หนวยท 2 การพฒนา

หลกสตร

อนจจง

ครงหนงมหมบานแหงหนง ตงอยเนนเขาชายปาอนอดมสมบรณดวยสงสสาราสตวตาง ๆ อนควรแกการจบมาเปนอาหารและเลยงไวดเลน ชาวบานแหงนนกสงสอนลกหลานของตนใหรจกดกบาง จบชะน ตผง คลองชาง นงหาง และไลราว เพอจบสตวมาเปนอาหาร

อยมาวนหนง เกดอาเพศเหตราย ฟาถลม แผนดนทลาย ฝนตกเจดวนเจดคน ทองฟามดครม ไมเหนเดอนเหนตะวน ครงฝนหยดตก ทองฟาแจมใส ชาวบานกพากน แปลกใจวาปาไมอนเขยวชอมนนหายไป กลบมแผนนำาอนกวางใหญมาแทนท เปนทะเลอนเตมไปดวย ป ปลา หอย กง กง และสตวนำานานาพนธ ในเวลาตอมาชาวบานเหลานนกสงสอนลกหลานของพวกเขาใหรจกทอดแห ดกลอบ ตกเบด ลากอวน และจบสตวนำา ดวยวธการ ตาง ๆ และกไดอาหารมาบรโภคเปนทสขกายสขใจสบมา

เนอหา 2.1 เรอง ความจำาเปนในการพฒนาหลกสตร

จนกระทงกาลเวลาผานไปอกระยะหนง ฝงสตวนำาทงหลาย มจำานวนลดลงและรจกหลบซอนตวไมใหจบงาย ๆ ชาวบานกไมยอทอ พากนคดคนหาวธการและเครองมอใหม ๆ มาใชจบสตวนำา รวมทงฝกลกหลานใหตนแตเชา ขยนขนแขง หากนทงกลางวนและกลางคน ออกทะเลลกมากขน เขาจงจะไดอาหารพอบรโภค

ผเฒาผแกผานโลกมานาน เหนการเปลยนแปลงมาหลายยคหลายสมยกได รำาพงวา “เออหนอ โลกนชางเปลยนไป ไมเหมอนเกา ลกหลานเราแตละรนตองเรยนวชาตาง ๆ ตามยคตามสมย ชางไมมอะไรเทยงแทจรง วชาทเคยเรยน คดวาดแลว มายคนกตองยกเลก คอยดเถอะ ไมกปขางหนากตองเปลยนไปอก”

ทานไดขอคดจากนทานเรองนวาอยางไร จงอธบายและสรป

หลกสตรทกำาหนดขนใชนน แมวาไดพยายามสรางขนใหสอดคลองกบปรชญาการศกษา สภาพสงคมและวฒนธรรม ระบบเศรษฐกจ การเมองการปกครอง และหลกการทางจตวทยาแลวกตาม แตเมอไดนำาหลกสตรไปใชในโรงเรยนระยะหนง หรอเมอเวลาผานไปสภาพสงคมและแนวคดทางการศกษาตลอดจนวทยาการ เทคโนโลยกาวหนาเปลยนไป ความเหมาะสมของหลกสตรจงควรไดรบการทบทวนพจารณาใหสอดคลองกบสถานการณปจจบน

เนอหา 2.2 เรอง ความหมายของการพฒนาหลกสตร

เซเลอรและอเลกซานเดอร (Saylor and Alexander. 1974 : 7) กลาววา การพฒนาหลกสตรหมายถงการทำาหลกสตรทมอยแลวให ดขน หรอการจดทำาหลกสตรขนมาใหมโดยไมมหลกสตรเดมเปนพนฐานเลย ความหมายของการพฒนาหลกสตรจะรวมไปถงการผลตเอกสารตาง ๆ สำาหรบผเรยนดวย

นอกจากคำาวาการพฒนาหลกสตร (Curriculum Development) แลว ยงมคำาอนทมความหมายใกลเคยงกน หรอทำานองเดยวกน หรอแตกตางกนเพยงรายละเอยดทตองการเนน เชน การปรบปรงหลกสตร (Curriculum Improvement) การสรางหลกสตร (Curriculum Construction) การวางแผนหลกสตร (Curriculum Planning) การออกแบบหลกสตร (Curriculum Design) และการเปลยนแปลงหลกสตร (Curriculum Change) เปนตน

ความหมายของการพฒนาหลกสตร

ดงนนการพฒนาหลกสตรจงมความหมาย 2 แนว ดงน

1. การปรบปรงหลกสตร หมายถงการปรบปรงแกไขทละเลกละนอยเรอยไป เปนการปรบปรงในสวนปลกยอย แตโครงสรางสวนใหญยงคงเดม

2. การเปลยนแปลงหลกสตร หมายถง การเปลยนแปลงขนาดใหญมงใหเกดสงใหมในหลกสตรทงหมด หรอเปนการสรางหลกสตรใหม

หลกสตรจดทำาหรอพฒนาขนเพอใหการศกษาแกบคคลในสงคม การจดทำาหรอพฒนาหลกสตรจงตองเหมาะสมกบสงคม สงคมแตละสงคมนนมสภาพเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม การเมอง การปกครองตลอดจนความเชอในการจดการศกษาแตกตางกน การจดทำาหรอพฒนาหลกสตรจงตองคำานงถงพนฐาน สภาพและความเชอเหลานน

เนอหา 2.3 เรอง พนฐานในการจดทำาและการพฒนาหลกสตร

ปรชญามาจากภาษาองกฤษวา Philosophy มความหมายวา “ความรกในความร”

วจตร ศรสะอาน กลาววา ความรกในความรทำาใหบคคลแสวงหา ผลของการแสวงหาทำาใหเกดความจรงทเรยกวา สจธรรม และผลของการแสวงหานสามารถใหความหมายของปรชญาอกอยางวา เปนความคดหรอความเชอทเรามเกยวกบเรองใดเรองหนงทเราทำา

สดใจ เหลาสนทร ไดใหความหมายของปรชญาไววาเปนความคดหลก ทบคคล หรออนชนยดถอ เปนหลกปฏบตในการดำาเนนชวต

เมอพจารณาคำาวาปรชญาการศกษาทประกอบดวยคำาวา ปรชญากบการศกษา วจตร ศรสะอาน จงกลาววา ปรชญาการศกษา คอ หลกและทฤษฎทางการศกษาซงสามารถทจะมาเปนหลก เปนแนวทางในการจดการศกษาระดบตาง ๆ

พนฐานดานปรชญาการศกษา

สมตร คณากร กลาววา ปรชญาการศกษาหรอปณธานการศกษา หมายถง อดมคตอดมการณอนสงสด ซงยดเปนหลกในการจดการศกษา

ภญโญ สาธร กลาววา ปรชญาการศกษาตามรปศพท หมายความวา วชาวาดวยความรอนเกยวกบการศกษา ความรอนเกยวกบการศกษานนยอมหมายถง วตถประสงคของการศกษาเนอหาวชาทใหศกษาและวธการใหการศกษา

บญเลศ นาคแกวและนงเยาว สขาพนธ (2522 : 69) กลาววา ปรชญาการศกษา ควรมลกษณะทเปนสาระสำาคญ 3 ประการ ดงน

(1) เกยวกบหนาทและขอผกพนของสถานศกษา หมายถง การแสดงเจตจำานงของสถาบน(2) ตองแสดงใหเหนถงลกษณะของความรทยดถอเปนหลกในการใหการศกษาแก

ผเรยน ลกษณะของความรนน หมายถง เปนความรประเภทใด เมอเรยนแลวจะนำาไปใชประโยชนอะไรบาง

(3) ตองแสดงใหเหนถงลกษณะและคณสมบตของผทจบการศกษาไปแลววา จะเปนบคคลทมคณลกษณะมความร มความคด และคานยมอยางไร

ดงนนอาจสรปไดวา ปรชญาการศกษากคอ ความเชอทเปนหลกในการกำาหนดแนวทางจดการศกษา โดยครอบคลมทงจดมงหมาย เนอหาวชา กระบวนการเรยนการสอน และการวดผล ประเมนผล

ปรชญาการศกษาทควรศกษาสามารถแบงได 5 กลม ดงน1. ปรชญาสารตถนยม (Essentialism)2. ปรชญานรนตรนยม (Perennialism)3. ปรชญาพพฒนาการ (Progressivism)4. ปรชญาปฏรปนยม (Reconstructionism)

1. ปรชญาสารตถนยม ปรชญานมความเชอวาในแตละวฒนธรรม มความรทกษะความเชอ เจตคต อดมการณ ทเปนแกนกลางหรอเปนหลก ทกคนในวฒนธรรมนนจะตองรสงเหลาน และระบบการศกษาจะมงถายทอดสงเหลานแกเยาวชน

จากความเชอดงกลาว ระบบการศกษา ควรเนนหนกในการศกษาความรและวฒนธรรม การถายทอดความรเปนไปอยางมระบบมมาตรฐานของผลสมฤทธทางการเรยนระดบเดยวกนเดกควรมอสระภาพทจะไดความรและบรรลถงมาตรฐานดงกลาวอยางทดเทยมกน ไมใชอสรภาพในการเลอกเรยนอะไรกไดตามใจชอบ เมอเปนเชนนปรชญาสารตถนยมจงเนนความไมเปลยนแปลงเพราะถอวา ความร ความจรง และวฒนธรรมของสงคมนน ไดรบการเลอกสรรแลวอยางเหมาะสม ซงอาจกลาวไดวา ลทธนมความเชอในแนวทางทจะนำาไปสการอนรกษและถายทอดวฒนธรรม

บรรจง จนทรสา (2522 : 238 – 239) กลาววา ลกษณะเดนของปรชญาสารตถนยม มลกษณะเดน 4 ประการ ดงน

(1) การเรยนนนวาโดยธรรมชาตของมนแลว เปนงานทหนกและไมมงหวงทจะใหมการนำาไปใชอยางทนทวงท

(2) การรเรมทางการศกษานน ควรจะอยทครมากกวานกเรยน

(3) หวใจของกระบวนการทางการศกษา กคอ การนำาเอาเนอหาวชาทเลอกสรรแลวมาเชอมโยงใหประสานกน

(4) โรงเรยนจะรกษาไวซงวธการแบบดงเดมทใชระเบยบวนย ในการกอใหกอเกดการเรยนร และฝกฝนทางสตปญญา

หลกสตรทสรางขนตามแนวปรชญาน ไดแก หลกสตรรายวชาและหลกสตร รวมวชา

2. ปรชญานรนตรนยม ปรชญานรนตรนยมนเรมโดย อรสโตเตลและบาทหลวงโทมสอาคนสเปนผนำามาดดแปลง ทงสองทานไดปพนฐานของปรชญานไวอยางมนคง ความคดและหลกการททานไดกำาหนดไวยงคงดำารงอยเรอยมาไมมอะไรเปลยนแปลง ตงแตสมยยคกลาง (Middle age) คำาวา Perennial กแปลวา “ซงไมเปลยนแปลงตามกาลเวลา”

ปรชญานมความเชอวา ธรรมชาต ของมนษยนนเหมอนกนทกแหง สาระสำาคญในธรรมชาตของมนษยคอ ความสามารถในการใชความคด ใชเหตผล การจดการศกษาจงเนนการพฒนาทางดานสตปญญาและการใชเหตผล เนอหาสาระของสงทเรยน จงเกยวของกบความคดและเหตผล

บรรจง จนทรสา (2522 : 241 – 243) กลาววา แนวคดการจดการศกษาของปรชญานรนตรนยมสรปไดดงน

(1) แมวาในสภาพแวดลอมทแตกตางกนออกไป แตธรรมชาตของมนษยยอมจะเหมอนกนทกแหง เพราะฉะนนการศกษาจงควรเปนแบบอยางเดยวกนสำาหรบชมชน

(2) ความมเหตผลเปนลกษณะสงสดของมนษย ดงนนมนษยจงตองใชความมเหตผลเปนเครองมอคอยควบคม สญชาตญาณตามธรรมชาตอนเปนอำานาจฝายตำาของตน เพอทจะไดบรรลถงจดมงหมายแหงชวตทไดเลอกสรรแลว

(3) หนาทของการศกษานน คอ การแสวงหา และการนำามาซงความจรงอนเปนนรนดร “การศกษา หมายถงการสอน การสอนหมายถง ความร ความรคอความจรงความจรงยอมเหมอนกนทกแหง” เพราะฉะนนการศกษากยอมเหมอนกนในทกแหงหน

(4) การศกษามใชการเลยนแบบของชวต แตเปนการเตรยมตวเพอชวต(5) นกเรยนควรจะไดเรยนรวชาพนฐานบางวชา เพอจะไดเขาใจและคนเคยกบ

สงทคงทนถาวรของโลก(6) นกเรยนควรจะไดศกษางานนพนธทสำาคญทางวรรณคด ประวตศาสตร และ

วทยาศาสตรนอกจากน บรรจง จนทรสา (2522 : 240) ยงกลาววา การจดหาหลกสตรตาม

แนวปรชญานรนตรนยมนสวนใหญจะคลายกบแนวปรชญาสารตถนยม แตมความคดทแตกตางกนของ 2 ปรชญานอย 2 ประการ ไดแก

(1) ปรชญาสารตถนยม เนนสตปญญา หรอพทธศกษานอยกวาเพราะมไดแสวงหาความจรงทนรนดรแตหาแนวทางทจะปรบใหเขากบสงคมและสงแวดลอม

(2) ปรชญาสารตถนยม ยอมรบแนวพพฒนาการในวถทางการศกษา เชน การปรบตวเขากบสงคม ความเชอ ความจรง และกฎของธรรมชาต แตปรชญานรนตรนยมเคารพนบถอความสำาเรจอนยงใหญในอดตเปนความร และสงดงาม เปนนรนดรและเปนสากลสำาหรบมนษย

