BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO ÑAÏI HOÏC MÔÛ BAÙN COÂNG THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH

KHOA PHUÏ NÖÕ HOÏC

**********

KYÛ YEÁU HOÄI THAÛO QUOÁC TEÁ “NGHIEÂN CÖÙU, ÑAØO TAÏO VAØ THÖÏC HAØNH

COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI TAÏI VIEÄT NAM : HIEÄN TRAÏNG VAØ TÖÔNG LAI”

Vôùi söï taøi trôï cuûa toå chöùc Radda Barnen

Töø ngaøy18 ñeán 20 thaùng 12 naêm 2000

Taïi ÑAÏI HOÏC MÔÛ BAÙN COÂNG TP. HOÀ CHÍ MINH

NAÊM 2001

2

MUÏC LUÏC

*****

Baøi phaùt bieåu khai maïc Hoäi thaûo cuûa OÂng Leâ Theá Doõng, Hieäu tröôûng, Ñaïi Hoïc Môû - Baùn coâng TP. HCM …………………………... 9

Tham luaän 1 : Phöông höôùng ñaøo taïo CTXH cuûa Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo.

(OÂng Ñoã Vaên Chöøng, Vuï tröôûng Vuï Ñaïi hoïc, Boä GD-ÑT) …………….. 11

Tham luaän 2 : Giaûng daïy Coâng taùc xaõ hoäi taïi Khoa Phuï Nöõ Hoïc, Ñaïi Hoïc Môû – Baùn Coâng TP. HCM

(TS Thaùi Thò Ngoïc Dö, Tröôûng Khoa PNH) ……………………………. 13

Tham luaän 3 : Söï ñoùng goùp cuûa caùc toå chöùc phi chính phuû Quoác teá vaøo söï phaùt trieån cuûa ngaønh coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam.

(Baø Britta Ostrom, Radda Barnen) ……………………………………… 19

Tham luaän 4 : Quaù trình lòch söû vaø ñaëc ñieåm cuûa ngaønh coâng taùc xaõ hoäi taïi VN.

(Baø Nguyeãn Thò Oanh, Th.s. Hoäi Taâm lyù vaø Giaùo duïc hoïc TP. Hoà Chí Minh) ……………………………………………………………………... 23

Tham luaän 5 : Coâng taùc xaõ hoäi : Moät ngheà chuyeân moân nhieàu thöû thaùch.

(TS Robert Doyle, ÑH Charles Sturt, Australia) ……………………….. 34

Tham luaän 6 : Giaùo duïc Coâng taùc xaõ hoäi vaø nhöõng vaán ñeà ñaøo taïo taïi Singapore vaø Anh quoác.

(Baø Catherine Briscoe, Khoa Coâng taùc xaõ hoäi vaø Taâm lyù, Ñaïi hoïc quoác gia Singapore) ………………………………………………….………... 42

Tham luaän 7 : Nhöõng neùt ñaëc tröng cuûa söï phaùt trieån ngaønh Coâng taùc xaõ hoäi taïi AÂu Chaâu.

(GS. TS Sven Hessle, ÑH Stockholm, Thuïy Ñieån) ………….………… 51

Tham luaän 8 : Thöïc taäp coâng taùc xaõ hoäi trong coâng taùc ñaøo taïo taïi Khoa Phuï Nöõ Hoïc.

(Baø Nguyeãn Thò Nhaãn, Khoa Phuï Nöõ Hoïc) …………………………….. 58

3

Tham luaän 9 : Tröôøng Cao ñaúng Lao ñoäng – Xaõ hoäi vôùi ñaøo taïo Coâng taùc xaõ hoäi.

(TS Nguyeãn Tieäp, Hieäu tröôûng, Tröôøng CÑLÑXH, Boä LÑ-TBXH) …………... 61

Tham luaän 10 : ÖÙng duïng coâng taùc xaõ hoäi trong caùc hoaït ñoäng cuûa Hoäi Lieân Hieäp Thanh nieân Vieät Nam.

(Baø Traàn Tieát haïnh, GÑ TTCTXH TTN) ……………………………….. 64

Tham luaän 11 : Nhu caàu ñaøo taïo nhaân vieân coâng taùc xaõ hoäi trong ngaønh LÑ-TBXH taïi TP. Hoà Chí Minh.

(Baø Voõ Thò Baïch Tuyeát, GÑ Sôû LÑ-TBXH TP. HCM) ………………… 70

Tham luaän 12 : Coâng taùc xaõ hoäi cuûa Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû Vieät Nam.

(PGS Nguyeãn Thò Hoäi, PCT Hoäi CTÑ Vieät Nam) ……………………... 72

Tham luaän 13 : Chaân dung nhaân vieân xaõ hoäi taïi Vieät Nam hieän nay.

(Th.S. Nguyeãn Ngoïc Laâm, Khoa Phuï Nöõ Hoïc ) ………………………... 76

Tham luaän 14 : Nhu caàu thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi taïi caùc cô sôû cuûa Löïc löôïng Thanh nieân Xung phong TP. HCM

(OÂng Danh Quyù, GÑ TT Nhò Xuaân, TNXP TP. HCM) ………………… 84

Tham luaän 15 : ÖÙng duïng phöông phaùp CTXH trong caùc hoaït ñoäng cuûa Hoäi Lieân Hieäp Phuï Nöõ Huyeän Chaâu Thaønh, Tænh An Giang.

(Baø Mai Thò Kim Hoaøng, Chuû tòch Hoäi Phuï Nöõ Huyeän Chaâu Thaønh, Tænh An Giang) …………………………………………………………... 87

Tham luaän 16 : Ñöa coâng taùc xaõ hoäi vaøo caùc döï aùn phaùt trieån vaø xuùc tieán moái lieân keát giöõa caùc nhaân vieân xaõ hoäi.

(Th.S. Nguyeãn Thò Haûi, Phoøng NC CTXH) …………………………….. 91

Tham luaän 17 : ÖÙng duïng CTXH chuyeân nghieäp vaøo caùc chöông trình baûo veä chaêm soùc treû em coù hoaøn caûnh ñaëc bieät khoù khaên cuûa Hoäi BTTE TP.HCM

(Baø Nguyeãn Thò Chaâu, Quyõ BTTE TP. HCM) …………………………. 95

Keát quaû thaûo luaän nhoùm ………………………………………………. 99

CHÖÔNG TRÌNH HOÄI THAÛO QUOÁC TEÁ

4

“NGHIEÂN CÖÙU, ÑAØO TAÏO VAØ THÖÏC HAØNH COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI TAÏI VIEÄT NAM : HIEÄN TRAÏNG VAØ VIEÃN CAÛNH TÖÔNG LAI”

Chieàu ngaøy 17.12.2000 : Töø 14g00 ñeán 16g30 : Ñaïi bieåu ñaêng kyù vaø nhaän taøi lieäu Ñòa ñieåm : Ñaïi Hoïc Môû Baùn Coâng TP. Hoà Chí Minh Soá 97 Voõ Vaên Taàn, Quaän 3, TP. Hoà Chí Minh NGAØY 1 ( 18.12. 2000) Buoåi saùng : Töø 7g30 ñeán 8g30 : Ñaïi bieåu tieáp tuïc ñaêng kyù vaø nhaän taøi lieäu

8.30 – 9.00

Khai maïc Hoäi

thaûo

Giôùi thieäu Ñaïi bieåu, Chuû toïa Ñoaøn, phaùt bieåu cuûa OÂng Leâ Theá Doõng, Hieäu tröôûng Ñaïi hoïc Môû Baùn coâng TP. Hoà Chí Minh, phaùt bieåu cuûa Baø Phaïm Phöông Thaûo, Phoù Chuû tòch, UÛy Ban Nhaân Daân TP. HCM

9.00 – 9.30

Tham luaän 1

Phöông höôùng ñaøo taïo coâng taùc xaõ hoäi cuûa Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo ( OÂng Ñoã Vaên Chöøng, Vuï Tröôûng Vuï Ñaïi hoïc, Boä GD vaø ÑT )

9.30 – 10.00

Tham luaän 2

Giaûng daïy coâng taùc xaõ hoäi taïi Khoa Phuï nöõ hoïc, Ñaïi Hoïc Môû – Baùn Coâng TP. HCM

( TS. Thaùi Thò Ngoïc Dö, Tröôûng Khoa Phuï Nöõ Hoïc )

10.00 – 10.30 Giaûi lao

10.30 – 11.00

Tham luaän 3

Söï ñoùng goùp cuûa caùc toå chöùc phi chính phuû quoác teá vaøo söï phaùt trieån cuûa ngaønh coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam ( Baø Britta Ostrom, Radda Barnen )

11.00 – 11.30

Tham luaän 4

Quaù trình lòch söû vaø ñaëc ñieåm cuûa ngaønh coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam ( Th.s. Nguyeãn Thò Oanh, Hoäi Taâm lyù vaø Giaùo duïc hoïc TP. HCM )

5

AÊn tröa

Nhaø haøng Thaéng Lôïi ( Victory ) soá 14 Voõ Vaên Taàn, Quaän 3, TP. HCM.

Buoåi chieàu :

14.00 – 14.30

Tham luaän 5

Coâng taùc xaõ hoäi : moät ngheà chuyeân moân nhieàu thöû thaùch ( TS. Robert Doyle, Ñaïi hoïc Charles Sturt, UÙc )

14.30 – 15.00

Tham luaän 6

Giaùo duïc coâng taùc xaõ hoäi vaø caùc vaán ñeà ñaøo taïo taïi Singapore vaø Anh quoác ( Baø Catherine Briscoe, Khoa Coâng taùc xaõ hoäi vaø Taâm lyù, Ñaïi hoïc Quoác gia Singapore )

15.00 – 15.30

Tham luaän 7

Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa söï phaùt trieån ngaønh coâng taùc xaõ hoäi taïi AÂu Chaâu

( TS. Sven Hessle, giaùo sö CTXH taïi Ñaïi hoïc Stockholm, Thuïy Ñieån )

15.30 – 15.45 Giaûi lao

15.45 – 17.00

Thaûo luaän nhoùm ( 3 nhoùm )

Nhoùm 1 : Chuùng ta phaûi laøm gì ñeå thuùc ñaåy ngaønh coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam phaùt trieån ? Nhoùm 2 : Ñaøo taïo nhaân vieân xaõ hoäi nhö theá naøo ñeå ñaùp öùng vôùi tình hình phaùt trieån xaõ hoäi hieän nay cuûa Vieät Nam ? Nhoùm 3 : Neàn taûng phaùp lyù nhö theá naøo ñeå baûo ñaûm cho thöïc thi ngheà nghieäp ?

17.30 - 20.00 Tieäc chieâu ñaõi taïi Nhaø haøng Chancery, laàu 7, soá 196 Nguyeãn Thò Minh Khai, TP. Hoà Chí Minh

6

NGAØY 2 ( 19.12. 2000 ) BUOÅI SAÙNG :

8.30 - 8.45

Baùo caùo keát quaû thaûo luaän nhoùm

Caùc thö kyù cuûa 3 nhoùm baùo caùo

8.45 - 9.15

Tham luaän 8

Thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi trong chöông trình ñaøo taïo taïi Khoa Phuï nöõ hoïc ( Baø Nguyeãn Thò Nhaãn, giaûng vieân Khoa Phuï nöõ hoïc )

9.15 – 9g30

Tham luaän 9

Tröôøng Cao ñaúng Lao ñoäng – Xaõ hoäi vôùi ñaøo taïo coâng taùc xaõ hoäi ( TS. Nguyeãn Tieäp, Hieäu tröôûng Tröôøng CÑLÑXH, Boä LÑ-TBXH )

9.30 – 9g45

Tham luaän 10

ÖÙng duïng coâng taùc xaõ hoäi trong caùc hoaït ñoäng cuûa Hoäi Lieân Hieäp Thanh Nieân Vieät Nam ( Baø Traàn Tieát Haïnh, Giaùm ñoác Trung taâm Coâng taùc xaõ hoäi Thanh thieáu nieân)

9g45 – 10g15 Giaûi lao

10.15 - 10.30

Tham luaän 11

Nhu caàu ñaøo taïo nhaân vieân xaõ hoäi trong ngaønh Lao Ñoäng, Thöông binh vaø Xaõ hoäi taïi TP. Hoà Chí Minh ( Baø Voõ Thò Baïch Tuyeát, Giaùm ñoác Sôû LÑ-TBXH TP. HCM)

10.30 - 10.45

Tham luaän 12

Coâng taùc xaõ hoäi cuûa Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû Vieät Nam ( PGS Nguyeãn Thò Hoäi, Phoù Chuû tòch Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû Vieät Nam )

7

10.45 - 11.15

Tham luaän 13

Chaân dung nhaân vieân xaõ hoäi taïi Vieät Nam hieän nay (Th.s. Nguyeãn Ngoïc Laâm, giaûng vieân Khoa Phuï Nöõ Hoïc)

11.15 – 11.45

Thaûo luaän nhoùm

( 3 nhoùm )

Nhoùm 1 : Nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên maø nhaân vieân xaõ hoäi gaëp phaûi khi laøm vieäc vôùi caùc ñoái töôïng vaø caùc beân ñoái taùc. Nhoùm 2 : Vaên hoùa Vieät nam vaø Coâng taùc xaõ hoäi : thuaän lôïi vaø khoù khaên Nhoùm 3 : Nhöõng vaán ñeà gì caàn quan taâm khi xaây döïng caùc giaù trò ñaïo ñöùc ngheà nghieäp cho ngaønh coâng taùc xaõ hoäi Vieät Nam ?

AÊn tröa

Nhaø haøng Thaéng Lôïi ( Victory ) soá 14 Voõ Vaên Taàn, Quaän 3, TP. HCM.

Buoåi chieàu : Tham quan cô sôû

Cô sôû 1

Maùi AÁm Hoa Hoàng nhoû, 55/2B Traàn Xuaân Soaïn, P. Taân Kieång, Quaän 7, TP. HCM

14.00 – 17.00

Cô sôû 2

Trung taâm Giaùo duïc, Daïy ngheà vaø giaûi quyeát vieäc laøm Nhò Xuaân, Hoùc moân, AÁp 5, Xaõ Xuaân Thaùi Sôn, TP. HCM

Cô sôû 3

Chöông trình phaùt trieån coäng ñoàng Caàu Haøn, Phöôøng Taân Thuaän Taây, Quaän 7, TP. HCM

Cô sôû 4

Chöông trình Chaêm soùc Treû khuyeát taät taïi coäng ñoàng, Xaõ Leâ Minh Xuaân, huyeän Bình Chaùnh, TP. HCM

8

NGAØY 3 ( 20.12. 2000 ) Buoåi saùng :

8.30 - 8.45 Baùo caùo keát quaû thaûo luaän nhoùm

Caùc thö kyù cuûa 3 nhoùm baùo caùo

8.45 - 9.30

Tham luaän 14

Nhu caàu thöïc haønh CTXH taïi caùc cô sôû cuûa Thanh nieân xung phong TP. HCM ( OÂng Danh Quyù, Giaùm ñoác Trung Taâm Nhò Xuaân, Thanh Nieân Xung Phong)

9.30 - 9.45

Tham luaän 15

ÖÙng duïng phöông phaùp CTXH trong caùc hoaït ñoäng cuûa Hoäi LH Phuï nöõ Huyeän Chaâu Thaønh, An Giang ( Baø Mai Thò Kim Hoaøng, Chuû tòch Hoäi LHPN Chaâu Thaønh, An Giang )

9.45 - 10.00

Tham luaän 16

Ñöa Coâng taùc xaõ hoäi vaøo caùc döï aùn phaùt trieån vaø xuùc tieán moái lieân keát giöõa caùc nhaân vieân xaõ hoäi ( Th.s. Nguyeãn Thò Haûi, Phoøng NC-CTXH )

10.00 - 10.30 Giaûi lao

10.30 - 10.40

Tham luaän 17

ÖÙng duïng coâng taùc xaõ hoäi chuyeân nghieäp vaøo caùc chöông trình baûo veä chaêm soùc treû em coù hoaøn caûnh ñaëc bieät khoù khaên cuûa hoäi baûo trôï treû em TP. HCM ( Nguyeãn thò Chaâu, Hoäi baûo trôï treû em tp.hoà chí minh )

11.00 - 11.30 Toång keát Hoäi thaûo

11.30 - 12.00

Beá maïc Hoäi thaûo

Phaùt bieåu beá maïc Hoäi thaûo

9

BAØI PHAÙT BIEÅU KHAI MAÏC HOÄI THAÛO QUOÁC TEÁ “Ñaøo taïo, nghieân cöùu vaø thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam :

Hieän taïi vaø Töông lai”

OÂng Leâ Theá Doõng

Hieäu tröôûng, ÑH Môû – Baùn Coâng TP. HCM Ñaïi hoïc Môû Baùn coâng TP. HCM raát haân haïnh vaø vui möøng ñoùn tieáp caùc quyù vò ñaïi bieåu khaép moïi mieàn ñaát nöôùc Vieät Nam vaø töø caùc toå chöùc xaõ hoäi, Ñaïi hoïc nöôùc ngoaøi ñeán tham döï Hoäi thaûo quoác teá laàn ñaàu tieân taïi Vieät Nam veà vaán ñeà “ñaøo taïo, nghieân cöùu vaø thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam”. Nhö quyù vò ñaïi bieåu ñaõ bieát, Vieät Nam, sau nhöõng naêm daøi chieán tranh choáng xaâm löôïc vaø thoáng nhaát ñaát nöôùc, ñang noã löïc haøn gaén nhöõng veát thöông do chieán tranh gaây ra, ñang xaây döïng moät heä thoáng an sinh xaõ hoäi ngaøy caøng hoaøn chænh hôn vôùi nhöõng chính saùch xaõ hoäi lôùn nhö Xoùa ñoùi giaûm ngheøo, chaêm soùc söùc khoûe cho ngöôøi ngheøo, chaêm soùc vaø baûo veä treû em, naâng cao naêng löïc cho phuï nöõ, phoøng choáng ma tuùy, HIV/AIDS v.v… nhaèm giaûm khoaûng caùch giaøu – ngheøo, taïo cô hoäi cho ngöôøi bò thieät thoøi vaø xaây döïng moät xaõ hoäi ngaøy caøng phaùt trieån vaø toát ñeïp hôn nhö Baùc Hoà ñaõ haèng mong öôùc luùc coøn sinh thôøi. Tuy nhieân, trong quaù trình phaùt trieån kinh teá, Vieät Nam cuõng caùc nöôùc khaùc treân theá giôùi khoâng traùnh khoûi nhöõng vaán ñeà mang tính thôøi ñaïi vaø ñang coá gaéng ñaåy luøi caùc teä naïn xaõ hoäi. Trong thôøi ñieåm caùc vaán ñeà xaõ hoäi phaùt trieån nhö hieän nay, nhu caàu nghieân cöùu vaø ñaøo taïo chuyeân moân trong laõnh vöïc coâng taùc xaõ hoäi ñaõ trôû neân caáp baùch hôn bao giôø heát. Söï hình thaønh ñaàu tieân vaø duy nhaát cuûa Khoa Phuï Nöõ Hoïc taïi Ñaïi hoïc Môû Baùn coâng Tp. Hoà chí Minh vaøo naêm 1992 ñaõ ñaùnh daáu cho böôùc khôûi ñaàu khoâi phuïc ngaønh coâng taùc xaõ hoäi nhö laø moät khoa hoïc taïi Vieät Nam, ñoàng thôøi cuõng laø moät böôùc hoøa nhaäp vôùi xu höôùng phaùt trieån beàn vöõng cuûa theá giôùi khi chuùng ta quan taâm ñeán vaán ñeà giôùi vaø treû em trong tieán trình phaùt trieån xaõ hoäi. Töø naêm 1992 ñeán nay, qua caùc khoùa hoïc chính quy heä cöû nhaân, Khoa Phuï Nöõ Hoïc ñaõ cung caáp cho caû nöôùc moät ñoäi nguõ chuyeân nghieäp vaø hoï ñang cuøng vôùi nhöõng ngöôøi keùm may maén taïi nhöõng coäng ñoàng ngheøo hay cuøng vôùi treû em ñöôøng phoá, cuøng vôùi ngöôøi nghieän, ngöôøi nhieãm HIV/AIDS, giuùp hoï taùi hoäi nhaäp cuoäc soáng bình thöôøng. Cuõng trong thôøi gian naøy, Khoa Phuï Nöõ Hoïc ñaõ toå chöùc nhieàu khoùa taäp huaán ngaén haïn veà coâng taùc xaõ hoäi vaø phaùt trieån coäng ñoàng ñaõ ñöôïc toå chöùc cho caùc caùn boä, nhaân vieân cuûa Boä, Sôû Lao ñoäng, Thöông Binh vaø Xaõ hoäi, Hoäi Phuï Nöõ, Chöõ Thaäp Ñoû Vieät Nam, UÛy ban Baûo veä Chaêm soùc Treû em, Thanh nieân Xung Phong vaø caû cho caùc ñoái taùc Vieät Nam cuûa caùc toå chöùc phi chính phuû quoác teá. Hieän nay, coâng taùc ñaøo taïo coâng taùc xaõ hoäi ñaõ ñöôïc phaùt trieån moät caùch chính quy taïi Tröôøng Cao ñaúng Lao ñoäng – Xaõ

10

hoäi thuoäc Boä Lao ñoäng, TB-XH, taïi Tröôøng Caùn boä Phuï nöõ vaø Tröôøng Caùn boä Ñoaøn Thanh nieân. Ñaøo taïo ngaén haïn thì coù Phoøng Nghieân cöùu Coâng taùc xaõ hoäi thuoäc Hoäi Taâm lyù vaø Giaùo duïc hoïc TP. HCM vaø Trung Taâm Coâng taùc xaõ hoäi Thanh Thieáu nieân thuoäc Hoäi Lieân Hieäp Thanh nieân Vieät Nam. Caùc hoaït ñoäng ñaøo taïo vaø nghieân cöùu cuûa Khoa Phuï Nöõ Hoïc cuøng vôùi caùc toå chöùc naøy ñaõ taùc ñoäng maïnh ñeán nhaän thöùc chuyeân nghieäp hoùa coâng taùc xaõ hoäi trong caû nöôùc vaø qua ñoù coù theå khaúng ñònh vieäc quaûn lyù vaø ñieàu haønh caùc döï aùn phaùt trieån ngaøy caøng coù hieäu quaû hôn. Ngoaøi ra, Khoa Phuï Nöõ Hoïc cuõng ñaõ ñoái taùc vôùi moät soá toå chöùc quoác teá trong nghieân cöùu, ñaøo taïo, caáp hoïc boång vaø thöïc hieän moät soá döï aùn phaùt trieån taïi coäng ñoàng. Söï tröôûng thaønh cuûa Khoa Phuï Nöõ Hoïc hieän nay cuõng moät phaàn lôùn nhôø vaøo söï hoã trôï to lôùn cuûa moät soá toå chöùc phi chính phuû quoác teá, söï hoã trôï naøy ñaõ giuùp cho chuùng toâi khaéc phuïc ñöôïc nhöõng khoù khaên ban ñaàu vaø chuùng toâi xin traân troïng caùm ôn söï giuùp ñôõ cuûa quyù vò trong thôøi gian qua vaø ñaëc bieät laø söï taøi trôï cuûa Toå chöùc Cöùu trôï Treû em cuûa Thuïy Ñieån ( Radda Barnen ) trong vieäc toå chöùc Hoäi thaûo quoác teá laàn ñaàu tieân naøy. Kính thöa Quyù vò, Hoâm nay, chuùng ta ñeán vôùi Hoäi thaûo naøy, cuøng nhau goùp yù ñeå Ñaïi hoïc Môû Baùn coâng TP. Hoà Chí Minh vaø caùc toå chöùc ñaøo taïo khaùc coù theâm ñieàu kieän ñoùng goùp coâng söùc cuûa mình vaøo tieán trình chuyeân nghieäp hoùa ngaønh coâng taùc xaõ hoäi noùi rieâng vaø noùi chung cho söï coâng nhaän veà maët quoác gia ngaønh coâng taùc xaõ hoäi nhö laø moät ngheà chuyeân moân nhö nhöõng ngheà khaùc, moät ngheà coù nhöõng ñaëc thuø rieâng bieät, phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh vaên hoaù, xaõ hoäi vaø chính trò cuûa Vieät Nam hôn. Toâi xin long troïng tuyeân boá khai maïc Hoäi thaûo vaø nhaân dòp cuoái naêm, saép böôùc qua naêm môùi cuûa theá kyû môùi, chuùng toâi xin chuùc quyù vò nhieàu söùc khoûe vaø haïnh phuùc. Chuùc Hoäi thaûo thaønh coâng toát ñeïp.

11

BAØI PHAÙT BIEÅU CUÛA OÂNG ÑOÃ VAÊN CHÖØNG, VUÏ TRÖÔÛNG VUÏ ÑAÏI HOÏC

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO

Sau 8 naêm, hoâm nay chuùng ta coù theå nhìn laïi quyeát ñònh cuûa Boä Giaùo duïc – Ñaøo taïo cho pheùp môû thí ñieåm thaønh laäp ngaønh Phuï Nöõ Hoïc taïi Ñaïi Hoïc Môû – Baùn Coâng TP. HCM (naêm 1992 Boä ñaët thí ñieåm coi ñoù laø nhaùnh chung cuûa ngaønh XHH). Ñaây laø moät vieäc môùi meû maø Ñaïi hoïc Môû – Baùn Coâng ñi tieân phong vaø sau 8 naêm hoaït ñoäng ñaõ ñaït ñöôïc nhieàu thaønh coâng ñaùng khích leä. Tröôùc heát phaûi thaáy raèng lónh vöïc coâng taùc xaõ hoäi trong nhieàu naêm tröôùc ñaây chöa ñöôïc quan taâm ñaày ñuû ôû VN nhaát laø trong lónh vöïc ñaøo taïo. Sau khi thaønh laäp toå chöùc ñaøo taïo ngaønh naày Ñaïi hoïc Môû – Baùn Coâng TP. HCM, Boä ñaõ môû tieáp ôû Ñaïi hoïc Khoa hoïc – Xaõ hoäi vaø Nhaân Vaên taïi Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi vaø gaàn ñaây ñaõ naâng caáp tröôøng Trung hoïc leân tröôøng Cao Ñaúng Lao ñoäng Xaõ hoäi thuoäc Boä Lao ñoäng – Thöông Binh vaø Xaõ hoäi.

Nhìn laïi lòch söû Vieät Nam chuùng ta thaáy coù nhöõng neùt ñaëc thuø cuûa ñaát nöôùc chuùng ta. Chuùng ta raát töï haøo veà truyeàn thoáng “Con Roàng Chaùu Tieân” cuûa Vieät Nam, nghóa ñoàng baøo ruoät thòt, truyeàn thoáng toát ñeïp trong ca dao Vieät Nam “Baàu ôi thöông laáy bí cuøng. Tuy raèng khaùc gioáng nhöng chung moät giaøn”, nhöõng caâu noùi nhö laø “Thöông ngöôøi nhö theå thöông thaân”, “Uoáng nöôùc nhôù nguoàn”, “Laù laønh ñuøm laù raùch”… Töø laâu ñaõ trôû thaønh phöông chaâm xöû theá vaø quan nieäm soáng ngöôøi Vieät Nam chuùng ta.

Trong ñieàu kieän môùi, nhaát laø trong hoaøn caûnh phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc, chuùng ta caàn phaûi tieáp tuïc phaùt huy truyeàn thoáng toát ñeïp naøy vaø coøn phaûi laøm toát hôn nöõa nhöõng gì maø oâng cha ta ñaõ laøm tröôùc ñaây. Töø sau Caùch maïng Thaùng 8 cho ñeán nay, nhaø nöôùc Vieät Nam ñaõ hình thaønh raát nhieàu cô sôû xaõ hoäi. Ñeå laøm ñöôïc coâng taùc naøy ngoaøi vieäc quaûn lyù nhaø nöôùc töùc laø ñeà ra chuû tröông chính saùch vaø kieåm tra vieäc thöïc hieän thì nhaø nöôùc ta raát caàn moät ñoäi nguõ caùn boä coù chuyeân moân, coù naêng löïc thöïc hieän. Nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc naøy raát caàn cho xaõ hoäi vì ngoaøi kieán thöùc khoa hoïc hoï coøn coù caû moät taám loøng. Ñoàng chí Hieäu Tröôûng Ñaïi hoïc Môû – Baùn Coâng coù noùi laø chuùng ta ñaõ ñaøo taïo hôn 1.000 caùn boä trong laõnh vöïc naøy, thaät ra con soá naøy coøn raát laø nhoû beù so vôùi nhu caàu xaõ hoäi hieän nay, cho neân vieäc môû roäng ñaøo taïo vaø nghieân cöùu khoa hoïc trong caùc ñaïi hoïc laø nhu caàu caáp thieát nhaát hieän nay.

Theo quy ñònh hieän haønh, hieän nay, vieäc môû roäng ñaøo taïo laø do Boä tröôûng Boä Giaùo duïc quyeát ñònh, coøn caùc chuyeân ngaønh thì do Hieäu tröôûng caùc tröôøng quyeát ñònh. Caên cöù vaøo nhu caàu cuûa xaõ hoäi, chuùng toâi cho raèng chuùng ta saép böôùc vaøo theá kyû 21 thì vieäc hoäi nhaäp vaøo ñaïi hoïc theá giôùi laø nhu caàu khaùch quan maø chuùng ta caàn phaûi thöïc hieän. Chuùng toâi cho raèng vieäc môû ngaønh ñaøo taïo veà Coâng taùc Xaõ hoäi trong caùc tröôøng ñaïi hoïc hieän nay laø moät nhu caàu caàn thieát. Nhöng ñeå laøm ñöôïc vieäc naøy thì chuùng ta phaûi traû lôøi ñöôïc nhöõng caâu hoûi raát cô baûn maø Thuû töôùng

12

Phaïm Vaên Ñoàng ñaõ neâu cho caùc tröôøng ñaïi hoïc. Boán caâu hoûi tuy raát ngaén nhöng raát saâu saéc ñoù laø:

“ Daïy ai? Daïy caùi gì? Daïy nhö theá naøo vaø Daïy ñeå laøm gì? “

Boán caâu hoûi naøy, chuùng ta phaûi traû lôøi ñöôïc tröôùc khi chuùng ta baøn ñeán vieäc môû ngaønh ñaøo taïo môùi trong heä thoáng giaùo duïc taïi Vieät Nam.

