Ενότητα 3η, Είμαστε όλοι ίδιοι. Είμαστε όλοι διαφορετικοί

Δυστυχώς, η πραγματικότητα επιβεβαιώνει, ότι στην εποχή μας παρατηρούνται πολλά φαινόμενα ρατσισμού,

προκαταλήψεων και πεποιθήσεων τέτοιων, που διακρίνουν τους ανθρώπους σε ανώτερους και κατώτερους ανάλογα με

τη φυλή, την ιδεολογία και τα χαρακτηριστικά τους. Παρ' όλη, λοιπόν, την πρόοδο σε επίπεδο τεχνολογικό, ωστόσο οι

άνθρωποι σε επίπεδο ηθικό, έχουν ακόμη μακρύ δρόμο να διανύσουν, προκειμένου να επιτύχουν την κατοχύρωση του

αγαθού της ισότητας, της δικαιοσύνης και του αλληλοσεβασμού.

Τα αίτια, που δημιουργούν και εκτρέφουν τα ρατσιστικά φαινόμενα, είναι πολλά και ποικίλλουν ανάλογα με την

εποχή, στην οποία παρατηρούνται. Πρώτα οι ευθύνες μπορούν να αναζητηθούν στο ίδιο το άτομο, του οποίου το χαμηλό

πνευματικό επίπεδο και η απουσία κριτικής ικανότητας δεν του επιτρέπουν να συνειδητοποιήσει ότι δεν υπάρχουν

άνθρωποι ανώτεροι και κατώτεροι ή προκαταλήψεις και στερεότυπα τέτοιου είδους. Όμως και η ευθύνη των θεσμών

είναι μεγάλη, καθώς πολλές φορές το πολίτευμα λόγω αδυναμίας επίλυσης ζωτικών προβλημάτων δεν επιτρέπει στους

πολίτες του να αναπτυχθούν, αντίθετα τους προκαλεί τέτοιες αντιδράσεις προς τους συνανθρώπους τους, που

υποβαθμίζουν όχι μόνο τους αποδέκτες, αλλά και εκείνους κυρίως, που τις προκαλούν.

Συνήθως, οι οικονομικοί λόγοι είναι εκείνοι, που προκαλούν εκμετάλλευση ανίσχυρων λαών από τους πιο

δυνατούς. Τα περισσότερα φαινόμενα κοινωνικού ρατσισμού φαίνεται να έχουν τις ρίζες τους στην οικονομική

εκμετάλλευση, αφού οι πλούσιες χώρες για την αύξηση της παραγωγικότητας τους αναζητούν φθηνότερα εργατικά χέρια,

περισσότερες ώρες εργασίας και μηδενικά προνόμια εργαζομένων. Βέβαια, αυτό είναι αποτέλεσμα έλλειψης ουσιαστικής

παιδείας κυρίως στους λαούς, που αποδέχονται μια τέτοια κατάσταση, γιατί οι άνθρωποι αυτοί εύκολα γίνονται θύματα

προπαγάνδας και ετεροκαθορισμού. Δεν μπορούν να κρίνουν και να προβληματιστούν για το πώς θα μπορέσουν να διεκ-

δικήσουν καλύτερες συνθήκες ζωής. Επομένως εύκολα οι επιτήδειοι μπορούν να καλλιεργήσουν στους λαούς αισθήματα

ανωτερότητας και κατωτερότητας, να προκαλέσουν φανατισμό και να παγιώσουν τέτοιου είδους στερεότυπα και

διακρίσεις.

