Không phải trả tiền! Vì sao 0 đô la là tương lai của ngànhkinh doanh?(Phần đầu)Minh Hà dịch từ Internetretailer

Ở tuổi 40, King Gillette đã làmột nhà phát minh dễ nản chí,một người chống chủ nghĩa tưbản gay gắt và cũng là mộtngười bán dạo những cái chai cónắp đậy bằng nút bắn. Vào năm1895, cùng với những ý tưởngmạnh mẽ, năng lực tiềm tàng vàmột nguồn vốn từ các bậc phụhuynh giàu có, ông đã có đượcchút vốn liếng để bắt đầu thựchiện công việc của mình. Ông đãlên án những thói xấu của việccạnh tranh thị trường, vì vậy ôngđã cho xuất bản một cuốn sách

có tên gọi The Human Drift, nhằm thuyết phục rằng tất cả cácngành kinh doanh nên được một hiệp hội riêng do quần chúngsở hữu tiếp quản, và rằng hàng triệu người Mỹ nên sống trongmột thành phố khổng lồ được gọi là Metropolis với nguồn điệnđược lấy từ thác Niagara. Trong khi đó, ông chủ của ông tạicông ty sản xuất chai có nắp đậy bằng nút bắn chỉ có một lờikhuyên nhỏ với ông rằng: “Hãy phát minh ra thứ gì đó mà mọingười dùng xong thì có thể vứt đi”.Một hôm, trong lúc đang cạo râu bằng một lưỡi dao cạo đã cùntới mức không thể mài sắc hơn được nữa, King Gillette chợtnảy ra một ý tưởng. Nếu lưỡi dao cạo này có thể được làm từmột loại kim loại sắc mỏng dễ tháo thì sao? Hơn nữa, ngườidùng sẽ không còn mất thời gian mài dao cạo và có thể đơngiản vứt chúng đi khi chúng đã cùn. Sau vài năm thử nghiệm

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

luyện kim, bộ dao cạo râu dùng một lần hết sức an toàn đã rađời, thế nhưng nó vẫn chưa trở nên thịnh hành ngay lập tức bởithời điểm đầu năm 1903, Gillette mới bán được cả thảy là 51bộ dao cạo cùng với 168 lưỡi dao. Qua hơn hai thập kỷ sau đó,ông đã thử tất cả các quảng cáo tiếp thị mà mình đã có thể nghĩra, chẳng hạn như ông cho in khuôn mặt mình lên bao bì sảnphẩm, điều đó khiến ông vừa trở nên thần kỳ, một số người đãtin như vậy, và cũng vừa trở nên lạ lẫm. Gillette đã bán giảmgiá đặc biệt hàng triệu bộ dao cạo cho quân đội với hy vọngnhững thói quen của những người lính được đào tạo trongchiến tranh có thể sẽ được chuyển sang thời bình. Ông cũngbán số lượng lớn những bộ dao cạo cho các ngân hàng tới mứchọ có thể đem cho chúng đi nhưng ông thì vẫn có được nhữngkhoản tiền gửi mới (chính là những chiến dịch “cạo râu và tiếtkiệm”). Những bộ dao cao râu đã được đóng gói cùng với mọithứ từ chiếc kẹo cao su của Wrigley tới các gói cà phê, chè, giavị và cả những gói kẹo dẻo. Những gói quà biếu cũng trợ giúpviệc tiêu thụ các sản phẩm đó nhưng thực sự chiến thuật nàyđã giúp cho Gillette nhiều hơn. Và sau vài tỉ lưỡi dao đượcmang đi cho không như vậy, mô hình kinh doanh này đã trởthành nền tảng cho toàn bộ các ngành kinh doanh hiện naynhư: đem cho máy điện thoại di động thì có thể bán được dịchvụ thuê bao hàng tháng, mang tặng khách hàng bảng điềukhiển trò chơi bằng hình ảnh rẻ tiền thì sẽ bán được nhữngchương trình trò chơi đắt tiền; lắp đặt miễn phí các máy pha càphê ở các văn phòng thì bạn lại có thể bán được những gói càphê đắt tiền cho các nhà quản lý.

Nhờ có Gillette mà bạn mới thấy được ý tưởng có thể làm ratiền bằng cách cho đi một số thứ không phải là cơ bản nhất.Nhưng cho tới hiện nay, thực tế mọi thứ “không phải trả tiền”thật ra chỉ là kết quả của cái mà các nhà kinh tế học gọi là mộtsự trợ giá chéo, nghĩa là: bạn sẽ có được một thứ gì đó không

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

phải trả tiền nếu bạn mua một thứ khác hoặc bạn sẽ chỉ cóđược một sản phẩm không phải trả tiền nếu bạn đã trả tiền chomột dịch vụ.

Tuy nhiên, hơn một thập kỷ qua, một kiểu không phải trả tiềnkhác vừa mới trỗi dậy. Mô hình mới này không chỉ dựa trênnhững kiểu trợ giá chéo – việc dịch chuyển chi phí từ sản phẩmnày sang sản phẩm khác – mà còn dựa vào thực tế rằng chi phícủa những sản phẩm đó, bản thân chúng đang trượt giá rấtnhanh. Nói như thế, dẫu giá thép có vừa rớt xuống tới gần bằngkhông thì King Gillette cũng vẫn đem cho cả bộ dao cạo lẫnlưỡi dao, và điều đó vẫn khiến cho toàn bộ số tiền của ông tănglên theo cách khác. (Nhờ kem cạo râu chăng?)

Ngày nay, bạn biết rằng Web chính là một miền đất hay thayđổi mà không phải trả tiền này. Mười lăm năm qua, nó đã trởthành một thử nghiệm trực tuyến vĩ đại khiến cho những cuộctranh luận cuối cùng về trực tuyến không phải trả tiền khác vớitrực tuyến phải trả tiền đều phải chấm dứt. Trong năm 2007, tờThe New York Times đã được đọc không mất tiền, còn năm naysẽ có rất nhiều mục của tờ The Wall Street Journal cũng đượcđọc không mất tiền. (Tất nhiên vẫn có nhiều phần phải trả tiền,và theo thông báo của ông trùm truyền thông Rupert Murdochthì mọi thứ sẽ trở nên “hết sức đặc biệt và chắc chắn phải trảtiền nhiều hơn”. Điều này nhắc tới một phiên bản về nguyênvăn phát ngôn của Stewart Brand từ năm 1984, đó là: “Thôngtin cũng muốn không phải tiền. Thông tin cũng muốn được trảtiền. Và tình trạng căng thẳng đó sẽ không thể nào thoát rađược.”)