YÙ kieán cuûa caùc baïn ñoàng nghieäp ôû nöôùc ngoaøi taïi cuoäc hoäi thaûo naøy seõ giuùp chuùng ta coù theâm kieán thöùc vaø nhaän thöùc ñaày ñuû hôn ñeå nhanh choùng thöïc hieân nhöõng vieäc caàn thieát, ñöa ngaønh Coâng taùc xaõ hoäi chính thöùc vaøo danh muïc ngaønh ngheà ñaøo taïo taïi VN. Treân cô sôû naày hoäi thaûo chuùng ta phaûi baøn baïc, trao ñoåi nhöõng kinh nghieäm maø chuùng ta ñaõ tích luõy trong maáy naêm qua vaø kinh nghieäm cuûa baïn beø quoác teá ñeå tieáp tuïc hoaøn chænh muïc tieâu ñaøo taïo; sau ñoù baøn chöông trình, noäi dung vaø phöông phaùp ñaøo taïo. Caàn phaûi nghó ñeán moái quan heä giöõa ñaøo taïo vaø vieäc laøm, kinh nghieäm cho thaáy ñaàu ra chính laø vaán ñeà quyeát ñònh môû roäng quy moâ vaø chaát löôïng ñaøo taïo. Vôùi vieäc laøm nhö theá, chuùng ta coù theå khaéc phuïc nhöõng nhöôïc ñieåm maø Unesco ñaõ toång keát hoaït ñoäng giaùo duïc ñaøo taïo noùi chung treân theá giôùi laø “giaùo duïc taùch rôøi vôùi cuoäc soáng”.

Chuùng toâi hy voïng raèng chuùng ta seõ cuøng nhau laøm vieäc ñeå coù theå kieán nghò ñeå ñöa danh muïc chính thöùc vaøo ngaønh CTXH. Vôùi tö caùch laø Vuï quaûn lyù caùc tröôøng Ñaïi hoïc vaø Cao ñaúng, chuùng toâi xin höùa laø seõ cuøng vôùi nhaø tröôøng vôùi caùc boä coù lieân quan vaø caùc ngaønh höõu quan baøn vieäc naøy thaät cuï theå.

Tuy nhieân chuùng ta cuõng phaûi thaáy raèng ñaây laø lónh vöïc ñaøo taïo khoa hoïc lieân ngaønh raát khoù khaên. Thôøi gian ñaøo taïo ôû ñaïi hoïc giôùi haïn trong voøng 4 naêm, vì vaäy chuùng ta phaûi thieát keá chöông trình ñaøo taïo cho phuø hôïp, vì hieän nay chöông trình ñaøo taïo cuûa Ñaïi hoïc Môû – Baùn coâng laø vaán ñeà coøn phaûi baøn tieáp. Laøm sao chuùng ta cung caáp cho caùc cöû nhaân trong laõnh vöïc naøy coù nhöõng tieàm löïc ñeå hoï coù theå töï hoïc ñeå phaùt trieån, töï hoaøn thieän mình. So vôùi chöông trình ñaøo taïo cöû nhaân 4 naêm ôû caùc nöôùc thì chöông trình cuûa ta coù quaù nhieàu moân hoïc, ñeå khaéc phuïc moät ñieàu cô baûn maø nghò quyeát TW2 ñaõ neâu moät caùch daân daõ laø khaéc phuïc tình traïng “vöøa thöøa, vöøa thieáu” trong chöông trình ñaøo taïo ñaïi hoïc cuûa ta.

Chuùng toâi nghó raèng chuùng ta coù raát nhieàu thuaän lôïi vì trong quaù trình hoäi nhaäp chuùng ta coù raát nhieàu thoâng tin töø caùc nöôùc xung quanh vaø beø baïn treân theá giôùi. Chuùng toâi tin raèng vôùi kinh nghieäm tích luõy cuûa Ñaïi hoïc Môû – Baùn coâng vaø cuûa baïn beø caùc nöôùc chuùng ta seõ xaây döïng moät ngaønh khoa hoïc ñaày tính nhaân vaên, phuïc vuï thieát thöïc cho nhaân daân vaø ñaát nöôùc chuùng ta…”

13

ÑAØO TAÏO VAØ NGHIEÂN CÖÙU COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI TAÏI KHOA PHUÏ NÖÕ HOÏC –

ÑAÏI HOÏC MÔÛ BAÙN COÂNG THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH

TS. Thaùi Thò Ngoïc Dö Tröôûng khoa Phuï Nöõ hoïc

Ñaïi Hoïc Môû-Baùn Coâng TP. HCM

1. Moät söï keát hôïp lieân ngaønh phuø hôïp vôùi xu theá phaùt trieån cuûa caùc ngaønh khoa hoïc xaõ hoäi vaø ñaùp öùng nhu caàu cuûa thöïc teá Vieät Nam.

Trong chieàu höôùng phaùt trieån caùc ngaønh môùi veà khoa hoïc xaõ hoäi vaø nhaân vaên taïi Ñaïi hoïc Môû – Baùn Coâng TP.HCM, luùc aáy coøn laø Vieän Ñaïi hoïc môû roäng, khoa Phuï Nöõ Hoïc ñaõ ñöôïc thaønh laäp vaøo thaùng 4 naêm 1992 theo quyeát ñònh soá 125/QÑ do Vieän tröôûng Vieän Ñaøo taïo môû roäng kyù ngaøy 29 thaùng 4 naêm 1992. Khoa Phuï Nöõ Hoïc ñaøo taïo sinh vieân theo chöông trình Cöû nhaân Xaõ hoäi hoïc, chuyeân ngaønh Phuï Nöõ Hoïc, heä taäp trung daøi haïn 4 naêm. Khoùa ñaàu tieân khai giaûng vaøo thaùng 10 naêm 1992 vôùi 45 sinh vieân. Ngay töø ñaàu, caùc giaûng vieân chòu traùch nhieäm xaây döïng chöông trình ñaøo taïo ñaõ choïn con ñöôøng keát hôïp phuï nöõ hoïc vôùi xaõ hoäi hoïc vaø coâng taùc xaõ hoäi.

Moät caâu hoûi thöôøng ñöôïc caùc khaùch nöôùc ngoaøi ñaët ra khi ñeán thaêm Khoa Phuï Nöõ Hoïc, nhaát laø nhöõng ngöôøi trong ngaønh coâng taùc xaõ hoäi laø: taïi sao laïi môû ngaønh CTXH trong Khoa Phuï Nöõ Hoïc? Xin traû lôøi raèng xuaát phaùt ñieåm laø moät söï hoäi tuï cuûa nhieàu saùng kieán töø cô sôû, moät söï tình côø ñaày may maén taïo ñieàu kieän cho caùc tieàm löïc ñaõ ñöôïc nuoâi döôõng hoøa nhaäp vaøo moâi tröôøng ñaïi hoïc. Ñoù laø:

Saùng kieán laäp ngaønh phuï nöõ hoïc cuûa laõnh ñaïo tröôøng. Saùng kieán naøy hoaøn toaøn ñi ñuùng xu theá phaùt trieån cuûa moät ngaønh hoïc môùi laø giôùi vaø phaùt trieån. Taïi Vieät Nam, nhöõng naêm 90 laø thôøi gian caùc toå chöùc vì söï tieán boä cuûa phuï nöõ vaø vì bình ñaúng giôùi nhö UÛy ban quoác gia vì söï tieán boä cuûa phuï nöõ, Hoäi Lieân hieäp Phuï nöõ Vieät Nam ñang trieån khai caùc hoaït ñoäng chuaån bò cho hoäi nghò theá giôùi veà phuï nöõ seõ toå chöùc vaøo naêm 1995 taïi Baéc Kinh.

Saùng kieán keát hôïp phuï nöõ hoïc (PNH) vaø coâng taùc xaõ hoäi (CTXH) trong vieãn caûnh ñaåy maïnh caùc ngaønh khoa hoïc xaõ hoäi öùng duïng xuaát phaùt töø nhöõng giaûng vieân ñöôïc nhaø tröôøng giao nhieäm vuï xaây döïng chöông trình ñaøo taïo. Söï keát hôïp naøy döïa treân cô sôû lyù luaän raèng tieáp caän lieân ngaønh laø höôùng ñi caàn thieát ñeå taêng cöôøng hieäu quaû cuûa caùc ngaønh khoa hoïc ñoái vôùi vieäc giaûi quyeát caùc vaán ñeà trong thöïc teá vì moät hieän töôïng xaõ hoäi hay töï nhieân khoâng bao giôø laø moät hieän töôïng rieâng leû maø chòu taùc ñoäng cuûa nhieàu yeáu toá, nhöõng yeáu toá naøy coù theå laø ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa caùc ñôn ngaønh.

14

Saùng kieán naøy cuõng döïa treân caùc tieàm löïc ñaõ ñöôïc nuoâi döôõng: phoøng Nghieân cöùu Coâng taùc Xaõ hoäi, löïc löôïng xaõ hoäi hoïc ñöôïc ñaøo taïo chính qui, nhöõng trí thöùc, nhöõng nhaø hoaït ñoäng xaõ hoäi ñaõ coù quaù trình daán thaân cho söï nghieäp bình ñaúng giôùi.

Nhu caàu nhaân vieân CTXH gia taêng trong boái caûnh xaõ hoäi ñoâ thò thôøi môû cöûa ngaøy caøng phaûi ñoái dieän vôùi nhöõng vaán ñeà xaõ hoäi caáp baùch, gaây toån haïi cho cuoäc soáng bình an, laønh maïnh cuûa ngöôøi daân. Vì vaäy, nhieàu cô quan, toå chöùc xaõ hoäi ñaõ uûng hoä chöông trình ñaøo taïo nhaân vieân xaõ hoäi chuyeân nghieäp.

2. Chöông trình ñaøo taïo CTXH taïi Khoa PNH

Xeùt veà caáp ñaøo taïo, chöông trình CTXH taïi Khoa PNH laø moät böôùc tieán so vôùi ñaøo taïo CTXH tröôùc 1975: ñoù laø moät chöông trình ñaïi hoïc hoaøn chænh, coù thôøi löôïng lôùn hôn ñeå coù theå trang bò cho sinh vieân nhöõng kieán thöùc cô baûn veà khoa hoïc xaõ hoäi, taâm lyù hoïc, phaùt trieån hoïc laøm neàn taûng kieán thöùc cho moät chuyeân vieân veà coâng taùc xaõ hoäi vaø phaùt trieån coäng ñoàng, giuùp cho hoï coù moät caùch tieáp caän roäng hôn vaø coù tính lieân ngaønh, thaáy roõ moái töông quan laãn nhau giöõa caùc ngaønh hoïc vaø xaùc ñònh roõ hôn vò trí cuûa ngaønh CTXH. Ñieàu naøy thaät caàn thieát cho quan ñieåm ngheà nghieäp cuûa nhaân vieân xaõ hoäi: töï haøo veà ngaønh ngheà cuûa mình nhöng ñoàng thôøi khieâm toán bieát raèng ngheà CTXH caøng phaùt huy taùc duïng neáu noù caøng lieân keát vôùi caùc ngaønh khoa hoïc xaõ hoäi, moâi tröôøng, vaên hoùa.

Vieäc lieân keát caùc thaønh phaàn chính veà xaõ hoäi hoïc, PNH vaø CTXH trong moät chöông trình cöû nhaân phuø hôïp vôùi phöông chaâm ñaøo taïo maø ngaønh giaùo duïc ñaïi hoïc ñaõ ñeà ra laø ñaøo taïo theo dieän roäng coù chuyeân moân hoùa hôïp lyù. Quan nieäm ñaøo taïo naøy giuùp sinh vieân thích nghi vôùi boái caûnh thò tröôøng lao ñoäng ñoøi hoûi kieán thöùc lieân ngaønh, deã thích nghi vôùi nhieàu loaïi coâng vieäc. Ñoàng thôøi sinh vieân coù moät chuyeân moân heïp hôn veà lyù thuyeát keát hôïp vôùi kyõ naêng thöïc haønh.

Khoa PNH ñaõ choïn moät laõnh vöïc khoù laø tìm hieåu con ngöôøi ñeå laøm vieäc vôùi con ngöôøi trong taát caû söï ña daïng cuûa hoï. Chuùng ta ñang noùi ñeán phaùt huy nguoàn nhaân löïc, vaäy nghieân cöùu vaø giaûng daïy veà nhöõng vaán ñeà bình ñaúng giôùi, veà taêng quyeàn löïc cho nhöõng nhoùm daân cö bò thieät thoøi cuõng ñi vaøo höôùng phaùt huy nguoàn nhaân löïc.

− Treân neàn taûng chung laø höôùng moïi hoaït ñoäng tieán ñeán coâng baèng, PNH vôùi troïng taâm laø bình ñaúng giôùi cuøng coù chung caùc moái quan taâm vôùi CTXH: choáng ngheøo ñoùi (chuû ñeà quan troïng haøng ñaàu cuûa chöông trình haønh ñoäng Baéc Kinh), taêng cöôøng naêng löïc vaø quyeàn cuûa phuï nöõ ngheøo, treû em ... Coù kieán thöùc CTXH, ngöôøi hoïc PNH ñöôïc trang bò nhöõng kyõ naêng laøm vieäc vôùi phuï nöõ, coäng ñoàng; coù kieán thöùc PNH, ngöôøi hoïc CTXH hieåu roõ hôn nhöõng ñaëc ñieåm cuûa moät ñoái töôïng maø mình phuïc vuï laø phuï nöõ. Quan troïng hôn nöõa laø hieåu caùch ñaët vaán ñeà bình ñaúng giôùi, tieán ñeán xaây döïng moái quan heä bình ñaúng, hôïp taùc giöõa nam giôùi vaø nöõ giôùi, töø ñoù nhaân vieân xaõ hoäi seõ coù nhöõng hoaït ñoäng phong phuù hôn cho nam giôùi vaø nöõ giôùi trong coäng ñoàng.

− CTXH khoâng chæ hoã trôï nhöõng ngöôøi bò toån thöông giaûi quyeát vaán ñeà maø coøn coù troïng taâm phaùt trieån: phaùt trieån xaõ hoäi, phaùt trieån coäâng ñoàng --> môû roäng phaïm vi hoaït ñoäng cuûa nhaân vieân xaõ hoäi nhö laø moät taùc vieân phaùt trieån ñeán caùc laõnh vöïc môùi nhö: coäng ñoàng tham gia phaùt trieån ñoâ thò, baûo veä moâi tröôøng, giaùo duïc moâi tröôøng...

15

− CTXH caøng taêng theâm giaù trò vaø hieäu quaû khi coù söï lieân keát vôùi caùc hoaït ñoäng phaùt trieån khaùc: cuøng moät taàm nhìn taêng cöôøng naêng löïc cho moïi thaønh phaàn trong xaõ hoäi, xem caùc thaønh phaàn daân cö ña daïng aáy laø trung taâm cuûa caùc hoaït ñoäng phaùt trieån, CTXH hoïc hoûi chuyeân moân cuûa caùc ngaønh khaùc vaø ñoàng thôøi cung caáp nhöõng kyõ naêng laøm vieäc vôùi caùc thaønh phaàn khaùc nhau trong daân cö: kyõ naêng truyeàn thoâng caàn thieát cho moïi ngöôøi, kyõ naêng thuyeát phuïc, thöông löôïng khi laøm vieäc vôùi chính quyeàn, kyõ naêng hoã trôï, toå chöùc, taêng cöôøng naêng löïc cho caùc thaønh phaàn gaëp khoù khaên...

Chöông trình ñaøo taïo taïi Khoa PNH daønh moät tyû leä thôøi gian quan troïng cho CTXH.

Ñeå ñaùp öùng caùc muïc tieâu treân, chöông trình ñaøo taïo cuûa Khoa Phuï Nöõ Hoïc bao goàm taát caû laø 225 ñôn vò hoïc trình (ÑVHT), ñöôïc chia laøm 2 phaàn:

- Phaàn giaùo duïc ñaïi hoïc ñaïi cöông : 91 ÑVHT

- Phaàn giaùo duïc chuyeân ngaønh : 134 ÑVHT

Ngoaøi nhöõng moân hoïc veà khoa hoïc töï nhieân, khoa hoïc xaõ hoäi vaø nhaân vaên, chöông trình ñöôïc caáu truùc theo 5 laõnh vöïc chuyeân moân : coâng taùc xaõ hoäi, phuï nöõ hoïc, söùc khoûe, xaõ hoäi hoïc vaø taâm lyù hoïc.

1. Coâng taùc xaõ hoäi: 34 ÑVHT (chieám 28,5% phaàn chuyeân ngaønh), goàm caùc moân hoïc: An sinh xaõ hoäi, An sinh nhi ñoàng vaø gia ñình, coâng taùc xaõ hoäi, phaùt trieån coäng ñoàng, quaûn trò trong coâng taùc xaõ hoäi, quaûn lyù döï aùn, coâng taùc tham vaán vaø thöïc haønh taïi cô sôû.

2. Phuï nöõ hoïc: 19 ÑVHT (chieám 16% phaàn chuyeân ngaønh), goàm caùc moân hoïc: Phuï nöõ hoïc nhaäp moân, phuï nöõ vaø phaùp cheá xaõ hoäi, phuï nöõ vaø vieäc laøm, phuï nöõ Vieät Nam trong vaên hoïc, truyeàn thoáng phuï nöõ Vieät Nam, phong traøo phuï nöõ treân theá giôùi.

3. Söùc khoûe: 14 ÑVHT (chieám 12% phaàn chuyeân ngaønh) goàm caùc moân hoïc: Chaêm soùc söùc khoûe ban ñaàu, söùc khoûe gia ñình, giaùo duïc söùc khoûe vaø söùc khoûe taâm thaàn.

4. Xaõ hoäi hoïc: 18 ÑVHT (chieám 15% phaàn chuyeân ngaønh) goàm caùc moân: Phöông phaùp nghieân cöùu xaõ hoäi hoïc, xaõ hoäi hoïc truyeàn thoâng ñaïi chuùng, xaõ hoäi hoïc gia ñình, xaõ hoäi hoïc phaùt trieån, xaõ hoäi hoïc noâng thoân vaø ñoâ thò, xaõ hoäi hoïc söùc khoûe (chöa keå moân xaõ hoäi hoïc nhaäp moân ôû phaàn ñaïi cöông).

5. Taâm lyù hoïc: 7 ÑVHT (chieám 5,8 % phaàn chuyeân ngaønh) goàm caùc moân: Taâm lyù haønh vi, taâm lyù löùa tuoåi vaø taâm lyù giôùi tính (chöa keå moân khoa hoïc giao tieáp trong phaàn ñaïi cöông)

Khoa PNH raát chuù troïng thöïc taäp, mong muoán tieán ñeán moät moâ hình ñaøo taïo xen keõ giöõa lyù thuyeát vaø thöïc haønh hoaøn chænh hôn hieän nay.

Moät trong nhöõng troïng taâm ñaøo taïo CTXH laø naâng cao söï hieåu bieát vaø thaâm nhaäp thöïc teá cuûa Vieät Nam. Caùc giaûng vieân ñaõ coù nhieàu noã löïc “Vieät Nam hoùa” caùc giaùo trình veà coâng taùc xaõ hoäi, tieán haønh nghieân cöùu ñeå laøm roõ hôn nhöõng neùt ñaëc thuø cuûa boái caûnh vaên hoùa-xaõ hoäi Vieät Nam. Do ñoù, moät maët, Khoa ñaõ môû roäng hôïp taùc ñeå hoïc hoûi, tieáp caän nhöõng xu höôùng phaùt trieån môùi cuûa ñaøo taïo CTXH treân theá giôùi, moät maët khoâng ngöøng suy nghó veà moät phöông thöùc hoøa nhaäp nhöõng kieán thöùc môùi meû naøy vaøo boái caûnh VN, luoân tö vaán veà nhöõng ñieàu thích hôïp

16

hay khoâng thích hôïp vôùi ñaëc ñieåm kinh teá-vaên hoùa-xaõ hoäi cuûa VN. Caùc giaûng vieân ñaõ tích luõy, thu thaäp ñöôïc nhieàu tröôøng hôïp ñieån cöùu töø coâng taùc thöïc taäp vaø ñaõ hoaøn thaønh moät taäp taøi lieäu veà caùc tröôøng hôïp ñieån cöùu lieân quan ñeán treû em, gia ñình. Moät böôùc phaùt trieån môùi trong naêm 2000: Khoa Phuï Nöõ hoïc ñaõ xaây döïng ba chuyeân ngaønh ñaøo taïo: Giôùi vaø phaùt trieån, Xaõ hoäi hoïc öùng duïng vaø Coâng taùc xaõ hoäi. Chöông trình ñaõ ñöôïc Ban Giaùm hieäu chaáp thuaän vaø seõ baét ñaàu aùp duïng cho caùc khoùa sinh vieân töø 1999 trôû ñi. Nhö vaäy, khi leân naêm thöù ba, ñeán giai ñoaïn chuyeân ngaønh, sinh vieân coù theå choïn moät trong ba chuyeân ngaønh, trong ñoù coù coâng taùc xaõ hoäi. Nhôø xaây döïng chöông trình chuyeân ngaønh, noäi dung cuûa töøng chuyeân ngaønh ñöôïc taêng cöôøng. Chöông trình cuûa chuyeân ngaønh CTXH ñöôïc taêng cöôøng phaàn thöïc taäp vaø caùc noäi dung lieân quan ñeán treû em, ñeán tham vaán.

3. Keát quaû ñaøo taïo

Khoùa ñaàu tieân khai giaûng vaøo thaùng 10 naêm 1992 vôùi 45 sinh vieân. Ñeán naêm 1999, Khoa Phuï Nöõ Hoïc ñaõ toå chöùc ñöôïc 8 khoùa hoïc vôùi toång coäng soá sinh vieân ñöôïc tuyeån vaøo laø 1.143 sinh vieân, ñang chuaån bò tuyeån sinh khoùa hoïc thöù 9 (2000 – 2004). Ñaõ coù 176 sinh vieân toát nghieäp (25% so vôùi soá tuyeån vaøo). Haøng naêm, Khoa Phuï nöõ hoïc tuyeån sinh vôùi soá löôïng trung bình laø 80 – 100 sinh vieân/ naêm, naêm cao nhaát ñöôïc 250 sinh vieân (khoùa 1993 – 1997). Toång soá sinh vieân hieän ñang hoïc heä cöû nhaân laø 433 sinh vieân cuûa caùc khoùa hoïc töø 1996 ñeán 1999.

Khoa Phuï Nöõ Hoïc ñaõ hôïp taùc vôùi Hoäi Lieân Hieäp Phuï Nöõ TP. HCM vaø tröôøng Caùn boä phuï nöõ Trung öông 2 ñaøo taïo cöû nhaân cho caùn boä cuûa caùc caáp hoäi LHPN. Tröôøng Caùn boä phuï nöõ trung öông 2 ñaõ phoái hôïp toå chöùc hai khoùa ñaøo taïo cöû nhaân cho caùn boä hoäi LHPN caùc tænh phía Nam, töø Ñaø Naüng ñeán Caø Mau. Ñeán nay ñaõ coù moät khoùa toát nghieäp vôùi 38 chò, khoùa thöù hai vôùi 51 chò ñang hoïc naêm thöù tö.

Ngoaøi ra, Khoa Phuï Nöõ Hoïc coøn lieân keát vôùi caùc Boä, Sôû, ban ngaønh vaø ñoaøn theå (nhö Boä, Sôû LÑ TB-XH, Hoäi Lieân Hieäp Phuï Nöõ, Ñoaøn Thanh Nieân, Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû, caùc toå chöùc xaõ hoäi quoác teá...) ñeå toå chöùc nhöõng khoùa hoïc ngaén haïn, tham gia nghieân cöùu, ñaùnh giaù caùc döï aùn, vieát giaùo trình, vieát saùch tham khaûo vaø dòch caùc taøi lieäu nöôùc ngoaøi.

Coù 16 sinh vieân toát nghieäp chuyeân ngaønh Phuï Nöõ Hoïc cuûa Khoa ñaõ ñöôïc hoïc boång hoïc cao hoïc veà giôùi, coâng taùc xaõ hoäi, qui hoaïch ñoâ thò taïi Haø Lan, Anh, Thuïy Ñieån vaø Phi-lip-pin. Trong soá ñoù, ba ngöôøi ñaõ toát nghieäp thaïc só vaø ñaõ trôû veà coâng taùc taïi Thaønh Phoá Hoà Chí Minh vaø Caàn Thô, moät soá khaùc ñang chuaån bò trình luaän aùn thaïc só.

Veà ñoäi nguõ giaûng vieân: coù 40 giaûng vieân thöôøng xuyeân giaûng daïy cho Khoa Phuï Nöõ Hoïc trong nhieàu naêm qua. Phaàn lôùn caùc caùc giaûng vieân ñeàu coù hoïc vò thaïc só vaø tieán só ñöôïc ñaøo taïo töø nghieàu nguoàn. Ngoaøi ra coøn coù 20 anh chò em caùn söï xaõ hoäi ñang laøm vieäc taïi caùc cô sôû xaõ hoäi tham gia kieåm huaán, höôùng daãn sinh vieân ñeán thöïc taäp thöôøng xuyeân.

Vôùi söï hoã trôï kinh phí cuûa caùc toå chöùc phi chính phuû, trong ñoù Quyõ Cöùu trôï Treû em cuûa Thuïy Ñieån ñaõ lieân tuïc hoã trôï trong nhieàu naêm, Khoa Phuï Nöõ Hoïc ñaõ vieát vaø in aán ñöôïc 50 ñaàu saùch,

17

trong ñoù phaàn lôùn laø caùc giaùo trình veà CTXH ñeå sinh vieân coù taøi lieäu hoïc taäp baèng tieáng Vieät. Caùc coâng trình nghieân cöùu cuõng ñöôïc phaùt haønh. Khoâng nhöõng sinh vieân khoa PNH söû duïng maø saùch ñaõ ñöôïc nhöõng ngöôøi trong ngaønh, sinh vieân caùc tröôøng khaùc söû duïng roäng raõi. Ñieàu naøy ñaõ khích leä chuùng toâi raát nhieàu.

Khoa ñöôïc trang bò moät tuû saùch chuyeân moân vôùi caùc saùch môùi vaø nhieàu taøi lieäu, keát quaû nghieân cöùu veà caùc vaán ñeà giôùi, coâng taùc xaõ hoäi, xaõ hoäi hoïc, ñöôïc caùc giaûng vieân, sinh vieân vaø keå caû caùc nhaø nghieân cöùu, toå chöùc beân ngoaøi ñeán tham khaûo.

Vieäc laøm cho sinh vieân toát nghieäp:

Ñoái vôùi nhöõng sinh vieân ñaõ laøm vieäc trong khi ñi hoïc thì sau khi toát nghieäp hoï vaãn tieáp tuïc coâng taùc ôû ñôn vò cuõ. Nhöõng sinh vieân naøy ñeàu xaùc nhaän laø kieán thöùc vaø kyõ naêng hoïc ñöôïc ôû tröôøng ñaõ giuùp hoï ñaït raát nhieàu tieán boä trong coâng vieäc. Ñieàu maø sinh vieân taâm ñaéc laø hoï ñaõ thay ñoåi caùch tieáp caän caùc vaán ñeà, caùch nhìn nhaän ñoái töôïng maø hoï phuïc vuï theo höôùng thaáy roõ hôn tieàm naêng cuûa hoï vaø hieåu theá naøo laø phaùt trieån vì con ngöôøi.

Ñoái vôùi nhöõng sinh vieân treû, moät soá ñaõ tìm ñöôïc vieäc laøm ngay trong nhöõng döï aùn do Khoa PNH quaûn lyù thoâng qua nhöõng hôïp ñoàng hôïp taùc nhö döï aùn taùi hoøa nhaäp treû coù vi phaïm phaùp luaät vaøo coäng ñoàng, coâng taùc xaõ hoäi hoïc ñöôøng, phaùt trieån coäng ñoàng ôû Phöôøng 12, Phöôøng 15 - Q. Bình Thaïnh, choáng baïo haønh phuï nöõ ôû Phöôøng Coâ Giang – Quaän 1, giaùo duïc moâi tröôøng trong tröôøng hoïc thuoäc döï aùn “Laøm saïch Keânh Taân Hoùa – Loø Goám vaø naâng caáp ñoâ thò”... Sinh vieân toát nghieäp cuõng ñöôïc caùc cô quan veà phaùt trieån xaõ hoäi, döï aùn phaùt trieån coäng ñoàng, caùc ñoaøn theå xaõ hoäi tuyeån duïng.

Chuùng toâi thieát nghó, neáu ngheà CTXH ñöôïc chính danh, ñöôïc nhaø nöôùc chính thöùc coâng nhaän vaø ghi trong danh muïc ngaønh ngheà thì sinh vieân toát nghieäp seõ coù nhieàu cô hoäi tìm ñöôïc vieäc laøm hôn nöõa.

4. Khoù khaên

ÔÛ ñaây chuùng toâi khoâng ñeà caäp ñeán nhöõng khoù khaên chung cuûa ngöôøi laøm coâng taùc ñaøo taïo. Ngay töø khi thaønh laäp Khoa PNH vaø xaây döïng ngaønh hoïc, chuùng toâi ñaõ yù thöùc raèng ñaây laø moät thöû thaùch maø chuùng toâi töï nguyeän nhaän laáy, vaø nhö vaäy, vôùi söï hoã trôï cuûa nhaø tröôøng, noã löïc töï thaân vaän ñoäng cuûa giaûng vieân laø heát söùc caàn thieát cho söï toàn taïi cuûa khoa PNH vaø cho söï phaùt trieån cuûa ngaønh hoïc PNH, XHH vaø CTXH. Chuùng toâi chæ neâu ra nhöõng khoù khaên maø caùc Boä, ngaønh coù theå giuùp giaûi quyeát ñöôïc.

