94
ELEKTRİĞİN İLETİMİ

6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

ELEKTRİĞİN İLETİMİ

Page 2: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Elektrik Enerjisinin Taşınması :

Farklı enerji türlerinden elektrik enerjisinin üretilmesini sağlayan kuruluşlara elektrik santrali denirElektrik enerjisi, basit bir elektrik devresinde olduğu gibi elektrik santralinde başlayıp evlere, işyerlerine kadar uzanan ve oradan tekrar santrale dönen kapalı bir devrede taşınır. Elektrik enerjisi, kullanıldığı yerlere göre ışığa, sese, ısıya ve harekete dönüşür.Elektrik santrallerinde üretilen elektrik enerjisinin kullanılacağı yerlere taşınmasını enerji nakil hatları sağlar. Enerji nakil hatları, ya toprak altında bulunan iletken tellerden ya da çelik direkler üzerinde bulunan iletken tellerden oluşur.

Page 3: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Enerji nakil hatlarında genelde bakır veya alüminyumdan yapılan iletken teller kullanılırken demirden yapılan iletken teller kullanılmaz.Enerji nakil hatlarında demir gibi iletkenlerin kullanılmamasının nedeni de bakır ve alüminyumun demire göre hem kolay işlenmesi hem de daha kolay eğilip bükülmesidir. (Enerji nakil hatlarında genelde alüminyumdan yapılan iletken teller kullanılır).

Enerji nakil hatlarında kullanılan çelik direkler iletkendir. Elektrik enerjisinin taşınması sırasında iletken tellerin çelik direklere temas etmesi halinde elektrik enerjisi toprağa akar ve enerji kaybı olur. İletken tellerin çelik direklere temas etmesini önlemek için bu tellerin direklere temas eden kısımlarında cam, seramik gibi yalıtkan maddeler kullanılır.

Page 4: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 5: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

İletken Maddeler :Elektrik enerjisinin (elektrik yüklerinin yani elektronların) üzerinden serbestçe geçebildiği (akabildiği) maddelere iletken maddeler denir. (Elektrik akımını iletebilen maddelere iletken maddeler denir).Metaller (altın, gümüş, bakır, demir, çinko, alüminyum), çivi, alüminyum folyo, tuzlu su, asitli su, sirkeli su, insan vücudu) iletken maddelerdir.

Page 6: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Yalıtkan Maddeler :Elektrik enerjisinin (elektrik yüklerinin yani elektronların) üzerinden serbestçe geçemediği (akamadığı) maddelere yalıtkan maddeler denir. (Elektrik akımını iletemeyen maddelere yalıtkan maddeler denir).Plastik, cam, tahta, hava, porselen, kauçuk, silgi, kâğıt, saf su, alkol, şekerli su, ebonit, mika, teflon, bakalit yalıtkan maddelerdir

Page 7: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

İletken maddeler Yalıtkan maddelerAltın PlastikGümüş CamBakır TahtaDemir HavaÇinko PorselenAlüminyum KauçukÇivi SilgiAlüminyum folyo KağıtTuzlu su Saf suAsitli su AlkolSirkeli su Şekerli suİnsan vücudu ebonitKurşun kalem ucu MikaÇeşme suyu Teflon

Page 8: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 9: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

NOT :1-Elektrik enerjisini iletkenlerden az, yalıtkanlardan daha fazla iletebilen maddelere yarı iletken maddeler denir. Silisyum, germanyum, karbon (kömür), bakır oksit yarı iletken maddelerdir.2- Elektrik enerjisini iletkenlerden daha iyi iletebilen maddelere süper iletken maddeler denir. Altın, gümüş, platin süper iletken maddelerdir. (Süper iletkenler sıcaklık azaldığında direnç küçüldüğü için elektrik akımını daha iyi iletirler).3- Yalıtkan olan sıvılar, yüksek elektrik enerjisi altında iletken hale geçebilirler.