Kịch bản 1: Việc phân bổ kỹ thuật số chi phí thấp sẽ khiếnviệc xem những tác phẩm kinh điển nổi tiếng không phải trảtiền. Các rạp hát sẽ thu tiền từ những sự nhượng quyền – và

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

bằng việc bán kinh nghiệm chiếu phim giải thưởng với mộtmức giá cao.

Một khi một quảng cáo tiếp thị không mất tiền vừa mới trỗidậy như một nền kinh tế chính thức thì việc tặng nhạc khôngmất tiền được chứng minh là thành công đối với Radiohead,Trent Reznor của Nine Inch Nails, hay một số lớn các thươnghiệu khác trên MySpace đã thu hút được khán giả thì cũng chỉđược dựng lên từ chính những lời khen ngợi bằng không.Những phần phát triển nhanh nhất của ngành công nghiệp tròchơi chính là những trò chơi trực tuyến bình thường đượcquảng cáo hỗ trợ và những trò chơi trực tuyến lớn nhiều ngườichơi đang được chơi thử không mất tiền. Thế nên mọi thứ ảomà Google làm ra thì những người tiêu dùng đều không phảitrả tiền, từ Gmail tới Picasa rồi đến GOOG-411.

Việc gia tăng của “những nền kinh tế không phải trả tiền” đangđược định hướng bởi những nền công nghệ ẩn sau sức mạnhcủa Web. Đúng như luật của Moore chỉ ra rằng, trung bình cứ18 tháng thì một đơn vị năng lượng xử lý lại giảm giá xuốngmột nửa, còn giá của băng thông và bộ nhớ thì thậm chí còngiảm xuống nhanh hơn. Điều này để nói lên rằng các ranh giớixu hướng mà xác định được chi phí của việc tiến hành hoạtđộng kinh doanh trực tuyến thì tất cả đều cùng chỉ về mộthướng, đó là số không.

Mà điều đó cũng nói nên rằng đối với một giám đốc thông tin(CIO) nghèo, người phải trả tiền đủ sáu con số để mua một tủrack khác cho các máy chủ thì nói chung là bạn chắc chắn vẫnphải mất tiền khi định mua công nghệ. Nhưng nếu quan sát nótừ một khía cạnh khác theo hướng lớn hơn, tức là sự thay đổicủa các nền kinh tế, thì bạn sẽ nhận thấy rằng những khoản đầutư lớn vào các thiết bị cứng (chi phí cố định) có thể phục vụ

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

được cho mười ngàn người sử dụng (chi phí biên). Và như vậythì Web đảm bảo được điều đó bởi nó đang tìm được cáchướng thu hút hầu hết những người sử dụng trong nhữngnguồn tập trung, dàn trải các chi phí đó qua những người sửdụng ngày càng nhiều hơn ngay khi công nghệ ngày càng trởnên cần thiết hơn. Ở đây không bàn về chi phí mua thiết bịtrong trường hợp những chiếc tủ rack đặt ở trung tâm dữ liệu,mà là bàn về thiết bị đó có thể làm được gì. Và hàng năm, theonhư nhịp hoạt động của chiếc đồng hồ kỳ diệu, các thiết bịngày càng được sử dụng nhiều hơn thay vì ngày càng ít đi đangmang lại những chi phí biên về công nghệ trong các đơn vị màcác cá nhân chúng ta sử dụng lại càng gần bằng không.

Chúng ta càng phàn nàn về việc tốn bao nhiêu để có được mọithứ thì chúng ta lại càng bị vây quanh bởi những tác động rằngđang làm cho chúng rẻ bấy nhiêu. 40 năm trước, vấn đề dinhdưỡng hàng đầu ở Mỹ đó là tình trạng đói còn bây giờ là sựbéo phì, vì vậy, chúng ta phải cảm ơn cuộc cách mạng xanh.Cũng 40 năm trước, lòng nhân hậu được đánh giá bằng việcphân phát quần áo cho người nghèo, nhưng bây giờ bạn có thểmua ngay được một chiếc áo phông ngắn tay với giá còn thấphơn giá một tách cà phê, và chúng ta lại phải cảm ơn TrungQuốc và nguồn lực toàn cầu. Và cũng tương tự như vậy đối vớimỗi loại sản phẩm như đồ chơi, đồ dùng hay các tiện nghi.Thậm chí dù co-ca-in có hấp dẫn đến mấy cũng không bao giờrẻ hơn được thế (thời kỳ toàn cầu hóa luôn làm việc theonhững kiểu khó hiểu).

Nền công nghệ kỹ thuật số đã được lợi từ những động lực nàycũng như từ một số cái khác còn có tác động lớn hơn nhiều: sựdịch chuyển của thế kỷ 20 từ học thuyết của Newton sang cácmáy lượng tử. Chúng ta vẫn mới chỉ bắt đầu khai thác nhữngtác động ở mức nguyên tử trong cuộc cách mạng của những

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

vật liệu mới như: các thiết bị bán dẫn (năng lượng xử lý), hợpchất sắt từ (bộ nhớ) hay cáp quang (băng thông). Theo vòngquay lịch sử thì tất cả ba loại vật chất này vẫn còn mới mẻ cònchúng ta lại có nhiều điều để hiểu rõ về chúng. Và như thếchúng ta chỉ mất có vài thập kỷ để khám phá ra cả một thế giớimới.

Vậy điều này có ý nghĩa gì đối với khái niệm không phải trảtiền không? Có nhiều nữa là khác, chỉ cần xem qua một ví dụnày thôi. Năm ngoái, Yahoo đã ra thông báo rằng Yahoo Mail,dịch vụ webmail không phải trả tiền của hãng, sẽ cung cấp bộnhớ không giới hạn. Phòng khi điều đó vẫn chưa thực sự rõràng nên hãng đã xác nhận “không giới hạn” ngang bằng với“vô tận”. Vì thế mà giá thị trường của bộ nhớ trực tuyến, ítnhất đối với thư điện tử, bây giờ đang rớt xuống thành không.Và điều gây ngạc nhiên hơn đó là không một ai ngạc nhiên cảbởi nhiều người đã từng coi việc bộ nhớ vô tận không phải trảtiền là điều tất nhiên rồi.

