Upload
ericson-goncalves
View
752
Download
2
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Curso de Latin
Citation preview
Mª Dolores Mª Dolores RincónRincón GonzálezGonzález
Universidad de JaénUniversidad de Jaén
PresentaciónPresentación RazonesRazones parapara lala realizaciónrealización dede esteeste cursocurso::
SituaciónSituación deldel estudioestudio dede laslas lenguaslenguas clásicasclásicas enen elel
actualactual sistemasistema educativoeducativo españolespañol..
TrascendenciaTrascendencia dede susu conocimientoconocimiento comocomo pasopaso obligadoobligado
haciahacia unauna formaciónformación filológicafilológica yy humanísticahumanística
posteriorposterior..
NecesidadNecesidad dede proporcionarproporcionar unosunos conocimientosconocimientos
básicosbásicos aa loslos universitariosuniversitarios queque carecencarecen dede ellosellos oo
necesitannecesitan reforzarlosreforzarlos..
FacilitarFacilitar lala posibilidadposibilidad dede accederacceder alal conocimientoconocimiento deldel
latínlatín aa cualquiercualquier estudianteestudiante interesadointeresado aa travéstravés dede esteeste
primerprimer contactocontacto..
Introducción al estudio del latínIntroducción al estudio del latín
El indoeuropeoEl indoeuropeo
Peculiaridades de la lengua latina. Peculiaridades de la lengua latina.
Formación y variantesFormación y variantes
Extensión del latínExtensión del latín
El alfabeto latino: su pronunciaciónEl alfabeto latino: su pronunciación
El acento y la cantidadEl acento y la cantidad
Vocales y consonantesVocales y consonantes
El INDOEUROPEO
Hipótesis científica basada en el estudio comparativo de
diferentes lenguas antiguas a partir de la Gramática Histórica.
Ramas:
a) Grupo germánico (inglés, alemán, sueco...)
b) Grupo griego
c) Grupo itálico ( osco-umbro, LATÍNLATÍN )
d) Grupo céltico (galo, irlandés, bretón)
e) Grupo báltico (lituano, letón)
f) Grupo asiático (sánscrito, antiguo indio, veda, persa, hitita, tocario)
Procesos migratorios de los pueblos indoeuropeos
Extensión de las lenguas indoeuropeas
II.- PECULIARIDADES DE LA LENGUA LATINA
a) Lengua indoeuropea
b) Lengua flexiva (fusionante)
c) Orden de palabras
d) Carencia de artículo
e) Carácter fonológico de la cantidad frente al acento.
III.- FORMACIÓN DE LA LENGUA LATINA
sustrato: pueblos mediterráneos (ciprés, higuera, rosa, golondrina, asno...)
superestrato: etrusco (términos del teatro y la adivinación)
adstrato: osco-umbro; griego
Su léxico es propio de agricultores.
Muy influenciada por el griego como modelo de lengua literaria.
Etapas (diacronía): Latín arcaico, Latín
preclásico, Latín clásico, Latín tardío.
Latín medieval, Latín renacentista.
Diferentes registros ((sincronía)): literario,
familiar, vulgar o coloquial.
VARIANTES
ROMA ANTIGUA Y SUS FOROS
Maqueta de la Roma Imperial
EXPANSIÓN DE ROMA EN ITALIA
ROMA Y CARTAGO
ETAPAS DE LA EXPANSIÓN ROMANA
IMPERIO ROMANO
LENGUAS NEOLATINAS O ROMANCES
V.V.-- EL ALFABETOEL ALFABETO
23 signos tomados del alfabeto griego de
Cumas a través de los etruscos.
Tiene un destacado carácter fonológico.
AA BB CC DD EE FF GG HH II KK LL MM NN OO PP QQ RR SS TT VV
XX YY ZZ
Las letras XX, YY, ZZ, se introdujeron más tarde con
la finalidad de transcribir nombres griegos.
Las letra JJ y VV (letras ramistas) fueron
introducidas por el humanista Petrus Ramus.
VI.-PRONUNCIACIÓN DEL LATÍN
Pronunciaciones nacionales
Pronunciación eclesiástica (-ae; -ti-; ce, ci, cae; ge, gi...)
Pronunciación clásica. Justificación
Casos concretos: - ae, c, v, g, ph, th, ch, qu, gn.
Geminadas.
VII.- VOCALISMO
Las vocales
cantidad vocálica: largas ( ˉ ) / breves ( ˘ ) diptongos: ae, au, oe, eu
Sistema vocálico:
cerradas: i (anterior) u (posterior) medias: e (anterior) o (posterior) abierta: a
VIII.- EL ACENTO
No tiene carácter fonemático
No hay tilde
No hay palabras agudas
Palabras llanas, penúltima sílaba larga
Palabras esdrújulas, penúltima sílaba breve
VIII.a.- SISTEMA CONSONÁNTICO
labiales dentales velares Labio-
velares
O
C
L
U
S
I
V
A
S
ORALES
sonoras B D G GU
sordas P T C / K QU
NASALES
M
N
CC
OO
NN
TT
II
NN
UU
OO
SS
Labio-dental Linguo-alveolar
Fricativos-
aspirados F S
Fricativo-
Vibrante R
Lateral L
VIII.b.- SISTEMA CONSONÁNTICO
I.I.-- EL LATÍN LENGUA FLEXIVAEL LATÍN LENGUA FLEXIVA
Lengua flexiva: Aquella que indica la función, o precisa el significado de los términos, por medio de morfemas que se añaden a un lexema o tema.
