Kişisel İtibar ve Wistleblowing

Doç. Dr. Turhan ERKMEN

KİŞİSEL İTİBAR VE WHISTLEBLOWING

Doç. Dr. TURHAN ERKMEN Yıldız Teknik Üniversitesi

3.Uluslararası İtibar Yönetimi Konferansı

13-14 Kasım 2014

Kişisel İtibar

• Birçok araştırmacı, itibarı kurumsal düzeyde ele almaktadır.

• Ancak, son zamanlarda yapılan çalışmalarda itibar, bireysel düzeyde de ele alınmaktadır.

Kişisel İtibar

• Kişisel itibar, genel itibariyle bireylerin başkaları hakkındaki toplu algılamalarını yansıtır ve direkt olarak gözlemlenebilen veya başkaları tarafından aktarılan kişisel özellikler, davranışlar ve imajdan meydana gelir.

Kişisel İtibar

• Sözlük anlamıyla bakıldığında da kişisel itibarın farklı tanımları bulunmaktadır.

Bunlar;

• Kendine güvenme,

• Bireye ilişkin genel tutum,

• Başkalarınca izlenen veya değerlendirilen karakter yapısı,

• Kişinin toplumda kendisinin ve isminin telaffuz edilmesi…

Bireysel Düzeyde İtibar

• Kişisel itibar, hem sosyal yaşamın, hem de örgüt yaşamının bir gerçeğidir.

• Bireyler gündelik yaşamlarında birçok durum için itibarlarını geliştirebilirler, fakat iş dünyasında itibar geliştirme, çalışanların işlerini etkin bir şekilde gerçekleştirme, çalışma arkadaşları ile işbirliği yapma ve onlara yardım etme gibi amaçlar için yapılabilir.

Whistleblowing

• Whistleblowing kavramının Türkçe’de çok farklı şekillerde tanımı yapılmaktadır.

• İngilizce olan whistleblowing terimi, Türkçeye birebir çevrildiğinde, ıslık çalmak, üflemek anlamı taşımaktadır.

Whistleblowing

• Whistleblowing, en genel tanımıyla, örgüt içerisinde ahlaka aykırı bir takım davranışların, örgüt üyeleri tarafından açıklanmasıdır.

Whistleblowing

• Bir örgüt içerisinde çalışan bir kişi ahlaki olmayan uygulamalar ile karşılaştığında şu şekilde davranacaktır:

• Hiçbir şey yapmamak,

• Diğer çalışanlar ile bu durumu paylaşmak,

• Örgüt içerisinde bu durumu rapor etmek ve Örgüt dışında rapor etmek

Whistleblowing Aşamaları

1. Sorunu fark etme

2. Hareket planı

hazırlama

3. Eyleme geçme

Whistleblowing Örnekleri

2002 Yılında Time Dergisine Kapak olan 3 Whistleblower

• Sherron WATKINS, ABD'nin en büyük 7. şirketi (2000 yılı Fortune 500) olan Enron'un Genel Müdür Yardımcısı iken şirketin içindeki muhasebe yolsuzluklarını fark etmiş, durumu şirketin CEO'suna bildirmiştir.

Whistleblowing Örnekleri

2002 Yılında Time Dergisine Kapak olan 3 Whistleblower

• Cynthia COOPER WorldCom şirketinin hesaplarında oynama yapılarak gerçekleştirilen 9 milyar dolarlık yolsuzluğu saptamış ve durumu denetçi şirket Arthur Andersen'e bildirmiştir.

• Olay sonucu WorldCom Finans Müdürü 65 yıl hapis istemi ile yargılanırken, COOPER terfi ettirilmiş ve maaşı ikiye katlanmıştır.

Whistleblowing Örnekleri

2002 Yılında Time Dergisine Kapak olan 3 Whistleblower

• Coleen Rowley ise, bir FBI ajanıydı ve 11 Eylül saldırılarını FBI'ın önceden bildiğini itiraf etmiştir.

• Saldırılar gerçekleşince, yazdığı raporu Senato İstihbarat Komitesi üyelerine vermiştir.

• Bu rapordan sonra da FBI içinde birçok baskı ve ayırımcı muameleye maruz kalmıştır.

Whistleblowing Örnekleri

Türkiye’de Whistleblowing Vakası

• Roche’un, NeoRecormon adlı kanser ilacını, küçük bir depoya 88 bin TL’ye, SSK’ya (Sosyal Sigortalar Kurumu) ise 230 bin TL’ye fatura ederek, devleti, 8.2 milyon TL zarara uğratması bilgisini basına sızdıran Veysi Mungan uzun süre işsiz kaldı.

• Roche devlete 5.2 milyon TL tazminat ödedi.

WHISTLEBLOWING DAVRANIŞININ

KİŞİSEL İTİBAR BAKIMINDAN

ÜSTÜNLÜKLERİ

• Diğer çalışanlar tarafından güven duyulma

• Dış çevre tarafından güven duyulma

• Bireysel saygınlığı artırma

• Etik ve ahlaki değerlerle bütünleşme

• Kurumsal, etik yönelimli şirketlerin dikkatini

çekme

• Adaletin simgesi olarak algılanma

• Kurum içi denetleme mekanizmasını temsil etme

veya destekleme

WHISTLEBLOWING DAVRANIŞININ

KİŞİSEL İTİBAR BAKIMINDAN

ÜSTÜNLÜKLERİ • Güçlü, adil ve saygın bir kurum kültürünün

öncüsü olma

• Kişinin temsil ettiği şirketin yeni hissedar ve yatırımcıları cezbetmesi

• Kişinin temsil ettiği şirketin kamuoyunda yüksek bir itibara sahip olması

• Kişinin temsil ettiği şirketin etiğe önem veren nitelikli çalışanları çekmesi

• Kişinin temsil ettiği şirketin yeni müşteriler kazandıracak olumlu bir imaj ve yüksek bir itibara sahip olması

WHISTLEBLOWING DAVRANIŞININ

KİŞİSEL İTİBAR BAKIMINDAN

ZAYIFLIKLARI

• Diğer çalışanların kişiye güven duymaması

• Diğer çalışanların kişiden hoşlanmaması

• Diğer çalışanların kişiyle sınırlı iletişim kurması, bilgi paylaşmaması

• Çevrenin kişiyi dışlaması

• Yöneticilerin, kişiyi yıldırarak işten ayrılmaya sevketmesi (mobing)

WHISTLEBLOWING DAVRANIŞININ

KİŞİSEL İTİBAR BAKIMINDAN

ZAYIFLIKLARI

• İşini kaybetme

• Kişinin iş alternatiflerinin azalması

• Kişinin kariyer olanaklarının kısıtlanması

• Stres ve Tükenmişlik

• Çevrenin kişiye yönelik dedikodu ve

söylentiler çıkarması

• Kişisel İtibarı düşürmeye çalışmak