Theo đúng lý lẽ thì bây giờ rõ ràng rằng mọi tiếp xúc với côngnghệ Web hoàn toàn bắt đầu chuyển sang hướng không phảitrả tiền, ít nhất cho tới giờ những người tiêu dùng chúng tađược thấy là vậy. Bộ nhớ bây giờ đã kết hợp băng thông(YouTube: không phải trả tiền) và năng lượng xử lý (Google:không phải trả tiền) thành một cuộc đua tới đáy. Còn nhữngnền kinh tế cơ bản đều cho chúng ta thấy rằng trong một thịtrường cạnh tranh, giá cả đang càng gần sát với chi phí biên.Mà cũng chưa từng có thị trường cạnh tranh nào lớn hơn đượcInternet, cũng như mỗi ngày, chi phí biên về thông tin kỹ thuậtsố lại càng gần như trở nên không có gì.

Một trong những câu chuyện vui lúc trước từ ảo tưởng củanhững thập niên 90 cuối thế kỷ trước đó là chỉ có hai con số

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

trên Internet: vô cực và số không. Với số thứ nhất, chí ít nócũng đã được áp dụng vào việc định giá trị trường cổ phiếu vàđiều này đã được chứng minh sai. Nhưng với số thứ hai thì nólại tồn tại và rất đúng. Và chính Web đã trở thành miền đất củaviệc không phải trả tiền.Kết quả đó có nghĩa rằng ngày nay, chúng ta không chỉ có mộtmà có hai xu hướng đang định hướng cho việc phân bổ các môhình kinh doanh không phải trả tiền thông qua nền kinh tế. Xuhướng thứ nhất chính là việc mở rộng thêm sự trợ giá chéotheo King Gillette đang ngày càng phổ biến hơn trong cácngành kinh doanh. Và như thế thì công nghệ đang đưa cho cáccông ty sự linh hoạt ngày càng nhiều hơn trong việc làm thếnào mà các công ty có thể xác định rộng thêm các thị trườngcủa mình, đồng thời cũng cho phép các công ty tự do hơn khiđem cho đi những sản phẩm hoặc những dich vụ tới một bộphận khách hàng này trong khi lại bán nó cho một bộ phậnkhách hàng khác. Lấy ví dụ như hãng Ryanair vừa mới phá vỡviệc kinh doanh của mình bằng cách xác định chính hãng sẽhoạt động như một đại lý du lịch dịch vụ trọn gói hơn là mộtcông ty chỉ chuyên bán vé máy bay.

Còn xu hướng thứ hai chỉ đơn giản rằng bất kỳ điều gì có liênquan tới các mạng kỹ thuật số thì đều nhanh chóng nhận thấyđược hiệu quả của việc giảm chi phí. Không có điều gì mới vềtác động giảm lạm phát của công nghệ, nhưng cái mới ở đâychính là tốc độ, mà với nó những ngành kinh doanh về tất cảcác lĩnh vực đang dần trở thành những hoạt động kinh doanhkỹ thuật số và như thế sẽ có đủ khả năng để khai thác nhữngnền kinh tế đó. Vì khi Google chuyển việc quảng cáo thànhmột phần mềm ứng dụng, một công việc kinh doanh các dịchvụ cổ điển chủ yếu dựa vào những nền kinh tế của con người(mọi thứ dần đắt đỏ hơn theo từng năm) được chuyển thànhnhững nền kinh tế phần mềm (mọi thứ bỗng trở nên rẻ hơn).

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

Cũng như vậy, mọi thứ đều đang từ ngân hàng chuyển sang tròchơi ăn tiền. Thế nên hiện nay các chi phí quan trọng của mộtcông ty đang đổ dồn vào những thứ phải dựa vào chất bán dẫn,còn việc không phải trả tiền thì không chỉ trở thành một lựachọn mà còn là mục đích cuối cùng không thể tránh được.

Lãng phí và còn lãng phí hơn

40 năm trước, giáo sư Carver Mead của Viện công nghệCalifornia (Caltech) đã tìm ra được hệ quả về luật của Moorecho việc ngày càng gia tăng sức mạnh tính toán. Cứ 18 thángmột, Mead lại nhận thấy giá của một chiếc bóng bán dẫn giảmxuống một nửa. Và cứ như vậy, từ giá 10 đô la những năm1960 mà nó đã giảm xuống khoảng chừng 0.000001 cent đốivới mỗi chiếc bóng bán dẫn trong con chip xử lý quad-coremới nhất của hãng Intel ngày nay. Và theo như nhận định củaMead thì điều này có nghĩa rằng chúng ta nên bắt đầu “lãngphí” các bóng bán dẫn được rồi.

Kịch bản 2: Quảng cáo trên đường hầm ư? Điều đó hoàn toànđúng ở thế kỷ 20 đấy. Bằng việc tài trợ cho cả con đường và tổchức những cuộc du ngoạn không mất tiền, hiệp hội các doanhnhân địa phương đã đem lại cho những người đi vé tháng sựthoải mái khi tới các cửa hàng vùng lân cận.

Lãng phí là một cụm từ không hay lắm và điều đó đặc biệtđúng trong thế giới công nghệ thông tin của thập niên 70. Cảmột thế hệ các chuyên gia máy tính vừa mới được dạy rằngnghề nghiệp của họ là để tận dụng tối đa các tài nguyên máytính đắt tiền. Trong những tiện nghi được bao bọc bởi lớp kínhcủa kỷ nguyên máy tính lớn, những người điều hành các hệthống này đã rèn luyện năng lực của họ bằng cách chọn ranhững chương trình của mình nên được phép chạy trên các

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

máy tính đắt tiền đó. Vai trò của họ là để giữ gìn các bóng bándẫn cũng như họ không chỉ quyết định cái gì là thích hợp màcòn khuyến khích các lập trình viên làm cho việc sử dụng thờigian máy tính của họ trở nên kinh tế nhất. Và một kết quả tấtyếu là thời gian đầu những nhà phát triển đã rất tận tâm viếtnhiều mã để chạy được các thuật toán chủ yếu của họ một cáchhiệu quả đồng thời lồng thêm vào một chút suy nghĩ về giaodiện người dùng. Đây chính là kỷ nguyên của dòng lệnh, và đócũng chính là lý do có thể hiểu được rằng nếu một ai đó có thểtừng muốn sử dụng một chiếc máy tính tại nhà để tổ chức cáctệp tin quan trọng. Thực ra thì chiếc máy tính cá nhân đầu tiêncủa thế giới, một ứng dụng theo phong cách nhà bếp đượcHoneywell tung ra vào năm 1969, đã xuất hiện với việc kếthợp không gian theo kiểu máy đếm tiền.