Page 10: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Gazların İletkenliği :Katı ve sıvı haldeki maddeler iletken veya yalıtkan maddeler olabilirler. Gaz haldeki maddeler ise normal şartlarda yalıtkandır ancak bazı özel durumlarda yani uygun şartlar sağlandığında iletken hale geçebilirler.

•Örneğin hava, gaz halde bir maddedir ve normal şartlarda yalıtkandır. Şimşek ve yıldırım olaylarında normalde yalıtkan olan hava yüksek elektrik enerjisi sayesinde iletken hale gelir.Aydınlatmada kullanılan floresan ve neon lambalar, gazların özel koşullarda (düşük basınçta ve havasız ortamda) iletken hale gelmesinden yararlanılarak yapılmıştır

Page 11: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Benjamin Franklin, 1752 yılında yaptığı deneyde, fırtınalı bir havada ucuna metal bir anahtar bağladığı uçurtmanın yükselmesini sağlayarak yıldırım çarpması sonucu anahtardan kıvılcım çıkmasını sağladı. Bu sayede yıldırımın elektrik enerjisi boşalması olduğunu gösterdi.

Page 12: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 13: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Yalıtkan Maddelerin Elektrik Enerjisinin Tehlikelerine Karşı Kullanılması :İletken maddelere yalıtkan maddeler ile yalıtım yapılır. Yalıtım yapılırken en çok porselen, plastik, bakalit ve kauçuk gibi yalıtkanlar kullanılır.Günlük hayatta kullanılan elektrikli ev aletlerinin çalışabilmesi için elektrik enerjisi gereklidir. Şehir şebekesinden evlere gelen, evlerden de elektrikli ev aletlerinin içine giren elektrik enerjisinin zararlı etkilerinin önlenmesi için elektrik enerjisini taşıyan iletken kablolar veya içerisinde elektrik enerjisi bulunan ev aletleri yalıtkan maddeler ile kaplanmıştır. Bundan dolayı ev aletlerine rahatça dokunulabilir ve elektrik enerjisinin zararlı etkilerinden korunulabilir. Ev aletlerindeki iletken kablolara dokunulması halinde elektrik çarpması görülür ve bu da zararlı sonuçlar doğurabilir.

Page 14: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Ev aletleri kullanılırken;Yıpranmış kablolar yenileri ile değiştirilmelidir.Bir prize birden fazla fiş takılmamalıdır.Elektrik kablolarının yanında yanıcı ve ısıtıcı cihazlar kullanılmamalıdır.Elektrikli cihazlar tamir edilirken elektrik enerjisi kesilmelidir.Nemli ortamlarda elektrikli cihazlar kullanılmamalıdır.Bozulmuş prizler yenileri ile değiştirilmelidir.

Page 15: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

DEVRE ELEMANLARINI HATIRLAYALIM !!!

Page 16: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 17: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Ampulün parlaklığı nelere bağlıdır: - Devredeki pil sayısı arttıkça parlaklık artar. - Devredeki ampul sayısı arttıkça parlaklık azalır. - Devredeki pilin kutuplarının yer değiştirmesi ampulün parlaklığını etkilemez. - Ampulün içindeki telin cinsi değişirse parlaklık da değişir.

Page 18: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

DİRENÇ : Maddelerin elektrik iletimine karşı gösterdiği zorluğa direnç denir.

Direnci ölçen alete direnç ölçer (ohm metre) denir.

Direncin birimi ohm’dur.

Ohm kısaca “Ω” işareti ile gösterilir. Yalıtkanların direnci iletkenlere göre çok fazladır.

Page 19: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 20: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 21: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Bir telin direnci nelere bağlıdır?

• Bir iletken telin direnci; telin boyuna, kalınlığınave cinsine bağlıdır.

• Telin boyu• İletken telin boyu uzadıkça direnç artar. İletken telin uzunluğu

“ ℓ” ile gösterilir.

Page 22: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 23: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

• Telin kalınlığı (kesit alanı)• Bir iletken telin direnci, telin

kesit alanı (kalınlığı) ile ters orantılıdır.