Khoù khaên chung cho sinh vieân Ñaïi hoïc môû: ñoù laø söï phaân bieät baèng caáp giöõa ñaïi hoïc coâng laäp vaø ngoaøi coâng laäp. Neáu xaõ hoäi coøn phaân bieät thì chuû tröông chính saùch cuûa nhaø nöôùc neân traùnh cuûng coá theâm söï phaân bieät naøy.

Ngaønh CTXH, qua hôn 8 naêm thöû thaùch trong khuoân khoå moät chöông trình ñaøo taïo cöû nhaân ôû ñaïi hoïc, ñaõ chöùng minh ñöôïc lyù do toàn taïi cuûa ngaønh khoa hoïc naøy, thöïc löïc cuûa ñoäi nguõ giaûng

18

vieân coù theå ñaûm ñöông ñöôïc, nhu caàu ñaøo taïo vaø söû duïng cuûa xaõ hoäi ngaøy caøng taêng, nhöng ngaønh CTXH vaãn chöa coù maõ soá ñaøo taïo vaø chöa ñöôïc xem nhö laø moät ngaønh ngheà chuyeân moân. Ñieàu naøy coù haïn cheá vieäc ñaøo taïo vaø tuyeån duïng, vaø do ñoù khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu thöïc teá veà chuyeân moân coâng taùc xaõ hoäi trong nhieàu laõnh vöïc hoaït ñoäng.

5. Ñeà nghò

1. Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo coù nhöõng chính saùch cho sinh vieân toát nghieäp caùc tröôøng ñaïi hoïc ngoaøi coâng laäp ñöôïc höôûng nhöõng cô hoäi bình ñaúng trong hoïc taäp, khoâng bò phaân bieät khi thi tuyeån vaøo cao hoïc, tieán só, hoaëc ôû caùc kyø thi tuyeån ñeå höôûng hoïc boång ñi hoïc nöôùc ngoaøi.

2. Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo thaåm ñònh hoaït ñoäng ñaøo taïo coâng taùc xaõ hoäi cuõng nhö nhu caàu thöïc teá cuûa xaõ hoäi ñeå caáp maõ soá ñaøo taïo cho ngaønh hoïc naøy.

3. Boä Lao ñoäng – Thöông binh vaø Xaõ hoäi xem xeùt uûng hoä söï hình thaønh qui cheá ngheà nghieäp cho nhaân vieân xaõ hoäi. Tröôùc maét, xin kieán nghò Boä thí ñieåm tuyeån duïng nhaân vieân xaõ hoäi cho moät soá hoaït ñoäng hoaëc laõnh vöïc ñang raát caàn chuyeân moân coâng taùc xaõ hoäi.

19

BAØI PHAÙT BIEÅU CUÛA RADDA BARNEN TAÏI HOÄI THAÛO QUOÁC TEÁ VEÀ COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI, KHOA PHUÏ NÖÕ HOÏC,

ÑAÏI HOÏC MÔÛ BAÙN COÂNG TP. HOÀ CHÍ MINH THAÙNG 12 NAÊM 2000

Britta Ostrom

Ñaïi dieän Toå chöùc Cöùu Trôï Treû em Thuïy Ñieån (Radda Barnen) Vuøng Ñoâng Nam AÙ

Xin chaøo möøng quyù vò, Toâi raát haân haïnh ñöôïc Nhaø Tröôøng môøi ñeán phaùt bieåu nhaân danh Radda Barnen, Quyõ Cöùu Trôï Treû Em cuûa Thuïy Ñieån taïi Vieät Nam. Tröôùc heát, Radda Barnen ñaõ hoaït ñoäng tích cöïc qua ñaøo taïo coâng taùc xaõ hoäi naêm 1993 töø khi söï hôïp taùc giöõa Khoa Phuï Nöõ Hoïc vaø Radda Barnen ñöôïc baét ñaàu. Ñoái vôùi Radda Barnen, ñoù laø moät quyeát ñònh mang tính chieán löôïc vì luùc aáy, Khoa Phuï Nöõ Hoïc ñöôïc bieát ñeán nhö laø ñaïi hoïc duy nhaát trong nöôùc ñaõ môû laïi ñaøo taïo coâng taùc xaõ hoäi töø sau khi ñaát nöôùc thoáng nhaát. Luùc ñoù, Radda Barnen nhaän thaáy coù moät nhu caàu to lôùn caàn hoã trôï cho söï phaùt trieån yù töôûng vaø caùc dòch vuï coâng taùc xaõ hoäi vaø cuøng laøm vieäc vôùi cô sôû ñaøo taïo ôû ñaïi hoïc nhö Ñaïi hoïc Môû Baùn coâng TP. Hoà Chí Minh laø moät cô hoäi tuyeät vôøi.

Vieät Nam coù truyeàn thoáng laâu ñôøi giaûi quyeát an sinh xaõ hoäi döïa treân coäng ñoàng vaø treân bình dieän quoác gia. Trong cuoäc soáng laøng xaõ, gia ñình thöôøng ñoùng moät vai troø troïng yeáu. Neáu chuùng ta gaït qua moät beân “caùi laêng kính ngheà nghieäp” vaø nhìn moät caùch toaøn dieän hôn caùc nieàm tin vaø caùc thöïc haønh xaõ hoäi thì ta deã thaáy raèng taïi Vieät Nam luoân coù moät truyeàn thoáng maïnh meõ veà söï hoã trôï phi chính quy cho caùc thaønh vieân coäng ñoàng “thieáu may maén”. Thöïc haønh taïi coäng ñoàng trong nhöõng naêm thaùng xaõ hoäi chuû nghóa cuõng ñaõ cuûng coá theâm yù thöùc taäp theå vaø caùc giaù trò “taäp theå” tieâu bieåu cho xaõ hoäi truyeàn thoáng.

Theo boái caûnh lòch söû, nhöõng böôùc ñaàu ñaøo taïo coâng taùc xaõ hoäi tröôùc naêm 1975 taïi mieàn Nam Vieät Nam ñeàu döïa vaøo Tröôøng Coâng taùc Xaõ hoäi Quoác gia vaø Tröôøng Caritas, taát nhieân ñoù laø nhöõng taøi nguyeân ñaùng giaù trong vieäc ñaøo taïo caùc nhaân vieân xaõ hoäi cho moät xaõ hoäi thôøi ñoù vôùi ñaëc ñieåm cuûa noù laø chieán tranh vaø ñaày bieán ñoäng xaõ hoäi. Nhöõng böôùc ñaàu do caùc nhaân vieân xaõ hoäi ñöôïc ñaøo taïo thöïc hieän laø quy tuï laïi, nhaém ñeán vieäc taùi laäp coâng taùc xaõ hoäi nhö laø moät ngheà nghieäp trong thôøi gian 1990 gaàn ñaây ñöôïc xem laø nhìn xa thaáy roäng vaø coù lôïi ích cho Vieät Nam ngaøy nay vaø nhö theá ñaõ traûi qua moät giai ñoaïn taêng tröôûng nhanh choùng veà kinh teá vaø xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc.

Nhöõng söï kieän gaàn ñaây hôn ñaõ ñöa Vieät Nam gaàn vôùi phaàn coøn laïi cuûa theá giôùi, vôùi ñaø phaùt trieån quoác teá vaø nhöõng böôùc ñaàu ñaõ taïo ra nhöõng taøi nguyeân toát hôn cho nhaän thöùc vaø caùch laøm

20

vieäc vôùi treû em. Trong moái quan heä naøy, Vieät Nam ñaõ ñi ñaàu treân theá giôùi trong vieäc sôùm pheâ chuaån Coâng Öôùc veà Quyeàn treû em vaøo naêm 1990. Tuy nhieân, thöû thaùch cho taát caû chuùng ta laø laøm sao chuùng ta thöïc hieän vaøo thöïc teá yù nghóa vaø tinh thaàn cuûa quyeàn treû em. Moät vieäc ñaõ trôû thaønh hieån nhieân khi ñöông ñaàu vôùi thöû thaùch ñoù laø chuùng ta khoâng theå laøm vieäc vôùi quyeàn treû em maø khoâng coù söï tham gia tröïc tieáp cuûa treû nöõ vaø nam. Treû em hieåu roõ hôn ai heát mình laø gì vaø ñeán luùc chuùng ta thöïc hieän giaù trò cuûa treû nhö nhöõng con ngöôøi ñaày ñuû vaø tröôùc heát laø ñöôïc thoâng tin veà tuoåi thô trong töøng boái caûnh vaø trong töøng quoác gia rieâng bieät. Taïi Vieät Nam baây giôø chuùng ta cuõng coù theå nhaän thaáy coù moät soá aûnh höôûng tieâu cöïc nhö theá naøo qua söï thay ñoåi xaõ hoäi nhanh choùng ñang taùc ñoäng nhieàu hôn ñeán caùc thaønh vieân xaõ hoäi deã bò toån thöông vaø nhöõng ñaùp öùng caáp baùch cuûa coäng ñoàng caàn thieát nhö theá naøo ñeå giuùp nhöõng giaù trò môùi vaø truyeàn thoáng trong söï chaêm soùc taïi coäng ñoàng ñöôïc maïnh vaø phaùt trieån. Chuyeân moân hoùa caùc nhaân vieân theo höôùng hoã trôï vaø bieän hoä cho nhöõng ngöôøi coù nhu caàu ñöôïc baûo veä vaø söï chaêm soùc ñaëc bieät hieän nay ñöôïc thöøa nhaän laø phuø hôïp trong moïi xaõ hoäi. Vaû laïi, söï phaùt trieån coâng taùc xaõ hoäi töø ø moät hoaït ñoäng thöïc thi theo caùc giaù trò nhaân ñaïo ñeán moät ngheà nghieäp döïa treân caùc giaù trò quyeàn con ngöôøi laøm taêng caû hieäu quaû coâng vieäc laãn coâng taùc xaõ hoäi nhö laø moät ngheà nghieäp. Khaép nôi treân theá giôùi, caùc nhaân vieân xaõ hoäi hieän nay ñang laøm vieäc ôû caùc vò trí laäp keá hoaïch vaø quaûn lyù, nhö nhaø nghieân cöùu vaø nhaø ñaøo taïo cuõng laø ñeå thöïc thi caùc döï aùn phaùt trieån. Ñieàu thuù vò laø taïi Vieät Nam treân phaïm vi roäng cuûa söï öùng duïng coâng taùc xaõ hoäi, chuùng ta cuõng coù theå thaáy ñöôïc nhöõng daáu hieäu phaùt trieån höôùng ñeán söï chuyeân bieät hoùa döïa treân söï caàn thieát cuûa cuoäc soáng haèng ngaøy.

Coù theå moät trong nhöõng khía caïnh ñaùng chuù yù hôn heát cuûa coâng vieäc Radda Barnen trong vieäc hoã trôï cho söï phaùt trieån ñaøo taïo coâng taùc xaõ hoäi laø moái töông taùc vôùi caùc cô sôû Vieät Nam nhö Khoa Phuï Nöõ Hoïc, Phoøng Nghieân cöùu, Tö vaán Coâng taùc xaõ hoäi, Trung Taâm Coâng taùc xaõ hoäi, Quyõ Baûo trôï Treû em, Nhoùm Ñaøo taïo Coâng taùc xaõ hoäi taïi Haø Noäi vaø caùc tröôøng Ñoaøn Thanh nieân vaø Caùn boä Phuï nöõ. Ñaëc bieät laø coù söï hoïc hoûi laãn nhau raát lyù thuù giöõa caùc toå chöùc khaùc nhau veà coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam vaø Radda Barnen vui söôùng laøm nhöõng vieäc coù theå ñöôïc nhaèm hoã trôï cho hoaït ñoäng hoïc thuaät naøy vv… Tuy nhieân vì Radda Barnen laø moät toå chöùc quoác teá daân chuû vôùi neàn taûng thöû thaùch cuûa chính caùc coå ñoäng vieân vaø caùc chieán löôïc, chuùng toâi khoâng haún laø moät toå chöùc deã laøm vieäc nhaát vôùi ngöôøi khaùc. Moái quan heä Radda Barnen ñaõ coù vôùi caùc toå chöùc ñoái taùc Vieät Nam nhieàu hôn laø do nhöõng ñoäng löïc ñaëc bieät. Ñoâi khi chuùng toâi ñaáu tranh ñeå hieåu bieát laãn nhau, nhöng töø vieãn caûnh cuûa Radda Barnen, chuùng toâi coù theå noùi laø phaàn lôùn nhöõng kinh nghieäm ñöôïc chia seû cuûa chuùng toâi laø kích thích vaø laø kinh nghieäm hoïc hoûi duy nhaát trong laõnh vöïc coâng taùc xaõ hoäi.

Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, Radda Barnen raát vui möøng tham döï khoâng chæ vaøo söï phaùt trieån coâng taùc xaõ hoäi moät caùch toång quaùt maø coøn vaøo söï phaùt trieån coâng taùc xaõ hoäi ñang daàn daàn coù ñöôïc söï thöøa nhaän treû em nöõ vaø nam nhö laø nhöõng coâng daân vôùi nhöõng nhu caàu vaø quyeàn rieâng bieät cuûa chính hoï. ÔÛ taát caû caùc quoác gia, chuùng toâi caøng ngaøy caøng hoïc hoûi ñöôïc veà nhöõng tinh tuùy cuûa coâng taùc xaõ hoäi vôùi treû em vaø treû em vaø gia ñình. Chuùng toâi caàn tieáp tuïc hoïc vaø tieáp tuïc phoái hôïp nhöõng coá gaéng cuûa chuùng toâi.

21

Lieân quan ñeán nhöõng saùng kieán haønh ñoäng ñaët troïng taâm vaøo treû em vaø gia ñình, Radda Barnen ñaëc bieät vui möøng keát hôïp vôùi hoaït ñoäng baûo veä treû em cuûa Trung Taâm Coâng taùc xaõ hoäi taïi TP. Hoà Chí Minh vaø Tröôøng Caùn boä Phuï nöõ Trung öông taïi Haø Noäi cuõng nhö caùc khía caïnh coâng taùc xaõ hoäi/phaùt trieån coäng ñoàng cuûa coâng taùc vôùi treû em khuyeát taät taïi Vónh Phuùc vaø Tieàn Giang vaø thanh thieáu nieân laøm traùi phaùp luaät treân khaép ñaát nöôùc. Coâng taùc xaõ hoäi taïi tröôøng hoïc hieän ñang ñöôïc trieån khai, nhaän thöùc veà giôùi trong coâng taùc xaõ hoäi vaø quyeàn treû em ñöôïc xem nhö laø neàn taûng cuûa moïi coâng taùc xaõ hoäi lieân quan ñeán treû em.

Hình thöùc hoã trôï cho coâng taùc xaõ hoäi ñöôïc trieån khai bôûi caùc toå chöùc quoác teá taïi Vieät Nam hình nhö raát ña daïng vaø phaàn lôùn chòu aûnh höôûng bôûi hình thöùc quan heä ñoái taùc giöõa toå chöùc quoác teá vaø toå chöùc ñoái taùc Vieät Nam. Caùc loaïi muïc tieâu vaø caùc hoaït ñoäng chuù troïng ñeán söï hôïp taùc taát nhieân cuõng coù moät aûnh höôûng lôùn treân toaøn boä ñaëc tính cuûa söï “lieân keát” khaùc nhau trong laõnh vöïc coâng taùc xaõ hoäi. Toaøn boä caùc muïc tieâu vaø caùc “phöông phaùp luaän” cuûa toå chöùc quoác teá vaø maët “maïnh” cuûa ñoái taùc Vieät Nam laø raát quan troïng. Roõ raøng laø quan heä ñoái taùc toát ñöa ñeán nhöõng keát quaû caàn thieát cho Vieät Nam hieän nay, ñaùng ñöôïc traân troïng cho caû hai beân ñoái taùc ñòa phöông vaø ñoái taùc quoác teá.

Ñoâi khi trong quaù khöù, caùc toå chöùc quoác teá coù veû haøi loøng chuû yeáu laø beân taøi trôï. Roài daàn daàn beân “cho” nöôùc ngoaøi naøy ñaõ khoâng coøn haøi loøng vôùi vai troø thuaàn tuùy taøi trôï vaø nhöõng mong ñôïi cuûa hoï caøng muoán daán thaân vaøo caùc vaán ñeà cuûa döï aùn hieän taïi hôn. Coù nhieàu lyù do cho söï thay ñoåi töøng böôùc vai troø giöõa caùc toå chöùc quoác teá. Moät lyù do ñaùng chuù yù hôn coù theå laø tham gia thaûo luaän veà caùc vaán ñeà hieän taïi caàn giaûi quyeát hoaëc phaùt trieån thay vì chæ chuù troïng ñeán taøi trôï. Moät lyù do khaùc coù theå laø caùc toå chöùc quoác teá treân theá giôùi hieän nay ñeàu caàn ñöôïc taøi trôï nhieàu hôn vaø phaûi chöùng minh theo chöông trình cho vaên phoøng chuû quaûn vaø nhöõng ngöôøi taøi trôï cuûa hoï. Moät lyù do thöù ba ñang ñöôïc theå hieän daàn laø söï nhaän thöùc toát veà caùc vaán ñeà hieän taïi vaø coâng vieäc khoâng chæ caàn coù tính beàn vöõng trong hoaït ñoäng döï aùn maø coøn tính beàn vöõng trong hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc quoác teá nöõa. Neáu caùc cô quan phaùt trieån quoác teá khoâng theå chöùng minh ñöôïc caùi gì hoï ñaõ hoã trôï, hoï bò ñaùnh giaù laø yeáu vaø coù theå nguy hieåm. Nguy hieåm theo nghóa coù theå hoï hoã trôï cho söï hình thaønh moät “thò tröôøng” phaùt trieån, nôi ñoù caùc toå chöùc ñòa phöông gioûi trong vaän ñoäng ñeå ñöôïc taøi trôï trong khi caùc ñoái taùc ñòa phöông laïi gioûi trong coâng vieäc vaø hoï vuoät maát cô hoäi.

Noùi moät caùch toång quaùt, ñuùng hôn trong laõnh vöïc coâng taùc xaõ hoäi, coù moät soá thoâng tin ñöôïc trao ñoåi giöõa caùc ñoái taùc Vieät Nam vaø quoác teá trong luùc hôïp taùc döï aùn. Vieäc naøy daàn daàn taïo thuaän lôïi cho söï minh baïch khoâng chæ cuûa caùc toå chöùc coù lieân quan maø caû coâng vieäc vaø aûnh höôûng treân coäng ñoàng. Theo vieãn caûnh cuûa Radda Barnen, noùi cho ñuùng laø chuùng toâi mong ñôïi söï minh baïch ñoù töø khi baét ñaàu coâng vieäc hôïp taùc cuûa chuùng ta vaø chuùng toâi hy voïng loaïi hôïp taùc ñoù nuoâi döôõng nieàm tin vaø söï hieåu bieát khi maø caû hai beân ñoái taùc ñeàu caûm thaáy coù moät söï trao ñoåi thaúng thaén. Toùm laïi, khoù maø ño löôøng heát moïi thaønh quaû hay thaát baïi cuûa söï hôïp taùc cuûa chuùng ta. Chuùng toâi coù theå seõ phaûi chôø ñôïi “söï theå nghieäm cuûa thôøi gian” nhaèm thaáy roõ taùc

22

ñoäng ñaày ñuû cuûa coâng vieäc cuûa chuùng ta. Tuy nhieân, ñieàu roõ raøng chính yeáu laø nieàm vui to lôùn veà söï phaùt trieån coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam ngaøy nay.

Vaø nhö coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam ñang tieáp tuïc phaùt trieån coù nhöõng caùch tieáp caän khaùc nhau vaø caùc laõnh vöïc chuyeân bieät nhö tö vaán gia ñình, tham vaán HIV/AIDS, coâng taùc xaõ hoäi vôùi ngöôøi nghieän vaø trong khi ñoù vaán ñeà baïo löïc gia ñình hay buoân baùn phuï nöõ cuõng ñang treân ñaø gia taêng. Chuùng toâi muoán nhaân cô hoäi naøy chuùc caùc cô sôû ñaøo taïo coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam vöõng böôùc qua nhöõng thöû thaùch khaùc nhau cuûa söï phaùt trieån coâng taùc xaõ hoäi vaø ñaëc bieät veà vaán ñeà bieän hoä baûo ñaûm cho söï tham gia ñaày ñuû cuûa treû em ôû moïi khía caïnh cuûa coâng taùc xaõ hoäi vaø phaùt trieån coäng ñoàng.

23

LÒCH SÖÛ PHAÙT TRIEÅN VAØ ÑAËC ÑIEÅM COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI ÔÛ VIEÄT NAM NGAØY NAY

Nguyeãn Thò Oanh, Th.s. Phaùt trieån Coäng ñoàng

DAÃN NHAÄP

ÔÛ khaép nôi treân theá giôùi, CTXH chuyeân nghieäp baét ñaàu vôùi hoaït ñoäng nhaân ñaïo. Luùc ñaàu, caùch tieáp caän ñeå giaûi quyeát vaán ñeà tuøy thuoäc vaøo tính chaát cuûa vaán ñeà, vaøo caùch toå chöùc coù thaåm quyeàn nhìn nhaän chuùng vaø taøi nguyeân vaät chaát vaø xaõ hoäi saün coù.

Sau naøy trong giai ñoaïn thöïc daân vaø thöïc daân môùi, CTXH chòu aûnh höôûng maïnh meõ bôûi nhöõng moâ hình töø beân ngoaøi ñöa vaøo. Ñoái vôùi Vieät Nam, baét ñaàu vôùi giai ñoaïn tröôùc thôøi thöïc daân Phaùp ñeå tìm hieåu töøng giai ñoaïn phaùt trieån khaùc nhau cuûa CTXH laø moät ñieàu lyù thuù.

THÔØI KYØ TRÖÔÙC THÔØI THUOÄC ÑÒA PHAÙP (TRÖÔÙC 1862)

Ñieàu lyù thuù vaø caùc vaán ñeà cuûa con ngöôøi khoâng thay ñoåi qua caùc thôøi ñaïi. Tröôùc khi ngöôøi Phaùp ñeán, chính quyeàn thôøi ñoù raát quan taâm ñeán naïn côø baïc, nhaäu nheït, nghieän huùt, söï boùc loät ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi yeáu theá laãn caùc nhu caàu cuûa caùc goùa phuï, treû moà coâi vaø ngöôøi giaø. Theo caùc taøi lieäu söû hoïc, nhaø caàm quyeàn nhaán maïnh raèng trong vieäc tröøng phaït keû phaïm toäi cuõng nhö khi phaân phoái cuûa caûi cho ngöôøi ngheøo ñeàu phaûi baûo ñaûm coâng baèng xaõ hoäi vaø bình ñaúng. Coù nhöõng vaên baûn phaùp lyù quy ñònh soá löôïng luùa ñöôïc phaân phoái cho nhöõng haïng ngöôøi coù nhu caàu khaùc nhau; luùa naøy ñaõ ñöôïc troàng ôû nhöõng coâng thoå, coâng ñieàn daønh cho hoaït ñoäng phuùc lôïi.

Ngöôøi giaøu ñöôïc yeâu caàu ñem ngöôøi ngheøo veà nuoâi ôû nhaø hoï hay ít laém laø phaûi nhöôøng côm seû aùo vôùi hoï. Neáu khoâng thì phaûi phaân phoái gaïo cho ngöôøi ngheøo ñeå hoï töï naáu. Caùc chính saùch caûi taïo ñaõ töøng quan taâm ñeán nhöõng tröôøng hôïp ñaëc bieät. Ví duï neáu moät phaïm nhaân laø con moät vaø phaûi chaêm soùc cha meï thì luaät ñònh raèng hoï phaûi bò leân aùn, pheâ phaùn tröôùc coâng chuùng, noäp phaït roài thaû veà ñeå chaêm soùc cha meï. Töø 1873, Ñaïi Nam Thöïc Luïc chính bieân (ÑNTLCB) ñaõ nhaéc ñeán thuoác phieän tôùi 8 laàn. Nhaø vua ñaõ phaùn raèng “thuoác phieän do ngoaïi phieân cheá ra chuyeån baùn cho nhöõng keû ngu ngoác, ngoan coá, laøm baïi hoaïi nhaân taâm (Minh Meänh thöù 12), “laø baû ñoäc ñaõ maéc khoù boû”. Moïi ngöôøi vi phaïm ñeàu bò nghieâm trò nhö nhau baát keå vò trí xaõ hoäi. “Sinh vieân, trí thöùc maéc phaûi ma tuùy ñöôïc cho moät naêm ñeå phuïc hoài, neáu khoâng, teân cuûa hoï seõ bò xoùa khoûi danh saùch caùc öùng vieân, vaø khoâng ai trong hoï ñöôïc thi cöû”. Ngoaøi ra, theo caùc nhaø nghieân cöùu, ñôøi soáng coäng ñoàng thôøi ñoù raát maïnh meõ trong töï quaûn vaø tình lieân ñôùi giuùp ñôõ laãn nhau. “Phöôøng” (laø ñôn vò haønh chaùnh thaáp nhaát ngaøy nay) baét ñaàu nhö moät toå chöùc hôïp taùc trong ñoù ngöôøi daân giuùp nhau xaây nhaø, chaêm soùc ngöôøi ñau yeáu vaø choân caát ngöôøi cheát (ÑNTLCB). Coäng ñoàng xöa laø moät ñôn vò an sinh xaõ hoäi. Phöôøng ngaøy nay ngoaøi chöùc naêng haønh chaùnh, coøn laø moät ñôn vò xoùa ñoùi giaûm ngheøo, phoøng choáng toäi phaïm, giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi vaø xaây döïng ñôøi soáng coäng ñoàng. Tuy nhieân, chöùc naêng an sinh xaõ hoäi khoâng mang tính luaät ñònh, maø laø töï nguyeän hay theo chæ thò neân hieäu quaû khoâng ñoàng ñeàu.

24

THÔØI THUOÄC ÑÒA PHAÙP (1862 – 1945)

Ngoaøi caùc vaán ñeà xaõ hoäi keå ôû phaàn treân thì coù theâm naïn maïi daâm. Tình hình trôû neân traàm troïng hôn ôû choã vieäc buoân baùn aù phieän trôû thaønh hôïp phaùp maø laø moät ñoäc quyeàn cuûa chính quyeàn Phaùp cuøng vôùi röôïu vaø muoái. Maïi daâm phaùt trieån maïnh ñeå phuïc vuï quaân ñoäi, coâng chöùc Phaùp vaø ngöôøi Vieät Nam phuïc vuï cho hoï. Theo taøi lieäu thôøi ñoù, naïn maïi daâm ñaõ mang tính quoác teá vôùi söï coù maët cuûa caùc coâ gaùi nöôùc ngoaøi (töø Roâ-ma-nia, Hy Laïp vaø caùc nöôùc khaùc thuoäc vuøng BalKan) vaø vaán ñeà phuï nöõ Vieät Nam laáy choàng ngoaïi ñaõ ñöôïc ñeà caäp ñeán (Vöông Hoàng Seån, 1943 – Nguyeãn Khaéc Vieän, 1967).

Tuy nhieân, caùc vaán ñeà treân khoâng phaûi laø moái quan taâm cuûa nhaø caàm quyeàn Phaùp hoài ñoù. Thay vaøo ñoù, laø caùc moâ hình chaêm soùc taäp trung nhö vieän moà coâi, vieän döôõng laõo daønh cho ngöôøi giaø vaø ngöôøi khuyeát taät ñöôïc du nhaäp bôûi caùc nhaø truyeàn giaùo coâng giaùo nhö hoï ñaõ laøm ôû caùc nôi khaùc. Nhöõng nhaø nghieân cöùu ñaët caâu hoûi lieäu vieäc du nhaäp caùc moâ hình naøy coù phuø hôïp khoâng khi maø ñaïi gia ñình vaø coäng ñoàng truyeàn thoáng coøn raát nhieàu tieàm naêng an sinh xaõ hoäi. Tuy nhieân, Vieät Nam khoâng queân coâng lao cuûa ngöôøi Phaùp veà Tröôøng Muø Nguyeãn Ñình Chieåu (ôû TP. Hoà Chí Minh) vaø Tröôøng Caâm Ñieác Laùi Thieâu ñaõ ñöôïc chính quyeàn Vieät Nam tieáp quaûn, hieän ñaïi hoùa vaø coøn hoaït ñoäng tôùi ngaøy nay. Phuïc hoài gaùi maïi daâm vaø thanh thieáu nieân phaïm phaùp cuõng laø moät ñoùng goùp coù yù nghóa vì noù giuùp cho xaõ hoäi hieåu raèng ñoái vôùi caùc ñoái töôïng naøy khoâng chæ coù söï tröøng phaït vaø loaïi tröø. Tuy nhieân, coâng vieäc naøy khoâng ñöôïc thaønh coâng vaø phaùt trieån laâu daøi.

Cuõng neân ghi chuù raèng hoaït ñoäng an sinh xaõ hoäi luùc aáy chæ do saùng kieán vaø traùch nhieäm cuûa caùc toå chöùc toân giaùo. Moät ñieàu lyù thuù laø trong luùc ngöôøi Phaùp baønh tröôùng caùc moâ hình chaêm soùc taäp trung khaù ngoaïi lai ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi vôùi xu höôùng töø thieän, thì nhöõng ngöôøi yeâu nöôùc vaø caùch maïng Vieät Nam ñaõ noã löïc toå chöùc caùc maïng löôùi thanh nieân, sinh vieân, coâng nhaân (nhöõng ngöôøi ñaùnh xe ngöïa, thôï moäc, thôï giaøy, phu khuaân vaùc) nhaèm vaøo “caùc dòch vuï cöùu trôï ñoû” ñeå phuïc vuï ngöôøi ngheøo vaø xaây döïng söï töông thaân töông trôï. Baét ñaàu moät caùch bí maät vaøo nhöõng naêm 30, caùc phong traøo naøy bò daäp taét sau ñoù, nhöng trong suoát quaù trình lòch söû, chuùng noùi leân raèng Vieät Nam luoân coù tieàm naêng saùng taïo caùc moâ hình phaùt trieån cuûa chính mình (Nguyeãn Thò Oanh, Saigon – TP. Hoà Chí Minh, 300 naêm, 1997).

