Hazret i muhammed mustafâ 2

2. Design:RasimShakirov/BledarXama Progresish.p.k Adresa:L:VasilShantoRr:ajupi Shkodr/Shqipri Tel:+355(0)692076768 Titulliiorigjinalitturqisht: Kurn-KermIndaNeblerSilsilesi Hazret-iMuhammedMustaf -SallllhuAleyhiveSellem- -2- (MedineDevri) OsmanNriTOPBA Eprktheungaorigjinali: MithatHoxha Stamboll2007

3. OsmanNuriTOPBASH VarguiprofetvenndritneKuranit Hz.MuhammedMustafa(MshiradhepaqjaeAllahutqofshinmbiT!) -2- PeriudhaeMedins Prkthyes: MITHATHOXHA

4. AllahuiLarturdhron: (OiDrguar!)Netdrguamtyvetmsimshirprbott!(el-Enba,107) Padyshim,juvejukaardhurnjidrguaritillngamesijuaj,tciliti vjenshumrndkurjubininshqetsime!Aishtshumishtnpasjush, shumidhimbshurdhemshiruesndajbesimtarve!(et-Tevbe,128) (OiDrguar!)Thuaju:PoqeseedoniAllahun,ndiqmnimuaq edheAllahutjudojjudhetjuafalmkatet!Allahushtmshiruesdhe shprblyesimadh!(Al-iImran,31) Thuaju:BindiuniAllahutdhetDrguarittT!Poqeseekthejn koknmnjan,tadinseAllahunukidomohuesit!(Al-iImran,32) Muhammedinukshtiatiimeshkujvetuaj,poridrguariiAllahutdhe ifundmiiprofetve!Allahuedidogjmetdrejt!(el-Ahzab,40) Allahuuakambuluarmkatetdheuakarregulluargjendjenatyre qbesojndhebjnpuntmiradheqibesojnasajqishtzbritur MuhammeditngaZotisievrtetavet!(Muhammed,2)

5. IDrguariiAllahutmshiradhepaqjaeAllahutqofshinmbitporosit: UndotjemiparingajuqdotarrnhauzinKevtherdhedotjupres atje.Kyhauzshtvendiitakimitton.Ktastunjamdukeeparat!Un dotdshmojprju!Ktastmuamudhanthesaretetoksdheelsatetyre! BetohemnAllahunseskamfrikse,pasmeje,mosktheheninpoliteizm!Por kamfrikprjusemosjepenipaspasionittksajbotedhe,ather,ekenismir dheevrisninjri-tjetrindhe,ashtusiuasgjsuanparaardhsittuaj,edheju asgjsoheniembaroni!..(Buhari,Xhenaiz,73;Muslim,Fedail,31) Denimirseundotshkojparajushdhedotjupresatje.Kinivmendjen sevendiitakimittonnesr(njetnepasme,ahiret)shtkreuihauzitKevther. Kushdshironttakohetnesrmemua,taheqdorndhegjuhnngamkati (Buhari,Salat,80;IbniSad,II,227) tketbota,shtgjithshkaedhnaet! Edetyruarshoqriandajt,idetyruarindividi, TrnjerzimikandajattPafajshmidetyrim; OZot,nabashkonringjalljemektbesim! MehmetAkifErsoj

6. 7 VITIIPAREIHIXHRETIT QndrimiiparitDrguarittAllahutnMedin MehixhretinoseemigriminetDrguarittAllahut(s.a.s.) nMedin,lloiprIslamindhemuslimantnjfaqeeredhenj periudherehistorike. Profeti(s.a.s.)nukndodhejnMedinnpozitnenjemig- ranti,prkundrazi,aiishtekryearkitekti,lideridheprsiinj botemvete,kryetariishtetitislamtporsangritur,shkurtimisht, gjithka.MevajtjenetnMedin,esanIslamdhemnyrae veprimittmuslimanvetuannjforctmadheaksioni. GjersaundrtuaFaltorjaProfetike,iDrguariiAllahut(s.a.s.) mbetisimikshtatmuajnshtpineEbuEjubel-Ensariut(r.a.). KjobujtjenshtpineEbuEjubel-Ensariut,mikpritsitprofe- tik,mbshtetejnnjtkaluartgjatdisashekullore. Shtatqindvjetmpar,kursundimtarijemenasTubbaEbu KeribqpatishkuarnMedinecilaatokohthirrejJethribdhe patimsuarngadetarthebrenjseiDrguariiAllahut(s.a.s.) dotshfaqejnMekdhedotemigrontenMedin,patindr- tuaratynjshtpi.Pastaj,pasipatishkruarnjletrnlidhjeme ktdheepativulosurmevultart,iapatidorzuardetarit mtmadhtMedinsmeporosinq,nqosenukearrinte vet,tlinteporosiqtidorzohejZotrissBotvedukee prcjellsiamanetngabrezinbrez.1 Qyshnatkoh,Tubbaqebrmuslimandukeiapohuar besimintDrguarittAllahut(s.a.s.).2 Ja,pra,kjoshtpi,dukeuprcjellngaatitebiri,kishtearritur gjerteEbuEjubHalidbinZejd(r.a.)ngabreziinjritprejdeta- 1IbniAsakir,III,334-335;Semhudi,I,188-189. 2Ahmed,V,340.

7. 8 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 rvemedinas.KjoshtpiebekuarndodhejnlindjetFaltores Profetike. AtaqekishinnduarletrneTubbas,kuremsuansei DrguariiAllahutishtedukeardhurnMedin,drguannj persontbesueshmprtiadorzuarletrn,EbuLejlannga siSulejm.EbuLejlaetakoiProfetin(s.a.s.)nrrugnqvinte ngaMeka.Metaparat,iDrguariiAllahutethirriprandhe epyeti: AtijeEbuLejla? Po!IuprgjigjEbuLejla.Ather,iDrguariiAllahut (s.a.s.)itha: TikemeveteletrneTubbas!Majep! EbuLejlanukenjihteendetDrguarineAllahut(s.a.s.), prandajuhabitshumdheitha: Poti,kushje?Unnukshohndonjshenjmagjistarien fytyrntnde.Ather,siediteseletrandodhettekun? IDrguariiAllahut(s.a.s.)itha: UnjamMuhammedi!Jepmaletrn! EbuLejlaenxoriletrnngakuekishtefshehurdheiado- rzoiProfetit.PasielexoiletrnHz.EbuBekri(r.a.),Zotriai Gjithsisthatriher: Merhaba,ovllaimir,Tubba! ProfetieurdhroiEbuLejlantkthehejnMedin.EbuLejla ukthyenMedinkudhalajminegzuarseProfetiishteduke ardhur.Prktlajm,secilimedinasegostitiat.3 Mikpritsiprofetik:EbuEjubel-Ensari(r.a.) EbuEjubel-Ensariu(r.a.)icilipatifatintanderontegjatshta- tmuajvenshtpinevetMbretineProfetve,megjithseqysh nllimpatingulurkmbqiDrguariiAllahuttbanonte 3IbniAsakir,III,335;Ajni,IV,176.

8. VITIIPAREIHIXHRETIT 9 nkatinesiprmtshtpis,Profeti(s.a.s.)qndroinkatine poshtmdukeithnkshtuat: OEbaEjub,qndriminkatineposhtmshtmmevenddhem iprshtatshmprmua! MeqEbuEjubi(r.a.)dhefamiljaetqishrbeninmenjres- pektdhedashuritpashoqemikuttshquarttyre,tDrguarit tAllahut,uvinteturpqoedheqvendikuinintishten njdrejtimmeattProfetit,inindukeustrukuranmureve. Njnatiuthyeshtambadheigjithujiqkishte,uderdh prtok.EbuEjubiqdruhejsemosujielagtemikunebekuar, morimenjhertvetmenmbulesqkishin,jorganinprejka- difeje,dhenisitathantetruallinmetdukevepruarmeshqe- tsimdhenxitim.Pastaj,kurubmngjes,iulutmekmb- nguljeProfetit(s.a.s.)qtngjitejnkatinesiprm.Megjithse iDrguariiAllahutithasekatiiposhtmishtemiprshtatshm, EbuEjubi(r.a.)kmbngulimektoal: Satndodheshtinkatineposhtm,nenukmundtngji- temisipr! Ather,indrruanvendet.4 GjatditvetqndrimittProfetit(s.a.s.)nshtpinetyre, nfamiljeneEbuEjubitgatuhejgjell,ngaecilaijepejedhe Profetit.Kurukthehejgjellaembeturprejt,atahetoninvendet kukishinprekurgishtatetdheprtoninbegatimekt.Nj radh,Profetitidrguangjellmeqepapohudhr,poraise hngri.KurEbuEjubinukpangjellgjurmtegishtavett, dyshoi,ishkoiprandheepyeti: OiDrguariiAllahut,amosshtharamkjogjell? IDrguariiAllahut(s.a.s.)iuprgjigj: Nukshtharam,pornukmplqeneraesaj,sepseunbisedoj meengjjt! Ather,EbuEjubi(r.a.)itha: 4Muslim,Eshribe,171;IbniHisham,II,116.

9. 10 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 Gjnqseplqenti,seplqejasun! PoriDrguariiAllahut(s.a.s.)itha: Jo,juhajeniat! Pasasajradhe,atasigatuanmProfetit(s.a.s.)ngaatoperi- me.5 Kjosituateshprehbukurdelikatesndhendjeshmrinet DrguarittAllahut(s.a.s.)prtmosishqetsuarnasnjm- nyrnjerzitdheengjjt! RespektidheprkushtimiiEbuEjubel-Ensariutndajt DrguarittAllahutvazhdoiedhepasperiudhssbujtjesst nshtpinetyre. Profetipatithn: Sigurisht,Stambollidottriumfohet;komandantimadhaiko- mandantqdotatriumfojatdheushtartmdhenj,ushtartet! (Ahmed,IV,335;Hakim,IV,468/8300) Vetmevetmprtubrpjestarinjparalajmrimitti- lltgzueshm,EbuEjubimoripjesdyhernmoshnmbi tetdhjetvjarenrrethimineStambollitdheedhashpirtinsi njngaushtarteparttriumtqkishteprturealizuarm pas.Pakparasetvdiste,meqllimprtutreguarqoedhe meantkufomssttbekuar,syniminushtarveislamq kishinprtardhurmpasprtriumn,udhaktporosit pranishmveprreth: Mvarrosninpiknmtfunditqjukashkelurk- mba!6 ShrbimiiEnesbinMalikut(r.a.)pranProfetit Enesi(r.a.)tregon: KuriDrguariiAllahut(s.a.s.)erdhinMedin,njerkuim, EbuTalha,mkapiprdore,moiteiDrguariiAllahutdhe 5Muslim,Eshribe,170-171;IbniHisham,II,116. 6Shih.IbniSad,III,484-485.

10. VITIIPAREIHIXHRETIT 11 itha:OiDrguariiAllahut!Enesishtnjfmizgjuar,le ttshrbejty!Kshtu,unubrashrbyesitDrguaritt Allahutdheishrbevadhjetvjetnpaqeenlu.Betohemse nukmthakurrpsebrekshtukurbrandonjgabim,dhe psesebrektkursekryevandonjdetyr!(Muslim,Fedail,52) Sipasnjrrmitjetr,hyrjaeHz.EnesitnshrbimtProfetit (s.a.s.)kandodhurkshtu: PasvajtjesnMedin,tgjithensart,burraegra,shkonin teiDrguariiAllahut(s.a.s.)prtiuardhuratatndryshme. Ndrkaq,UmmuSulejmhidhrohejedshprohejqskishtegj prtidhuruar.Mpas,njdit,ajoemoriprdoretbirinEnes dheshkoiteiDrguariiAllahut. OiDrguariiAllahut,-ithaajo,-aeshehmevendqEnesi ttshrbej?DheProfetipranoi.(Semhudi,I,271) Enesi(r.a.)thot: Njdit,iDrguariiAllahut(s.a.s.)deshitmonten njvend.Unithash:Vallahi,nukshkoj!Mirpo,nvetvete kishavendosurtshkoj,sepseishteiprofetiiAllahutqmur- dhronte.Dolanrrugdhe,nvendqtshkojaatjekuduhej, uafrovatedisafmqpoluanin,dheuvonovaaty.Ndrkaq, dikushmvuridornnzverk.IshteiDrguariiAllahut(s.a.s.)! Kurukthevaprtapar,pobuzqeshte. Ovoglush,-mtha,-ashkoveatjekutthash? Menjherposhkoj,oiDrguariiAllahut!Iuprgjigja un.(Muslim,Fedail,54) Njkujtimtjetr,Enesi(r.a.)etregonkshtu: Njdit,pasiikryevashrbimettDrguarittAllahut (s.a.s.),dukemenduarse,ndrkaq,Profetiishteshtrirtmerrte njsygjumpasdreke,shkovatefmt.Ndrsapondiqjalojn etyre,erdhiiDrguariiAllahut(s.a.s.)iciliiprshndetifmt meselam.Pastajmthirriprandhemdrgoidiku.Dheun shkova.Kurseaiuulnnnjheprtpriturgjersatkthehe-