• Telin kesit alanı (kalınlığı) arttıkça, direnci azalır.Devrede dolanan akım artar. Kesit alanı S ile gösterilir.

Page 24: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 25: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 26: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

• Telin cinsi:• Bir iletkenin direnci, iletkenin cinsine bağlıdır.• Bütün iletkenlerin aynı uzunluk ve kalınlıktaki parçalarının

direnci farklı farklıdır. • İletken bir maddenin, birim uzunluğunda ve birim kesitindeki

parçasının direncine, öz direnç adı verilir. • Her iletkenin öz direnci farklıdır

Page 27: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

MetalElektrik İletkenliği(mega-siemens/m)

Isı İletkenliği(W/mK)

Elektriksel DirençNano Ohm Metre

Gümüş (Ag) 63 406 16Bakır (Cu) 59 385 17Altın (Au) 43 314 23Alüminyum (Al) 36 205 28Tungsten (W) 18.2 180 55Çinko (Zn) 16 112 62Nikel (Ni) 12.9 99 78Demir (Fe) 9.5 80 105Platinyum (Pt) 9.4 72 106Titanyum (Ti) 2.4 22 420Paslanmaz Çelik 1.11 14-16.3 898

Page 28: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 29: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

REOSTA:Direnci değiştiren araca (ayarlanabilir dirence) reosta denir.Bir iletkenin uzunluğunun değiştirilmesiyle direnci değişebilir.Reosta ile ampulün parlaklığını artırıp azaltabiliriz.

Page 30: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Reostalarda kısa devre prensibi geçerlidir. Şekilde okun ucuna kadar iki yol vardır. Biri dirençli diğeri dirençsiz yoldur. Akım dirençsiz yolu tercih ettiğinden devrede yalnız okun ucundan 1 yönünde kalan direnç var demektir. Dolayısıyla ok 1 yönünde hareket ettirilirse direnç azalır 2 yönünde hareket ettirilirse direnç artar.

Page 31: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Reostanın başlıca kullanım alanları:

Reostalar genellikle elektrikli sobaların ayar düğmelerinde kullanılır.Bir sobanın(elektrikli)ısısını düşürmek için düğmesini kıvırdığımızda reostanın kabloları(veya telleri)uzar.Direnç artarak elektrik enerjisi yavaş bir şekilde gelir.Ama ısısını yükselttiğimizde reostanın kabloları kısalır. Direnç azalır ve elektrik enerjisi hızlı bir şekilde sobaya ulaşır.Böylece sobanın ısısı artar.Evimizde bulunan ayarlanabilen elektrik düğmeleri de birer reostadır. Sobalar dışında çamaşır, bulaşık makineleri vb. elektronik eşyalarda da kullanılır.

Page 32: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 33: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Ampul de bir dirençtir!!Ampulde elektrik enerjisini ısı ve ışık enerjisine çeviren eleman filaman adı verilen iletken teldir.Ampuldeki filamanın direnci arttırılmak için kesit alanı ince ve boyu çok uzun yapılmıştır. Filamanın boyu çok uzun olmasına rağmen sarmal şekil verildiğinden ampulün içine sığmaktadır. Filaman ısıya dayanıklı maddelerden (tungsten) yapılır çünkü elektrik enerjisi ısıya dönüşünce sıcaklık artar.Buna göre, filamanın direnci de, ısıya dayanıklılığı da yüksektir.

Page 34: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Elektrik Çarpması Nedir? Elektriğin canlı vücudundan toprağa geçmesi olayıdır.İnsan vücudu iletken olduğundan elektrik çarpmaları kaçınılmazdır. Elektrik çarpması prizler, elektrikli aletlerden kaynaklanan elektrik kaçakları, kablolarının kopması ya da direklere tırmanılması, yıldırım düşmesi ile ortaya çıkabilir. Vücuttan geçen elektrik akımları yüksek voltajdaysa, şok, kalp durması, solunum durması, ölüm gibi sonuçlar doğurabilir.