Clases de palabras:
o variables: nombre, pronombre y verbo.
o invariables: adverbio, preposición, conjunción e interjección.
II.II.-- FLEXIÓN NOMINAL y PRONOMINALFLEXIÓN NOMINAL y PRONOMINAL
Género
Número
Caso.
Forma y función de los casos:
Nominativo, Vocativo, Acusativo, Genitivo, Dativo, Ablativo, Instrumental - Sociativo, Locativo.
III.- FUNCIÓN DE LOS CASOS
NOMINATIVO: Sujeto, predicado nominal VOCATIVO: Función impresiva ACUSATIVO: Objeto directo / (complemento circunstancial) GENITIVO: Complemento del nombre DATIVO: Objeto indirecto ABLATIVO: Complemento circunstancial LOCATIVO: Lugar en donde INSTRUMENTAL-SOCIATIVO: Instrumento / lugar por donde
/ circunstancias acompañantes
singular pluralsingular plural
NOMINATIVONOMINATIVO -S / - // -M - D (neutros) - S - I //- A (neutros)
VOCATIVOVOCATIVO -- --
ACUSATIVO - M - NS // - A (neutros)
GENITIVO - S /- ES /- OS // - I - IUS - OM // - SOM
DATIVO - EI / - I - EIS - BHOS
ABLATIVOABLATIVO - D - EIS - BHOS
LOCATIVOLOCATIVO - I
IV.- ORIGEN DE LA DESINENCIAS
FLEXIÓN NOMINAL
V.- FLEXIÓN NOMINAL: DECLINACIONES
Nombre: sustantivo y adjetivo
5 declinaciones:
1ª temas en - a (Gn. sing.- ae)
2ª temas en - o /- e (Gn. sing.- i)
3ª - temas en consonante (Gn. sing.- is; Gn. pl. um) - temas en - i (Gn. sing.- is; Gn. pl. -ium).
4ª temas en - u (Gn. - us)
5ª temas en - e (Gn. - ei)
V.1.a- TEMAS EN – a
(Primera declinación. Genitivo -- ae)
o Sustantivos y adjetivos (primer tipo)
o Género masculino y femenino
o Casos especiales:
- Pluralia tantum (angustiae, divitiae, Kalendae, Athenae)
- Cambio de significado (littera /litterae; copia / copiae)
- Dativo y ablativo plural en -abus (deabus)
V. 1, b.- TEMAS EN –a
sustantivos (masculinos y femeninos)
adjetivos (femeninos)
Desinencias:
SINGULAR SINGULAR PLURALPLURAL
N. - ă (*-) - ae (*-i)
V. - ă - ae
Ac. - am (*-m) - as (*-ns)
G. - ae (* -i) - arum (*-som)
D. - ae (*-i) - is (*-eis)
Abl. - ā (*-d) - is (*eis)
V. 2, a.- SEGUNDA DECLINACIÓN TEMAS EN -
o / - e (- i)
• Sustantivos y adjetivos (primer tipo).
• Género masculino, femenino (árboles, algunas ciudades y países: Corinthus, Aegyptus) y neutro.
• Casos especiales:
- neutros en -us (pelagus, vulgus, virus)
- pluralia tantum (castra, loci / loca)
- Vir - i
- Deus (dei / dii; deis / diis / dis)
V. 2, b.- SEGUNDA DECLINACIÓN
(- i). Desinencias
SINGULAR PLURAL
N. N. -- usus // erer (*(*--s)s) //-- umum (*(*--m) m) --i i (*(*--i)i) // -- aa (*(*--a)a) V. V. -- e e Ac. Ac. -- umum (*(*--m) m) -- os os (*(*--nsns) ) // -- a a (*(*--a)a) G. G. -- i i (* (* --i) i) -- orumorum (*(*--somsom) ) / --umum (*(*--omom)) D. D. -- oo (*(*--i) i) -- isis (*(*--eiseis)) AblAbl. . -- oo (*(*--d)d) -- isis (*(*eiseis)) Loc. Loc. -- ii
V. 3, a.- ADJETIVOS DEL PRIMER TIPO (tres
terminaciones)
SINGULAR PLURAL masc. fem. neutro masc. fem. neutro
N.– bonuuss bonaa bonumum bonii bonaeae bonaa
V.– bone bonaa bonumum - - -
A.– bonumum bonamam bonumum bonosos bonasas bonaa
G.– bonii bonaeae bonii bonorumorum -arumarum -orumorum
D.– bonoo bonaeae bono o bonisis bonisis bonisis
Ab– bonoo bonaa bonoo bonisis bonisis bonisis
V. 3, b.- ADJETIVOS DEL PRIMER TIPO
SINGULAR PLURAL masc. fem. neutro masc. fem. neutro
N.- pulcher pulchraa pulchrumum pulchrii -aeae -aa
V.– pulcher pulchraa pulchrumum - - -
A.– pulchrumum -amam -umum pulchrosos -as as -aa
G.– pulchr-i i -aeae -i i pulchr-orumorum /-arumarum /-orumorum
D.– pulchr-oo -aeae -oo pulchr-isis -isis -isis
Ab.– pulchr-oo -aa -oo pulchr-isis -isis -isis
VI.1.-TERCERA DECLINACIÓN (Gn. -ISIS)
• Sustantivos masculinos, femeninos y neutros.