11. 12 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 shaun.Nktmes,ukthevaedhetennaqsekishaparm gjatsehertetjera.Kurishkova,nnampyeti: Pseuvonove? MoiiDrguariiAllahutprnjpun!Iuprgjigja. Prpun?Mpyetinna. EshtefshehtetDrguarittAllahut!Iuprgjigja. Ather,ruajetfshehtnetDrguarittAllahut!M porositinna. Thabitiqeprcjellkthadith,thot: Enesimtha:Poqesedotiathoshadikujtattfsheht,do ttathoshaty,oThabit!(Ahmed,III,195) Sishihet,iDrguariiAllahut(s.a.s.),dukeipranuarfmi- jtsitikishtebashkmoshatar,upatibesuardisatfshehta. Ndofaqetjets,aipatiushqyernjdashuridhedhembshuri tthellprfmt,ipatitrajtuarmeseriozitetdukeuulurn nivelinetyredhepothuajpatihyrnshpirtinefmve.N porositetmbifmt,aithot: Kushtketfm,tbhetsifm7 (Dejlemi,III,513) Bjunidhuratafmvedheedukojinibukur!(IbniMaxhe,Edeb,3) Dukeushprehurnktmnyr,ainakatreguarsesiduhet tsillemindajbvedhetvegjlve. JetashembulloreetDrguarittAllahut(s.a.s.)shtorien- timprnenedukiminefmve.edukatipatidhnai Enesitqekishtennkujdestari,qgjatgjithjetsnukpatipa- turnevojtaqortonte!rrugkishtegjeturiDrguariiAllahut (s.a.s.)pesdhjetepesvjearnshpirtineEnesitdhjetvjear,q mundejtbnteshakametsishokdhe,kurtiduhej,tibeson- teedhetfshehta!EdheEnesi(r.a.)irriturnnedukiminet DrguarittAllahut,dukeusjellsiipjekurmegjithmoshn fminore,tamerrtemevetenvarrtfshehtnetDrguarit 7Tuletnnivelinefms,tatrajtojfmnsitishtebashkmosha- tarmet.(Prkthyesi)

12. VITIIPAREIHIXHRETIT 13 tAllahut!AjokaekishtengjiturHz.Enesinnktnivelpje- kurie,ishte,padyshim,metodaedukueseelartdheepapr- shkrueshmeqkishteprdorurProfeti! Paktiivllazrismesmuhaxhirvedheensarve: Muahat.8 QyshngaastikuriDrguariiAllahut(s.a.s.)lloikumtesn profetike,ataqhyninnIslamipranoisitbarabartpavar- sishtngaraca,siapopullata,dhengritimestyrevllazrinis- lame.Mesmuslimanveailidhidyherpaktevllazrie,muahat, tparin,parahixhretitdhe,tdytin,pashixhretit.Paktiipar,i Meks,ishteshpalljaevllazrismesdisamuslimanvetsit Kurejshdhelibertve9 .Prshembull,ZejdbinHarithemeHz. Hamzan,libertiiEbuHudhejfes,Salimi,meEbuUbejdebin Xherrahun,BilaliabisinasmeUbejdebinHarithinubnvlle- zr.10 Tlidhurnktmnyrmenjri-tjetrinqyshngavitetepara tIslamit,pashixhretit,muslimantshpalosnnjshembullt dytvllazrimi. QyshditneparkurmuhaxhirtarritnnMedin,ensa- rthynngarmenjri-tjetrinprtimarrdherespektuarn shtpiteveta.11 Prmtepr,kurnukmundntindaninmes 8Muahat(arab.):vllazrim.(Prkthyesi) 9Libert:skllavqkatuarlirinosengavetzotria,osedukeubler mektqllimnganjpersontjetr.NhistorineIslamit,metraditn elluarngaProfeti(s.a.s.),liberttvazhduantjetoninmedshirn dhevullnetinetyretlirpranfamiljevemuslimaneqoseukishin dhnlirin,oseikishinblerprtudhnlirin.Atautrajtuann atofamiljesipjestarmetdrejtatplotanemrtdashurispr AllahundheprhirtT,pra,menjhumanizmtmbshteturmbi njkonceptdhebazmoralo-shpirtrorekrejtsishttndryshmenga humanizmimaterialistperndimordhepakrahasimishtmtlartse ai.Veksaj,ngaktalibertdolnnjerztshquarqdhankontri- butetmdhanjetnfetare-shtetroreislamedhenshkencatislame. (Prkthyesi) 10IbniSejjidinnas,I,321;IbniHabib,f.70;IbniAbdilber,ed-Durer,f.90. 11Sidihet,muhaxhir(njerzqkanbrhixhret,domethnemigrant

13. 14 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 tyremiqt,udetyruanthidhninshort.12 Pesmuajpasvajtjesn Medin,Profeti(s.a.s.)ibrimuhaxhirtmeensartvllezrdy ngady.Ktlidhje,iDrguariiAllahut(s.a.s.)ebrinshtpin eEnesbinMalikut(r.a.).13 Prshembull,ubnvllezrHz.EbuBekrimeHarixhebin Zejdin,Hz.OmerimeUtbanbinMalikun,EbuUbejdemeSad binMuadhin,Hz.OsmanimeEvsbinThabitin,14 Hz.Bilalime AbdullahbinAbdurrahmanin,15 Hz.SelmanimeEbuDerdan,16 SalimimeMuadhbinMaidhin,17 AmmarimeHudhejfen18 (Allahuqoiknaqurmetgjithata!)Nktvllazrimu mbajtparasyshedhengjashmriankaraktermesdyanve. dofamiljemedinasemorinshtpinjfamiljemuhaxhire. Kshtu,sahabetmestcilveishterealizuarpaktiivllazri- s,dotpunoninsbashkudhetimindotandaninmestyre. EnsartiadhuruanProfetitparcelateteprtadheaiiprpjestoi atomesmuhaxhirve.Dukemosumjauarmekaq,ensarti bnProfetitktpropozimteprbujar: OiDrguariiAllahut,edhekopshtettonathurmavendaji mesneshdhevllezrvemuhaxhir! PorProfetinukepranoiktpropozim: Jo,-ikundrshtoiai,-kshtunukbn! Ather,ensartuthankshtumuhaxhirve:Mir,pra,ju merreniprsiprshrbimindheujitjenepemvedhetbhemi ortaknvjelje! fetar)quheshinmuslimantmekastardhurnMedin,kurseensar (ndihmtar),muslimantmedinasqipritndheulidhnmetasi vllezrnrrugneprhapjessIslamitdhengritjessshtetitislam. (Prkthyesi) 12Buhari,Xhenaiz,3;Menakibul-Ensar,46. 13Buhari,Edeb,67. 14IbniHisham,II,124-125. 15IbniSad,III,233,234. 16Buhari,Edeb,67. 17IbniAbdilber,II,567. 18Hakim,III,435/5657.

14. VITIIPAREIHIXHRETIT 15 MeplqiminedhetProfetit,tdypalteshprehnpranimin dukethn: Dgjuamdheubindm!(Buhari,Hars,5) Kyvllazrimmerrteprbazsolidaritetinmaterialo-shpirt- rormesmuslimanvetcilt,dukeelngjithkanMek, kishinemigruarnMedinprtalluarjetnngallimi,dhe ensarvequkishinhapurprehrinatyre.Kyvllazrimsynonte takompensontevetmindhehidhriminemuhaxhirvetnda- rngavatratprhirtfes,tngrintebashkimdheunitetmes muslimanvedukeibrataqtandjeninvetennMedinsin shtpinetyre! Paktiivllazrisirealizuarlargmnyrsprdukjedheibu- ruarvetmngadashuriaprbesimin,kishtenjprmbajtjet shumanshme,dukeprfshiredhetdrejtnetrashgimis,sit drejtareciproke,barazidhesolidaritet.19 Vllezritebrttill sipasktpakti,ishinkujdestardhetrashgimtartnjri-tjetrit.Ndrsasiparim,kypaktvllazrievazhdoitvepronteedhe mpas,konkluzionimbitrashgiminushfuqizuamvon,pas lussBedrit,dukeumbshteturmbivahjin,revelacioninhyj- nor,dheedrejtaprtqentrashgimtarubeposamevetm prafrsinegjakut.20 IbniAbbasi(r.anhuma)thotkshtunlidhjemektshtje: SirrjedhojevllazrissngriturprejtDrguarittAllahut (s.a.s.),njmuhaxhirbhejtrashgimtarivllaitensarparaper- sonavetfaresitttmelidhjegjaku.Pastaj,meantajetitsi mposht,kytrajtimushfuqizua: dhecaktuamnjtrashguesprdogjtlnnganna, babaidhetafrmit(en-Nisa,33) 19Buhari,Kefale,2,Edeb,67. 20Shih.el-Enfal,72-75;Buhari,Feraid,16.

15. 16 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 Meshprehjennvazhdimtktajeti,edrejtaevllazris mesmuhaxhirvedheensarveukuzuanndihm,mbshtet- je,kshilldhemirbrsi: jepniedhepjesneatyreqbtvllezrmeaktine betimit Kshtu,trashimijuridikushfuqizua.Personimundtlinte porosi(jomshumsenjttretnepasuris)vetmnmnyr fakultative21 .(Buhari,Tefsir,4/7;EbuDavud,Feraid,16/2922) Meantpaktittvllazris(muahat),dukeuhequrt gjithashtjetegjakmarrjesqveproninprejshumvitesh,qysh paraIslamit,messeveEvsdheHazrexhnMedin,ungritnj vllazrimefuqishmesevllazriaegjakut.Atameziprisnin mngjesinprtutakuarmenjri-tjetrin.Dhe,kurtakoheshin,e pyesninnjri-tjetrinprmirqenienmenjdashuritsinqert. Prgjithsishtnukkaloninmshumsetriditpauparepa uprshndoshur!Kjovllazriqkishtemerituarkonsideratn hyjnore,shtlavdruaredhenKuran.22 NMedin,Profeti(s.a.s.)hidhtethemeletenjshoqriedhe shtetiislam.Punaeparqduhejbrnktdrejtim,ishtesi- gurimiibashkimitdheunitetitshoqror.Sepseelementtqe sigurojnnmnyrnmtmirsolidaritetinmesshoqris, jandashuria,vllazriadhendihmaedyanshme.Prandaj,kjo vllazriqrealizoiiDrguariiAllahut(s.a.s.)mesensarvedhe muhaxhirve,ubfaktorimmerndsinformiminenjsho- qrietpashembulltnhistorinebots. IDrguariiAllahut(s.a.s.)engritishoqrinqpoformohej, josipasparimittndarjesklasoresipassnikrissnore,epr- sissracs,dallimitilir-skllav,ipasur-ivarfr,porvetmmbi 21Norigjinal:ihtiyar,nmnyrzgjedhse,meparaplqim,mevullnet tlir. 22Shih.el-Hashr,9.

16. VITIIPAREIHIXHRETIT 17 themeletevllazrisislame.Kshtu,aiendrtoishoqrinisla- mesikurtishkrintennjpotgrupetnjerzoreqparaqisnin dallimetmdhaprsaiprketstruktursshoqrore. Virtytetemuhaxhirvedheensarve Emrtimimuhaxhirmekuptiminpersonqemigron (shprngulet)nganjvendnnjtjetr23 ,nprgjithsi,ush- tdhnmuslimanvemekasqemigruan(ushprnguln)n Medinpasishtypjadhemundimetqushtoheshindita-dits,u bntpadurueshme. Muhaxhirtemigronindukelnpasgjithmallindhepa- surinmeprjashtimtpakgjraveqmundnintmerrninme vete.MushriktosepoliteisttdheheretikteMeksvundor menjhernmallratelnangamuhaxhirt.Humbjamateriale emuslimanveishtemetvrtetemadhe.Mirpoassytu shihninmallepasuriatyre,asndiqninndonjinteresmaterialt ksajbote.Sepsesahabetkishinshuarknaqsindhemblsi- nebesimit!Prandajishingatitsakrikonindogjnrrugn eAllahut! KuriDrguariiMadh(s.a.s.)iurdhronteprdika,atai thoshinnnebabtubfshini,oiDrguariiAllahutdhe, dukeekonsideruaredhelutjenmtvoglttsiurdhr,vi- heshinnnurdhrinet.ThuhejbbinSinanose,meemrinet tnjohur,ThuhejbRumiu(r.a.),iciliemigroidukeuatreguar politeistveqdonintibheshinpengesprvajtjennMedin, vendinsekuekishtefshehurpasurin,shtnjriprejshembuj- vemtbukurtksaj. Thuhejbi(r.a.)iciliishtenjriprejmuslimanvequishte nnshtruarmundimevetrndanrrugneAllahut,dolin rrugprtemigruarnMedinpasikishteemigruarHz.Aliu (r.a.).Disamekasendoqn,earritndheithan: 23Shkurt,emigrant.(Prkthyesi)

