมตร ไดท ๑ ของจงหวด อปสมบทอย ๑ ป จงกลบมารบราชการ และในปรงขนกอนรชกาลท ๖ สวรรคต ไมนาน กไดเรยนหนาพาทยชนสง ถงขนองคพระ โดยตอจากทานครทองด ชสตย ครอาวโสในสมยนน

         ในป พ.ศ. ๒๔๗๔ ไดทำาหนาทบนทกเพลงไทยเปนโนตสากล โดยมหนาทเปนผบอกทางระนาดทมไม และระนาดทมเหลก ไดทำาการบนทกเสยงเพลงไทยใหแกราชบณ ฑตยสภา ตอมาไดมการเปลยนสงกดจากกรมพณพาทยหลวง มาขนตอกรมศลปากรในป พ.ศ. ๒๔๗๘ จงไดยายมาประจำากรมศลปากร ระยะนไดเปนศษยของหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) และทานครไดมอบใหทำาหนาทครอบประสทธประสาทวชาการดนตรได ระยะนเองไดเรยนโนตสากล เพมเตมจากพระเจนดรยางค จนสามารถอานเขยนโนตสากลไดอยางคลองแคลว ชำานาญยง รบราชการอยในกรมศลปากร มาจนถง พ.ศ. ๒๔๘๓ จงไดดำารงตำาแหนงหวหนาแผนกดรยางคไทย กองการสงคต กรมศลปากร          อาจารยมนตร ตราโมท เรมรบราชการตงแต พ.ศ. ๒๔๖๐ ไดรบพระราชทานเงนเดอนเรมแรก เดอนละ ๘ บาท รบราชการจนเกษยณอาย เมอวนท ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๐๕ เปนเวลาตดตอกนถง ๔๕ ป         ผลงานในดานวชาการ เรมแตงเพลงครงแรกเมอ พ.ศ. ๒๔๖๓ (อายได ๒๐ ป) เพลงแรกทแตงคอ ลาวตอยตลง ๓ ชน เพลงท ๒ คอ เพลงพมาเหเถา จากนนกแตงเพลงขนเรอย ๆ จนมจำานวนเพลงมากมายกวา ๒๐๐ เพลง         ผลงานประเภทไดแก โหมโรงขบไมบณเฑาะว โหมโรงราโค โหมโรงเอองคำา โหมโรงรตนโกสนทรสามชน ฯลฯ         ประเภทเพลงเถาไดแก โสมสองแสงเถา แขกกลตเถา แขกตอยหมอเถา ขอมทรงเครองเถา มอญรำาดาบเถา ขอมเงนเถา กลอมนารเถา กาเรยนทองเถา และสมโภชพระนครเถา เปนตน         ในบรรดาเพลงสามชน ไดแก จระเขหางยาวทางสกวา เขมรป แกวทางสกวา ตนเพลงยาวสามชน เทพนมสามชน ประพาสมหรรณพสามชน ฯลฯ         ในประเภทเพลง ประวตศาสตร ไดแก ระบำาโบราณคดหลายชด สบสองจไทย ขนบรมฝงโขง ไทยมง ฯลฯ         ประเภทเพลงระบำา ไดแก นกเขามะราป ระบำานพรตน ไกรลาศสำาเรง มยราภรมย บนเทงกาสร ระบำาเงอก ระบำาดอกบว อศวลลา ฯลฯ         ในดานเพลงไทยสากล อาจารยมนตรเคยประกวดแตงเพลงวนชาต ๒๔ มถนายน ไดรบรางวลท ๑ เรยกวา เพลงวนชาต เมอ พ.ศ. ๒๔๘๓ เพลง

มานมงคลของทาน ไดรบการยกยองใหเปนเพลงไทยยอดนยมไดรบรางวลเสาอากาศทองคำา นอกจากนยงทำาหนาทแตงเพลงสำาคญสำาหรบการแสดงนาฏศลป ในโอกาสทกรมศลปากรไปแสดงยงตางประเทศ เปนประจำา อาท เพลงพมาไทยอธษฐาน ลาวไทยปณธาน ฯลฯ          ในดานรอยกรอง อาจารยมนตรเปนกวผยอดเยยมคนหนง นอกจากจะแตงบทรอง เพลงตบ เพลงเถา แลว ยงแตงกวนพนธไวหลายเรอง อาท โคลงกลบทชางประสานงา โคลงกลบทหลงหอง โคลงกลบทพรหมพกตร โคลงกลบทสกวา โคลงกลบทสาลน โคลงกลบทฉมง และนราศอหรานราชธรรม เปนตน รวมทงทำาบทโทรทศน บทละคร เปนอนมาก ในดานตำารา ไดแตง ตำาราดรยางคศาสตร ศพทสงคต การละเลนของไทย ประวตบทเพลงตาง ๆ และบทความทางประวตการดนตรไทยอกมากมายจนนบไมถวน เปนอาจารยพเศษสอนในมหาวทยาลยหลายแหง จนไดรบพระราชทานปรญญาดษฎบณฑตกตตมศกด จากมหาวทยาลยศลปากร จฬาลงกรณมหาวทยาลย และมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ไดรบพระราชทานเหรยญดษฎมาลาเขมศลปวทยา เมอป พ.ศ. ๒๕๑๔          ชวตครอบครว อาจารยมนตรแตงงานครงแรกกบคณลนจ บรานนท มบตรชอ ฤทธ และศลป ตราโมท อาจารยศลปเปนนกดนตรผสามารถมากคนหนง และเปนหวหนาแผนกดรยางคของกองสงคต กรมศลปากร ตอมาคณลนจถงแกกรรม (พ.ศ. ๒๔๘๐) จงไดแตงงานกบคณพนทรพย นาฏประเสรฐ มบตรชอ ดนตร เปนนกรองและนกดนตร และบตรชายชอ ญาน เปนสถาปนกและนกจดรายการวทยโทรทศน         อาจารยมนตรเปนผทรงความรและเปนหลกสำาคญของวงการดนตรไทยทยากจะหาผใดเสมอเหมอน มทงความรความสามารถในสวนตวและการถายทอดใหแกศษย มความจำายอดเยยม และเปนคนละเอยดถถวนในวชาการ เปนบรมครของวงการดนตรไทยทมผเคารพนบถอมากทสด ในป พ.ศ. ๒๕๒๖ น ทานพกอย ณ บานเลขท ๘๑ หม ๔ ซองโสมสองแสง ถนนพชยานนท กรงเทพนนทบร อำาเภอเมอง จงหวดนนทบร

นางระต ( วเศษสรการ ) จลพล

 นางระต (วเศษสรการ) จลพล เกดทบานถนนเดโช อำาเภอบางรก กรงเทพ ฯ เมอวนท ๑๒ มถนายน พ.ศ. ๒๔๖๖ เปนบตรของพนโทพระวเศษสรการ (ตวน ไชยสต) และนางแจม วเศษสรการ เปนหลานปของ พระภกดจมพล (สกลเดม ไชยสต) และเปนหลานตาของ นายหล เสถยรโกเศศ พระวเศษสรการนนเปนทหาร เปนผทรกและเลนดนตรไทยได สวนมารดาเปนครทโรงเรยนสตรมหาพฤฒาราม มพนองรวมบดามารดาอก ๕ คน เปนชายสามชอ จำาเนยร กลศ และ สรเดช เปนหญงอกสองคนชอ ลกษณย และสญฉว ทเลนดนตรไทยมนายกลศ (ซอดวง) และนายสรเดช (ขลย)         เรมตนเรยนหนงสอทโรงเรยนสายปญญา โรงเรยนสวนสนนทา แลวยายมาเรยนทโรงเรยนเซนฟรงซสซาเวยร จนจบชนมธยมปท ๖ จากนนไปเรยนตอทโรงเรยนเขมะสรอนสรณ เปนนกเตรยมมหาวทยาลยธรรมศาสตรรนท ๖ เรยนจบไดประกาศนยบตรจากเตรยมมหาวทยาลยธรรมศาสตร         เรมเรยนดนตรไทยตงแตอาย ๘ ขวบ โดยเรยนทบาน แลวเรมตอจะเขกบครเปนงานเปนการเมออายได ๑๒ ป โดยตอเพลงจระเขาหางยาวเปนเพลงแรกกบครชม กมลวาทน จากนนกตอ เพลงแปะ พมาหาทอน และลาวแพน ตอมาไดหดจะเขเพมเตมจากครจาง แสงดาวเดน (ศษยของหลวงวองจะเขรบ) นอกจากจะเรยนเพลงธรรมดาแลวไดตอเดยวจะเข เพลงมลง แขกมอญ ๓ ชน และกราวใน ตอมาเมอครจางถงแกกรรมแลวจงไดตอเพลงเพมเตมจาก ครแสวง อภยวงศ ไดทางเดยวสารถ แขกอาหวงและจนขมใหญ ไดแสดงฝมอเดยวจะเขออกอากาศทางวทยศาลาแดงเปนครงแรกดวยเพลงลาวแพน เมออาย ๑๕ ป         ตอมาไดสมครเขาทำางานทกรมประชาสมพนธ สมย พล.ท.ม.ล. ขาบ กญชร เปนอธบด ไดรวมงานกบครพม บาปยะวาส และนกดนตรคนสำาคญอกหลายคน อาท ครฉลวย จยะจนทน ครสมาน ทองสโชต ครบญยงค เกตคง ครจำาเนยร ศรไทยพนธ ครประสงค พณพาทย ครสดจตต ดรยประ ณต ฯลฯ ครสมาน ทองสโชต ไดประดษฐทางเดยวจะเขใหเปนพเศษอก ๔ เพลง คอ สดสงวน สรนทราห นกขมน และอาถรรพ อนเปนทางเฉพาะสำาหรบผทเดยวจะเข "ไหว" เปนพเศษจรง ๆ