GIAI ÑOAÏN SAU THÖÏC DAÂN PHAÙP ÔÛ MIEÀN NAM VIEÄT NAM (1945 – 1954)

Töø 1945 ñeán 1975, chuùng toâi chæ baøn veà mieàn Nam Vieät Nam bôûi vì sau cuoäc Caùch Maïng 1945, chæ mieàn Baéc daønh ñoäc laäp beàn vöõng vaø thieát laäp cheá ñoä XHCN neân khoâng phaùt trieån ngaønh CTXH. Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû Phaùp ñaõ toå chöùc khoùa taäp huaán ngaén haïn vaø moïi vieäc chaám döùt khi Caùch Maïng 1945 dieãn ra. Moät soá ngöôøi ñöôïc taäp huaán ñaõ vaøo Nam theo laøn soùng di cö.

Mieàn Nam Vieät Nam coù ñöôïc vaøi tuaàn ñoäc laäp maø thoâi. Maëc duø moät chính phuû do ngöôøi Vieät Nam ñöôïc thaønh laäp, phaàn naøy cuûa ñaát nöôùc vaãn naèm döôùi söï kieåm soaùt cuûa ngöôøi Phaùp. Tuy nhieân giai ñoaïn 9 naêm naøy (1945 – 1954) raát quan troïng vì chính ñoù laø luùc CTXH chuyeân nghieäp ñöôïc hình thaønh vôùi moät ñaøng söï thaønh laäp cuûa moät toå chöùc cuûa chính phuû goïi laø Nhaø Xaõ hoäi, vaø ñaøng khaùc vôùi söï thaønh laäp Tröôøng Caùn söï Xaõ hoäi Thevenet (1947, sau naøy ñoåi teân

25

thaønh Tröôøng CTXH Caritas) do Chöõ Thaäp Ñoû Phaùp, sau ñoù ñöôïc giao cho Doøng Nöõ Töû Baùc AÙi. Tröôøng hoaït ñoäng cho ñeán 1975 vaø theo moâ hình cuûa Phaùp. Ngoaøi xaõ hoäi, coù “Phoøng Xaõ hoäi” ñaàu tieân do Giaùm muïc ngöôøi Phaùp, Ñöùc Cha Jean Casseigne thaønh laäp ñeå giuùp ñôõ coâng daân Phaùp – naïn nhaân cuûa cuoäc Caùch maïng 1945, vaø naêm 1957 ñöôïc nhaäp vaøo Phoøng Xaõ hoäi thuoäc Toøa Laõnh söï Phaùp. Coâng vieäc chính yeáu cuûa cô quan naøy laø ñöa caùc treû moà coâi lai Chaâu AÂu veà Phaùp. Ngoaøi moät soá nhoû thaân chuû ngöôøi Phaùp, caùc cô quan xaõ hoäi hoài ñoù phuïc vuï coâng nhaân Vieät Nam thuoäc caùc coâng ty lôùn cuûa Phaùp, moät soá coâ nhi quaû phuï, ngöôøi giaø ôû Thaønh phoá. Caùc nöõ caùn söï ñöôïc ñaøo taïo 2 naêm chöa ñoâng vaø chöa ñöôïc xaõ hoäi Vieät Nam bieát ñeán nhieàu. Taùc giaû George Sicault, Phoù Giaùm ñoác UNICEF coù nhaän xeùt “Caùc moâ hình CTXH ñöôïc du nhaäp vaøo caùc cöïu thuoäc ñòa ñöùng ngoaøi caùc xu theá quoác gia, chuùng khoâng coù taùc ñoäng naøo ñeán haøng trieäu ngöôøi ngheøo, thaát hoïc, thaát nghieäp” ( Les Carnets de l’Enfance, UNICEF, soá 19, 7–9/1972). Nhaän xeùt naøy coù theå aùp duïng cho CTXH Phaùp ñöôïc du nhaäp vaøo Vieät Nam vaøo thôøi aáy.

THÔØI KYØ THÖÏC DAÂN MÔÙI CUÛA MYÕ (1954 – 1975)

Hieäp ñònh Geneøve naêm 1954 ñaõ phaân chia Vieät Nam thaønh 2 nöôùc hai beân vó tuyeán 17, vôùi Baéc Vieät theo XHCN vaø Nam Vieät döôùi caùi goïi laø “khoái töï do”. Phaùp ruùt ra khoûi Nam Vieät Nam ñöôïc thay theá ngay bôûi quaân ñoäi vaø boä maùy coá vaán khoång loà cuûa Myõ: Vieän trôï Hueâ Kyø (USAID).

Phaân nöûa ñaàu cuûa giai ñoaïn naøy ñöôïc ñaùnh daáu bôûi cuoäc di cö vaøo Nam vôùi gaàn moät trieäu ngöôøi tò naïn mieàn Baéc, ña phaàn laø ngöôøi Coâng giaùo. Sau ñoù qua taøi lieäu Peutagon Papers ñöôïc bieát ñaây laø moät phong traøo do CIA toå chöùc ñeå khai thaùc tinh thaàn choáng Coäng cuûa ngöôøi Vieät Nam Coâng giaùo. Nhöõng ngöôøi naøy sau naøy cuõng bò söû duïng trong cuoäc chieán tranh choáng Coäng. Caùc toå chöùc phi chính phuû quoác teá lôùn (INGO) ñaõ ñöôïc chuaån bò ñeå hoã trôï cuoäc di cö nhö Toå chöùc Cöùu trôï Coâng giaùo Myõ (Catholic Relief Services – CRS), Toå chöùc Hôïp taùc cuûa Myõ ñeå cöùu trôï khaép nôi (Cooperation for American Relief Everywhere – CARE) vaø Toå chöùc Cöùu nguy Quoác teá (International Rescue Committee – IRC). Caùc toå chöùc an sinh xaõ hoäi, an sinh nhi ñoàng khaùc cuõng laàn löôït tôùi ngay sau ñoù nhö Hoäi Cha Meï Nuoâi (Foster Parents Plan), Quyõ Treû em Cô ñoác giaùo (Christian Children Fund), Toå chöùc Mennonite, Toå chöùc Cô ñoác Adventist. Cöùu trôï vaø ñònh cö ngöôøi tò naïn trôû thaønh moät hoaït ñoäng bình thöôøng cho tôùi khi chieán tranh chaám döùt, bôûi leõ noù khoâng chæ phuïc vuï ngöôøi di cö töø mieàn Baéc vaø chính saùch “ñoâ thò hoùa cöôõng eùp” ñaõ taïo ra haøng trieäu ngöôøi di daân töø noâng thoân veà caùc thaønh phoá ñeå cho Myõ deã beà luïc soaùt, baét bôù nhöõng du kích coäng saûn haàu chaám döùt phong traøo caùch maïng.

Söï hieän dieän cuûa Myõ ñaõ taïo ra nhöõng vaán ñeà xaõ hoäi to lôùn nhö naïn maïi daâm, thanh thieáu nieân phaïm phaùp, caùc baêng nhoùm toäi phaïm, vaø teä nghieän ma tuùy xung quanh caùc trung taâm cuûa quaân ñoäi Myõ. Caùc vaán ñeà naøy ít ñöôïc quan taâm ngoaïi tröø vaøi chöông trình nhoû cho treû ñaùnh giaøy. Heä thoáng an sinh xaõ hoäi khoång loà (vôùi caû traêm toå chöùc phi chính phuû vaø quoác teá ñaõ tham gia hoaït ñoäng sau naøy) vaø haøng trieäu ñoâ-la Myõ ñaàu tö vaøo caùi goïi laø “dòch vuï con ngöôøi” chæ laø “cuoäc chieán kia” (“the other war”). Cuoäc cöùu trôï ngöôøi tò naïn chæ laø xoa dòu haäu quaû chieán tranh, coâng cuoäc “bình ñònh noâng thoân” coù khi coøn goïi laø “phaùt trieån coäng ñoàng noâng thoân” chæ nhaèm vaøo vieäc thu phuïc “traùi tim vaø khoái oùc” ngöôøi Vieät Nam ñeå hoï ngaû veà phía Myõ.

26

Ñeán giai ñoaïn cuoái cuûa cuoäc chieán, coâng daân Myõ choáng caùc chöông trình vieän trôï cho chieán tranh. Moät caùch ñeå bôm tieàn Myõ vaøo neàn kinh teá ñang daãy cheát cuûa mieàn Nam Vieät Nam laø vieän trôï cho an sinh nhi ñoàng (maø ngöôøi daân Myõ chaáp nhaän). Haøng traêm toå chöùc phi chính phuû quoác teá vaø quoác noäi ñöôïc thaønh laäp ñeå söû duïng nhieàu trieäu ñoâ-la trong moät thôøi gian ngaén daãn tôùi tham oâ, laïm duïng caùc hoaït ñoäng an sinh xaõ hoäi vaø treû em. Tuy nhieân, ñaây khoâng phaûi laø baän taâm cuûa toå chöùc vieän trôï vì ñieàu hoï nhaèm laø laøm sao cho tieàn ñeán Vieät Nam thoâng qua baát cöù ngoõ ngaùch naøo: ngaân saùch cuûa toå chöùc, hay tuùi tieàn cuûa caù nhaân, caùc toå chöùc töø thieän hay an sinh xaõ hoäi, v.v…

Caùc bieán coá ñaùng ghi nhaän ôû giai ñoaïn naøy laø söï coâng nhaän vaø tuyeån duïng caùc caùn söï xaõ hoäi Caritas do caùc cô quan nhaø nöôùc, toå chöùc NGO (phi chính phuû) quoác teá vaø söï trôû veà nöôùc sau khi du hoïc cuûa ba nhaân vieân xaõ hoäi chuyeân nghieäp. Ñoù laø chò Traàn Thò Kim Tieân (hoïc Caùn söï Xaõ hoäi ôû Bæ), chò Phan Thò Ngoïc Quôùi (thaïc só Coâng taùc Xaõ hoäi ôû Myõ), chò Nguyeãn Thò Oanh (cöû nhaân Xaõ hoäi hoïc ôû Myõ, sau naøy môùi laáy theâm baèng thaïc só Phaùt trieån Coäng ñoàng ôû Phi-lip-pin), caû 3 ñeàu tham gia vaøo thöïc haønh vaø ñaøo taïo CTXH. Hai chò Quôùi vaø Oanh, sau ñoù tham gia nhoùm chuyeân gia chöông trình phaùt trieån LHQ ñeå saùng laäp tröôøng CTXH quoác gia.

Ngoaøi Tröôøng Caritas, moät soá chöông trình, cô quan ñaøo taïo khaùc ñaõ hình thaønh.

− Tröôøng Caùn söï Xaõ hoäi Quaân ñoäi (thaønh laäp naêm 1957), do moät caùn söï toát nghieäp tröôøng Caritas ñöùng ñaàu. Tröôøng toå chöùc caùc chöông trình ñaøo taïo 2 naêm cuõng nhö caùc khoùa huaán luyeän ngaén haïn. Treân 1500 hoïc vieân toát nghieäp ñaõ hoaït ñoäng ôû caùc traïi gia binh, cung öùng caùc dòch vuï gia ñình, thöïc hieän caùc döï aùn an sinh nhi ñoàng…

− Tröôøng Thanh nieân Phuïng söï Xaõ hoäi (Phaät giaùo) coù moät caùch tieáp caän ñoäc ñaùo trong vieäc ñaøo taïo taùc vieân phaùt trieån noâng thoân theo moâ hình 4 maët cuûa Phong traøo Phaùt trieån Noâng thoân Phi-lip-pin (Noâng nghieäp – Kinh teá noâng thoân – Veä sinh vaø söùc khoûe – Caûi thieän ñôøi soáng gia ñình). Chöông trình nhaán maïnh vieäc vaän duïng caùc giaù trò vaø tieàm naêng daân toäc.

− Tröôøng Coâng taùc Xaõ hoäi Quoác gia ñöôïc thaønh laäp naêm 1968 do Boä Xaõ hoäi (cuõ) vôùi söï hôïp taùc cuûa Chöông trình Phaùt trieån / LHQ, UNICEF, vaø caùc toå chöùc LHQ vaø quoác teá khaùc. Khoùa huaán luyeän giaûng vieân vaø kieåm huaán vieân keùo daøi moät naêm ñöôïc toå chöùc ngay daønh cho treân 20 cöû nhaân khoa hoïc xaõ hoäi ñang thöïc haønh CTXH vaø Caùn söï Xaõ hoäi. Chöông trình chính quy baét ñaàu naêm 1972 vôùi 2 khoùa toát nghieäp chöông trình Kieåm söï Xaõ hoäi (Tuù taøi + 2 naêm), vaø 1 khoùa Phoù Kieåm söï Xaõ hoäi (Tuù taøi + 1 naêm).

Chöông trình 2 naêm ñöôïc thieát keá nhö 2 naêm ñaàu cuûa chöông trình cöû nhaân. Sau 1 – 2 naêm laøm vieäc, caùc KSXH coù theå trôû veà hoïc tieáp 2 naêm cuoái. Chöông trình vöøa ñöôïc chuaån bò thì Giaûi phoùng. CTXH nhö moät boä moân khoa hoïc cuõng baét ñaàu ñöôïc ñöa vaøo Ñaïi hoïc Ñaø Laït vaø Vaïn Haïnh (Saigon). Moät ñaïi hoïc tö thöù ba cuõng ñang chuaån bò môû khoa CTXH (Ñaïi hoïc Cöûu Long) nhöng chöa kòp môû. Tuy nhieân, taát caû caùc hoaït ñoäng chuyeân moân veà thöïc haønh vaø ñaøo taïo ñaõ chaám döùt vaøo thaùng Tö 1975 khi Caùch maïng dieãn ra. ÔÛ thôøi ñieåm ñoù, con soá öôùc löôïng nhaân vieân Coâng taùc Xaõ hoäi (goïi taét laø nhaân vieân xaõ hoäi – NVXH) caùc caáp laø:

27

− 500 ngöôøi ñöôïc huaán luyeän ngaén haïn,

− 300 ngöôøi coù baèng ñaøo taïo 2 naêm,

− 20 – 25 caùn söï xaõ hoäi vaø cöû nhaân khoa hoïc xaõ hoäi ñaõ qua lôùp ñaøo taïo giaûng vieân vaø kieåm huaán vieân.

− 10 ngöôøi toát nghieäp ñaïi hoïc ôû nöôùc ngoaøi goàm 7 thaïc só CTXH, 2 thaïc só PTCÑ töø Phi-lip-pin, 1 tieán só môùi veà nöôùc töø Myõ. Ñoaøn Chuyeân nghieäp Xaõ hoäi Vieät Nam (Ñoaøn CNXH) ñöôïc saùng laäp naêm 1970 vaø ñaõ gia nhaäp Lieân Ñoaøn CNXH quoác teá. Cuøng thôøi ñieåm aáy caû hai Tröôøng Caritas vaø CTXH quoác gia ñaõ coù quan heä vôùi toå chöùc APASWE (Toå chöùc Giaùo duïc CTXH Chaâu AÙ Thaùi Bình Döông). Ñoaøn CNXH laø moät thaønh vieân cuûa Hoäi ñoàng An sinh Xaõ hoäi Vieät Nam vaø coù moät gheá trong Hoäi ñoàng Kinh teá Xaõ hoäi quoác gia vöøa ñöôïc thaønh laäp. Bieát raèng boä maùy chính quyeàn cuõ chæ laø coâng cuï cuûa caùc quyeàn löïc lôùn treân theá giôùi, söï kieän naøy ñöôïc neâu leân ñeå cho thaáy vò trí cuûa Ñoaøn CNXH nhö moät toå chöùc ngheà nghieäp vaøo thôøi ñieåm ñoù.

Trong khi CTXH vaø ASXH phaùt trieån raát nhanh, thôøi kyø naøy bao haøm nhieàu maâu thuaãn, khoù khaên. Khoâng ít ngöôøi ñaët nghi vaán veà maët heä thoáng an sinh xaõ hoäi phuïc vuï chieán tranh xaâm löôïc moät caùch loä lieãu nhö vaäy. Dó nhieân nhöõng ngöôøi höôûng lôïi töø cuoäc chieán khoâng nhìn roõ vaán ñeà nhöng ngay töø ñaàu moät soá ít ngöôøi chuyeân moân vaø khoâng chuyeân moân tham gia hoaït ñoäng phaùt trieån xaõ hoäi ñaõ choïn höôùng laøm vieäc vôùi ngöôøi ngheøo ôû cô sôû. Vieäc ñoái maët vôùi söï ñau khoå cuûa ngöôøi daân ôû noâng thoân cuõng nhö thaønh thò giuùp cho hoï thaáy söï voâ lyù cuûa chieán tranh. Caùc cuoäc suy tö veà phaùt trieån giaûi phoùng daãn hoï tôùi söï löïa choïn moät quan ñieåm yeâu nöôùc vaø choáng chieán tranh. Coù nhöõng ngöôøi tham gia cuoäc caùch maïng, soá coøn laïi choïn moät quan ñieåm tieán boä, saün saøng ôû laïi ñaát nöôùc ñeå hôïp taùc vôùi Caùch Maïng ñeå tìm ñeán nhöõng moâ hình phaùt trieån thay theá, hy voïng thaáy ñöôïc caùc giaù trò veà bình ñaúng vaø coâng baèng xaõ hoäi maø hoï tìm.

GIAI ÑOAÏN XHCN (1975 – 2000)

25 naêm trong lòch söû nhaân loaïi laø moät thôøi gian ngaén nhöng ñoái vôùi ai ñaõ soáng qua cuoäc Caùch Maïng vaø chöùng kieán nhöõng thay ñoåi tuyeät ñoái trong moïi khía caïnh cuûa ñôøi soáng thì suoát moät ñôøi ngöôøi cuõng khoâng ñuû ñeå hoï hieåu ñöôïc yù nghóa cuûa söï vieäc. Trong khaû naêng haïn cheá cuûa mình toâi seõ coá gaéng naém baét laïi moät soá bieán coá töø goùc ñoä cuûa moät ngöôøi laøm CTXH. Seõ khoâng traùnh khoûi nhöõng sai soùt trong noã löïc oân laïi lòch söû treân vaøi trang giaáy naøy.

Saigon, thuû ñoâ cuûa mieàn Nam ñöôïc chuaån bò phaàn naøo vôùi nhieàu bieán ñoäng chính trò, söï ñaàu haøng tuaàn töï cuûa caùc tænh töø mieàn Trung, söï hoài höông cuûa ngöôøi nöôùc ngoaøi, söï chaïy troán ra nöôùc ngoaøi cuûa moät soá ngöôøi Vieät Nam coù theá löïc. Tuy nhieân, chính vaøo ngaøy 30/4/1975 môùi ñem laïi söï thay ñoåi taän goác khi Dinh Ñoäc Laäp ñöôïc tieáp quaûn vaø nhöõng ngaøy sau ñoù nhöõng cô quan nhaø nöôùc bò ñoùng cöûa hay trao qua löïc löôïng Caùch Maïng ñeå quaûn lyù. Caùc hoaït ñoäng an sinh xaõ hoäi (ASXH) do söï lieân heä maät thieát vôùi vieän trôï nöôùc ngoaøi khoâng ñöôïc nhìn nhaän vôùi nhieàu caûm tình. Taát caû caùc dòch vuï xaõ hoäi ngoaøi chính phuû cuõng phaûi ñoùng cöûa ngoaïi tröø caùc thieát cheá lôùn nhö beänh vieän, caùc trung taâm nuoâi döôõng ngöôøi giaø vaø treû moà coâi ñaõ tieáp tuïc hoaït ñoäng döôùi moät ban giaùm ñoác thuoäc chính quyeàn môùi. Vieäc phaân chia giai ñoaïn naøy thaønh 2 thôøi kyø seõ thuaän lôïi cho vieäc moâ taû. Ñoù laø:

28

A) Giai ñoaïn töø 1975 – 1985

B) Giai ñoaïn töø 1986 – 2000

1975 – 1985: THÔØI KYØ KHAÉC KHOÅ

Haàu heát caùc hoaït ñoäng kinh teá xaõ hoäi taïm thôøi chaám döùt. Haøng ngaøn ngöôøi chuyeân moân trong ñoù coù NVXH trôû thaønh thaát nghieäp.

Soá phaän cuûa CTXH coù veû khoâng saùng suûa bôûi leõ moïi khoa hoïc xaõ hoäi coù nguoàn goác tö saûn phöông Taây ñeàu bò loaïi tröø. Ngoaøi ra coøn coù yù töôûng cho raèng moät khi CTXH ñöôïc xaây döïng moät caùch hoaøn chænh seõ khoâng coøn vaán ñeà xaõ hoäi. Thaät trong caáu truùc toå chöùc luùc ñoù, khoâng moät ai ñöùng ngoaøi heä thoáng bao goàm toå chöùc chính quyeàn, hôïp taùc xaõ, coâng ñoaøn, toå chöùc quaàn chuùng (phuï nöõ, thanh nieân, noâng daân…). Moãi toå chöùc chòu traùch nhieäm veà phuùc lôïi cho ngöôøi tröïc thuoäc. Treân lyù thuyeát, CTXH vaø NVXH laø khoâng caàn thieát. Trong moâ hình cuûa Lieân xoâ vaø Trung Quoác khoâng coù NVXH (chuyeân nghieäp). ÔÛ Ñoâng AÂu thì coù nhöng hoï ñoùng vai troø raát lu môø.

Caùc NVXH Vieät Nam, giaø cuõng nhö treû, phaûi tìm con ñöôøng hoøa nhaäp vaøo xaõ hoäi môùi. Moät soá rôøi boû ñaát nöôùc nhö moät boä phaän daân chuùng khaùc. Ñieàu lyù thuù laø moät soá NVXH treû tham gia Hoäi LHPN, Ñoaøn Thanh nieân, soá khaùc ñi vaøo lónh vöïc giaùo duïc, nhaø treû, baùo chí… Moät soá nhoû ñang laøm cho Tröôøng CTXH Quoác gia cuõ, trôû thaønh caùn boä nhaân vieân cuûa boä phaän phía Nam cuûa Boä LÑTBXH.

Vì hoï ñaõ choïn ôû laïi ñeå phuïc vuï nhaân daân, moät soá nhoû NVXH chöùng toû moät khaû naêng thích nghi laï thöôøng vaø hoï ñaõ ñaït tôùi nhöõng chöùc vuï cao trong coâng ñoaøn, cô quan chính quyeàn, vaø coâng ty kinh doanh. Nhöõng baïn treû chöa hoïc xong thì choïn caùc ngaønh hoïc khaùc. Trong caùc NVXH toát nghieäp ñaïi hoïc, chæ coù 3 ngöôøi ôû laïi, moät ngöôøi trong hoï qua ñôøi, ngöôøi kia cuoái cuøng cuõng ñi nöôùc ngoaøi. Ngöôøi duy nhaát coøn laïi vôùi moät baèng caáp chuyeân moân ôû ñaïi hoïc laø taùc giaû baøi naøy. Vaøi tuaàn sau Giaûi Phoùng, chò höôùng daãn moät nhoùm NVXH ñeå hôïp taùc vôùi baø Thöù Tröôûng phuï traùch Thöông Binh Xaõ hoäi ñeå ñaùnh giaù toång keát tình hình chung vaø ñeà nghò caùc chöông trình haønh ñoäng. Baø Thöù Tröôûng Buøi Thò Meø raát côûi môû vôùi nhöõng yù töôûng chuyeân moân, baø ñaõ coá gaéng thöïc hieän chuùng nhöng tình hình chung luùc ñoù coøn raát baát oån ñònh. Nhieäm kyø cuûa baø trong Chính phuû Caùch Maïng laâm thôøi chaám döùt. Duø ñaõ nghæ höu, ñeán ngaøy nay baø luoân hoã trôï CTXH vaø NVXH chuyeân nghieäp. ÔÛ giai ñoaïn ñoù khoù coù theå laøm moät vieäc gì theo nguyeän voïng.

Toâi ñaõ laøm vieäc moät caùch tình nguyeän trong 5 naêm cho caùc toå chöùc chính trò caáp thaønh phoá nhö Hoäi Trí Thöùc Yeâu Nöôùc (nay laø Lieân Hieäp caùc Hoäi Khoa hoïc vaø Kyõ thuaät), UÛy ban Ñoaøn keát Coâng giaùo, Hoäi Taâm lyù Giaùo duïc hoïc maø toâi tham gia saùng laäp.

Cuøng vôùi moät thaïc só CTXH khaùc (ñaõ rôøi Vieät Nam), toâi ñaõ laøm coâng taùc nghieân cöùu cho Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi nhöng ñaõ thoâi vieäc sau 5 naêm ñeå tham gia vôùi tö caùch coäng taùc vieân vaøo Chöông trình Nghieân cöùu Phaùt trieån cuûa UÛy ban Khoa hoïc Kyõ thuaät Thaønh phoá (nay laø Sôû Khoa hoïc – Coâng ngheä – vaø Moâi tröôøng) ñeå coù moät coâng vieäc uyeån chuyeån hôn. Luùc ñoù, vôùi tö caùch caù nhaân toâi ñaõ coá gaéng ñaùp öùng moïi yeâu caàu chuyeân moân trong khaû naêng moät NVXH. Ñaàu tieân laø caùc lôùp taäp huaán veà truyeàn thoâng vaø giao tieáp vaø coâng taùc Nhoùm cho Thaønh Ñoaøn TNCS Hoà

29

Chí Minh. Roài caùch tieáp caän coäng ñoàng trong giaùo duïc söùc khoûe cho Sôû Y teá. Duø laøm vieäc trong caùc laõnh vöïc khaùc nhau, caùc NVXH tích cöïc gaëp nhau thöôøng xuyeân ñeå trao ñoåi trong boái caûnh môùi. B. 1986 – 2000: THÔØI KYØ ÑOÅI MÔÙI VAØ CAÛI CAÙCH

CTXH nhö moät ngheà ñöôïc coâng nhaän moät caùch tình côø. Toâi ñi thaêm moät phoøng khaùm taâm thaàn caáp quaän, moät baùc só taâm thaàn ñöôïc ñaøo taïo ôû Ñoâng Ñöùc nôi maø ôû ñoù NVXH laø moät thaønh vieân cuûa moät toaùn lieân ngaønh ôû beänh vieän. Vaø toâi ñöôïc môøi giuùp xaây döïng chöông trình cho giaùo vieân vaø ngöôøi chaêm soùc treû chaäm phaùt trieån taâm thaàn. Ñoù laø laàn ñaàu tieân toâi ñöôïc giôùi thieäu nhö moät “NVXH chuyeân nghieäp” maëc duø ñeán ngaøy nay nhieàu ngöôøi coøn goïi toâi laø nhaø “xaõ hoäi hoïc” hay “taâm lyù hoïc”.

Xaây döïng chöông trình taäp huaán treân vaø moät phoøng tö vaán taâm lyù vôùi 2 nhaø taâm lyù hoïc laø ñoùng goùp coù yù nghóa nhaát veà maët chuyeân moân cuûa toâi vaø dó nhieân vôùi tính caùch tình nguyeän.

Giöõa 1985 vaø 1990, khi ñaát nöôùc baét ñaàu môû cöûa vaø ñi vaøo kinh teá thò tröôøng thì nhieàu vaán ñeà xaõ hoäi ñaõ taïm thôøi bieán maát, xuaát hieän laïi nhanh choùng. Ban ñaàu laø treû em thaønh thò bò boû beâ, thieáu chaêm soùc, naïn maïi daâm vaø moät soá vaán ñeà nhoû khaùc, nhöng ngaøy nay thì Vieät Nam coù taát caû caùc vaán ñeà cuûa hieän ñaïi hoùa vaø chuùng phaùt trieån nhanh hôn döï truø:

− ngheøo khoå ôû noâng thoân vaø thaønh thò,

− di daân töø noâng thoân ra thaønh thò daãn tôùi vaán ñeà treû em ñöôøng phoá, lao ñoäng nhaäp cö, khu oå chuoät v.v…,

− maïi daâm – buoân baùn phuï nöõ trong vaø ngoaøi nöôùc,

− nghieän ngaäp,

− söï raïn nöùt cuûa gia ñình, treû em bò boû beâ vaø laïm duïng.

Caùc vaán ñeà naøy xuaát hieän khaép nôi treân ñaát nöôùc chöù khoâng rieâng gì ôû caùc thaønh phoá lôùn.

Chính quyeàn raát quan taâm ñeán caùc vaán ñeà naøy. Nöôùc Vieät Nam tuyeân boá ñi vaøo kinh teá thò tröôøng vôùi ñònh höôùng XHCN coù nghóa laø giöõ vöõng ñoäc laäp veà kinh teá vaø vaên hoùa, thuùc ñaåy coâng baèng xaõ hoäi vaø phuùc lôïi cho nhaân daân. Taát caû chuùng ta ñeàu bieát raèng ñaây khoâng phaûi laø moät choïn löïa deã daøng, veà maët yù thöùc heä chöa coù moät moâ hình naøo töông töï laøm tieàn ñeà. Tuy nhieân, taát caû caùc toå chöùc quoác teá laøm vieäc ôû ñaây ñeàu ñaùnh giaù cao söï cam keát vì phuùc lôïi cuûa nhaân daân Vieät Nam.

Chöông trình xoùa ñoùi giaûm ngheøo mang tính quoác gia ñaõ thu ñöôïc nhöõng keát quaû tích cöïc. Laø nöôùc thöù hai ñaõ kyù vaøo Coâng Öôùc Quyeàn Treû Em, Vieät Nam ñaõ coù ñöôïc nhöõng tieán boä roõ reät veà veä sinh, nöôùc saïch, tieâm chuûng, giaûm tyû leä töû vong treû em, suy dinh döôõng treû em vaø phoå caäp giaùo duïc. Quyeàn Treû Em, duø chöa ñöôïc thöïc thi moät caùch troïn veïn, ñaõ trôû thaønh moät khaùi nieäm quen thuoäc ñeán vôùi coâng chuùng maø yù thöùc ngaøy caøng ñöôïc naâng cao moät caùch roõ reät.

