104
Mª Dolores Mª Dolores Rincón Rincón González González Universidad de Jaén Universidad de Jaén

Curso de Latin

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Curso de Latin

Citation preview

Page 1: Curso de Latin

Mª Dolores Mª Dolores RincónRincón GonzálezGonzález

Universidad de JaénUniversidad de Jaén

Page 2: Curso de Latin

PresentaciónPresentación RazonesRazones parapara lala realizaciónrealización dede esteeste cursocurso::

SituaciónSituación deldel estudioestudio dede laslas lenguaslenguas clásicasclásicas enen elel

actualactual sistemasistema educativoeducativo españolespañol..

TrascendenciaTrascendencia dede susu conocimientoconocimiento comocomo pasopaso obligadoobligado

haciahacia unauna formaciónformación filológicafilológica yy humanísticahumanística

posteriorposterior..

NecesidadNecesidad dede proporcionarproporcionar unosunos conocimientosconocimientos

básicosbásicos aa loslos universitariosuniversitarios queque carecencarecen dede ellosellos oo

necesitannecesitan reforzarlosreforzarlos..

FacilitarFacilitar lala posibilidadposibilidad dede accederacceder alal conocimientoconocimiento deldel

latínlatín aa cualquiercualquier estudianteestudiante interesadointeresado aa travéstravés dede esteeste

primerprimer contactocontacto..

Page 3: Curso de Latin
Page 4: Curso de Latin

Introducción al estudio del latínIntroducción al estudio del latín

El indoeuropeoEl indoeuropeo

Peculiaridades de la lengua latina. Peculiaridades de la lengua latina.

Formación y variantesFormación y variantes

Extensión del latínExtensión del latín

El alfabeto latino: su pronunciaciónEl alfabeto latino: su pronunciación

El acento y la cantidadEl acento y la cantidad

Vocales y consonantesVocales y consonantes

Page 5: Curso de Latin

El INDOEUROPEO

Hipótesis científica basada en el estudio comparativo de

diferentes lenguas antiguas a partir de la Gramática Histórica.

Ramas:

a) Grupo germánico (inglés, alemán, sueco...)

b) Grupo griego

c) Grupo itálico ( osco-umbro, LATÍNLATÍN )

d) Grupo céltico (galo, irlandés, bretón)

e) Grupo báltico (lituano, letón)

f) Grupo asiático (sánscrito, antiguo indio, veda, persa, hitita, tocario)

Page 6: Curso de Latin

Procesos migratorios de los pueblos indoeuropeos

Page 7: Curso de Latin

Extensión de las lenguas indoeuropeas

Page 8: Curso de Latin
Page 9: Curso de Latin

II.- PECULIARIDADES DE LA LENGUA LATINA

a) Lengua indoeuropea

b) Lengua flexiva (fusionante)

c) Orden de palabras

d) Carencia de artículo

e) Carácter fonológico de la cantidad frente al acento.

Page 10: Curso de Latin

III.- FORMACIÓN DE LA LENGUA LATINA

sustrato: pueblos mediterráneos (ciprés, higuera, rosa, golondrina, asno...)

superestrato: etrusco (términos del teatro y la adivinación)

adstrato: osco-umbro; griego

Su léxico es propio de agricultores.

Muy influenciada por el griego como modelo de lengua literaria.

Page 11: Curso de Latin

Etapas (diacronía): Latín arcaico, Latín

preclásico, Latín clásico, Latín tardío.

Latín medieval, Latín renacentista.

Diferentes registros ((sincronía)): literario,

familiar, vulgar o coloquial.

VARIANTES

Page 12: Curso de Latin

ROMA ANTIGUA Y SUS FOROS

Page 13: Curso de Latin

Maqueta de la Roma Imperial

Page 14: Curso de Latin

EXPANSIÓN DE ROMA EN ITALIA

Page 15: Curso de Latin

ROMA Y CARTAGO

Page 16: Curso de Latin

ETAPAS DE LA EXPANSIÓN ROMANA

Page 17: Curso de Latin

IMPERIO ROMANO

Page 18: Curso de Latin

LENGUAS NEOLATINAS O ROMANCES

Page 19: Curso de Latin

V.V.-- EL ALFABETOEL ALFABETO

23 signos tomados del alfabeto griego de

Cumas a través de los etruscos.

Tiene un destacado carácter fonológico.

AA BB CC DD EE FF GG HH II KK LL MM NN OO PP QQ RR SS TT VV

XX YY ZZ

Las letras XX, YY, ZZ, se introdujeron más tarde con

la finalidad de transcribir nombres griegos.

Las letra JJ y VV (letras ramistas) fueron

introducidas por el humanista Petrus Ramus.

Page 20: Curso de Latin
Page 21: Curso de Latin

VI.-PRONUNCIACIÓN DEL LATÍN

Pronunciaciones nacionales

Pronunciación eclesiástica (-ae; -ti-; ce, ci, cae; ge, gi...)

Pronunciación clásica. Justificación

Casos concretos: - ae, c, v, g, ph, th, ch, qu, gn.

Geminadas.

Page 22: Curso de Latin

VII.- VOCALISMO

Las vocales

cantidad vocálica: largas ( ˉ ) / breves ( ˘ ) diptongos: ae, au, oe, eu

Sistema vocálico:

cerradas: i (anterior) u (posterior) medias: e (anterior) o (posterior) abierta: a

Page 23: Curso de Latin

VIII.- EL ACENTO

No tiene carácter fonemático

No hay tilde

No hay palabras agudas

Palabras llanas, penúltima sílaba larga

Palabras esdrújulas, penúltima sílaba breve

Page 24: Curso de Latin

VIII.a.- SISTEMA CONSONÁNTICO

labiales dentales velares Labio-

velares

O

C

L

U

S

I

V

A

S

ORALES

sonoras B D G GU

sordas P T C / K QU

NASALES

M

N

Page 25: Curso de Latin

CC

OO

NN

TT

II

NN

UU

OO

SS

Labio-dental Linguo-alveolar

Fricativos-

aspirados F S

Fricativo-

Vibrante R

Lateral L

VIII.b.- SISTEMA CONSONÁNTICO

Page 26: Curso de Latin
Page 27: Curso de Latin

I.I.-- EL LATÍN LENGUA FLEXIVAEL LATÍN LENGUA FLEXIVA

Lengua flexiva: Aquella que indica la función, o precisa el significado de los términos, por medio de morfemas que se añaden a un lexema o tema.