• Adjetivos de una, dos y tres terminaciones
• Temas: en consonante (-um) / en –i (-ium)
• Temas dobles / nombres especiales:
vis-vis (vires)
iter-itineris
Iuppiter /Iovis
senex- senis
VI. 2.- TERCERA DECLINACIÓN: Desinencias
casos
SINGULAR PLURAL
animado inanimado animado inanimado cons. -i cons. -i cons. -i cons. -i
Nom -s -s (is) - - (e) -es -es -a -ia
Voc. - - - - -es -es -a -ia
Ac. -em -em/im - - (e) -es -es /-is -a -ia
Gn. -is
-i
-um ium -um -um
Dat. -ibus
Abl.
Loc.
-e -e /-i -ibus
-i (ruri)
Temas en consonante: gn. pl. -umum // Temas en i: gn. pl. -ium
VI. 3.- TEMAS EN CONSONANTE (Gn. -um)
Género animado (masculinos y femeninos)
1) En oclusiva (b, d, g, p, t, c)
N. sing: b + s > bs plebs /plebis
d + s > s pes /pedis
g + s > x rex / regis
p + s > ps princeps / principis
t + s > s miles / militis
c + s > x dux /ducis
VI. 3.- TEMAS EN CONSONANTE (Gn.-umum)
N. singular:
2) en sonante (líquida: l, r; nasal: m, n)
m + s > ms hiems /hiemis
n + s > n / (n) homo /hominis
l + s > l consul /consulis
r + s > r mater /matris
3) en silbante (s)
s + s > s / r vetus / veteris
honor / honoris
casos
SINGULAR
masculino femenino neutro
Nom./Voc Rex (g-s) Mater (r-s) Flumen (-)
Ac. Regem Matrem Flumen (-)
Gn. Regis Matris Fluminis
Dat. Regi Matri Flumini
Abl. Rege Matre Flumine PLURAL
Nom./Voc Reges Matres Flumina
Ac. Reges Matres Flumina
Gn. Regum Matrum Fluminum
Dat. Regibus Matribus Fluminibus
Abl. Regibus Matribus Fluminibus
VI. 3. TERCERA DECLINACIÓN. Temas en consonante (Gn. Pl.-um)
VI. 3b.- Tercera declinación. Temas en consonante (Gn. Pl. -um
Peculiaridades:
• Nombres de flexión especial:
Bos-bovis (gn. pl. boum, dat y abl. pl. bobus /bubus)
Iter-itineris; Iuppiter-Iovis; senex-senis.
• Cambio de declinación: Vas-vasis (pl. vasa-orum)
• Nombres griegos:
Ac. sing –a; -en (aetherem / aethera; Socratem /Socraten)
Ac. pl. -as (crateres/ crateras)
Gen. –os (Thetidis /Thetidos)
VI.- Tercera declinación (Temas en - i). Peculiaridades
Desinencias:
Los acusativos en -im -is han desaparecido casi por completo
sustituidos por -em y -es.
El ablativo -i ha sido sustituido por -e en la mayoría de los
sustantivos.
Supervivencias:
Acusativos:: vim, tussim, sitim, Neapolim, turrim, puppim
Ablativo singular::
NeutrosNeutros: mari, : mari, animalianimali. .
Adjetivos de dos y tres terminacionesAdjetivos de dos y tres terminaciones: : fortiforti, , acriacri..
ParticipiosParticipios:: --ii (empleo(empleo comocomo adjetivo)adjetivo) // --ee (empleo(empleo comocomo sustantivosustantivo))
VI. 4.- TERCERA DECLINACIÓN. Temas en -i (g. plural -ium)
singular plural singular plural
n. hostis hostes urbs urbes
ac. hostem hostes urbem urbes
g hostis hostium urbis urbium
d hosti hostibus urbi urbibus
ab hoste hostibus urbe urbibus
VI. 4.- TERCERA DECLINACIÓN (-IS)
Cambios semánticos:
aedes-is (templo) aedes-ium (casa)
parens-ntis (padre o madre) parentes-ium (padres)
finis-is (fin, frontera) fines-ium (territorios))
Pluralia tantum::
Alpes-ium; altaria-altarium; fauces-ium; Manes-ium,
moenia-ium, Penates-ium
VI.-TERCERA DECLINACIÓN (-is).
Neutros (Gn. pl. –um / -ium)
singular plural singular plural
n. caput capita mare maria
a. caput capita mare maria
g. capitis capitum maris marium
d. capiti capitibus mari maribus
Ab capite capitibus mari maribus
temas en consonante temas en -i
VI.- TERCERA DECLINACIÓN. Adjetivos del
segundo tipo: de dos terminaciones.
singular pluralMasc / fem. neutro Masc / fem. neutro
n omnis omne omnes omnia
a omnem omne omnes omnia
g omnis omnium
d omni omnibus
ab omni omnibus
VI.- TERCERA DECLINACIÓN. Adjetivos de tres
terminaciones.
singular plural
masc. fem. neutro masc. fem. neutro
n acer acris acre acres acria
a acrem acre acres acria
g acris acrium
d acri acribus
ab acri acribus
VI.- TERCERA DECLINACIÓN. Adjetivos de una
terminación.