ดงนนอาจสรปไดวา แนวทางของนรนตรนยม เปนแนวทางทจะยอนกลบไปสวฒนธรรมอนดงามในอดต

3. ปรชญาพพฒนาการ ปรชญาการศกษาน กอตงในศตวรรษท 20 (1920) ในสหรฐอเมรกา ปรชญานมความเชอวา สาระสำาคญและความเปนจรงของสงทงหลายนน มไดคงทหรอหยดนง หากจะเปลยนสภาพไปตามเวลาและสงแวดลอม และในสวนทเกยวกบการศกษานนลทธนเชอวา การศกษาในฐานะทเปนสวนหนงของสงคมกควรจะเปลยนสภาพไปดวยเมอถงคราวจำาเปน ฉะนนวธการทางการศกษาจงตองพยายามปรบปรงใหสอดคลองกบกาลเวลาและสภาพแวดลอมอยเสมอ การศกษามใชจะสอนใหคนยดมนในความจรง ความร และคานยมทคงทหรอถกกำาหนดไวตายตว หากจะตองปรบปรงการศกษาเพอจะเปนหนทางนำาไปสการคนพบความรใหม ๆ อยเสมอ ดงนนปรชญาการศกษาน จงยดมนในทางแหงเสรภาพทจะนำาไปสการเปลยนแปลงวฒนธรรมเพอใหเหมาะสมกบกาลสมย

บญเลศ นาคแกว และนงเยาว สขาพนธ (2522 : 118 – 119) สรปหลกสำาคญของปรชญาพพฒนาการดงน

(1) การศกษาคอชวต มใชการเตรยมตวเพอชวต

(2) สงเสรมความรวมมอระหวางบานกบโรงเรยน เพอจะไดทราบถงความตองการของเดกและแกปญหาใหเดกดวย

(3) โรงเรยนแตละแหง ควรสนบสนนใหความรวมมอซงกนและกน มใชแขงขนชงด ชงเดน ธรรมชาตของมนษยจะตองอยรวมกนพงพาอาศยซงกนและกน

(4) ยดถอเดกเปนศนยกลาง เรยนรดวยวธแกปญหามากกวาจะเรยนจากหนงสอ

(5) ครเปนผแนะนำา มใชผบงการหรอสงการ

(6) ปลอยใหเดกมความเจรญงอกงามตามธรรมชาต ใหเดกไดมอสรเสร

(7) การเรยนรดวยวธวทยาศาสตร จะชวยใหเดกเกดพฒนาในทก ๆ ดาน

หลกสตรทยดแนวปรชญาพพฒนาการ ไดแก หลกสตรกจกรรมหรอประสบการณ

4. ปรชญาปฏรปนยม นกการศกษาทไดรบการยกยองวาเปนบดาของ ปรชญาปฏรปนยม คอ เทยวเดอร เบรมเมล (Theodore Brarneld) ชาวสหรฐอเมรกา เขาไดรบเสนอแนวคดรายละเอยดในการจดการศกษาตามแนวน ในป ค.ศ. 1950

ปรชญานพฒนาจากปรชญาปฏบตนยม (Pragmatism) ทเนนหนกการแกไขปรบปรงสภาพสงคม โดยอาศยการศกษาผนวกกบปรชญาพพฒนาการทเนนพฒนาผเรยนไปตามตองการความสนใจของผเรยนเปนหลก จากสองปรชญาดงกลาวทำาใหเกดปรชญาปฏรปนยม ทเชอวา การศกษาควรเปนเครองมอของมนษยในการปฏรปสงคม

บรรจง จนทรสา (2522 : 249 – 250) ไดสรปแนวคดของปรชญาปฏรปนยมดงน

(1) การศกษาจะตองรบภาระทจะสรางระบบสงคมใหมขนมา ซงเปนระบบสงคมทบรรลถงคณคาขนพนฐานของวฒนธรรม และขณะเดยวกนกใหสอดคลองกบสภาวะทางเศรษฐกจและสงคมของโลกในยคใหมดวย

(2) สงคมใหมจะตองเปนสงคมประชาธปไตยอยางแทจรง ซงมประชาชนของสงคมเปนผควบคมสถาบนตาง ๆ ตลอดจนทรพยากรทงหลาย

(3) เดก โรงเรยน และการศกษา ยอมจะเปนไปตามหลกของสงคมและวฒนธรรม โดยไมมการผอนผน

(4) ครจะตองหาทางใหเดกมองเหนความถกตอง และความจำาเปนทจะตองสรางสรรคสงคมใหม

(5) ในดานเกยวกบการเรยนการสอน ตลอดจนการคนหาความรนน อาศยวธการของปรชญาพพฒนาการ

หลกสตรตามแนวปรชญานไดแก หลกสตรเพอชวตและสงคม และหลกสตรแกน แนวการปฏรปการศกษาของคณะกรรมการวางพนฐานเพอปฏรปการศกษาไทย ในป พ.ศ. 2519 นน กแสดงใหเหนถงความสอดคลองกบหลกการของปรชญาน

5. ปรชญาอตถภาวนยม ปรชญานมความเชอวา มนษยตองมเสรภาพทจะเลอกในแนวทางทตนปรารถนา แตกมกตกาการเลอกอยวาตองเลอกในสงทดสำาหรบตนเอง และดสำาหรบคนอนดวยและเมอเลอกแลวจะตองมความรบผดชอบตอผลทตามมา

บรรจง จนทรสา (2522 : 252) สรปแนวคดของปรชญาอตถภาวนยมไวดงน

(1) การดำาเนนชวตของมนษยแตละคนมแบบอยางของตนทมนษยจะสรางขนมา และมนษยสามารถเลอกการกระทำาของตนเอง กำาหนดแนวทางของชวต และโชคชะตาของตนเอง

(2) โรงเรยนมหนาทสรางนกเรยนใหเปนตวของตวเอง มอสระในการเลอก

(3) โรงเรยนควรเนนศลธรรมและจรยธรรม แตมใชการอบรม หากเปนการหดใหเลอกแนวทางจรยธรรมของตนเอง

(4) ฝกใหนกเรยนรจกตนเอง สนใจตนเอง เลอกทางของตนเอง แตไมขดกบความสนใจของคนอนยอมไมดสำาหรบตนเองดวย

(5) จดมงหมายของการศกษา คอ การสรางคนใหรจกยอมรบและมความรบผดชอบในการเลอกของตน หรอในสงทตนกระทำานนคอ ตองสรางวนยในตนเอง

(6) เนอหาวชาทเกยวกบจรยธรรมนน จะตองไมแตกตางไปจากทนกเรยนจะตองประพฤตปฏบตในโรงเรยนหรอในชวตประจำาวน

หลกสตรตามแนวปรชญาน เชน หลกสตรรายบคคลโรงเรยนทจดการเรยนการสอนตามแนวปรชญานทมชอเสยง คอ โรงเรยน Summer Hill ในประเทศองกฤษ สำาหรบในประเทศไทย คอ โรงเรยนหมบานเดก จ.กาญจนบร กไดนำาแนวคดนมาใชในการเรยนการสอน

เมอไดศกษาถงแนวความคดของปรชญาการศกษากลมตาง ๆ แลว คงจะสามารถบอกไดวา ปรชญาการศกษานนมความเกยวของกบหลกสตรอยางแนนแฟน โดยปรชญาการศกษาเปนตวการทสำาคญอยางหนงทำาใหเกดการเปลยนแปลง ใหเกดการตนตวและใหรสกอยากผจญภยในการศกษา ทำาใหคดมงมนจะแกปญหาตาง ๆ ทงในดานหลกสตร แบบเรยน การสอน สอการเรยน การวดผลประเมนผล การวจย การแนะแนวการบรหาร การใชระบบใหม ๆ ฯลฯ

สรปไดวาปรชญาการศกษาเปนตวกำาหนดแนวคด ในการจดการศกษาอยางกวางขวาง สำาหรบหลกสตรนนกำาหนดรายละเอยดสการปฏบต เชน ปรชญาการศกษาจะวางแนวคดคณลกษณะของผจบการศกษาอยางกวาง ๆ พอถงระดบหลกสตร คณลกษณะของผจบการศกษาจะถกกำาหนดไวในจดหมายของหลกสตร หรอปรชญาการศกษาในแนวคดดานลกษณะความรทมคณคาทผเรยนควรจะไดรบ ระดบหลกสตรกจะนำาแนวคดนนมากำาหนดในดานเนอหาวชา และประสบการณทจะจดใหแกผเรยน เปนตน ปรชญาการศกษาจงเปนพนฐานในการจดทำาและพฒนาหลกสตร

พนฐานดานเศรษฐกจ

สระ สนทธานนท (2519 : 216) กลาววา “คน” เปนสวนประกอบทสำาคญในทกระบบเศรษฐกจ ระบบเศรษฐกจจะเจรญกาวหนาไดเพยงไหน ขนอยกบคณภาพของคนทมสวนรวมในระบบเศรษฐกจนน ๆ คณภาพทกลาวนไดแกสตปญญาของคนในการคดรเรมสรางสรรคความสามารถในการผลตและประกอบอาชพ ความขยนหมนเพยร ความรจกประหยดอดออม ความซอสตย ตลอดจนความรสกผดชอบตอกจการงานตอสงคม ฯลฯ

เมอคนสมพนธกบระบบเศรษฐกจและการศกษาคอการพฒนาคน ดงนนการจดการศกษาจงตองพฒนาคนใหเหมาะสมและทำาความกาวหนาใหระบบเศรษฐกจนนดวย การศกษาจงควรสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจ สำาหรบประเทศไทยนนในชวงทศวรรษทผานมาประเทศไทยมงเนนการพฒนาทางดานเศรษฐกจภาคอตสาหกรรม มการนำาเทคโนโลยสมยใหมมาใชในการผลตสนคาอตสาหกรรม กลายเปนรายไดหลกของประเทศ สงผลใหอตราการเตบโตของประเทศ และรายไดตอหวของประชากรเพมขน ทำาใหเศรษฐกจเจรญอยางรวดเรว สภาพความเจรญดงกลาวเปน

ความเจรญทไมยงยนเนองจากความมนคงและมงคงมไดเกดมาจากคณภาพของคนในสงคมไทยหรอการพฒนาเทคโนโลยทพงตนเองได เมอสถานการณของโลกและเศรษฐกจเปลยนแปลงจงทำาใหเกดวกฤตการณทางการเงนรนแรงและตอเนองสภาพการณตาง ๆ เหลาน นำามาซงปญหามากมาย ในปจจบน

ไพฑรย สนลารตน (2532 : 159) กลาววา สภาพเศรษฐกจเปนพนฐานในการจดทำาและพฒนาหลกสตร ดงน

1. หลกสตรควรสงเสรม ความรความเขาใจ เกยวกบสภาพปญหาเศรษฐกจในสงคมของตน ตลอดจนแนวดำาเนนการแกปญหาทจะสงเสรมความเจรญทางเศรษฐกจโดยกำาหนดเปนเนอหาในรายวชาตาง ๆ มากนอยลกซงตามความเหมาะสมของระดบการศกษา

3. หลกสตรควรเตรยมกำาลงคนใหเหมาะสมกบการทำางานอาชพสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจในปจจบน เชน การพฒนาเศรษฐกจไปสประเทศอตสาหกรรมใหมนน ตองการกำาลงคนทมความรความสามารถในทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอเขาสภาคอตสาหกรรม แมแตภาพเกษตรกรรมเนองจากคนมากขน พนทคงเดมยอมตองใชเทคโนโลยเขาชวยเพมผลผลต ขณะเดยวกนการเปลยนเปนประเทศอตสาหกรรมยอมตองการกำาลงคนภาคบรการสงขน หลกสตรจงตองเตรยมกำาลงคนใหเหมาะสมกบความตองการในสงคมเศรษฐกจอยางเพยงพอ

2. หลกสตรควรสงเสรมคณสมบตของคนในชาต ใหสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจ เชน ความขยนหมนเพยร ความซอสตย ประหยด อดทน ความมงมนทำาการงานไดสำาเรจ การรจกทำางานรวมกบผอน มทกษะในการจดการ การทำางานของกลม มความรและทกษะในการใชและการออมทรพย มความสามารถในการยงชพใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอม เปนตน

พนฐานดานสงคมและวฒนธรรม

ไพบลย ชางเรยน (2518 : 66) กลาววา สงคมหมายถง กลมคนทใหญทสดทมสภาพหนกไปทางอยรวมกนอยางถาวร ซงมกจะมความสนใจรวมกน หรอคลาย ๆ กน อยภายใตพนทเดยวกน มวถชวตรวมกนและมความรสกวาเปนกลมเดยวกนผดแผนจากกลมอน

ฉววรรณ วรรณประเสรฐ (2522 : 5) กลาววา องคประกอบของสงคม ม 4 ประการ ดงน

1. กลมคน2. อาณาเขต3. การพบปะทางสงคม4. การใชวฒนธรรมและสถาบนตาง ๆ ทาง

สงคมรวมกน

พระราชบญญตวฒนธรรมแหงชาต พทธศกราช 2485 ไดกลาววา วฒนธรรม หมายถง ลกษณะทแสดงความเจรญงอกงาม ความเปนระเบยบ ความกลมเกลยวกาวหนาของชาต และศลธรรมอนดงามของประชาชน

สพตรา สภาพ (2536 : 99) กลาววา วฒนธรรมมความหมายครอบคลมถงทกสงทกอยางอนเปนแบบแผนในความคด และการกระทำาทแสดงออกถงวถชวตของมนษยในสงคมกลมใดกลมหนง หรอสงคมใดสงคมหนง มนษยไดคดสรางระเบยบกฎเกณฑวธการในทางปฏบต การจดระเบยบตลอดจนระบบความเชอ ความนยม ความรและเทคโนโลยตาง ๆ ในการควบคมและใชประโยชนจากธรรมชาต

เมอทกคนตองอยในสงคม ตองมการพบปะกนทางสงคมมการใชวฒนธรรมและสถาบนสงคมรวมกน ทกคนในสงคมยอมตองเรยนรวฒนธรรมของสงคม เพอจะไดอยรวมกนในสงคมไดอยางสงบสข การจดการศกษาจงเปนสงจำาเปนในสงคม และหลกสตรจะตองสนองความตองการลกษณะวฒนธรรมทางสงคม สภาพของสงคมและวฒนธรรมจงมบทบาทกำาหนดหลกสตร

บญม เณรยอด (2536 : 32 – 34) ไดกลาวถงความสมพนธของหลกสตรกบสงคม จรยธรรม และวฒนธรรมไวดงน