Và lúc này Mead đã nói với những lập trình viên về sự lãng phíchung đó. Họ đã phải bắt đầu suy nghĩ lại là làm thế nào đểbạn không lãng phí khả năng của máy tính? Điều này đã đượcAlan Kay, một kỹ sư làm việc tại trung tâm nghiên cứu PaloAlto của Xerox, phát hiện ra. Còn hơn cả việc giữ gìn các bóngbán dẫn cho những chức năng xử lý chủ chốt, ông đã còn pháttriển được cả một khái niệm máy tính – chính là khái niệmDynabook – cái mà sẽ triển khai được chất bán dẫn một cáchnhẹ nhàng để làm được những việc hết sức giản đơn như: vẽcác biểu tượng, các cửa sổ, các con trỏ, và thậm chí là cảnhững hình ảnh hoạt hình trên màn hình. Mục đích của ý tưởngngông cuồng này xem ra hấp dẫn nhỉ? Dễ dàng sử dụng đốimọi người, kể cả các em nhỏ, công việc đồ họa giao diện ngườidùng của Kay bỗng chốc đã trở thành cảm hứng cho hãngXerox Alto, và rồi sau đó là Apple Macintosh, hãng đã thayđổi thế giới này bằng việc mở rộng máy tính tới tất cả chúngta.

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

Tất nhiên, sau đó các máy tính vẫn phải mất tiền mua và tớingày nay chúng vẫn phải mất tiền mua mới có được. Nhưngcái mà cả Mead và Kay đã nhận thấy đó là các bóng bán dẫntrong những chiếc máy tính – những đơn vị nguyên tử của máytính – khi có quá nhiều trong một chiếc máy thì dần dần chúngsẽ không còn làm tốn tiền nữa mà lại có thể không mất tiềnmua là đằng khác. Điều này có nghĩa những người viết phầnmềm, những người hoàn toàn không còn phải lo lắng về nhữngtài nguyên máy tính khan hiếm như bộ nhớ hay bộ xử lý CPU,có thể ngày càng trở nên tham vọng khi họ tập trung vàonhững chức năng xử lý mức cao hơn chẳng hạn như các giaodiện người dùng cũng như cả những thị trường mới chẳng hạnnhư giải trí. Và điều đó có nghĩa rằng phần mềm ngày càngđược sử dụng nhiều hơn bởi chính những người sử dụng ngàycàng dùng máy tính nhiều hơn. Và thế là chúng ta lại phải cảmơn việc đã lãng phí những chiếc bóng bán dẫn hơn mức chophép bởi điều đó đã khiến cho thế giới được thay đổi.

Điều thú vị là những chiếc bóng bán dẫn đó (hoặc trong bộnhớ, hoặc ở băng thông) không phải hoàn toàn không phải trảtiền để tạo ra được hiệu quả này. Mà theo một quan điểm rõràng thì chúng mới đủ rẻ để được coi như không đáng kể mộtcách an toàn. Zeno, triết gia người Hy Lạp đã giải thích kháiniệm này trong một hoàn cảnh hơi khác một chút. Theo biệnluận hai chiều của Zeno là nếu bạn chạy về phía một bức tườngthì ngay khi bạn chạy có nghĩa bạn đang rút dần khoảng cáchđến bức tường đó xuống và sau đó lại rút xuống tiếp, cứ nhưthế. Nhưng nếu bạn tiếp tục chia nhỏ mãi khoảng cách ra thìlàm thế nào bạn có thể thực sự tới được bức tường đó? (Câu trảlời là bạn không thể, bởi một khi bạn vẫn còn trong mộtkhoảng cách rất ngắn mà những lực đẩy nguyên tử lại vẫn cònquá mạnh đối với bạn thì bạn sẽ không tới gần hơn một chútnào.)

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

Trong các nền kinh tế thì sự hai chiều lại thế này: nếu chi phítheo đơn vị của công nghệ (“từng megabyte”, hoặc “mỗimegabit mỗi giây”, hoặc “một ngàn thao tác mỗi giây”) cứ 18tháng lại giảm xuống một nửa thì khi nào nó xuống gần bằngkhông là có nghĩa rằng bạn đã đạt được mục đích và có thể antoàn cắt giảm xuống chẳng còn gì. Và câu trả lời là: hầu hếtmọi cái thường đến sớm hơn bạn nghĩ nhiều.

Điều mà Mead hiểu được đó một sự thay đổi về tâm lý chỉ nênnhẹ nhàng như việc đưa mọi thứ dần về không. Mặc dù chúngcó thể không bao giờ trở thành không mất tiền hoàn toàn cảcho dù là giá cả có xuống thấp, thế nhưng vẫn ưu điểm lớn đólà chúng ta đang dần coi việc mua chúng gần như không phảitrả tiền nữa. Không phải là quá rẻ để trả giá, theo lời phát biểucủa Lewis Strauss, giám đốc Ủy ban Năng lượng Nguyên tửtrong một hoàn cảnh khác, mà là quá rẻ để sử dụng. Chính vìthế mà lịch sử cải cách công nghệ vừa mới được con người ghinhớ bằng việc đánh dấu về các xu hướng giá cả và hiệu suất,cũng như đang ngày càng đưa chúng lên hàng đầu.

Mặc dù vậy, từ khía cạnh của người tiêu dùng thì có một sựkhác biệt rất lớn giữa rẻ và không phải trả tiền. Việc cho đimột sản phẩm và nó có thể được lan truyền. Còn việc bỏ ra dùchỉ một cent thôi cho nó thì rõ ràng là bạn đang thuộc về mộthoạt động kinh doanh hoàn toàn khác, và đó là một cách nắmbắt và thu hút với mọi khách hàng. Chính vì thế mà tâm lý củaviệc “không phải trả tiền” có tác động cực tốt ngay khi có bấtkỳ nhà tiếp thị nào nói với bạn điều đó.