17. 18 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 Tierdhektusinjeriivarfreidobtdhe,pastaj,meston arritetpasurohesh!Kursetanikrkontikshdukemarrme veteedhepasurin!Vallahi,ktstalejojm! Thuhejbizbritimenjherngakafsha.Inxorishigjetatnga torbadheutha: OKurejsh!Edinimirseunjamnjrindrshigjetart tuajmtmir!Vallahi,jualshojtgjithashigjetatqkamme vetedhepastajprveshshpatn!Satkemnduarshigjetatose shpatn,askushsmundtmafrohet!Vetmkurtmosikem atomundtbnitdonimemua!Dhe,tani,adotmahapni rrugnetmlinitlirnqosejuatregojvendinsekuekam fshehurpasurin? Politeisttepranuanpropozimin.Ather,Thuhejbi(r.a.)ua tregoivendinkuekishtefshehurpasurindhevazhdoirrugn. NmestmuajitrebiulevvelarritinKubakuutakuamet DrguarineAllahut(s.a.s.).MetndodheshinedheHz.Ebu BekrimeHz.Omerin(r.anhuma).Parakishinnjveshulhur- mashngatUmmuXhirzanitquakishtesjellKulsumbin Hidmi.Ngarrugaegjat,Thuhejbit(r.a.)idhimbninsytdhei thertebarkungauria.Ailloithantehurma.Prtbrhumor, Hz.Omeri(r.a.)tha: OiDrguariiAllahut,aseshehbnThuhejbi?Edhesyti dhembin,edhehahurmatnjoma! Profetiiudrejtua,gjithashtumehumor,Thuhejbit: Edhesyttdhembin,edhehurmaha,?! KurseThuhejbiiuprgjigj: Unpohameannqsmdhembtsyve! IDrguariiAllahut(s.a.s.)buzqeshi.Dhe,dukeehedhura- lnprfaktinseThuhejbiekishteshptuarjetnngapoliteistt mekasnshkmbimtpasuris,tha:

18. VITIIPAREIHIXHRETIT 19 Thuhejbitoi!Thuhejbitoi!OEbuJahja,shitjadolimeqar,shitja dolimeqar!(IbniSad,III,226-230;Hakim,III,450-452)24 NdrsamuhaxhirtprpiqeshintemigroninnMedinme ktosakricadhemundime,muslimantmedinasiprisninme njdashuribesimiqikishtehelusdheprpjekjesstyret madhetbesimit.Edhedisamuhaxhirqnukdonintubhe- shinbarrvllezrveensartcilt,dukeuahapurprehrin,ishin gatimegjithzemrtandanindogjmeta,dukeshpalosurnj qndrimtmatur,nukimerrninfalasgjratqujepeshin,kurse ttjer,ipranoninvetmmekushtqtatoninndihmnme punneduarvetvetadukepunuarnkopshtetehurmavet ensarve.Ndrkaq,disamuhaxhirzgjodhntregtin.Njriprej tyreishteAbdurrahmanbinAv(r.a.).SadbinRebiu(r.a.)icili ishteshpallurvllait,itha: Ja,pasuriaime!Gjysmnpotajapty! KurseAbdurrahmanbinAv(r.a.)iuprgjigj: Allahutabegatopasurindheidhntshndetfamiljes tnde!TimtregotreguneMedinsdhemjaon! DheAbdurrahmani(r.a.)icilielloitregtinnktmnyr, brendanjkohetshkurtrubipasur!(Buhari,Menakibul-Ensar,3) Muhaxhirtqishinbashkbiseduesiiparivahjitosereve- lacionithyjnor,qibesuanAllahutdhetDrguarit,q,prkt qllim,iunnshtruanmundimevedhetorturavetrndadhe pastajunxornngatrojet,kanmerituarlavdrimineAllahut tLart,sepseatabraktisngjithkapaasnjinteresmaterialt ksajbote,vetmevetmqtmundtajetoninbesiminetyre! Mektveprim,muhaxhirtnukbninvetmsakric,por,n tnjjtnkoh,edhezbatoninnjdetyrimfetar,sepseKurani idnonteataqnukbninhixhret(nukemigronin)kurkjogj ishteedomosdoshme.25 24Veksaj,shih.vll.I,f.332. 25Shih.en-Nisa,97.

19. 20 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 NKuran,Zotinjoonsedotuafalmkatetmuhaxhirve dhedotishprblejmexhennet: Padyshim,atyreqkanbrhixhret,qjannxjerr ngavatani,qkanpsuarvuajtje,kanluuardhejanvrar nrrugntime,dotuambulojmkatetdhedotivendosn xhennetenntciltrrjedhinlumenj.Atadotmarrinnga Allahunjshprblimtpaprfytyrueshm.Mibukurishpr- blimshtteAllahu!(Al-iImran,195) Padyshim,Zotiytshtndihmsiiatyreq,pasvuaj- tjeve,kanemigruardhe,pastaj,kanluuardhekanduruar. Pastgjithaktyre,Zotiytsht,sigurisht,shumfalseshu- mmshirues!(en-Nahl,110) Nlidhjemekt,Profetiporositkshtu: Muhaxhirtdothyjnnxhennetshtatdhjetvjetmparse njerzitetjerdhedotprtojnngatmirateatjeshme,kursenjer- zitetjerdotlihentpresinprtdhnllogari.(Hejsemi,X,15) Muhaxhirtjovetmdotmarrinshprblimeshumtm- dhanahiret,poredhenjetneksajbote,mebegatinesakri- caveqkantreguar,atakanmerituarfavorehyjnoretshum- ta.Najetinkuranorthuhet:

20. VITIIPAREIHIXHRETIT 21 Besimtartq,pasipsuanpadrejtsi,emigruanprpl- qimtAllahut,dotivendosimnktbotnnjvendtbu- kur.Kurseshprblimiijetstjetr,ahiretit,shtmimadh, sikurtadin!(en-Nahl,41) Nshprblimtdmevetpsuara,AllahuiLartukaveuar muhaxhirvepjesngaplakaelusmshumsesanjerzve ttjer.Nlidhjemektspecik,nKuranthuhetkshtu: Nmallratganimetshtveanrishtedrejtaemuhaxhi- rvetvarfrtprznngavatratdhepasuriaetyre,tcilt krkojnfavorindheplqimineAllahutdhetciltijapin ndihm(fess)AllahutdhetDrguarit.Ja,atajantsin- qertt!(el-Hashr,8) PasishkuannMedin,muhaxhirt,prvemallitqprje- tonin,prnjkohtgjatedhenukumsuandotmeklimne Medinsdheusmurnngaethetdhesmundjettjera.KurHz. Aisheja(r.anha)vurirezjarrineethevedhevuajtjetemallitpr MekntekiatiEbuBekrBesnikudheBilalAbisinasi(r.anhuma), iaparaqitigjendjentDrguarittAllahut(s.a.s.)dhe,ather, aibriktlutje: OZot!NaebjtdashurMedinnsikurnaepatebrtdashur Mekn,dhemtdashurseMekn!Nadhurobegatiprprodhimet tona!OZot!PrmirsojeezbukurojeklimneMedins;zjarrmindhe ethetialargonXhuhfe!26 (Buhari,Fedailul-Medine,12;Muslim,Haxh,480) 26Natkoh,Xhuhfeishtenjzonkundodheshinifuttosepoliteis- tt.Popullsiaevenditujeptendihmmohuesvekundrmuslimanve, shkaktonteintrigadhengatrresa.DukeiuluturAllahutnktm- nyr,iDrguariiAllahut(s.a.s.)kadshiruarq,dukeupenguarnga smundjet,atatmoskishinmundsitujepninndihmmohuesve dhetmosshkaktoninngatrresa.(Ajni,X,251)

21. 22 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 Muslimanvebesnikmedinastciltuhapnprehrinmu- haxhirvetvuajturqemigruanngaMekadheindanmeta bujarishttgjithamundsit,tcilt,dukeitreguarafrsit DrguarittAllahut(s.a.s.),iubnmbshtetjeshtjesst,iu dhaemriensar,ndihmtar.Narabishte,nnjjs,sht ensar(ndihmtar)dhe,nshums,ensarjn(ndihmtar). GajlanbinXherir(r.a.)thotkshtu: KurepyetaEnesin(r.a.)nseemrtimiensarprdorejm parprta,apoiudhaatyrengaAllahu,aimuprgjigj: KtemrnaedhaAllahu!(Buhari,Menakibul-Ensar,1) Ensartprbheshinngadysevllezrmedinase,Evsdhe Hazrexh.Nvitinenjmbdhjetthixhretit,njdelegacionprej gjashtvetshisitHazrexhshkoinMekmeqllimprtma- rrmbshtetjeneKurejshvekurndrsitEvsmetcilinndodhe- shinnlu.Aty,grupiutakuametDrguarineAllahut(s.a.s.) dhe,nprfundimtessdheprpjekjevettkumtuesefeta- re,prfaqsuesitesitHazrexhepranuanIslamin.Pastaj,pasi ukthyennMedin,euanedhesinEvsnIslamdukeshpre- suarsensajtksajfeje,armiqsiamestyredotzhdukejdhe atadotbheshinsrishvllezrsidikur.Kshtu,lodhjaquish shkaktuarnzemrangaluratshumvjeare,ushndrruan unitetdhefuqimeantpaqesdheqetsis27 qofronteIslami! Dukeubashkuarsrish,dysetvllezrdrguanprfaqsuesn Meknvitet12dhe13tprofetsis,utakuanmeProfetindhe realizuanBeslidhjetAkabetparetdyt. NbeslidhjeneDytAkabe,ataidhanalnProfetitse,n qosemuslimantmekasmeProfetinnkryedotemigronin nvendinetyre,dotimirpritnin,dotimbronindhedoti ndihmonin.Kshtu,ataubnpretekstprhixhretindhehapjen enjperiudhetrenhistorineIslamit. KurProfeti(s.a.s.)ishpallimuhaxhirtdheensartvllezr dyengady,ensartibnvllezritmuhaxhirortaknshtpi- 27Norigjinal:silm.

22. VITIIPAREIHIXHRETIT 23 t,punt,kopshtetdhevreshtatetyrenMedinduketreguar, kshtu,njshembullunitetidhesolidaritetitpashembulltmbi dheprtejvllazrissgjakut!Ktsjelljetsinqerttensar- ve,Kuranielavdronnktmnyr: Medinasitbesimtarushqejndashuriprataqemigruan dheustrehuannvendinetyre,nukndjejnndonjshqet- simprujepetatyredhe,edhesikurtkennevojvet,u japinprparsiatyrendajvetes...(el-Hashr,9) Kjongjarjeqshnohetsishkakzbritjejeiktajeti,shtnj shembullibukurisakricavetensarve. TekiDrguariiAllahut(s.a.s.)shkoidikushidobsuarshu- mngauriadheikrkoindihm.Profetipyeti: Kushkrkontapranojsimikktvllaintuaj? Unemarrsimik,oiDrguariiAllahut!Iuprgjigjen- sariEbuTalha(r.a.)dheeoitvarfrinnshtpi.Kurarritin shtpi,epyetitshoqen: LetarespektojmmikunetDrguarittAllahut(s.a.s.)!A kanshtpidikaprtngrn? Jo,vetmsaprtngrnfmt!Iuprgjigjeshoqja. Ather,EbuTalhaitha: Ather,merrimetmirfmt.Potduantvnnso- fr,vringjum.Kurmikuthyjnshtpi,gjejnjshkakdhe shuajellambn.Nsofrnedotbjmsikurpoham! Uulnnsofr.Mikuungop,kurseatarantininpangr- n.Nmngjes,EbuTalhashkoiteProfeti.Metapar,iDrguari iAllahut(s.a.s.)itha:

23. 24 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 AllahuiLartmbetiiknaqurngaajoqbtmbrmprmikun! (Buhari,Tefsir,59/6;Muslim,Eshribe,172-173) MuhaxhirtithankshtuProfetit: OiDrguariiAllahut!Skemiparnjerzmbujardhemi- rbrssekypopullkukemiemigruar!Kushkashummall,jep mebollk,kursekushkapak,bnsakric,ndihmon.Tgjitha nevojatprushqimnaiplotsuansidhenabnortaknpa- suri.Kemifriksegjithmirsitdheshprblimetshpirtrore atakanprtimarr! IDrguariiAllahut(s.a.s.)uthakshtu: Jo!PrsakohqdotiluteniAllahutprtadhedotilavdroni pratoqbjn,edheju(dotmerrnimirsidheshprblim)!(Tirmidhi, Kamet,44/2487) Xhabiri(r.a.)tregon: Kurimblidhninhurmat,ensartindaninndypjes:n njrnanmshum,ntjetrn,mpak.Pastajansmtpa- ktishtonindeghurmeqtdukeshinmshumdheionin muhaxhirttzgjidhnin.Muhaxhirt,memendiminprtuln ensarvemshum,zgjidhninpjesnqdukejmpak,por,n fakt,kishinzgjedhurpjesnmtshumt,kshtu,ensarveu mbetejpjesamepakt.Kjobujaridhekyvetmohimiensarve vazhdoigjerntriumneHajberit!(Hejsemi,X,40) Njshembulltjetrisakricssensarveprmuhaxhirt shtkjongjarje: PasiendaunparcelatruallineBahrejnitprtuandarsa- habeve,Profeti(s.a.s.)ioinllimensart.Dukesakrikuar, ensartthan: OiDrguariiAllahut!Pauandarnjshmshumvlle- zrvemuhaxhir,asnevemosnajepnigj! Ather,iDrguariiAllahut(s.a.s.)utha: Oensar!Meqnukdonitmerrni(dukeiparaplqyerttjert ndajvetessuaj),duronigjersattakohenimemuankryethauzit