1. หลกสตรตองสนองความตองการของสงคม

2. หลกสตรตองสอดคลองกบความเปนจรงในสงคม

3. หลกสตรจะตองเนนในเรองความรกชาตของประชาชน

4. หลกสตรจะตองแกปญหาใหกบสงคมไมใชสรางปญหาใหกบสงคม

5. หลกสตรจะตองปรงแตงสงคม

6. หลกสตรจะตองสรางความสำานกในเรองของความเปลยนแปลงทางสงคม

7. หลกสตรจะตองชนำาในการเปลยนแปลงประเพณและคานยม

8. หลกสตรจะตองถายทอดวฒนธรรมและจรยธรรม

9. หลกสตรจะตองปลกฝงในเรองความซอสตยและยตธรรมในสงคม

10. หลกสตรจะตองใหความสำาคญในเรองผลประโยชนในสงคม

สำาหรบลกษณะสงคมและวฒนธรรมทอาจนำามาใชในการจดทำา และพฒนาหลกสตรนน วชย วงษใหญ (2521 : 59 - 61) ไดแบงเปน 3 ลกษณะ ดงน 1. ลกษณะสากล (Universal) คอ สงทคนสวนใหญยดถอ หรอประพฤตปฏบตเหมอนกนเปนลกษณะทว ๆ ไปในสงคมนน เชน ความเชอ ภาษา ศาสนา ขนบธรรมเนยมประเพณ จากแนวคดน การพฒนาหลกสตรจะตองคำานงถงเอกภาพทางสงคม เชน ภาษาไทย เปนสงจำาเปนสำาหรบคนทกคนในชาต ทจะทำาใหตดตอสอสารกนไดเพอความเขาใจอนดของทกคนฉะนนภาษาไทยจงเปนสงททก ๆ คนจะตองเรยนร และฝกปฏบต เปนตน 2. ลกษณะเฉพาะพเศษ (Specialties) คอ สงทคนในสงคมเชอถอและกระทำากนเปนพเศษ เชน การประกอบอาชพ ความรพเศษของแตละกลม แตละอาชพ การพฒนาหลกสตรและการสอนตามแนวคดประการทสองน จะตองพจารณาถงความแตกตางของแตละทองถนแตละชมชนวามความเชอถอ ความตองการทแตกตางกนไป การจดเนอหาสาระการเรยนการสอนควรจะแตกตางกนไป เพอสงเสรมใหชมชนและทองถน เขามามบทบาทในการพฒนาหลกสตรใหมากขน และสงเสรมความเจรญในอาชพเศรษฐกจและแตละสงคม ใหพฒนาไปสสงคมทกำาลงเปลยนแปลงและสนองความตองการของชมชนนน

3. ลกษณะเลอกสรร (Alternative) ซงเปนวฒนธรรมทกำาลงเปลยนแปลงการพฒนาหลกสตรและการสอน จะตองเปดโอกาสใหผเรยนไดมทางเลอกในการเรยนของเขา เพราะการมโอกาสในการเลอกเกยวกบการเรยนร จะมสวนสงเสรมพฒนาความมอสรเสรและความคดรเรมสรางสรรค ทกคนไมจำาเปนตองเรยนรสงทเหมอน ๆ กน ในเวลาเดยวกนเปนการใหโอกาสผเรยน มเสรภาพในการเลอกเรยนไดอยางอสระตามความถนด ความตองการ และความสนใจของแตละบคคล เพอเปนความเปนตวของตวเองไดในบางโอกาส

พนฐานดานการเมองการปกครอง

บรรพต วระสย และคณะ (2525 : 8) กลาววา การเมอง เปนเรองความสมพนธของมนษยในเรองการบงคบบญชา และถกบงคบบญชาการควบคม และถกควบคม การเปนผปกครองและถกปกครอง และพฤตกรรม หรอกจกรรมทมผลกระทบกระเทอนตอคนสวนใหญ ในสงคมกเปนการเมอง ดงนนการเมองจงเปนเรองของทกคนในสงคมทจะตองเกยวของดวยอยางหลกเลยงไมพน ทกคนจงจำาเปนตองเรยนรเขาใจและปฏบตตนไดอยางถกตองตามลกษณะของระบบการเมองการปกครองในสงคมของตน

ประเทศไทยมการปกครองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยเปนประมข การปกครองระบอบประชาธปไตยนนตองเปนการปกครองทรฐบาลเปนของประชาชน โดยประชาชนและเพอประชาชน จะเหนไดวาประชาชนเปนหวใจสำาคญของการปกครองในระบอบประชาธปไตย เพราะอดมการณของประชาธปไตย คอ ประชาชนเปนผปกครองของตนเอง การทจะทำาใหประชาชนเปนผปกครองตนเองไดนน จำาเปนตองการใหการศกษา ใหประชาชนมความสามารถและคณสมบตทจะปกครองตนเองได

สมพงษ เกษมสน (2518 : 66) กลาววา การจดการศกษาจะตองทำาใหประชาชนเชอมน ดงน

1. ประชาชนทกคนเปนเจาของประเทศ

2. ทกคนมสวนรบผดชอบในการดำารงอยและความเจรญของชาต

3. ประชาชนมสทธและสามารถใชสทธตาง ๆ โดยสจรตอยางเตมท

4. ประชาชนทกคนมหนาทสำาคญ จะตองทำาใหตนเองมความรความสามารถ เพอทจะดำารงชวตได โดยไมเปนภาระแกสงคม และสามารถรกษาผลประโยชนสวนรวมของสงคมไว

5. แตละคนมคณคา และความสำาคญเทาเทยมกน

6. รฐบาลโดยประชาชนจะเกดขนได กไดทแตละคนมสวนเลอกตวแทนเขาไปเปนรฐบาล แสดงความคดเหน รจกเสนอแนะสงทเปนประโยชนตอประเทศชาต ไมนงดดาย เมอเหนวาสงใดทำาใหชมชน สงคม และชาตตองเสยประโยชน จะตองรบหาทางปดเปารวมทงไปละเวนการใชสทธโดยชอบของตน

7. ทรพยากรทงปวงในประเทศเปนสมบตของประชาชน และจะตองใชทรพยากรเหลานนไปในแนวทางทเปนคณคาแกประชาชนเปนสวนรวม

8. กลไกของรฐมไวเพอคมครอง รกษาสทธอนชอบธรรมของประชาชน และเพอใหบรการอนจำาเปนในการดำารงชวตของประชาชนดวย

บนเทง ศรจนทราพนธ (2519 : 245) กลาววา การศกษาจงมบทบาทในการสรางสรรคคนใหเปนนกประชาธปไตย หลกสตรการศกษาตองใหความรความเขาใจ ในเรองการเมองและการปกครองประเทศ ผเกยวของในการจดทำาและพฒนาหลกสตร นกการศกษา ครอาจารย ควรจะไดพจารณาหลกสตรในเรองตอไปน

1. หลกสตรเกยวกบการปกครอง การเมองของประเทศ ไมควรจะพสดารเกนไปหรอไกลเกนตวเดกแตละระดบการศกษา

2. หลกสตรควรปลกฝงใหเดกปฏบตตนเปนพลเมองด และตระหนกวาตนเองเปนหนวยหนงของสงคม ควรทจะทำาประโยชนใหแกสงคม

3. หลกสตรควรเนนหลกไปในทางใหไดผลทางปฏบต เชน การจดรปรฐบาลนกเรยนขนในโรงเรยน มใชผลแตทางทฤษฎและการทองจำา

4. หลกสตรการปกครอง ควรชวยกระตนใหเกดความรบผดชอบ ตอการปกครองในอนาคต

5. หลกสตรควรชวยใหเดกไดเขาใจแกนแท ของการปกครองระบอบประชาธปไตย “การปกครองโดยยดถอเสยงสวนใหญ แตตองคำานงถงสทธของเสยงสวนนอย” ดวยเสยงสวนใหญทยดถอนน ควรเปนเสยงทเกดจากการใชปญญาอยางมเหตผล ซงเปนประโยชนแกสงคมทงประเทศมใชเพอประโยชนเฉพาะตน หรอสงคมสวนนอยทตนเองจะมสวนไดรบผลประโยชนเสยงสวนใหญทถกยอมรบนนจะตองคำานงถงสทธของเสยงสวนนอยจงจะนบวา เปนการปกครองระบอบประชาธปไตยอยางแทจรง

สรปไดวาระบอบการเมองและการปกครองของประเทศ จะตองนำาไปกำาหนดไวในหลกสตรในรปของจดมงหมาย เนอหา ประสบการณ และกระบวนการเรยนการสอน เพอใหผเรยนไดมคณลกษณะพลเมองด เหมาะสมกบสงคมของตน

พนฐานดานจตวทยา

จตวทยา หมายถง วทยาศาสตรสาขาหนงซงเกยวกบพฤตกรรมของมนษยและสตวในการสรางหลกสตรขนนนกเพอใชในการใหการศกษาแกคน ผสรางหลกสตรจงควรใหความสนใจพฤตกรรมโดยธรรมชาตของคนหรอผเรยนทจะศกษาตามหลกสตรนน การสรางหลกสตรทสอดคลองกบหลกจตวทยา จะชวยใหหลกสตรนนเหมาะสมสอดคลองกบธรรมชาตผเรยน สำาหรบบทบาทของจตวทยาทมตอหลกสตรอาจแบงได 3 ดาน คอ

1. บทบาทของจตวทยาตอจดมงหมายของหลกสตร เมอจดมงหมายของหลกสตรเปนสงกำาหนดคณลกษณะของผลผลตหรอผจบหลกสตร การกำาหนดคณลกษณะนนยอมจะตองคำานงถงความพรอมพฒนาการของวยผเรยนดวย เพอใหจดมงหมายของหลกสตรสอดคลองกบวยผเรยนไมเปนการฝนธรรมชาต

2. บทบาทของจตวทยาทมตอนกการศกษา ในดานนนกการศกษาจะนำาความรทางจตวทยาไปศกษาเดก และนำาขอมลทไดมาชวยในการตดสนใจ เลอกวธสอน วธการปกครอง การจดชนเรยน การกำาหนดเนอหาและประสบการณ ตลอดจนการสรางหนงสอแบบเรยน แบบฝกหดและหนงสออานประกอบ เปนตน

3. บทบาทของจตวทยาทมตอครผสอน ในดานนครสามารถใชความร ขอคด และวธการทางจตวทยาเปนเครองชวยในการรจกธรรมชาตของผเรยน วธการเรยนของนกเรยนและนำามาใชในการเตรยมการสอน การจดกระบวนการเรยนการสอนของคร

ขอควรคำานงถงในการกำาหนดหลกสตรใหสอดคลองกบจตวทยาพฒนาการ

(1) พฒนาการของเดกแตละวยมลกษณะเฉพาะและแตละวยจะแตกตาง การกำาหนดหลกสตรจะตองคำานงถงวฒภาวะของผเรยน

(2) การกำาหนดหลกสตร ควรคำานงถงผลของพฒนาการในทกดานของผเรยน ทงในดานกาย อารมณ สงคม และสตปญญา

(3) ควรกำาหนดขอบเขต เนอหาสาระ และประสบการณใหกวางขวางในระยะตนของการศกษา แลวคอย ๆ ละเอยดลกซงตอไป

(4) กำาหนดเนอหาสาระ หรอประสบการณอยางมระบบ มลำาดบขน สอดคลองกบพฒนาการเดก

(5) ควรคำานงถงความตอเนองของประสบการณ

(6) ควรคำานงถงความแตกตางระหวางบคคลและทางเพศ

(1) สภาพทชวยใหเกดการเรยนร ยอมประกอบดวยสถานการณทเปนปญหา

(2) การเรยนรเกดจากการแกปญหาและมการกระทำากจกรรม

(3) การเรยนเปนการสนองทงตวเดก มใชสวนใดสวนหนง

(4) การเรยนนนผเรยนจะตองสมพนธกบสงแวดลอม

(5) ความคดรเรมเปนสวนประกอบของการเรยน

(6) การเรยนจะมผลด เมอมความพรอม (วย ความตองการ ความถนด ความสนใจ)

(7) การเรยนควรเปนสงทมความหมาย และเรยนจากสวนรวมไปหาสวนยอย

(8) แรงจงใจชวยใหเกดความพรอมในการเรยน

ขอควรคำานงถงในการกำาหนดหลกสตรใหสอดคลองกบจตวทยาการเรยนร

พนฐานดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

วทยาศาสตร หมายถง ความรสะสมเกยวกบธรรมชาตและประสบการณธรรมชาต อนเปนผลมาจากการศกษาคนควาอยางเปนระเบยบแบบแผนรวมทงกระบวนการหาความรทางวทยาศาสตร ซงความหมายของวทยาศาสตรจะครอบคลมองคประกอบดงแผนภมท 8

แผนภมท 8 ความหมายของวทยาศาสตร

วทยาศาสตร

ความรทางวทยาศาสตร

กระบวนการหาความรทางวทยาศาสตร

วธการทางวทยาศาสตร

เจตคตทางวทยาศาสตร

ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร

เทคโนโลย หมายถง การนำาวทยาศาสตรซงเปนความรทไดจากการคนควาคนพบมาประยกตใชตามตองการของมนษยเพอแกปญหาทเกดขน และเพออำานวยความสะดวกในการดำารงชวตอยางมประสทธภาพ ซงการนำาไปใชจะตองมการพจารณาอยางรอบคอบและใชอยางเหมาะสมสอดคลองกบวฒนธรรมของทองถน

เทคโนโลย ประกอบดวยองคประกอบ 2 สวน ไดแก สวนทเปนนามธรรมเปนความร ความคดทจะนำาความรทางวทยาศาสตรมาประยกตสรางเครองมออปกรณหรอวสดในการทำางานหรอแกปญหาและอกสวนไดแกสวนทเปนรปธรรม ไดแก เครองมอ อปกรณ หรอวสดทสรางขนเพอใชในการทำางานแกปญหาการดำารงชวตอยางมประสทธภาพ

สนนท บราณรมยและคณะ (2542 : 5 – 7) กลาวถงประโยชนของวทยาศาสตรและเทคโนโลยไวดงน

1. วทยาศาสตรและเทคโนโลย ทำาใหมการพฒนาการดานโภชนาการ คอ มนษยมความร ความเขาใจเกยวกบอาหารทมประโยชนตอรางกาย รจกการเลอกซอ จดหา เพอการบรโภคทถกตอง ทำาใหมนษยมพฒนาการทางดานรางกาย และสตปญญาเจรญขนเปนลำาดบ หลกเลยงอาหารทไมมประโยชน เชน อาหารสก ๆ ดบ ๆ อาหารทเปนพษ อาหารทใสสารเคมโดยไมจำาเปนเหลานเปนตน