Συνάμα όμως η υποβάθμιση ζωής στις μεγαλουπόλεις, η κρίση των ηθικών αξιών, η μαζοποίηση και η

αλλοτρίωση του ανθρώπου δημιουργούν αντιπαλότητες και ρατσιστικές αντιλήψεις σε μια προσπάθεια του ανθρώπου να

αποδώσει ευθύνες και να αναζητήσει αιτίες για ό,τι δυσάρεστο συμβαίνει στη ζωή του. Ο ρατσισμός πολλές φορές

χρησιμοποιείται ως μέσο αποπροσανατολισμού, καθώς πολλοί ηγέτες, για να αποσπάσουν την προσοχή του λαού τους

από δύσκολα εσωτερικά κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα, δημιουργούν την ψευδαίσθηση ότι υπεύθυνα είναι

άτομα ή ομάδες μεταναστών, που διεκδικούν ίδιες συνθήκες διαβίωσης της με τους μόνιμους κάτοικους. Έτσι ανακυ-

κλώνουν προκαταλήψεις και στερεότυπα και αποπροσανατολίζουν το λαό από τα βασικά του προβλήματα. Άλλοτε πάλι

τα αίτια μπορούν να είναι εθνικιστικά, καθώς τα μικρότερα κράτη αισθάνονται την ανάγκη να παρουσιαστούν ως

ανώτερα, αποκλειστικά και μόνο επειδή φοβούνται την αφομοίωση τους από τους ισχυρούς. Πρόκειται για ρατσιστικές

αντιδράσεις, που δεν μπορούν να ελεγχθούν με την απλή λογική, διότι καθορίζονται από κατώτερα ένστικτα του

ανθρώπου, αδυναμίες και πάθη.

Σημαντικό ρόλο σε όλη την αρνητική αυτήν ατμόσφαιρα συναισθημάτων από άνθρωπο σε άνθρωπο

διαδραματίζει η οικογένεια, η οποία δε διδάσκει στα παιδιά της την αξία του σεβασμού και της αξιοπρέπειας. Ο ίδιος ο

θεσμός διέρχεται κρίση και στην προσπάθεια του να στηριχτεί χάνει τον ουσιαστικό του στόχο, που δεν είναι άλλος, από

τη διαμόρφωση υγιών προσωπικοτήτων μέσα σε αυτήν.Έτσι το σπίτι χάνει πια το νόημα της εστίας, προκαλείται έντονο

χάσμα γενεών και παρ' όλο που οι άνθρωποι συγκατοικούν, ωστόσο ο καθένας είναι μόνος του. Το σχολείο, εξάλλου, το

διακρίνει η ολιγωρία διαμόρφωσης σφαιρικού και ηθικού ανθρώπου και έτσι αναπαράγει ρατσιστικές αντιλήψεις, αφού

αδυνατεί να παρακολουθήσει τις εξελίξεις. Η τυποποίηση της διδασκαλίας και ο άγονος εγκυκλοπαιδισμός δεν

επιτρέπουν την ανάπτυξη κριτικής ικανότητας στους νέους, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι να υιοθετούν μηχανικά τις εμπο-

ρευματοποιημένες και χρησιμοθηρικές γνώσεις τους, που δεν απελευθερώνουν το νου, αλλά τον οδηγούν σε ποικίλες

αρνητικές καταστάσεις.

Είναι φανερό ότι τα αίτια είναι εύκολο να προσδιοριστούν, αρκεί οι άνθρωποι να το θελήσουν. Μόνο με την

ανθρωπιστική παιδεία μπορούν να εκλείψουν τα περισσότερα σύγχρονα προβλήματα και να επανεύρει ο άνθρωπος τους

αρχικούς του στόχους. Αυτό, όμως, είναι απαραίτητο να γίνει σύντομα, γιατί ο κόσμος έχει ανάγκη από ένωση, ομόνοια

και εδραίωση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, για να μπορέσει να προχωρήσει. Είναι απαραίτητη η

διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής και της ευρυθμίας του συνόλου, γιατί μόνο τότε επιλύονται τα κοινωνικά

προβλήματα, αναπτύσσεται η κοινωνική συνείδηση και προτάσσεται το κοινό συμφέρον.

Επεξεργασία – Κατανόηση κειμένου – Περίληψη

Α΄φάση: κατανόηση- ερμηνεία

Διαβάστε προσεκτικά το παραπάνω κείμενο και απαντήστε στις ερωτήσεις κατανόησης που ακολουθούν:

1. Τι είναι ο ρατσισμός, σύμφωνα με τον συγγραφέα; Ποια η αντίφαση που διαπιστώνει στην α΄παράγραφο; Τι

εννοεί;

2. Τα αίτια του ρατσισμού σχετίζονται τόσο με ..........................................................................