Ngaân saùch raát eo heïp maø chính saùch xaõ hoäi ñöôïc boå sung bôûi nhöõng phong traøo töï nguyeän quaàn chuùng nhö:

30

− Quyõ Cöùu trôï Xaõ hoäi cuûa caùc tôø baùo ñöôïc ñoïc giaû ñoùng goùp raát roäng raõi. Vaø töø ñoù caùc baùo phaân phoái laïi moät caùch raát coâng baèng cho caùc ñoái töôïng coù nhu caàu. Ví duï nhö hoïc sinh ngheøo, beänh nhaân, gia ñình khoù khaên.

− Caùc chöông trình hoïc boång trong nöôùc vôùi haøng trieäu hoïc sinh, sinh vieân treân toaøn quoác.

− Ñoïc giaû cuõng ñoùng goùp cho vieäc xaây döïng tröôøng lôùp ôû vuøng saâu vuøng xa.

− Thaønh coâng nhaát laø Hoäi Baûo trôï Beänh nhaân ngheøo ñang baûo trôï cho moät soá beänh vieän mieãn phí cho ngöôøi ngheøo ôû Thaønh Phoá Hoà Chí Minh vaø toå chöùc nhöõng chöông trình phaãu thuaät cho haøng ngaøn treû em bò dò taät vaø maét cho ngöôøi cao tuoåi taïi caùc tænh.

− Coù nhöõng hoäi môùi ñöôïc thaønh laäp ñeå giuùp ngöôøi khuyeát taät vaø naïn nhaân chaát ñoäc maøu da cam, thu huùt ñöôïc söï hoã trôï roäng raõi cuûa ngöôøi daân.

− Ñaùng ghi nhaän nhaát laø phong traøo tình nguyeän cuûa sinh vieân toát nghieäp ñaïi hoïc ñi laøm phaùt trieån noâng thoân ôû vuøng saâu vuøng xa.

− Phong traøo toaøn daân xaây döïng neáp soáng vaên hoùa treân ñòa baøn daân cö baét ñaàu ñem laïi keát quaû.

Treân ñaây laø caùc tieàm naêng quyù giaù caàn ñöôïc phaùt trieån vaø vaän duïng. Vaäy thì CTXH ñöùng ñaâu so vôùi caùc noã löïc naøy? Luùc ñaàu döôøng nhö CTXH phaùt trieån song song hay ñöùng “ngoaøi luoàng” nhöng töø töø noù ñaõ ñoùng vai troø xuùc taùc khaù tích cöïc trong moät soá lónh vöïc.

Tröôùc tieân, töø “CTXH” trong tieáng Vieät laø moät töø chung bao goàm caùc vieäc toát, vieäc töø thieän maø ai cuõng laøm ñöôïc. Caùc khoa hoïc xaõ hoäi hieän ñaïi öùng duïng ít ñöôïc bieát ñeán ñoái vôùi heä thoáng khoa hoïc xaõ hoäi XHCN. “Chuû nghóa xaõ hoäi khoa hoïc” raát toát ñeå phaân tích caùc chuyeån bieán xaõ hoäi ôû caáp vó moâ nhöng khoâng ñaùp öùng cho caáp trung vaø vi moâ. Nhöng trong moät thôøi gian daøi, coù yù töôûng cho raèng noù coù theå lyù giaûi moïi hieän töôïng xaõ hoäi. Cho neân thöôøng caùc vaán ñeà xaõ hoäi nhö treû vò thaønh nieân phaïm phaùp, naïn maïi daâm, ma tuùy vaø caû HIV/AIDS ñöôïc goïi laø “teä naïn xaõ hoäi” vaø ñöôïc giaûi quyeát baèng nhöõng lôøi keâu goïi ñaïo ñöùc vaø xuoáng ñöôøng bieåu tình hôn laø baèng caùc phöông phaùp giaûi quyeát vaán ñeà.

Tuy nhieân, vaøo cuoái nhöõng naêm 80, khi caùc vaán ñeà xaõ hoäi phaùt trieån nhanh, vaø caùc nhaân vieân xaõ hoäi ñöôïc yeâu caàu tham gia giaûi quyeát, chuùng toâi laäp moät nhoùm khoâng chính thöùc ñeå ñaùp öùng. Laõnh vöïc ñaàu tieân cuûa chuùng toâi laø treû em trong hoaøn caûnh ñaëc bieät khoù khaên vì ñoái taùc ñaàu tieân cuûa chuùng toâi laø Hoäi Baûo trôï Treû em, cuõng laø toå chöùc phi chính phuû ñaàu tieân ñaõ tuyeån duïng NVXH chuyeân nghieäp theo ñeà nghò cuûa chuùng toâi. Caùc ñoái taùc khaùc laø caùc UBCSBVTE caáp thaønh phoá vaø caáp quaän cuõng laø moät toå chöùc nhaø nöôùc môùi ñöôïc thaønh laäp.

Ñieàu tra nghieân cöùu khaû thi, taäp huaán ngaén haïn, löôïng giaù döï aùn ñöôïc yeâu caàu lieân tuïc khieán cho nhoùm chuùng toâi ngaøy caøng baän bòu. Vaø nhoùm ñöôïc ra maét vôùi caùi teân “Nhoùm Nghieân cöùu vaø Huaán luyeän veà CTXH” vaø ñöôïc ñaët döôùi söï baûo trôï cuûa Hoäi Taâm lyù Giaùo duïc hoïc TP. Hoà Chí Minh (1989). Hoaït ñoäng an sinh vaø quyeàn treû em phaùt trieån nhanh vì Vieät Nam laø nöôùc thöù hai kyù vaøo Coâng Öôùc veà Quyeàn Treû em. Caùc caùch tieáp caän saùng taïo nhö phaùt trieån laáy treû laøm troïng taâm, phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ôû caùc coäng ñoàng nôi treû xuaát phaùt, giuùp ñöa treû veà gia ñình; ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh coù nhieàu chöông trình tieáp caän treû ngoaøi ñöôøng phoá raát naêng ñoäng.

31

Nhöõng vieäc naøy thöïc hieän ñöôïc nhôø söï hoã trôï taøi chaùnh laãn chuyeân moân do caùc NGO quoác teá nhö Quyõ Cöùu trôï Nhi ñoàng Anh, Radda Barnen vaø UNICEF… nhöng ñaëc bieät hôn laø nhôø söï chuyeân moân hoùa cuûa ñoäi nguõ caùn boä Vieät Nam. Tuy nhieân, chuùng toâi phaûi coâng nhaän raèng söï tieán boä dieãn ra chuû yeáu ôû laõnh vöïc tö. Song song vôùi hoaït ñoäng treân, qua söï tham gia vôùi caùc baùc só taâm thaàn ñeå xaây döïng caùc döï aùn cho treû chaäm phaùt trieån trí tueä, chuùng toâi gaëp caùc baùc só quan taâm ñeán caùch tieáp caän coäng ñoàng trong chaêm soùc vaø giaùo duïc söùc khoûe. Chuùng toâi ñöôïc môøi taäp huaán veà “giaùo duïc vôùi söï tham gia” cho caùn boä söùc khoûe vaø “giaùo duïc söùc khoûe” ôû Trung taâm Truyeàn thoâng Giaùo duïc Söùc khoûe (T4G – Sôû Y teá TP. HCM), vaø cuøng vôùi T4G chuùng toâi ñaõ ñöa caùc khoa hoïc xaõ hoäi veà haønh vi con ngöôøi vaøo Trung taâm Ñaøo taïo Y khoa Thaønh phoá cuõng môùi môû vaøo thôøi ñieåm ñoù. Nay Trung taâm Ñaøo taïo coù moät boä moân vaø khoa hoïc veà haønh vi vaø giaùo duïc söùc khoûe vaø moät thaïc só CTXH laø giaûng vieân cô höõu.

Ca nhieãm HIV ñaàu tieân ñöôïc phaùt hieän naêm 1990 khi chuùng toâi ñang hôïp taùc vôùi T4G neân cho tôùi nay duø khoâng thöôøng xuyeân, chuùng toâi tham gia coâng taùc nghieân cöùu, taäp huaán veà caùc chuû ñeà lieân quan ñeán HIV khi coù yeâu caàu. Söï hôïp taùc giöõa laõnh vöïc söùc khoûe vaø CTXH caøng khaéng khít khi hai NVXH laáy baèng thaïc só veà khoa hoïc xaõ hoäi veà söùc khoûe vaø coù moät soá NVXH treû laøm coâng taùc phoøng choáng HIV. Ñeán nay chæ coù Vieän Tim hôïp taùc vôùi Phaùp coù moät nhaân vieân CTXH vôùi nhieäm vuï chính laø ñi thaêm caùc tröôøng hôïp ngheøo ñeå cho moå mieãn phí. YÙ töôûng môû phoøng CTXH ôû caùc beänh vieän ñeå tham vaán HIV ñöôïc hoan ngheânh, nhöng trôû ngaïi veà ngaân saùch vaø caùc yeáu toá haønh chaùnh khaùc coøn laø löïc caûn lôùn.

Phaùt trieån Coäng ñoàng (PTCÑ) cuõng ñöôïc phaùt hieän tình côø qua moät baøi baùo cuûa chuùng toâi do moät Phoù Giaùm ñoác Sôû Noâng nghieäp An Giang (1990). Chuùng toâi ñaõ baét ñaàu taäp huaán cho caùn boä khuyeán noâng vaø töø ñoù PTCÑ trôû thaønh moät moân hoïc thöôøng xuyeân ôû Tröôøng Quaûn lyù Kinh teá Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân phía Nam taïi TP. Hoà Chí Minh vaø Ñaïi hoïc Noâng Laâm TP. Hoà Chí Minh.

Moät baùc só ôû Long An phaùt hieän PTCÑ qua Baûn tin Söùc khoûe (cuûa T4G) vaø ñaõ baét ñaàu moät chöông trình giaùo duïc söùc khoûe keát hôïp vôùi tín duïng tieát kieäm cho daân laøng. Tôùi nay moâ hình raát thaønh coâng vaø ñöôïc nhaân ra ôû nhieàu tænh mieàn Nam. Moät huyeän raát ngheøo ôû mieàn Trung (Kyø Anh, Quaûng Ngaõi) môùi ñöôïc choïn ñeå baùo caùo ñieån hình taïi Hoäi nghò toaøn quoác veà xoùa ñoùi giaûm ngheøo. Vaø chuû ñeà cuûa baùo caùo laø “XÑGN beàn vöõng baèng PTCÑ”. Taát caû nhöõng thaønh tích cuûa huyeän gaây nhieàu ngaïc nhieân vì caùc taùc vieân PTCÑ chæ toå chöùc moät soá khoùa taäp huaán, cung caáp moät soá taøi lieäu maø ngaøy nay caùch tieáp caän naøy ñöôïc nhieàu ñòa phöông trong nöôùc öùng duïng.

ÔÛ thaønh phoá thì söï vieäc dieãn ra chaäm hôn vaø trong nhieàu naêm naâng caáp ñoâ thò, di dôøi… dieãn ra khoâng coù söï tham gia cuûa NVXH. Moät NGO laø ENDA (Environmental Development Action in the 3rd World) thoâng qua caùc döï aùn PTCÑ nhoû ñaõ gaây nhaän thöùc cho chính quyeàn ñòa phöông veà söï tham gia cuûa ngöôøi daân. Naêm 1999, laàn ñaàu tieân caùc khaùi nieäm veà tham gia, taêng naêng löïc ñöôïc ghi nhaän chính thöùc trong keá hoaïch naâng caáp ñoâ thò vaø caûi thieän moâi tröôøng khu vöïc kinh Loø Goám ôû Quaän 6. Nhaän thöùc böôùc ñaàu naøy coù ñöôïc laø do ñaây laø moät chöông trình hôïp taùc giöõa hai chính phuû Bæ vaø Vieät Nam. Moät toaùn goàm 6 NVXH cuøng hôïp taùc vôùi caùc kieán truùc sö, nhaø

32

thieát keá, kyõ sö xaây döïng ñeå loâi cuoán ngöôøi daân tham gia vaøo vieäc caûi thieän caùc ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi, moâi tröôøng cho cuoäc soáng cuûa chính hoï.

NVXH ngaøy nay ñöôïc caùc toå chöùc quoác teá nhö Chöông trình phaùt trieån LHQ, Ngaân haøng Theá giôùi… môøi laøm coâng taùc giaùm saùt xaõ hoäi, tö vaán cho caùc döï aùn nhö coâng trình coâng coäng, nhaø ôû, di dôøi, ñeå toå chöùc söï tham gia cuûa ngöôøi daân.

Noùi chung caùc döï aùn hoaït ñoäng ñaàu tieân coù xu höôùng coäng ñoàng vaø phaùt trieån xaõ hoäi. Caùc vaán ñeà môùi xuaát hieän nhö nghieän ngaäp, HIV ñoøi hoûi caùc hoaït ñoäng CTXH mang tính laâm saøng maø chuùng toâi chöa ñöôïc chuaån bò. Tuy nhieân, Trung taâm Cai nghieän vaø Phuïc hoài toát nhaát laø do löïc löôïng TNXP – moät toå chöùc raát ñöôïc thuyeát phuïc veà nhu caàu ñaøo taïo chuyeân moân. Do ñoù, toaøn Ban Giaùm hieäu cuûa Trung taâm ñeàu toát nghieäp CTXH töø Khoa Phuï Nöõ Hoïc – Ñaïi hoïc Môû Baùn Coâng. Thaønh coâng töông ñoái cuûa Trung taâm chöùng minh söï caàn thieát cuûa ñaøo taïo chuyeân moân.

Moät toå chöùc quan troïng nhö Chöõ Thaäp Ñoû ñaõ nhôø taäp huaán cho hoäi vieân veà CTXH töø trung öông ñeán ñòa phöông. Nhö ñaõ noùi trong caùc tham luaän khaùc, caû traêm caùn boä Hoäi Lieân hieäp Phuï nöõ caáp tænh ñaõ toát nghieäp Khoa Phuï Nöõ Hoïc. Moät tyû leä quan troïng trong sinh vieân laø nhöõng tu só vaø thanh nieân Coâng giaùo. Gaàn ñaây coù theâm hoïc vieân töø phía Phaät giaùo. Nhö theá, CTXH ôû mieàn Nam ñaõ tieáp caän ñöôïc nhieàu laõnh vöïc khaùc nhau.

Hieän nay, phaùt trieån nhaân löïc chuyeân moân laø moät vaán ñeà caáp baùch. Töø 1 thaïc só nay ñaõ coù 14 (13 trong Nam vaø 1 ôû Haø Noäi), ñöôïc ñaøo taïo ña daïng theo caùc chuyeân ngaønh CTXH, PTCÑ, Quaûn trò Xaõ hoäi, Phaùt trieån Xaõ hoäi, Chính saùch Xaõ hoäi… Moät soá töông ñöông ñang hoïc ôû nöôùc ngoaøi hay hoïc trong nöôùc theo chöông trình giaùo duïc töø xa. Quaù trình naøy seõ phaûi taêng toác ñeå ñaùp öùng caùc nhu caàu ngaøy caøng lôùn.

CTXH ôû phía Baéc môùi phaùt trieån gaàn ñaây (5 – 6 naêm) vaø dieãn tieán chaäm. Nguyeân do chính coù leõ laø khoâng coù caùc haït gioáng chuyeân moân nhö trong Nam vaø moâi tröôøng chung hôi khoù ñoät phaù. Moät soá moân ñöôïc daïy ôû ñaïi hoïc, ñaõ coù nhieàu khoùa taäp huaán nhöng coù leõ saùng kieán töø caùc nhaø khoa baûn khoù xuoáng tôùi thöïc teá. CTXH ñöôïc xem nhö moät môù lyù thuyeát ñöôïc giaûng daïy baèng thuyeát trình. Caùc NGO quoác teá ñaõ tích cöïc ñöa caùch tieáp caän cuûa CTXH vaøo caùc döï aùn cuûa hoï nhöng chöa coù aûnh höôûng roäng raõi vì nhaân vieân Vieät Nam cuûa hoï khoâng phaûi laø NVXH chuyeân nghieäp. Nhöng caùc toå chöùc naøy ñaõ ñoùng vai troø raát quan troïng ñeå leân tieáng uûng hoä caùc saùng kieán chuyeân moân ñích thöïc töø phía Nam.

Coù moät nhoùm 15 ngöôøi khaù höùa heïn laø caùc giaûng vieân ñaïi hoïc, caùc tröôøng cuûa toå chöùc quaàn chuùng, caùc vieän nghieân cöùu ñaõ ñöôïc taäp huaán cô baûn veà CTXH (Coù 3 ngöôøi trong hoï coù hoïc chöông trình 2 naêm ôû Khoa Phuï Nöõ Hoïc). Hoï ñaõ tieáp tuïc töï naâng cao baèng nhieàu khoùa taäp huaán khaùc vaø tham gia trong caùc döï aùn ôû thöïc ñòa. Hoï cuõng ñaõ tham gia coâng taùc tö vaán vaø taäp huaán cho caùc toå chöùc ôû cô sôû. Ngöôøi toát nghieäp thaïc só CTXH ñaàu tieân ñaõ hoïc ôû New York vaø laø caùn boä cuûa UBBVCSTE Vieät Nam.

Tröôøng Cao ñaúng Lao ñoäng Xaõ hoäi (3 naêm) ñaõ baét ñaàu chöông trình giaûng daïy. Nhöng raát tieác Tröôøng chöa coù thaày laø ngöôøi chuyeân moân. Thöïc taäp môùi baét ñaàu ñöa vaøo ñöôïc quan taâm. Vaán ñeà xuaát phaùt töø caùch hieåu CTXH nhö moät ngaønh ñôn thuaàn laø lyù thuyeát, hay laø vieäc thieän maø ai cuõng laøm ñöôïc.

33

Hieän nay söï trao ñoåi ñeå hoã trôï laãn nhau giöõa hai mieàn ngaøy caøng taêng. Caùc thuû tuïc ñeå xin maõ soá ñaøo taïo, coâng nhaän CTXH nhö moät ngaønh khoa hoïc ñang ñöôïc tieán haønh. Chuùng toâi tin raèng CTXH xuaát hieän ñeå coù maët laâu daøi.

VAØI SUY NGHÓ

Khoâng caàn phaûi nhaán maïnh raèng CTXH mang tính vaên hoùa, vaø coù nguoàn goác ôû phöông Taây. Ñöa noù vaøo moät nöôùc khoâng cuûa phöông Taây, ñang phaùt trieån vaø laøm cho noù coù hieäu quaû laø caû moät coâng trình khoâng deã daøng. Toâi ñaõ coù dòp quan saùt vieäc giaûng daïy CTXH ôû vaøi nöôùc Phi Chaâu noùi tieáng Phaùp vaø AÙ Chaâu noùi tieáng Anh vaø ñaõ thaáy caùm doã tìm ñeán giaûi phaùp deã daøng laø chæ hoïc “töø”. Daïy CTXH baèng tieáng Vieät, chuùng toâi phaûi coá gaéng laøm sao cho caùc khaùi nieäm ñöôïc hieåu vaø chaáp nhaän trong boái caûnh vaên hoùa Vieät Nam vaø moät soá giaù trò, nguyeân taéc CTXH coøn xa laï hay traùi ngöôïc. Chæ laøm theá maø khoâng gaây “soác” ñaõ laø moät vaán ñeà. Giôø ñaây traûi qua nhöõng thay ñoåi lôùn veà chính trò giuùp chuùng toâi hieåu caùc chieàu kích vó moâ cuûa vaán ñeà con ngöôøi, ñeå boå sung xu höôùng chung laø chæ quan taâm ñeán caùc vaán ñeà tröôùc maét. Chuùng toâi ñaõ saün saøng töø boû ngheà nghieäp nhöng quyeát taâm ôû laïi phuïc vuï nhaân daân. Vaø caâu hoûi maø chuùng toâi töï ñaët ra khoâng phaûi laø “laøm sao ñeå phuïc hoài laïi CTXH” maø laø “laøm sao ñeå phuïc vuï nhaân daân toát nhaát trong boái caûnh môùi, vôùi caùc giaù trò, kieán thöùc vaø kyõ naêng cuûa chuùng toâi” vaø chuùng toâi cuõng chaúng caàn ñöôïc goïi laø NVXH chuyeân nghieäp.

25 naêm qua daïy chuùng toâi ruùt ra baøi hoïc veà tính khaùch quan, khaû naêng laéng nghe, chaáp nhaän söï vieäc raát khaùc bieät, tính uyeån chuyeån vaø loøng kieân trì. CTXH phaûi tieáp tuïc phaùt trieån xa hôn nöõa nhöng hy voïng noù luoân trung thaønh vôùi tinh thaàn ban ñaàu laø xuaát phaùt töø thöïc teá vôùi nhöõng nhu caàu, trôû löïc vaø tieàm naêng cuûa noù. Ñoàng thôøi luoân côûi môû vôùi caùc yù töôûng, caùch tieáp caän môùi ñeå ruùt ngaén ñoaïn ñöôøng.

Veà trôû löïc, chuùng toâi coù nhieàu, vaø nhöõng trôû löïc lôùn nhö chöa coù ñöôïc maõ soá ñaøo taïo caáp cöû nhaân, chöa thaønh laäp hoäi chuyeân nghieäp vôùi chuaån möïc ngheà nghieäp, quy ñieàu ñaïo ñöùc cuûa ngheà…

Thuaän lôïi cuûa chuùng toâi laø trong ñieàu kieän kinh teá hieän nay, chuùng toâi khoâng theå cung öùng dòch vuï theo heä thoáng an sinh coå ñieån, nhöng ñaây laø cô hoäi vaän duïng toái ña tieàm naêng cuûa caùc coäng ñoàng vaø toå chöùc quaàn chuùng. Toâi thöôøng nghó raèng neáu caùc giaù trò vaø phöông phaùp cuûa CTXH trong xaây döïng naêng löïc vaø taïo quyeàn ñöôïc ñöa tôùi taän cô sôû thoâng qua caùc toå chöùc quaàn chuùng thì Vieät Nam seõ ñi raát nhanh.

Vaán ñeà laøm sao ñeå NVXH soáng thaät vôùi nhöõng giaù trò vaø kyõ naêng cuûa hoï. Ñeán ñaây chuùng ta laïi trôû laïi vôùi chaát löôïng ñaøo taïo.

*

34

COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI: MOÄT NGHEÀ CHUYEÂN MOÂN NHIEÀU THÖÛ THAÙCH

TS. ROBERT DOYLE

Coäng taùc chuyeân moân Ñaïi hoïc Charles Sturt, Australia

Phoù Giaùo sö, Ñaïi hoïc Sunshine Coast, Australia

Chuû tòch Coâng Ty Global Concerns, Thaùi-Lan

Baøi tham luaän taïi Hoäi thaûo

Ñaøo taïo, nghieân cöùu vaø thöïc haønh Coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam:

hieän taïi vaø vieãn caûnh

Ñaïi hoïc Môû Baùn coâng TP. Hoà Chí Minh

18 - 20 thaùng 12 naêm 2000

35

DAÃN NHAÄP Toâi ñaõ ñöôïc môøi noùi veà coâng taùc xaõ hoäi taïi caùc nöôùc phaùt trieån. Ñaây laø moät coâng vieäc naëng nhoïc vì coâng taùc xaõ hoäi laø moät ngaønh ngheà chuyeân moân ña daïng vaø phöùc taïp, ñöông ñaàu vôùi moät phaïm vi roäng lôùn cuûa caùc vaán ñeà vôùi nhieàu vieãn caûnh vaø nhieàu phöông phaùp. Cuõng khoâng theå nhaân moâ hình coâng taùc xaõ hoäi ñeå aùp duïng taïi taát caû caùc quoác gia maø phaûi ñöôïc xaây döïng taïi moãi quoác gia treân neàn taûng caùc ñieàu kieän, caùc nhu caàu vaø söï hieåu bieát thöïc teá cuûa ñòa phöông. Tuy nhieân, ñeå coâng baèng ñeà taøi naøy, toâi taäp trung nhöõng nhaän xeùt cuûa toâi chuû yeáu vaøo Baéc Myõ (Hoa kyø vaø Canada) vaø UÙc, nôi maø toâi ñaõ laøm vieäc trong 10 naêm qua. Ngay caû taïi caùc quoác gia naøy, tuy coù nhöõng coäi nguoàn töông töï nhau, hoï cuõng khaùc nhau veà taäp quaùn, vì theá maø boái caûnh thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi (chính trò, kinh teá vaø xaõ hoäi) khoâng nhö nhau. COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI NHÖ LAØ MOÄT NGHEÀ CHUYEÂN MOÂN

Coâng taùc xaõ hoäi taïi nhieàu quoác gia phaùt trieån laø moät ngaønh chuyeân moân cuõng nhö laø ngheà nghieäp. Laø ngheà chuyeân moân vì coù khoái kieán thöùc, coù caùc tieâu chuaån giaùo duïc vaø caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc höôùng daãn thöïc haønh. Ví duï nhö töø “coâng taùc xaõ hoäi” ñaõ ñöôïc luaät phaùp caùc tænh cuûa Canada baûo veä, töùc laø coù ñaïo luaät Coâng taùc xaõ hoäi coâng nhaän caùc nhaân vieân xaõ hoäi vaø baûo ñaûm chæ cho pheùp haønh ngheà nhöõng ai ñaõ ñöôïc ñaøo taïo ít nhaát ôû moät trình ñoä chuyeân moân thoâng thaïo ñöôïc goïi laø “nhaân vieân xaõ hoäi ñöôïc pheùp haønh ngheà”.

Nhöng “chuyeân moân hoùa” coù nghóa gì ôû ngaønh coâng taùc xaõ hoäi taïi caùc quoác gia phaùt trieån? Söï chuyeån dòch cuûa coâng taùc xaõ hoäi thaønh moät ngheà chuyeân moân laø moät ñieàu may maén coù maët traùi. Vaøi nhaân vieân xaõ hoäi cho raèng vieäc chuyeân moân hoùa coâng taùc xaõ hoäi ñaõ giuùp hình thaønh caùc tieâu chuaån thöïc haønh, giaùo duïc vaø caùc ñieàu kieän laøm vieäc. Ngöôøi khaùc laïi noùi cöù ñeå cho nhaân vieân xaõ hoäi trôû thaønh moät töøng lôùp “treân” taäp trung treân caùc kyõ thuaät laøm cho xa rôøi ngöôøi daân maø hoï phaûi giuùp ñôõ. Theo khía caïnh aáy, nhaân vieân xaõ hoäi laø ngöôøi quan taâm nhieàu veà hoaøn caûnh cuûa chính hoï hôn laø hoaøn caûnh cuûa thaân chuû cuûa hoï vaø caùc nhu caàu cuûa ngöôøi daân khaùc. Coâng taùc xaõ hoäi ñöôïc moâ taû theo nhieàu caùch. Ví duï, ñoù laø moät “ngheà vò tha” (ngheà quan taâm ñeán ngöôøi khaùc); hay laø “ngheà deã gheùt” vì hay bò chæ trích caùc chöùc naêng kieåm soaùt xaõ hoäi (giaûi thoaùt khi treû caàn ñöôïc baûo veä). Coù ngöôøi pheâ phaùn ñoù laø moät “ngheà cheát tieät” vì coâng taùc xaõ hoäi taïi caùc nöôùc phaùt trieån nhö Hoa kyø vaø Canada ñaõ ñi ngöôïc laïi nieàm tin cuûa mình veà söï bieán chuyeån xaõ hoäi vaø caùc nhaân vieân xaõ hoäi ñöôïc xem nhö laø nhöõng “thieân thaàn phaûn boäi” (Specht vaø Courtney, 1994; Carniol,1995). TOÅNG QUAN VEÀ COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI

Toâi lôùn leân ôû Baéc Myõ nôi maø söï phaùt trieån cuûa coâng taùc xaõ hoäi ñaõ ñöôïc ñònh hình phaàn lôùn bôûi caùc aûnh höôûng töø Anh quoác. Hai aûnh höôûng chính laø Hieäp hoäi caùc toå chöùc töø thieän (Charity Organization Society) chuyeân toå chöùc caùc hoaït ñoäng töø thieän hoã trôï ngöôøi ngheøo vaø phaàn lôùn thieân veà coâng taùc xaõ hoäi caù nhaân nhaèm giuùp hoï khoâng tuøy thuoäc vaøo söï boá thí, vaø Phong traøo trung taâm coäng ñoàng (Settlement Movement) nhaém vaøo vieäc loâi keùo caùc thaønh phaàn ñöôïc öu ñaõi trong xaõ hoäi tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng hoã trôï nhöõng ngöôøi keùm may maén döïa treân neàn

36

taûng coâng baèng taïi chính ñòa baøn cö truù cuûa hoï. Nhöõng caùch tieáp caän giuùp ñôõ boå sung vaø töông phaûn naøy ñaõ hình thaønh neàn taûng maø ngaøy nay chuùng ta goïi ñoù laø coâng taùc xaõ hoäi vi moâ (coâng taùc xaõ hoäi caù nhaân, laøm vieäc vôùi caù nhaân, gia ñình vaø nhoùm) vaø coâng taùc xaõ hoäi vó moâ (coâng taùc coäng ñoàng, coâng taùc chính saùch). Caùc tieáp caän ñöôïc söû duïng trong caùc can thieäp coâng taùc xaõ hoäi chòu aûnh höôûng trong nhieàu naêm bôûi taâm lyù trò lieäu theo thuyeát cuûa Freud; bôûi thuyeát veà haønh vi con ngöôøi; bôûi chuû nghóa Maùc-xít; bôûi chuû nghóa kinh nghieäm, bôûi chuû nghóa nöõ quyeàn (Dominelli vaø McLeod, 1989); bôûi chuû nghóa choáng phaân bieät chuûng toäc (Dominelli, 1988); bôûi caùc phong traøo hoøa bình, phong traøo xanh vaø nhieàu phong traøo khaùc (Adams, Dominelli vaø Payne, 1998; Payne,1997). Hieän nay, coâng taùc xaõ hoäi ñaõ ñöôïc ñònh nghóa laïi bôûi caùc thuyeát haäu taân thôøi, thuùc ñaåy ta ñaùnh giaù laïi caùch ta nhìn nhaän chöùc naêng cuûa ta trong xaõ hoäi, caùc nhieäm vuï, caùc giaù trò thöïc haønh vaø caùch ta nhìn nhöõng con ngöôøi maø ta phuïc vuï (Pease vaø Fook eds., 1999). Nhöõng aûnh höôûng khaùc ñeán töø thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi caáp tieán vaø coâng taùc xaõ hoäi mang tính caáu truùc (Mullaly, 1997: Fook,1993).

