ЭНХИЙГ ТОГТООХ

ҮЙЛС

ЗОРИЛГО

Энхийг тогтоох үйлсийн

үйл явц, ухагдахууныг

эзэмшүүлэх

ЗОРИЛТ

Энхийг тогтоох үйлс гэж юу болох

түүний мөн чанарын талаар мэдлэг

бүтээх

Энхийг тогтоох үйлсийн түүхэн

нөхцөл байдалд үнэлэлт өгөх

Энхийг тогтоох үйлсийн асуудлаар

өөрийн санал бодлоо илэрхийлэх

ЭНХИЙГ ТОГТООХ ҮЙЛС ЯАГААД ГАРАХ

БОЛСОН БЭ?

Дэлхийн I дайнд 8,5 сая гаруй хүн амь

үрэгдэн түүнээс 2 дахин илүү хүн шархдсан

байна. Оросоос Франц хүртлэх өргөн уудам

зам дагуух үйлдвэр, байшин барилга, зам

гүүр эвдэрч нуран зайны дайны хор уршгийг

амсжээ. Дайны дараах сэргээн босголт

дэлхийн түүхэнд дайн дахин гаргуулахгүй

байхын тулд дайнд оролцогч талууд энхийг

тогтоох үйлсийн төлөө Парист цуглажээ.

Энхийг зохицуулсан нь

Дэлхийн нэгдvгээр дайн дуусахаас 10 сарын ємнє, 1918.01-

сард АНУ-ын ерєнхийлєгч В.Вильсон дайны зорилгуудыг

агуулсан Арван дєрвєн зvйл тєсєл хийж Францыг зорин

иржээ. Харамсалтай нь энхийг тогтоох асуудлыг

шийдвэрлэхэд амаргүй байсан байна. Уилсоны Арван

дєрвєн зvйлийн найм нь улс тєр, газар нутгийн тусгай

зохицуулалтуудыг агуулсан байлаа. Бусад зvйлvvд

ирээдvйн дайныг урьдчилан саатуулах зорилготой

ерєнхий зарчмуудын цогц байсан.

Энхийг тогтоох бага хурал 1919.11.18-нд Парисын

ойролцоох Версалийн ордонд болсон байна. Парисын бага

хуралд 27 орон оролцсон бөгөөд голлох үүргийг

Англи, Франц, АНУ хүлээж В.Вильсон зонхилох байр

суурьтай оролцсон байна.

Парижийн энх тайвны конференц. 1919

оны 1 сард ялсан хvчнvvдийн тєлєєлєгчид

энхийн зохицуулалтыг батлахаар Париж

хотноо цугларчээ. Тэд 32 vндэстнийг

тєлєєлж байлаа. Парижийн энх тайвны

конференцид зориулж хороонууд тусгай

тєслvvд боловсруулжээ. Харин

шийдвэрvvдийг Их дєрєв гэж нэрлэгдсэн

засгийн газрын дєрвєн тэргvvлэгч гаргасан

байна

“Их 4” энхтайвны конференцэд

Зүүнээс: Д.Жорж /Британи/

В.Орланда /Итали/

Ж.Клэменсуа /Франц/

В.Вильсон /АНУ/

1919 оны тавдугаар сард энх тайвны

коференц гэрээг баталж Германд єгчээ.

Герман харин гэрээг шууд хvлээн

зєвшєєрсєнгvй, гэвч Холбоотнууд

довтолж орохоор сvрдvvлсэн тул аргагvй

хvлээж авсан аж.

1919 оны 6 сарын 28-ны єдєр Парижийн

ойролцоох Версалийн ордонд Германы

тєлєєлєгчид vлэмж эргэлзэнгvйгээр

гэрээнд гарын vсэг зурцгаасан байна.

Версалийн гэрээ

Версалийн гэрээ Дэлхийн нэгдүгээр дайныг дуусгавар болгосон энхтайвны

гэрээнүүдийн нэг юм. Уг гэрээ нь Герман ба Холбоотнуудын хоорондын дайны

байдлыг зогсоожээ. 1919 оны 6 сарын 28-нд буюу дайны галыг өрдсөн, хунтайж

Франц Фердинандын аллагаас яг 5 жилийн дараа Версалийн гэрээнд талууд гарын

үсэг зурсан билээ. Төвийн хүчнийхэн буюу Германы холбоотон болох бусад орнууд

тус тусдаа энхтайвны гэрээнүүдийг хийсэн байна.

Гэрээ ѐсоор Германы тал дайны бүх хариуцлагыг хүлээж, зэвсэггүй орон

болох, тодорхой орнуудад нөхөн төлбөр өгөх зэрэг заалтууд орсон бөгөөд Герман

улсын төлөх ѐстой нөхөн төлбөрийн нийт хэмжээ 1921 онд 132 тэрбум марк (31,5

тэрбум ам.доллар) байв.

Энхийг байгуулагчид Германтай хийсэн Версаилийн гэрээн дээрээ нэмж Тєвийн

хvчний бусад орнуудтай тус тусад нь гэрээ хийжээ. Ст.-Германы гэрээнд Австрийн

талтай 1919 оны 9 сард, Неуиллиийн гэрээнд Болгартай мєн оны 11 сард, Унгартай

1920 оны 6 сард, Севресийн гэрээнд Оттоман гvрэнтэй 1920 оны 8 дугаар сард

гарын vсэг зурцгаажээ.

Версаилийн гэрээний дагуу Герман эзэмшиж байсан газраасаа

Белги, Чехословак, Дани, Франц болон Польшид єгч, далайн чанад дахь

колониудаа алджээ. Германы Саарын хєндий дэх нvvрсний ордуудыг Франц 15 жил

хянах эрхтэй болов.

Версалийн

гэрээ

Версалийн

ордон

Асуулт Хариулт

Энхийг тогтоох үйлс яагаад гарах

болсон

Дайны төлбөрийг хэрхэн

барагдуулах болсон бэ?

Энхийг тогтоох үйлсийн төлөө тэд

юу хийсэн бэ?

Герман Версалийн гэрээнд гарын

үсэг зурахдаа ямар нөхцөлийг

хүлээн зөвшөөрсөн бэ?

ГЭРИЙН ДААЛГАВАР

ДАРААХ АСУУЛТАНД ХАРИУЛААРАЙ

1. ПАРИСЫН БАГА ХУРАЛД ХОЛБООТНУУД ЯМАР

БАЙР СУУРЬТАЙ БАЙСАН БЭ? 2. ВЕРСАЛИЙН ГЭРЭЭНИЙ ОНЦЛОГ ЮУ БАЙСАН

БЭ? 3. ЭНХИЙГ ТОГТООХ ҮЙЛС ГЭЖ ЮУ ВЭ?