Clases de palabras:

o variables: nombre, pronombre y verbo.

o invariables: adverbio, preposición, conjunción e interjección.

Page 28: Curso de Latin

II.II.-- FLEXIÓN NOMINAL y PRONOMINALFLEXIÓN NOMINAL y PRONOMINAL

Género

Número

Caso.

Forma y función de los casos:

Nominativo, Vocativo, Acusativo, Genitivo, Dativo, Ablativo, Instrumental - Sociativo, Locativo.

Page 29: Curso de Latin

III.- FUNCIÓN DE LOS CASOS

NOMINATIVO: Sujeto, predicado nominal VOCATIVO: Función impresiva ACUSATIVO: Objeto directo / (complemento circunstancial) GENITIVO: Complemento del nombre DATIVO: Objeto indirecto ABLATIVO: Complemento circunstancial LOCATIVO: Lugar en donde INSTRUMENTAL-SOCIATIVO: Instrumento / lugar por donde

/ circunstancias acompañantes

Page 30: Curso de Latin

singular pluralsingular plural

NOMINATIVONOMINATIVO -S / - // -M - D (neutros) - S - I //- A (neutros)

VOCATIVOVOCATIVO -- --

ACUSATIVO - M - NS // - A (neutros)

GENITIVO - S /- ES /- OS // - I - IUS - OM // - SOM

DATIVO - EI / - I - EIS - BHOS

ABLATIVOABLATIVO - D - EIS - BHOS

LOCATIVOLOCATIVO - I

IV.- ORIGEN DE LA DESINENCIAS

Page 31: Curso de Latin

FLEXIÓN NOMINAL

Page 32: Curso de Latin

V.- FLEXIÓN NOMINAL: DECLINACIONES

Nombre: sustantivo y adjetivo

5 declinaciones:

1ª temas en - a (Gn. sing.- ae)

2ª temas en - o /- e (Gn. sing.- i)

3ª - temas en consonante (Gn. sing.- is; Gn. pl. um) - temas en - i (Gn. sing.- is; Gn. pl. -ium).

4ª temas en - u (Gn. - us)

5ª temas en - e (Gn. - ei)

Page 33: Curso de Latin

V.1.a- TEMAS EN – a

(Primera declinación. Genitivo -- ae)

o Sustantivos y adjetivos (primer tipo)

o Género masculino y femenino

o Casos especiales:

- Pluralia tantum (angustiae, divitiae, Kalendae, Athenae)

- Cambio de significado (littera /litterae; copia / copiae)

- Dativo y ablativo plural en -abus (deabus)

Page 34: Curso de Latin

V. 1, b.- TEMAS EN –a

sustantivos (masculinos y femeninos)

adjetivos (femeninos)

Desinencias:

SINGULAR SINGULAR PLURALPLURAL

N. - ă (*-) - ae (*-i)

V. - ă - ae

Ac. - am (*-m) - as (*-ns)

G. - ae (* -i) - arum (*-som)

D. - ae (*-i) - is (*-eis)

Abl. - ā (*-d) - is (*eis)

Page 35: Curso de Latin

V. 2, a.- SEGUNDA DECLINACIÓN TEMAS EN -

o / - e (- i)

• Sustantivos y adjetivos (primer tipo).

• Género masculino, femenino (árboles, algunas ciudades y países: Corinthus, Aegyptus) y neutro.

• Casos especiales:

- neutros en -us (pelagus, vulgus, virus)

- pluralia tantum (castra, loci / loca)

- Vir - i

- Deus (dei / dii; deis / diis / dis)

Page 36: Curso de Latin

V. 2, b.- SEGUNDA DECLINACIÓN

(- i). Desinencias

SINGULAR PLURAL

N. N. -- usus // erer (*(*--s)s) //-- umum (*(*--m) m) --i i (*(*--i)i) // -- aa (*(*--a)a) V. V. -- e e Ac. Ac. -- umum (*(*--m) m) -- os os (*(*--nsns) ) // -- a a (*(*--a)a) G. G. -- i i (* (* --i) i) -- orumorum (*(*--somsom) ) / --umum (*(*--omom)) D. D. -- oo (*(*--i) i) -- isis (*(*--eiseis)) AblAbl. . -- oo (*(*--d)d) -- isis (*(*eiseis)) Loc. Loc. -- ii

Page 37: Curso de Latin

V. 3, a.- ADJETIVOS DEL PRIMER TIPO (tres

terminaciones)

SINGULAR PLURAL masc. fem. neutro masc. fem. neutro

N.– bonuuss bonaa bonumum bonii bonaeae bonaa

V.– bone bonaa bonumum - - -

A.– bonumum bonamam bonumum bonosos bonasas bonaa

G.– bonii bonaeae bonii bonorumorum -arumarum -orumorum

D.– bonoo bonaeae bono o bonisis bonisis bonisis

Ab– bonoo bonaa bonoo bonisis bonisis bonisis

Page 38: Curso de Latin

V. 3, b.- ADJETIVOS DEL PRIMER TIPO

SINGULAR PLURAL masc. fem. neutro masc. fem. neutro

N.- pulcher pulchraa pulchrumum pulchrii -aeae -aa

V.– pulcher pulchraa pulchrumum - - -

A.– pulchrumum -amam -umum pulchrosos -as as -aa

G.– pulchr-i i -aeae -i i pulchr-orumorum /-arumarum /-orumorum

D.– pulchr-oo -aeae -oo pulchr-isis -isis -isis

Ab.– pulchr-oo -aa -oo pulchr-isis -isis -isis

Page 39: Curso de Latin

VI.1.-TERCERA DECLINACIÓN (Gn. -ISIS)

• Sustantivos masculinos, femeninos y neutros.