2. วทยาศาสตรและเทคโนโลย ทำาใหการพฒนาทอยอาศยทดขน สมยโบราณมนษยอาศยอยในถำา ใตตนไม หรอสงกอสรางทสรางขนมาอยางงาย ๆ จากวสดทหาได เชน ดอกไม ใบตอง ตอมาไดพฒนาการกอสรางใหมความคงทนแขงแรงขนจนมความสะดวกสบาย ปลอดภย และถกตองตามหลกสขอนามย

3. วทยาศาสตรและเทคโนโลย ทำาใหมการพฒนาดานการแพทยและสาธารณสข มนษยสมยกอนเมอเกดโรคระบาด เชน อหวาตกโรค ฝดาษ ทำาใหมนษยลมตายเปนจำานวนมาก แตในปจจบนมนษยมการพฒนาดานการแพทยและสาธารณสข ทำาใหสามารถควบคมและสามารถรกษาโรคตดตอเหลานได จนโรคบางโรคหายไปจากโลกนได การวนจฉยดวยเครองมอททนสมย เชน อลตราซาวน

เอกซเรยคอมพวเตอร และอน ๆ ทำาใหการวนจฉยโรคถกตอง แมนยำา ทำาใหแพทยสามารถวางแผนวธการรกษาโรคไดถกตองและมประสทธภาพ การรกษาโรคมการพฒนาเจรญขน เชน การผลตยา การผาตดดวยแสงเลเซอร การผาตดโดยใชคอมพวเตอร การรกษาโรคดวยรงส การรกษาโดยใชยาทมคณภาพ สำาหรบวธการปองกนโรคมนษยกสามารถผลตวคซนปองกนโรคตาง ๆ ได เชน วคซนปองกนโรคตบอกเสบ วคซนปองกนโรคโปลโอเหลานเปนตน

4. วทยาศาสตรและเทคโนโลย ทำาใหมการพฒนาดานเครองนงหมททนสมย และเหมาะสมกบรางกาย ซงตางจากมนษยสมยกอนทใชใบไม เปลอกไม หนงสตวเปนวสดเพอทำาเปนเสอผา ตอมามนษยรจกเสนใยตาง ๆ จากฝาย จากรงไหมและอน ๆ มาตดเยบเปนเสอผาดวย และเมอมนษยสามารถผลตเสนใยสงเคราะหทำาใหสามารถผลตเสอผาดวยเครองจกรททนสมยและสามารถผลตไดปรมาณมากมายจนเกดความตองการของมนษยในปจจบน

5. วทยาศาสตรและเทคโนโลย ทำาใหมการพฒนาดานการสอสารโทรคมนาคมไดอยางมประสทธภาพจนไดสมญานามวา “ยคโลกาภวตน” คอ มนษยสามารถตดตอสอสารถงกนและกนทวทงโลกไดอยางรวดเรว และถกตองโดยใชวธการสอสารดาวเทยม การสอสารดวยใยแกวนำาแสงทำาใหระบบสอสารดวยโทรศพท วทยโทรทศน โทรเลข โทรสาร และอน ๆ เปนไปอยางมประสทธภาพ มความ ถกตองแมนยำาและรวดเรว

6. วทยาศาสตรและเทคโนโลย ทำาใหมการพฒนาดานการคมนาคมและการขนสง การคมนาคมและการขนสงในสมยโบราณมปญหามากมาย เชน ถนนไมมคณภาพ ยานพาหนะลาสมยแตในปจจบนถนนหนทาง ยานพาหนะไดพฒนาไปไดอยางมคณภาพ เชน รถไฟฟา เครองบน เรอเดนสมทร ยานพาหนะเหลาน ชวยใหการคมนาคมและการขนสงมความสะดวก ปลอดภยและรวดเรว

7. วทยาศาสตรชวยใหมนษยสามารถแกปญหาตาง ๆ ไดอยางมประสทธภาพ โดยกระบวนการทางวทยาศาสตรหรอวธการแกปญหาโดยใชวการทางวทยาศาสตรซงประกอบดวยปญหา การรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมลและการสรปผล ซงการแกปญหาเปนขนตอนดงนทำาใหมนษยหาวธการแกปญหาทดทสด

8. วทยาศาสตรชวยใหมนษยเกดเจตคตทางวทยาศาสตร คอ ทำาใหมนษยเปนคนมเหตผล มความอยากรอยากเหน มความใจกวาง มความเพยรพยายาม มความซอสตยสจรต

9. วทยาศาสตรชวยใหเขาใจปญหาสงแวดลอม ซงจะทำาใหมนษยรจกกระบวนการทจะทำาใหโลกเกดความสมดลตามธรรมชาต และทำาใหมนษยตระหนกทจะไมทำาลายสงแวดลอมเหลาน เปนตน

เมอวทยาศาสตรและเทคโนโลยมประโยชนตอมนษยในการพฒนาคณภาพชวต การจดทำา และพฒนาหลกสตรซงตองนำาวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาบรรจไวในหลกสตร อยางนอย 2 ลกษณะ ดงน

1. นำาความรทางวทยาศาสตรทเหมาะสมกบผเรยนและสงคมมากำาหนดในเนอหาของหลกสตร

2. นำากระบวนการหาความรทางวทยาศาสตรมาใชในการจดการเรยนรหรอกจกรรมการเรยนการสอน เพอสรางนสยในการแกปญหาและการสรางเจตคตทางวทยาศาสตร

เนอหา 2.4 เรอง รปแบบการพฒนาหลกสตร

รปแบบการพฒนาหลกสตร จะแสดงแนวคดเพอเปนแนวทางการดำาเนนการพฒนาหลกสตรอยางเปนระบบ รปแบบการพฒนาหลกสตรทเหมาะสมยอมจะสงผลถงคณภาพของหลกสตรอยางเปนระบบ ดงนนจงควรศกษาทำาความเขาใจรปแบบการพฒนาหลกสตร ทนกพฒนาหลกสตรไดเสนอแนวทางไว เพอเปรยบเทยบ ปรบปรง กำาหนดรปแบบทเหมาะสมกบสภาพความเปนจรงของชวตและสงคมของเรา

1. รปแบบของไทเลอร

ไทเลอร (Tyler. 1971 : 1 – 2) กลาววา ในการพฒนาหลกสตรนนควรจะตอบคำาถามพนฐานได 4 ประการ คอ

(1) มจดมงหมายทางการศกษาอะไรบางทโรงเรยนตงใจจะกอใหเกดแกผเรยน

(2) มประสบการณทางการศกษาอะไรบางทโรงเรยนควรจดขนเพอชวยใหบรรลจดมงหมายทกำาหนดไว

(3) จะจดประสบการณทางการศกษาอยางไรจงจะมประสทธภาพ

(4) ประเมนผลประสบการณอยางไรจงจะตดสนใจไดวาบรรลถงจดมงหมายทกำาหนดไว

หากพจารณาคำาถามดงกลาวมา จะเหนวาเปนคำาถามทแสดงองคประกอบของหลกสตรและยงแสดงลำาดบขนกระบวนการพฒนาหลกสตรดวย เพราะไทเลอรเหนวาจะตองตอบคำาถามเรยงลำาดบไปจากขอแรกซงเปนขอทสำาคญและเปนหลกในการตอบคำาถามขอตอ ๆ มา รปแบบการพฒนาหลกสตรของไทเลอรอาจจดเปนขนตอนไดดงน

1.1 กำาหนดจดมงหมาชวคราว รปแบบของการพฒนาหลกสตรของไทเลอรนน “สวนทไดรบความสนใจมากทสดจากนกการศกษา ไดแก สวนแรกของรปแบบทกลาวถงการเลอกสรรจดมงหมาย” (ธวชชย ชยจรฉายากล 2527 : 150) โดยครงแรกจะเปนการกำาหนดจดหมายชวคราวขนกอน จดหมายชวคราวของหลกสตรนนจะกำาหนดขนโดยอาศยขอมลเกยวกบผเรยน สงคม และเนอหาวชาเปนพนฐาน

1.2 กำาหนดจดมงหมายทแนนอน จดมงหมายทแนนอนเกดจากการนำาเอาจดมงหมายชวคราวไปตรวจสอบ กลนกรองดวยทฤษฎการเรยนร ปรชญาการศกษา และปรชญาสงคม แลวปรบปรงใหเหมาะสมสอดคลองกน

1.3 เลอกประสบการณการเรยนร

1.4 กำาหนดประสบการณการเรยนร

1.5 กำาหนดการประเมนผล

รปแบบการพฒนาหลกสตรของไทเลอร มกระบวนการดงแผนภมท 9

แผนภมท 9 รปแบบการพฒนาหลกสตรของไทเลอร

แหลงขอมลนำามากำาหนดจดมงหมายชวคราว

ผเรยน

สงคม

เนอหาวชา

ตรวจสอบกลนกรอง

จดมงหมายชวคราว

ทฤษฎการเรยนรปรชญาการศกษา

ปรชญาสงคม

จดมงหมายชวคราว

จดมงหมายแนนอน

เลอกประสบการณการเรยนรจดประสบการณ การเรยนร

กำาหนดการประเมนผล

องคประกอบ

หลกสตร

2. รปแบบของทาบา

ทาบา (Taba. 1962 : 12) ไดเสนอกระบวนการพฒนาหลกสตรเปนขน ๆ ดงน

2.1 สำารวจความตองการและความจำาเปนตาง ๆ ของสงคม

2.2 กำาหนดจดมงหมายทสอดคลองกบความตองการของสงคม

2.3 คดเลอกเนอหาสาระ หรอวชาความรทจะนำามาสอนและสอดคลองกบจดมงหมายทตงไว

2.4 จดระเบยบ จดลำาดบ แกไขปรบปรงเนอหาสาระทคดเลอกไว

2.5 คดเลอกประสบการณเพอการเรยนรตาง ๆ ซงจะจำามาเสรมเนอหาสาระใหสมบรณ

2.6 จดระเบยบ จดลำาดบ แกไขปรบปรงประสบการณตาง ๆ ในอนทจะชวยใหผเรยนเกดความคดรวบยอดและเจตคตทด เปนขนตอนการวางแผนแปลงเนอหาทจะตองสอนไปสประสบการณในการเรยนรทเหมาะสม

2.7 กำาหนดสงทจะตองประเมน จากเนอหาสาระประสบการณทกำาหนดไวนน ตลอดจนกำาหนดวธหรอแนวทางในการประเมนผล

แนวคดการพฒนาหลกสตรของทาบาจะเหมอนกบลำาดบขนของไทเลอรเปนสวนใหญและจาก “กระบวนการพฒนาหลกสตรททาบาไดเสนอไว 7 ขน เปนกระบวนการทมความเกยวของเฉพาะการพฒนาเอกสารหลกสตรเทานน ไมไดครอบคลมถงการใชหลกสตรและการประเมนผลหลกสตรเลย” (สงด อทรานนท 2527 : 37)

รปแบบการพฒนาหลกสตรของทาบามกระบวนการดง แผนภมท 10

แผนภมท 10 รปแบบการพฒนาหลกสตรของทาบา

สำารวจความตองการและความจำาเปนของสงคม

กำาหนดจดมงหมาย

คดเลอกเนอหา

จดระเบยบลำาดบเนอหา

กำาหนดประสบการณการเรยนร

จดระเบยบลำาดบประสบการณการเรยนร

กำาหนดสงทตองการประเมนและวธประเมนผล

3. รปแบบของสงด อทรานนท

สงด อทรานนท (2527 : 38) ไดเสนอวากระบวนการพฒนาหลกสตร ควรม 7 ขน ดงน

3.1 วเคราะหขอมลพนฐานเพอการพฒนาหลกสตร

3.2 กำาหนดจดมงหมายของหลกสตร

3.3 คดเลอกและจดเนอหาสาระและประสบการณการเรยนร

3.4 กำาหนดมาตรการวดและประเมนผล

3.5 นำาหลกสตรไปใช

3.6 ประเมนผลหลกสตร

3.7 ปรบปรงแกไขหลกสตร

สำาหรบการแกไขปรบปรงหลกสตรนน จะตองปรบปรงทขนตอนใดของกระบวนการพฒนาหลกสตรกได แตเมอเรมปรบปรงทขนตอนใดแลว จะตองพจารณาปรบปรงขนตอนอนทมผลกระทบกนทงหมดดวย

กระบวนการพฒนาหลกสตรตามรปแบบของ สงด อทรานนท จะมความตอเนองสมพนธกนอยางเปนวฏจกร ดงแผนภมท 11

แผนภมท 11 วฎจกรของกระบวนการพฒนาหลกสตร

วเคราะห ขอมลพนฐาน

ปรบปรง

แกไข

กำาหนดมาตรการ วดและ

ประเมนผล

กำาหนด

จดมงหมาย

ประเมนผล

การใชหลกสตร นำาหลกสตร

ไปใช

คดเลอกและ จดเนอหา

สาระทมา : สงด อทรานนท (2527

: 39)

4. รปแบบของเซเลอร อเลกซานเดอร และลวส

เซเลอร อเลกซานเดอร และลวส กลาววาระบบหลกสตรมองคประกอบดงแผนภมท 12

แผนภมท 12 องคประกอบของระบบหลกสตรของเซเลอร อเลกซานเดอร และลวส

แรงผลกดนภายนอก - ขอบญญตกฎหมาย - งานวจย - ความรเฉพาะสาขา วชาชพ

ผรบ

การศกษา

จดมงหมาย

และวตถประสงค

การออกแบบหลกสตรการนำาหลกสตรไปใชกระบวนการ

ประเมนผล

ความกาวหนา ผไดรบ

การศกษา

พนฐานของหลกสตร - สงคม - ผเรยน - ความรวชาการ

ทมา : เซเลอร อเลกซานเดอร และลวส (1981 : 29)

จากแผนภมท 12 กระบวนการของหลกสตรกคอกระบวนการพฒนาหลกสตร จงสรปไดวา กระบวนการพฒนาหลกสตรของเซเลอร อเลกซานเดอร และลวส มดงน

4.1 กำาหนดจดมงหมายและวตถประสงคหลกสตร

4.2 ออกแบบหลกสตร

4.3 นำาหลกสตรไปใช

4.4 การประเมนผล

ในกระบวนการพฒนาหลกสตรนน เซเลอร อเลกซานเดอร และลวส เหนวาสงทมอทธพลในกระบวนการพฒนาหลกสตรม 2 ประการ คอ พนฐานของหลกสตร ไดแก สงคมผเรยน และความรทางวชาการ และอกประการคอแรงผลกดนภายนอก ไดแก ขอบญญตของกฎหมายทเกยวของ งานวจย และความรเฉพาะสาขาวชาชพ ดงนนการพฒนาหลกสตรจงตองคำานงถงและใหสอดคลองกบสงทมอทธพลดงกลาว กระบวนการพฒนาหลกสตรของ เซเลอร อเลกซานเดอร และลวส สามารถขยายความไดดงแผนภมท 13

