LINGVA LATĪNA PER SE ILLVSTRĀTA

CAPITVLVM VNDETRICESIMVM

NAVIGĀRE NECESSE EST

dē-

ad- (af-)

con-

ex/ē- (ef-)

per-

Los prefijos provocan el cambio de a o e breves en i

facere > -ficerecapere > -cipere

rapere > -ripere

salīre > -silīrefatēri > -fitēricon-

tenēre > -tinēre

premere > -primerein- (im-)

iacere > -icere

re-

ab/ā- (abs-)

con-

ab/ā-

prō-

ad-

ex/ē-

sub- (sur-)

ex/ē-

in-

ad- (ac-)

re-

Quid faciam? Quid sperem? Quōmodo uxōrem et liberos alam?

Si las interrogativas son objeto de un verbo:

Vir ita perturbātus est ut se interroget, utrum in mare saliat an in nave remaneat.

Rex eos interrogāvit 'num scīrent ubi esset Arion et quid faceret?’

Tamen dubito num haec fabula vera sit.

"Modo te interrogāvit" inquit "tuane esset pecunia quā hunc anulum emisti”.

Ego quoque liberos meos amo nec eos dolōre afficere volo.

= maestos, dolentes facere

Videsne navem illam velōcem quae a septentrionibus nobis appropinquat?

Sed Lydia pergit eum furti accusāre.

Homo prudens bonam et malam fortūnam aequō animō fert nec alterius fortūnae invidet.

Divitias meas habēte, parcite vitae!

Tum amīcus eius, rex Aegyptī, (…) tyrannō suāsit, ut, iactūram faceret eius rei quā maximē omnium delectabātur.

Algo sucede de manera habitual o repetida:

Semper gaudeo cum de liberīs meīs cogito, qui maximā laetitiā afficiuntur cum patrem suum e navigatiōne periculōsā salvum redīre vident.

Con pretérito imperfecto de subjuntivo: una cosa ocurre al mismo tiempo que otra.

Con presente de subjuntivo: sólo causales.

Gubernātor, cum omnes attentos videat, hanc fabulam narrat: "Cum Arion, nobilissimus sui temporis fidicen, ex Italiā in Graeciam navigāret magnasque divitias secum habēret, nautae pauperes eum necāre constituērunt."

= tristes fieri

Ibi homo territus, cum iam vitam desperāret, id unum orāvit.

... Cum iam de salūte desperāret.

Anulum abiēcit, cum sese nimis felīcem esse censēret.

desperāre + acus./de + abl.

= se

Un genitivo partitivo puede calificar a un pronombre.

Merces quidem periērunt, sed nemo nostrum periit.

Vos quidem felices estis, nemo enim vestrum assem amīsit.

Dominus enim aliquid peculii mihi debēbat.

= nemo ex nobis/ex vobis

Para indicar cuánto se estima algo.

Mercatōres merces suas magnī aestīmant, vitam nautārum parvī aestīmant!

Nonne liberos pluris aestīmas quam merces istas?

Presente

Iulius Davō imperat ut puerum excitet. Aemilia Syram monet ne puellam excitet.

Davus clamat, ut puerum excitet. Syra tacet, ne puellam excitet.

Davus ita (tam clarē, tantā voce) clamat ut puerum excitet. Syra tam quieta est ut puellam non excitet.

Pasado

Iulius Davō imperāvit ut puerum excitāret. Aemilia Syram monuit ne puellam excitāret.

Davus clamāvit, ut puerum excitāret. Syra tacēbat, ne puellam excitāret.

Davus ita (tam clarē, tantā voce) clamāvit ut puerum excitāret. Syra tam quieta erat ut puellam non excitāret.

• Orpheus etiam ad Inferos descendit ut uxōrem suam mortuam inde reduceret.

• An tam ignārus es ut etiam Orpheus tibi ignōtus sit?

• Nihil mali umquam eī acciderat ac tanta erat potestas eius... ut non solum alii tyranni, sed etiam di immortāles ei invidērent.

• Is fidicen nobilissimus fuit qui tam pulchrē canēbat ut bestiae ferae, natūram suam oblītae, accederent, ut eum canentem audīrent, ac rapidi fluvii consisterent, ne strepitū cantum eius turbārent.

= illinc

= num

• Paucīs post diēbus aliqui piscātor in eōdem marī piscem cepit qui tam formōsus erat ut piscātor eum non venderet, sed tyrannō donāret.

Las proposiciones consecutivas usan la negación non, mientras que las finales usan ne (ut ne).