• Adjetivos de una, dos y tres terminaciones

• Temas: en consonante (-um) / en –i (-ium)

• Temas dobles / nombres especiales:

vis-vis (vires)

iter-itineris

Iuppiter /Iovis

senex- senis

Page 40: Curso de Latin

VI. 2.- TERCERA DECLINACIÓN: Desinencias

casos

SINGULAR PLURAL

animado inanimado animado inanimado cons. -i cons. -i cons. -i cons. -i

Nom -s -s (is) - - (e) -es -es -a -ia

Voc. - - - - -es -es -a -ia

Ac. -em -em/im - - (e) -es -es /-is -a -ia

Gn. -is

-i

-um ium -um -um

Dat. -ibus

Abl.

Loc.

-e -e /-i -ibus

-i (ruri)

Temas en consonante: gn. pl. -umum // Temas en i: gn. pl. -ium

Page 41: Curso de Latin

VI. 3.- TEMAS EN CONSONANTE (Gn. -um)

Género animado (masculinos y femeninos)

1) En oclusiva (b, d, g, p, t, c)

N. sing: b + s > bs plebs /plebis

d + s > s pes /pedis

g + s > x rex / regis

p + s > ps princeps / principis

t + s > s miles / militis

c + s > x dux /ducis

Page 42: Curso de Latin

VI. 3.- TEMAS EN CONSONANTE (Gn.-umum)

N. singular:

2) en sonante (líquida: l, r; nasal: m, n)

m + s > ms hiems /hiemis

n + s > n / (n) homo /hominis

l + s > l consul /consulis

r + s > r mater /matris

3) en silbante (s)

s + s > s / r vetus / veteris

honor / honoris

Page 43: Curso de Latin

casos

SINGULAR

masculino femenino neutro

Nom./Voc Rex (g-s) Mater (r-s) Flumen (-)

Ac. Regem Matrem Flumen (-)

Gn. Regis Matris Fluminis

Dat. Regi Matri Flumini

Abl. Rege Matre Flumine PLURAL

Nom./Voc Reges Matres Flumina

Ac. Reges Matres Flumina

Gn. Regum Matrum Fluminum

Dat. Regibus Matribus Fluminibus

Abl. Regibus Matribus Fluminibus

VI. 3. TERCERA DECLINACIÓN. Temas en consonante (Gn. Pl.-um)

Page 44: Curso de Latin

VI. 3b.- Tercera declinación. Temas en consonante (Gn. Pl. -um

Peculiaridades:

• Nombres de flexión especial:

Bos-bovis (gn. pl. boum, dat y abl. pl. bobus /bubus)

Iter-itineris; Iuppiter-Iovis; senex-senis.

• Cambio de declinación: Vas-vasis (pl. vasa-orum)

• Nombres griegos:

Ac. sing –a; -en (aetherem / aethera; Socratem /Socraten)

Ac. pl. -as (crateres/ crateras)

Gen. –os (Thetidis /Thetidos)

Page 45: Curso de Latin

VI.- Tercera declinación (Temas en - i). Peculiaridades

Desinencias:

Los acusativos en -im -is han desaparecido casi por completo

sustituidos por -em y -es.

El ablativo -i ha sido sustituido por -e en la mayoría de los

sustantivos.

Supervivencias:

Acusativos:: vim, tussim, sitim, Neapolim, turrim, puppim

Ablativo singular::

NeutrosNeutros: mari, : mari, animalianimali. .

Adjetivos de dos y tres terminacionesAdjetivos de dos y tres terminaciones: : fortiforti, , acriacri..

ParticipiosParticipios:: --ii (empleo(empleo comocomo adjetivo)adjetivo) // --ee (empleo(empleo comocomo sustantivosustantivo))

Page 46: Curso de Latin

VI. 4.- TERCERA DECLINACIÓN. Temas en -i (g. plural -ium)

singular plural singular plural

n. hostis hostes urbs urbes

ac. hostem hostes urbem urbes

g hostis hostium urbis urbium

d hosti hostibus urbi urbibus

ab hoste hostibus urbe urbibus

Page 47: Curso de Latin

VI. 4.- TERCERA DECLINACIÓN (-IS)

Cambios semánticos:

aedes-is (templo) aedes-ium (casa)

parens-ntis (padre o madre) parentes-ium (padres)

finis-is (fin, frontera) fines-ium (territorios))

Pluralia tantum::

Alpes-ium; altaria-altarium; fauces-ium; Manes-ium,

moenia-ium, Penates-ium

Page 48: Curso de Latin

VI.-TERCERA DECLINACIÓN (-is).

Neutros (Gn. pl. –um / -ium)

singular plural singular plural

n. caput capita mare maria

a. caput capita mare maria

g. capitis capitum maris marium

d. capiti capitibus mari maribus

Ab capite capitibus mari maribus

temas en consonante temas en -i

Page 49: Curso de Latin

VI.- TERCERA DECLINACIÓN. Adjetivos del

segundo tipo: de dos terminaciones.

singular pluralMasc / fem. neutro Masc / fem. neutro

n omnis omne omnes omnia

a omnem omne omnes omnia

g omnis omnium

d omni omnibus

ab omni omnibus

Page 50: Curso de Latin

VI.- TERCERA DECLINACIÓN. Adjetivos de tres

terminaciones.

singular plural

masc. fem. neutro masc. fem. neutro

n acer acris acre acres acria

a acrem acre acres acria

g acris acrium

d acri acribus

ab acri acribus

Page 51: Curso de Latin

VI.- TERCERA DECLINACIÓN. Adjetivos de una

terminación.