Coù theå cho raèng caùc aûnh höôûng chính ñeán coâng taùc xaõ hoäi taïi Baéc Myõ vaø UÙc mang noäi dung taâm lyù hôn laø xaõ hoäi. Freud vaø nhöõng nhaø taâm lyù trò lieäu, nhìn chung, coù nhieàu aûnh höôûng hôn Max Weber vaø caùc nhaø xaõ hoäi hoïc. Trong khi khaùi nieäm “con ngöôøi trong moâi tröôøng” ñaõ ñöôïc giaûng daïy caùc tröôøng coâng taùc xaõ hoäi, xu höôùng coâng taùc xaõ hoäi vaãn coøn chuù troïng ñeán söï giuùp ñôõ thaân chuû nhö nhöõng caù nhaân hoaëc thaønh vieân nhoùm nhoû nhö gia ñình hôn laø quan taâm ñeán phaùt trieån coäng ñoàng, coâng taùc coäng ñoàng vaø coâng taùc chính saùch ñeå thay ñoåi tình hình roäng lôùn hôn. Noùi nhö theá khoâng coù nghóa laø coâng taùc xaõ hoäi caù nhaân vaø nhoùm thöôøng keùm hieäu quaû hay laø quy öôùc hôn trong caùch tieáp caän. Khi chuù troïng ñeán söï thay ñoåi veà cô caáu roäng lôùn hôn, coâng taùc coäng ñoàng cuõng coù theå ñöôïc duøng ñeå kieåm soaùt thay vì giaûi phoùng con ngöôøi, vaø coù theå phuïc vuï caùc quyeàn lôïi cuûa nhöõng ngöôøi coù quyeàn löïc thay vì phuïc vuï ngöôøi thieät thoøi. Tính chaát cuûa coâng taùc xaõ hoäi laø ñeà taøi tranh luaän cuûa ngöôøi trong ngheà. Coù ngöôøi mong muoán coâng taùc xaõ hoäi giaûi phoùng vaø/hoaëc caáp tieán vaø/hoaëc thöû thaùch nguyeân traïng; ngöôøi khaùc muoán noù eâm aû, mang tính quy öôùc vaø khoâng thay ñoåi nguyeân traïng. Ñoù laø moät ngheà chuyeân moân haáp daãn nhöõng ngöôøi vôùi nhöõng moái quan taâm khaùc nhau vaø coù xu höôùng nhaán maïnh nhöõng ñaëc tröng naøo ñoù. Duø coù moät “luoàng chính” veà khaùi nieäm coâng taùc xaõ hoäi, xu theá naøy luoân bò pheâ phaùn bôûi nhöõng phong traøo coâng taùc xaõ hoäi caáp tieán muoán ñaët coâng taùc xaõ hoäi thöïc haønh trong caáu truùc xaõ hoäi roäng lôùn hôn vaø pheâ phaùn vai troø cuûa noù trong xaõ hoäi, ñoù laø caùc chöùc naêng kieåm soaùt xaõ hoäi, hoã trôï vaø phuïc hoài, cuõng nhö caùc chöùc naêng thay ñoåi vaø döï phoøng. Theo quan ñieåm rieâng cuûa toâi, coâng taùc xaõ hoäi caàn mang tính thöû thaùch; thöû thaùch chuùng ta ñeå trôû thaønh ngöôøi thöïc haønh toát hôn vaø chuùng ta caàn thöû thaùch ñeå ñoùng goùp vaøo söï thay ñoåi xaõ hoäi, ñeå gia taêng söï bình ñaúng vaø coâng baèng xaõ hoäi cho moïi ngöôøi. Noù caàn coù söï quan taâm ñeán vieãn caûnh quoác teá vì yù thöùc heä vaø thöïc tieãn “toaøn caàu hoùa” ñaõ taùc ñoäng ñeán nhieàu quoác gia vaø chuùng ta caàn bieát caùch giaûi quyeát caùc löïc taùc ñoäng beân trong vaø beân ngoaøi quoác gia cuûa chuùng ta nhö theá naøo. Laøm nhö theá, chuùng ta caàn xaây döïng moät ngaønh coâng taùc xaõ hoäi laáy coäng ñoàng laøm troïng taâm, choáng aùp böùc, vaø coå vuõ nhöõng giaù trò nhö bình ñaúng vaø coâng baèng xaõ hoäi trong nhöõng coá gaéng ñoåi môùi.

CAÙC ÑAËC TÍNH CUÛA COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI

37

Jim Ife, moät vieän só UÙc, coù neâu caùc ñaëc tính cuûa coâng taùc xaõ hoäi taïi caùc nöôùc phaùt trieån (1997). Toâi muoán moâ taû laïi cho quyù vò.

• Coâng taùc xaõ hoäi laø cung caáp dòch vuï cho ngöôøi daân; nhaân vieân xaõ hoäi laø ngöôøi phuïc vuï chöù khoâng phaûi laø ngöôøi chuû.

• Coâng taùc xaõ hoäi laø moät ngheà chuyeân moân ñöôïc ñaët vaøo boái caûnh cuûa moät khaùi nieäm roäng lôùn cuûa an sinh xaõ hoäi hay laø söï thoaûi maùi veà maët xaõ hoäi (social well-being).

• Moät caùch toång quaùt, coâng taùc xaõ hoäi ñöôïc xem laø moät ngheà chuyeân moân, vôùi söï quan taâm nhieàu hôn veà söï chuaån bò trong ñaøo taïo, caùch öùng xöû theo ñaïo ñöùc ngheà nghieäp vaø nhöõng tieâu chuaån thöïc haønh.

• Coâng taùc xaõ hoäi laø moät coâng vieäc toång hôïp; vôùi nhöõng nhaân vieân xaõ hoäi ñöôïc ñaøo taïo cho “thöïc haønh toång quaùt”.

• Coâng taùc xaõ hoäi laø moät coâng vieäc cuûa ñôøi thöôøng; khi maø giaù trò ñaïo ñöùc vaø toân giaùo coù vai troø trong coâng taùc xaõ hoäi.

• Coâng taùc xaõ hoäi coù lieân quan tôùi kieán thöùc, kyõ naêng vaø giaù trò loàng gheùp trong moät tình hình hay boái caûnh kinh teá xaõ hoäi.

Ñònh höôùng caùc dòch vuï

Ife löu yù laø coù nhöõng möùc ñoä khaùc nhau trong caùc dòch vuï cho con ngöôøi. Ví duï, coù nhöõng laõnh vöïc rieâng bieät veà dòch vuï, nhö dòch vuï cho ngöôøi cao tuoåi vaø thanh nieân, vaø coù loaïi dòch vuï ñaëc bieät nhö “dòch vuï tham vaán”. OÂng ta cho raèng khaùi nieäm ngöôøi phuïc vuï nhö laø ngöôøi laøm caùi gì maø ngöôøi khaùc yeâu caàu hay mong muoán (nhu caàu), nhöng khaùi nieäm naøy khoâng coøn khi maø coâng taùc xaõ hoäi trôû thaønh moät coâng ngheä dòch vuï. Coù quyeàn löïc khaùc nhau trong moái quan heä giöõa nhaân vieân xaõ hoäi vaø nhöõng ai maø hoï phaûi giuùp ñôõ.

Ngaøy nay yù töôûng dòch vuï ñaõ thay ñoåi thaønh “dòch vuï” nhö laø haøng hoùa coù theå mua baùn, ño löôøng, cung caáp, coù giaù caû vaø ñònh löôïng. Dòch vuï cho ngöôøi daân trôû thaønh moät coâng vieäc kyõ thuaät vaø nhaân vieân xaõ hoäi trôû thaønh “chuyeân gia”. Söï thöøa nhaän ñoù coù nghóa cung caáp dòch vuï xaõ hoäi laø moät phöông caùch hieäu quaû ñeå giaûi quyeát vaán ñeà vaø laø moät phöông caùch toát hôn ñeå xöû lyù caùc vaán ñeà xaõ hoäi.

Coâng taùc xaõ hoäi trong an sinh xaõ hoäi

Coâng taùc xaõ hoäi taïi caùc nöôùc phaùt trieån, ñöôïc cung öùng trong cô caáu cuûa moät heä thoáng roäng lôùn cuûa caùc dòch vuï an sinh xaõ hoäi, cung caáp bôûi nhaø nöôùc vaø caùc toå chöùc phi chính phuû vaø cho caùc toå chöùc coù thu, chuù troïng vaøo tieáp caän ñònh cheá hoùa veà an sinh : cung caáp troïn goùi caùc chöông trình xaõ hoäi phoå quaùt vaø nhöõng lôïi ích, keøm theo nhöõng chöông trình vaø dòch vuï coù muïc tieâu. Trong quaù khöù, chi tieâu cuûa chính phuû cho caùc chöông trình xaõ hoäi ñöôïc xem nhö laø toån phí cuûa moät “xaõ hoäi töû teá”. Nhaân vieân xaõ hoäi tröôùc ñaây thöïc hieän vai troø cuûa mình trong boái caûnh xaõ hoäi do nhaø nöôùc. Tuy nhieân, nhöõng trôï caáp an sinh xaõ hoäi phaûi chòu ñöïng nhieàu chæ trích tin vaøo chuû nghóa baûo thuû môùi vaø ngaøy nay yù thöùc heä öu theá taïi phöông taây laø giaûm chi phí xaõ hoäi vaø caét bôùt caùc trôï caáp an sinh xaõ hoäi. Caùc chính phuû ñaõ chuyeån sang tö nhaân hoùa, taäp ñoaøn, giaûm

38

bôùt chi tieâu vaø loaïi boû nhöõng chöông trình phoå quaùt. Ñoù laø boái caûnh hieän nay cho thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi.

Chuyeân moân hoùa coâng taùc xaõ hoäi

Theo Ife, vaán ñeà cuûa coâng taùc xaõ hoäi laø duy trì caùc tieâu chuaån giaùo duïc vaø thöïc haønh choáng laïi söï taán coâng cuûa chuû nghóa phaùt trieån taàng lôùp öu tuù. OÂng moâ taû khaùi nieäm ngöôøi phuïc vuï nhö laø ngöôøi laøm caùi gì ngöôøi khaùc yeâu caàu hay mong muoán (nhu caàu), vaø nhaân vieân xaõ hoäi caàn ñaùnh giaù laïi söï töï ñònh nghóa veà mình vaø caùch nhìn cuûa mình veà söù meänh vaø muïc ñích cuûa coâng taùc xaõ hoäi. Noùi theo caùch khaùc, coâng taùc xaõ hoäi coù theå bò pheâ phaùn laø moät ngheà töï phuïc vuï cho chính mình.

Thöïc haønh toång hôïp

Ife nhaán maïnh veà giaùo duïc coâng taùc xaõ hoäi cho thöïc haønh toång hôïp, baát chaáp nhöõng aùp löïc cung caáp nhöõng dòch vuï chuyeân, theo laõnh vöïc (nhö an sinh nhi ñoàng) hay theo phöông phaùp (nhö gia ñình trò lieäu) hay theo phöông thöùc thöïc haønh (nhö coâng taùc caù nhaân hoaëc coäng ñoàng). Giaùo duïc toång hôïp giuùp taïo naêng löïc cho ngöôøi thöïc haønh thay ñoåi laõnh vöïc thöïc haønh hoaëc phöông phaùp laøm vieäc. Coøn coù söï gaén boù vôùi caùc nguyeân taéc toång theå (nhö “con ngöôøi trong moâi tröôøng” hay PIE); con ngöôøi ñaët trong caùc yeáu toá töông quan nhau vaø trong caùc heä thoáng phöùc taïp. Maëc duø coù söï nhaán maïnh vaøo giaùo duïc toång hôïp, xu höôùng chung cuûa nhaân vieân xaõ hoäi laø ñi vaøo coâng vieäc chuyeân saâu. Moät vaán ñeà khaùc laø nhieàu cô quan thay theá nhaân vieân xaõ hoäi chuyeân nghieäp baèng nhöõng nhaân vieân veà dòch vuï con ngöôøi ít ñöôïc ñaøo taïo hôn vaø khoâng ñoøi hoûi möùc löông maø caùc ñoaøn chuyeân nghieäp xaõ hoäi yeâu caàu.

Coâng taùc xaõ hoäi ñôøi thöôøng

Ife ghi nhaän laø coâng taùc xaõ hoäi hoaït ñoäng döïa theo moät moâ hình lyù trí, ñôøi thöôøng vaø khoa hoïc, khoâng coøn choã cho tính duy linh vaø ít ñeà caäp ñeán caùc yeáu toá tinh thaàn trong ñaùnh giaù. Thaùi ñoä khoâng pheâ phaùn thaân chuû ñöôïc nhaán maïnh vaø vì theá toân giaùo ñöùng beân ngoaøi cuûa thöïc haønh.

Kieán thöùc, kyõ naêng vaø caùc giaù trò coâng taùc xaõ hoäi

Cuõng nhö nhieàu ngöôøi, Ife cho raèng coâng taùc xaõ hoäi khoâng ñöôïc moâ taû bôûi kieán thöùc, kyõ naêng hay caùc giaù trò ñôn thuaàn maø laø trong söï keát hôïp. Toâi cuõng coù theå gôïi yù raèng “muïc ñích” cuûa coâng taùc xaõ hoäi phaûi ñöôïc ñöa vaøo danh saùch naøy. Trong coâng taùc xaõ hoäi, caùc giaù trò coù taàm quan troïng vì coâng taùc xaõ hoäi coù theå ñöôïc moâ taû nhö laø hoaït ñoäng coù quy chuaån vì caùc nhaân vieân xaõ hoäi thöïc haønh nhaèm ñeán moät xaõ hoäi toát ñeïp hôn, ñònh nghóa theo ñaëc thuø cuûa noù. Theo nghóa naøy, coâng taùc xaõ hoäi ñi sai böôùc vôùi xu höôùng gia taêng cuûa caùc chöông trình xaõ hoäi taïi caùc nöôùc phaùt trieån, nghieân veà kieåm soaùt quaûn lyù vaø baøn giaáy hôn vaø chòu traùch nhieäm tröôùc cô quan quaûn lyù. Theo oâng, trong thöïc haønh chuyeân moân, “hieåu bieát” ñöôïc xem laø quan troïng nhö “naêng löïc”, khi “phaùn ñoaùn chuyeân nghieäp” roõ raøng laø quan troïng hôn laø thaønh thaïo veà kyõ thuaät.

Taïi caùc nöôùc phaùt trieån, cuoäc ñaáu tranh laø duy trì söï ñoäc laäp chuyeân moân vaø töï ñieàu chænh choáng laïi söï chuyeån höôùng qua kieåm soaùt quaûn lyù lôùn hôn vaø quy ñònh töø beân ngoaøi. OÂng coøn keâu goïi quan taâm ñeán moät söï giaùo duïc chuaån bò khaùc coù theå giuùp nhaân vieân xaõ hoäi ñöông ñaàu

39

vôùi nhöõng vaán ñeà môùi vaø nhöõng ñoøi hoûi cho thöïc haønh do nhöõng ñaëc tính môùi töông taùc nhau cuûa moâi tröôøng kinh teá vaø xaõ hoäi (nhö laø chuû nghóa duy lyù kinh teá, chuû nghóa quaûn lyù, söï duy lyù vaø khaû naêng). Cuoái cuøng, oâng ñeà nghò coâng taùc xaõ hoäi caàn moät taàm nhìn döïa treân chuû nghóa nhaân ñaïo vaø lyù thuyeát pheâ phaùn vaø yeâu caàu caùc nhaân vieân xaõ hoäi trôû thaønh “nhöõng nhaø trí thöùc ñöôøng phoá”.

VAØI KEÁT LUAÄN

Baây giôø ñeå toâi ñöa ra vaøi keát luaän. Qua nhieàu naêm laø ngöôøi thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi, toâi ñaõ bò nhieàu aûnh höôûng bôûi moät vaøi lyù thuyeát gia vaø nhöõng ngöôøi thöïc haønh, ñaëc bieät trong caùc laõnh vöïc toå chöùc coäng ñoàng vaø chính saùch xaõ hoäi ñaõ giuùp toâi luoân nhìn coâng taùc xaõ hoäi theo boái caûnh roäng lôùn vaø cho toâi nhöõng khung ñeå phaùn ñoaùn caùc vaán ñeà xaõ hoäi vaø thöïc haønh chuyeân moân. Hoï goàm Martin Rein (1983) vaø Roland Warren (1977), cuõng nhö Jack Rothman (1968).

NHIEÄM VUÏ COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI LAØ PHAÙT TRIEÅN MOÄT XAÕ HOÄI AN SINH XAÕ HOÄI

Rein cho raèng caùc nhaân vieân xaõ hoäi caàn laøm vieäc vì söï phaùt trieån cuûa moät “xaõ hoäi an sinh” maø oâng moâ taû nhö laø”… moät cô caáu caùc nguyeân taéc vaø ñònh cheá trong ñoù nhaø nöôùc vaø thò tröôøng töông taùc nhau nhö nhöõng coâng cuï baûo veä caùc thaønh vieân cuûa caùc xaõ hoäi coâng nghieäp choáng laïi nhöõng baát ñònh cuûa xaõ hoäi ñoù”. Theo oâng, nhaø nöôùc coù theå ñoùng moät vai troø chuû ñoäng khoâng chæ baèng cung caáp tröïc tieáp caùc lôïi ích xaõ hoäi maø coøn trong caùc hoaït ñoäng an sinh xaõ hoäi cuûa coäng ñoàng vaø khu vöïc tö nhaân baèng caùch uûy thaùc, kích thích, ñieàu phoái vaø hoã trôï coâng vieäc cuûa hoï. Caùch suy nghó naøy mang tính phoå quaùt coù theå ñöôïc aùp duïng cho nhaân vieân xaõ hoäi taïi Vieät Nam cuõng nhö cho caùc nöôùc phaùt trieån.

LYÙ THUYEÁT CAÀN PHAÛI ÑÖA ÑEÁN HAØNH ÑOÄNG

Coù caâu noùi veà lyù thuyeát vaø haønh ñoäng: lyù thuyeát maø khoâng haønh ñoäng thì caèn coãi vaø voâ duïng, haønh ñoäng maø chaúng coù lyù thuyeát thì voâ nghóa vaø khoâng phuø hôïp. Moät nhaø thô laõng maïn, Lord Byron ñaõ noùi:” Neáu toâi luoân daønh thôøi gian ñeå ñoïc, toâi seõ khoâng bao giôø caûm nhaän ñöôïc caùc nhu caàu cuûa xaõ hoäi”, trong khi ñoù Karl Marx noùi raèng :” caùc trieát gia chæ nhaän ñònh theá giôùi theo nhieàu caùch, vaán ñeà laø thay ñoåi noù”. Coâng taùc xaõ hoäi caàn chuù troïng ñeán thöïc haønh vaø lyù thuyeát phaûi luoân ñöôïc söû duïng cho öùng duïng. Chuùng toâi muoán noùi ñeán nhöõng phaân bieät nhö “lyù thuyeát daønh cho thöïc haønh” cuõng nhö “ lyù thuyeát thöïc haønh” (töùc noùi ñeán thöïc haønh phaûn hoài). Nhö taïi caùc nöôùc phaùt trieån, caùc nhaân vieân xaõ hoäi Vieät Nam caàn ghi cheùp thaønh tö lieäu thöïc haønh cuûa mình vaø phaûn hoài öùng duïng cho ngöôøi khaùc.

CHIA SEÛ KINH NGHIEÄM

Toâi muoán coù vaøi nhaän xeùt veà kinh nghieäm baûn thaân vaø quyù vò xem coù theå aùp duïng khoâng. Toâi hoïc coâng taùc xaõ hoäi sau khi toát nghieäp ngaønh vaên hoïc Anh khi toâi ñöôïc Phoøng Söùc khoûe Taâm thaàn cuûa Sôû Y teá Tænh caáp hoïc boång hoïc Cao hoïc Coâng taùc xaõ hoäi. Trong quaù trình hoïc (sau ñoù toâi laáy baèng tieán só coâng taùc xaõ hoäi) vaø kinh nghieäm thöïc haønh, toâi thaáy raèng chuùng ta caàn luoân luoân phaùt hieän laïi caùi gì thuùc ñaåy chuùng ta vaø taïi sao chuùng ta muoán ôû giöõa nhöõng ngöôøi ñöôïc goïi laø “nhöõng ngöôøi tìm kieám an sinh xaõ hoäi”. Toâi thaáy nhu caàu phaûi luoân phaûn hoài thöïc haønh, khaùm phaù caùi gì laøm ñöôïc vaø taïi sao (hoaëc taïi sao khoâng) vaø söû duïng söï phaân tích ñoù ñeå taêng cöôøng lyù thuyeát cuûa toâi cho thöïc haønh. Toâi xuaát thaân töø tröôøng phaùi quen phaûi hoûi: chuùng ta uûng

40

hoä thay ñoåi xaõ hoäi hay kieåm soaùt xaõ hoäi, coù söû duïng thöïc haønh ñeå thuùc ñaåy caùc muïc tieâu veà coâng baèng xaõ hoäi vaø bình ñaúng khoâng ? Ví duï taïi caùc nöôùc phaùt trieån, coù nhöõng caâu hoûi khoù khaên thôøi nay vôùi “nhöõng xaõ hoäi ích kyû” vôùi nhöõng ñaëc ñieåm nhö : caét giaûm chi tieâu, quaûn lyù vì hieäu quaû, goïi thaân chuû laø “khaùch haøng” (khi hoï khoâng coù söï löïa choïn cuûa khaùch haøng vaø coù ít taøi nguyeân); caùc yù thöùc heä toaøn caàu hoùa coù theå taán coâng vaøo an sinh xaõ hoäi, ngöôøi ngheøo, di daân, ngöôøi thaát nghieäp, ngöôøi voâ gia cö, phuï nöõ vaø treû em, taêng cöôøng kieåm soaùt xaõ hoäi thay vì giaûi phoùng con ngöôøi khoûi nhöõng keát caáu cuûa ngheøo ñoùi vaø aùp böùc.

Toâi vaãn töï hoûi ôû möùc ñoä naøo chuùng ta, nhaân vieân xaõ hoäi chuyeân nghieäp bò caùi aûo töôûng veà baûn thaân vaø moät “söï thoâng ñoàng vôùi im laëng” tröôùc caùc nhu caàu cuûa ngöôøi daân vaø xaõ hoäi? Toâi thaéc maéc khoâng bieát chuùng ta thích kieåm soaùt xaõ hoäi hôn laø taêng quyeàn löïc cho ngöôøi daân? Toâi vaãn thaéc maéc ôû möùc ñoä naøo nhaân vieân xaõ hoäi giuùp ngöôøi daân thích nghi vôùi caùc heä thoáng aùp böùc hoï vaø caùc thaân chuû cuûa hoï (hay laø khaùch haøng cuûa hoï) thay vì giuùp hoï ñoái phoù vôùi caùc heä thoáng aùp böùc ñoù. Toâi thích chuyeån bieán xaõ hoäi hôn laø thích nghi xaõ hoäi vì ngöôøi daân phaûi ñöôïc töï ñònh höôùng vaø ñöôïc taêng quyeàn löïc ñeå laáy quyeát ñònh vì lôïi ích cuûa chính hoï. Toâi bieát taïi Vieät Nam coâng taùc xaõ hoäi ñaõ ñöôïc phaùt trieån baèng caùch nuùp boùng ngaønh taâm lyù, nhöng ñeå trôû thaønh moät “ngheà nghieäp” trong töï chuû caàn phaûi laø moät ngheà ñöùng rieâng moät mình, quan taâm ñeán söï phaùt trieån khoái kieán thöùc cuûa noù, chöông trình ñaøo taïo vaø caùch cö xöû theo ñaïo ñöùc ngheà nghieäp. Nhaø taâm lyù Eric Erickson, ngöôøi ñaõ vieát veà löùa tuoåi vaø caùc giai ñoaïn trong chu kyø cuoäc soáng, ñaõ noùi “söï thích nghi ñuùng nghóa… coù ñöôïc qua söï ñaáu tranh kieân quyeát töø choái töï ñieàu chænh theo “nhöõng ñieàu kieän” vaø con ngöôøi vaãn nuoâi döôõng söï baát maõn ngay caû khi ñöôïc ñaùp öùng ñaày ñuû, neáu khoâng thì chaúng coù söï tieán hoùa taâm lyù xaõ hoäi naøo caû vaø taát caû caùc ñònh cheá cuûa noù cuõng chaúng coøn taùc duïng” (1964, 156 ).

Ñeå keát luaän, taïi caùc nöôùc phaùt trieån (vaø cuõng taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån) caùc nhaân vieân xaõ hoäi caàn luoân coù caùi nhìn veà vaán ñeà roäng hôn nhö toaøn caàu hoùa vaø baàu khí kinh teá xaõ hoäi, quoác teá vaø quoác gia, trong luùc hoï xem xeùt muïc ñích, söù meänh, ñaïo ñöùc ngheà nghieäp vaø caùc phöông phaùp cuûa giaùo duïc vaø thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi. Khi ngheà chuyeân moân trôû neân theå cheá hoùa hôn (chuyeân moân hôn) caùc nhaân vieân xaõ hoäi phaûi luoân hieåu ngöôøi daân vaø caùc nhu caàu cuûa hoï (duø hoï laø thaân chuû, ngöôøi thuï höôûng, ngöôøi tham gia, coâng daân, hay cö daân) nhö laø troïng taâm cuûa coâng taùc xaõ hoäi, chöù khoâng chæ nhöõng quy ñònh cuûa cô quan hay ngheà nghieäp hoaëc nhoùm laøm vieäc. Coâng taùc xaõ hoäi laø moät phöông caùch maø chuùng ta coù theå laøm vieäc cho söï coâng baèng xaõ hoäi, coâng lyù xaõ hoäi, vaø bình ñaúng roäng lôùn hôn treân theá giôùi chuùng ta. Trong caùc xaõ hoäi cuûa chuùng ta, chuùng ta ñang maát yù nghóa cuûa an sinh xaõ hoäi nhö laø lôïi ích chung vaø söï ñoaøn keát giöõa ngöôøi daân. Chuùng ta caàn nghó ñeán vieäc taêng cöôøng caùi maø Marshall (1965) goïi laø quyeàn coâng daân, quyeàn chuùng ta coù nhö laø coâng daân cuûa moät quoác gia, quyeàn cho moïi ngöôøi vaø khoâng loaïi tröø baát cöù ai.

Cuoái cuøng, caùc giaù trò vaø caùc nguyeân taéc coâng taùc xaõ hoäi (nhö bình ñaúng, tieáp caän ñöôïc vaø coâng baèng, taêng quyeàn löïc, tham gia) coù theå giuùp chuùng ta hình thaønh caùc phöông thöùc vaø chieán löôïc giuùp ñôõ. Ñeå giuùp ngöôøi khaùc, chuùng ta caàn coù nhieàu hôn nhöõng yù ñònh toát. Chuùng ta caàn hieåu yù thöùc heä, caùc giaû thieát vaø caùc giaù trò cuûa chính mình, vaø chuùng ta cuõng caàn coù khaû naêng söû duïng caùc chieán löôïc moät caùch phuø hôïp vaø phaùt trieån caùc keá hoaïch haønh ñoäng vôùi ngöôøi daân.Vaäy khoâng coù ai toát hôn ngoaøi nhaân vieân xaõ hoäi Vieät Nam trong vieäc xaây döïng moät chöông trình

41

haønh ñoäng phuïc vuï moïi ngöôøi daân, moät chöông trình höôùng veà coäng ñoàng vaø mang tính hoøa nhaäp.

THÖ MUÏC THAM KHAÛO

Adams, Robert, Lena Dominelli and Malcolm Payne eds. (1998). Social Work: Themes, Issues and Critical Debates. London: Macmillan.

Carniol, Ben. (1995). Future Issues for Social Practice: Challenging Social Services in Canada. Toronto, Between the Lines.

Dominelli, Lena and E. McLeod (1989). Feminist Social Work. London: MacMillan.

Dominelli, Lena (1988). Anti-Racist Social Work. London: MacMillan.

Erickson, Eric (1964). Insight and Responsibility. New York, Norton.

Fook, Jan. (1993). Radical Casework: A Theory of Practice. Sydney, Allyn & Unwin.

Ife, Jim (1997). Rethinking Social Work: Towards Critical Practice. Melbourne, Longman.

Marshall, T.H. (1965). Social Policy. London, Hutchinson.

Mullaly, Bob (1997, second edition). Structural Social Work: Ideology, Theory and Practice. Toronto: McClelland & Stewart.

Payne, Malcolm (1997). Modern Social Work Theory, Second Edition. London, Macmillan.

Pease, Bob and Jan Fook eds. (1999). Transforming Social Work Practice: Postmodern critical perspectives. Sydney: Allen & Unwin.

Rein, Martin (1983), From Social Policy to Practice, New York: MacMillan.

Rothman, Jack (1968), Social Work Practice 1968, New York: Columbia University Press.

Specht, Harry and Mark Courtney (1994). Unfaithful Angels: How Social Work has Abandoned its Mission. New York, Free Press.

Warren, Roland (1977), Social Change and Human Purpose: Toward Understanding and Action. Chicago, Free Press.