         ครระตไดชอวา เปนนกจะเขฝมอยอดเยยมในระดบแนวหนาคนหนงของ กรงรตนโกสนทรทยากจะหาผใดเหมอน ทานดดแรง ทงไหว ทงเรยบและชดเจนแจมแจง ทกตวโนต เคยบนทกเสยงเพลงเดยวตาง ๆ ไวมาก นบเปนนกดนตรทมผนยมชมชนในฝมอมากทสดคนหนง เคยไดรบรางวลชนะเลศ ในการเดยวจะเข เมอมการประกวดทางสถานวทยสอสาร         ในดานการสอน ไดสอนจะเขใหนกเรยนโรงเรยนสวนกหลาบ โรงเรยนอสสมชญ โรงเรยนพนธะวฒนา คณะครศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย และมหาวทยาลยมหดล ศษยทมฝมอด ไดแก สรพล พงษสวรรณ สกรนทร สบญ ภทร เครอสวรรณ และกมล ชดชาง         ชวตครอบครว แตงงานกบ นายพนต จลพล เมอ พ.ศ. ๒๔๘๘ มบตรสองคน คอ พ.ต.ต. พนน จลพล และคณพนตา สวสดโรจน ทงสองคน มไดเลนดนตรไทย         ครระตไดรบตำาแหนงหวหนาวงดนตรไทย กรมประชาสมพนธ มาตงแต พ.ศ. ๒๕๑๖ จนเกษยณในป พ.ศ. ๒๕๒๖ และถงแกกรรมในวนท ๗ เมษายน พ.ศ. ๒๕๓๑ รวมอายได ๖๕ ป

หมอมสมจนหมอมสมจน เปนภรรยาคนหนงแตมใชภรรยาคนแรกของพระยาราชานประพนธ (สดใจ) เปนนกรองเพลงไทยทมชอเสยงมากในสมยรชกาลท ๕ ไมทราบวาเปนบตรของทานผใด คาดวาจะเกดในปลายรชกาลท ๔ ระหวาง พ.ศ. ๒๔๐๐-พ.ศ. ๒๔๐๕ เมอเปนเดกไดเขามาอยในบานพระยาราชานประพนธ (สดใจ) ณ ตำาบลคลองบางหลวง บรเวณคลองซอยทางเขาคลองบางไสไก ธนบร ไดฝกหดรองละครแตครงนน เนองจากเปนคนเสยงด จงมชอเสยงมาตงแตอายยงนอย และไดตอเพลงสามชนกบครแปลก ประสานศพท (พระยาประสานดรยศพท) และไดชอวาเปนคนรองเพลงสามชนดมากคนหนง เคยรองเพลงอยในวงบรพาภรมยดวย         เมอเจาดารารศม พระราชชายาในรชกาลท ๕ โปรดใหหดดนตรแกขาหลวง ณ พระตำาหนกในวงหลวง ราว พ.ศ. ๒๔๔๐-พ.ศ.๒๔๔๖ นน ครแปลก ไดเขาไปสอนดนตร และหมอมสมจนไดเขาไปสอนขบรอง ครนถง พ.ศ.

๒๔๔๗ พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ประทบ ณ พระทนงวมานเมฆ พระราชวงดสต พระอครชายาเธอพระองคเจาสายสวลภรมย ไดตงวงมโหรหญงขน โดยมขนเสนาะดรยางค (แชม สนทรวาทน) เปนครผควบคม เนองจากไมมครสอนขบรองเพลงสามชน พระอครชายา ฯ จงทรงขอตวหมอมสมจนเขามาเปนครสอนขบรองทพระราชวงดสต จงไดเปนครของ เจาจอม ม.ร.ว. สดบ ในรชกาลท ๕ ครของนางสาวเยยม ณ นคร (ตอมาเปนคณหญงรามบณฑตสทธเศรณ เยยม สวงศ นกรองมชอ) รวมทงเปนครของ ครทวม ประสทธกล ดวย สวนศษยทเปนนกรองชาย เทาททราบมเพยงผเดยว คอ นายหยน (ตอมาเปนทขนลขตสนทร) เปนนกรองประจำาอยแตรวงกองทพเรอในสมยรชกาลท ๕         เนองจากมอายรนราวคราวเดยวกบพระยาประสานดรยศพท (พระยาประสาน ฯ เกด พ.ศ. ๒๔๐๓) และเลนดนตรดวยกนเปนประจำา จงเขาออกวงบรพาภรมยอยเสมอ ไดรวมงานบนทกเสยงลงกระบอกเสยงรวมกบพระยาประสาน ฯ และหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง เมอครงยงใชชอวา นายสอน) มาตงแตเรมมการบนทกเสยงในเมองไทยใหม ๆ จนไดชอวา เปนนกรองหญงไทยคนแรกทไดบนทกเสยงลงกระบอกเสยง แบบเอดสน         ผลงานของหมอมสมจน ตอมาไดบนทกเปนจานเสยงกบบรษท International Talking Machine เปนแผนเสยงโอเดยน ตราตก จำานวนมาก ปรากฎบนหนาแผนเสยงวา ใชพณพาทยวงนายแปลก นายสอน ซงกคอ วงของวงบรพาภรมยนนเอง เพลงทบนทกไวม ตบนางลอย เขมรใหญ ๓ ชน ลมหวน ๓ ชน มโหรตบแขกมอญ มาลหวน ๓ ชน แสนเสนาะ ๓ ชน บหลน ๓ ชน ใบคลง ๓ ชน ครนครแปลกไดรบพระราชทานบรรดาศกดเปน ขนประสานดรยศพท เมอ พ.ศ. ๒๔๕๒ หมอมสมจนไดอดแผนเสยงรนหลงสดกบบรษทพาโลโฟนและแผนเสยงตรารามสร-เมขลา ชดนมมโหร ตบทะแย ตอยรป ๓ ชน การเวก ๓ ชน ลมหวน ๓ ชน ชมดงนอก แขกมอญ ๓ ชน ทยอยนอก ๓ ชน สบท ๓ ชน เชดจน บหลน ๓ ชน จระเขหางยาว ฯลฯ อกมากมาย จงไดชอวา เปนตนตำารบการขบรองเพลงสามชนในสมยรชกาลท ๕         นำาเสยงของหมอมสมจนนน แหลมเลก รองเพลงชดถอยชดคำา ลลาการเออนละเอยดละออหมดจด พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว

โปรดวา รองเพลงดและทรงคนเคยจนถงบนทกชอหมอมสมจนไวในหนงสอพระราชนพนธไกลบาน         ชวตสมรสของหมอมสมจนไมสจะราบรนนก เนองจากทานพระยาผสามนยมเลนการพนน ภายหลงตองพระราชอาญาและยากจนลงมาก หมอมสมจนตองออกหาเงนเลยงดครอบครว แตทานกยงรกและเคารพทานเจาคณสามอยมาก เขาใจวาทานเจาคณจะถกถอดยศ เพราะปรากฎวาทานเอยนามของเจาคณสามวา "ทานผนน" มไดเรยกวา "เจาคณ" เยยงภรรยาทวไปจะพงเรยกในการยกยองสาม หมอมสมจนมไดมบตรกบเจาคณเลย         ใน พ.ศ. ๒๔๕๓ พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว สวรรคต หมอมสมจน ไดกลบเขาไปชวยงานในวงหลวง พกอยทตำาหนกพระอครชายาเธอพระองคเจาสายสวลภรมย เพอชวยงานครวและรอยดอกไม ซงจะตองทำาเปนประจำาทกวน ดวยงานพระบรมศพยงมตดตอกนอย ถงเดอนเมษายน พ.ศ. ๒๔๕๔ ขณะอยในวงหลวงทานปวยดวยโรคอหวาต ทองเสยอยางแรง เพยงคนเดยวอาการกเพยบหนก เจาจอม ม.ร.ว. สดบ ไดตามหมอมเพอน (ในสมเดจเจาพระยาบรมมหาศรสรยวงศ, ชวง บนนาค) ซงเปนเพอนรกของหมอมสมจน มารบตวออกจากวงไปอยกบหมอมเพอน ไดวนเดยวกถงแกกรรม รวมอายได ประมาณ ๕๐ ป

นายสบสด ดรยประณต นายสบสด ดรยประณต เปนบตรชายคนเลกของ นายศข และนางแถม ดรยประณต เกดเมอวนท ๑๕ มกราคม พ.ศ.๒๔๗๘ ณ ตำาบลสามพระยา อำาเภอพระนคร กรงเทพมหานคร มชอเรยกกนเลน ๆ วา "ไก"         คร ไก มนสยรกดนตรมาตงแตเดก ชอบตระนาดเลนเสมอตงแตอายได ๘ ป โดยใชหบใสลกระนาคเหลกรองนง เพราะยงเออมตระนาคไมถง จนเมออายได ๑๑ ป บดา คอ ครศข ซงเปนนกดนตรชนครผใหญในสมยนน จบมอใหตฆองใหญ เพลงสาธการ เปนเพลงแรก จากนนพวกพ ๆ ของครไกทเกดแตพอศขและแมแถม คอ นางชบ นายโชต นายชน นางเชอม นางแชมชอย นางชม นางทศนย นางสดจตต กถายทอดวชาใหจนไปรวมวงป พาทยได เพลงใดทขดของ กไปถามจากครสอน วงฆอง และ ครพม บาปยะวาส ทำาใหคร

ไก มชอเสยงอยในวงการศลปนมาก ในบรรดานกดนตร อายรนราวคราวเดยวกนจะหาผมฝมอในทางระนาดเอก ระนาคทน และฆองใหญ เทยบครไกไดนอยเตมท ชวตการทำางานนน เรมเขารบราชการในกรมประชาสมพนธ เมอ พ.ศ. ๒๔๙๖ ณ แผนกดนตรไทย ทำาหนาทคนตระนาดเอก ดานชวตครอบครว สมรสกบ นางเรณ มบตรธดาดวยกน ๓ คนคอ สบศกด ศรณา พพฒน นายสบสด หรอครไก ถงแกกรรมดวยอบตเหตทางรถยนต ขณะพอศขยกวงไปบรรเลงดนตรท จงหวดลพบร แตเดนทางถงแคอำาเภอวงนอย จงหวดอยธยา กเกดอบตเหตรถควำา เสยชวตทงพอศข และครไก เมอวนท ๒๘ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๐๖ รวมอายได ๒๘ ป

นางสมตรา สจรตกล นางสมตรา สจรตกล เกดเมอวนท ๓ มกราคม พ.ศ.๒๔๕๐ ณ บานรมฝงแมนำาเจาพระยาระหวางวดระฆงโฆษตาราม กบโรงพยาบาลศรราช (ปจจบน คอ บรษทเรอขามฟากของคณหญงสภทรา สงหลกะ) เปนบตรของพระยาราชมนตร (สงา สงหลกะ) กบเจาบญป น สงหลกะ เมออายได ๙ ป เขาเรยนทโรงเรยนเซนตโยเซฟคอนแวนต ไดเรมเรยนเปยนโนเพลงฝรงจากมาดามมากาเรต เมออายได ๑๓ ป กไดไปเรยนเปยนโนเพลงไทยจากเจาบวชม ณ เชยงใหม ซงเปนญาตกบมารดาจนสามารถดดเพลงนกขมน ๓ ชน เพลงปลาทอง ๓ ชน และเพลงลาวแพนได เนองดวยพระยาราชมนตรผบดา เปนขาราชบรพารรบใชใกลชดพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว และใกลชดกบพระสจรตสดา พระสนมเอก จงไดพาบตร คอ นางสมตรามาถวายตวตอรชกาลท ๖ และอยในพระอปถมภของพระสจรตสดา ขณะนนอายได ๑๖ ป ไดเรมเลนเปยนโนถวายพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวตงแตนนมา และมกจะเลนถวายหลงจากทเสวยพระกระยาหารคำาแลว       พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ไดทรงแนะนำาการเลนเปยนโนวาควรจะเลนโดยใชมอขวาเลนทำานองหลก (Melody) มอซายเลนประสานเสยง ทำาใหเสยงตกเปนค ๔ บาง ค ๖ บาง เหมอนการตระนาดทม จะทำาใหฟงไพเราะอยางเพลงไทย พระสจรตสดา จงไดหาครมาสอนเพมเตมใหหลายคน คอ พระยาสาครสงคราม (สรเยศ อมาตยกล) สอนวธเลนประสานเสยง

แหมมตางประเทศสอนการใชนวกดคยเปยนโดนทยากๆ หลวงชาญเชงระนาดบอกเพลงกระแต พระสรรเพลงสรง ตอเพลงพญาโศก โดยดดจะเขใหดดเปยนโนตาม และจางวางทง พาทยโกศล เปาป เพลงกราวในใหดดเปยนโนตามเทคนคตางๆ ในการใชนวดดเปยนโนนนทานคดปรบปรงเองตลอดมา เมอพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวเสรจสวรรคต ทานยงอยในพระอปการะของพระสจรตสดา จน พ.ศ. ๒๔๖๙ ไดตงวงดนตรหญงชอ วงดนตรนารศรสมตร ไดอดแผนเสยงเพลงพระราชนพนธใน พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ไดแก เพลงตบในเรองววาหพระสมทร คอ เพลงโยนดาบ จนหนาเรอ สามเสา ป แกวนอย ตะนาวแปลง เพลงจากเรองพระยาราชวงสน คอ เพลงพระอาทตยชงดวง และเพลงพญาโศก การบนทดแผนเสยงครงนเปนการบรรเลงเครองสายผสมเปยนโน และเดยวเปยนโนเพลงพญาโศก นบเปนครงแรกทมการบนทกแผนเสยงเพลงพญาโศกดวยการเดยวเปยนโน พ.ศ. ๒๔๗๐         ไดสมรสกบ นายสทศน สจรตกล มหาดเลกในพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวและเปนท นายฉนหมแพร ในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดล มบตรธดาดวยกยรวม ๗ คน เมอสามถงแกกรรมแลว ทานกเลยงดบตรธดาดวยการมอาชพเปนครสอนเปยนโนทบานในซอยสายลม ถนนพหลโยธน กรงเทพมหานคร จนบตรธดาของทานสำาเรจการศกษาอยางดรทกคน นบเปนครผเผยแพรวชาการดนตรไทยทดเยยมผหนง ทานถงแกกรรมเมอวนท ๘ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๒๙ รวมอายได ๗๙ ป