Participios de presente (amans-ntis); -ax, -ix, -ox
gentilicios (-as, -atis, -is,-itis)
par-paris, simplex, duplex.
singular plural
masc. / fem. neutro masc. / fem. neutro
n ingens ingentes ingentia
a ingentem ingens ingentes ingentia
g ingentis ingentium
d ingenti ingentibus
ab ingenti ingentibus
VII.- CUARTA DECLINACIÓN
- Sustantivos masculinos, femeninos y neutros
- Carece de adjetivos
- Interferencias con la 2ª declinación
Masc /fem neutro
singular plural singular plural
n manus manus genu genua
a manum manus genu genua
g manus manuum genus genuum
d manui manibus genui genibus
ab manu manibus genu genibus
(-u)
Dat. pl. –ubus: lacubus, arcubus, artubus, partubus, acubus,
quercubus.
VII.- DOMUS -I / DOMUS -US
singular plural
n domus domus
a domum (domus) domos
g domus domi (domuum) domorum
d domui (domo) domibus
ab domo domibus
loc domi
VIII.- QUINTA DECLINACIÓN Sustantivos femeninos. Sólo masculinos: dies (a veces femenino) y meridies
Interferencias con la 1ª y 2ª declinación
singular plural singular plural
n res res dies dies
a rem res diem dies
g rei rerum diei dierum
d rei rebus diei diebus
ab re rebus die diebus
FLEXIÓN PRONOMINALFLEXIÓN PRONOMINAL
I.- Flexión pronominal
a) Personales Demostrativos //// indefinido- interrogativo // relativo.
Peculiaridades:
•Funciones específicas (morfemática, enfática, deíctica, fórica).
•Relación con el verbo: persona
•Desinencias: ac. neutro – d / gen. - ius / dat. - i
•Tendencia a reforzarse (egomet,, me ipsum,, hic)
II.1.- Pronombres personales
• Dentro del sistema pronominal forman un grupo
muy definido.
• Tienen elementos comunes con el verbo: persona
• No presentan oposición de género
• Ofrecen politematismo: sujeto / / resto de la funciones; singular // plural
• El de tercera persona está representado por un reflexivo: carece de nominativo y se halla neutralizada la oposición singular / plural..
Ac. Se
G. Sui
Dat. Sibi
Abl. Se, Secum
SINGULAR PLURAL
N. Ego Nos
Ac. Me Nos
G. Mei Nostrum / Nostri
Dat. Mihi Nobis
Abl. Me, Nobis,
Mecum Nobiscum
SINGULAR PLURAL
N. Tu Vos
Ac. Te Vos
G. Tui Vestrum / Vestri
Dat Tibi Vobis
Abl. Te Vobis /
Tecum Vobiscum
II.2.II.2.-- PRONOMBRES PRONOMBRES
PERSONALESPERSONALES
III.1.-PRONOMBRES DEMOSTRATIVOS
singular
HIC HAEC HOC HUNC HANC HOC HUIUS HUIC HOC HAC HOC plural
HI HAE HAEC HOS HAS HAEC HORUM HARUM HORUM HIS HIS
singular
ISTE ISTA ISTUD ISTUM ISTAM ISTUD ISTIUS ISTI ISTO ISTA ISTO plural
ISTI ISTAE ISTA ISTOS ISTAS ISTA ISTORUM ISTARUM ISTORUM ISTIS ISTIS
SINGULAR
ILLE ILLA ILLUD
ILLUM ILLAM ILLUD
ILLIUS
ILLI
ILLO ILLA ILLO
PLURAL
ILLI ILLAE ILLA
ILLOS ILLAS ILLA
ILLORUM -ARUM -ORUM
ILLIS
ILLIS
III.2.- DEMOSTRATIVOSDEMOSTRATIVOS
III.3.- PRONOMBRE FÓRICO
SINGULAR
IS EA ID
EUM EAM ID
EIUS
EI
EO EA EO
PLURAL
II (EI / I) EAE EA
EOS EAS EA
EORUM EARUM EORUM
IIS (EIS / IS)
IIS (EIS /IS)
III.4.- PRONOMBRE ENFÁTICO
Su uso con función adjetiva establece la analogía con los adjetivos de 3 terminaciones. En el neutro (nom., ac. sing.) no se usa la desinencia -d
casos SINGULAR PLURAL
Masc. Fem. Neutro Masc. Fem. Neutro
Nom ipse ipsa ipsum ipsi ipsae ipsa
Ac. ipsum ipsam ipsum ipsos ipsas ipsa
Gn. ipsius ipsorum ipsarum ipsorum
Dat. ipsi ipsis
Abl ipso ipsa ipsum ipsis
III.5.- PRONOMBRE FÓRICO-ENFÁTICO
IS + DEM
caso
SINGULAR PLURAL
Masc. Fem. neutro Masc. Fem. neutro
N. idem eadem idem iidem /
eidem
eaedem eadem
Ac. eundem eandem idem eosdem easdem eadem
Gen.
eiusdem eorundem earundem eorundem
Dat. eidem iisdem / eisdem
Abl. eodem eadem eodem iisdem / eisdem
IV.1.- PRONOMBRE RELATIVO
casos
SINGULAR PLURAL
masc fem neutro masc fem neutro
N. qui quae quod qui quae quae
Ac. quem quam quod quos quas quae
Gn. cuius quorum quarum quorum
Dat. cui quibus
Abl. quo qua quo quibus
IV.2.- Pronombre interrogativo-indefinido
casos SINGULAR PLURAL
masc fem neutro masc fem neutro
N. quis / qui quae quid / quod qui quae quae
Ac. quem quam quod quos quas quae
Gn. cuius quorum quarum quorum
Dat. cui quibus
Abl. quo qua quo quibus
IV.3.- PRONOMBRES INDEFINIDOS
A) Relativo de valor indefinido:
Quicumque quaecumque quodcumque
B) Compuestos de quis:
Ecquis / ecqui, ecquae / ecqua, ecquid / ecquod
Quisnam / quinam, quaenam, quidnam / quodnam
quispiam; quisquis; quivis; quilibet; quisque….