Sự khác biệt giữa rẻ và không phải trả tiền là cái mà nhà tàiphiệt tư bản Josh Kopelman từng gọi là “khoảng cách đồngxu”. Mọi người đều nghĩ nhu cầu thường thay đổi và số lượng

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

thì thường giảm mạnh khi giá cả tăng cao, nhưng sự thực thìmức giá về không là một thị trường và bất kỳ mức giá nàokhác lại là một thị trường khác. Và trong nhiều trường hợp, đócũng chính là sự khác biệt giữa một thị trường lớn với một thịtrường không có gì cả.(Phần cuối)

Nhưng việc không phải trả tiềnkhông đơn giản hoặc ngớ ngẩnnhư ý nghĩa của nó. Chỉ bởi vì cácsản phẩm không phải trả tiền thìkhông có nghĩa rằng một ai đó, ởmột nơi nào đó, đang không phảimóc tiền ra trả cho chúng, và vềviệc này thì Google chính là một vídụ căn bản. Còn Craigslist với sốtiền lợi nhuận thu về vô cùng lớnnhưng lại bị phân tán giữa mườingàn người sử dụng nó hơn là tậptrung thẳng vào Craig NewmarkInc. Và để hiểu rõ được về số tiềnđó thì bạn phải chuyển từ hướngnhìn cơ bản về một thị trường như

một cuộc thi đấu giữa hai bên tham gia – bên những ngườimua và bên những người bán – thành một xu hướng rộng mởhơn về một hệ sinh thái gồm nhiều bên tham gia nhưng chỉ cómột số bên trong đó là có thể trao đổi bằng tiền mặt mà thôi.Khoảng cách tâm lý khá lớn giữa “gần bằng không” với“không” lý giải tại sao những khoản thanh toán cực nhỏ trởnên thất bại. Đó là lý do tại sao Google không hỏi thẻ tín dụngcủa bạn, các công ty Web hiện đại không tính giá cho nhữngngười sử dụng của họ bất kỳ điều gì, hay Yahoo đã cho khôngdung lượng ổ đĩa. Câu hỏi về bộ lưu trữ vô hạn giờ không phải

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

là nếu nữa mà là khi nào. Và những người chiến thắng đã làmcho sản phẩm của họ không phải trả tiền trước tiên.

Còn những người theo chủ nghĩa truyền thống thì đang vò đầubứt tay về “sự bay hơi của giá trị” và cả “sự hủy bỏ dùng tiền”đối với toàn bộ các ngành kinh doanh. Ví dụ như chính sựthành công về những bản danh sách không phải trả tiền củaCraigslist vừa khiến cho việc kinh doanh mục rao vặt của tờbáo bị thiệt hại. Nhưng việc mất doanh thu từ đó thực sự cũngkhông làm Craigslist bị sụt giảm. Trái lại, trong năm 2006,trang web này đã thu về được khoảng chừng 40 triệu đô la từchính một số thứ không phải trả tiền. Và nó chiếm khoảng 12%trong tổng số 326 triệu đô la doanh thu cho dù mục rao vặt trênbáo đã bị sụt giảm trong năm đó.

Nhưng việc không phải trả tiền nó không tương đối đơn giảnhoặc ngớ ngẩn như ý nghĩa của nó. Chỉ bởi vì các sản phẩmkhông phải trả tiền thì không có nghĩa rằng một ai đó, ở mộtnơi nào đó, đang không phải móc tiền ra trả cho chúng, và vềviệc này thì Google chính là một ví dụ căn bản. Còn Craigslistvới số tiền lợi nhuận thu về vô cùng lớn nhưng lại bị phân tángiữa mười ngàn người sử dụng nó hơn là tập trung thẳng vàoCraig Newmark Inc. Và để hiểu rõ được về số tiền đó thì bạnphải chuyển từ hướng nhìn cơ bản về một thị trường như mộtcuộc thi đấu giữa hai bên tham gia – bên những người mua vàbên những người bán – thành một xu hướng rộng mở hơn vềmột hệ sinh thái gồm nhiều bên tham gia nhưng chỉ có một sốbên trong đó là có thể trao đổi bằng tiền mặt mà thôi.

Và hầu hết những nền kinh tế phổ biến thì được dựng nên cóliên quan tới việc không phải trả tiền chính là hệ thống ba bên.Ở đây, bên thứ ba phải trả tiền để được tham gia vào một thịtrường đã được tạo nên bởi một sự trao đổi không phải trả tiền

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

giữa hai bên tham gia đầu tiên. Điều này nghe có vẻ phức tạpnhỉ? Thế nhưng bạn chắc chắn đang trải nghiệm nó đúng vàolúc này đấy bởi đó chính là cơ sở của tất cả các phương tiêntruyền thông ảo mà.

Với mô hình các phương tiện truyền thông truyền thống thìmột nhà sản xuất truyền thông sẽ cung cấp một sản phẩmkhông phải trả tiền (hoặc gần như không phải trả tiền) chonhững người tiêu dùng, còn những người quảng cáo thì phải trảtiền để được tham gia vào. Đài phát thanh thì “không phải trảtiền phát sóng” và với ti vi thì còn hơn thế nữa. Tương tự nhưvậy, các nhà xuất bản báo và tạp chí không phải tính tiền cácđộc giả bất cứ thứ gì có liên quan tới chi phí thực về việc viếtbài, in ấn và phân phối các sản phẩm của họ. Bởi họ khôngphải đang bán báo hay tạp chí cho các độc giả mà thực ra họđang bán các độc giả cho các nhà quảng cáo. Và đấy chính làmột thị trường ba bên.Còn theo một nghĩa khác thì cái mà Web thể hiện chẳng quachính là sự mở rộng của mô hình hoạt động kinh doanh cácphương tiện truyền thông đối với tất cả mọi ngành kinh doanh.Điều này không đơn giản chỉ về khái niệm rằng quảng cáo sẽphải trả cho mọi thứ, bởi có rất nhiều cách mà các công tytruyền thông đại chúng kiếm được tiền xung quanh nội dungkhông phải trả tiền, từ việc bán thông tin về những người tiêudùng tới đăng ký nhãn hiệu, các thuê bao “giá trị gia tăng”, haycả việc thương mại trực tiếp. Ngày nay, cả nguyên một hệ sinhthái của các công ty Web đang phát triển xung quanh cùngtheo bộ các mô hình giống nhau.

Một nguyên tắc phân loại của việc không phải trả tiền

Giữa những hướng mới như vậy, các công ty đều phải tìm racác sản phẩm được trợ cấp và giảm chi phí về tiến hành hoạt

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

động kinh doanh trong kỷ nguyên kỹ thuật số, các cơ hội đểtheo được một mô hình hoạt động kinh doanh không phải trảtiền về một số lĩnh vực chưa bao giờ nhiều hơn thế. Nhưng đólà cái nào? Và có bao nhiêu cái như vậy? Chắc chắn phải hàngtrăm bởi nền kinh tế không định giá này có thể được chia thànhsáu loại chính như sau:

1. Dịch vụ gia tăng miễn phí

Cái gì không phải trả tiền: Một số nội dung, các dịch vụ vàphần mềm Web. Không phải trả tiền đối với ai: Những ngườisử dụng phiên bản cơ bản.