Όσο και με ................................................................................................................................

Πώς διευκρινίζει τη θέση του αυτή; Εξηγήστε με παραδείγματα από την εμπειρία σας.

3. Ο συγγραφέας πιστεύει ότι η οικονομική εκμετάλλευση αποτελεί εξίσου σημαντική αιτία. Πώς το δικαιολογεί;

4. Ποιο ρόλο παίζουν οι συνθήκες ζωής στις πόλεις στην εκδήλωση φαινομένων ρατσισμού;

5. Πόσο υπεύθυνοι είναι συχνά οι ηγέτες;

6. Τι φοβούνται τα μικρότερα έθνη και συχνά οδηγούνται άθελά τους σε ρατσιστικές αντιδράσεις; Μπορείς ν’

αναφέρεις παραδείγματα από την σύγχρονη εμπειρία;

7. Πόσο ευθύνεται η οικογένεια και το σχολείο για την καλλιέργεια ρατσιστικών αντιλήψεων;Ποια θεωρείτε σωστή

στάση;

8. Πώς μπορούν, σύμφωνα με τον συγγραφέα να εκλείψουν τα φαινόμενα ρατσισμού; Συμφωνείτε μαζί του;

Διατυπώστε την άποψή σας.

9. Ήταν πειστικό το άρθρο που διαβάσατε; Ποιους από τους τρόπους ανάπτυξης χρησιμοποίησε ο συγγραφέας;

Εσείς τι θα συμπληρώνατε προκειμένου να το κάνετε ακόμα πιο πειστικό;

Β΄φάση: Δομή-πλαγιότιτλοι-περίληψη

Υπογραμμίστε λέξεις/φράσεις κλειδιά, εντοπίστε το νοηματικό κέντρο και γράψτε πλαγιότιτλους σε κάθε παράγραφο.

Παρακολουθήστε την πορεία σκέψης του συγγραφέα, επισημάνετε τις συνδετικές/μεταβατικές λέξεις/φράσεις

ανάμεσα στις παραγράφους. Συμπληρώστε τον πίνακα που ακολουθεί

ΘΕΜΑ (ΝΟΗΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ) ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΣ

1η παράγραφος

Πρόλογος

Ο συγγραφέας :

καταγράφει το πρόβλημα,

ορίζει το φαινόμενο του ρατσισμού,

διατυπώνει τη θέση του

2η παράγραφος

Κύριο θέμα-

αίτια

Αναζητά τα αίτια:

στο ίδιο το άτομο

στους θεσμούς

3η παράγραφος

Κύριο θέμα-

αίτια

Αναλύει την οικονομική εκμετάλλευση

των «κατώτερων λαών» ως αίτιο του

ρατσισμού

4η παράγραφος

Κύριο θέμα-

αίτια

Επισημαίνει ότι εξίσου υπεύθυνες είναι:

οι συνθήκες ζωής στις

μεγαλουπόλεις

πολιτικές αποπροσανατολισμού

εθνικισμός –φόβοι αφομοίωσης

μικρών κρατών

5η παράγραφος

Κύριο θέμα-

αίτια

Υπογραμμίζει την ευθύνη:

της οικογένειας

της εκπαίδευσης

6η παράγραφος

Επίλογος

Καταλήγει θέτοντας τη βάση για την

αντιμετώπιση του προβλήματος:

ανθρωπιστική παιδεία,

κοινωνική συνοχή

Με βάση τους πλαγιότιτλους που συγκεντρώσατε να γράψετε την περίληψη του κειμένου (150-170 λέξεις)

Προσοχή: Επιδιώκουμε τη συνοχή του κειμένου, αποφεύγουμε κάθε είδους σχολιασμό, δεν αντιγράφουμε το ύφος

του συγγραφέα, συνθέτουμε τα επιμέρους στοιχεία και δημιουργούμε ένα νέο δικό μας-προσωπικό κείμενο.