Participios de presente (amans-ntis); -ax, -ix, -ox

gentilicios (-as, -atis, -is,-itis)

par-paris, simplex, duplex.

singular plural

masc. / fem. neutro masc. / fem. neutro

n ingens ingentes ingentia

a ingentem ingens ingentes ingentia

g ingentis ingentium

d ingenti ingentibus

ab ingenti ingentibus

Page 52: Curso de Latin

VII.- CUARTA DECLINACIÓN

- Sustantivos masculinos, femeninos y neutros

- Carece de adjetivos

- Interferencias con la 2ª declinación

Masc /fem neutro

singular plural singular plural

n manus manus genu genua

a manum manus genu genua

g manus manuum genus genuum

d manui manibus genui genibus

ab manu manibus genu genibus

(-u)

Dat. pl. –ubus: lacubus, arcubus, artubus, partubus, acubus,

quercubus.

Page 53: Curso de Latin

VII.- DOMUS -I / DOMUS -US

singular plural

n domus domus

a domum (domus) domos

g domus domi (domuum) domorum

d domui (domo) domibus

ab domo domibus

loc domi

Page 54: Curso de Latin

VIII.- QUINTA DECLINACIÓN Sustantivos femeninos. Sólo masculinos: dies (a veces femenino) y meridies

Interferencias con la 1ª y 2ª declinación

singular plural singular plural

n res res dies dies

a rem res diem dies

g rei rerum diei dierum

d rei rebus diei diebus

ab re rebus die diebus

Page 55: Curso de Latin

FLEXIÓN PRONOMINALFLEXIÓN PRONOMINAL

Page 56: Curso de Latin

I.- Flexión pronominal

a) Personales Demostrativos //// indefinido- interrogativo // relativo.

Peculiaridades:

•Funciones específicas (morfemática, enfática, deíctica, fórica).

•Relación con el verbo: persona

•Desinencias: ac. neutro – d / gen. - ius / dat. - i

•Tendencia a reforzarse (egomet,, me ipsum,, hic)

Page 57: Curso de Latin

II.1.- Pronombres personales

• Dentro del sistema pronominal forman un grupo

muy definido.

• Tienen elementos comunes con el verbo: persona

• No presentan oposición de género

• Ofrecen politematismo: sujeto / / resto de la funciones; singular // plural

• El de tercera persona está representado por un reflexivo: carece de nominativo y se halla neutralizada la oposición singular / plural..

Page 58: Curso de Latin

Ac. Se

G. Sui

Dat. Sibi

Abl. Se, Secum

SINGULAR PLURAL

N. Ego Nos

Ac. Me Nos

G. Mei Nostrum / Nostri

Dat. Mihi Nobis

Abl. Me, Nobis,

Mecum Nobiscum

SINGULAR PLURAL

N. Tu Vos

Ac. Te Vos

G. Tui Vestrum / Vestri

Dat Tibi Vobis

Abl. Te Vobis /

Tecum Vobiscum

II.2.II.2.-- PRONOMBRES PRONOMBRES

PERSONALESPERSONALES

Page 59: Curso de Latin

III.1.-PRONOMBRES DEMOSTRATIVOS

singular

HIC HAEC HOC HUNC HANC HOC HUIUS HUIC HOC HAC HOC plural

HI HAE HAEC HOS HAS HAEC HORUM HARUM HORUM HIS HIS

singular

ISTE ISTA ISTUD ISTUM ISTAM ISTUD ISTIUS ISTI ISTO ISTA ISTO plural

ISTI ISTAE ISTA ISTOS ISTAS ISTA ISTORUM ISTARUM ISTORUM ISTIS ISTIS

Page 60: Curso de Latin

SINGULAR

ILLE ILLA ILLUD

ILLUM ILLAM ILLUD

ILLIUS

ILLI

ILLO ILLA ILLO

PLURAL

ILLI ILLAE ILLA

ILLOS ILLAS ILLA

ILLORUM -ARUM -ORUM

ILLIS

ILLIS

III.2.- DEMOSTRATIVOSDEMOSTRATIVOS

Page 61: Curso de Latin

III.3.- PRONOMBRE FÓRICO

SINGULAR

IS EA ID

EUM EAM ID

EIUS

EI

EO EA EO

PLURAL

II (EI / I) EAE EA

EOS EAS EA

EORUM EARUM EORUM

IIS (EIS / IS)

IIS (EIS /IS)

Page 62: Curso de Latin

III.4.- PRONOMBRE ENFÁTICO

Su uso con función adjetiva establece la analogía con los adjetivos de 3 terminaciones. En el neutro (nom., ac. sing.) no se usa la desinencia -d

casos SINGULAR PLURAL

Masc. Fem. Neutro Masc. Fem. Neutro

Nom ipse ipsa ipsum ipsi ipsae ipsa

Ac. ipsum ipsam ipsum ipsos ipsas ipsa

Gn. ipsius ipsorum ipsarum ipsorum

Dat. ipsi ipsis

Abl ipso ipsa ipsum ipsis

Page 63: Curso de Latin

III.5.- PRONOMBRE FÓRICO-ENFÁTICO

IS + DEM

caso

SINGULAR PLURAL

Masc. Fem. neutro Masc. Fem. neutro

N. idem eadem idem iidem /

eidem

eaedem eadem

Ac. eundem eandem idem eosdem easdem eadem

Gen.