Page 35: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Elektrik çarpmalarına karşı alınacak önlemler:Tornavida ve pense gibi aletlerin saplarının plastikle kaplı olmasıElektrikli işlerle uğraşırken plastik ya da kauçuk eldiven giyilmesiPrizlere birden fazla elektrikli alet fişi takılmamasıPrizlere ıslak elle dokunmamakKablolarda kopukluk yada erime varsa büyüklerimize haber vermekKabloların etrafının plastikle kaplanması

Page 36: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 37: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Elektrik Çarpmasının İlkyardımı Elektrik akımı şalterden kesilmeli,Çarpılan kişi yalıtkan bir cisim veya sopa ile itilmeliYalıtkan eldiven kullanarak kişi itilebilir

Page 38: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

2012 pybs

Ünite Sonu Soruları1.

Page 39: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

2012 pybs

2.

Page 40: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 41: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

2013 pybs

3.

Page 42: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

2013 pybs

4.

Page 43: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

2014 pybs

5. 6.

Page 44: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 45: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

2011 pybs 2011 pybs

7.8.

Page 46: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

2011 pybs

10.

Page 47: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

2011 pybs

11.

12.

Page 48: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 49: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

2008 sbs

2008 sbs

13. 14.

Page 50: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

2009 sbs

15.

Page 51: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

2010 sbs

16.

Page 52: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 53: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Dünyamız, Ay ve Yaşam Kaynağımız Güneş

•Dünya Güneş ve Ayın Büyüklükleri•Dünyanın Katmanları

• Ayın Evreleri

Page 54: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

•Dünya, Güneş ve Ay’ın şekilleri hakkında eski çağlardan bu yana çeşitli fikirler öne sürülmüştür. •Bundan 4000 yıl önce yaşayan Mısırlılar, Dünya'yı uzunca bir kutu, gökyüzünü de onun kapağı olarak hayal ediyorlardı.•Eski Hintliler ise Dünya'yı filin sırtında duran büyük bir disk biçiminde olduğunu sanıyorlardı.•Eski Yunanlılar, MÖ 850 yıllarında Dünya'yı uçsuz bucaksız sularda yüzen bir disk biçiminde sanıyorlardı.•Dünyanın yuvarlak olduğunu söyleyen ilk kişi M.Ö. 6. yüzyılda yaşamış eski Yunanlı bilgin Pisogor'dur.•Gene de 16. yüzyılda kaşifler Dünya'nın çevresini denizden dolaşıncaya kadar Dünyanın yuvarlak olduğu benimsenemedi.

Page 55: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

•Dünya'nın küre biçiminde olduğunu kanıtlayan diğer gözlemler şunlardır:•Bir gemi veya uçak, hep aynı yöne giderse hareket ettiği noktaya geri döner.•Kıyıda duran bir insan, ufuktan yaklaşan bir geminin önce dumanını, bacasını daha sonra tekne kısmını görür. Eğer Dünya yuvarlak olmasaydı görüş alanımıza giren gemiyi bütünüyle görebilirdik.•Ay tutulması olduğunda Dünya'nın Ay üzerine vuran gölgesi yuvarlaktır. Buradan Dünya'nın yuvarlak olduğu sonucuna varılabilir.•Uzaydan çekilen fotoğraflar göstermiştir ki Dünya, Güneş ve Ay küreye benzer bir şekle sahiptir.

Page 56: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 57: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

DÜNYA, GÜNEŞ VE AY’IN BÜYÜKLÜKLERİ• Güneş, Dünya ve Ay’ın büyüklüklerinin sıralaması aşağıdaki şekildeki gibidir.• Dünya, Ay’a göre daha büyüktür. Dünya’nın çapı Ay’ın çapının yaklaşık 4 katıdır.• Güneş de Dünya’dan büyüktür. Güneş’in çapı Dünya’nın çapının yaklaşık 109 katıdır.• Buna göre içlerinden en büyüğü Güneş, en küçüğü Ay’dır. Dünya ise büyüklük açısından Ay ile Güneş’in arasındadır.