Thuật ngữ này, được nhà tài phiệt tư bản Fred Wilson đưa ra,là nền tảng cho mô hình thuê bao các phương tiện truyền thôngvà là một trong những mô hình kinh doanh Web thịnh hànhnhất. Nó có thể cần tới cả một loạt các vấn đề: các thể loại nộidung khác nhau, từ không phải trả tiền tới phải trả khá cao,hoặc một phiên bản “pro” hơn về một số trang hay một phầnmềm với nhiều tính năng hơn phiên bản miễn phí.

Mà như vậy thì điều này khá quen thuộc: Không phải nó chỉ làmô hình hàng mẫu miễn phí được tìm thấy ở bất kỳ đâu, từnhững quầy thu tiền sạch sẽ tới những xó xỉnh ngoài đườngphố đấy chứ? Đúng vậy, nhưng với một sự thay đổi có ý nghĩahết sức thú vị. Với hàng mẫu miễn phí truyền thống thì chỉ lànhững bản tin tại các quầy rượu để thu hút quảng cáo hoặcnhững gói tã giấy được gửi tới cho một người mới làm mẹ.Còn từ khi những hàng mẫu đó có chi phí thực thì các nhà sảnxuất lại chỉ đem cho số lượng rất ít với hy vọng thu hút đượcnhững người tiêu dùng và kích thích được nhu cầu của họ đượcnhiều hơn.

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

Nhưng với các sản phẩm kỹ thuật số thì tỷ lệ về việc miễnthanh toán đã được đảo chiều. Một trang web trực tuyến thôngthường tuân theo nguyên tắc 1%, nghĩa là 1% người sử dụng sẽhỗ trợ được cho toàn bộ những người còn lại. Và trong môhình dịch vụ gia tăng miễn phí thì điều đó có nghĩa rằng cứmột người trả tiền cho phiên bản cao hơn của trang web đó thì99 người khác được sử dụng miễn phí phiên bản cơ bản. Và lýdo để điều đó hoạt động được đó là chi phí phục vụ 99% gầnnhư là bằng không nếu như muốn nói là không có gì.

2. Quảng cáoCái gì không phải trả tiền: Nội dung, các dịch vụ, phần mềmvà còn nhiều hơn nữa. Không phải trả tiền đối với ai: tất cảmọi người.

Việc quảng bá thương mại cũng như đưa ra hình ảnh quảngcáo vừa phải nhượng bộ một cơn bão tuyết của những kiểuquảng cáo dựa trên Web mới mẻ: các banner thanh toán theotrang được xem của Yahoo, các quảng cáo bằng lời thanh toántheo lần kích chuột của Google, “các quảng cáo hội viên”thanh toán theo lần giao tác của Amazon và cả những trang tàitrợ có liên quan dù chỉ lúc ban đầu. Rồi sau đó là tới một đợtsóng tiếp theo: thanh toán theo các kết quả tìm kiếm, thanhtoán theo việc liệt kê các dịch vụ thông tin, và cả việc dẫn đầuthế hệ về việc một bên thứ ba tham gia phải thanh toán cho têncủa những người đã quan tâm tới một chủ đề cụ thể. Các côngty ngày nay đều đang cố thử mọi thứ từ việc bố trí sản phẩm(thanh toán theo lần đăng) tới thanh toán theo kết nối trên cácmạng lưới xã hội như kiểu Facebook. Và tất cả những cách tiếpcận này đều dựa trên nguyên lý rằng: những lời chào hàngmiễn phí thì đều có được khách hàng với những quyền lợi rõràng và các nhu cầu riêng biệt mà các nhà quảng cáo sẽ cầnphải trả tiền mới có được.

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

3. Trợ giá chéo

Cái gì không phải trả tiền: Bất kỳ sản phẩm nào có thể khiếnbạn phải thanh toán cho một số thứ khác. Không phải trả tiềnđối với ai: tất cả mọi người sẵn sàng trả tiền ngang nhau, dùcách này hay cách khác.

Kịch bản 3: Đó chính là Wiii! thế hệ thứ hai không phải trảtiền. Nhưng nó chỉ không phải trả tiền nếu bạn mua một phiênbản xịn của ban nhạc Rock.

Khi tính 15 đô la cho một đĩa DVD mới xịn, Wal-Mart đã làmột người dẫn đầu chịu lỗ. Công ty này đang đưa ra giá mộtđĩa DVD thấp như vậy là để kéo được bạn vào trong cửa hàng,nơi nó hy vọng bán được một chiếc máy giặt có lãi. Nhữngchai rượu vang đắt tiền trợ giá cho thức ăn trong một nhà hàngvà “bữa trưa miễn phí” đầu tiên đó chính là một suất ăn khôngphải trả tiền cho bất kỳ ai gọi ít nhất một chai bia trong cácphòng hội trường ở San Francisco vào cuối những năm 1800.Và trong bất kỳ các gói sản phẩm hay các dịch vụ, từ các kếhoạch về ngân hàng tới những kế hoạch về việc gọi di động thìgiá của mỗi một thành phần riêng biệt thường được xác địnhbằng tâm lý chứ không phải bằng chi phí. Công ty điện thoại diđộng của bạn có thể không thu tiền hàng tháng theo biên bản,nó giữ cho phí đó thấp vì biết rằng điều trước tiên bạn quantâm bao giờ cũng là chọn lấy một hãng tốt, mà như thế phí thưthoại hàng tháng của bạn mới là lợi nhuận thực sự.

Tại một nơi náo nhiệt ở Sao Paulo, Braxin, những người bánhàng rong hè phố bật lên những đĩa CD có giai điệu technomới nhất, kể cả một bản của một ban nhạc đang được ưachuộng có tên gọi Banda Calypso. Cũng giống như những

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

chiếc đĩa CD của hầu hết những người bán hàng rong hè phố,những chiếc đĩa này không phải của các nhà sản xuất băng đĩa,mà cũng không phải là đĩa lậu. Chúng được trực tiếp tung ra từchính ban nhạc đó. Chính Calypso đã phân phát quyền kiểmsoát các đĩa CD của ban nhạc cùng nghệ thuật lót đường bằngđĩa CD tới những mạng lưới người bán hàng rong hè phố ởnhững thành thị nằm trong kế hoạch tới lưu diễn của ban nhạc,với sự thỏa thuận đầy đủ rằng những người bán hàng rong sẽsao chép các đĩa CD, bán chúng và giữ lại toàn bộ số tiền. Thếlà ổn, bởi việc bán những chiếc đĩa không phải là nguồn thunhập chính của Calypso. Ban nhạc thực ra đang thực hiện côngviệc kinh doanh và công việc kinh doanh đó khá tốt. Việc dichuyển từ thành thị này sang thành thị khác theo cách này đãđược báo trước bằng một đợt sóng các đĩa CD siêu rẻ giúp choCalypso luôn có những buổi biểu diễn đông nghịt khán giả vàchỉ phải bỏ chi phí cho chiếc máy bay lên thẳng cá nhân.