eiusdem eorundem earundem eorundem

Dat. eidem iisdem / eisdem

Abl. eodem eadem eodem iisdem / eisdem

Page 64: Curso de Latin

IV.1.- PRONOMBRE RELATIVO

casos

SINGULAR PLURAL

masc fem neutro masc fem neutro

N. qui quae quod qui quae quae

Ac. quem quam quod quos quas quae

Gn. cuius quorum quarum quorum

Dat. cui quibus

Abl. quo qua quo quibus

Page 65: Curso de Latin

IV.2.- Pronombre interrogativo-indefinido

casos SINGULAR PLURAL

masc fem neutro masc fem neutro

N. quis / qui quae quid / quod qui quae quae

Ac. quem quam quod quos quas quae

Gn. cuius quorum quarum quorum

Dat. cui quibus

Abl. quo qua quo quibus

Page 66: Curso de Latin

IV.3.- PRONOMBRES INDEFINIDOS

A) Relativo de valor indefinido:

Quicumque quaecumque quodcumque

B) Compuestos de quis:

Ecquis / ecqui, ecquae / ecqua, ecquid / ecquod

Quisnam / quinam, quaenam, quidnam / quodnam

quispiam; quisquis; quivis; quilibet; quisque….

B) Uter utra utrum (utrius, utri)

C) Alius alia aliud (alius alii)

Page 67: Curso de Latin

FLEXIÓN VERBALFLEXIÓN VERBAL

Page 68: Curso de Latin

I.- FLEXIÓN VERBAL

1.- Conjugaciones: -are1ª, -ere2ª, -ere3ª, -ire4ª, -eremixta.

2.-Temas: Presente, Perfecto, Supino.

3.- Voces: activa, pasiva y deponente.

4.- Personas: 3

4.- Números: 2

5.-Tiempos: Presente, Pretérito Imperfecto, Pretérito Perfecto, Pretérito Pluscuamperfecto, Futuro I, Futuro II

6.- Modos: Indicativo, Subjuntivo, Imperativo.

7.- Formas no-personales: Sustantivos y adjetivos

Page 69: Curso de Latin

II.- ¿Cómo se enuncia un verbo?

SUM –ES- ESSE - FUI

1ª AMO - AMAS – AM ARE - AMAVI - AMATUM

2ª HABEO - HABES - HAB ERE - HABUI - HABITUM

3ª REGO -REGIS - REG ERE - REXI - RECTUM

4ª AUDIO - AUDIS - AUD IRE - AUDIVI - AUDITUM

Mixta CAPIO - CAPIS - CAP ERE - CEPI – CAPTUM

1ª persona 1ª persona sing. presente de indicativo: . presente de indicativo: sum / amo …

(2º persona (2º persona singsing. presente de indicativo:. presente de indicativo: es / amas …)

Infinitivo presente:Infinitivo presente: esse / amare …

11ªª personapersona deldel singsing.. pretéritopretérito perfectoperfecto dede indicativoindicativo:: fui // amavi …

supino: amatum …

Page 70: Curso de Latin

III. 1. - TEMA DE PRESENTE

Sum-es-esse / amo-as-āre / habeo-habes-habēre / rego-is- ĕre / capio-is-ĕre /audio-is-īre

s- es- s es- se

ama- ama- s amā- re

habe- habe-s habē- re

reg- reg- (i) s reg (ĕ)- re

audi- audi- s audī- re

capi- capi-s cap(i)ĕ- re

Page 71: Curso de Latin

III. 2.- TIEMPOS DEL TEMA DE PRESENTE

INDICATIVO: presente, pretérito imperfecto, futuro I

SUBJUNTIVO: presente, pretérito imperfecto

IMPERATIVO: presente, futuro

FORMAS NOMINALES: infinitivo presente, participio

presente, gerundio, gerundivo.

Page 72: Curso de Latin

IV.1.- TEMA DE PERFECTO

SUM – ES – ESSE – FU I

AMO - AMAS – AM ĀĔRE - AMAV I – AMATUM

HABEO - HABES - HAB ĒRE - HABU I – HABITUM

REGO -REGIS - REG ĔRE - REX I – RECTU

AUDIO - AUDIS - AUD - ĪRE - AUDIV I – AUDITUM

CAPIO - CAPIS - CAP ĔRE - CEP I – CAPTUM

FUFU -I

AMAVAMAV -I

HABUHABU -I

REXREX -I

AUDIVAUDIV -I

CEPCEP -I

Page 73: Curso de Latin

IV. 2.- TIEMPOS DEL TEMA DE PERFECTO

INDICATIVO: Pretérito perfecto; pretérito pluscuamperfecto, futuro II.

SUBJUNTIVO: Pretérito perfecto; pretérito pluscuamperfecto.

FORMAS NOMINALES: Infinitivo perfecto

Page 74: Curso de Latin

V.- TEMA DE SUPINO

amatum / habitum / rectum / auditum / captum

amat- um

habit- um

rect-um

audit- um

capt- um

FORMAS NOMINALES: Supino, participio perfecto y participio futuro.

*Con el participio de perfecto y el verbo SUM se forman los tiempos de perfecto en voz pasiva (pasiva perifrástica)

Page 75: Curso de Latin

VI.- VOCES

DESINENCIAS VOZ ACTIVADESINENCIAS VOZ ACTIVA

- o / - m - mus

- s - tis

- t - nt

DESINENCIAS VOZ PASIVADESINENCIAS VOZ PASIVA

- or / -r - mur

- ris / -re - mini

- tur -ntur

Voz deponente: *desinencias pasivas

* significado activo

Page 76: Curso de Latin

VI.I.- La voz pasiva

Tema de presente: Pasiva sintética (con desinencias)

Ejemplo:

am- or

ama- ris / - re

ama- tur

ama- mur

ama- mini

ama- ntur

Page 77: Curso de Latin

VI. 2.- La voz pasiva

Tema de perfecto: Pasiva perifrástica

Participio de perfecto del verbo que se conjuga +

verbo SUM en el tiempo simple o compuesto del modo correspondiente.