Page 58: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

• Dünya, Ay’a göre daha büyüktür. Dünya’nın çapı Ay’ın çapının yaklaşık 4 katıdır.

• Güneş de Dünya’dan büyüktür. Güneş’in çapı Dünya’nın çapının yaklaşık 109 katıdır.

• Buna göre içlerinden en büyüğü Güneş, en küçüğü Ay’dır. Dünya ise büyüklük açısından Ay’la Güneş’in arasındadır.

Page 59: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

• Sıralamada Güneş, Ay’dan büyük olmasına rağmen Dünya’dan baktığımızda Güneş ve Ay aynı büyüklükteymiş gibi görünür. Bunun nedeni Güneş’in Dünya’mıza Ay’dan daha uzak olmasıdır.

• Güneş, Dünya’dan yaklaşık olarak 150 milyon km uzaklıktadır. Ay ise Dünya'dan 384 000 km uzaklıktadır.

Page 60: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 61: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

DÜNYAMIZKutuplardan basık, ekvatordan şişkin küre biçimindedir.• Dünya'mızı ortadan yatay olarak iki eşit parçaya ayıran çizgiye ekvator denir. Kuzeyindeki parçaya Kuzey Yarım Küre, güneyindeki parçaya Güney Yarım Küre denir.• Dünya ekseninin yer küreyi deldiği noktalara Kutup Noktası denir. Kuzeydekine Kuzey Kutbu güneydekine Güney Kutbu denir.• Yeryüzünün 3/4 ü sularla kaplıdır.• Dünya ekseni yörünge düzlemine eğiktir.

Page 62: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Dünya'nın Kendi Etrafındaki Hareketi• Batıdan doğuya doğru döner.• Gece ve gündüz oluşur.• Bir dönüşü 24 saatte (1 günde) tamamlar.• Güneş ışığının alındığı zaman aralığına gündüz, güneş ışığının alınmadığı zaman aralığına gece denir.• Ekvatorda gece ve gündüz süreleri her zaman eşittir.• Ekvatordan uzaklaştıkça gece, gündüz süreleri değişir.• Güneş ışınlarının dik veya eğik gelmesi gece - gündüz sürelerini değiştirir.

Page 63: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Dünya'nın Güneş Etrafındaki Hareketi• Batıdan doğuya döner.• Mevsimler oluşur.• Bir dönüşü 365 gün 6 saatte (1 yılda) tamamlar.• Güneş ışınlarının dik geldiği yerlerde yaz, eğik geldiği yerlerde kış yaşanır.• Kuzey Yarım Küre'de yaz mevsimi yaşanırken, Güney Yarım Küre'de kış mevsimi yaşanır.• Kuzey Yarım Kürede ilkbahar mevsimi yaşanırken, Güney Yarım Küre'de Sonbahar mevsimi yaşanır.

Page 64: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 65: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

DÜNYANIN KATMANLARI

Page 66: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

1. HAVA KÜRE ( ATMOSFER)Dünyamızın çevrenini saran ve dünya ile beraber dönen çoğunluğu gazdan oluşan tabakaya atmosfer başka bir deyişle hava küre denilmektedir. Çeşitli gazların karışımından oluşmuştur.Su buharı bu katmanda bulunur.Güneş’ten gelen zararlı ışınları engeller.Canlılar için gerekli gazları içerir.

Page 67: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Bu tabaka yeryüzünden itibaren kendi içinde de tabakalara ayrılır.Her tabaka kendi içinde değişik sıcaklıklar barındırmaktadır bu nedenle de tabakaların özellikleri ve gaz yoğunlukları farklıdır. Bu bölgeler yukarıdan aşağı doğru; ekzosfer, termosfer, mezosfer, stratosfer ve troposferdir.