42

GIAÙO DUÏC COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI VAØ NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ ÑAØO TAÏO TAÏI SINGAPORE VAØ ANH QUOÁC

Catherine Briscoe Khoa Khoa Coâng taùc xaõ hoäi vaø Taâm lyù Ñaïi hoïc Quoác gia Singapore

DAÃN NHAÄP

Baøi tham luaän naøy ñeà caäp ñeán caùc vaán ñeà, veà giaùo duïc coâng taùc xaõ hoäi, veà noäi dung, veà söï caân baèng giöõa lyù thuyeát vaø thöïc haønh vaø ñieàu kieän nhaäp hoïc, ñaùnh giaù moät vaøi phöông caùch khaùc nhau caû cuûa Singapore vaø Anh quoác lieân quan ñeán caùc vaán ñeà naøy.

Trong giaùo duïc coâng taùc xaõ hoäi, thöôøng coù moät söï caêng thaúng giöõa söï öu tieân daønh cho caùc moân khoa baûn hoaëc hoïc lyù thuyeát vaø hoïc thöïc haønh, nôi maø sinh vieân hoïc öùng duïng caùc phöông phaùp, kyõ naêng, thaùi ñoä, giaù trò ñaëc thuø coâng taùc xaõ hoäi caàn coù khi laøm vieäc nhö nhaân vieân xaõ hoäi vôùi caùc nhoùm thaân chuû khaùc nhau. Noù khoâng haún laø giaùo duïc coâng taùc xaõ hoäi, ôû moïi möùc ñoä, ñoøi hoûi coù thôøi gian ñaày ñuû cho caû lyù thuyeát vaø thöïc haønh trong caáu truùc hoïc kyø ñaïi hoïc. Cuõng coù söï baát ñoàng veà vieäc daønh öu tieân töông ñoái cho caû hai.

Caùc ñònh cheá ñaïi hoïc coù xu höôùng xem vieäc daïy lyù thuyeát nhö laø nhieäm vuï chính vaø xem thöïc haønh nhö laø moät thöù daønh cho thôøi gian nghæ heø theo kieåu xen keû vôùi lyù thuyeát.

Caùc quan chöùc cuûa vaøi cô quan laïi nhìn coâng taùc xaõ hoäi chuû yeáu theo khía caïnh thöïc haønh vaø thuû tuïc trong coâng vieäc khoâng caàn phaûi coù neàn taûng lyù thuyeát giuùp cho nhaân vieân xaõ hoäi phaùt trieån suy nghó ñoäc laäp vaø coù ñaàu oùc bieát phaân tích ñaùnh giaù.

Tuy nhieân, noùi chung, theá giôùi ñaõ thöøa nhaän raèng nhaân vieân xaõ hoäi phaûi tìm hieåu caùc yeáu toá ña daïng phöùc taïp vôùi caùc thaân chuû, laáy nhöõng quyeát ñònh coù pheâ phaùn, ñoøi hoûi söï chín chaén vaø söï ñaùnh giaù ñoäc laäp vaø phaûi laøm vieäc saùt caïnh vôùi caùc ngheà nghieäp khaùc lieân quan trong nhöõng hoaøn caûnh phöùc taïp. (Boä Y teá – DOH, U.K., 2000)

Caùc tröôûng cô quan mong raèng, caùc khoùa hoïc coâng taùc xaõ hoäi ñaøo taïo nhaân vieân chuyeân nghieäp coù tay ngheà vôùi khaû naêng thöïc hieän caùc coâng vieäc cuûa nhaân vieân chuyeân nghieäp coâng taùc xaõ hoäi ngay khi baét ñaàu. Nhöõng ngöôøi tuyeån duïng, caùc hoäi ñoaøn nhaân vieân xaõ hoäi quoác gia vaø nhöõng ngöôøi toå chöùc giaùo duïc coâng taùc xaõ hoäi coá gaéng cuøng laøm vieäc vôùi nhau ñeå baûo ñaûm raèng giaùo duïc coâng taùc xaõ hoäi bao goàm caû hoïc lyù thuyeát vaø hoïc thöïc haønh vaø vieäc hoïc aáy chöa theå chaám döùt khi nhaân vieân xaõ hoäi hoïc xong moät khoùa ñaøo taïo.

HOÏC LYÙ THUYEÁT

43

“Phöông phaùp coâng taùc xaõ hoäi döïa treân moät khoái heä thoáng kieán thöùc baét nguoàn töø nghieân cöùu vaø thöïc haønh. Noù thöøa nhaän tính phöùc taïp cuûa moái töông taùc giöõa con ngöôøi vaø moâi tröôøng cuûa hoï vaø naêng löïc cuûa ngöôøi daân; caû hai bò taùc ñoäng vaø laøm thay ñoåi nhöõng yeáu toá khaùc nhau aûnh höôûng tôùi hoï. Ngheà coâng taùc xaõ hoäi ñöôïc xaây döïng treân caùc lyù thuyeát veà söï phaùt trieån cuûa con ngöôøi, haønh vi vaø heä thoáng xaõ hoäi, ñeå phaân tích caùc tình huoáng phöùc taïp vaø taïo thuaän lôïi cho nhöõng thay ñoåi ôû caù nhaân, toå chöùc, vaên hoùa vaø xaõ hoäi”. (Lieân ñoaøn quoác teá caùc nhaân vieân xaõ hoäi, IFSW, Montreal 2000).

Lôøi tuyeân boá naøy cuûa IFSW cho thaáy quy moâ maø coâng taùc xaõ hoäi phaûi nhôø caäy ñeán nhieàu khoa hoïc xaõ hoäi vaø nhaân vaên khaùc nhau cho neàn taûng kieán thöùc cuûa mình. Nhaân vieân xaõ hoäi caàn hieåu bieát veà söï taêng tröôûng theå chaát vaø taâm lyù, caùc khuoân maãu phaùt trieån cuûa con ngöôøi vaø caùc yeáu toá coù theå taêng cöôøng hoaëc gaây caûn trôû cho söï taêng tröôûng naøy. Hoï caàn hieåu söï taùc ñoäng cuûa vaên hoùa, taäp quaùn vaø moái quan heä vôùi naêng löïc cuûa ngöôøi daân ñeå ñöông ñaàu vôùi moâi tröôøng vaät chaát vaø xaõ hoäi cuûa hoï; caàn nhaän bieát laøm theá naøo caùc chính saùch xaõ hoäi, caùc cô caáu vaø söï phaân phoái taøi nguyeân vaø quyeàn löïc trong moät xaõ hoäi coù theå xaùc ñònh khoâng chæ vaán ñeà naøo maø ngöôøi daân phaûi ñoái maët maø coøn nhöõng phöông höôùng môû ra cho hoï ñeå coá gaéng giaûi quyeát caùc vaán ñeà ñoù. Hoïc caùc phöông phaùp giaûi quyeát vaán ñeà cuõng laø thieát yeáu ñeå nhaân vieân xaõ hoäi coù nhöõng coâng cuï cô baûn ñeå can thieäp vaø hieåu lyù thuyeát tieàm aån trong keát quaû tieân lieäu tröôùc do caùc phöông phaùp ñoù. Ví duï sau ñaây minh hoïa vaøi phaïm vi phöùc taïp cuûa caùc vaán ñeà vaø nhöõng löïa choïn coù theå ñöôïc aùp duïng vaøo nhöõng tình hình maø caùc nhaân vieân xaõ hoäi phaûi giaûi quyeát. VÍ DUÏ

John, sinh ra trong gia ñình giaøu coù, ñöôïc nuoâi naáng aên ôû toát. Chaéc chaén laø John coù söùc khoûe vaø coù giaùo duïc vaø ñöôïc nuoâi döôõng vôùi nhöõng mong ñôïi töø cha meï vaø ngöôøi khaùc trong moâi tröôøng xaõ hoäi cuûa anh ta vaø nhö theá anh ta seõ coù ñöôïc moät vieäc laøm vôùi löông cao vaø laäp gia ñình vôùi ngöôøi töông xöùng.

Jimmy thì ñöôïc sinh trong gia ñình ngheøo, cha meï ñeàu laøm vieäc cöïc nhoïc ñeå soáng nhöng coâng vieäc khoâng oån ñònh vaø anh ta thöôøng hay oám ñau vì khoâng ñöôïc nuoâi döôõng toát, phaûi laøm vieäc baùn thôøi gian, phuï giuùp gia ñình taêng thu nhaäp vaø taát nhieân hoïc thöùc raát giôùi haïn. Anh ta, cha meï anh vaø nhöõng ngöôøi xung quanh ít mong ñôïi gì ôû ngheà nghieäp töông lai cuûa anh, ôû tieàm naêng thu nhaäp vaø cô hoäi gaëp gôõ vaø laáy ngöôøi vôï ôû taàng lôùp giaøu coù hôn.

Taïi Singapore hay Anh quoác moãi ñöùa treû ñeàu coù theå, thöôøng ôû löùa tuoåi thieáu nieân, ñöôïc gôûi deán moät nhaân vieân xaõ hoäi bôûi toøa aùn hay cha meï vì haønh vi laøm traùi phaùp luaät nhö ñaùnh nhau hay aên caép. Keá ñoù nhaân vieân xaõ hoäi phaûi duøng kieán thöùc cuûa mình ñeå :

1. Tìm hieåu caùc nguyeân nhaân phía sau haønh vi cuûa ñöùa treû. Kieán thöùc caàn bao goàm :

• Söï hieåu bieát veà giai ñoaïn phaùt trieån cuûa löùa tuoåi thieáu nieân vaø taàm quan troïng cuûa söï taùn thaønh vaø chaáp nhaän cuûa caùc baïn beø cuøng löùa. Treû naøo trong 2 em cuõng coù theå hoøa nhaäp vaøo moät nhoùm, coù haønh vi laøm traùi phaùp luaät.

• Söï hieåu bieát veà nhu caàu cuûa thieáu nieân coù nhieàu ñam meâ vaø nhieàu hoaït ñoäng goùp phaàn vaøo xaây döïng trong cuoäc soáng coù yù nghóa, muïc ñích.

44

• Söï hieåu bieát veà kyû luaät, giôùi haïn do cha meï ñaët ñònh vaø khuoân maãu haønh vi cuûa hoï seõ aûnh höôûng leân treû nhö theá naøo ñeå treû coù theå bieát caùi gì sai vaø caùi gì ñuùng.

• Nhaän bieát loøng töï troïng vaø khaùi nieäm baûn thaân phaùt trieån vaøo giai ñoaïn naøy cuûa cuoäc soáng vaø nhöõng thaát baïi ôû tröôøng hoïc hay thieáu söï khen thöôûng hoaëc khoâng ñöôïc coâng nhaän trong gia ñình coù theå laøm cho treû tìm ñeán nhoùm ñoàng ñaúng maïnh hôn ñeå ñöôïc coâng nhaän.

• Söï hieåu bieát veà khaû naêng ñaáu tranh nhö baûo veä choáng laïi söï haø hieáp, veà kieåm soaùt côn töùc giaän hoaëc veà nhöõng theå hieän “chaáp nhaän ñöôïc” cuûa loøng töï toân nam tính.

• Nhaän thöùc roõ veà nhöõng xu höôùng troäm caép trong moät xaõ hoäi tieâu thuï nôi maø haøng hoùa ñöôïc quaûng caùo ñaëc bieät treân truyeàn hình vaø haønh vi troäm caép nhö moät thaùch ñoá.

2. Leân keá hoaïch hình thöùc can thieäp ñeå coù cô hoäi toát nhaát caûi thieän haønh vi ñöùa treû. Nhöõng khaû naêng bao goàm laøm vieäc vôùi caù nhaân töøng treû, laøm vieäc vôùi nhöõng yeáu toá trong moâi tröôøng ñeå moâi tröôøng ñoù coù theå ñaùp öùng toát hôn caùc nhu caàu cuûa treû vaø/hoaëc cuûa cha meï chuùng. Baûng keâ döôùi ñaây trình baøy vaøi khaû naêng khaùc nhau :

Möùc ñoä can thieäp Loaïi can thieäp 1. Can thieäp caù nhaân • Tham vaán cho moät trong hai treû veà caùc vaán ñeà vaø haønh vi

cuûa noù. • Noái keát moät trong hai treû vaøo moät döï aùn thieän nguyeän, vaøo

dòch vuï coäng ñoàng hay coâng vieäc baùn thôøi gian ñeå laøm dòch vuï.

2. Can thieäp gia ñình • Laøm vieäc vôùi töøng cha meï vaø con cuûa hoï ñeå ñaït ñöôïc söï thoûa thuaän hoã töông vaø söï hieåu bieát veà caùc quy taéc haønh vi.

• Coá gaéng giuùp cha meï Jimmy tìm ñöôïc vieäc laøm oån ñònh hôn.

• Tham vaán cha meï veà kyõ naêng laøm cha, laøm meï vaø veà caùc nhu caàu cuûa thieáu nieân.

3. Can thieäp nhoùm ñoàng ñaúng

• Laøm vieäc vôùi töøng treû vaø nhoùm baïn cuøng löùa thaân thieát ñeå phaùt trieån caùc sôû thích vaø caùc hoaït ñoäng deã ñöôïc chaáp nhaän hôn.

• Tham vaán nhoùm veà caùc vaán ñeà vaø haønh vi. 4. Can thieäp ñeå phaùt trieån caùc

kyõ naêng ñoái phoù vaø töï giuùp cuûa caùc nhoùm coâng ñoàng ñòa phöông

• Laøm vieäc vôùi cha meï vaø treû coù nhöõng moái quan taâm gioáng nhau trong moät khu xoùm ñeå phaùt trieån caùc hoaït ñoäng vui chôi giaûi trí, tình nguyeän hay coâng vieäc baùn thôøi gian.

• Taäp huaán caùc kyõ naêng soáng cho cha meï vaø/hoaëc thieáu nieân trong coäng ñoàng ñòa phöông.

5. Can thieäp vôùi caùc taøi nguyeân vaø caùc toå chöùc coäng ñoàng khaùc.

• Tieáp xuùc vôùi caùc tröôøng hoïc ñeå xem xeùt khaû naêng caûi tieán moái quan heä cuûa treû vôùi tröôøng hoïc bao goàm nhö trôï giuùp hoïc boång cho Jimmy hay kieåm tra baøi laøm ôû nhaø vaø daïy

45

keøm, coù theå giuùp Jimmy vaø treû khaùc nhö Jimmy.

• Laøm vieäc vôùi caùc giôùi chöùc ñòa phöông ñeå caûi tieán caùc hoaït ñoäng vui chôi trong coäng ñoàng vaø/hoaëc chöông trình caûi thieän nhaø ôû vaø/hoaëc cô hoäi coù vieäc laøm.

• Tìm hieåu nhoùm toân giaùo ñòa phöông (tuøy thuoäc vaøo toân giaùo cuûa gia ñình) ñeå hoäi nhaäp gia ñình vaø/hoaëc ñöùa treû vaøo caùc hoaït ñoäng phaùt trieån gia ñình.

• Laøm vieäc vôùi toå chöùc ñòa phöông ñeå khuyeán khích hoï taïo cô hoäi hoïc ngheà cho treû ôû ñòa phöông mình.

Caùc can thieäp khoâng phaûi ñeå löïa choïn. Moät soá can thieäp coù theå ñöôïc söû duïng theo söï phoái hôïp, nhöng noù ñoøi hoûi phaûi coù moät khaûo saùt veà ñöùa treû vaø gia ñình trong moâi tröôøng vaø xem moãi yeáu toá trong ba yeáu toá ñoù taùc ñoäng leân nhau nhö theá naøo. Noù caàn phaûi coù söï hieåu bieát veà nhöõng ñoäng thaùi gia ñình vaø khaû naêng laøm vieäc vôùi chuùng. Noù caàn coù kieán thöùc veà nghieân cöùu maø caùc phöông phaùp ñaõ chöùng toû coù hieäu quaû khi laøm vieäc vôùi thanh thieáu nieân laøm traùi phaùp luaät. Caàn coù kieán thöùc veà caùc taøi nguyeân höõu duïng cho nhaân vieân xaõ hoäi vaø maïng löôùi noái keát vôùi caùc taøi nguyeân ñoù. CAÙC YEÁU TOÁ MOÂI TRÖÔØNG

Khi choïn löïa caùch can thieäp, nhaân vieân xaõ hoäi phaûi coù söï hieåu bieát toát veà caùc chính saùch vaø luaät phaùp qua ñoù hoï laøm vieäc ñeå:

• Nhöõng coá gaéng can thieäp ñöôïc khaû thi vaø ñöôïc chaáp nhaän trong boái caûnh quoác gia.

• Neáu nhaän thaáy roõ coù chính saùch hay luaät phaùp gaây ra hoaëc laøm traàm troïng theâm vaán ñeà thì nhaân vieân xaõ hoäi coù theå nhaän dieän noù vaø cung caáp thoâng tin ñeå thuùc ñaåy söï thay ñoåi. (Ví duï caùc nhaân vieân xaõ hoäi taïi Singapore ñaõ coù theå thuyeát phuïc ñöôïc Boä Phaùt Trieån Nhaø ôû thay ñoåi chính saùch veà nôï tieàn thueâ nhaø baèng caùch thu thaäp vaø cung caáp thoâng tin veà möùc ñoä gian khoå khoâng mong muoán gaây ra bôûi caùc chính saùch hieän haønh cuûa Boä). (Social Dimension, 1990).

Nhaân vieân xaõ hoäi cuõng caàn bieát veà nhöõng ñaùp öùng cuûa nhaø nöôùc ñoái vôùi nhöõng vaán ñeà rieâng bieät. Ví nhö taïi Anh quoác hieän nay, baùo chí vaø chính phuû neâu nhöõng quan ñieåm cöùng raén veà treû em phaïm phaùp vaø nhu caàu giaûi quyeát noù trieät ñeå nhö tröøng phaït treû, nhö raên ñe vaø ñeå laøm göông cho treû khaùc. Nhaân vieân xaõ hoäi caàn caån thaän trong coá gaéng phaùt trieån caùc can thieäp khaùc nhau vôùi treû, ñeå khoâng gaây caûm töôûng laø hoï khen thöôûng treû hay taïo cho treû nhöõng kinh nghieäm thích thuù nhö laø keát quaû cuûa haønh vi cuûa chuùng; maø ñoàng thôøi söû duïng caùc phöông phaùp can thieäp ñaõ chöùng toû coù hieäu quaû, trong thay ñoåi haønh vi maø caùc nghieân cöùu ñaõ chöùng minh.

GIAÙ TRÒ VAØ ÑAÏO ÑÖÙC NGHEÀ NGHIEÄP

Ngoaøi caùc yeáu toá neâu treân, nhaân vieân xaõ hoäi phaûi coù kieán thöùc veà nhöõng giaù trò vaø ñaïo ñöùc ngheà nghieäp cuûa coâng taùc xaõ hoäi, veà maâu thuaãn coù theå phaùt sinh giöõa chuùng vaø ôû moïi can thieäp

46

coù theå coù. Coâng taùc xaõ hoäi döïa treân nhöõng nieàm tin maïnh meõ veà söï toân troïng nhaân phaåm vaø töï quyeát cuûa ngöôøi daân ñöôïc giuùp ñôõ (Hoäi caùc Nhaân vieân xaõ hoäi Singapore – SASW, 1999). Noù ñoøi hoûi nhaân vieân xaõ hoäi giuùp ñôõ thaân chuû baèng chính söï töï quyeát cuûa hoï vaø khoâng phaân bieät ñoái xöû vôùi baát cöù ai vì lyù do maát khaû naêng, tuoåi taùc, daân toäc, vaên hoùa, toân giaùo, giôùi, hay khuynh höôùng giôùi tính. Nhaân vieân xaõ hoäi cuõng caàn coù söï toân troïng tính rieâng tö cuûa thoâng tin do thaân chuû cung caáp, tröø khi :

• Thaân chuû cho pheùp chia seû thoâng tin aáy vôùi thaønh phaàn thöù ba,

• Thoâng tin lieân quan ñeán haønh vi hay yù ñoà coù theå gaây toån haïi cho ngöôøi khaùc,

• Thoâng tin lieân quan ñeán nhöõng hoaït ñoäng phi phaùp.

Nhöõng can thieäp tröïc tieáp taùc ñoäng ñeán thaân chuû caàn ñöôïc cuøng hoaïch ñònh vaø thöïc hieän vôùi hoï vôùi söï ñoàng yù cuûa hoï vaø neáu coù theå vôùi söï tham gia cuûa chính hoï.

Nhöõng can thieäp aáy cuõng caàn ñöôïc löôïng giaù vôùi thaân chuû ñeå ño löôøng hieäu quaû.

Noùi moät caùch khaùc, nhaân vieân xaõ hoäi phaûi coù kieán thöùc veà:

• Moät soá ngaønh ngheà

• Moät heä thoáng caùc phöông phaùp, caùc tieáp caän vaø nghieân cöùu veà hieäu quaû coâng vieäc

• Caùc giaù trò coâng taùc xaõ hoäi vaø ñaïo ñöùc ngheà nghieäp vaø öùng duïng cuûa noù vaøo thöïc haønh. Nhaân vieân xaõ hoäi phaûi coù khaû naêng xem xeùt kieán thöùc cuûa mình ñeå coù ñaàu oùc phaân tích vaø pheâ phaùn, ñaët vaán ñeà vaø thích öùng thöïc haønh theo caùc nhu caàu cuûa caùc thaân chuû vaø caùc hoaøn caûnh rieâng bieät. (DOH, U.K.,2000).

Ví duï neâu treân laø khi laøm vieäc vôùi thanh thieáu nieân vaø phuï huynh, nhöng nhöõng tìm hieåu phöùc taïp vaø nhöõng keá hoaïch can thieäp töông töï cuõng caàn cho nhöõng ngöôøi ñöôïc nhaän dieän laø coù nhöõng khoù khaên do caùc vaán ñeà söùc khoûe taâm thaàn hay theå chaát, maát khaû naêng, cao tuoåi, nuoâi döôõng vaø/hoaëc chaêm soùc treû hay laïm duïng theå chaát, tình duïc hay taâm lyù.

Khoâng gian ñeå phaùt trieån loaïi kieán thöùc aáy moät caùch ñaày ñuû vaø toå chöùc hoïc thöïc haønh trong moät chöông trình giaûng daïy coâng taùc xaõ hoäi thöôøng hay khoù khaên. Hieän nay Anh quoác coù chöông trình hoïc coâng taùc xaõ hoäi hai naêm, theo cô cheá chính phuû uûy nhieäm qua baùo caùo veà caùc tieâu chuaån cuûa giaùo duïc coâng taùc xaõ hoäi, ñöôïc döï kieán chuyeån qua moâ hình 3 naêm ñeå caáp baèng caáp thay vì chöùng chæ nhö hieän nay. (DOH, U.K., 2000). Tranh caõi vaãn tieáp tuïc veà khuoân khoå chính xaùc cuûa ñaøo taïo. Singapore hieän coù:

• Caáp chuyeân nghieäp cô baûn ñöôïc aùp duïng trong boái caûnh cuûa caáp cöû nhaân toång quaùt.

• Chöùng chæ sau ñaïi hoïc cho nhöõng ai coù baèng caáp khaùc vaø coù kinh nghieäm laøm vieäc trong caùc toå chöùc an sinh xaõ hoäi.

• Moät chöông trình cao hoïc coâng taùc xaõ hoäi cho nhöõng ngöôøi ñaõ toát nghieäp coâng taùc xaõ hoäi hay coù kinh nghieäm muoán ñaøo saâu kieán thöùc cuûa mình veà lyù thuyeát vaø nghieân cöùu.

Taát caû ba chöông trình cung öùng ñaàu vaøo lyù thuyeát vaø hoïc döïa treân thöïc haønh.

47

HOÏC THÖÏC HAØNH

Thöïc haønh coù kieåm huaán laø moät phaàn chính cuûa moïi khoùa hoïc coâng taùc xaõ hoäi. Coâng taùc xaõ hoäi gioáng nhö y hoïc hay giaûng daïy laø moät chuû ñeà raát öùng duïng nôi maø söï hoäi nhaäp cuûa hoïc vaø öùng duïng cuûa noù laø moät ñaëc tröng chuû yeáu cuûa baát cöù moät chöông trình giaûng daïy naøo. “Muïc ñích cuûa hoïc thöïc haønh laø giuùp cho sinh vieân hieåu vaø chöùng minh söï chuyeån giao kieán thöùc, kyõ naêng vaø giaù trò trong thöïc haønh” (Hoäi ñoàng trung öông veà giaùo duïc vaø ñaøo taïo trong coâng taùc xaõ hoäi, U.K. – CCETSW – 1996).

Nhieàu nöôùc khaùc nhau xoay xôû baèng caùch aùp duïng thôøi gian thöïc haønh khaùc nhau taïi cô sôû trong khoùa hoïc coâng taùc xaõ hoäi. Hieän nay Singapore baét buoäc sinh vieân trong chöông trình cöû nhaân phaûi hoaøn thaønh 115 ngaøy thöïc haønh trong 2 kyø thöïc taäp caùch nhau taïi caùc cô sôû coâng taùc xaõ hoäi. Rieâng Diploma coâng taùc xaõ hoäi thì Anh quoác buoäc phaûi hoäi ñuû 130 ngaøy thöïc haønh cuõng theo 2 kyø thöïc taäp caùch nhau.

Taïi caû hai nöôùc, yeáu toá naøy cuûa giaùo duïc coâng taùc xaõ hoäi ñöôïc xem laø khaù quan troïng ñeán noãi caùc moâ hình khaùc nhau ñöôïc xem xeùt ñeå daønh cho thöïc haønh nhieàu thôøi gian hôn. Taïi Sigapore, Hoäi caùc Nhaân vieân xaõ hoäi Singapore ñeà nghò thaûo luaän vôùi Boä Phaùt trieån coäng ñoàng vaø Theå thao, cô quan chính phuû chòu traùch nhieäm quy ñònh veà an sinh xaõ hoäi, vaø vôùi caùc cô quan tuyeån duïng ñeå coù söï coâng nhaän moät möùc toái thieåu laø moät naêm thöïc taäp coù kieåm huaán, sau toát nghieäp, tröôùc khi moät nhaân vieân xaõ hoäi ñöôïc keát naïp laø thaønh vieân chính thöùc cuûa Hoäi.

Taïi Anh quoác, theo baùo caùo treân, ñeà nghò moät söï gia taêng ñaùng keå soá ngaøy thöïc taäp, nhö moät phaàn cuûa ñeà nghò keùo daøi thôøi gian ñaøo taïo coâng taùc xaõ hoäi. Taïi caû hai nöôùc, coù moät söï chuyeån dòch töø moät khuoân maãu cöùng nhaéc trong thöïc haønh taïi cô sôû sang vieäc xem xeùt caùc moâ hình “ñaùnh giaù treân coâng vieäc” ñeå ñaùp öùng yeâu caàu ñaøo taïo (nghóa laø kieåm huaán coâng vieäc thöôøng ngaøy hoï ñang laøm).

VAI TROØ KIEÅM HUAÁN TRONG HOÏC THÖÏC HAØNH

Kieåm huaán ñöôïc xem nhö laø moät yeáu toá troïng yeáu cuûa hoïc thöïc haønh vôùi nhaân vieân xaõ hoäi coù kinh nghieäm haønh ñoäng nhö ngöôøi coá vaán, ngöôøi thaày, hoã trôï vaø taïo naêng löïc cho sinh vieân hay nhaân vieân xaõ hoäi taäp söï. Ngöôøi taäp söï coù khaû naêng aùp duïng thöû nghieäm tröôùc caùc yù töôûng, keá hoaïch can thieäp qua thaûo luaän vaø xem xeùt nhöõng can thieäp naøy coù thöïc hieän ñöôïc hay khoâng. Ngöôøi naøy nhaän ñöôïc söï phaûn hoài veà caû maët maïnh vaø maët yeáu cuûa mình vaø ñöôïc giuùp suy nghó veà caùch söû duïng vaø taêng cöôøng kieán thöùc. Khi hoïc thöïc haønh sinh vieân/nhaân vieân xaõ hoäi taäp söï coù khaû naêng phaùt trieån söï töï hieåu vaø yù thöùc veà baûn thaân. Ñoù laø:

• Choïn caùc phöông phaùp can thieäp tuøy theo maët maïnh cuûa nhaân vieân xaõ hoäi vaø vôùi yù thöùc veà caùc maët giôùi haïn cuûa mình trong kyõ naêng vaø khaû naêng caù nhaân caàn coù söï chuù yù ñaëc bieät.

• Hieåu bieát veà caùc phaûn öùng rieâng cuûa nhaân vieân xaõ hoäi ñoái vôùi haønh vi vaø caùc ñaëc ñieåm cuûa thaân chuû. Ñieàu naøy giuùp nhaân vieân xaõ hoäi coá gaéng ngaên ngöøa moïi thaønh kieán hay nhöõng pheâ phaùn tieâu cöïc aûnh höôûng ñeán caùch giaûi quyeát.

48

• Nhaän bieát söï taùc ñoäng maø nhaân vieân xaõ hoäi theå hieän treân thaân chuû vaø coá gaéng baûo ñaûm raèng nhaân vieân xaõ hoäi ñöôïc caûm nhaän nhö laø ngöôøi giuùp ñôõ chöù khoâng phaûi laø ñe doïa.

Kieåm huaán vieân phaûi laø göông maãu veà söï côûi môû vaø yù thöùc baûn thaân cho ngöôøi ñöôïc kieåm huaán ñoàng thôøi phaûi roõ raøng trong vai troø quaûn lyù vôùi ngöôøi ñöôïc kieåm huaán vaø nhaán maïnh ñeán traùch nhieäm theo ñuùng quy chuaån ngheà nghieäp ñöôïc thöïc hieän vôùi thaân chuû. Taïi Anh quoác, khi thöøa nhaän taàm quan troïng cuûa kieåm huaán, nhieàu cô quan an sinh xaõ hoäi ñaõ giôùi thieäu nhöõng chính saùch cho vieäc kieåm huaán, ruùt ra nhöõng ñònh chuaån haønh vi vaø yeâu caàu coù söï töông taùc giöõa kieåm huaán vieân vaø ngöôøi ñöôïc kieåm huaán. Hoäi ñoàng Trung öông veà Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo coâng taùc xaõ hoäi Anh quoác yeâu caàu taát caû sinh vieân thöïc haønh phaûi ñöôïc kieåm huaán bôûi moät ngöôøi thaày thöïc haønh “ñöôïc thöøa nhaän”, ngöôøi ñaõ hoaëc ñang ñöôïc xem xeùt caáp giaáy chöùng nhaän laø thaày thöïc haønh (CCETSW 1996).