Ejemplo:

amatus-a-um sum / (fui) amati-ae-a sumus / (fuimus) “ “ “ es / fuisti “ “ “ estis / (fuistis) “ “ “ est / fuit “ “ “ sunt / (fuerunt /

fuere)

puella amata est / puer amatus est

puellae amatae sunt / pueri amati sunt

Page 78: Curso de Latin

VII.- VERBO SUM. Tema de presente

MODO INDICATIVO

Presente Pret. Imperf. Fut Imperf

SUM ERAM ERO

ES ERAS ERIS

EST ERAT ERIT

SUMUS ERĀMUS ERIMUS

ESTIS ERĀTIS ERITIS

SUNT ERANT ERUNT

Page 79: Curso de Latin

VII. a.1.- Tema de presente:: ModoModo IndicativoIndicativo.

PRESENTE (voz activa)

Tema de presente ++ desinencias personales (activas)

am-o habe-o reg-o audi-o capi-o

ama-s habe-s reg-i-s* audi-s capi-s

ama-t habe-t reg-i-t* audi-t capi-t

ama-mus habe-mus reg-i-mus* audi-mus capi-mus

ama-tis habetis reg-i-tis* audi-tis capi-tis

ama-nt habent reg-u-nt* audi-u-nt* capi-u-nt**

* En las conjugaciones en –ere (3ª) / -īre (4ª) / -ere (mixta) se

intercala una vocal de unión -ee- (ii) / -oo- (uu) entre el tema y la

desinencia.

Page 80: Curso de Latin

am - or habe - or

ama - ris / re habe – ris / -re

ama - tur habe - tur

ama - mur habe - mur

ama - mini habe - mini

ama - ntur habe – ntur

reg-or audi-or capi-or

reg-e- ris /-re audi-ris/re cape-ris/re

reg-i-tur audi-tur capi-tur

reg-i-mur audi-mur capi-mur

reg-i-mini audi-mini capi-mini

reg-u-ntur audi-u-ntur capi-u-ntur

PRESENTE (voz pasiva)

Tema de presente + desinencias personales (pasivas)

VII. a.2.- Tema de presente: Modo Indicativo

Page 81: Curso de Latin

VII. b.1.- Tema de presente: Modo Indicativo PRETÉRITO IMPERFECTO (activa).

Tema de presente ++ b ā ++ desinencias personales activas.

ama-ba-m habe-ba-m reg -e- ba m audi -e- ba m

ama-ba-s habe-ba-s reg -e- ba s audi -e- ba s

ama-ba-t habe-ba-t reg -e- ba t audi -e- ba t

ama-bā-mus habe-bā- mus reg -e- bā mus audi -e- bā- mus

ama-bā-tis habe-bā-tis reg -e- bā- tis audi -e- bā- tis

ama-ba-nt habe-ba-nt reg -e- ba nt audi -e- ba nt

Capi -e- ba- m capi -e- bā- mus

Capi -e- ba- s capi -e- bā - tis

Capi -e- ba- t capi -e- ba- nt

* En las conjugaciones en –ere (3ª) / -īre (4ª) /-ere (mixta) se intercala una

vocal de unión -ee- entre el tema y el morfema temporal -baba-.

Page 82: Curso de Latin

PRETÉRITO IMPERFECTO (pasiva) Tema de presente ++ ba ++ desinencias personales (pasiva)

VII. b. 2.- Tema de presente: Modo Indicativo

ama-ba-r habe-ba-r reg-e-ba-r audi-e-ba-r ama-ba-ris /re habe-ba-ris /re reg-e-ba-ris /re audi-e-ba-ris/re ama-ba-tur habe-ba-tur reg-e-ba-tur audi-e-ba-tur ama-bā-mur habe-bā-mur reg-e-bā-mur audi-e-bā-mur ama-bā-mini habe-bā-mini reg-e-bā-mini audi-e-bā-mini ama-ba-ntur habe-ba-ntur reg-e-ba-ntur audi-e-ba-ntur

Capi-e-ba-r capi-e-bā-mur Capi-e-ba-ris / -re capi-e-bā-mini Capi-e-ba-tur capi-e-ba-ntur

Page 83: Curso de Latin

FUTURO I ((activo yy pasivo))

1ª y 2ª conjugación (-are, -ere): Tema de presente + bo,,

bi,, bu + + desinencias personales (activas y pasivas)

VII. c. 1.- Tema de presente: Modo Indicativo

ama-bo habe-bo

ama-bi-s habe-bi-s

ama-bi-t habe-bi-t

amā-bi-mus habē-bi-mus

amā-bi-tis habē-bi-tis

ama-bu-nt habe-bu-nt

ama-bor habe-bor

ama-be-ris /re habe-be-ris

ama-bi-tur habe-bi-tur

amā-bi-mur habē-bi-mur

amā-bi-mini habē-bi-mini

ama-bu-ntur habe-bu-ntur

ACTIVAACTIVA PASIVAPASIVA

Page 84: Curso de Latin

VII. c. 2.- Tema de presente: Modo Indicativo

FUTURO I ((activo yy pasivo))

3ª, 4ª y mixta (-ere, -ere, -ire, -ere) .Tema de presente ++ a (1ª

persona sing.) / e ++ desinencias personales (activas, pasivas)

reg-a-m audi-a-m capi-a-m

reg-e-s audi-e-s capi-e-s

reg-e-t audi-e-t capi-e-t ACTIVA

reg-e –mur audi-e –mur capi-e-mur

reg-e –mini audi-e –mini capi-e-mini

reg-e-ntur audi-e-ntur capi-e-ntur

reg-a-r audi-a-r capi-a-r

reg-e-ris /re audi-e-ris/ re capi-e-ris/re

reg-e-tur audi-e-tur capi-e-tur PASIVA

reg-e –mur audi-e –mur capi-e-mur

reg-e –mini audi-e –mini capi-e-mini

reg-e-ntur audi-e-ntur capi-e-ntur

Page 85: Curso de Latin

VIII.- TEMA DE PRESENTE. VERBO SUMSUM.