B) Uter utra utrum (utrius, utri)
C) Alius alia aliud (alius alii)
FLEXIÓN VERBALFLEXIÓN VERBAL
I.- FLEXIÓN VERBAL
1.- Conjugaciones: -are1ª, -ere2ª, -ere3ª, -ire4ª, -eremixta.
2.-Temas: Presente, Perfecto, Supino.
3.- Voces: activa, pasiva y deponente.
4.- Personas: 3
4.- Números: 2
5.-Tiempos: Presente, Pretérito Imperfecto, Pretérito Perfecto, Pretérito Pluscuamperfecto, Futuro I, Futuro II
6.- Modos: Indicativo, Subjuntivo, Imperativo.
7.- Formas no-personales: Sustantivos y adjetivos
II.- ¿Cómo se enuncia un verbo?
SUM –ES- ESSE - FUI
1ª AMO - AMAS – AM ARE - AMAVI - AMATUM
2ª HABEO - HABES - HAB ERE - HABUI - HABITUM
3ª REGO -REGIS - REG ERE - REXI - RECTUM
4ª AUDIO - AUDIS - AUD IRE - AUDIVI - AUDITUM
Mixta CAPIO - CAPIS - CAP ERE - CEPI – CAPTUM
1ª persona 1ª persona sing. presente de indicativo: . presente de indicativo: sum / amo …
(2º persona (2º persona singsing. presente de indicativo:. presente de indicativo: es / amas …)
Infinitivo presente:Infinitivo presente: esse / amare …
11ªª personapersona deldel singsing.. pretéritopretérito perfectoperfecto dede indicativoindicativo:: fui // amavi …
supino: amatum …
III. 1. - TEMA DE PRESENTE
Sum-es-esse / amo-as-āre / habeo-habes-habēre / rego-is- ĕre / capio-is-ĕre /audio-is-īre
s- es- s es- se
ama- ama- s amā- re
habe- habe-s habē- re
reg- reg- (i) s reg (ĕ)- re
audi- audi- s audī- re
capi- capi-s cap(i)ĕ- re
III. 2.- TIEMPOS DEL TEMA DE PRESENTE
INDICATIVO: presente, pretérito imperfecto, futuro I
SUBJUNTIVO: presente, pretérito imperfecto
IMPERATIVO: presente, futuro
FORMAS NOMINALES: infinitivo presente, participio
presente, gerundio, gerundivo.
IV.1.- TEMA DE PERFECTO
SUM – ES – ESSE – FU I
AMO - AMAS – AM ĀĔRE - AMAV I – AMATUM
HABEO - HABES - HAB ĒRE - HABU I – HABITUM
REGO -REGIS - REG ĔRE - REX I – RECTU
AUDIO - AUDIS - AUD - ĪRE - AUDIV I – AUDITUM
CAPIO - CAPIS - CAP ĔRE - CEP I – CAPTUM
FUFU -I
AMAVAMAV -I
HABUHABU -I
REXREX -I
AUDIVAUDIV -I
CEPCEP -I
IV. 2.- TIEMPOS DEL TEMA DE PERFECTO
INDICATIVO: Pretérito perfecto; pretérito pluscuamperfecto, futuro II.
SUBJUNTIVO: Pretérito perfecto; pretérito pluscuamperfecto.
FORMAS NOMINALES: Infinitivo perfecto
V.- TEMA DE SUPINO
amatum / habitum / rectum / auditum / captum
amat- um
habit- um
rect-um
audit- um
capt- um
FORMAS NOMINALES: Supino, participio perfecto y participio futuro.
*Con el participio de perfecto y el verbo SUM se forman los tiempos de perfecto en voz pasiva (pasiva perifrástica)
VI.- VOCES
DESINENCIAS VOZ ACTIVADESINENCIAS VOZ ACTIVA
- o / - m - mus
- s - tis
- t - nt
DESINENCIAS VOZ PASIVADESINENCIAS VOZ PASIVA
- or / -r - mur
- ris / -re - mini
- tur -ntur
Voz deponente: *desinencias pasivas
* significado activo
VI.I.- La voz pasiva
Tema de presente: Pasiva sintética (con desinencias)
Ejemplo:
am- or
ama- ris / - re
ama- tur
ama- mur
ama- mini
ama- ntur
VI. 2.- La voz pasiva
Tema de perfecto: Pasiva perifrástica
Participio de perfecto del verbo que se conjuga +
verbo SUM en el tiempo simple o compuesto del modo correspondiente.