หลวงไพเราะเสยงซอ ( อน ดรยชวน ) หลวงไพเราะเสยงซอ นามเดม อน ดรยชวน เกดเมอวนท ๒๓ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๔๓๕ ตรงกบวนพธ ขน ๔ คำา เดอนอาย ปมะโรง ทตำาบลบานหนาไม อำาเภอเสนา จงหวดอยธยา บดา ชอ พยอม มารดา ชอ เทยบ มพสาวหนงคน ชอ ถมยา ซงตอมาไดแตงงานกบหลวงศรวาทต (ออน โกมลวาทน) เมออาย ๑๑ ป ไดบวชเปนสามเณรทวดหนาตางนอก ซงมหลวงพอจง เปนเจาอาวาส ไดเรยนหนงสอมลบพบรรพกจ ภายหลงบดามารดายายเขามาอยในกรงเทพมหานคร จงไดเรยนหนงสอทวดปรณายกตอ การศกษาวชาดนตร

เรมตงตนทบาน โดยเรยนซอดวงจากบดาซงเปนคนซอดวงในวงแอวของนายกรชซงเปนวงแอวทมชอเสยงของอำาเภอเสนา การแอวเคลาซอในสมยนนเมอผชายเปนคนรองกใชซออ ถาผหญงเปนคนรองกใชซอดวงเพอใหเหมาะกบนวของซอเวลาสเคลากนไป         ครนภายหลง ม.จ.ถกถวล สขสวสด นำาเขาถวายตวเปนมหาดเลกในพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว เมอครงทรงดำารงพระยศเปน สมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ จงไดมโอกาสศกษาวชาดนตรกบ พระยาประสานดรยศพท (แปลก ประสานศพท) และมความรความชำานาญในการบรรเลงรวมกบนกดนตรอาวโสอน ๆ ในวงดนตรหลวง ในสมเดจพระบรมโอรสาธราช ฯ ตอมาเมอครงทมการกอตงกองเครองสายฝรงหลวงขนในกรมมหรสพ หลวงไพเราะเสยงซอกเปนผหนงทไดรบเลอกใหไปฝกหดสไวโอลน มครผสอนชอ นาซาร เปนชาวอตาล กปรากฎวาเรยนไดรวดเรว จนไดเปนไวโอลนมอหนงของวง และไดบรรเลงถวายหนาพระทนงพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว เปนทพอพระราชหฤทยมาก หลวงไพเราะเสยงซอเขาถวายตวเปนมหาดเลก ในสมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ รบราชการในกองดนตร เมอ พ.ศ. ๒๔๔๘        ครนเมอ สมเดจพระบรมโอรสาธราช เสดจขนเถลงถวลยราชสมบตเปน พระบาทสมเดจพระปรเมนทรมหาวชราวธ สมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว มหาดเลกทงปวงกเปลยนสภาพเปนขาหลวงเดม ปรบตำาแหนงหนาทราชการใหเขาทำาเนยบมหาดเลกประจำา หลวงไพเราะ ฯ จงไดรบยศเปนมหาดเลกวเสส ตอมาพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว มพระประสงคใหมวงดนตรตามเสดจพระราชดำาเนนเมอแปรพระราชฐานไปตางจงหวด เรยกกนวา "วงตามเสดจ" ซงประกอบดวยขาราชการทมฝมอทางดนตรทงสน หลวงไพเราะ ฯ กเปนผหนงในวงตามเสดจน จนไดรบพระราชทานยศเปนรองหมแพร มบรรดาศกดเปนท ขนดนตรบรรเลง และไดรบบรรดาศกดเปนทหลวงไพเราะเสยงซอ เมอวนท ๑๓ ธนวาคม พ.ศ. ๒๔๖๐ ครงหลงสดไดบรรเลงเดยวซอดวงในงานททาวาสกร ซงผบรรเลงตองแตงแฟนซดวย เสรจงานนหลวงไพเราะ ฯ ไดรบพระราชทานเหรยญดษฎมาลาเขมศลปวทยาอนเปนเกยรตสงสดในชวต ในดานการสอนดนตร ครงสมยรชกาลท ๖ นน หลวง

ไพเราะ ฯ สอนวงเครองสายของสมเดจพระนางเจาอนทรศกดศจ พระวรราชเทว วงพระสจรตสดา และวงพระยาอนรทธเทวา        เมอถงสมยรชกาลท ๗ นอกจากสอนถวายเจานายในวงเครองสาย ในพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว อนม พระบาทสมเดจพระปกเกลา ฯ สมเดจพระบรมราชน กรมหมนอนพงศจกรพรรด กรมหมนอนวตจาตรนต ม.จ. ถาวรมงคล และ ม.จ. แววจกร จกรพนธ เปนอาทแลว กยงไดสอนถวายพระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาเฉลมเขตรมงคลและขาหลวงในวงอกดวย ภายหลงกรมศลปากร ไดเชญใหสอนประจำาทวทยาลยนาฏศลป กรมศลปากร จงถงทสดแหงอาย นอกจากนยงไดชวยฝกสอนปรบปรงวงดนตรไทยของสโมสรนกศกษามหาวทยาลยธรรมศาสตรดวยอกแหงหนง จนปรากฏชอเสยงเปนทรจกกนโดยแพรหลายตอมา ในแวดวงการดนตรนน นกดนตรรนหลง ๆ มกเรยกหลวงไพเราะ ฯ วา "พอหลวง" โดยเหตททานเปนครอาวโสทมเมตตากรณา ทงมนสยเยอกเยน สภาพ ควรแกการเปนปชนยบคคลยงนก ราชทนนาม "ไพเราะเสยงซอ" เหมาะสมกบพอหลวงเปนทสด ไมมใครเสมอ         เมอครงพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว โปรดศลปการละครนน พอหลวง เปนคนแรกทสซออคลอตามเสยงและถอยคำาทรองไดอยางชดเจน จนถงแกบางครงทตวละครมวพะวงจะฟงคนบอกบท พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว กรบสงวา "ไมตองมวไปฟงบทหรอก ไออนมนสซออยแลว" ผเขยนไดเคยเหน เคยไดยนนบครงไมถวนทพอหลวงสซอใชนวลงไป จนเกอบถงกระบอกหรอกระโหลกซอ แตจะมเสยงเพยนสงหรอเพยนตำาไปสกนดกไมม ทางซอของพอหลวงนน เรยกไดวา เปนทางทครองศลปะสยามสงคตอยในปจจบน แมซอสามสายซงพอหลวงเคยกลาวกบผเขยนวา "ฉนไมไดหด" แตพอหลวงกสไดไพเราะจบใจ จนเปนเอกลกษณเฉพาะตวของพอหลวงเอง ทกนว ทกคนชก หาทตไมไดจนนดเดยว ครงหนงมการบรรเลงเพลงเชดจนตวท ๔ ในละครดกดำาบรรพเรองคาว ซงมครพรง ดนตรรส เปนคนตระนาด ครสอน วงฆอง เปนคนตฆอง ครอรณ เปนคนทม ครเทยบ คงลายทอง เปนคนขลย และพอหลวง เปนคนสซออ ชวงกลางตวซงจะตองมการเดยวแตละเครองมอนน ถาเปนป พาทยไมแขงกเรมทปกอน แลวจงไประนาดเอก ฆองใหญ ฆองเลก และระนาดทม ตามลำาดบ ถาเปนไมนวมกเรมท