24. VITIIPAREIHIXHRETIT 25 Kevther!Sepse,pasmeje,dotvnjkohkurttjertdotjupara- plqejnjuve!(Menakibul-Ensar,8) IDrguariiAllahut(s.a.s.)ekalavdruarkshtuktcilsit larttensarve: Mesakampar,kurjuthirreninludhenndihmprne- vojtart,shumohenidheviniturma-turma,kursekurthirreniprtju dhnndonjgjmateriale,paksohenidhetregohenitngopur!(Ali el-Muaki,XIV,66) SishprblimtvetmohimitttreguarndajProfetit(s.a.s.) dhemuhaxhirvetardhurnqytetinetyre,ensartbujar kanmerituarxhennetindhe,mtrndsishmen,plqimine Allahut! Najetinkuranorthuhet: Allahushtiknaqurprejemigrantvedhendihmtar- vedheprejatyrequshkojnpas;edheatajantknaqur meAllahun.Allahukaprgatiturprtaxhennetekurrjedhin lumenj,kuatadotmbetenprgjithmonekyshtshptimi imadh!(et-Tevbe,100) Ensartnukhezituanaskurqepunaprtsakrikuarjetn prmbrojtjeneIslamitdheProfetit.Atatreguansakricatm- dhanluneBedrit.NluneUhudit,natoasterrethi- mikurmuslimantugoditnngapasdhefatiilusukthye ndmttyre,shumicaeatyreqvrtiteshinsiuturarreth tDrguarittAllahutdukeuprpjekurtambroninZotrin eGjithsis,ishinensar.AtaqentlidhurpastDrguaritt Allahut(s.a.s.)menjdashuridhebesnikrilegjendare.Ttr-

25. 26 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 heqvmendjenposarishtkjongjarjeetreguarngaEnesi(r.a.) mbidashurinetyrendajProfetit. KishadalnrrugbashkmeXherirbinAbdullain28 . Megjithseishtemimoshuarseun,mshrbente! Mosbjkshtu!Ithash.Kurseaimaktheu: KamparqensartikanbrshumshrbimetDrguarit tAllahut(s.a.s)dhejambetuarvetmevetesepotbhembashk- udhtarmendonjrinprejtyre,dotishrbej!(Buhari,Xhihad,71; Muslim,Fedailus-Sahabe,181) Dukeushprehursimposht,iDrguariiAllahut(s.a.s.)ka pohuarvlernqkishinensartprt: Potmosndodhtehixhreti,undotbheshanjriprejensarve! (Buhari,Menakibul-Ensar,2) DisangaaltebekuaratshprehurangaProfetimbivirtytet eensarve(Allahuqoiknaqurmetgjithata!)jankshtu: KushibesonAllahutdhejetstjetr,ahiretit,tmoszemrohetme ensart!(Tirmidhi,Menakib,25/3906) Atavetmbesimtartiduandheprejtyrevetmhipokrittneve- riten!Atqidoensart,edheAllahuedodheatqiprbuzensart, edheAllahueprbuz!(Buhari,Menakibul-Ensar,11) Jukshillojtsillenimirmeensart!Atajanxhemaati,shokt dhetbesuaritemi!Ataikankryerplotsishtdetyratqukantakuar, kurseshprblimiishrbimeveendenukushtpaguarplotsisht.(N ahiretdotupaguhetmetteprt.)Prandaj,tmiratetyreprcilluani metmira,kursetkqatfaluani!(Buhari,Menakibul-Ensar,11) IDrguariiAllahut(s.a.s.)ndjentenjdashuritthellprt gjithsahabet,muhaxhirdheensar,ashtuqtgjithsahabet kishinmendiminseiDrguariiAllahutidontemshumse dokndtjetr. 28XherirbinAbdullah(r.a.)ishtekryetariisitBexhiletJemenit.N muajinramazantvititt10thixhretit,rrethtremuajparavdekjess Profetit,kishteardhurnMedinbashkmenjgrupprej150vetsh dheishtebrmusliman.AiedonteshumProfetin.EdheProfetie donteshumdhe,saherqeshihte,ibuzqeshte.

26. VITIIPAREIHIXHRETIT 27 KabbinUxhre(r.a.)tregonktngjarjemsimdhnse: Njdit,porrinimnFaltorenProfetikenpranitt DrguarittAllahut.Kishtenganjgrupprejensarve,muha- xhirvedhehashimitve.Neukapmmepretendiminsecilin grupmesneshdomshumiDrguariiAllahut(s.a.s.).Ne, ensart,tham: NeibesuamtDrguarittAllahut,endoqmatdheluf- tuamprantkundrarmiqve.Prandaj,iDrguariiAllahut (s.a.s.)nadomshumne! Vllezritmuhaxhirthan: NeemigruamprhirtAllahutdhetDrguaritdukebrak- tisurbtdhevatrat,hoqmdorngapasuriadhemormpjes nluratkumortpjesedheju.Prandaj,iDrguariiAllahut nadomshumne! Kursevllezrithashimitthankshtu: NejemitafrmiteProfetitdhemormpjesnluratku mortpjesedheju.Prandaj,Profetinadomshumne! IdrguariiAllahut(s.a.s.)naerdhiprandhenapyeti: Jupobisedonidikamesjush;pothoni? Seciligrupiaprsritipretendiminevet.DheiDrguarii Allahut(s.a.s.)ithadogrupi: Kenifolurdrejt!Kushmundtapretendojtkundrtneksaj? Pastajnapyeti: Adonitvendosmesjush? Natyrisht,oiDrguariiAllahut!Babenntubfshini! Itham.Ather,dukeiudrejtuarnllimensarve,iDrguari iAllahut(s.a.s.)utha: Oju,ensar!Unjamvllaijuaj! Ensartuhodhnmegzim: Allahuekber!LavdiZotittQabesqneetuamat! Pastaj,iDrguariiAllahut(s.a.s.)iudrejtuamuhaxhirve:

27. 28 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 Omuhaxhir!Unjamijuaji! Edhemuhaxhirtbrtitnmegzim: Allahuekber!LavdiZotittQabesqneetuamat! Mnfund,iDrguariiAllahut(s.a.s.)iudrejtuagrupitt hashimitve: OtBtHashim!Saprju,jujenitmitdhekeniardhurte un! EdhetBtHashimushprehnpometnjjtingzim: Allahuekber!LavdiZotittQabesqneetuamat! Kshtu,tgjithungritmtknaqur.Seciligrupishteik- naqurdheigzuarmekonsideratatetDrguarittAllahut! (Hejsemi,X,14) Brendadhjetvjetve,kujteshtetit-qytetislamtvogl tngriturnMedindhetprbrprejrrethkatrqindfamil- jeve,arritnnIrakdhePalestin.KurvdiqProfeti(s.a.s.),me BizantindheIraninishtegjendjelue.Ndrkaq,gjendjaedhjet vjetvempartsahabeve,sjellja,mnyraejetess,niveliimi- rqeniesdhearkitekturaeshtpivenukkishinndryshuar.Ata vazhdonintbninjettprkor.Konsumiitepruar,lakmian tngrn,luksidheshklqimiishinnjmnyrjeteseepanjohur prshoqrinesahabeve.Ataeprjetoninvazhdimishtvetden senesr,konakuiktnefsidotjetvarri!Prandajgjithmo- nuruajtnqtmosicaktonintmirateksajboteprveten (egon)etyredhetmosiprdornindukeekaluarmasn.Me shendheemocioninebesimit,ktotmiraiprdornsimjet prorientimindhelumturinenjerzimit.Eformsuanjetnn drejtimttimittplqimittAllahut.Kshtu,njrangashkaqet mtrndsishmeqIslamiuprhapmeshpejtsisiagimi imngjesit-mespopujvetvuajtur,tshtypur,tneveriture tshfrytzuar,ishtesesahabetshpalosnkudoqshkuannj identitetislamtprkryer.Sepse,sinxnstdrejtprdrejtt tDrguarittAllahutqkishinqen,sahabetishinmusliman tveantetzgjedhur,vetmohues,tdrejt,tndershm,ze-

28. VITIIPAREIHIXHRETIT 29 mrgjer,tmbushurmedritnprofetike,tciltishihninrobt eAllahutmevshtrimineTtdhembshuretmshirshm. QytetiProfetikdheDokumentiiMedins MedinaeNdritshmeshtnjvendbanimikndshmqndo- dhetnveritMekssBekuar,irrethuarngatrianmemale, kursenjugshtfush.Katoktprshtatshmeprbujqsi, ajrtpastretmir,plotgjelbrimmekopshtetehurmave. KurProfetiemigroinMedin,atybanonindysetara- beEvsdheHazrexhsidhetresetifuteKajnuka,Nadrdhe Kurajdha.FisetarabekishinardhuratyngaJemenipasprmbyt- jessquajturSejlulArim(PrmbytjaeKeqe),kurseifutt,nga Jeruzalemipaspushtimit,shtypjesdheshkatrrimitromak. Mekoh,mesarabvedheifutvepatihyrarmiqsiadhe, prfundimisht,dukedaltimtarmbiifutt,arabtishinbr sunduesnMedin.Mirpo,pasnjfarkohe,sipasojein- trigavetifutve,dysetvllezrarabeqenarmiqsuarme njra-tjetrndhepatnluuarmestyremendrprerjeprrreth 120vjetmeradh.BetejaefunditmestyreshtLuaBuasrreth pesvjetparahixhretit.Siprfundim,tdyset,pashumbjeve tmdha,qendobsuarshum,prandaj,nkohnehixhretit, ifuttndodheshinnpozitsunduesenMedin,veanrisht nannekonomike. MevajtjeneProfetit(s.a.s.)nMedin,nsajtfavoritt Allahut,armiqsiamesktyresevevllezrmorifund.Zotiur- dhron:

29. 30 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 Kapunifortsbashkupaslitarit(librit,fes)tAllahut dhemosucoptoniemosundani!Mendoniprdhuntine Allahutprju!Juishitarmiqtnjri-tjetritdheaijuabashkoi zemratdhensajtksajdhuntietTubtvllezr.Aiju shptoindrsajundodheshitnbuztnjgropezjarri.Ja, pra,AllahujuabntqartanktmnyrajeteteTqt viheninrrugtdrejt!(Al-iImran,103) Pashixhretit,politeisttmekasiudrguanpoliteistveme- dinasdheifutveletrakrcnimidhenxitjejemeqllimprt penguarvendosjendhefuqiziminemuslimanvenMedin.N njletr,ataikrcnuankshtuAbdullahbinUbejjinsidhepoli- teisttngasetEvsdheHazrexh: Justrehoniatynjnjeriunton.Osevrajeni,oseprzejeni! Prndryshe,dotjusulmojmbashkmetgjithasetarabe,do tivrasimtgjithataqdotluojnkundrnesh,kursegrat tuajadotimarrimprvete! Pasksaj,AbdullahbinUbejdhepoliteisttmedinasqvep- roninsbashkumet,umblodhnprtasulmuarProfetin (s.a.s.).Ilajmruarprkt,iDrguariiAllahutshkoiteatadhe uthakshtu: Siduket,krcnimiiKurejshvekabrefektmbiju!Dmiq mundtjushkaktojnatasshtmimadhsedmiqmundtishkak- tonijuvetessuajdukenaukundrvnneve!Domethn,jukrkonit luonikundrbvedhevllezrvetuajtgjakutdhetivrisni! Ather,ataushprndan!(EbuDavud,Haraxh,22-23/3004; Abdurrezzak,V,358-359) Krcnimetdhenxitjetepoliteistvemekasmbetnpare- zultat.Megjithkt,ekzistontemundsiaqKurejshtqnuk uishinplotsuarkrkesat,tbninnjsulmtotalmbiMedinn dhetavrisninkrejtpopullsinpabrdallimmesmuslimanve, politeistvedheifutve!Kyrrezikiprbashktubpretekst qedhemedinasitjomuslimantafroheshinmeProfetin(s.a.s.) dhetmblidheshinrrethudhheqjesst.