Modo Subjuntivo

Presente Pretérito Imperfecto

sisi--m esm es--sese--mm sisi--s ess es--sese--ss sisi--t est es--sese--tt sisi--mus esmus es--sese--musmus sisi--tistis eses--sese--tistis sisi--ntnt eses--sese--ntnt

Page 86: Curso de Latin

VIII. a.1- Tema de presente: Modo Subjuntivo.

PRESENTE (activo y pasivo)

1ª conjugación (-are) .- Radical + ee + + desinencias personales

(activas y pasivas)

am-e-m am-e-s am-e-t am-e-mus am-e- tis am-e- nt

am-e-r am-e-ris / re am-e-tur am-e-mur am-e- mini am-e- ntur

ACTIVA PASIVA

Page 87: Curso de Latin

VIII.a.2.- Tema de presente: Modo Subjuntivo.

PRESENTE (activa y pasiva): 2ª, 3ª, 4ª y mixta (-ere, -ere, -ire, -

ere) .- Tema de presente + a ++ desinencias personales (activas y

pasivas)

habe-a-m leg-a-m audi-a-m capi-a-m

habe-a-s leg-a-s audi-a-s capi-a-s

habe-a-t leg-a-t audi-a-t capi-a-t

habe-a-mus leg-a-mus audi-a-mus capi-a-mus

habe-a-tis leg-a-tis audi-aatis capi-a-tis

habe-a-nt leg-a-nt audi-a-nt capi-a-nt

habe-a-r leg-a-r audi-a-r capi-a-r

habe-a-ris / re leg-a-ris/re audi-a-ris / re capi-a-ris / re

habe-a-t ur leg-a-tur audi-a-tur capi-a-tur

habe-a-mur leg-a-mur audi-a-mur capi-a-mur

habe-a-mini leg-a-mini audi-a-mini capi-a-mini

habe-a-ntur leg-a-ntur audi-a-ntur capi-a-ntur

Page 88: Curso de Latin

VIII.b.- Tema de presente:Modo Subjuntivo

PRETÉRITO IMPERFECTO (activo y pasivo)

Tema de presente + rere + desinencias personales (activas y

pasivas)

ama-re-m habe-re-m reg-ee-re-m audi-re-m cape-re-m

ama-re-s habe-re-s reg-ee-re-s audi-re-s cape-re-s

ama-re-t habe-re-t reg-ee-re-t audi-re-t cape-re-t

ama-re-mus habe-re-mus reg-ee-re-mus audi-re-mus cape-re-mus

ama-re-tis habe-re-tis reg-ee-re-tis audi-re-tis cape-re-tis

ama-re-nt habe-re-nt reg-ee-re-nt audi-re-nt cape-re-nt

ama-re-r habe-re-r reg-ee-re-r audi-re-r cape-re-m

ama-re-ris /re habe-re-ris /re reg-ee-re-ris/re audi-re-ris/re cape-re-ris/re

ama-re-tur habe-re-tur reg-ee-re-tur audi-re-t ur cape-re-tur

ama-re-mur habe-re-mur reg-ee-re-mur audi-re-mur cape-re-mur

ama-re-mini habe-re-mini reg-ee-re-mini audi-re-mini cape-re-mini

ama-re-nt ur habe-re-ntur reg-ee-re-ntur audi-re-nt ur cape-re-ntur

Page 89: Curso de Latin

VIII. Tema de presente. SUM

Modo Imperativo

Presente Futuro 2ª pers. sing es es-to 3ª pers. sing - es-to 2ª`pers. pl. es-te es-tote 3ª pers. Pl. -

Page 90: Curso de Latin

VIII. c.1- Tema de presente. Modo Imperativo

• Sólo tiene dos tiempos: presente y futuro • Carecen de la primera persona (singular y plural) • Tienen tercera persona (singular y plural) cuando la orden no es de ejecución simultánea (futuro) PRESENTE (activo y pasivo)).. Sólo segundas personas. Tema de presente + desinencias especiales: - , -te; -re, -mini

ACTIVAACTIVA

2ª pers. sing. ama habe rege (fac) audi capi

2ª pers. pl. ama-te habete regite audite capite

PASIVA 2ª pers. sing. ama-re habe-re regee-re audi-re cape-re 2ª pers. pl. ama-mini habe-mini regee-mini audi-mini capi-mini

Page 91: Curso de Latin

VIII.c.2.- Tema de presente. Modo Imperativo

FUTURO (activo y pasivo). Sólo segundas y terceras personas.

Tema de presente + desinencias especiales:

Activas: -to , - to, -tote, -nto.

Pasivas :-tor, -tor, -ntor (no hay forma para la 2ª pl.

2ª / 3ª p. sing. ama-to habe-to regi-to audi-to capi-to 2ª pers. pl. ama-tote habe-tote regi-tote audi-tote capi-tote 3ª pers. pl. ama-nto habe-nto regu-nto audiu-nto capiu-nto

2ª / 3ª 2ª / 3ª p. p. singsing.. amaama--tortor habehabe--tortor regregii--tortor audiaudi--tortor capicapi--tortor

2ª p. sing. - - - - -

3ª 3ª p. p. plpl.. amaama--ntorntor habehabe--ntorntor regreguu--ntorntor audiaudiuu--ntorntor capicapiuu--ntorntor

Page 92: Curso de Latin

Verbo SUM. . Formas nominales

Tema de presente

Infinitivo presente: es-se

Tema de perfecto

Infinitivo perfecto: fu-isse

Tema de supino

Infinitivo futuro: fut-urum-am-um (esse)/ (fore)

Page 93: Curso de Latin

VIII.c.1.- Tema de presente. Formas nominales.