ขลยกอน แลวเรยงไปตามลำาดบ เชนเดยวกน ในกรณทมซออดวย ซออกมกจะรบตอจากขลย หรอมฉะนนบางครงกรบตอจากระนาดทม แตในการบรรเลงคราวนนมไดตกลงกนไวกอน เมอครเทยบเดยวขลยจบกระบวนไปแลว ทงพอหลวงและครพรงกรอกนอย ทำาใหเกดเสยงวางอยชวขณะ แตกอนจะหมดหองแรกของโนตสากลในจงหวะ ๒/๔ นน ผเขยนไดยนครพรงพดขนโดยเรววา "นาหลวงส" ในทนทนนเอง พอหลวงกบรรเลงเดยวขนรบไดทนควนในอก ๓ หองทยงมจงหวะเหลออยแตกระบวนหนทางทรบนน กลบมความพอเหมาะพอดจนสามารถเกลอนเสยงวางของหองแรกซงมความอกอกอยเมอครใหหายไปไดอยางวเศษ นบเปนความสามารถ ปฏภาณไหวพรบอนเลศยงนก        ผลงานทางดนตรของพอหลวง มปรากฏในราชการเปนอนมาก วงขบไมอนเปนการผสมวงชนสงแตโบราณ ซงม คนรอง คนสซอสามสาย คนไกวบณเฑาะว ประกอบกนนน มกใชเฉพาะงานพระราชพธสำาคญ เชน สมโภชเศวตฉตรในงานพระราชพธฉตรมงคล หรอในพระราชพธขนระวางพระคชาธาร กมพอหลวงเปนคนสซอสามสายมาตงแตสมยรชกาลท ๖ จนมาถงงานพระราชพธขนระวางพระเศวตคชเดชดลก ในรชสมยพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว เพลงโหมโรงคลนกระทบฝง ซงเปนเพลงพระราชนพนธของพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวนน กมสาเหตมาจากคำากราบทลขอของพอหลวง เมอคราวตามเสดจประพาสสตหบ โดยเรอพระทนงจกกร เมอ พ.ศ. ๒๔๗๔ ใหทรงพระราชนพนธขยายจากเพลงคลนกระทบฝง ๒ ชน ของเกา       ดานชวตครอบครว พอหลวงสมรสกบ น.ส. นวม มธยมจนทร มบตรธดาดวยกน ๘ คน คอ นายอนนต (ถงแกกรรม) นายอน ด.ญ. อนงค (ถงแกกรรม) ด.ช. เอนก (ถงแกกรรม) นางดวงเนตร ด.ช. อนนต (ถงแกกรรม) นายอณต และนายอำานาย สมรสครงทสองกบ ม.จ. กรณานฤมล สรยง มบตรธดาดวยกน ๕ คน คอ นางผกากน ทองคำา นายพมลชย ดรยชวน นางพไลพรรณ หอมเจรญ นางจนทราภรณ พลด และนายสรยพนธ ดรยชวน พอหลวงมโรคประจำาตวคอ หด จนในครงหลงเปนมะเรงทคอและปาก ไดเขารบการรกษาทโรงพยาบาลศรราชหลายครง โดยทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ

ใหเปนคนไขหลวง แตกรกษาหายไดทกครง จนครงสดทายเปน ไขหวด มอาการออนเพลยและปอดบวมแทรก ถงแกกรรมเมอวนท ๑๓ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๑๘ ณ โรงพยาบาลศรราช ศรอายได ๘๔ ป

ดร . อทศ นาคสวสด   ดร. อทศ นาคสวสด เปนนกดนตร นกแตงเพลงไทย ผสงเสรมศลปดนตรไทย นกเขยน นกจดรายการวทยโทรทศน นกเขยนบทละคร และเปนศาสตราจารยสอนวชาเศรษฐศาสตร แหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ดร.อทศ เปนบตรของ นายสงวาลย และนางอบเชย นาคสวสด เกดทอำาเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม เมอวนท ๒๙ มนาคม พ.ศ. ๒๔๖๖ โดยทบดาเปนครสอนดนตรไทย จงหดดนตรมาตงแตอาย ๗ ป การศกษาในเยาววย ระดบประถมถงมธยมตนเรยนทจดหวดสมทรสงครามแลวมาเรยนตอในกรงเทพ ทโรงเรยนเทเวศรวทยาลย ชนมธยมปท ๖ จบแลวไปเรยนตอทวทยาลยเกษตรกรรมแมโจ จงหวดเชยงใหม เรยนจบเมอ พ.ศ. ๒๔๘๒ แลวยอนกลบมากรงเทพฯ เรยนตอทวทยาลยเกษตรศาสตร บางเขน จนไดรบอนปรญญา สาขาวชาสหกรณในป พ.ศ. ๒๔๘๕ จงออกไปรบราชการเปนเจาหนาทสหกรณ อำาเภอมหาราช จงหวดพระนครศรอยธยา อยระยะหนง จงไดลาออกมาเรยนตอทมาหาวทยาลยธรรมศาสตร จนจบปรญญาตร และปรญญาโทเกยรตนยม สาขาวชาเศรษฐศาสตรแลวจงไดเขารบราชการเปนอาจารยในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร         ดร.อทศ เปนคนเรยนหนงสอเกงมาก สอบชงทนรฐบาลไทยไดท ๑ ถง ๓ สาขา แตไดเลอกไปเรยนตอทมหาวทยาลยคอรเนลล สหรฐอเมรกา จนไดปรญญาเอกมาในป พ.ศ. ๒๕๐๐ แลวรบราชการในมหาวทยาลยเกษตรศาสตรตอมาจนถง พ.ศ. ๒๕๒๓ จงไดลาออกจากราชการมาประกอบอาชพสวนตว ในดานดนตร เปนศษยเรยนซอสามสายจากพระยาภมเสวน (จตร จตตเสว) ตงแต พ.ศ. ๒๔๘๖ และเปนศษยของทานครหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) โดยเรมเขาสกลมนกดนตร แหงบานบาตร ตงแต พ.ศ. ๒๔๘๘ ไดรำาเรยนวชาดนตรทงทางทฤษฎและปฏบต จนมความรดมาก และทานครหลวงประดษฐไดทำาพธมอบใหเปนครอานโองการได เมอประมาณป พ.ศ.

๒๔๙๗ กอนทจะเดนทางไปศกษาตอทสหรฐอเมรกา ในดานฝมอแลว นบเปนผทมความสามารถรอบวง เลนดนตรไทยไดดทงป พาทยและเครองสายฝมอการสซอนนไดรบคำาชมเชยเลองลอวา "นายอทศซอสามสาย" มาตงแตยงหนม มลลาลกเลนทกแบบอยางทเรยบทงไหว หรอจะใหสอยางโลดโผนสนกสนานกทำาไดดยง         ในดานการสงเสรมดนตร ไดเปนอนกรรมการจดบทเรยน บทขบรอง สำาหรบวทยโรงเรยนกระทรวงศกษาธการ ไดแตงเพลงสำาหรบวทยโรงเรยนหลายเพลง เรมจดรายการโทรทศน ชอง ๗ เมอ พ.ศ. ๒๕๐๓ ใหชอวา "นาฎดรยางคววฒน" แลวเรมงาน ดร.อทศ แนะดนตรไทย ทางไทยทวชอง ๔ และทางทวสชอง ๕ ตลอดมาเปนเวลากวา ๒๕ ป งานสำาคญอกประเภทหนงคอ ไดแตงตำารา "ทฤษฎและการปฏบตดนตรไทย" โดยเขยนลงในวารสารวฒนธรรมไทยตดตอกนหลายป เขยนบทความไวเปนอนมากเกนกวาจะนบได มทงประวตนกดนตรในอดต ทฤษฎซอสามสาย เรองมอฆองทานคร หรอแมแตเรองยาก ๆ เชน ป กไดเขยนไวดวย นบเปนผทมความตงใจสงเสรมดนตรไทยเปนอยางมาก สำาหรบการแตงเพลง ไดทำาทางเดยวเพลงสำาหรบเครองมอตาง ๆ ไวเปนอนมาก แตงเพลงเถา เพลงตบไวมากมาย อาท ตบพระยาโคตรตระบอง ตบราชาธราช ตอนประหารชวตพอลาวแกนทาว ศกมงรายมงกะยอชวา ตบเรองพระจาสามตา เพลงเนอเตมตาง ๆ จำานวนมาก เชน มารชชาวไทย เพลงแรงสามคค เชญรำาวง เขมรไทรโยค เขมรพวง แขกเงาะ ฯลฯ ในดานเพลงเถา กมเพลงยนนานรำาลก เพลงพมาแปลงเถา ครนคำานงเถาโยสลมเถา ในดานฝมอเดยวตาง ๆ ไดบนทกเทปเพลงเดยวซอสามสาย ซอดวง ซออ ขม ฯลฯ ไวเปนจำานวนมาก         ชวตครอบครวมภรรยาชอ วไล แตงงานเมอ พ.ศ. ๒๔๙๓ มบตร ๔ คน และบตรชาย ๑ คน ทกคนเปนนกดนตร และมความรทางนาฏศลปไทย คอองศมาลย องสนา รณรงค จฑารตน และวมลมาศ ตามลำาดบ ในระยะหลงทออกจากราชการแลวไดเปดกจการคาขายเทปเพลงไทย และเครองดนตรไทยรวมทงรบสอนดนตรดวยจนกจการคารงเรองมาก ดร.อทศ เปนครทมศษยรกใครมาก โดยเฉพาะศษยในมหาวทยาลยเกษตรศาสตรทงรกและเคารพทานเสมอนบดา ในวงการดนตรไทย ดร.อทศเดนไปขางหนาอยางไมหยดยง ไดคน