Còn những người bán hàng rong lại chính là những người tạonên hình ảnh mới nhất ở mỗi thành thị mà Calypso tới biểudiễn, và sự có mặt khắp nơi của ban nhạc ở mọi nơi trongthành phố có nghĩa rằng ban nhạc có được lượng lớn khán giảcủa riêng mình khi tham gia các sự kiện như giới thiệu, bìnhchọn tác phẩm hay hòa nhạc. Âm nhạc không mất tiền thực rachỉ là sự quảng cáo cho một hoạt động kinh doanh tua diễn cólãi nhiều hơn mà thôi. Và không một ai lại nghĩ điều đó nhưmột sự phát hành bất hợp pháp.

4. Chi phí biên bằng không

Cái gì không phải trả tiền: Những thứ có thể được phân bổhoàn toàn không cần một khoản chi phí đáng kể nào cho bất kỳai. Không phải trả tiền đối với ai: tất cả mọi người.

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

Điều này diễn tả rằng không có gì hay được bằng âm nhạc trựctuyến. Giữa việc sao chép kỹ thuật số với việc phân phát theotừng điểm thì rõ ràng chi phí thực của việc phân tán âm nhạcthực sự đã chạm đáy. Đây là một trường hợp mà sản phẩm vừatrở nên không phải trả tiền do lực hút kinh tế là tuyệt đối, dù cóhay không một mô hình kinh doanh. Lực đó mạnh tới mức màcác điều luật, những sai phạm, việc quản lý bản quyền số(Digital Rights Management – DRM) và mọi rào cản khác vềsự bất hợp pháp và nhãn hàng đều có thể được xem là thất bại.Một số nghệ sĩ coi âm nhạc trực tuyến của họ như một cáchtiếp thị các buổi hòa nhạc, mua bán các tác phẩm, giấy phép vàcả việc bồi dưỡng khác được thanh toán nữa. Nhưng nhữngngười khác lại đơn giản chấp nhận điều đó vì đối với họ âmnhạc không phải là một công việc kinh doanh làm ra tiền. Thếnên đôi khi họ làm điều này vì những lý do khác, từ vui thíchtới thể hiện tính sáng tạo. Và điều đó dĩ nhiên vẫn luôn đúngđối với hầu hết các nhạc sĩ dù có thế nào đi chăng nữa.

5. Việc trao đổi lao động

Cái gì không phải trả tiền: Các trang Web và các dịch vụ.Không phải trả tiền đối với ai: tất cả những người sử dụng, kểtừ khi hành động sử dụng những trang web và các dịch vụ đóthực sự tạo ra được một số thứ có giá trị.

Bạn có thể có được sách báo khiêu dâm không phải trả tiền nếubạn giải thích được một số hình ảnh được nhặt ra từ những đềtài thường được dùng để chặn lại chính các trang đó. Và thựcsự điều bạn đang làm đó là đưa ra những câu trả lời với mộttrang như vậy nhờ sử dụng các thư tiếp thị điện tử để truy cậpnhanh tới các trang khác – điều đó còn có giá trị với chúng hơnbăng thông bạn sẽ sử dụng để lướt qua các hình ảnh. Tương tựnhư vậy đối với việc phân loại những câu chuyện trên Digg,

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

bầu chọn trên Yahoo Answers, hoặc sử dụng dịch vụ 411 củaGoogle. Trong mỗi trường hợp, hành động sử dụng dịch vụ đótạo ra một số thứ có giá trị, hoặc cải thiện chính dịch vụ đó,hoặc tạo ra thông tin mà có thể trở nên hữu ích ở những chỗkhác.

6. Quà biếu kinh tế

Cái gì không phải trả tiền: The whole enchilada, là phần mềmmã nguồn mở hoặc nội dung do người dùng tạo ra. Khôngphải trả tiền đối với ai: tất cả mọi người.Từ Freecycle (hàng đã dùng qua rồi không phải trả tiền cho bấtkỳ ai tới đem chúng đi) tới Wikipedia, chúng ta đều nhận thấyrằng tiền không phải là động lực duy nhất mà còn cả lòng vịtha luôn hiện hữu, nhưng Web đã biến nó thành một nền tảngnơi mà hoạt động của các cá nhân có thể có ảnh hưởng toàncầu. Và theo một nghĩa nào đó thì sự phân bổ chi phí bằngkhông này vừa mới chuyển việc chia sẻ thành một ngành kinhdoanh. Trong nền kinh tế tiền tệ, ngành kinh doanh này trôngnhư tất cả đều không phải trả tiền. Thế nên, trong nền kinh tếtiền tệ ngành kinh doanh này trông giống như sự cạnh tranhkhông công bằng. Nhưng điều đó cho thấy được về những cáchđánh giá giá trị nhận thấy ngay nhiều hơn là về giá trị của cáiđược tạo ra mà ngành kinh doanh này làm được.

Những nền kinh tế của sự giàu có

Có khả năng nhờ vào phép màu của sự giàu có, các nền kinh tếkỹ thuật số vừa xoay chuyển lại những nền kinh tế truyềnthống. Hãy đọc cuốn giáo trình đại học của bạn và nó hình nhưđịnh nghĩa các nền kinh tế như “khoa học xã hội về khả nănglựa chọn chưa đến mức khan hiếm”. Toàn bộ lĩnh vực nàyđược xây dựng dựa trên việc nghiên cứu các sự thỏa hiệp cũng

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

như việc chúng được làm như thế nào. Bản thân chính MiltonFriedma đã nhắc đi nhắc lại với chúng ta rằng: “không hề cóđược điều như kiểu bữa trưa không phải trả tiền”. NhưngFriedma cũng đã sai theo cả hai hướng. Thứ nhất, một bữa trưakhông phải trả tiền không nhất thiết có nghĩa rằng thức ănđược đem cho hoặc sau đó bạn sẽ phải thanh toán cho nó, mànó có thể chỉ có nghĩa rằng một ai đó khác đang chọn món.Thứ hai, trong lĩnh vực kỹ thuật số như chúng ta vừa thấy, thìnhững nguyên liệu thô chủ yếu của nền công nghệ thông tinnhư bộ nhớ, năng lượng xử lý hay băng thông đang ngày càngtrở nên rẻ hơn rất nhiều. Hai trong những chức năng khan hiếmchính của những nền kinh tế truyền thống đó là các chi phíbiên về sản xuất và phân bổ thì đều đang cùng lao vào mộthướng. Kiểu thế nên nó như thể nhà hàng đột nhiên không phảithanh toán tiền cho bất kỳ chi phí nào về thực phẩm hoặc nhâncông phục vụ cho bữa trưa không phải trả tiền đó.