30. VITIIPAREIHIXHRETIT 31 Meprjashtimtksaj,qyshnkryethers,secilingaperso- nateseveEvs,Hazrexhdheifuttkishindshirqbashksit etyretbheshintparnMedin.Prshembull,Hazrexht ishinprgatiturprtabrudhheqsinetyre,Abdullahbin Ubejin,sundimtartMedins.MirpoasEvstnukeprkrahnin njliderHazrexh,asHazrexht,njliderEvs!Prandaj,Profeti (s.a.s.)ubnjemrunikuesprtgjithmedinasit! Brendaktyrekushteve,iDrguariiAllahut(s.a.s.)morimbi veteqeverisjeneMedins.IDrguariiAllahut(s.a.s.)icilikishte ngriturrendinshoqrormesmuslimanvemeantvllazri- mitensar-muhaxhir,tquajturmuahat,pahumburkoh, meantnjtekstitshkruar,ipranoisiqytetaredheifutt qbanoninnMedindheparashtroidisaparimekonstituciona- letqytetit-shtettMedins.Disaparimetktdokumentit emrtuarDokumentiiMedinsdhetkonsideruarsiaktzyrtar tthemelimittshtetitislam,ishinkto: Bismillahir-rahmanir-rahim,MeemrineAllahutMshirues eShprblyes! 1.Muslimantkurejshdhejethribas29 sbashkumeqytetart ebashkuarmetadheqluojnbashkmeta,prbjnnjko- munitetmvete. 2.Ndalohendestruksionidhedhuna.Muslimantedevot- shmdotikundrvihensbashkupersonitngamesiityreicili silletkeq,krkontushtrojdhundhepadrejtsi,bnmkat dhearmiqsidheshkaktonngatrresamesmuslimanve,dhe duartetgjithvedotngrihenkundrtedhenseaidotjet biriindonjritprejtyre! 3.Ndalohetkrimiivrasjes.Nrasttkundrt,muhaxhirt dhedofamiljemedinasedotapaguajnbashkrisht,sipastra- dits,dmshprbliminegjakut.Gjithashtu,dogrup,sipaspari- mevetdrejta,tnjohuramesmuslimanve,dotapaguajbash- krishtshprbliminprliriminerobrve. 29Kurejsh:mekas.Jethribas:medinas(meqMedinambanteendeem- rinevjetrJethrib).Prkthyesi.

31. 32 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 4.Muslimantnukdotilntvetmuarpersonatmeborxhe dhemefamiljetmadhe,por,nkuadrineparimevetdrejta,t njohuramestyre,dotindihmojnprtpaguarshprblimine lirimittrobrvedhedmshprbliminegjakut. 5.GarantohetsiguriabrendadhejashtMedins.Jantga- rantuarsiataqdalinngaMedina,ashtudheataqndodhen brendasaj,meprjashtimtatyreqkryejnpadrejtsi,dhun dhefaj. 6.ifuttgzojnlirinefes.ifuttdotndjekinfenevet dhe,muslimant,fenevet.ifuttsinnshtetasdotndihmo- hen,nukdotpsojnasnjpadrejtsidhekundrtyrenukdot krohetndonjaleanc.Nrastlue,paltdotandihmojnnj- ri-tjetrin.Kurifutttmarrinpjesnluprkrahmusliman- ve,dotprballojnpjesnqutakonngashpenzimetelus. 7.Tdyantnukdotujapinmbrojtjepoliteistve.As Kurejsht,asataqundihmojnatyre,nukdotmerrennn mbrojtjenasnjmnyr. 8.NdalohetluabrendaMedins.ZonaeJethribitshpallet zonepaprekshme.Nrasttndonjsulmingajasht,paltdo tmbrojnzonnetyre.Paqenebrnganjrapaldotaprano- jedhepalatjetr.Ngjendjelue,shpenzimeteifutvedotu takojnifutvedheshpenzimetemuslimanve,muslimanve. Ndrkaq,paltdotandihmojnnjra-tjetrnkundratyrequ hapinludhemestyredotjenparimjoekeqja,porkshilla, dashamirsiadhemirsia.Askushsdotibjtkeqealeatitdhe viktimadotndihmohetpatjetr. 9.Nrastmosmarrveshjeje,shtjadotiparaqitett DrguarittAllahutdhevendimiitdotrespektohet. 10.PremtimidhegaranciaeAllahutshtnj(etnjjtitnivel prkdo),dukeprfshiredhenjeriunedukursimidobte mipavler.Sepsendryshenganjerzitetjer,muslimantjan aleatdhemiqtnjri-tjetrit. 11.Askushngaifuttnukmundtdalnfushatluarake palejeneHz.Muhammedit(s.a.s.).

32. VITIIPAREIHIXHRETIT 33 NukkadyshimseAllahuiLartiplqenpersonatqruhen gjernfundngamosrespektimiiparimevetktdokumenti,i bjntiparedalluesettyredrejtsin,ndershmrindhemirsi- n.Kydokumentkurrsesisdotbhetpengesprndshkimin eprdhunuesitdhefajtorit. Allahuimerrnnmbrojtjenjerzitqbjntmiradheruhen ngatkqat.Muhammedi(s.a.s.)shtResuliiAllahut!(Ibni Hisham,II,119-123;IbniKethir,el-Bidaje,III,263-264;Hamidullah,el-Vesaik,f. 57-64) Eshtmjaeqartsektonenejanparimetdomosdoshme przbatiminekonkluzionevedheurdhraveislamenshoqri. DokumentiiMedinsqshtnjpaktqytetarie(nnshtet- sie),sht,njkohsisht,prgjigjjamkategorikekundrprete- ndimevetshtrembra,sipastcilave,Islamishtnjfepaprak- tik(ndrnjerzore,qytetare,shtetrore,etj.),ecilanuknxjerr ligje,porvetmrregullonritetdheadhurimet. Meprmbajtjenevetpolitike,ekonomike,shoqroredhe fetare(religjioze),DokumentiiMedinskacilsitenjpakti shumplansh.KydokumentparashtronseIslamishtivetmi elementqsiguronunitetinemuslimanve,seataduhettandih- mojnnjri-tjetrin,seduhettkujdesenprdrejtsindhebara- zinmestyredhenrastineshfaqjessndonjkontradikteose mosmarrveshjeje,duhettidrejtohenAllahutdhetDrguarit. Mepariminendjekjesdheruajtjessdrejtsis,kydokument kakuzuardherregulluargjendjenaktualetafrsisgjenealo- gjikedhedallimevemessevearabe,kaurdhruarndshkimin eatqbnpadrejtsiedhenseshtfares. Nisurngafaktiqujepteifutvetdrejtnepronsisdhe lirinefes,kypaktishtedhembetetnjdokumentidrejtsis sjashtzakonshmentrajtiminqubnteiDrguariiAllahut (s.a.s.)ifutve.Poqeseifuttnukdotaprishninmeduarte veta,kypaktidrejtmestyredhemuslimanvedotvazhdonte tvepronte.

33. 34 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 MedinashpalletePaprekshme30 Pasktyrevendimeve,iDrguariiAllahut(s.a.s.)iprcaktoi kshtukujtepaprekshmrissMedins: Ibrahimi(a.s.)epatishpallurMekntpaprekshme;edheunpo eshpalltpaprekshmezonneMedinsmesdymajave!(Ahmed,IV, 141) Pasksajshpalljeje,uvendosngurkutarnvendetepr- caktuarasipassajdukeusaktsuar,kshtu,kujteshtetitt MedinsecilauquajtHarem-iRasul,VendiiPaprekshm iProfetit.Gjithashtu,seciliskajiilargsisprej3fersah31 mes kodraveAjrdheThevr32 tMedinsukthyenkorie.(Buhari, Fedailul-Medine,1;Muslim,Haxh,471-472) PasieshpalliMedinntpaprekshme,Profeti(s.a.s.)thak- shtu: Pemtesajnukpriten,atjenukkryhetmkat.Kushkryen atjendonjaktnkundrshtimmeLibrindheSunnetin,mall- kohetngaAllahu,engjjtdhetgjithnjerzit!(Buhari,Fedailul- Medine,1) PastajiDrguariiAllahut(s.a.s.)ngritiduartdhebrinjlut- jepratvendbanim.Mebegatineasajlutjeje,Medinaub qyshatheresotmjedisiiqetsis,gzimitdhemshirsprt gjithmuslimantsidhenjvendbanimlumturiekurrehpulsi ibotsislame. Sahabettregoninkujdestveantprrespektiminepaprek- shmrissMedins.EbuHurejre(r.a.)eshprehkshtundjesh- mrinetyrenktshtje: PotshohnjdredukekulloturnMedin,kurrsesinuke shqetsoj,sepseiDrguariiAllahut(s.a.s.)kaurdhruar:Pjesae Medinsmesdyguroreveshtepaprekshme!(Muslim,Haxh,471) 30Norigjinal:Harem. 31Fersah:largsiprejafro3miljesh,5kilometrashosekatrorshrrug. 32ZonamesmalitAjr(oseAir)nafrsitDhulhulejfesdhekodrsThevr nveritmalitUhud.KodraThevrektushmenukduhetngatrruar memalinThevrtMeks.

34. VITIIPAREIHIXHRETIT 35 Sahabetnukimbyllninsytedhendajsjelljevetfmven kundrshtimmekt.AbdullahbinUbade(r.a.)tregonkshtu: UnpogjuajazogjprrethoazitEbuIhab.ImatUbadem pa,elshoizogunqmbajandordhemtha: AshtusiIbrahimi(a.s.)epatishpallurMekntpaprekshme, edheiDrguariiAllahut(s.a.s.)eshpallitpaprekshmezonne Medinsmesdyguroreve!(IbniEthir,Usdul-Gabe,III,159) TreguiMedinsdherregullimiijetstregtare KurerdhinMedin,iDrguariiAllahut(s.a.s.)utregoi muslimanvenjvendtveantngaifuttprtregdheukr- koiqtabninatytregtin.Sepserndsiaetregjevetpavarura prttuarpavarsinfushnetregtisshtnjevrtete njohurngatgjith. IDrguariiAllahut(s.a.s.)interesohejngaafrprtregun dheiinspektontetregtartdhemallratetyre. Njdit,ntreg,iDrguariiAllahut(s.a.s.)uafruatenjshi- ts.Futidornbrendagrumbullittgruritparashitsitdhe,kur ndjeulagshti,epyeti: shtkjo? Elagushiu,oiDrguariiAllahut!Iuprgjigjshitsi. Profetiitha: Psesekenxjerrsiprpjesnelagurqtashohintgjith?Kush gnjen,sshtngatmit!(Muslim,Iman,164) KajsbinEbiGareze(r.a.)tregon: NkohnetDrguarittAllahutneemrtoheshimsim- sar33 .Njdit,naerdhiiDrguariiAllahutdhe,dukenadhn njemrmtmir,tuxhxhar34 ,natha: 33Simsar:ndrmjetsuesmesshitsitdheblersit,ndrmjetstregtar,ko- misionar,sekser.Prkthyesi. 34Tuxhxhar:tregtar.Prkthyesi.

35. 36 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 Otregtar!Padyshimqnshitje-blerjeprzihengnjeshtradhe betimi,prandajjufutnintregtidhnienelmoshs!35 (Ahmed,IV,6; EbuDavud,Buju,1/3326) Sadoqnjeriuttregohetikujdesshm,nshitjetdheblerjet qbnmundtkrohensituatapadrejtsieoseprharres,ose prshprllje.Prandaj,dukeusjellimaturprdotpapri- tur,ngatimetduhetdhnmjalmosh(sadaka)dheduhen brdhurime.PrktspeciktrheqvmendjeniDrguarii Allahut(s.a.s.)nhadithinemsiprm. RifaabinRa(r.a.)thot: NeposhkonimnMusalla36 sbashkumetDrguarine Allahut(s.a.s.).Profetivuriresenjpjesnjerzishpobninshit- blerje.Aiufoliatyre: Otregtar! Dheatauvuntdgjoninsedotuthoshteai. Skadyshimse,ditnekiametit,taxhirt(tregtart)dotringjallen sifaxhir(mkatar)prveatyreqfriksohenngaAllahu,qbjnt miradhejantbess,tdrejtetndershm!37 (Tirmidhi,Buju,4/1210) IDrguariiAllahut(s.a.s.)karrfyerktngjarjembimoralin dhevirtytinntregti,qkandodhurmesdypersonavetmir ngaizraelitt. 35Tmbahetparasyshse,mealnlmosh,ktu,kemiprkthyeraln sadakatorigjinalitdhesealasadakqdotthotbes,nder- shmri,drejtsikatnjjtnrrnj(sdk)mealnsadakaqdot thotlmosh.Prkthyesi. 36Musalla:Emrtohetvendiigjericaktuarprfaljeneprbashktt namazevetxhumas,bajramitdhettvdekuritngapopullsiaenj qyteti.Nkohteparaprgatiteshinmusallaose,siquhenndryshe, namazgjah,prgjithsishtjashtqyteteve,kufaleshinnamazetko- lektiveqsotfalennprxhamiteqytetit.Kshtu,arrihejqegjith popullsiaeqytetittmblidhejsbashkunjhernjav. 37Ktushtprdoruralasadakatqeprkthyemibess,idrejte indershm.Prkthyesi.