Page 68: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 69: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

2. SU KÜREDünyamızın ¾’ü sular ile kapılıdır.Taş küre ile iç içe olan katmandır. Su küreyi; okyanuslar, denizler, iç kesimlerdeki çukurlara suların birikmesiyle oluşan göller, akarsular ve yeraltı suları oluşturur. Canlılar için çok önemli yaşam kaynağıdır. Su kürenin yaklaşık yüzde biri içme suyu olarak kullanılabiliyor. Kullanılan bu suya tatlı su da denilmektedir.

Page 70: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

3.TAŞ KÜRE ( YER KABUĞU ) Üzerinde canlıların yaşadığı katmandır. Kalınlığı 5- 110 km arasında değişmektedir. Yer kabuğu, magmatik kayaçlar, tortul kayaçlar ve başkalaşım kayaçlardan oluşmaktadır. Üst kısımları yer yer toprakla örtülmüştür. Yer yer yükselti, düzlük, ve çukurlardan oluşur. Kalınlığı her yerde aynı değildir. Okyanusların dibinde ince ,dağlık bölümlerde kalındır. Yer kabuğunun derinliklerine inildikçe sıcaklık artar.

Page 71: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

4. ATEŞ KÜRE ( MAĞMA TABAKASI) (MANTO)Yer kabuğunun hemen altındaki tabakadır.Kalınlığı yaklaşık 2.900 km, sıcaklığı ise yaklaşık olarak 2000 oC derecedir.Erimiş maddeler, sıkışmış gaz ve buharlardan oluşmuştur. Ateş kürenin akışkan bir yapısı vardır ve hareketlidir. Erimiş halde olan bu koyu kıvamlı sıcak sıvıya magma denilmektedir. Magma içindeki ağırlıklı bileşikler, Silisyum ve Manganezyum’dur.

Magma zaman zaman yanardağlardan yeryüzüne çıkar. Magmanın yeryüzüne çıkmış haline LAV denir.

Page 72: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 73: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

5. AĞIR KÜRE (ÇEKİRDEK) Dünya’nın en iç ve en kalın katmanıdır. En sıcak ve en ağır katman burasıdır. Yerkürenin merkezinde ve kalınlığı yaklaşık 3.400 kilometre olan ağır küre demir, nikel gibi maddelerden oluşur. Sıcaklık 4000-4.500 derecenin üstündedir. Sıcaklığı çok yüksek olsa da, büyük basınç olduğundan çekirdek katı ve katıya yakın haldeki maddelerden oluşmuştur.

Page 74: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Not: Taş küre diğer katmanlara göre ince, hafif kırılgan ve çok sıcak olmayan bir katmandır. Ateş küre ise daha kalın, daha ağır ve çok sıcak olan akışkan bir katmandır.Çekirdek dünyanın içinde çok ağır ve çok sıcak bir küre halinde bulunur

Page 75: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

AY’IN EVRELERİ

Page 76: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 77: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

AY• Ay Dünya'nın uydusudur. (Bir gezegenin çevresinde dönen gök cismine uydu denir.)• Yaklaşık küre biçiminde, ışıksız bir gök biçimidir. Güneş'ten aldığı ışığı yansıtarak görünür hale geçer.• Atmosfer tabakası ve su yoktur. Bu yüzden rüzgâr ve yağışlar oluşmaz.• Yüzeyi çukurlar, sıra dağlar, düzlükler ve tepelerle kaplıdır.• Çapı Dünya'nın çapının 1/4 ü kadardır.AY'IN HAREKETLERİ1) Kendi etrafında dönüşü2) Dünya etrafında dönüşü3) Dünya ile birlikte Güneş etrafında dönüşüAy'ın kendi ekseni ve Dünya etrafında dönüş süresi eşittir. (29, 5 gün) Bu sebeple Dünya'dan Ay'ın hep aynı yüzü görülür.* Ay kendi ve Dünya etrafında batıdan doğuya doğru döner.* Ay kendi etrafında yavaş, Dünya etrafında hızlı döner.