Ejemplo:
amatus-a-um sum / (fui) amati-ae-a sumus / (fuimus) “ “ “ es / fuisti “ “ “ estis / (fuistis) “ “ “ est / fuit “ “ “ sunt / (fuerunt /
fuere)
puella amata est / puer amatus est
puellae amatae sunt / pueri amati sunt
VII.- VERBO SUM. Tema de presente
MODO INDICATIVO
Presente Pret. Imperf. Fut Imperf
SUM ERAM ERO
ES ERAS ERIS
EST ERAT ERIT
SUMUS ERĀMUS ERIMUS
ESTIS ERĀTIS ERITIS
SUNT ERANT ERUNT
VII. a.1.- Tema de presente:: ModoModo IndicativoIndicativo.
PRESENTE (voz activa)
Tema de presente ++ desinencias personales (activas)
am-o habe-o reg-o audi-o capi-o
ama-s habe-s reg-i-s* audi-s capi-s
ama-t habe-t reg-i-t* audi-t capi-t
ama-mus habe-mus reg-i-mus* audi-mus capi-mus
ama-tis habetis reg-i-tis* audi-tis capi-tis
ama-nt habent reg-u-nt* audi-u-nt* capi-u-nt**
* En las conjugaciones en –ere (3ª) / -īre (4ª) / -ere (mixta) se
intercala una vocal de unión -ee- (ii) / -oo- (uu) entre el tema y la
desinencia.
am - or habe - or
ama - ris / re habe – ris / -re
ama - tur habe - tur
ama - mur habe - mur
ama - mini habe - mini
ama - ntur habe – ntur
reg-or audi-or capi-or
reg-e- ris /-re audi-ris/re cape-ris/re
reg-i-tur audi-tur capi-tur
reg-i-mur audi-mur capi-mur
reg-i-mini audi-mini capi-mini
reg-u-ntur audi-u-ntur capi-u-ntur
PRESENTE (voz pasiva)
Tema de presente + desinencias personales (pasivas)
VII. a.2.- Tema de presente: Modo Indicativo
VII. b.1.- Tema de presente: Modo Indicativo PRETÉRITO IMPERFECTO (activa).
Tema de presente ++ b ā ++ desinencias personales activas.
ama-ba-m habe-ba-m reg -e- ba m audi -e- ba m
ama-ba-s habe-ba-s reg -e- ba s audi -e- ba s
ama-ba-t habe-ba-t reg -e- ba t audi -e- ba t
ama-bā-mus habe-bā- mus reg -e- bā mus audi -e- bā- mus
ama-bā-tis habe-bā-tis reg -e- bā- tis audi -e- bā- tis
ama-ba-nt habe-ba-nt reg -e- ba nt audi -e- ba nt
Capi -e- ba- m capi -e- bā- mus
Capi -e- ba- s capi -e- bā - tis
Capi -e- ba- t capi -e- ba- nt
* En las conjugaciones en –ere (3ª) / -īre (4ª) /-ere (mixta) se intercala una
vocal de unión -ee- entre el tema y el morfema temporal -baba-.
PRETÉRITO IMPERFECTO (pasiva) Tema de presente ++ ba ++ desinencias personales (pasiva)
VII. b. 2.- Tema de presente: Modo Indicativo
ama-ba-r habe-ba-r reg-e-ba-r audi-e-ba-r ama-ba-ris /re habe-ba-ris /re reg-e-ba-ris /re audi-e-ba-ris/re ama-ba-tur habe-ba-tur reg-e-ba-tur audi-e-ba-tur ama-bā-mur habe-bā-mur reg-e-bā-mur audi-e-bā-mur ama-bā-mini habe-bā-mini reg-e-bā-mini audi-e-bā-mini ama-ba-ntur habe-ba-ntur reg-e-ba-ntur audi-e-ba-ntur
Capi-e-ba-r capi-e-bā-mur Capi-e-ba-ris / -re capi-e-bā-mini Capi-e-ba-tur capi-e-ba-ntur
FUTURO I ((activo yy pasivo))
1ª y 2ª conjugación (-are, -ere): Tema de presente + bo,,
bi,, bu + + desinencias personales (activas y pasivas)
VII. c. 1.- Tema de presente: Modo Indicativo
ama-bo habe-bo
ama-bi-s habe-bi-s
ama-bi-t habe-bi-t
amā-bi-mus habē-bi-mus
amā-bi-tis habē-bi-tis
ama-bu-nt habe-bu-nt
ama-bor habe-bor
ama-be-ris /re habe-be-ris
ama-bi-tur habe-bi-tur
amā-bi-mur habē-bi-mur
amā-bi-mini habē-bi-mini
ama-bu-ntur habe-bu-ntur
ACTIVAACTIVA PASIVAPASIVA
VII. c. 2.- Tema de presente: Modo Indicativo
FUTURO I ((activo yy pasivo))
3ª, 4ª y mixta (-ere, -ere, -ire, -ere) .Tema de presente ++ a (1ª
persona sing.) / e ++ desinencias personales (activas, pasivas)
reg-a-m audi-a-m capi-a-m
reg-e-s audi-e-s capi-e-s
reg-e-t audi-e-t capi-e-t ACTIVA
reg-e –mur audi-e –mur capi-e-mur
reg-e –mini audi-e –mini capi-e-mini
reg-e-ntur audi-e-ntur capi-e-ntur
reg-a-r audi-a-r capi-a-r
reg-e-ris /re audi-e-ris/ re capi-e-ris/re
reg-e-tur audi-e-tur capi-e-tur PASIVA
reg-e –mur audi-e –mur capi-e-mur
reg-e –mini audi-e –mini capi-e-mini
reg-e-ntur audi-e-ntur capi-e-ntur
VIII.- TEMA DE PRESENTE. VERBO SUMSUM.