36. VITIIPAREIHIXHRETIT 37 Njnjeringaataqkanjetuarparajush,bleungadikushnj trualltimprurs.Pastaj,nntokgjetinjqypmeori.Emoriqypin, shkoitepersoningaiciliekishtebler,dheitha: Merriorinjt!Unprejtejeblevatokndhejoorinjt! Edheshitsiekundrshtoidukeithn: Untashitatoknmegjithkaqmundtkishtebrenda! Meqsumorndotvesh,caktuannjarbitricili,pasiidgjoit dy,ipyeti: Akenifm? Dhemoriveshsenjrikishtenjdjaldhetjetri,vajz. Martojinidjalinmevajznmektoparasidhejepnilmosh!U thaarbitri.(Buhari,Enba,54;Muslim,Akde,21;IbniMaxhe,Lukata,4) IDrguariiAllahut(s.a.s.)iciliishtenjtregtariaqkish- tebrnriniudhtimetgjatamekarvanetregtare,kurshkoi nMedin,vurinjsrparimenktdrejtim.Prrndsine tregtis,aikathnkshtu: Nnttdhjetatetimitjanntregti.(Sujuti,I,113) Gjratmhallallemtmiraqhanjeriujanatoqkatuar vet!(IbniMaxhe,Tixharat,1) Krahasefektitmaterial,ushqimiushtronedheefektmoralo- shpirtror.Faktiqkafshatavjenngarrughallall(legjitime,t bekuara),haram(jolegjitime,tpabekuara)osetdyshimta,na evshpirtinnnndikim.Mealttjera,gjendjamoraleeush- qimitqhamndikonmbibotntonndjesore.Krahastgjitha adhurimeve,veanrishtrndsiaeparashallallnadhurimin ehaxhitshtshpjeguarkshtunhadithinprofetik: KushevizitonktShtpimeparattuarharam,kadalnga bindjandajAllahut.Poqesenjnjeriitillbnnetprnhaxh,hyn nnihram,vkmbnnyzengjinedeves,enisatdhe,pastaj,thot LebbejkAllahummelebbejk,njengjllsueribnzkshtunga qielli:Ty,aslebbejk,assadejk!Sepsetimiytshtharam,ushqimi ytshtharam,kafshaqikehipurshtharam!Kthehusimkatar,pa

37. 38 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 marrasnjsevap!Dhedshprohungaqdotprballeshmegjnq sdottplqej! Pornsepersonidelnrrugnehaxhitmeparahallall,shkelkm- bnnyzengjinekafshsdheevnlvizjedhepastajthotLebbejk Allahummelebbejk,njengjllsuerngaqielliibnzkshtu: Lebbejkdhesadejk!Potprgjigjem!Sepsekafshnekehallall,rrobat ikehallall,ushqimin,hallall!Kthehumeshumsevapettuaradhepa asnjmkat!Dhegzohusedotprballoheshmenjgjqkaprtt knaqurdhegzuar!(Hejsemi,III,209-210) Meqshtjaehallallitdheharamitshtnjshtjemeshum rndsidheqshkeletshum,nsurenBakara,meantkon- kluzionevedheurdhravehyjnor,eparapasherezis(shirk),kjo dershtmbyllur.Madje,edhensuretmekaseEnam,Araf, JunusdheNahlqnukprmbajnshumurdhra,menjherpas temavebesimorejanbrsqarimeprspecikathallall-haram tekushqimidhetimi.38 Dukebrtditurdomosdoshmrinesjelljessndershmee tguximshmentregti,iDrguariiAllahutkathn: Tregtariiguximshmicilienxjerrmallinprshitje,shtibekuar, kursespekulatorishtimallkuar!(IbniMaxhe,Tixharat,6) Tregtarifrikacakshtidmtuar,tregtariguximtarshtibe- kuar!(Dejlemi,II,79) DisangaparimeteparashtruarangaProfetintregti,jan kto: Dypersonaqbjnshitblerje(mestyre),jantlir(prtupra- psuar)gjersatmosjenndarendenganjri-tjetriosegjersatnda- hen.Poqesebjnshitblerjetndershmedukeedeklaruardogjsi sht,shitblerjaubhetebekuar.Pornqosegnjejndukeifshehur disatvrteta,shitblerjesstyresimbetetbekim!(Buhari,Buju,19; Muslim,Buju,8) 38el-Enam,136-152;el-Araf,32-33,169;Junus,59-60;en-Nahl,95,115- 116.Shih.Draz,en-Nebeul-Adhim,f.193.

38. VITIIPAREIHIXHRETIT 39 Betimieshtoninteresiminprmallin,poriapaksonbekimin! (Buhari,Buju,26;Muslim,Musakat,13) Profetiekandaluarpritjenemallravettregtisnrrugpa isjellntreg,shitjenenjmallitblerpaemarrendeplot- sishtndorzimoseblerjenenjmalliqnukndodhetntreg dheshitjenblersit,shitjenembshteturnnjshitblerje39 ,ner- voziminemyshteriut,etj.40 IDrguariiAllahut(s.a.s.),icilikabrtditursenshitbler- jeduhetmbajturqndrimlehtsues,kathnkshtu: Allahueshtomshirnndajpersoniticilisilletmebujaridhemi- rkuptimnshitje,blerjedhenpagimineborxhit!(Buhari,Buju,16) Allahuetrajtoimemshirdikqpatijetuarparajush,sepse aitregontelehtsikurshiste,kurblintedhekurkrkonteborxhin! (Tirmidhi,Buju,75/1320) Atatcilt,dukeuvetmashtruarmelakminprpasuridhe meinteresatmaterialetksajbote,nukirespektojnktopari- metvnangaiDrguariiAllahutdhepandehinsedottoj- nmshum,mbetentballafaquarmerrezikunprtubrt varfrtjetsspasme,ahiretit.Kursetregtartendershmt vendosurprttuarplqimineAllahutdheushqimineahire- tit,bhenbashkbiseduestktsihariqitProfetit: Tregtarimuslimanibess,indershmdhealdrejt,nditne kiametitdotjetbashkmedshmort!(IbniMaxhe,Tixharat,1) NdrtimiiFaltoresProfetikedheiBanessProfetike NkohteparanMedinskishtefaltore.IDrguarii Allahut(s.a.s.)efaltenamazinkutndodhej.Pakaluarshum, ProfetiendrtoiedhefaltorenedytpasasajtKubas.Faltorjae dytshtkjoesotmja,FaltorjaProfetikeoseXhamiaProfetike. KuriDrguariiAllahut(s.a.s.)shkoinMedin,devejaet, KavsauulpikrishtnnjvendndrejtimtshtpissBve 39Ttriaktoformashitblerjejejanktivedhekonsiderohenspekulim. 40Shih.Buhari,Buju,70-72;Muslim,Buju,29.

39. 40 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 Nexhar.Truallikuuuldevejauprkistedytrinjvejetimnga BtNexhar,tquajturSehldheSuhejl,dheprdorejsilmpr tharjenehurmave.Profeti(s.a.s.)zbritingadevejadhetha: Inshaallah,dashtAllahu,kyshtvendi! Pastajpyeti: Ekujtshtkjoparcel? EshteSehlitdheSuhejlit,bvetAmrit,oiDrguarii Allahut!IuprgjigjMuadhbinAfra(r.a.). IDrguariiAllahut(s.a.s.)ithirritrinjtdheuakrkoitia shisnintokn. Mtregoni,sakushtonkjoparcel?UthaiDrguarii Allahut. Jo,oiDrguariiAllahut!Netadhurojm!Vallahi,mimin esajnenukekrkojmprejtjetrkujtprveAllahut!Ithan trinjt. MirpoProfetinukepranoidhuratnporuadhamimint rinjvedheebleuparceln.(Buhari,Menakibul-Ensar,45,Salat,48;Muslim, Mesaxhid,9) Nparcelndodheshinvarretepoliteistve,gropadhekodri- nasidhedrurhurmaje.IDrguariiAllahutdhaurdhr,eshtrat epoliteistveubartnnnjvendtjetr,gropatumbushn,kod- rinaturrafshuandhedrurtupren.41 PastajiDrguariiAllahut (s.a.s.)krkoiqtpriteshinplithardhetbheshinprgatitje.42 Nndrtiminefaltores,bashkmesahabet,edheiDrguarii Allahut(s.a.s.)transportonteplithardhe,njkohsisht,thoshte: 41Muslim,Mesaxhid,9. 42IbniSad,I,239.

40. VITIIPAREIHIXHRETIT 41 KjobarrsshtbarraeHajberit.Kjoshtpunamemireme pastrqpoekryejmndajAllahut!(Buhari,Menakibul-Ensar,45) Mektoal,Profetishprehtefaktinsebarra(plithart)qpo transportoninnukkishtetbntemendonjinteresmaterialt ksajbote,porishtemedobishmeemekndshmesebarra materiale,sihurmatdherrushiithatqsillnin(transportonin) njerzitngaHajberimeqllimtregtie. Njburrqpotransportontedh,kurhasinProfetin,i tha: OiDrguariiAllahut!Mlejotabartunplitharintnd! KurseProfetiiuprgjigjkshtu: Tishkoemerrnjcoptjetr,senukjemnevojtarseunpr Allahun!(Themhudi,I,333) Profetipunontevetedhesepseashtuiakrkonteprgjegj- siamoralo-shpirtroreqndjente,edheprtinxiturdheinku- rajuarmuslimantqtpunonin.Nlidhjemekt,njringa sahabetrecitoiktkuplet: KurpunonProfeti,nesimundtrrim? Vrtetigabuardotqeprnekyveprim!.. (IbniHisham,II,114) Gjatndrtimittfaltoreserdhinjburrqepunontemir baltn.IDrguariiAllahut(s.a.s.)ithaat: Allahuemshiropersoniniciliebnmjeshtrinettbukur etsakt!Tivazhdomektpunseeshohqebnmir!(Themhudi, I,333;Darbekri,I,344) EdheZotidshironqdopunemuslimanvetjetebu- kurdhenajetinkuranorurdhron:Atqtabni,bje-

41. 42 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 nibukur,puntbjinimir!Dhe,menjherpasksaj,urdh- ron:Allahuidoataqebjnpunnbukur!(el-Bakara,195) Dukebarturqerpisbashkumesahabetnndrtiminefal- tores,iDrguariiAllahut(s.a.s.),njkohsisht,kndonteedhe ktovargjetnjmuslimani: Allahuim,shprblimiivrtetshtnahiret; Tregojumshirensarvedhemuhaxhirve!.. (Buhari,Menakibul-Ensar,45) Ndrsadokushbarenganjplithar,AmmarbinJasiri(r.a.) barengady:njprveteenjprProfetin.IDrguariiAllahut (s.a.s.)evurire,iashkundipluhuratdheepyeti: OAmmar,psenukibartplithartsishokt,njenganj? DshirojshprblimineksajngaAllahu!Iuprgjigjai. Profetiiafrkoishpinndheitha: ObiriiThumejjes!Prnjerzitetjerkanjshprblim,kursepr tykadyshprblime!(Ahmed,III,91;IbniKethir,el-Bidaje,III,256) Edherivajetinvimtregonse,nndrtimineFaltores Profetike,burraegrapunoninmedshir. Kurivdiqgruaja,AbdullahbinEvfa(r.a.)ubrizkshtu njerzve: Bartenitabutinesajdhebartenimedshirsepseajodhe skllevritesajibartninnatngurtefaltoressProfetitton,t ngriturmbidevocionin,kursene(burrat)ibartnimditnngady engady!(Hejsemi,II,10) FaltorjaProfetikekishteformkatrkndshemegjersidhe gjatsiafrsisht100zira,kurselartsia,3zira43 prejgurinpje- 43Njzira:75cm.

42. VITIIPAREIHIXHRETIT 43 sneposhtmedhe5-7ziraprejqerpiinpjesnesiprme.44 N ndrtimuprdorllabalte.45 Nannekibles,nfaltoreura- dhitnsishtyllatrungjedrurshhurmaje.Tavanidheshtyllatq embanin,prbheshinprejdegshhurmaje.46 Faltorjakishtenj mihrabdhetridyer.Mihrabiishteiorientuardrejtfaltoress Jeruzalemit.KurkibljauorientuadrejtQabes,Profetiembylli dernepardhenvendtsajhapinjdertjetrnmurine Damaskut.47 PranfaltoresubndydhomaprbaniminetDrguaritt Allahut(s.a.s.)dhefamiljes.48 Mvon,numriiktyredhomave ushtua. Hz.HasanBasri,nnaetcilitishteshrbtorja(skllavja)e UmmuSelemes,prarsyeaiekaloifmrinnnjmjedis afrbanessstDrguarittAllahut,thotse,natkoh,ai mundejtiprektemedortavaneteatyredhomave.49 Ngakjo kuptohetsedhomatsishintlarta.Kursedyertedhomaveishin brprejshajakumeleshdhietzi.50 Njriprejimamvetmdhenjtabiin,SaidbinMuthejjeb, eshprehkshtudshpriminqndjenteprshkakse,npe- riudhneomejadve,atodhomaushembndheiubashkuan FaltoresProfetike: Vallahi,sadotdshirojaqatotmbeteshinsiishin,n mnyrqbreziiridhenjerzitqvininprvizittashihninse mefarmjaohejiDrguariiAllahutnjetdhetmosinter- esoheshinprtashtuarmallineprtulavdruarmekt!(Ibni Sad,I,499-500) Meqfaltorjaishteembuluarsiprmedegdhegjethehur- mash,kurbinteshi,brendabhejbalt.NramazankurProfeti 44IbniSad,I,239. 45Darbekri,I,344. 46Buhari,Salat,62. 47Darbekri,I,346. 48IbniSad,I,240. 49IbniSad,VII,161;Suhejli,I,248. 50IbniSad,I,499.