แผนภมท 13 กระบวนการพฒนาหลกสตรของ เซเลอร อเลกซานเดอร และลวส

จดมงหมาย และ

วตถประสงค

การออกแบบหลกสตร - รบผดชอบวางแผน หลกสตร เปนผตดสนใจออกแบบหลกสตร

- นโยบายการเมองและสงคมมผลตอการตดสนใจออกแบบหลกสตรในลำาดบสดทาย

การนำาหลกสตรไปใช - ผสอนเปนผรบผดชอบตดสนใจเกยวกบการเรยนการสอน

- วางแผนหลกสตรเสนอแนะวธสอนตาง ๆ ใหเลอก พรอมทงขอเสนอแนะเกยวกบทรพยากรสอการจดการ เปนการสงเสรมเสรภาพและความยดหยนแกครและผเรยน

การประเมนผลหลกสตร - ผสอนเปนผรบผดชอบเกยวกบการดำาเนนงานประเมนผลความกาวหนาของผเรยน - ผรบผดชอบการพฒนาหลกสตรเปนผประเมนแผนหลกสตร - ขอมลทไดจากการประเมนผล จะเปนพนฐานการตดสนใจพฒนาหลกสตรครงตอไป

ทมา : เซเลอร อเลกซานเดอร และลวส

5. รปแบบการพฒนาหลกสตรแบบครบวงจร

วชย วงษใหญ (2530 : 62) ไดเสนอรปแบบการพฒนาหลกสตรทเปนระบบ มกระบวนการทำางานตอเนอง ครบวงจร โดยกลาววา กระบวนการพฒนาหลกสตรประกอบดวย 3 ระบบ คอ ระบบรางหลกสตร ระบบการนำาหลกสตรไปใชและระบบการประเมนหลกสตร

กจกรรมของแตละระบบ มดงน1. ระบบรางหลกสตร เปนกระบวนการของการศกษาขนพนฐาน ทเรยกวา

สงกำาหนดหลกสตร การกำาหนดรปแบบหลกสตร ตรวจสอบคณภาพหลกสตร และปรบแกกอนนำาไปใช

2. ระบบการใชหลกสตร เปนกระบวนการของการอนมตหลกสตร การวางแผน การใชหลกสตร และการนำาหลกสตรไปใชจรงในโรงเรยน ซงเปนขนตอนของการบรหารหลกสตร

3. ระบบการประเมนหลกสตร เปนขนสดทายของกระบวนการ ประกอบดวยการวางแผนประเมน การเกบขอมล วเคราะหขอมล และรายงานขอมล ขอมลทไดจากการประเมนผลหลกสตรจะยอนกลบไปปรบปรงแกไขกระบวนการของระบบตาง ๆ ตอไป

กระบวนการของการพฒนาหลกสตรแบบครบวงจรมลกษณะดงแผนภมท 14

แผนภมท 14 รปแบบการพฒนาหลกสตรแบบครบวงจรของ วชย วงษใหญ

1. การอนมตหลกสตร หนวยงาน กระทรวง ทบวง

2. การวางแผนการใชหลกสตรประชาสมพนธหลกสตรเตรยมความพรอมของบคลากร งบประมาณ วสดหลกสตร บรการสนบสนน อาคารสถานท ระบบบรหาร การอบรมเชงปฏบตการ การตดตามผลการใชหลกสตร

3. การบรหารหลกสตร การดำาเนนการตามแผน กจกรรมการเรยนการสอน การจดตารางสอน แผนการสอน คมอผเรยน ความพรอมของผสอน ความพรอมของผเรยน การประเมนผลการเรยน

ระบบการใชหลกสตร

1. วางแผนการประเมน ประเมนยอย ประเมนรวบยอด ระบบหลกสตร เอกสารหลกสตร ระบบการบรหาร การสอนของผสอน ผลสมฤทธผเรยน

2. แผนการเกบขอมล

3. การวเคราะหขอมล

4. รายงานขอมล

1. สงกำาหนดหลกสตรวชาการสงคมเศรษฐกจการเมอง

2. รปแบบของหลกสตร หลกการ โครงสราง องคประกอบหลกสตร เนอ ประสบการณการเรยนการประเมนผล

3. ตรวจสอบคณภาพหลกสตรผเชยวชาญ การสมมนาทดลองนำารองการวจย

4. ปรบแกกอนใชคณะกรรมการ

ระบบการประเมนหลกสตร

ระบบรางหลกสตร

การปรบปรงแกไขทมา : วชย วงษใหญ

(2530 : 79)

เนอหา 2.5 เรองลำาดบขนกระบวนการพฒนาหลกสตร

รปแบบการพฒนาหลกสตรตามแนวคดนกพฒนาหลกสตรทกลาวมา อาจสรปลำาดบขนกระบวนการไดดงตอไปน

1. รวบรวมขอมลทเปนประโยชนตอการพฒนาหลกสตร ขอมลทเปนประโยชนในการพฒนาหลกสตร ไดแก ขอมลพนฐานจากผเรยน สงคม วฒนธรรม เศรษฐกจ การเมอง การปกครอง ปรชญาการศกษา เนอหาวชาการ และงานวจยกบงานใชหลกสตรทตองการพฒนา เปนตน ขอมลทรวบรวมไดควรเปนขอมลทงดานสภาพปจจบน ปญหา ความตองการในอนาคต โดยวเคราะหไดมาอยางกวางขวาง ครอบคลมและเชอถอได

2. กำาหนดหรอพฒนาองคประกอบของหลกสตร ขอมลทรวบรวมและวเคราะหไดจากกระบวนการขนแรก จะถกนำามาพจารณาประกอบการกำาหนด หรอพฒนาองคประกอบของหลกสตร เพอใหหลกสตรทไดรบการพฒนามคณคา เหมาะสมกบสภาพการณปจจบนและแนวโนมในอนาคต สอดคลองกบความตองการของสงคม ขนนสามารถเรยกไดวาเปนการออกแบบหลกสตร สงทจะกำาหนดมดงน

2.1 จดมงหมายหลกสตร

2.2 คดเลอกและจดลำาดบเนอหา

2.3 คดเลอกและจดลำาดบประสบการณการเรยนร

2.4 กำาหนดเกณฑและแนวทางการประเมนผล เนอหาประสบการณการเรยนร

3. ตรวจสอบคณภาพของหลกสตรฉบบราง เปนกระบวนการตรวจสอบคณภาพของหลกสตรกอนประกาศใชในโรงเรยนทวไป การตรวจสอบจะทำาไดดงน

3.1 ทบทวนและประเมนสาระขององคประกอบหลกสตรทรางขน เปนเอกสารหลกสตรประเภทตาง ๆ โดยอาจใหบคคลทเกยวของกบการใชหลกสตรหลายฝายและผเชยวชาญพจารณาวเคราะหวจารณ แลวปรบปรง

3.2 สรางเอกสารหลกสตรและวสดหลกสตรตนแบบทสอดคลองกบแนวทางของหลกสตรฉบบใหม เพอนำาไปทดลองใช

3.3 นำาหลกสตรทพฒนาแลวไปทดลองใช ในโรงเรยนทดลองจำานวนหนง เพอใหเกดความแนใจและเปนการตรวจสอบปญหา สาระของหลกสตร เอกสารหลกสตร และวสดหลกสตรตนฉบบ ปรบปรงแกไข เพอนำาหลกสตรไปใชในโรงเรยนทวไป

4. นำาหลกสตรไปใชในโรงเรยนทวไป เปนการนำาแนวคดไปสการปฏบตตอผเรยน แนวปฏบตการใชหลกสตร มดงน

4.1 การเตรยมการใชหลกสตร ไดแก การประชาสมพนธ การสรางเอกสารหลกสตร วสดหลกสตร เตรยมเครองมอเครองใช อาคารสถานท และการจดเตรยมงบประมาณ เพอใหสอดคลองกบหลกสตรฉบบใหม

4.2 การอบรมการใชหลกสตรฉบบใหม เพอใหผเกยวของจะได นำาแนวคดของหลกสตรไปปฏบตไดตรงตามเจตนาของหลกสตรไดถกตอง เชน อบรมผบรหารการศกษาระดบตาง ๆ การอบรมครผสอน เปนตน สาระในการอบรมจะเปนไปตามบทบาทหนาทของบคคลทเกยวของกบการใชหลกสตรนน

4.3 การบรหารหลกสตร เปนกระบวนการปฏบตตามแผนการใชหลกสตร ตามบทบาทหนาทของผใชหลกสตร เชน หนวยงานตนสงกดโรงเรยนสนบสนนดานงบประมาณตดตามและนเทศ ผบรหารโรงเรยนอำานวยความสะดวก ควบคม กำากบ ตดตามและนเทศครผสอนทำาหนาทปฏบต การสอน เปนตน

5. ประเมนโครงการพฒนาหลกสตร การประเมนผลนเปนการประเมนทงกระบวนการและผลผลต การประเมนกระบวนการ เปนการประเมนขนตอนตาง ๆ ของกระบวนการพฒนาหลกสตรทงหมดวามสวนบกพรองขนตอนใด มากนอยเพยงใด สำาหรบการประเมนผลผลตนน คอ การประเมนผเรยนเพอตรวจสอบวาผเรยนบรรลจดมงหมายหลกสตรมากนอยเพยงใด ผลการประเมนทงสองกรณ จะนำาไปใชในการปรบปรง แกไข และพฒนาหลกสตรครงตอไป

กระบวนการพฒนาหลกสตาทกลาวมานน วลลภ กนทรพย กลาววาสามารถแบงกระบวนการพฒนาได 2 ระดบ ดงน

1. ระดบแรก หมายถง การพฒนาทตวหลกสตรเอง คอ หลกสตรยอมประกอบดวยหลกการ จดหมาย จดประสงคระดบตาง ๆ โครงสรางและเนอหาวชา ตลอดจนแนวทางการประเมนผล สงตาง ๆ เหลาน เมอกำาหนดหรอจดทำาขนมาแลว อาจยงขาดความเหมาะสมความสอดคลองกลมกลนกน หรอความครบถวนรบกน ดงนนเราอาจจะตองมการปรบปรงสวนนำาของหลกสตร ไดแก หลกการ จดหมายหรอจดประสงคเพอใหเหมาะสมกบสภาพความตองการของสงคมยงขน เพอใหเกดความสมบรณในตวของหลกสตรเอง ซงจะมผลทำาใหหลกสตรมประสทธภาพยงขน การดำาเนนการเชนนเปนการพฒนาทตวหลกสตรเอง

2. ระดบทสอง หมายถง การพฒนาในดานการนำาหลกสตรไปใช ไดแก การปรบปรงในดานการจดการศกษาตามหลกสตรซงครอบคลมการจดโรงเรยน การจดการเรยนการสอน การจดบคลากร และวสดอปกรณในการเรยนการสอนตลอดจนการวดและการประเมนผลการศกษา อนเปนลกษณะของการนำาหลกสตรไปใชจรง ๆ ในโรงเรยน เพอใหผเรยนเกดคณลกษณะตามทหลกสตรกำาหนดเอง การดำาเนนการเชนนเปนการพฒนาดานการนำาหลกสตรไปใช ซงถอเปนการพฒนาหลกสตรอกแงหนง (วลลภ กนทรพย 2529 : 4)

เนอหา 2.6 เรองหลกการพฒนาหลกสตร

กระบวนการพฒนาหลกสตร จะสามารถพฒนาหลกสตรไดอยางมประสทธภาพขนอยกบการมหลกการพฒนาหลกสตรทดดวย หลกการพฒนาหลกสตรทควรคำานงมดงตอไปน

1. “การพฒนาหลกสตรมจดมงหมายเพอพฒนาคน” (ปรชา ธรรมา 2519 : 84) เพราะหลกสตรสรางขนเพอใชกบคน การสรางหลกสตรกคอการสรางคน การปรบปรงเปลยนแปลงหลกสตรกคอการปรบปรงเปลยนแปลงคน เมอเปนเชนนนกพฒนาหลกสตรจงตองระลกอยเสมอวาการกระทำาใด ๆ ไมวาตอสวนใดหรอทกสวนของหลกสตรยอมหมายถงกระทำาตอคน นกพฒนาหลกสตรจงจำาเปนตองเขาใจกอนวาคน (ผเรยน) เปนอยางไร มสภาพธรรมชาตอยางไร มความสนใจความตองการอยางไร

หลกการนจะชวยในการพฒนาหลกสตร โดยเฉพาะในสวนทเกยวกบจดมงหมายและกระบวนการเรยนการสอน

2. การพฒนาหลกสตรจะตองคำานงถงสภาพปญหา และผลผลตของหลกสตรคอผเรยน ผเรยนเปนสวนหนงของสงคมการดำาเนนการปรบปรงเปลยนแปลงหลกสตรจงตองคำานงถงสภาพปญหา และความตองการ สภาพปญหาและความตองการของสงคมมหลายดาน เชน ดานปรชญาการศกษา ดานวฒนธรรม เศรษฐกจ การเมองการปกครอง ดานวทยาการและเทคโนโลย เปนตน ขอมลจากสภาพปญหาและความตองการของสงคมจะเปนพนฐานการกำาหนดองคประกอบของหลกสตร

3. การพฒนาหลกสตร จะตองพจารณาทกสวนขององคประกอบหลกสตร เพราะองคประกอบของหลกสตรทกองคประกอบมความสมพนธสอดคลองกน การปรบปรงเปลยนแปลงองคประกอบสวนใดสวนหนงยอมมผลกระทบตอสวนอน ๆ ดวยเสมอ ดงนนการปรบปรงหรอการเปลยนแปลงหลกสตรแมเพยงบางองคประกอบของหลกสตรกตาม จะตองพจารณาผลกระทบและปรบปรงองคประกอบอนใหสอดคลองสมพนธกนดวย