Chắc chắn các nền kinh tế phải có đôi điều để bàn về vấn đềnày?

Đúng vậy. Câu trả lời là những cái bên ngoài, một khái niệmcho rằng để giữ được tiền không phải là điều khan hiếm duynhất trên thế giới. Cái quan trọng giữa những cái khác đó chínhlà thời gian và sự chú ý của bạn, hai yếu tố mà chúng ta luônbiết rõ nhưng thực ra gần đây mới có đủ khả năng để đánh giáđược nó một cách đúng đắn. “Nền kinh tế quan tâm” và “nềnkinh tế nổi tiếng” là quá mờ nhạt để xứng đáng được với mộtlĩnh vực có tính chất học thuật, nhưng vẫn có một số cái thựctế đều bắt nguồn cả từ hai nền kinh tế trên. Chúng đều biết nhờcó Google mà ngày nay chúng ta đều biết một cách thuận tiệnđể chuyển từ sự nổi tiếng (trang chấm điểm) thành sự chú ý(lưu lượng) ra tiền (quảng cáo). Bất kỳ điều gì mà bạn có thểchắc chắn chuyển thành tiền được thì đều là một dạng về chính

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

tiền của nó, và Google đóng vai trò là ông chủ ngân hàng chínhđối với những nền kinh tế mới mẻ này.Có lẽ nguồn cung ứng của sự nổi tiếng và sự quan tâm trên thếgiới bị giới hạn tại bất kỳ thời điểm nào. Và như vậy là cóthêm hai điều khan hiếm mới, cũng như thế giới của việckhông phải trả tiền chủ yếu tồn tại để đòi hỏi cho những tài sảncó giá trị vì mục đích của một mô hình hoạt động kinh doanhđược nhận ra sau này. Việc không phải trả tiền làm dịchchuyển nền kinh tế, từ một sự tập trung chủ yếu vào cái có thểđược xác định bằng những đồng đô la và cent thành một kiểuthanh toán hiện thực hơn nhiều cho tất cả mọi thứ mà chúng tathật sự xác định được giá trị hiện nay.

Việc không phải trả tiền thay đổi tất cả mọi thứ

Giữa những nền kinh tế kỹ thuật số với phương thức bán buôntheo kinh nghiệm trong việc thay đổi giá của King Gillette thìchúng ta sắp bước vào một kỷ nguyên mà ở đó việc không phảitrả tiền sẽ được xem như một quy chuẩn chứ không phải là mộtđiều dị thường. Vậy sự thỏa thuận đó quan trọng như thế nào?Tốt thôi, chúng ta hãy cùng xem xét điều tương tự này: Vàonăm 1954, thời kỳ đầu của năng lượng hạt nhân, LewisStrauss, khi đó là giám đốc của Ủy ban Năng lượng Nguyên tử,đã hứa rằng chúng ta đang sắp bước vào một kỷ nguyên mà ởđó điện sẽ trở nên “quá rẻ để trả giá”. Chẳng cần phải nói nữabởi điều đó đã không xảy ra vì chủ yếu do những rủi ro vềnăng lượng hạt nhân ngày càng khiến cho các chi phí của nótăng lên một cách khổng lồ. Nhưng điều gì xảy ra nếu điều ôngta nói là đúng? Sẽ là điều gì nếu thực tế điện bỗng nhiên hầunhư không phải trả tiền? Câu trả lời đó chính là mọi tiếp xúc vềđiện, như kiểu để chỉ nói về mọi thứ chung chung, cần phảiđược chuyển đổi, hơn nữa phải có sự cân bằng giữa điện vớinhững nguồn năng lượng khác. Và khi đó thì chúng ta nên

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

dùng điện vào nhiều thứ mà chúng ta có thể dùng được, nghĩalà chúng ta nên lãng phí điện. Nếu thực tế như thế thì chỉ bởi vìkhi đó điện là quá rẻ khiến chúng ta chẳng còn phải bận tâm vềnó nữa.

Khi đó tất cả những tòa nhà sẽ được sưởi ấm bằng điện màchẳng còn phải lo ngại về sự chuyển đổi thời tiết nữa. Còn tấtcả chúng ta sẽ đều lái những chiếc xe hơi chạy bằng điện(không phải trả tiền điện sẽ khuyến khích việc phát triển nềncông nghệ pin hiệu quả để có thể tích điện được). Những nhàmáy lọc muối khổng lồ sẽ chuyển được nước mặn thành nướcngọt, bởi bất kỳ ai cũng đều muốn có nước để tưới cho đồngruộng, tới những vùng xa xôi, hay chuyển các sa mạc thànhnhững cánh đồng phì nhiêu màu mỡ, và còn nhiều điều nữakhiến cho những nhiên liệu đắt đỏ này thành như một kho nănglượng rẻ hơn cả những cục pin. Liên quan tới việc không phảitrả tiền điện thì những nhiên liệu hóa thạnh sẽ được xem là bẩnthỉu và đắt một cách vô lý, và vì thế mà các khí thải cacboncũng sẽ bị biến mất. Và tới lúc đó, cụm từ “làm ấm lên toàncầu” sẽ chẳng bao giờ còn xuất hiện trong ngôn ngữ của chúngta nữa.

Hiện nay, đó lại là những nền công nghệ kỹ thuật số chứ khôngphải là điện, và nó thì cũng vừa mới trở nên quá rẻ để trả giá.Nhưng nó cũng đã mất hàng chục năm để giũ sạch được giảđịnh rằng máy tính đã được tạo ra chỉ để dành cho số ít, cũngnhư chúng ta bây giờ cũng mới chỉ bắt đầu được tự do về băngthông và bộ nhớ do chính sự nghèo nàn về khả năng sáng tạo.Nhưng một thế hệ nổi lên dựa vào việc không phải trả tiềnWeb lại đang biến nó thành một thời đại, và họ sẽ tìm ra nhữngcon đường hoàn toàn mới để nắm lấy sự lãng phí và chuyểnđổi thế giới trong chính sự lãng phí đó. Bởi đơn giản khôngphải trả tiền là cái bạn muốn và không phải trả tiền ngày càng

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net

nhiều chính là cái mà bạn sắp có trong một tương lai khôngcòn xa nữa.

Copy from bwportal Bai viet gui boi phamthao_91 tai http://ecvin.net