Modo Subjuntivo
Presente Pretérito Imperfecto
sisi--m esm es--sese--mm sisi--s ess es--sese--ss sisi--t est es--sese--tt sisi--mus esmus es--sese--musmus sisi--tistis eses--sese--tistis sisi--ntnt eses--sese--ntnt
VIII. a.1- Tema de presente: Modo Subjuntivo.
PRESENTE (activo y pasivo)
1ª conjugación (-are) .- Radical + ee + + desinencias personales
(activas y pasivas)
am-e-m am-e-s am-e-t am-e-mus am-e- tis am-e- nt
am-e-r am-e-ris / re am-e-tur am-e-mur am-e- mini am-e- ntur
ACTIVA PASIVA
VIII.a.2.- Tema de presente: Modo Subjuntivo.
PRESENTE (activa y pasiva): 2ª, 3ª, 4ª y mixta (-ere, -ere, -ire, -
ere) .- Tema de presente + a ++ desinencias personales (activas y
pasivas)
habe-a-m leg-a-m audi-a-m capi-a-m
habe-a-s leg-a-s audi-a-s capi-a-s
habe-a-t leg-a-t audi-a-t capi-a-t
habe-a-mus leg-a-mus audi-a-mus capi-a-mus
habe-a-tis leg-a-tis audi-aatis capi-a-tis
habe-a-nt leg-a-nt audi-a-nt capi-a-nt
habe-a-r leg-a-r audi-a-r capi-a-r
habe-a-ris / re leg-a-ris/re audi-a-ris / re capi-a-ris / re
habe-a-t ur leg-a-tur audi-a-tur capi-a-tur
habe-a-mur leg-a-mur audi-a-mur capi-a-mur
habe-a-mini leg-a-mini audi-a-mini capi-a-mini
habe-a-ntur leg-a-ntur audi-a-ntur capi-a-ntur
VIII.b.- Tema de presente:Modo Subjuntivo
PRETÉRITO IMPERFECTO (activo y pasivo)
Tema de presente + rere + desinencias personales (activas y
pasivas)
ama-re-m habe-re-m reg-ee-re-m audi-re-m cape-re-m
ama-re-s habe-re-s reg-ee-re-s audi-re-s cape-re-s
ama-re-t habe-re-t reg-ee-re-t audi-re-t cape-re-t
ama-re-mus habe-re-mus reg-ee-re-mus audi-re-mus cape-re-mus
ama-re-tis habe-re-tis reg-ee-re-tis audi-re-tis cape-re-tis
ama-re-nt habe-re-nt reg-ee-re-nt audi-re-nt cape-re-nt
ama-re-r habe-re-r reg-ee-re-r audi-re-r cape-re-m
ama-re-ris /re habe-re-ris /re reg-ee-re-ris/re audi-re-ris/re cape-re-ris/re
ama-re-tur habe-re-tur reg-ee-re-tur audi-re-t ur cape-re-tur
ama-re-mur habe-re-mur reg-ee-re-mur audi-re-mur cape-re-mur
ama-re-mini habe-re-mini reg-ee-re-mini audi-re-mini cape-re-mini
ama-re-nt ur habe-re-ntur reg-ee-re-ntur audi-re-nt ur cape-re-ntur
VIII. Tema de presente. SUM
Modo Imperativo
Presente Futuro 2ª pers. sing es es-to 3ª pers. sing - es-to 2ª`pers. pl. es-te es-tote 3ª pers. Pl. -
VIII. c.1- Tema de presente. Modo Imperativo
• Sólo tiene dos tiempos: presente y futuro • Carecen de la primera persona (singular y plural) • Tienen tercera persona (singular y plural) cuando la orden no es de ejecución simultánea (futuro) PRESENTE (activo y pasivo)).. Sólo segundas personas. Tema de presente + desinencias especiales: - , -te; -re, -mini
ACTIVAACTIVA
2ª pers. sing. ama habe rege (fac) audi capi
2ª pers. pl. ama-te habete regite audite capite
PASIVA 2ª pers. sing. ama-re habe-re regee-re audi-re cape-re 2ª pers. pl. ama-mini habe-mini regee-mini audi-mini capi-mini
VIII.c.2.- Tema de presente. Modo Imperativo
FUTURO (activo y pasivo). Sólo segundas y terceras personas.
Tema de presente + desinencias especiales:
Activas: -to , - to, -tote, -nto.
Pasivas :-tor, -tor, -ntor (no hay forma para la 2ª pl.
2ª / 3ª p. sing. ama-to habe-to regi-to audi-to capi-to 2ª pers. pl. ama-tote habe-tote regi-tote audi-tote capi-tote 3ª pers. pl. ama-nto habe-nto regu-nto audiu-nto capiu-nto
2ª / 3ª 2ª / 3ª p. p. singsing.. amaama--tortor habehabe--tortor regregii--tortor audiaudi--tortor capicapi--tortor
2ª p. sing. - - - - -
3ª 3ª p. p. plpl.. amaama--ntorntor habehabe--ntorntor regreguu--ntorntor audiaudiuu--ntorntor capicapiuu--ntorntor
Verbo SUM. . Formas nominales
Tema de presente
Infinitivo presente: es-se
Tema de perfecto
Infinitivo perfecto: fu-isse
Tema de supino
Infinitivo futuro: fut-urum-am-um (esse)/ (fore)
VIII.c.1.- Tema de presente. Formas nominales.