คดระนาดอลมเนยม ระบบครงเสยง ๑๔ เสยง เปนผกอตงสมาคมสงเคราะหสหายศลปน ทสำาคญทสดคอสงเสรมและเผยแพรดนตรไทยอยางจรงใจ วธการของทานประสบผลในการชกนำาคนหนมสาวใหหนมาสนใจดนตรไทย วธการของทานแปลกใหม จนนกดนตรไทยรนเกา ๆ บางคนมความเหนขดแยงกบทาน แต ดร.อทศกมความอดทนตอสอปสรรคนานาประการจนไดรบการยกยองทวไปวาเปนคนดมฝมอ และมผลงานมากทสดคนหนง ในป พ.ศ. ๒๕๑๕ ดร.อทศไดรบรางวลจดรายการทวดเดนจากสถานโทรทศนกองทพบก และไดรบรางวลตกตาทองมหาชน ประจำาป พ.ศ. ๒๕๒๓ ดร.อทศ เรมปวยดวยโรคของตอมไทรอยต แตงแตป พ.ศ. ๒๕๒๓ หลงผาตดแลวทำาใหมเสยงแหบแหง จากนนกปวยดวยโรคมะเรงลกลามขนสมอง ถงแกกรรมเมอวนท ๑๙ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๒๕ รวมอายได ๕๙ ป ไดรบพระราชทานพระมหากรณาธคณในงานศพตลอดจนพระราชทานเพลงศพ ณ พลบพลาอศรยาภรณ วดเทพศรนทราวาส เมอวนท ๑๒ มนาคม พ.ศ. ๒๕๒๖

นางอสา สคนธมาลยครอสา สคนธมาลย มนามเดมวา ทรรพ หรอ ทบ หรอทรจกกนทวไปอกชอหนงวา "แมทบเสยงทอง" อนเปนฉายาทนกฟงเพลงไทยและผนยมดละครตงแตสมยรชกาลท ๖ ท ๗ และสมยรชกาลท ๘ นยมชมชอบเสยงของทานมากจนขนานนามของทานดงกลาว ครเกดเมอวนท ๕ สงหาคม พ.ศ. ๒๔๔๗ เปนธดาของนายสทธ และนางเทยบ มพนองรวมบดามารดาเดยวกนรวม ๑๐ คน เปนหญงลวน บานเดมของทานนนอยทปากคลองบางแพรก ตรงขามวดเฉลมพระเกยรต จงหวดนนทบร บดามารดาของทานมวงดนตรโดยเฉพาะมชอเสยงในดานเครองสาย และบดาของครนนมชอวาเปนผมความรในการขบเสภาอยางด ในขบวนพนองทง ๑๐ คนของทานทเปนหญงลวนนน มเพยง ๒ คนเทานน ทยดอาชพนกรองมาตลอด และไดเปนครสอนขบรองมาจนปจจบนน คอ พสาวของครมชอวา ครทวม ประสทธกล (เกด พ.ศ. ๒๔๓๙ ปจจบนเปนอาจารยพเศษสอนขบรองอยทวทยาลยนาฏศลป กรมศลปากร) และตวของครเองทเปนนกรองมาจนเกษยณอาย

         ทานเรมเรยนขบรองจากทานบดากอน ตงแตอายยงไมถง ๑๐ ขวบ แลวบดาไดพาไปถวายตวใหอยในพระอปถมภของ พระวมาดาเธอ กรมพระสทธาสนนาฎ ซงครขานพระนามทานวา "ทานองคเลก" ครเลาวาเมอไดเขามาอยในวงนน กมครจากโรงเรยนแหมมโคลหรอโรงเรยนวงหลง (ปจจบนคอ โรงเรยนวฒนาวทยาลย) ซงเปนโรงเรยนทมชอเสยงและทนสมยมากในขณะนน เขามาสอนหนงสอใหถงในวงแตทานกไมชอบเรยนเลยครนถงเวลาทหลวงเสยงเสนาะกรรณ (พน มกตวาภย) เขาไปสอนขบรอง ครกออกมานงเรยนไดทงวนโดยไมเบอ และสามารถทจะจำาเพลงและจำาทางขบรองไดด เนองจากครไมชอบเรยนหนงสอครจงอานหนงสอไมคอยจะแตกฉานนก แตครสามารถจะจำาเนอรองและทำานองเพลงไดอยางดทงหมด หลวงเสยงเสนาะ (พน มกตวาภย) จงนบไดวาเปนครท ๒ ตอจากทานบดา นอกจากจะเปนศษยของหลวงเสยงเสนาะกรรณ (พน มกตวาภย) แลวทานยงไดเปนศษยของพระยาประสานดรยศพย (แปลก ประสานศพท) ครเลาวา พระยาประสาน ฯ ชอบเสยงของทานมาก ถงกบบอกใหคอย จะทำาเพลงรองใหเปนพเศษ ซงทานพระยากแตงใหจรง ๆ คอ เพลงทยอยเดยว และตวทานพระยา ฯ เปนผตอรองใหดวยตวเอง         นอกจากนน ยงไดเปนศษยของ คณแมเจรญ พาทยโกศล และหมอมสมจนดวย ครเปนคนขบรองประจำาวงมโหรของ พระวมาดาเธอ กรมพระสทธาสนนาฏ จนสนรชกาล วงมโหรนกยบเลกไป ครจงไดทลลาออกจากวงมาอยทบานพสาวทชอ ทม เมออายได ๒๐ ป ไดสมรสกบหลวงประมาณ มนธรรม (สกล บณยรตพนธ) บตรชายของ เจาพระยาศรธรรมราช (เวก บณยรตพนธ) สมรสไดประมาณ ๙ ป หลวงประมาณ ฯ กถงแกกรรม ครจงวางงาน ในตอนนนหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) ไดเขามาประจำาอยในวงดนตรหลวงของรชกาลท ๗ แลว จงไดชกชวนใหครเขามารวมทำางานอยดวยกน และในครงนน สถานททฝกหดขบรอง เตรยมสำาหรบการเลนโขนละครตาง ๆ อยทบรเวณทายวงหลวงในปจจบนน เมอถงยคทมการเปลยนแปลงการปกครอง จงถงยคทเรยกวา ยคมาลานำาไทย หลวงวจตร วาทการ ซงขณะนนเปนอธบดกรมศลปากร และเนองจากชอของครเปนชอโบราณพยางคเดยว หลวงวจตร ฯ จงใหเปลยนจากชอทบ เปนชอ อสา สวนนามสกล สคนธมาลย