Page 78: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Ay’ın Dünya etrafında dönmesi sonucu ayda oluşan farklı görüntülere Ay’ın evreleri denir.Ayın evreleri Dünya, Ay ve Güneş yörüngesinde görülen periyodik değişimler sonucunda her 29,5 günde bir tekrar eder.Ay tıpkı Dünya gibi, kendinden ışık vermez.Güneşten aldığı ışığı yansıtır. Bu yüzden, Ay’ın Dünya ve Güneş’e göre konumuna göre belli bir kısmı aydınlık diğer yüzeyi ise karanlık gözükür.

Page 79: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Yeni AyAy, Güneş ile Dünya arasına girdiğinde, Ay’ın Dünya’ya bakan yüzü karanlık görünür. Bu nedenle Ay, Dünya’dan bakıldığında görülmez. Ay’ın bu evresine yeni ay adı verilir.

Page 80: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 81: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

İlk DördünYeni ay evresinden yaklaşık bir hafta sonra, Ay’ın Dünya’ya bakan yüzünün sağ yarısı aydınlanmış olarak görünür. Ay’ın bu evresine ilk dördün denir.

Page 82: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Dolunayİlk dördün evresinden yaklaşık bir hafta sonra, Ay’ın Dünya’ya bakan yüzünün tamamı aydınlanmış olarak görünür. Ay’ın bu evresine dolunay adı verilir.

Page 83: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Son DördünDolunay evresinden yaklaşık bir hafta sonra Ay’ın Dünya’ya bakan yüzünün sol yarısı aydınlanmış olarak görülür. Ay’ın buevresine son dördün denir.

Page 84: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 85: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

Not: Hilal Ayın evrelerinden birinin adı da hilaldir. Bu evrenin bizim için önemi bayrağımızda bulunmasıdır. Hilal evresinin gözlem süresi kısadır. Çünkü Güneş battıktan sonra batı ufkuna yakın gözlenir.

Page 86: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 87: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 88: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 89: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

1. "Dünya'nın çapı yaklaşık olarak Ay'ın çapının 4 katıdır. Güneş'in çapı isen Dünya'nın çapının 109 katıdır. Oysa gökyüzüne baktığımızda Ay ve Güneş neredeyse aynı büyüklüktedir.”Yukarıdaki açıklamaya göre hangi sonucu çıkarabiliriz? A) Cisimler uzaklaştıkça daha kolay görünür.B) Cisimler uzaklaştıkça daha zor görünür.C) Dünya, Ay'a yakın Güneş'e uzaktır.D)Dünya Ay'a uzak Güneş'e yakındır.

2.

•Gün içinde sıcaklığın değişmesi•Yerel saat farklarının oluşması•Gece ve gündüzün oluşması

Yukarıda verilen özelliklerin ortaya çıkmasına neden olan etken aşağıdakilerden hangisidir?A) Dünya’nın Güneş çevresinde dönmesi.B) Dünya’nın şekli.C) Dünya’nın eksen eğikliği.D) Dünya’nın kendi çevresinde dönmesi.

Page 90: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

3.

III numaralı evre aşağıdakilerden hangisidir?A)Yeni ayB)DolunayC)İlk Dördün D)Son Dördün

4. Ay’ın evreleri ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A. Ay’ın tam daire şeklinde

görüldüğü evre dolunaydır.B. İlk dördün evresinden önce

görülen evre hilaldir.C. Son dördün evresinden sonra

dolunay görülür.D. Ay’ın hiç görünmediği evre yeni

aydır.

Page 91: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

5. Ay’ın evrelerinin doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir? A) Son Dördün- İlk Dördün- Yeni Ay-dolunay B) Yeni Ay- İlk Dördün- Dolunay- Son Dördün C) Yeni Ay- Dolunay-ilk Dördün- Son Dördün D) Yeni Ay- Son Dördün- Dolunay- İlk Dördün

6.

Page 92: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi
Page 93: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi

7.

8.

Page 94: 6. Sınıf Fen Bilimleri 7. Ünite Elektriğin İletimi