4. การพฒนาหลกสตรเปนกระบวนการตอเนอง หยดนงไมได ทงนเพราะสงคมมการเปลยนแปลงตลอดเวลา ยงสงคมเปลยนแปลงพฒนาไปเรวเพยงใด หลกสตรกจำาเปนตองพฒนาตามไปใหทนสภาพการณทเปลยนแปลงนนดวย หลกสตรจงตองมการพฒนาอยตลอดเวลาอยางตอเนอง ซงจะชวยลดชองวางระหวางการศกษาในโรงเรยนกบสภาพความเปนจรงของสงคมกระบวนการพฒนาหลกสตรจงมลกษณะเปนวฎจกร

5. การพฒนาหลกสตรควรประกอบดวยบคคลหลายฝาย แตเดมการสรางและพฒนาหลกสตรมกจะเปนหนาทของเจาหนาทกระทรวงศกษาธการ หรอนกการศกษาเทานน ซงตามอดมคตของการพฒนาหลกสตรแลว บคคลผมสวนรวมในการพฒนาหลกสตรควรจะมหลายฝายดวยกน ทงนเพอจะใหไดหลกสตรทสอดคลองกบผเรยน สงคม ทงระดบทองถน ประเทศชาต และความเจรญกาวหนาทางวชาการ บคคลผควรมสวนรวมในการสรางหรอพฒนาหลกสตร ไดแก คร ผบรหารการศกษา ผเชยวชาญแตละเนอหาวชา ผเชยวชาญดานหลกสตร เจาหนาทกระทรวงศกษาธการ ตวแทนประชาชน และผเรยน เปนตน โดยแตละฝายจะมบทบาทในการพฒนาหลกสตรแตกตางกน

6. การพฒนาหลกสตรตองคำานงถงความตอเนองของระดบการศกษา การจดการศกษาแตละระดบนนจะมความสมพนธตอเนองกน เชน ระดบมธยมศกษาจะรบผเรยนตอจากระดบประถมศกษา หลกสตรประถมศกษาจะตองเตรยมใหมพนฐานตอการศกษาตามหลกสตรมธยมศกษาได เปนตน เมอเปนเชนนหลกสตรแตละระดบการศกษาจงควรตอเนองสมพนธกน การพฒนาหลกสตรระดบใดระดบหนงยอมมผลกระทบถงหลกสตรอกระดบหนง ดงนนนกพฒนาหลกสตรจงควรมความรเกยวกบหลกสตรระดบอนทเกยวของดวย เพอใหการพฒนาหลกสตรของตนสมพนธกบหลกสตรระดบการศกษาทตอเนองกน

7. “การพฒนาหลกสตรควรกระทำาอยางเปนระบบ” (Frymier. 1970 : 242) การทำางานทจะบรรลผลไดอยางมประสทธภาพจะตองมระบบการทำางานทด การพฒนาหลกสตรกเชนเดยวกนยงการพฒนาหลกสตรตองกระทำาตอเนองตลอดเวลาหลายขนตอน ตองใชเวลา ใชบคคลหลายฝายยงตองจดระบบและมการวางแผนทรอบคอบรดกม

8. การพฒนาหลกสตรตองกระทำาดวยความซอสตยเชอถอได ขอมลทรวบรวมเพอเปนพนฐานในการพฒนาหลกสตรควรไดมาอยางเปนระบบ กวางขวาง ซอสตย เชอถอได ขอมลทใชในการพฒนาหลกสตรจงควรมาจากรากฐานของการวจย

9. การดำาเนนงานหลกสตรควรยดหลกประชาธปไตย การดำาเนนงานแบบประชาธปไตยจะทำาใหผรวมงานมอสระในการแสดงความสามารถไดเตมท มความคดรเรมสรางสรรค ใชสตปญญาและเหตผลในการตดสนใจ ผลงานยอมเปนทยอมรบจากทกฝายทเกยวของกบการใชหลกสตร

เนอหา 2.7 เรอง การประเมนผลหลกสตร

หลกสตรเปนเครองมอทสำาคญในการจดการศกษา เพราะเปนการขยายแนวคดในการจดการศกษาหรอปรชญาการศกษาไปสการปฏบต ดงนนหากสามารถสรางหลกสตรทดไดยอมจะทำาใหการจดการศกษาบรรลตามจดประสงคทวางไว การทจะทราบไดวาหลกสตรทสรางขนไวนนเหมาะสมหรอไมเพยงใดนน จงจำาเปนตองมการประเมนผล การประเมนผลหลกสตรจงเปนขนตอนทขาดไมไดในกระบวนการพฒนาหลกสตร และเนองจากหลกสตรนนตองมการเปลยนแปลงไปตามยคสมย ไมสามารถกำาหนดไวตายตวได การพฒนาหลกสตรจงเปนกระบวนการทตอเนองกนไปตงแตการสรางหลกสตรจนถงการนำาไปใชในโรงเรยน

เรองการประเมนผลหลกสตรน เรมไดรบความสนใจในวงการศกษามาตงแตป ค.ศ. 1960 เปนตนมา โดย สตฟเฟล บม (Stuffle beam) และคณะไดใหแนวคดใหมในการประเมนผลหลกสตรวา “การประเมนผลหลกสตรเปนกระบวนการในการหาขอมล เกบขอมล เพอจะนำามาใชใหเปนประโยชนในการตดสนใจหาทางเลอกอนทดกวาของเดม” และในการหาขอมลหรอเกบขอมลเพอใชในการประเมนผลนน กจำาเปนตองใชการวจย เพราะวา “การประเมนสงใดกตามจะมประสทธภาพไมไดถาไมใชการวจยเปนเครองมอ”

จดมงหมายในการประเมนผลหลกสตร

จดมงหมายในการประเมนผลหลกสตรทปฏบตกนสวนใหญม 2 ประการ คอ

1. การประเมนผลเพอการปรบปรงหลกสตร เปนการประเมนผลในระหวางการปฏบตงานในการพฒนาหลกสตร โดยมวตถประสงคเพอใชผลการประเมนนนใหเปนประโยชนในการปรบปรงเปลยนแปลงหลกสตร การประเมนผลนจะกระทำาเปนระยะ ๆ ตลอดเวลาของการใชหลกสตร

2. การประเมนผลเพอสรปผลคณคาของหลกสตร เปนการประเมนผลเพอสรปวาหลกสตรไดสนองความตองการของผเรยนและสงคมเพยงใด ควรจะใชไดตอไปหรอควรจะยกเลกทงหมดหรอยกเลกเพยงบางสวน

นอกจากสองประการขางตน ทศนา แขมมณ ยงเหนวา การประเมนหลกสตร ควรจะมจดมงหมายเพอ

3. วดผลดวาผลผลตหรอผเรยนนนเปนอยางไร การวดผลผลตนนกคอการวดผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนนนเอง

สาระทจะประเมน

ในการประเมนผลหลกสตรนน เปนกระบวนการละเอยดซบซอน และมขอบเขตกวางขวาง อาจตองอาศยบคคลหรอหนวยงานหลายฝายรวมมอแบงงานและแบงแรงกนทำา แตกตองมการวางแผนรวมกน หรอมหนวยงานกลางประสานแผนทงหมด เพอใหผลการประเมนครอบคลมทกสวนทตองการ ซงจะทำาใหไดขอมลทเชอถอได ในการประเมนผลหลกสตรนนมขอบเขตทจะประเมน 4 ดาน คอ

1. ดานตวหลกสตร

2. ดานกระบวนการนำาหลกสตรไปใช

3. ดานผลสมฤทธทางการเรยนของเดก

4. ดานโครงการประเมนผล

ดานตวหลกสตร การวเคราะหหลกสตรเปนการประเมนผลหลงจากทไดพฒนาหลกสตรออกเปนเอกสารทกำาหนดองคประกอบของหลกสตรทครบถวน แตยงมไดนำาไปทดลองใช หรอจะเปนการวเคราะหหลกสตรทกำาลงใชอยกได แตการวเคราะหพจารณาในดานของตวหลกสตรทเปนเอกสารโดยยงไมเกยวของไปถงการศกษาปญหาเมอนำาไปใชจรง เชนตวอยางการวเคราะหจดหมายของหลกสตร ทงจดมงหมายทวไป จดมงหมายเฉพาะหรอจดมงหมายในการสอนวา จดมงหมายเหลานสอดคลองกบผเรยน สภาพแวดลอมหรอไมเพยงใด การใชภาษายาก คลมเครอหรอไมสมเหตสมผลในเชงปฏบตหรอไม เปนตน

ดานกระบวนการนำาหลกสตรไปใช เปนการวเคราะหดผลการนำาหลกสตรไปใชในโรงเรยน การประเมนผลขนน เปนการประเมนการปฏบตการทงหมดในโรงเรยน เครองมอทใชอาจจะออกมาในรปเกณฑการประเมนผลโรงเรยน ซงประกอบดวยการประเมนผลหลายดาน เชน ดานการสอน การจดกจกรรมประสบการณ การบรหาร สภาพแวดลอม สอการเรยน งบประมาณ การบรการ ดานสขภาพอนามย สวสดการในโรงเรยน เปนตน

การประเมนผล หรอการวเคราะหกระบวนการนำาหลกสตรไปใชน Taba ไดใหหลกเกณฑในการดำาเนนงานตามลำาดบขนตอนดงตอไปน

1. กำาหนดวตถประสงคของการประเมนอยางชดเจน

2. คดเลอกและสรางเครองมอทเหมาะสมในการนำาไปคนหาขอมล

3. นำาเครองมอไปใชประเมนผลหลกสตรตามหลกเกณฑทตงไว

4. รวบรวมขอมลเกยวกบภมหลงของผเรยน และลกษณะการสอนเพอนำามาประกอบการแปรผล

5. แปรผลของการประเมน เพอนำาไปปรบปรงหลกสตรและการสอนตอไปน

ดานผลสมฤทธทางการเรยนของเดกเปนการวดพฤตกรรมทเปลยนแปลงไปของนกเรยนไมใชเพยงผลการสอบทโรงเรยนจดขนเทานน แตหมายถงพฤตกรรมทงมวลตามจดประสงคของหลกสตร ทงนเพอประเมนวานกเรยนบรรลตามจดประสงคทหลกสตรกำาหนดไวหรอไมเพยงใดอนจะนำาผลนไปแกไขขอบกพรองทมผลตอการเรยนของเดกซงประกอบดวยปจจยหลายประการ เชน ความบกพรองทางกายของนกเรยน ทางสตปญญา ความยากงายของหนงสอเรยน สอการเรยน สภาพสงคม และเศรษฐกจของนกเรยน เปนตน

ในการประเมนผลผเรยนนน จะตองคำานงถงพฤตกรรมทคาดหวงไวในหลกสตรเปนสำาคญ แลวเลอกวธการ เครองมอ รวบรวมวเคราะหขอมล เพอประเมนผลดงแผนภมทพฒนามาจากแนวคดของ Tyler ตอไปน

แผนภมท 15 แนวคดการประเมนผลสมฤทธทางการเรยน

กำาหนดสถานการณ

จำาลอง

พฤตกรรมทกำาหนด ในหลกสตร

สรางเครอง

มอ

ผเรยน

รวบรวม

วเคราะห ขอม

ล

ประเมนผล

เลอกวธการวด

ดานโครงการประเมนผล แมวานกพฒนาหลกสตรจะไดกำาหนดแผนงานในการประเมนผลหลกสตรไวดแลวกตาม เมอไดนำาโครงการประเมนผลไปปฏบตแลว กควรจะไดมการวเคราะหหาประสทธภาพของโครงการประเมนผลดวย ในการวเคราะหโครงการประเมนผลน มองคประกอบ 4 ประการทควรพจารณา คอ

1. ความเหมาะสมของการประเมนผล

2. ประสทธภาพของการประเมนผล

3. ความเทยงตรงของการประเมนผล

4. ความเชอมนไดของการประเมนผล

ในการกำาหนดโครงการประเมนผลของหลกสตร ไมวาจะประเมนดานใด กตาม มขอควรคำานงสำาหรบโครงการประเมนผลหลกสตร 5 ประการ คอ

1. วตถประสงคในการเรยนการสอน ควรกลาวไวอยางชดเจน ควรไดรบการประเมนผลจะไดดำาเนนไปอยางมผลด

2. พฤตกรรมการเรยนรของผเรยนและการสอนของคร ควรไดรบการสงเกตดวย

3. มาตรฐานทตงไวในการประเมนผล ควรจะใชเพอปรบปรงพฤตกรรมของผเรยนในอนาคตดวย

4. มาตรฐานทตงไวในการประเมนควรจะชดเจน

5. ในการประเมนผลนน ผเรยนและผสอนควรจะไดมบทบาทรวมดวย

เพอใหวธการดำาเนนการประเมนผลหลกสตรทำาไดครอบคลมโครงการประเมนผลหลกสตรหลาย ๆ ดานดงกลาวแลว จงขอเสนอวธการประเมนผลหลกสตรเปนขนตอนดงตอไปน

ขนตอนในการประเมนผลหลกสตร

การประเมนผลหลกสตรอาจมลำาดบขนตอนในการดำาเนนงานดงตอไปน

2. กำาหนดตวแบบในการประเมน

3. กำาหนดรายละเอยดในแบบประเมน

4. กำาหนดแบบแผนการวจยและสรางเครองมอ

5. นำาเครองมอทสรางขนไปใช (เกบขอมล)

6. วเคราะหขอมลจากเครองมอทนำาไปใช

7. อภปรายผลและสรปผลการประเมน

การกำาหนดตวแบบในการประเมน

ตวแบบ (Model) ในการประเมนถกำาหนดขนเพอจำากดขอบเขตในการศกษาวเคราะหหลกสตรใหเฉพาะเจาะจงตามทผประเมนตองการ ทงนเพราะหลกสตรมความหมายกวางขวางและประกอบดวยองคประกอบหลาย ๆ สวน แนวทางในการกำาหนดตวแบบสามารถพจารณาไดจากแผนภมแสดงมตของหลกสตร ดงตอไปน