นน ครตงขนใชเองเปนสวนตว ตลอดเวลาทครอสาไดทำาหนาทเปนนกรองประจำากรมศลปากรนน ทานไดทำาหนาทนกรองหญงประจำาการแสดงละครทกครง นำาเสยงของทานไพเราะมาก มชอเสยงเลองลอไปทว ทงการรองเพลงตบ เพลงเถา หรอเพลงทรองในละครตาง ๆ ทานรองไดยอดเยยมมาก        ผลงานทมการอดแผนเสยงนน ครเลาวา สมยหนงกรมศลปากรไมอนญาตใหศลปนจากกรม ฯ ออกไปรองเพลงอดแผนเสยงใหกบบรษทรานคาภายนอก แตครกยงออกไปอดแผนเสยงใหกบหาง ต.เงกชวน โดยมครเทยบ คงลายทอง เปนผเปาป และครพรง ดนตรรส เปนผตระนาดเอก เพลงทขนชอลอชามาก คอ เพลงฉยฉาย นอกจากนนกเปนเพลงระบำาตาง ๆ และเพลงประกอบการแสดงละคร ซงครอสาพดอยเสมอวา การบรรเลงทไดจากครเทยบและครพรงนน หาไมไดอกแลว นอกจากเพลงฉยฉายททานรองไดอยางยอดเยยมแลว กยงมเพลงชาป ซงครเลาวา ในขณะททานกำาลงรองเพลงชาปนในโรงละครกรมศลปากรนน คนดโขนถงกบลากเกาอเขามาจนใกล เพอจะขอดหนาคนรองใหถนด ครอสา มความสามารถในการขบรองมาก และรองเพลงตอมาไดเรอย ๆ จนอาย ๗๐ ปกวายงมกำาลงด สามารถขบรองไดโดยเสยงไมตกเลย ครงสดทายเมอประมาณ พ.ศ. ๒๕๒๓ ทานไดขนเวทขบรองในวงครอาวโส ในรายการชมนมครดนตรอาวโสซงมหาวทยาลยศลปากรเปนผจดขน ครยงสามารถรองเพลงพมาหาทอนและเพลงสบทไดอยางไพเราะจบใจคนฟง ปจจบนน (พ.ศ. ๒๕๒๕) ครอาย ๗๙ ป เสยงเพลงทครรองใหฟงเปนตวอยางยงกงวานใสทงทครไมเคยบำารงเสยงดวยวธใดเลย แตครไดยตอาชพการเปนนกรองและครสอนขบรองมาประมาณ ๒-๓ปแลว และพกผอนอยกบลกหลานทบานในซอยสบสตลา ในวนท ๑๖ ธนวาคม ๒๕๒๘ ครกไดถงแกกรรม รวมอายได ๖๒ ปเรออากาศเอกโองการ กลบชนเรออากาศเอกโองการ กลบชน มนามเดมวา ทองตอ เปนบตรของนายขำาและนางทองอยซงเปนเจาของวงป พาทยประจำาอยวดพระพเรนทร และวดอนงคาราม ครโองการ จงมชวตคลกคลอยกบดนตรไทยมาตงแตเดก โดยมบดาเปนผฝกสอนให เมออายได ๖ ป ไดเรยนปพาทยกบครปรก โตสงา อายได ๘ ป ไดตอเพลงกบครเจรญ และเขาถวายตวเปนมหาดเลกในสมเดจพระบรมวงศเธอ

เจาฟา ฯ กรมขนเพชรบรณอนทราชย จนกระทงกรมขนเพชรบรณ ฯ สนพระชนม จงไดไปเรยนดนตรตอจากครหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) ซงเปนเลศในทางป พาทย ไดแสดงความสามารถจนเปนทพอใจของครหลวงประดษฐ ฯ มาก ครโองการ เปนศษยกนกฏของทานครหลวงประดษฐ ฯ คนหนง ป พ.ศ. ๒๔๖๗ เขารบราชการในกองป พาทย และโขนหลวง จนถง พ.ศ. ๒๔๗๔ กลาออกไปถวายตวอยกบ สมเดจเจาฟา ฯ กรมหลวงลพบรราเมศร ทวงบางคอแหลม เปนนกดนตรประจำาวงวงบางคอแหลม        ตอมาเมอ พ.ศ. ๒๔๗๗ หลวงวจตรวาทการ ไดเปดโรงเรยนนาฏดรยางคขน คณหญงชน ศลปบรรเลง ไดนำาครโองการเขาไปเปนครสอนวชาป พาทยทโรงเรยนนดวย โรงเรยนนคอวทยาลยนาฏศลปในปจจบน และในป พ.ศ. ๒๔๗๗ นนเอง ครโองการ กไดเปนผควบคมวงดนตรไทยรวมในคณะนาฏศลป เปนทตสนตวไมตร ไปประเทศญปนเปนครงแรก เปนเวลานน ๔ เดอน เนองจากครเปนผมความรในภาษาญปนถงขนทำาหนาทเปนลามได ครไดเปลยนชอจากทองตอ มาเปน โองการ เมอป พ.ศ. ๒๔๘๓ โดยหลวงวจตรวาทการเปนผเปลยนให ตอมา พ.ศ. ๒๔๙๐ สอบชนตรไดและเรมเรยนโนตสากลจนอานเขยนไดคลอง ในสมยนนเพลงชาตของประเทศตาง ๆ ทตองใชบรรเลงในงานรบรองชาวตางประเทศ ครโองการจะเปนผอานโนตใหแกวงดนตร เมอครสอบชนโทไดใน พ.ศ. ๒๔๙๗ ไดดำารงคตำาแหนงหวหนาแผนกดรยางคไทย กองการสงคต กรมศลปากร จนถง พ.ศ. ๒๕๐๐ จงโอนมารบราชการ ณ กองดรยางคทหารอากาศ และไดรบพระราชทานยศเปนเรออากาศเอก เมอวนท ๓ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๐๐ ไดรบราชการเปนทหารอากาศอยจนถง พ.ศ. ๒๕๑๐ กลาออกรบบำานาญ แตกองดรยางคทหารอากาศกยงเชญใหครไปทำาการสอนพเศษใหแกวงดนตรไทยของทหารอากาศอย         ครโองการ เปนผทมสตปญญาเฉลยวฉลาดสมยเมอยงเปนเดกไดรบเลอกเขาเปนผบรรเลงฆองเลก วงวงบรพา โดยมครหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) เปนผคมวง ประชนกบวงวงบางขนพรหม ซงมครจางวางทว พาทยโกศล เปนผคมวง และวงเจาพระยาธรรมาธกรณาธบด ซงมพระยาเสนาะดรยางค (แชม สนทรวาทน) เปนผคมวง ปรากฏวา ครโองการ ไดรบ

รางวลท ๒ ในการตฆองเลก ครโองการ ไดรบเกยรตสงสดจากครหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) ถายทอดวชาใหสบทอดการทำาพธอานโองการไหวคร และครอบดนตรไทยใหกบนกดนตรรนตอ ๆ ไปได จงไดรบเชญใหเปนผประกอบพธอานโองการไวครตามสถาบนตาง ๆ อาท มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ วทยาเขตประสานมตรและบางแสน วทยาลยครสวนดสต โรงเรยนยพราช จงหวดเชยงใหม เปนตน รวมทงไดรบเชญใหเปนผประกอบพธอานโองการไหวครตามบานของศษยทงในกรงเทพฯ และตางจงหวดอยเสมอ         จนถงวนท ๒๕ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๒๐ จงไดทำาพธมอบหมายการอานโองการไหวครใหแกนายพกตร โตสงา และนายสพจน โตสงา ซงเปนศษยคนสำาคญ ผลงานทางดานการแตเพลง มอาท เพลงขอมกลอมลกเถา คมอญรำาดาบเถา เพลงพญาสเสาเถาเพลงพระจนทรครงซกเถา ฯลฯ และไดแตงทางรองเพลงพมาหาทอน ๖ ชน เพลงธรณกรรแสงเถา พระอาทตยชงดวงเถา ทองยอนเถาเนอเตม ฯลฯ ครโองการ ไมเพยงแตจะสอนดนตรไทยตามสถาบนททานทำางานอยเทานน ยงไดรบเชญไปสอนตามสถาบนตาง ๆ อาท วทยาลยโชตเวช โรงเรยนไตรมตรวทยาลย โรงเรยนวดชยชนะสงคราม โรงเรยนสวนกหลาบวทยาลย โรงเรยนสมถวล โรงเรยนสายปญญา สโมสรธนาคารกรงเทพ และเปนทปรกษาเกยวกบการสรางเครองดนตรไทยของรานดรยบรรณ ทานมลกศษยมากจนสดทจะนบไดถวน เทาทพอจะกลาวนามได ไดแกนายฉลาด เคามลคด นายจรส อาจณรงค นายพกตรและนายสพจน โตสงา นายลำายอง โสวตร ซงนายลำายองนไดรบการตอเพลงหนาพาทยชนสงใหเปนคนสดทาย นางประชต ขำาประเสรฐ ไดรบการตอเพลงทางรองทครโองการแตงไวแตเพยงผเดยว ชวตครอบครวของทานนน แตงงานครงแรกมบตร ๒ คน ตอมาไดจดทะเบยนสมรสกบนางสาวเพลนพศ พลางกร เมอ พ.ศ. ๒๔๙๐ มบตรธดาดวยกน ๕ คน กำาลงอยในวยเรยนและเรมหดดนตร ครโองการถงแกกรรม เมอวนท ๒๕ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๒๐ ทโรงพยาบาลวชระ รวมอายได ๖๕ ป