Sustantivos

Gerundio (sólo singular)

Tema de presente ++ -nd-

ac. ama-nd-um, gen. ama-nd-i

dat. ama-nd-o, abl. ama-ndnd-o

Infinitivo presente

- Activo: tema de presente ++ re

- Pasivo: tema de presente ++ --ri, -i (3ª y conjugación mixta -

ere): ama-ri, reg-i, cap-i

Page 94: Curso de Latin

VIII.c.3.- Tema de presente. Formas nominales.

Adjetivos:

Participio de presente:

Tema de presente + -nt-

Adjetivo del segundo tipo

ama - nt -s / - ntis amans / amantis

habe-ns / habe-ntis; rege-ns / rege-ntis, audie-ns /audie-ntis; capie-ns /capie-ntis

Gerundivo:

Tema de presente + -nd-

Adjetivo del primer tipo

Ama-nd-us-a-um / habendus-a-um / regendus-a-um / audiendus-a-um / capiendus-a-um

Page 95: Curso de Latin

IX.1- Tema de perfecto. Verbo SUM

Modo Indicativo

Pretérito Perfecto Pretérito Pluscuamperfecto Futuro II

Fu-i Fu-era-m Fu-ero

Fu-isti Fu-era-s Fu-eri-s

Fu-it Fu-era-t Fu-eri-t

Fu-imus Fu-erā -mus Fu-eri-mus

Fu-istis Fu-erā-tis Fu-eri-tis

Fu-erunt /ēre Fu-era-nt Fu-eri-nt

Page 96: Curso de Latin

IX.2- Tema de perfecto. Verbo SUM

MODO SUBJUNTIVOMODO SUBJUNTIVO

PretéritoPretérito PerfectoPerfecto PretéritoPretérito PluscuamperfectoPluscuamperfecto

FuFu--erieri--mm FuFu--isseisse--mm

FuFu--erieri --ss FuFu-- isseisse--ss

FuFu--erieri --tt FuFu-- isseisse--tt

FuFu--erieri--musmus FuFu--isseisse --musmus

FuFu--erieri--tistis FuFu--isseisse--tistis

FuFu--erieri--ntnt FuFu--isseisse--ntnt

Page 97: Curso de Latin

IX.a.- Tema de perfecto: Modo Indicativo

PRETÉRITO PERFECTO: Tema de perfecto : Tema de perfecto + + desinencias especiales:

- i - imus

- isti - istis

- it - erunt

Ejemplo:

amav-i amav-imus

amav-isti amav-istis

amav-it amav-erunt

Page 98: Curso de Latin

XI. b.- Tema de perfecto: Modo Indicativo

PRETÉRITO PLUSCUAMPERFECTO: Tema de perfecto + eraera ++ desinencias personales (activas)

Ejemplo:

habu-eraera-m habu-eraera-mus

habu-eraera-s habu-eraera-tis

habu-eraera-t habu-eraera-nt

Page 99: Curso de Latin

XI.c.- Tema de perfecto: Modo Indicativo.

FUTURO II: Tema de perfecto + + eroero, , erieri + + desinencias personales (activas)

Ejemplo:

rex-ero rex-eri-mus

rex-eri-s rex-eri-tis

rex-eri-t rex-eri-nt

Page 100: Curso de Latin

XII.a.- Tema de perfecto. Modo Subjuntivo

PRETÉRITO PERFECTO: Tema de perfecto + erieri + + desinencias personales (activas)

Ejemplo:

cepi-eri-m cepi-eri-mus

cepi-eri-s cepi-eri-tis

cepi-eri-t cepi-eri-nt

Page 101: Curso de Latin

XI.b.- Tema de perfecto. Modo Subjuntivo

PRETÉRITO PLUSCUAMPERFECTO: Tema de perfecto : Tema de perfecto + + isseisse + + desinencias personales (activas)

Ejemplo:

audiv-isseisse-m audiv-isseisse-mus

audiv-isseisse-s audiv-isseisse-tis

audiv-isseisse-t audiv-isseisse-nt

Page 102: Curso de Latin

XI.c.- Tema de perfecto. Formas

nominales (sustantivo).

Infinitivo perfecto

Tema de perfecto activo ++ isseisse

Ejemplos:

Fu- isseisse

amav- isseisse

Page 103: Curso de Latin

XII.a.- Tema de supino. Formas nominales

(sustantivos y adjetivos).

Supino

-- 1º1º (acusativo): amatum

-- 22º (dativo/ablativo): amatu

Participio perfecto (pasado / pasivo), adjetivo del primer tipo

amatustus-aa-umum

Participio de futuro (activo), adjetivo del primer tipo

amaturusturus-aa-umum

Page 104: Curso de Latin

CONSTRUCCIONES PERIFRÁSTICASCONSTRUCCIONES PERIFRÁSTICAS

1. ACTIVA

Participio de futuro + SUM

Amaturus- a- um sum / es / est Amaturi-ae-a sumus / estis /sunt Auditurus-a-um sum / es /est Audituri-ae-a sumus /estis /sunt

Iudices audituri sunt (están dispuestos a oír / van a oír / oirán…)

2. PASIVA DE OBLIGACIÓN

Gerundivo + SUM

Habendus-a-um sum / es / est Legendi- ae-a sumus / estis /sunt Carmina legenda sunt (los poemas deben ser leídos / se

han de leer los poemas / se tiene que leer los poemas / tenemos (tenéis, tienen) que leer los poemas)