แผนภมท 16 ตวแบบในการประเมน

จดมงหมาย

เนอหาอตราเวลาเรยนกระบวนการเรยน

การสอนการประเมนผล

คร

นกเร

ยน ผ ปก

ครองผ เก

ยวขอ

งกา

รเตร

ยมกา

รใช กา

รตดต

าม

ผล

กลมตวอยาง

โครงสราง กระบวนกา

ร

จากรปแบบดงกลาวสามารถอธบายความหมายหรอลกษณะในแตละดานดงน

1. ดานโครงสรางของหลกสตร หลกสตรมสวนประกอบทสำาคญ 4 สวน คอ

1.1 จดมงหมายของหลกสตร ซงยงแบงออกเปน 3 ระดบ คอ

- จดมงหมายทวไป

- จดมงหมายเฉพาะวชาหรอกลมประสบการณ

- จดมงหมายในการเรยนการสอน

1.2 เนอหาของหลกสตร เปนองคประกอบทประกอบดวยเนอหาหรอประสบการณทจะเปนสอนำาผเรยนไปสจดมงหมาย การกำาหนดเนอหาอาจม 2 แบบ คอ

- กำาหนดเปนรายวชา

- กำาหนดในรปกลมวชาหรอกลมประสบการณ

1.3 กระบวนการเรยนการสอน ซงประกอบไดดวยการใชสงตอไปน

- วธสอน เทคนคการสอน

- วสดอปกรณและแหลงวชาการตาง ๆ

1.4 การประเมนผล เปนการประเมนผลวาผเรยนไดเปลยนพฤตกรรมไปตามทคาดหวงไวในหลกสตรหรอไมเพยงใด การประเมนผลการสอนยงแบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ

- การประเมนเพอปรบปรงการเรยนการสอน

- การประเมนเพอตดสนผลการเรยน

2. ดานกระบวนการ เปนกระบวนการของการใชหลกสตร ประกอบดวยขนตอนใหญ ๆ 3 ประการ คอ

2.1 ขนเตรยม เปนขนสรางความพรอมกอนทจะนำาหลกสตรไปใชในโรงเรยน สงทตองเตรยมมหลายอยาง เชน

- บคลากร

- วสดอปกรณ ตำารา

- อาคารสถานท แหลงวชาการ เปนตน

2.2 ขนใช เปนการนำาสงทเตรยมไปใชในสถานการณจรง นนคอ การนำาหลกสตรไปใชโรงเรยน การดำาเนนการในขนนคอ การปฏบตงานในโรงเรยนในทก ๆ ดาน

2.3 ขนตดตามผล เปนการตรวจสอบภายหลงทไดมการใชหลกสตรแลว การตดตามผลอาจทำาได 2 ลกษณะเปนอยางนอย คอ

- ตดตามผลระยะสน

- ตดตามผลระยะยาว

3. ดานกลมตวอยาง กลมตวอยางเปนผทใหขอมลในการประเมน สามารถ แบงออกได 4 ประเภท คอ

- คร ซงหมายรวมถงผสอน ผบรหาร ครฝายตาง ๆ รวมทงบคลากรตาง ๆ ในโรงเรยน

- นกเรยน

- ผปกครอง

- ผเกยวของ หมายถงผทมหนาทเกยวของกบการศกษาทงโดยตรงและโดยออม แตวาไมใชบคคลในโรงเรยน เชน ศกษานเทศก คณะกรรมการการศกษาของโรงเรยน เปนตน

การประเมนผลหลกสตร กระทำาในรปของการตดตามผลนนเอง ซงกระทำาทงในระยะสนและระยะยาว กระทำากวางขวางและเฉพาะเจาะจง ซงขนอยกบความตองการของผประเมนวาตองการประเมนในตวแบบยอย (Micro model) หรอตวแบบใหญ (Macro model) ตวอยางการกำาหนดตวแบบสามารถกำาหนดจากแผนภมสามมตดงตวอยางตอไปน

ก. ตวแบบยอย เนอหา – เตรยม – คร ซงหมายความวาจะประเมนดานเนอหาในกระบวนการขนเตรยมการใชหลกสตร โดยใชครเปนกลมตวอยาง

เนอหา

เตรยม

คร

ข. ตวแบบใหญ โครงสราง – ใช – คร ซงหมายความวา จะประเมนดานโครงสรางของหลกสตร ในกระบวนการใชหลกสตรขนนำาหลกสตรไปใช โดยใชครเปนกลมตวอยาง

โครงสราง

จดมงหมาย

เนอหา

กจกรรมการเรยนการสอน

ประเมนผล

ใช

คร

การกำาหนดรายละเอยดของตวแบบในการประเมนผล (หลกสตร)

คร เตรย

ม

ประเมนผล

รายละเอยดของตวแบบตอไปนเปนตวแบบ การประเมนผล – เตรยม – คร เปนการประเมนผลหลกสตรในดานการประเมนผลการเรยน และทำาการประเมนในตอนเตรยมกอนนำาหลกสตรไปใช กลมตวอยางกคอ คร การประเมนตามตวแบบนจะเปนการตรวจสอบวาจะนำาหลกสตรไปใชจรง ครมความเขาใจและมเครองมอเกยวกบการประเมนผลพรอมมากนอยเพยงใดรายละเอยดสามารถกำาหนดไดดงตวอยางตอไปน

- ขอสอบรวมของแตละรายวชา- แบบการวดผลวธอน ๆ- สมดตรวจเวลาเรยน- ขอตกลงกบผเรยนในการประเมนผล- วธการใหระดบผลการเรยน- แจงใหผทเกยวของทราบ- ทำารายละเอยดระบบบนทก- หมายกำาหนดการเกยวกบเรองตาง ๆ เปนตน

ข. การประเมนผลเพอสรปผลการเรยน

1. การประเมนผลรายวชา

2. เกณฑการจบหลกสตร

- จดประสงคเชงพฤตกรรมในรายวชานน- ขอสอบวดผลสมฤทธกอนเรยน- ประวตการเรยนรายวชาทเปนพนฐานของนกเรยน- ขอสอบเพอวนจฉยอน ๆ- จดประสงคเชงพฤตกรรมของรายวชานน ๆ- ขอทดสอบยอยในแตละรายวชา- แบบการวดผลวธอน ๆ- สอการสอนและอปกรณทชวยสอนซอมเสรม

ก. การประเมนเพอปรบปรงการเรยน การสอน

1. การประเมนผลกอนเรยน

2. การประเมนผลระหวางเรยน

รายละเอยดทครตองเตรยม (เกณฑทจะประเมน)

แนวการประเมนผลการเรยนตามหลกสตร

หลงจากทำารายละเอยดของแบบประเมนแลว ขนตอไปคอ การกำาหนดแบบแผนการวจยและสรางเครองมอ เพอจะนำาเครองมอไปใชในการเกบขอมลตามทผประเมนตองการ

การกำาหนดแบบแผนการวจยและการสรางเครองมอ

เปนการกำาหนดวธการในการวจยอยางละเอยด ตลอดจนเปนการสรางเครองมอในการวจย การวจยทเกยวกบการประเมนผลหลกสตรสวนใหญเปนการวจยเชงบรรยายและทดลองเปนสวนมากซงแตละตวแบบในการประเมนผล อาจจะตองใชเครองมอในการวจยหลายชนด และมรปแบบตางกนได ทงนเพอใหไดขอมลทเทยงตรงและเชอมนได ตอไปนเปนตวอยางเครองมอชนดหนงจากตวแบบเรอง การประเมนผล – เตรยม – คร เปนเครองมอแบบ (Check List)

ไมชดเจ

น

ชดเจน

ก. การประเมนเพอปรบปรงการเรยนการสอน 1. การประเมนผลกอนเรยน - จดประสงคเชงพฤตกรรมในรายวชานน - ขอสอบวดผลสมฤทธกอนเรยน - ประวตการเรยนรายวชาทเปนพนฐาน ของนกเรยน - ขอสอบเพอวนจฉยอน ๆ 2. การประเมนผลระหวางเรยน - จดประสงคเชงพฤตกรรมของรายวชานน ๆ - ขอทดสอบยอยในแตละรายวชา - แบบการวดผลวธอน ๆ - สอการสอนและอปกรณทชวยสอนซอมเสรม

หมายเหต

มไมมรายการ

ไมชดเจ

น

ชดเจน

ข. การประเมนผลเพอสรปผลการเรยน

1. การประเมนผลรายวชา - ขอสอบรวมของแตละ

รายวชา - แบบการวดผลวธอน ๆ - สมดตรวจเวลาเรยน - ขอตกลงกบผเรยนใน

การประเมนผล - วธการใหระดบผลการ

เรยน 2. เกณฑการจบหลกสตร - แจงใหผเกยวของทราบ - ทำารายละเอยดระบบ

บนทก - หมายกำาหนดการเกยว

กบเรองตาง ๆ เปนตน

หมายเหต

มไมมรายการ

ตวอยางแบบประเมนผลการใชหลกสตรสำาหรบครใหญ – คร – นกเรยน

โรงเรยน .................................. อำาเภอ ................. จงหวด ......................... สงกด ..........................

วนท .......... เดอน .................................... พ.ศ. ...........................

ไมพอใช

1

ด3

ไมได0

พอใช2

ครใหญ1. หลกสตร แผนการสอน คมอคร แบบเรยน - ความเพยงพอกบการใช2. การสงเสรมใหครเขาใจและใชหลกสตร - การประชมซกซอมความเขาใจ - การจดใหมการสาธตหรอพาไปดการสอน - การรวมมอกบเจาหนาทการศกษาของ จ.ว. ประชมสมมนาปรบปรงแกไขปญหา3. การจดตารางสอน - ความเหมาะสมสอดคลองกบเนอหา กจกรรม - การจดทำากำาหนดการสอน

หมายเหต

ดมาก4

รายการ

ไมพอใช

1

ด3

ไมได0

พอใช2

4. การชวยเหลอครทำาการสอน - การจดครเขาสอนตามความถนด - การเพมพนความรทกษะและวธการสอนแกคร - การชวยแกปญหาในการสอน - การจดหาและชวยทำาอปกรณการสอน5. การสงเสรมใหครทำาและใชอปกรณการสอน - การจดหาวสดสำาหรบทำาอปกรณ - การประชมครรวมกนทำาอปกรณ6. การประเมนผล วดผล - การประชมเพอซอมความเขาใจและกำาหนดแนวทางการวดผล - การทำางานของคณะกรรมการการประเมนผลของโรงเรยน - การวางเกณฑในการประเมนผลของ ร.ร. ตามหลกสตรใหม7. การเพมพนความรแกเดก - คร - ความสมำาเสมอของการจดหาหนงสอ ความร บนเทงสำาหรบเดก - ความสมำาเสมอในการจดหาหนงสอ ความรเกยวกบหลกสตร วธการสอนแกคร - การสงครเขาอบรมหรอศกษาตอ - จดประชมทางวชาการเพมพนความรดานการใชหลกสตร

หมายเหต

ดมาก4

รายการ

ไมพอใช

1

ด3

ไมได0

พอใช2

คร1. วธสอน - การเลอกใชวธสอน - พฤตกรรมการสอนของคร - การรจกปรบปรง การหาวธใหม ๆ มาใช2. การทำาอปกรณการสอน - การเลอกใชอปกรณการสอน - ความสมำาเสมอในการทำาอปกรณการสอน3. การวดผล - การเลอกใชวธวดผล - ความสมำาเสมอในการวดผล - การนำาผลของการวดผลไปใช4. การชวยเหลอ น.ร. - การสอนซอมเสรม5. บรรยากาศในหองเรยน - การตกแตงหองเรยน - การเปลยนแปลงทนงของ น.ร. ใหเหมาะกบการเรยนร

หมายเหต

ดมาก4

รายการ

ไมพอใช

1

ด3

ไมได0

พอใช2

นกเรยน1. พฤตกรรมของนกเรยน - การแสดงออกในชนเรยน - การแสดงออกนอกชนเรยน2. ผลสมฤทธทางการเรยน - จำานวนนกเรยนทผานไมผานเกณฑ - ผลงานของนกเรยน

อน ๆ1. การจดอาคารสถานท - ความสะอาด รมรน สวยงาม - ความเพยงพอของสถานทในการจดกจกรรม2. การจดบรการในโรงเรยน - มมหนงสอหรอหองสมด - ความถกสขลกษณะของสวม นำาดม นำาใช ทรบประทานอาหาร ฯลฯ

หมายเหต

ดมาก4

รายการ

ในการสรางเครองมอสำาหรบการวจยนน มไดหลายชนด อาจจะเปน- แบบสมภาษณ เชน แบบสมภาษณครใหญเรองการบรการ บรการ หลกสตร เปนตน- แบบสอบถาม เชน แบบสอบถามเกยวกบความเขาใจเรองหลกสตรหรองานทปฏบต

- แบบสงเกต เชน แบบสงเกตการสอน เปนตน- แบบทดสอบ เชน แบบทดสอบสมฤทธทางการเรยน เปนตน

หลงจากสรางเครองมอและกำาหนดวธการวจยเรยบรอยแลว กดำาเนนการนำาเครองมอไปใชเพอรวบรวมขอมล จากนนกจะนำาขอมลทไดมาวเคราะหและสรปผลการวจยประเมนผลในครงนน ๆ

อยางไรกตาม สงทควรพงระลกอยเสมอในการประเมนผลหลกสตรกคอ1. การประเมนผลหลกสตรจะตองกำาหนดลงไปอยางชดเจนวา ประเมนอะไรใหแนนอน2. การหาขอมลเปนสงจำาเปนอยางยงในการประเมนผลหลกสตร3. การรวบรวมขอมลมาเพอกำาหนดหลกเกณฑและกำาหนดเครองมอในการประเมน

จะตองพจารณาอยางรอบคอบ4. การวเคราะหผลการประเมน ตองทำาอยางระมดระวง และมความเทยงตรง

เมอสภาพสงคมและแนวคดในการจดการศกษาเปลยนไป หลกสตรกควร

ไดรบการปรบปรงเปลยนแปลงใหเหมาะสมกบกาลเวลา ซงเรยกวาเปนการพฒนา

หลกสตรปรชญาการศกษาเปนขอมลพนฐานทสำาคญทจะนำาไปสแนวคดหลกของการ

กำาหนดองคประกอบของหลกสตร สวนการจะใชปรชญาการศกษาใดนนกขนอยกบ

ความเชอของสงคมนน ๆสภาพเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม การเมอง การปกครอง ความกาวหนา

ทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย สามารถแสดงถงปญหาและความตองการของสงคม