43. 44 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 ishtetrhequrnitikafdhenjnatkishternshiqkishterrje- dhurbrendafaltores,nmngjes,kuriDrguariiAllahut(s.a.s.) drejtoinamazin,uvureqnballdhefytyrkishteshenjabal- te.51 Prapnjnatkishternshidhetrualliishtelagur.Njper- sonkishtebarturrrmerrobnevetdheekishteshtruarn faltore.Pasiefalinamazin,iDrguariiAllahut(s.a.s.)thadukee shprehurknaqsinet: Sabukurqenkabr!(EbuDavud,Salat,15/458) DukeukthyerngaDamaskunMedin,TemimDariu(r.a.) sollimevetedisakandildhevajerripatmjaueshm.Kur arritinMedin,ishteditexhuma.Aieurdhroishrbtorine vet,EbulBerad,qtngrihej,tlidhterripat,tvartekandilt, tushtintevajdhetuavintetilat.Aibrisiithandhe,pasi perndoidielli,indezikandilat.Pastaj,kuriDrguariiAllahut (s.a.s.)shkoinfaltoredheepatndriuar,pyeti: Kushebrikt? Temimiebri,oiDrguariiAllahut!Ithantpranish- mit.Igzuarshumprkt,Profetiithakshtu: EndrioveIslamindheestolisefaltoren!EdhetyAllahutndriof- tnbotenahiret!(Themhudi,II,596-597;IbniHaxher,el-Isabe,II,18) SipasshprehjessProfetit,FaltorjaProfetikeshtnjranga trifaltoretqevlentbhetudhtimetshkohetntomeq- llimadhurimidhevizite.(Buhari,Fadlus-Salat,1;Muslim,Haxh,505-510) Kshtu,nnjhadithaithot: Vendimesshtpissimedheminberitshtnjkopshtngat xhennetit.Minberiimndodhetmbihauzintim!(Buhari,Fadlus-Salat,5, Fedailul-Medine,11;Muslim,Haxh,502) IDrguariiAllahut(s.a.s.)njoonsenamaziifalurn FaltorenProfetikeshtnjmhermivlefshmsenamazete faluranvendettjerameprjashtimtQabes.(Buhari,Fadlus-Salat, 1;Muslim,Haxh,505-510) 51Buhari,Itikaf,1.

44. VITIIPAREIHIXHRETIT 45 SitregonEnesi(r.a.),Profetiiistexhemaatitdukeumbsh- teturmbinjtrunghurme.Kurupaenevojshme,ungritnj minberdheiDrguariiAllahut(s.a.s.)lloitmbajhutbeduke ungjiturnminber.Ndrkaq,pasiiDrguariiAllahutebrak- tisitrungunehurms,kylloitrnkonteetqantemenjz qiprngjisternkimittdeves.Ather,iDrguariiAllahut (s.a.s.)zbritingaminberidheeledhatoitrungun,icili,pasksaj, pushoisrnkuaridheuqetsua.(Buhari,Xhuma,26;Tirmidhi,Menakib, 6/3627) Profetitha: AiqausembetilargprmendjessAllahut!(Buhari,Menakib,25; Ahmed,III,300) Mvon,trunguoseugroposponatvend,oseuvun tavan.Kur,nperiudhneHz.Osmanit,faltorjaushembprtu rindrtuar,trungunemoriUbejbinKab(r.a.),icilieruajtin shtpitvetgjersaehngrnkrimbatdukeekthyernmiell.52 MikuimadhiZotit,poetiMevlanaXhelaleddinRumi(Iu shenjtroefshehta!),dukeebrtastrungunehurms,e tregonkshtuktngjarjenveprnet,Mesnevi: Hz.Pejgamberi(s.a.s.)zbritingaminberidhe,dukeeledhatuar trungunmeduartebekuara,epyetimenjmirkuptimtthell: Otrunghurme!krkon?Psepoqan?hallke?Trunguihur- mslloitasmegjuhnendjenjavedhe,meslotvetnxeht,i tha: OiDrguariiAllahut!Uprvlovangandarjajote!Shpirtim shtmbushurmenjhidhrim,dshprimdhemalltpaprshkruar! Mparishaunajoshtyllafatbardhdheelumturkutimbshtete- shekurmbajehutbe,kursetanimkebraktisurdhejengjiturmbinj minbertlart!Taniaiminbershtmbshtetjajote!Por,oiDrguari iAllahut,tlutemmjeptdrejt:kushshtajoqenienktbotq mundtadurojndarjenprejteje? Prballvajtimitmenjdashuritthellttrungutthurms,i DrguariiAllahut(s.a.s.)ithakshtuprtangushlluardheqetsuar: 52IbniSad,I,251-252.

45. 46 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 Otrunghurme!Meqvajtimiytshtprejhidhrimittndarjes, krkomtduash!AdshirontilutemAllahutqttbjnjpem tgjalletgjelbruarqrritfrutaprtgjithnjerzitelindjesdhe perndimit?Osettbjnjdanselvienxhennetqtmbeteshpr- jetsishtere,efresktdheebukur? Dhetrunguihurmsqkishtemerituarktkonsiderattlart,si shfaqjetdashurisprvlueseprtDrguarineAllahut(s.a.s.),ibri ktkrkes: OiDrguariiAllahut!Asnjrnsedua!Evetmjadshirqkam, shttshkrihemnqenientnde,prandajtmgroposshetmshp- toshngakytrupivdekshm!Sepsepema,sadoenjomdheebukurq tjet,ushqiminemerrngadiellidheuji.Kursejetaimeuushqyeme bukurinedritstnde!Eshoiknaqsinengrohjesmengrohtsin tnde,edjegiesdheprvlimittekti!Untashmnukndahemdotnga kjoknaqsiembldheekndshme!Unduatmbetemiprjetshm! Groposmdheasgjsomnatmnyrqtringjallemetprjetso- hemtekTi,tekbukuriaJoteevetme! Dheaitrunghurmeugroposntokmeqllimqditnekiametit tringjalletsinjerzit! HapiiparqhodhiiDrguariiAllahut(s.a.s.)prtfor- muarnjshoqriislamemenjerztlidhurfortpasnjri-tjetrit, pasishkoinMedin,ishtendrtimiiFaltoresProfetike.Sepse nsendrtiminevllazrimitmesmuslimanve,bashkimipes herprdoditnshtpineAllahutdukeuzhveshurngada- llimetpasuri,postdhepozit,kanjndikimmerndsi.Esht prktarsyeqqytetetislamenprgjithsikannjstruktur qzgjerohetngaqendranperiferi,mexhaminnqendrdhe shtpitendrtesat,prrethsaj. NShekullineLumtur,faltorjaishte,krahasvendadhurimi, edheshkoll,vendmbledhjesh,qendrediskutimittshtjeve administrativeeushtarake,spitaldhevendpushimi.Edhevend strehimiisahabevebeqardhepashtpitcilitishinfrekuen- tuesiteprhershmtkuvendevetmsimit,bisedsdhezikrit qzhvilloheshinnfaltore,ishteprsrisofatiifaltores.Nkto

46. VITIIPAREIHIXHRETIT 47 kushte,nnjvshtrim,FaltorjaProfetikekryenteedhedetyrn enjkonaku. Nxitjaprnamazmexhemaat Edukimishoqrorshtnjngaparimetmtrndsishme tIslamit.Edukimiiparshoqrorimuslimanitllonmefaljen enamazitmexhemaat53 .Kjoshtshtyllaeparbazdheaktii mir(ibukur)54 qembajnnkmbshoqrinislame.Atjeku 53Pra,efaljeskolektivetnamazit.Prkthyesi. 54Norigjinal:salihamel:aktpozitiv,imir,ibukur,imoralshm,ipl- qyeshm.Prkthyesi.

47. 48 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 faletnamazmexhemaat,dotthotsekalluartkonceptohet strukturashpirtroredheshoqroreeIslamit.Kshtu,Islamii cilikrkonsendrtiminebashkimitdheunitetitmesantarvet t,kakrkuarqnamazisishenjdallueseemuslimanit,tkry- hetmexhemaatdhevajtjenerregulltnxhamiekakonsideruar siprovtqeniesmusliman.IDrguariiAllahut(s.a.s.)porosit: Potshihnisedikushekabrrregulltshkojnxhami,dshmo- niprtsekabesim,sepseAllahuiLartkaurdhruarkshtu: XhamiteAllahutirregullojnvetmataqbesojn (et-Tevbe,18)(IbniMaxhe,Mesaxhid,19) Kjodotthotsepoaqsapajisja,rregullimidhezbukurimi materialixhamive,shtnjdetyradhurimorejashtzakonisht erndsishmeedherregullimidhezbukurimimoralo-shpirtror ityremeantfaljessnamazevemexhemaat.Nnjrrmt ardhurprejEbuHurejres(r.a.)thuhetkshtu: Jankatrfaktevrtettuditshmenbot:Kuraniqndodhet nkujtesnemizorit,xhamiapanamazqndodhetnnjzonmusli- mane,Musha(tekstiiKuranit)qrriivarurnmurinenjdhome shtpie,porqslexohetdhenjeriuimirqjetonmesnjgrupinjer- zishtkqinj!(Dejlemi,III,108/4301) Zotiudedikonnjrndsishumtmadhefaljessnamaze- vemexhemaat.Zotikaurdhruarfaljenenamazevemexhema- atedheprushtartnkushtelueduketreguarpraktikishtn Kuransesiduhetbrkjofalje. EbuHurejre(r.a.)tregon: Gjatnjfushate,iDrguariiAllahut(s.a.s.)kishtebrko- nakmesvendevetquajturaDaxhnandheUsfan.Politeistttha- n: Atakannjnamazqprtashtmimuarseetritdhe btetyre.Kyshtnamaziiiqindis.Bniprgatitjeteduhura dhekryeninjsulmtprgjithshmmbita!

48. VITIIPAREIHIXHRETIT 49 Ather,tekiDrguariiAllahutshkoiXhebraili(a.s.)dhei oiajetin102tsuresNisaqprshkruanmnyrnefaljess namazitnkushtetefushsslus.(Tirmidhi,Tefsir,4/21)55 Pra,sidoqtjenkushtet,muslimantnukmundtashtyjn namazindhenukmundtabraktisinfaljenenamazitmexhemaat. Disangahadithetprofetikeqnxisindheinkurajojnfaljene namazitmexhemaat,jankshtu: Namaziifalurmexhemaatshtnjseteshtathermimuarse namaziifalurvetm!(Buhari,Ezan,30) Kushshkonekthehetngaxhamiamngjesembrmje,ndovaj- tje-ardhjeAllahuiLartprgatitprtdhuratnexhennetit!(Buhari, Ezan,37) Poqesedikushngajumerrabdestdukeekryerbukurktdhedel prnamaz,sahertangrejkmbnedjatht,AllahuiLartshkruan njtmirprtdhesaherqtashkelntokkmbnemajt,iafshin njtkeqepavarsishtnsexhamiandodhetafroselarg!Poqeseshkon nxhamidhefaletmexhemaat,ifalenmkatet.Poqesekurtshkojn xhami,atjeshtfalurnjpjesenamazit,prandajailidhetpastyredhe pastajiplotsonreqatetembetura,merrpotnjjtatshprblime.Poqe sekurshkonnxhami,xhemaatiekaprfunduarnamazin,prandajai faletvet,praptrajtohetponjlloj.(EbuDavud,Salat,50/563) Pasibesimtarithyjnxhami,prsakohqtpresnamazin, quhetseshtnnamaz!(IbniMaxhe,Mesaxhid,14) EbuHurejre(r.a.)rrfenkshtu: IDrguariiAllahut(s.a.s.)napyeti: AtjuthemseshtajogjmetcilnAllahuifshingabimetdhe ilartsongradt? Po,oiDrguariiAllahut!Ithansahabet. Ather,iDrguariiAllahut(s.a.s.)vazhdoikshtu: Tmarrshabdestplotsishtpavarsishtngavshtirsit,ti shpeshtoshhapatprtarriturnxhamidhe,pasnjnamazi,tpre- 55Shih.VitiiKatrtiHixhretit,NamaziiFriks.