พระยาอมาตยพงศ ธรรมพศาล ( ประสงค อมาตยกล ) พระยาอมาตยพงศธรรมพศาล เกดทบานหนาวดราชบรณะ (วดเลยบ) รมฝงแมนำาเจาพระยา (บรเวณทเปนเชงสะพานพระพทธยอดฟาฝงพระนคร) เมอปมะแม พ.ศ. ๒๔๒๖ เปนบตรนายหน และนางหน อมาตยกล นายหนผบดานนเปนบตรของพระยากสาปนกจโกศล (โหมด อมาตยกล) เจากรมกสาปนสทธการ สมยรชการท ๔ และท ๕ สวนนางหนผเปนมารดานน เปนบตรของพระยาธรรมสารนตพพธภกด (ตาด อมาตยกบ) ซงเปนผเชยวชาญซอสามสาย และเปนอธบดศาลตางประเทศ ดงนนนอกจากบดามารดาของทานจะชอ "หน" เหมอนกนแลว ทานยงเกดในวงตระกล "อมาตยกล" ดวยกน แตตางสายกนเทานนทงนายหนและนางหน เปนผรกดนตรไทยมวงเครองสายประจำาบาน สำาหรบนางหนนน นอกจากจะสซอดวงและสไวโอลนเกาแลว ยงเปนนกรองเสยงดอกดวย ในบานของพระยาอมาตรยพงศธรรมพศาล จงเปนดนตรกนทกคน โดยมพระยาอมาตยพงศเปนบตรชายคนใหญ (สซอไดทกชนด) มนองสาวคนรองมาชอ ดรณ อมาตยกล (จะเข) ใน พ.ศ. ๒๕๒๖ น คณดรณเปน "ครเฒาแกดรณ" อยในวงหลวง นองสาวคนถดมาชอ อาภรณ (ซอดวง) และนองคนสดทองเปนชายชอ ขน อมาตยพงศ (ศร อมาตยกล) ชำานาญทางเปาขลยพระยาอมาตยพงศธรรมพศาล เรยนซอดวง ซออ และไวโอลนทบาน โดยบดามารดาเปนผสอนและไดรวมวงเลนเครองสายมากบญาตผใหญของทานครจางวางทว พาทยโกศล ตวทานเองกเปนเพอนกบทานครจางวางทว โดยมอายออนกวาทานครจางวางทว ราว ๒ ปเมอโตขนไดเรยนสซอสามสายจากเจาจอมประคอง ในรชกาลท ๕ ซงเปนคณปา แตเรยนไมไดนาน ทานกสอบชงทนรฐบาลได เสดจในกรมหลวงราชบรดเรกฤทธ ทรงสงไปเรยนวชากฎหมายกลบมารบราชการทกระทรวงยตธรรมในปลายรชกาลท ๕ และตลอดมาในรชกาลท ๖ และ ๗ เมอกลบมาจากเมองนอกไดไมนาน เจาจอมประคองในรชกาลท ๕ ไดออกจากวงหลวงมาอยบานของตนเอง จงไดกลบไปเรยนซอสามสายเพมอก จนมความสามารถเชยวชาญ เปนทเคารพนบถอ ตลอดเวลาทรบราชการนน ทานเลนดนตรเปน

งานอดเรก รวมทงสอนดนตรใหแก ผทมาขอตอเพลงทกคนดวยความเมตตาอารพระยาอมาตยพงศธรรมพศาล ไดยายบานจากหนาวดเลยบของบดามาอยทบานถนนรองเมองและไดแตงงานกบ นางสาวถนอม สวสดชโต บตรคนหวปของ พระยาสนทรนาฎ ฯ คณหญงถนอมอมาตยพงศธรรมพศาล เปนพสาวแท ๆ ของพระยาเทพปรดา และพระยาจนดารกษ แตคณหญงถนอมมไดเลนดนตรพระยาอมาตยพงศธรรมพศาลมบตรเกดดวยคณหญงถนอม ๔ คน คอ ศาสตราจารยคณนวลนาฎ อมาตยกล แหงมหาวทยาลยธรรมศาสตร ศาสตราจารย ดร.มน อมาตยกล ปจจบนเปนขาราชการบำานาญ กระทรวงการตางประเทศ คณถนอมหวง อมาตยกล และคณยงสวสด อมาตยกล และยงมบตรชายคนสดทองเกดแกภรรยาชอ แมน อกคนหนงคอ พลเอกประสาร อมาตยกล แหงกองทพบกไทย บตรทกคนมไดเลนดนตร เพราะบดามารดาสงเสรมใหเรยนหนงสออยางจรงจงทกคนศาสตราจารย คณนวลนาฎ อมาตยกล และ ดร.มน อมาตยกล เลาวาในสมยรชกาลท ๗ นน พระยาภมเสวนไดมาตอซอสามสายจากเจาคณพอของทานเปนประจำา โดยเฉพาะทางเดยวเพลงตาง ๆ พระยาภมเสวนนน เคารพนบถอ และชนชมในฝมอซอสามสายของพระยาอมาตยพงศ ฯ มาก จงยกยองวาเปนผเชยวชาญซอสามสายคนหนงของกรงรตนโกสนทร พระยาภมเสวนนน ออนกวาพระยาอมาตยพงศ ฯ ๑๑ ป จงเคารพนบถอกนมาก และไดเลนดนตรดวยกนเสมอมา จนเกดสงครามโลกครงท ๒ ซงหนภยสงครามอพยพแยกกนไปนอกจาก พระยาภมเสวนแลว ยงมญาตฝายภรรยาอกทานหนงคอ พระยาอนชต ฯ (บดาของคณหญงนนทกา สประภาตนนท) ไดมาตอเพลงขบรอง และรวมขบรองโดยทานเจาคณเปนผสซอสามสายเสมอ ๆ สวนศษยคนสำาคญอกทานหนงของเจาคณ ฯ คอ นายเทวาประสทธ พาทยโกศล บตรชายคนเดยวของทานครจางวางทว พาทยโกศลและโดยทบดาของนายเทวาประสทธเปนเพอนกบทานเจาคณมาแตยงรนหนมดวยกน นายเทวาประสทธจงไดตอทางซอสามสายไวไดมากกวาทกคน ในกระบวนศษยของทานทกคน

พระยาอมาตยพงศธรรมพศาล เปนคนมเมตตากรณา โอบออมอาร พดจาไพเราะ ทานกสงบเยอกเยน ควบคมอารมณและสตกำาลงไดเปนอยางด ไดยายไปเชาบานอยในคลองบางกอกนอยจนสนสงครามโลกครงท ๒ แลวจงออกมาซอบานอยใหมททงมหาเมฆ และยงเลนดนตรสซอตอมาจนเขาสวยชรา ทานมซอสามสายมรดกตกทอดมาจาก เจาจอมประคอง ในรชกาลท ๕ ผเปนคณปาของทาน ซอคนนเปนซออยางด ตกทอดมาจาพระยาธรรมสารนตพพธภกด (ตาด) บดาของเจาจอมประคองอกทอดหนง อนไดชอวาเปนซอประจำาตระกลอมาตยกล ปจจบนซอคนนตกมาเปนของ ศจ.ดร.มน อมาตยกลพระยาอมาตยพงศธรรมพศาล ปวยดวยโรครมาตซม ปวดขอ และกระดกเรอรง เปนเวลาหลายป จนถงเดนไมไดสะดวก ทานถงแกกรรมเมอวนท ๒๙ ธนวาคม พ.ศ. ๒๔๙๕ รวมอายได ๖๙ ป

บรรณานกรม

ผแตง พนพศ อมาตยกลชอเรอง นามานกรมศลปนเพลงไทย ในรอบ 200 ป แหงกรงรตนโกสนทร / โดย พนพศ อมาตยกล, หวหนาโครงการ ; ผรวมโครงการ, พชต ชยเสร ... [และคนอนๆ]

ทมา กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลยปทพมพ   2532