ในดานตาง ๆ ดงนนการจดทำาและพฒนาหลกสตร จงสนองปญหาและความตองการ

ดงกลาวนอกจากนในการจดทำาและพฒนาหลกสตรยงตองคำานงถงพนฐานทางจตวทยา

พฒนาการและจตวทยาการเรยนร อนจะทำาใหการจดการเรยนการสอนสอดคลองกบ

ความตองการและธรรมชาตผเรยน

สรปแนวคดตอเนองประจำาหนวย

รปแบบของการพฒนาหลกสตร มหลายรปแบบ แลวแตแนวคดของนกการศกษาแตรปแบบการพฒนาหลกสตรทสมบรณจะครอบคลมตงแตการออกแบบหลกสตร การนำาหลกสตรไปใชและการประเมนผลหลกสตร

กระบวนการพฒนาหลกสตรเปนกระบวนการทตอเนอง เปนวฏจกรตองอาศยขอมลพนฐานหลายดานเปนพนฐานในการปรบปรงเปลยนแปลง และตองดำาเนนการอยางเปนระบบมการตรวจสอบ เชอถอได โดยอาศยความรวมมอจากบคลากรหลายฝาย ดงนนการพฒนาหลกสตรจงตองกระทำาอยางมหลกการทดจงจะไดหลกสตรทนำาไปใชไดอยางมประสทธภาพ

การประเมนผลหลกสตรเปนกระบวนการตรวจสอบคณภาพของหลกสตร ทงกอนนำาหลกสตรไปใชจรง ขณะใชหลกสตรและหลกการใชหลกสตรนนระยะหนงทงนมจดมงหมายเพอปรบปรงหลกสตร ตดสนใจคณคาของหลกสตรและตรวจผลสมฤทธของผลผลตหรอผเรยน

สาระทจะประเมนผลหลกสตร สามารถกำาหนดได 4 ดาน ไดแก ดานตวหลกสตรดานกระบวนการนำาหลกสตรไปใช ดานผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยน และดานโครงการ

กระบวนการประเมนผลหลกสตรอาจกำาหนดขนตอนไดดงนคอ กำาหนดตวแบบในการประเมน กำาหนดรายละเอยดในแบบประเมน กำาหนดแบบแผนการวจย และสรางเครองมอการนำาเครองมอทสรางไปใชเกบขอมล การวเคราะหขอมล และอภปรายสรปผลการประเมน

หนวยท 2 การพฒนาหลกสตร

หวเรอง

1. ความจำาเปนในการพฒนาหลกสตร

1.1 อนจจง

1.2 ความหมายของการพฒนาหลกสตร

4. พนฐานในการจดทำาและพฒนาหลกสตร

2.1 พนฐานดานปรชญาการศกษา

2.2 พนฐานดานเศรษฐกจ

2.3 พนฐานดานสงคมและวฒนธรรม

2.4 พนฐานดานการเมองการปกครอง

2.5 พนฐานดานจตวทยา

2.6 พนฐานดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

3. กระบวนการพฒนาหลกสตร

3.1 รปแบบการพฒนาหลกสตร

3.2 ลำาดบขนกระบวนการพฒนาหลกสตร

3.3 หลกทวไปในการพฒนาหลกสตร

4. การประเมนผลหลกสตร

4.1 จดมงหมายในการประเมนผลหลกสตร

4.2 สาระทประเมน

4.3 ขนตอนในการประเมนผลหลกสตร

4.4 การกำาหนดตวแบบของการประเมน

จดประสงค

1. หลงจากอานสถานการณทกำาหนดใหผเรยนสามารถอธบายความจำาเปนท

ตองพฒนาหลกสตรไดถกตอง

2. โดยไมดตำาราผเรยนสามารถสรปความหมายของการพฒนาหลกสตรได

4 ความหมาย

3. โดยไมดตำาราผเรยนสามารถบอกขอมลทเปนพนฐานในการจดทำาและ

พฒนาหลกสตรไดอยางนอย 4 ดาน

4. โดยไมดตำาราผเรยนสามารถอธบายเหตผลทตองใชขอมลพนฐาน ในการ

จดทำาและพฒนาหลกสตรไดถกตองอยางนอย 3 ดานทกำาหนดให

5. เมอกำาหนดหลกสตรทใชในปจจบนให 1 หลกสตร ผเรยนสามารถวเคราะหรายละเอยดขององคประกอบของหลกสตรนน ดานความสอดคลองกบขอมลพนฐานในการจดทำาหลกสตรของไทย

6. ผเรยนสามารถสรป ลกษณะเดน ลกษณะดอย ของรปแบบกระบวนการพฒนา

หลกสตรของนกการศกษาทกำาหนดไดถกตอง

7. อธบายลำาดบขนกระบวนการพฒนาหลกสตรทตนเองกำาหนดขนได อยางนอย

1 รปแบบ

8. สรปหลกการสำาคญในการพฒนาหลกสตรไดอยางนอยน 4 ขอ

9. โดยไมดตำาราผเรยนสามารถอธบายจดมงหมายของการประเมนผลหลกสตรไดถกตอง

10. เมอกำาหนดสาระหรอขอบเขตทจะตองประเมนผลหลกสตรให ผเรยนสามารถ

อธบายเหตผลและความจำาเปนทตองประเมนในดานนนไดถกตอง

11. โดยไมดตำาราผเรยนสามารถสรปขนตอนของกระบวนการประเมนผลหลกสตรไดถกตอง

12. ผเรยนสามารถประเมนผลหลกสตรตามขอบเขตการประเมนทกำาหนดให 1 เรอง

กจกรรมการเรยนและแบบฝกปฏบต

กจกรรม 2.1 เรอง ความจำาเปนในการพฒนาหลกสตร

1. ศกษาเอกสารประกอบการเรยน หนวยท 2 เนอหา 2.1 เรอง อนจจง

2. ทำาแบบฝกปฏบต 2.1 แบบฝกปฏบต 2.1 เรอง ความจำาเปนในการพฒนาหลกสตร

หลงจากอานเนอหา 2.1 เรอง อนจจง แลว ทานไดขอคดเกยวของกบหลกสตรวาอยางไร

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..........................

กจกรรม 2.2 เรอง ความหมายของการพฒนาหลกสตร

1. ศกษาเอกสารประกอบการเรยน หนวยท 2 เนอหา 2.2 เรอง ความหมายของการพฒนาหลกสตร

2. ทำาแบบฝกปฏบต 2.2

แบบฝกปฏบต 2.2 เรอง ความหมายของการพฒนาหลกสตร

หลงจากอานเนอหา 2.2 เรอง ความหมายของการพฒนาหลกสตรแลว ทานคดวาการปรบปรงหลกสตรประถมศกษา พ.ศ. 2521 มาเปนฉบบ พ.ศ. 2521 (ปรบปรง 2533) เปนการพฒนาหลกสตรในความหมายใด เพราะเหตใด และการพฒนาหลกสตรประถมศกษาและมธยมศกษาไปเปนการศกษาขนพนฐาน 12 ป ในป 2544 เปนการพฒนาหลกสตรในความหมายใดเพราะเหตใด

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..........................

กจกรรม 2.3 เรอง พนฐานในการจดทำาและพฒนาหลกสตร

1. ศกษาเอกสารประกอบการเรยน หนวยท 2 เนอหา 2.3 เรอง พนฐานในการจดทำาและพฒนาหลกสตร

2. ทำาแบบฝกปฏบต 2.3แบบฝกปฏบต 2.3 เรอง พนฐานในการ

จดทำาและพฒนาหลกสตรก จงนำาเครองหมายหนาขอความตอไปน ไปใส

ในกรอบสเหลยมท

แสดงถงขอมลพนฐานในการจดทำาและพฒนาหลกสตรทสอดคลองกน

(1) ปฏรปนยม(2) หลกสตรสรางคณลกษณะคนใน

การผลตและการบรโภค (3) ความกาวหนาดานการสอสารทางอนเตอรเนต

(4) นสยในการทำางานใหสำาเรจ ความขยน อดทน (5) แรงจงใจชวยใหเกดความพรอมในการเรยน

(6) ธรรมชาตของมนษยเหมอนกนทกแหง คอ ความสามารถในการใชเหตผล (7) วยผเรยนเกยวของกบจดมงหมายของหลกสตร (8) หลกสตรควรปลกฝงใหเดกเปนพลเมองดตามลทธการปกครองของรฐ (9) การใชพลงงานอยางประหยดและถกวธ (10) พฒนาการของเดกแตละวยมลกษณะเฉพาะ(11) การศกษาคอชวต ชวตเปลยน การศกษากเปลยน

(12) การสอนมารยาทไทย(13) เศรษฐกจจะดขนอยกบคณภาพคนใน

ระบบเศรษฐกจนน (14) ครควรรวานกเรยนมวธเรยนรอยางไร (15) โรงเรยนมหนาทสรางนกเรยนใหเปนตวของตวเอง มลทธทจะเลอกเอง

(16) การเรยนการสอนเนนลกษณะประชาธปไตย(17) สอนใหภมใจในความเปนไทย(18) ทกคนเรยนรการออมและการรจกใชจาย

(19) การบำาเพญประโยชนเพอหมบานและชมชน (20) การเรยนรเกยวกบอาชพทเหมาะสมกบทองถน

พนฐานในการจดทำาและพฒนาหลกสตร

ปรชญาการศกษา

เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม

การเมองการปกครอง

จตวทยา วทยาศาสตรและ

เทคโนโลย

จงบอกรายละเอยดของขอมลพนฐานในการจดทำาและพฒนาหลกสตร แลวโยงไปสการกำาหนดในองคประกอบของหลกสตร ขอมลพนฐานบางประการ อาจไปกำาหนดในองคประกอบของหลกสตรหลายดานได

ข.

ขอมลพนฐาน

ปรชญาการศกษาเศรษฐกจ

สงคมและวฒนธรรม

การเมองการ

ปกครอง

วทยาศาสตรและ

เทคโนโลย

จตวทยา

จดมงหมาย

เนอหาและอตราเวลา

เรยนกระบวนการเรยนการสอน

การวดและประเมน

ผล

องคประกอบของหลกสตร

ประเพณทองถน

กจกรรม 2.4 เรอง รปแบบของการพฒนาหลกสตร

1. ศกษาเอกสารประกอบการเรยน เนอหา 2.4 เรอง รปแบบของการพฒนาหลกสตร 2. ทำาแบบฝกปฏบต 2.4

แบบฝกปฏบต 2.4 เรอง รปแบบของการพฒนาหลกสตรจงบอกลกษณะเดนและลกษณะดอยของรปแบบการพฒนา

ของนกการศกษา ทกำาหนดตอไปน

ลกษณะเดน ลกษณะดอย

รปแบบไทเลอร

รปแบบทาบา

รปแบบสงด อทรานนทรปแบบเซเลอร

อเลกซานเดอร และลวสรปแบบครบวงจร

ของวชย วงษใหญ

กจกรรม 2.5 เรอง ลำาดบขนกระบวนการพฒนาหลกสตร1. ศกษาเอกสารประกอบการเรยน หนวยท 2 เนอหา

2.5 เรอง ลำาดบขนกระบวนการพฒนาหลกสตร2. ทำาแบบฝกปฏบต 2.5

แบบฝกปฏบต 2.5 เรอง ลำาดบขนกระบวนการพฒนาหลกสตร

ก. จงจดลำาดบขนตอนขางลางนใหมใหถกตองตาม ลำาดบขนตอนของกระบวนการพฒนาหลกสตร โดยนำาหมายเลขขอความไปเรยงลำาดบกอนหลงในชองขวามอจากบนลงลาง1. พจารณาองคประกอบของหลกสตรทรางขนเพอตรวจ

สอบ 2. สรางเอกสารหลกสตร 3. กำาหนด

จดมงหมายของหลกสตร 4. อบรมครเพอการใชหลกสตร

5. คดเลอกและจดอนดบเนอหาวชา 6. คดเลอกและจดอนดบ

ประสบการณการเรยนร 7. ประเมนผลโครงการพฒนาหลกสตร

8. ปฏบตการสอน การบรหาร และบรการหลกสตร 9. กำาหนดแนวทางการประเมนผลเนอหาและประสบการณ

10. รวบรวมขอมลทเปนประโยชนในการพฒนาหลกสตร 11. นำาหลกสตรทพฒนาแลวไปทดลองใช

ทานคดวาลำาดบขนกระบวนการพฒนาหลกสตรทเหมาะสมของทาน

ควรเปนอยางไร

.....................................................................................

................................................ ..............................

.....................................................................................

.................. ..................................................................................................................................... ......................................................................................................................................

ข.

กจกรรม 2.6 เรอง หลกการพฒนาหลกสตร

1. ศกษาเอกสารประกอบการเรยน หนวยท 2 เนอหา 2.6 เรอง หลกการพฒนาหลกสตร 2. ทำาแบบฝกปฏบต 2.6

แบบฝกปฏบต 2.6 เรอง หลกการพฒนาหลกสตร

จงตอบคำาถามตอไปน

1. ทวา “การพฒนาหลกสตรมงหมายเพอพฒนาคน” หมายความวาอยางไร และจะนำาหลกการนไปใชในการพฒนาหลกสตรอยางไร ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................

2. ทำาไมการพฒนาหลกสตรจะตองพจารณาทกสวนองคประกอบของหลกสตร อธบายพรอมยกตวอยางประกอบ

............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

3. เพราะเหตใดการพฒนาหลกสตรจงหยดนงไมได .................

...............................................................................

........................................... .................

...............................................................................

........................................... .................

...............................................................................

........................................... .................

...............................................................................

...........................................

4. ประโยชนของการใชหลกประชาธปไตยในการพฒนาหลกสตรนนม อยางไรบาง

............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

5. บคคลใดฝายใดบางทควรมสวนรวมในการพฒนาหลกสตร และควรมบทบาทตางกนอยางไร ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................

6. ความซอสตย เชอมนไดในการดำาเนนการพฒนาหลกสตร หมายความวาอยางไรและจะนำาไปปฏบตในกรณใดบาง ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................

กจกรรม 2.7 เรอง การประเมนผลหลกสตร

1. ศกษาเอกสารประกอบการเรยน หนวยท 2 เนอหา 2.7 เรอง การประเมนผลหลกสตร 2. ทำาแบบฝกปฏบต 2.7แบบฝกปฏบต 2.7 เรอง การ

ประเมนผลหลกสตร ก. ใหสรปขนตอนกระบวนประเมนผลหลกสตรมาพอ

เขาใจ ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................

ข. ใหผเรยนประเมนผลหลกสตรการศกษาขนพนฐาน 1 เรอง ตามตวแบบในการประเมนททานสรางขนเอง ทำารายงานสงผสอนตามระยะเวลาทกำาหนด