Sustantivos
Gerundio (sólo singular)
Tema de presente ++ -nd-
ac. ama-nd-um, gen. ama-nd-i
dat. ama-nd-o, abl. ama-ndnd-o
Infinitivo presente
- Activo: tema de presente ++ re
- Pasivo: tema de presente ++ --ri, -i (3ª y conjugación mixta -
ere): ama-ri, reg-i, cap-i
VIII.c.3.- Tema de presente. Formas nominales.
Adjetivos:
Participio de presente:
Tema de presente + -nt-
Adjetivo del segundo tipo
ama - nt -s / - ntis amans / amantis
habe-ns / habe-ntis; rege-ns / rege-ntis, audie-ns /audie-ntis; capie-ns /capie-ntis
Gerundivo:
Tema de presente + -nd-
Adjetivo del primer tipo
Ama-nd-us-a-um / habendus-a-um / regendus-a-um / audiendus-a-um / capiendus-a-um
IX.1- Tema de perfecto. Verbo SUM
Modo Indicativo
Pretérito Perfecto Pretérito Pluscuamperfecto Futuro II
Fu-i Fu-era-m Fu-ero
Fu-isti Fu-era-s Fu-eri-s
Fu-it Fu-era-t Fu-eri-t
Fu-imus Fu-erā -mus Fu-eri-mus
Fu-istis Fu-erā-tis Fu-eri-tis
Fu-erunt /ēre Fu-era-nt Fu-eri-nt
IX.2- Tema de perfecto. Verbo SUM
MODO SUBJUNTIVOMODO SUBJUNTIVO
PretéritoPretérito PerfectoPerfecto PretéritoPretérito PluscuamperfectoPluscuamperfecto
FuFu--erieri--mm FuFu--isseisse--mm
FuFu--erieri --ss FuFu-- isseisse--ss
FuFu--erieri --tt FuFu-- isseisse--tt
FuFu--erieri--musmus FuFu--isseisse --musmus
FuFu--erieri--tistis FuFu--isseisse--tistis
FuFu--erieri--ntnt FuFu--isseisse--ntnt
IX.a.- Tema de perfecto: Modo Indicativo
PRETÉRITO PERFECTO: Tema de perfecto : Tema de perfecto + + desinencias especiales:
- i - imus
- isti - istis
- it - erunt
Ejemplo:
amav-i amav-imus
amav-isti amav-istis
amav-it amav-erunt
XI. b.- Tema de perfecto: Modo Indicativo
PRETÉRITO PLUSCUAMPERFECTO: Tema de perfecto + eraera ++ desinencias personales (activas)
Ejemplo:
habu-eraera-m habu-eraera-mus
habu-eraera-s habu-eraera-tis
habu-eraera-t habu-eraera-nt
XI.c.- Tema de perfecto: Modo Indicativo.
FUTURO II: Tema de perfecto + + eroero, , erieri + + desinencias personales (activas)
Ejemplo:
rex-ero rex-eri-mus
rex-eri-s rex-eri-tis
rex-eri-t rex-eri-nt
XII.a.- Tema de perfecto. Modo Subjuntivo
PRETÉRITO PERFECTO: Tema de perfecto + erieri + + desinencias personales (activas)
Ejemplo:
cepi-eri-m cepi-eri-mus
cepi-eri-s cepi-eri-tis
cepi-eri-t cepi-eri-nt
XI.b.- Tema de perfecto. Modo Subjuntivo
PRETÉRITO PLUSCUAMPERFECTO: Tema de perfecto : Tema de perfecto + + isseisse + + desinencias personales (activas)
Ejemplo:
audiv-isseisse-m audiv-isseisse-mus
audiv-isseisse-s audiv-isseisse-tis
audiv-isseisse-t audiv-isseisse-nt
XI.c.- Tema de perfecto. Formas
nominales (sustantivo).
Infinitivo perfecto
Tema de perfecto activo ++ isseisse
Ejemplos:
Fu- isseisse
amav- isseisse
XII.a.- Tema de supino. Formas nominales
(sustantivos y adjetivos).
Supino
-- 1º1º (acusativo): amatum
-- 22º (dativo/ablativo): amatu
Participio perfecto (pasado / pasivo), adjetivo del primer tipo
amatustus-aa-umum
Participio de futuro (activo), adjetivo del primer tipo
amaturusturus-aa-umum
CONSTRUCCIONES PERIFRÁSTICASCONSTRUCCIONES PERIFRÁSTICAS
1. ACTIVA
Participio de futuro + SUM
Amaturus- a- um sum / es / est Amaturi-ae-a sumus / estis /sunt Auditurus-a-um sum / es /est Audituri-ae-a sumus /estis /sunt
Iudices audituri sunt (están dispuestos a oír / van a oír / oirán…)
2. PASIVA DE OBLIGACIÓN
Gerundivo + SUM
Habendus-a-um sum / es / est Legendi- ae-a sumus / estis /sunt Carmina legenda sunt (los poemas deben ser leídos / se
han de leer los poemas / se tiene que leer los poemas / tenemos (tenéis, tienen) que leer los poemas)