49. 50 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 sshnamazintjetr.Ja,kjoshtlidhjeshpirtrore56 evrtet!(Muslim, Taharet,41) JezidbinAmri(r.a.)tregon: ShkovateiDrguariiAllahutndrsapofaltenamaz.Uula pamarrpjesnxhemaat.Kur,pasnamazit,Profetiukthyenga nedhenapaqpoqndronimnnjskaj,mpyeti: OJezid,asubremuslimanti? Po,oiDrguariiAllahut,ubramusliman!Ithash un. Ather,fartpengoitfuteshenxhemaat?Mpyetii DrguariiAllahut. Dukemenduarsejujenifalur,ufalanshtpi!Ithash. Ather,Profetinaporositi: Poqesevjendheigjennjerzitnnamaz,falubashkmeta.Po qesejefalurmpar,kynamaztbhetnale.Kursenamaziqfalen shtpi,kalonnvendtnamazitfarz.(EbuDavud,Salat,56/577) Profetinukkapranuarasnjjustikimprtiushmangurna- mazitmexhemaatdhekakrkuarngamuslimanttirregulloj- npuntdhekushtetsipasezanit.Kshtu,AbdullahbinUmmi Mektum(r.a.)epyetiProfetin(s.a.s.): OiDrguariiAllahut!Sytnukmshohin,kurseshtpine kamlargxhamis.Kamnjkallauz,poraismndihmon!Am jeplejetafalnamazinnshtpi? Profeti(s.a.s.)epyeti: Aedgjonezanin? Po,edgjoj,oiDrguariiAllahut!Iuprgjigjai. Ather,nukgjejndonjjustikimprttdhnleje!Itha Profeti.(EbuDavud,Salat,46/552) 56Norigjinal:ribat.Konceptiribatkaktokuptime:tadetyroshnefsin (veten,egon)tbindet,tbshrojenkudhetluoshnrrugne Allahut.Najetetkuranoredhehadithet,ribatishtlavdruarshu- mdheprtjanpremtuarshprblimetmdha.

50. VITIIPAREIHIXHRETIT 51 Nlidhjemevlernepjesmarrjesnxhemaatdukeardhur ngalarg,Profetikathnkshtu: Njerzitqmeritojnshprbliminmtmadhprnamazin,jan, shkall-shkall,ataqvnngalargnkmb.Edhepersoniqpretpr tafalurnamazinmeimam,meritonshprblimmtmadhseaiqefal nshtpimenjherdhebieprtetur!(Buhari,Ezan,31) Samlargtaketnjeriungaxhamiavendinkundodhet,aqm shumsevaptondukeshkuarprnnamaz!(EbuDavud,Salat,48/556) IDrguariiAllahut(s.a.s.)kabrparalajmrimetndry- shmeprataqnukfalenmexhemaat.UbejbinKab(r.a.)tregon kshtu: Njdit,iDrguariiAllahut(s.a.s.)naedrejtoinamazine mngjesitdhepastajpyeti: Filanpersonaerdhinnamaz? Nukerdhi!Ithan. Filaniaerdhi?Pyetiprsri. Nukerdhi!Ithan.Ather,Profetitha: Ja,ktodynamazejannamazetquvnmrndhipokritve! Potadinitsesasevapdheshprblimkanto,dotvinitnnamazedhe kmbadoras!Radhaeparshtsiradhaeengjjve.Potadinitvlern et,dotradhiteshitatymevrap!Namaziidikujtifalursbashku menjtjetrshtmivlefshmsenamaziifalurprejtvetm.Edhe namaziidyvetveshtmibegatshmemilartsenamaziinjper- sonitvetm.Samshumqtjetnumriiatyreqfalensbashku, aqmshumiplqenAllahuttLart!(EbuDavud,Salat,47/554) Nnjhadithtjetr,iDrguariiAllahut(s.a.s.)kathn: Namaziipersonitqshtkomshimexhaminbhetnamaz(ipr- kryer)vetmnseefalnxhami!(IbniEbiShejbe,I,303) KurepyetnHz.Aliunsekushquhetkomshiixhamisprt cilinitetnkthadith,aiuprgjigj: dokushqedgjonmuezinin!(Bejhaki,es-Sunenul-Kubra,III,57)

51. 52 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 KursektohadithetProfetitprmbajnkrcnimeshumt rndandajatyreqebraktisinxhemaatin: Poqesennjfshatapofushndodhentrevetdhenukefalin namazinmexhemaatmestyre,shejtaniirrethondheumund.Prandaj, vazhdonimexhemaat.Padyshim,delenqndahetngatufa,errmben ujku!(EbuDavud,Salat,46/547) Njsrnjerzishoseheqindorngabraktisjaexhemaatit,ose Allahuuavuloszemratdheatheratabhenndrtpaditurit!(Ibni Maxhe,Mesaxhid,17) Ezaniipar Prtalajmruarkohnenamazit,nllimthuhejvetm Ejaninnamaz!Ejaninnamaz!Mvonufavorizuaezani muhammed. IDrguariiAllahut(s.a.s.)kshillohejmesahabetmbish- tjensenmnyrduhetuarpopullinnamaz. Disapropozoninq,kurtvintekohaenamazit,tngrihej njamurdhe,dukeeparat,muslimanttalajmroninnjri- tjetrin.PorProfetinukeplqeuktpropozim. Upropozuarniaeborissifutve,poredheatseplqeu. Aithaseajoishtenjmjetiifutve. Udiskutuarniaeangave,poredheprto,Profetithase ishtepunekrishterve. Atdit,AbdullahbinZejd57 (r.a.)icilimerrtepjesnhallet etDrguarittAllahut(s.a.s.)dhekishtepoatoshqetsimeq 57AbdullahbinZejdbinAsimel-EnsaripatituarvlersimineProfetit sepse,nluneUhudit,epatimbrojturatngaafr.Natlu,jo vetmai,poregjithfamiljaettregoitrimritmdha.EdheiDr- guariiAllahutulutqatatbhenfqinjmetnxhennet.Herpas here,ProfetishkontenshtpineAbdullahbinZejditdheatjemerrte abdestdhefaltenamaz.AbdullahbinZejdel-Ensari(r.a.)ishtendr sahabeteshtnfortpastDrguarittAllahut(s.a.s.).Itronditurtejet ngalajmiivdekjessProfetit,AbdullahbinZejdiulutkshtu: Allahuim!Merrmisytq,pastvetmitnjeritdashurprmua,Hz.

52. VITIIPAREIHIXHRETIT 53 kishteedheai,pasdiskutimeveparezultatmbiktshtje,u larguaprnshtpi.Ndrsapopushontennjgjendjegjysm- gjumi,iufrymzuaezanimuhammedian.AbdullahbinZejdiu ngritmenjher,shkoiteiDrguariiAllahut(s.a.s.)dheitha: Kurpodremisjagjysmieturegjysmizgjuar,merdhi dikushemamsoiezanin! Ndrkaq,edheHz.Omeri(r.a.)kishteprjetuartnjjtngj. Ather,iDrguariiAllahut(s.a.s.)ithaBilalit: Ngrihu,oBilal,dheprovoiatoqthotAbdullahbinZejdi! Bilali(r.a.)ithantnjjtnmnyralteAbdullaitdhe, kshtu,ekndoiezanin!(EbuDavud,Salat,27/498) Kshtu,ezaniubnjsunnetifuqishmnnivelvaxhibi(do- mosdoshmriefetare),sepseuksuaedhemendrrbesnike, edhemetraditprofetike,edhemerevelacionhyjnor.Najetin kuranorthuhet: dhekurtithirrniatannamaz(el-Maide,58) Sadoqnlegjitimizimineezanit,AbdullahbinZejdi(r.a.)u bndrmjets,komunikimihyjnordhefrymzimiitfshehtsi shtbrgjithmonProfetit(s.a.s.).Memiratiminetulegjiti- mizuaezanidhenjerzitlluantthirren58 nxhamiprfaljen mexhemaat.KurBilaliAbisinaskndoiezaninepar,kjoes elartesublimearritinganjriskaj,nskajintjetrtMedins. Qiejtjehuanmetingujteezanit.Besimtartvrapuanmenjg- zimtveantprnfaltore. MegjithseProfetitiupropozuanmnyratndryshmete- ssprnamaz,ainukeplqeuasnjrnprejtyre,kurseezanin epranoimenjherdhemeknaqsitmadhe.Sepsenamazi Muhammedit(s.a.s.),tmosshohmnjeritjetr!Dheatastuver- bua!(Kurtubi,V,271) AbdullahbinZejdi(r.a.)radshmorsbashkumedydjemtnbete- jnenjohursiNgjarjaHarre. 58Vetalaezandotthotthirrje.Prkthyesi.

53. 54 HZ.MUHAMMEDMUSTAFA2 eprmbledhnmnyrkoncizebotkuptiminmbiAllahun, Profetin,faljendhejetndukengriturnjlidhjetsaktetsh- ndoshmestyre.Prandaj,nshtjeneessprnnamaz,i DrguariiAllahutkazgjedhurrrugnmideale! Iksuarmeajetekuranoredhehaditheprofetike,ezani vazhdontthirretqyshprejmsenjmekatrqindvjetsh sinjessublimeprmuslimant.Ezanishtnjthirrjendr- kombtaredhegjithprfshirse.Prktshkak,nukmundt kndohetnnjmnyrtjetrprveformsorigjinale.Ezani sht,pothuaj,njtingllimhyjnoriqiejve!PoetiJahjaKemale prshkruankshtuezaninnvargjetet: Urdhrilartje,oezanimuhammedian, Ivjenngushttingullittndnjerzimimuhammedian; TmosekishpenguarvdekjaSeliminePar, Tkishngadhnjyermbibotnamimuhammedian; Mbytetndritqiellingamraminare Kurshpalosatratshpirtiigjallmuhammedian TrshpirtratbashkeshohinAllahuneMadh KurnRezidencnHyjnorereektohetezanimuhammedian Profeti(s.a.s.)kaporositurkshtu: Kurtadgjoniezanin,prsritinialpralatoqthotmuezi- ni.Pastajthonisalatdheselam59 prmua,sepseatqthotsalatdhe selamprmua,Allahuemshironshumsh.Pastajkrkoniprmua Pretekstin.Kyshtnjpostnxhennetqpatjetrdotitakojdikujt ngarobteAllahut.Unkamshpressedotjemaiqdotaarrat post.AtqikrkonAllahutprmuaPretekstin,ndrmjetsimiimpr tbhetvaxhib60 !(Muslim,Salat,11;EbuDavud,Salat,36/523) Nnjhadithtjetr,iDrguariiAllahut(s.a.s.)kanjouarse personiqeprsritezaninsbashkumemuezinin,dothyj nxhennet.61 Kurseprlutjenqduhettbhetpasezanit,ka thnsinvim. 59Thonisalatdheselam:Lutuniprpaqeemshir.Prkthyesi. 60Vaxhib:Domosdoshmrifetare.Prkthyesi. 61Muslim,Salat,12.

54. VITIIPAREIHIXHRETIT 55 Praticili,kuredgjonezanin,shprehetkshtu,nditnekia- metitdotndrmjetsojpatjetr: OZotiiksajesetpatmetdheiktnamaziqfalet,jepi MuhammeditPretekstindheVirtytin!Dheringjalleatnpozitne tPrzgjedhuritqiakepremtuar!(Buhari,Ezan,8;EbuDavud,Salat, 37/529) Jankruarshumhadithembivirtytineezaniticilishtnj thirrjehyjnore.Disaprejtyrejankshtu: Jandylutjeqkurrnukhidhenposhtoseqhidhenposhtshu- mrrall:Lutjaebrgjatezanitdhelutjaebrgjatkoniktitmes njerzveqjandukeluuarnrrugneAllahut.(EbuDavud,Xhihad, 39/2540) Potadininnjerzitsevapin(mirsin)ekndimittezanitdhepje- smarrjesnradhnepartnamazitdhepotmbeteshintdetyruar thidhninshortprtprcaktuarsekujtdotitakoninktotdrejta, patjetrqashtudotbnin!(Buhari,Ezan,9,32;Muslim,Salat,129) Kurkndohetezanprnamaz,shejtanilargohetqatysieragjer natvendkutmosdgjohet.Kurmbaronezani,kthehetprap,por largohetmetlluarikametidhekthehetprsrinmbarimttdhe hynnzemrnenjeriutdukeipshpriturgjraqnukikanshkuar kurrndrmenddhe,prpasoj,dukeevnndyshimedukeelku- ndur,aqsapersoniqbienktgrack,ngaturbullimi,nukedisa reqatekafalur!(Buhari,Ezan,4;Muslim,Salat,19) ShokteSofatitdhe shkollaedesdhekultursshpirtrore NnjantFaltoresProfetikeungritnjsofat62 (he,ar- dak)ihapuranashdheumbuluasiprmedeghurmaje.Aty 62Norigjinalshtprdoruralasue,ngaecilakarrjedhurala

Education

Hazret i muhammed mustafâ 2