Singapore ñang treân ñaø thuyeát phuïc caùc cô sôû xaõ hoäi cuøng thieát laäp caùc chính saùch töông töï, nhaèm xaùc ñònh vai troø quan troïng cuûa kieåm huaán vieân trong thöïc haønh laãn trong ñaøo taïo coâng taùc xaõ hoäi vaø trong nhöõng naêm ñaàu haønh ngheà. Trong khi chôø ñôïi, ñang coù nhöõng chöông trình taäp huaán cho caû kieåm huaán vieân cho sinh vieân vaø laãn kieåm huaán vieân cho nhaân vieân môùi vaøo ngheà (SASW 1999 – 2000)

Taát caû moïi ñieàu nhaán maïnh ôû treân hình thaønh coâng taùc xaõ hoäi nhö laø moät hoaït ñoäng chuyeân nghieäp ñoøi hoûi caàn coù kieán thöùc, kyõ naêng, giaù trò vaø thaùi ñoä giuùp cho ngöôøi thöïc haønh hieåu vaø can thieäp vaøo nhöõng hoaøn caûnh cuûa ngöôøi daân ñeå hoï khaéc phuïc vaán ñeà aûnh höôûng ñeán phaïm vi caù nhaân, moái quan heä, caùc vaán ñeà mang tính xaõ hoäi vaø caáu truùc. Khi chöa ñöôïc hieåu ñuùng, coâng taùc xaõ hoäi khoâng phaûi laø moät hoaït ñoäng mang tính töï nguyeän cuûa nhöõng ngöôøi coù loøng toát hay moät loøng toát moät mình ñuû cho phaïm vi thöïc haønh cuûa noù.

Moät chöông trình giaùo duïc coâng taùc xaõ hoäi khoâng theå bao truøm heát moïi kieán thöùc vaø kyõ naêng khaùc nhau maø moät nhaân vieân xaõ hoäi seõ caàn noù trong suoát thôøi gian haønh ngheà. Tuy nhieân hoï seõ ñöôïc cung caáp kieán thöùc caàn thieát, kyõ naêng vaø thaùi ñoä, giuùp hoï baét ñaàu thöïc haønh ñoàng thôøi khi yù thöùc nhu caàu tieáp tuïc hoïc hoûi vaø caûi thieän chuyeân moân. CCETSW taïi Anh quoác ñaõ thieát laäp ñieåm ñaït veà hieåu roõ lyù thuyeát vaø khaû naêng thöïc haønh bao goàm 6 naêng löïc nhö laø ñieàu kieän toát nghieäp toái thieåu cuûa chöông trình Diploma coâng taùc xaõ hoäi cho moïi sinh vieân, ñoù laø:

• Truyeàn thoâng vaø daán thaân • Coå vuõ vaø taïo naêng löïc • Ñaùnh giaù vaø leân keá hoaïch • Can thieäp vaø cung caáp dòch vuï • Laøm vieäc trong toå chöùc • Phaùt trieån söï thaønh thaïo veà chuyeân moân.

Moãi ñieåm treân coù moät taäp hôïp caùc chæ baùo roõ raøng giuùp sinh vieân, giaùo vieân thöïc haønh vaø lyù thuyeát xaùc ñònh sinh vieân naøo hoäi ñuû caùc ñieàu kieän ñoù vaø ôû chöøng möïc naøo. Khaû naêng sau cuøng: “Söï thaønh thaïo veà chuyeân moân” cho bieát raèng sinh vieân toát nghieäp / hoaøn thaønh moät khoùa hoïc caàn hieåu caùi gì hoï chöa hieåu vaø suy nghó veà vieäc mình phaûi laøm gì veà vaán ñeà ñoù (DOH U.K.,

49

2000). Moät nhaân vieân xaõ hoäi taäp söï nhö ñaõ neâu treân phaûi ñöôïc tieáp tuïc kieåm huaán vaø ñöôïc giuùp ñôõ, khuyeán khích tieáp tuïc tham gia taäp huaán.

VAØO HOÏC NGAØNH COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI

Vaøo hoïc caùc chöông trình caáp cô baûn taïi Singapore vaø Anh quoác thöôøng laø sau khi toát nghieäp trung hoïc ôû khoaûng tuoåi 18. Anh quoác, khi toå chöùc giaùo duïc caáp Diploma cho nhaân vieân xaõ hoäi, luoân chuù troïng ñeán söï caàn thieát coù nhöõng sinh vieân chín chaén hôn ñeå coù theå vaøo hoïc caùc chöông trình nhö vaäy vaø taïo ra nhieàu höôùng ñi keå caû vieäc laøm baùn thôøi gian theo töøng höôùng. Söï caàn thieát laø sinh vieân coù quaù trình ñöôïc ñaøo taïo vaø kinh nghieäm soáng khaùc nhau ñeå vaøo laõnh vöïc ñöôïc xem laø mang nhieàu phaûn aûnh quan troïng veà tình traïng ña daïng vaø kinh nghieäm soáng cuûa caùc thaân chuû cuûa ngaønh coâng taùc xaõ hoäi. Nhöõng kinh nghieäm soáng vaø söï chín chaén naøy ñöôïc öùng duïng vaøo thöïc teá ñeå chia seû hoïc hoûi. Khi ñeà nghò keùo daøi thôøi gian ñaøo taïo nhaân vieân xaõ hoäi, Anh quoác seõ ñöa ra moät caáp hoïc khaùc thay vì Diploma, nhaán maïnh ñeán taàm quan troïng cuûa söï duy trì tính linh hoaït cuûa ñaàu vaøo, tieáp tuïc khuoân maãu cuûa nhieàu höôùng nhö duy trì nhieàu thaønh phaàn sinh vieân khaùc nhau ñeå trôû thaønh nhaân vieân xaõ hoäi.

Singapore ñaõ caáp baèng Diploma coâng taùc xaõ hoäi vôùi nhöõng muïc tieâu töông töï giuùp nhöõng ngöôøi chín chaén hôn, coù kinh nghieäm trong laõnh vöïc an sinh xaõ hoäi duø laø tình nguyeän hay nhaân vieân cuûa cô sôû, ñeå trôû thaønh nhaân vieân xaõ hoäi.

KEÁT LUAÄN

Nhöõng gì toâi ñaõ coá gaéng trình baøy trong baøi tham luaän naøy chính laø söï coâng nhaän caøng ngaøy caøng gia taêng taàm quan troïng cuûa giaùo duïc coâng taùc xaõ hoäi taïi Singapore vaø Anh quoác.

• Caùc boä moân khoa baûn giuùp cho nhaân vieân xaõ hoäi cuûng coá khaû naêng ñaùnh giaù vaø bieát minh chöùng qua nghieân cöùu, bao goàm caùc khoa hoïc xaõ hoäi nhö xaõ hoäi hoïc, taâm lyù hoïc vaø chính saùch xaõ hoäi. Chính saùch vaø boái caûnh toå chöùc cuûa coâng taùc xaõ hoäi ñaõ ñöôïc ñöa vaøo sau cuøng.

• Lyù thuyeát vaø nghieân cöùu laø cô sôû cuûa caùc phöông phaùp can thieäp khaùc nhau ñöôïc söû duïng trong coâng taùc xaõ hoäi.

• Söï hoäi nhaäp cuûa lyù thuyeát vaø thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi, caû hai, ñöôïc thöïc hieän qua thaûo luaän taïi lôùp vaø hoïc thöïc haønh.

• Hoïc thöïc haønh vôùi söï kieåm huaán veà kyõ naêng giuùp hoäi nhaäp vieäc hoïc vaø cuõng giuùp sinh vieân phaùt trieån töï nhaän thöùc vaø hieåu bieát veà caùc giaù trò, thaùi ñoä vaø kyõ naêng cuûa chính mình.

• Moät söï nhaän thöùc veà nhu caàu tieáp tuïc hoïc hoûi vaø ñaùnh giaù thöïc haønh sau khi keát thuùc moät chöông trình ñaøo taïo.

• Caàn coù söï linh hoaït trong tuyeån sinh vaøo ngaønh coâng taùc xaõ hoäi ñeå giuùp nhöõng ngöôøi töø nhöõng laõnh vöïc roäng lôùn khaùc nhau, thuoäc nhöõng nhoùm tuoåi khaùc nhau vaø vôùi nhöõng kinh nghieäm soáng khaùc nhau ñi vaøo ngaønh.

50

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

Central Council for Education and Training in Social Work (CCETSW), Assuring Quality in the Diploma in Social Work –1: Rules and requirements for the DipSW., London, U.K. 1996.

International Federation of Social Workers (IFSW), Definition of Social Work, Montreal 2000.

J.M Consulting, Review of the Diploma in Social Work, Department of Health, U.K. Government, London 2000.

Singapore Association of Social Workers, Code of Ethics, Circulated paper 2000.

Singapore Association of Social Workers, A Manual on Supervision for Social Work Supervisors, to be published late 2000 plus courses offered in 1999 and 2000.

Sudha Nair, Families in Rent Arrears: What works? Social Dimension (no 2) 1990, Singapore Association of Social Workers (SASW), Singapore.

51

NHÖÕNG NEÙT ÑAËC TRÖNG CUÛA SÖÏ PHAÙT TRIEÅN NGAØNH COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI TAÏI AÂU CHAÂU

GS.TS. Sven Hessle Ñaïi hoïc Stockholm, Thuïy Ñieån

PHAÀN MÔÛ ÑAÀU Neáu chuùng ta tìm hieåu kyõ lòch söû coâng taùc xaõ hoäi, chuùng ta coù theå thaáy nguoàn goác cuûa nhaân vieân xaõ hoäi laø ngöôøiø hoaït ñoäng theo muïc tieâu xaõ hoäi (Kendall, 2000). Nhöõng ngöôøi tình nguyeän daán thaân vaøo laõnh vöïc chính laø choáng ngheøo ñoùi, thöôøng do caùc toân giaùo toå chöùc hay caùc hình thöùc toå chöùc phi chính phuû coù hoaëc khoâng coù moät chuû thuyeát (toân giaùo hay chính trò) laøm neàn taûng cho caùc hoaït ñoäng döôùi danh nghóa ñoaøn keát. Traùch nhieäm xaõ hoäi ñoái vôùi ngöôøi daân bò thieät thoøi coù theå baét nguoàn töø laâu trong lòch söû vaø ôû moãi quoác gia, caùc hoaït ñoäng vì muïc tieâu xaõ hoäi naøy ñöôïc hình thaønh moät caùch rieâng bieät (Lorenz, 1995). Nhö vaäy, söï daán thaân caù nhaân hay traùch nhieäm nhaø nöôùc nhö laø ñieåm xuaát phaùt ñeå tìm ra goác reã cuûa coâng taùc xaõ hoäi coù theå ñöa ra keát quaû khaùc nhau. Nhöng, nhö Lorenz (2001) ñaõ neâu, khoâng moät caù nhaân tieân phong naøo soáng rieâng bieät. Hoï (thöôøng laø vaäy) luoân haønh ñoäng trong boái caûnh xaõ hoäi, nhö vaäy caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi luoân coù lieân quan ñeán nhaø nöôùc. Khi xem xeùt giaùo duïc vaø chuyeân nghieäp hoùa coâng taùc xaõ hoäi, ta coù theå deã daøng khaùm phaù ra moät neùt chung trong lòch söû. ÔÛ ñaây hình nhö coù nhöõng böôùc song song ñöôïc aùp duïng taïi nhieàu nöôùc trong caùc thaäp kyû gaàn ñaây ñeán theá kyû thöù 20 (Kendall, Ibid). Moïi yù töôûng chung quy laø thoaùt khoûi caûnh ngheøo, chuû yeáu ôû caùc thaønh phoá lôùn, baèng caùch ñaøo taïo caùc tình nguyeän vieân ñeå hoï coù theâm kyõ naêng trong khaûo saùt vaø giuùp caùc gia ñình ngheøo thay ñoåi hoaëc taêng naêng löïc cho boái caûnh xung quanh ñaõ giöõ hoï trong ngheøo ñoùi. Trong baøi tham luaän naøy, toâi seõ giôùi haïn ôû söï phaùt trieån cuûa ngaønh ngheà coâng taùc xaõ hoäi taïi AÂu Chaâu.

Do vaán ñeà quoác teá hoùa vaø tieán trình di daân ñang dieãn ra, boái caûnh AÂu Chaâu phaûi ñöôïc hieåu töø nhöõng quan ñieåm khaùc nhau, ví duï quan ñieåm phoå quaùt vaø quan ñieåm ña daïng hoùa (Lorenz, 2001). Theo quan ñieåm phoå quaùt, ñieàu quan troïng laø söùc maïnh hình thaønh caùc tieâu chuaån coâng taùc xaõ hoäi döôùi cuøng moät tieâu chuaån toái thieåu chung bao truøm ñeå coù theå lieân thoâng vaø ñaùnh giaù giöõa caùc ñaïi hoïc vaø coâng taùc xaõ hoäi thöïc haønh taïi caùc nöôùc khaùc nhau (Lorenz, 1994). Khi moïi ngöôøi coù cuøng quan ñieåm chung veà coâng taùc xaõ hoäi vaø cuøng moät neàn giaùo duïc, coù theå deã daøng trao ñoåi vôùi nhau, veà chöông trình ñaøo taïo vaø kinh nghieäm. Nhöng theo quan ñieåm ña daïng hoùa, ñieàu quan troïng laø neâu caùc nguoàn löïc ñang vaän haønh ñeå xem xeùt caùc truyeàn thoáng vaên hoùa xaõ hoäi ñòa phöông vaø khu vöïc vaø caùc yeáu toá boái caûnh ñoùng goùp vaøo söï hình thaønh caùc chính saùch vaø phöông phaùp coâng taùc xaõ hoäi khaùc nhau (Hessle, Ioka & Yamano, 1995; Lorenz, 2000). Quan ñieåm ña daïng hoùa coù veû maâu thuaãn vôùi xu theá muoán laøm moïi thöù gioáng nhau ! Taïi AÂu Chaâu, chuùng toâi phaûi xem xeùt caû hai quan ñieåm trong caùc vaán ñeà an sinh xaõ hoäi vaø coâng taùc xaõ hoäi.

52

Trong tham luaän naøy toâi seõ thaûo luaän caùc ñieåm xuaát phaùt khaùc nhau ñeå moâ taû söï tieán trieån cuûa coâng taùc xaõ hoäi trong theá giôùi phöông Taây vôùi söï nhaán maïnh veà AÂu Chaâu. Vaû laïi toâi seõ chuù troïng vaøi ñaëc ñieåm chung ñaõ ñoùng goùp cho söï ñònh hình coâng taùc xaõ hoäi nhö laø moät ngaønh hoïc, vaø ñeà caäp tieáp thoâng qua Walter Lorenz (2001) ba laõnh vöïc coù theå xaùc ñònh vò trí cuûa coâng taùc xaõ hoäi : Moái quan heä vôùi nhaø nöôùc, möùc ñoä chuyeân nghieäp hoùa vaø quy cheá giaûng daïy ñaïi hoïc. CAÙC ÑIEÅM XUAÁT PHAÙT – BA CON ÑÖÔØNG TÌM HIEÅU SÖÏ HÌNH THAØNH CUÛA COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI Töø ñieåm xuaát phaùt naøo chuùng ta seõ moâ taû coâng taùc xaõ hoäi ? 1) Töø moät ñònh nghóa ñöôïc quy ñònh cuûa coâng taùc xaõ hoäi; 2) Töø coâng vieäc cuûa vaøi ñaïi dieän kyø cöïu cuûa coâng taùc xaõ hoäi vaø nhöõng luoàng tö töôûng do hoï ñöa ra hoaëc 3) töø moâ taû vieäc ñöa coâng taùc xaõ hoäi vaøo thöïc haønh, chính saùch vaø nghieân cöùu ? Coù nhöõng thuaän lôïi vaø baát lôïi ôû nhöõng ñieåm xuaát phaùt khaùc nhau. Moät ñònh nghóa nhö laø ñieåm xuaát phaùt ñeå naém baét thöïc chaát cuûa coâng taùc xaõ hoäi. Moät vaán ñeà vôùi ñieåm xuaát phaùt naøy laø chöa coù ñònh nghóa phoå quaùt cuoái cuøng! Theo lyù thuyeát chuùng ta coù khoaûng 25 ñònh nghóa hoaëc hôn theá nöõa khi öùng duïng, höôùng tôùi caùc laõnh vöïc khaùc nhau ñeå hoaït ñoäng (Bergmark, 1998). Hôn nöõa, ñoâi khi caùc ñònh nghóa coù veû boû qua caùc loaïi hình thaùi an sinh vaø caùc boái caûnh vaên hoùa khaùc nhau. Ví duï neáu chuùng ta choïn moät ñònh nghóa cuûa Crouch (1979 : 46) veà coâng taùc xaõ hoäi : “…söï coá gaéng hoã trôï nhöõng ngöôøi khoâng laøm chuû caùc phöông tieän sinh toàn bieát tieáp caän ñöôïc vôùi chuùng vaø ñaït ñöôïc möùc ñoä ñoäc laäp cao nhaát coù theå coù ñöôïc”; aùp duïng ñònh nghóa naøy taïi Chaâu AÙ coù theå khoâng oån, ví duï vì “möùc ñoä ñoäc laäp cao nhaát” coù yù nghóa khaùc taïi Chaâu AÙ. Vaø neáu chuùng ta gaén ñònh nghóa vaøo chuyeân ngaønh coâng taùc xaõ hoäi nhö Lieân ñoaøn Quoác teá caùc Ñoaøn Chuyeân nghieäp Xaõ hoäi ñaõ ñöa ra ñònh nghóa trong naêm nay taïi Montreal1 thì caùc hoaït ñoäng coâng taùc xaõ hoäi seõ khoâng ñöôïc coâng nhaän taïi caùc nöôùc chöa coù neàn giaùo duïc phaùt trieån cao veà coâng taùc xaõ hoäi.

Coâng vieäc cuûa caùc ñaïi dieän kyø cöïu nhö laø ñieåm xuaát phaùt. Coù moät ít caù nhaân kyø cöïu veà tö lieäu thôøi luùc ban sô cuûa coâng taùc xaõ hoäi, phaàn lôùn hoï laø phuï nöõ vaø hoï vaøo cuoäc luùc gaàn cuoái theá kyû19. Octavia Hill laø moät trong hoï, ñöôïc cho laø “meï cuûa giaùo duïc coâng taùc xaõ hoäi” (Kendall, 2000). Nhöõng ngöôøi khaùc ñöôïc neâu teân thöôøng laø Jane Addams vaø Mary Richmond, caû hai ñöôïc choïn laø nhöõng vai troø chính yeáu trong söï phaùt trieån coâng taùc xaõ hoäi taïi Hoa Kyø. Addams, qua chuû tröông an cö cuûa baø, chuù troïng ñeán vaán ñeà taêng naêng löïc cho boái caûnh ñeå thay ñoåi caùc ñieàu kieän soáng cuûa caù nhaân coøn Richmond thì nhaán maïnh ñeán söï chaån

1 Ñònh nghóa coâng taùc xaõ hoäi cuûa IFSW 2000 “Coâng taùc xaõ hoäi chuyeân nghieäp coå vuõ cho söï thay ñoåi xaõ hoäi, giaûi quyeát vaán ñeà trong moái quan heä con ngöôøi vaø taêng naêng löïc vaø giaûi phoùng con ngöôøi ñeå taêng cöôøng an sinh. Söû duïng caùc lyù thuyeát veà haønh vi con ngöôøi vaø heä thoáng xaõ hoäi, coâng taùc xaõ hoäi can thieäp ôû nhöõng nôi maø ngöôøi daân töông taùc vôùi moâi tröôøng cuûa hoï. Caùc nguyeân taéc veà quyeàn con ngöôøi vaø coâng baèng xaõ hoäi laø neàn taûng cuûa coâng taùc xaõ hoäi.”

53

ñoaùn trong coâng taùc xaõ hoäi caù nhaân nhaèm ñeå taêng naêng löïc cho caù nhaân. Nhö theá, caû hai töôïng tröng cho hai con ñöôøng lòch söû roõ reät cuûa coâng taùc xaõ hoäi, moät höôùng ñeán coâng taùc coäng ñoàng, con ñöôøng kia höôùng ñeán coâng taùc xaõ hoäi caù nhaân. Veà Jane Addams vaø Mary Richmond ñaõ bò aûnh höôûng nhieàu bôûi caùc traøo löu yù töôûng cuûa AÂu Chaâu, coù theå cho raèng goác reã cuûa coâng taùc xaõ hoäi laø ôû AÂu Chaâu. Tröôøng coâng taùc xaõ hoäi ñaàu tieân treân theá giôùi baét ñaàu hoaït ñoäng vaøo naêm 1899 taïi Amsterdam Kendall, 2000).

Nhöng ñieåm xuaát phaùt naøy coù nhöõng giôùi haïn. Noù gaït boû nhöõng nhaân vaät kyø cöïu khaùc cuûa coâng taùc xaõ hoäi khoâng ñöôïc neâu ôû ñaây, vaø coù theå nghieâm troïng hôn, vaøi phong traøo vì thieáu vaéng nhöõng con ngöôøi maïnh meõ ôû vò trí laõnh ñaïo ñaõ bò gaït ra khoûi aùnh saùng ngoïn ñuoác cuûa lòch söû. Ví duï chaúng haïn phong traøo Elberfeld vaøo giöõa theá kyû 19 ñaõ trôû thaønh moät moâ hình cho heä thoáng Ñöùc ñeå choáng ngheøo ñoùi vaøø söï phaùt trieån cuûa giaùo duïc xaõ hoäi taïi trung AÂu vaø truyeàn thoáng vaên hoùa xaõ hoäi cuûa coâng taùc xaõ hoäi taïi phía Nam Chaâu AÂu (Lorenz, 1994).

Töø thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi

Vôùi ñieåm xuaát phaùt naøy, chæ coù theå söû duïng khaùi nieäm coâng taùc xaõ hoäi luùc naøo vaø taïi ñaâu coù hoaït ñoäng ñöôïc mang nhaõn hieäu “coâng taùc xaõ hoäi”. Töø ngöõ coâng taùc xaõ hoäi naøy ñöôïc söû duïng laàn ñaàu taïi Ñöùc vaøo gaàn cuoái theá kyû 19 (Sociale Arbeit). Coâng taùc xaõ hoäi ñaõ phaùt trieån theo vò trí naøy vaøo moät giai ñoaïn baát oån ñònh taïi Chaâu AÂu khi nhöõng bieän phaùp bình thöôøng ñeå giaûi quyeát ngheøo ñoùi vaø caùc taàng lôùp ngöôøi deã bò toån thöông trôû neân khoâng ñuû. Tình traïng an sinh hieän ñaïi xuaát hieän töø cuoái theá kyû 19 ñeán 1960 vôùi töï do vaø kyû luaät nhö laø caùc cöïc choáng choïi nhau theo moät chuoãi lieân tuïc. Tình traïng an sinh hieän ñaïi phaûi choáng laïi söï gia taêng ñoâ thò hoùa cuøng vôùi nhöõng möùc ñoä ñieàu kieän soáng cuøng cöïc, di daân vaø thieáu an toaøn daãn ñeán nhöõng bieåu loä baát maõn taïi ñòa phöông, ôû caáp vuøng vaø quoác teá (Howe, 1996). Caùc nhaân vieân xaõ hoäi caàn cho vieäc kieåm soaùt haønh vi cuûa ngöôøi daân cuõng nhö chöõa trò caùc vaán ñeà cuûa hoï. Thoâng qua lyù thuyeát khoa hoïc xaõ hoäi, caùc ñieàu kieän soáng phaûi ñöôïc caûi thieän.

Vôùi ñieåm xuaát phaùt naøy, nhöõng giôùi haïn laø taát yeáu neáu chuùng ta chæ baèng loøng vôùi nhöõng hoaït ñoäng naøy ñöôïc goïi laø hoaït ñoäng coâng taùc xaõ hoäi, chuùng ta khaù sôùm tìm thaáy moät soá khaùi nieäm ñöôïc duøng ñeå bao haøm caùc hoaït ñoäng vaø nhöõng ngaønh ngheà ñuùng ra laø coù theå keå ñeán trong coâng taùc xaõ hoäi.

Cuoái cuøng, nhieàu ñieåm xuaát phaùt khaùc nhau ñeå tìm hieåu nguoàn goác coâng taùc xaõ hoäi, taát caû ñeàu coù nhöõng maët giôùi haïn. Noùi coâng taùc xaõ hoäi laø gì hay khoâng phaûi laø gì coù nhöõng khoù khaên cuûa noù. Nhöng söï ña daïng lôùn cuûa caùc hoaït ñoäng coâng taùc xaõ hoäi laø ñaùng ñöôïc ghi cheùp thaønh tö lieäu (Lorenz, 1994). Vaø ngay caû neáu chuùng ta nhìn moïi kyû nguyeân lòch söû vaø moïi loaïi xaõ hoäi laø ñoäc nhaát, vaán ñeà so saùnh giöõa chuùng gaây luùng tuùng neáu chuùng ta khoâng hieåu raèng coù nhieàu vaán ñeà vaø caùc maâu thuaãn laø vónh vieãn vaø phoå quaùt, ñoøi hoûi moät giaûi phaùp baèng söï can thieäp cuûa coâng taùc xaõ hoäi.

VAØI NEÙT ÑAËC TRÖNG CUÛA COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI

Döôùi ñaàu ñeà naøy toâi seõ ñöa ra vaøi giaû thuyeát veà caùc neùt ñaëc tröng cuûa coâng taùc xaõ hoäi ñang ñoùng goùp ñònh hình cho moät chuyeân ngaønh hoïc ñaïi hoïc vaø giuùp cho nhaân vieân xaõ hoäi moät lai

54

lòch ngheà nghieäp. Coù 6 ñaëc ñieåm ñöôïc quan taâm trong phaân tích, khoâng phaûi laø caùc phöông phaùp xaõ hoäi, maø 5 cuûa 6 ñaëc ñieåm naøy seõ ñöôïc keå nhö laø nhöõng coâng cuï phaân tích.

1) Coâng taùc xaõ hoäi tuøy thuoäc vaøo boái caûnh

Chuùng ta vöøa nhaán maïnh raèng coâng taùc xaõ hoäi seõ ñöôïc trieån khai khaùc nhau taïi nhöõng nôi khaùc nhau treân theá giôùi.

(1) Ñònh nghóa laø khoâng tuyeät ñoái, ví duï Coâng taùc xaõ hoäi ñöôïc ñònh nghóa khaùc nhau trong lòch söû vaø tuøy vuøng. Coâng taùc xaõ hoäi seõ cho thaáy moät boä maët khaùc taïi Chaâu AÙ so vôùi Chaâu AÂu. Vaø caùch coâng taùc xaõ hoäi vaän haønh trong töông lai seõ khaùc vôùi coâng taùc xaõ hoäi trong theá kyû 20.

(2) Toå chöùc coâng taùc xaõ hoäi tuøy thuoäc vaøo chính saùch an sinh, nghóa laø coâng taùc xaõ hoäi coù nhöõng vai troø rieâng bieät vaø vaän haønh khaùc trong nhöõng heä thoáng an sinh töông phaûn. Khi nhaø nöôùc nhaän laõnh traùch nhieäm lôùn veà an sinh cuûa coâng daân, nhö taïi Thuïy Ñieån, vai troø cuûa coâng taùc xaõ hoäi laø tieán haønh caûi caùch ñeå coâng daân thöïc hieän quyeàn cuûa hoï. Khi nhaø nöôùc khoâng muoán xen vaøo ñôøi tö cuûa ngöôøi daân, nhö taïi Hoa Kyø, vai troø cuûa coâng taùc xaõ hoäi seõ laø chaån ñoaùn söï toån thöông cuûa nhöõng ngöôøi khoâng theå thích nghi theo nhöõng quy taéc.

(3) Söï tuøy thuoäc vaøo boái caûnh vaên hoùa xaõ hoäi, coù nghóa laø caùc truyeàn thoáng lòch söû vuøng vaø quoác gia, ñaõ taïo nhöõng ñieàu kieän khaùc nhau cho söï hình thaønh coâng taùc xaõ hoäi. Gia ñình truyeàn thoáng maïnh taïi Nhaät Baûn chaúng haïn laø nguoàn goác cuûa toå chöùc an sinh nhi ñoàng nhaán maïnh ñeán moät vai troø coá vaán cuûa nhaân vieân xaõ hoäi cho cha meï. Nhaân vieân xaõ hoäi khoâng coù quyeàn can thieäp vaøo caùc gia ñình moät khi ñöùa treû bò laïm duïng, ngay caû khi luaät phaùp cho pheùp hoï. (Hessle, Ioka & Yamano, 1995).

2. Coâng taùc xaõ hoäi tuøy thuoäc vaøo caùc aûnh höôûng beân ngoaøi

(1) Chieán tranh, ñoäng ñaát vaø caùc thieân tai khaùc ñoøi hoûi ñaëc bieät ñoái vôùi coâng taùc xaõ hoäi veà söï chuaån bò, toå chöùc vaø chuyeân moân. Xaõ hoäi coâng daân laø ñích cô baûn cuûa coâng taùc xaõ hoäi: Khi xaõ hoäi coâng daân bò taøn phaù bôûi tai naïn do ngöôøi gaây ra nhö chieán tranh hoaëc thieân tai nhö ñoäng ñaát, coâng taùc xaõ hoäi laø moät phaàn hoã trôï ngöôøi bò thöông, naïn nhaân ly taùn vaø tham gia taùi thieát xaõ hoäi.

(2) Nhöõng aûnh höôûng khaùc, nhö toaøn caàu hoùa, di daân, ñang thay ñoåi daàn caùc ñieàu kieän cuûa coâng taùc xaõ hoäi. Toaøn caàu hoùa ñang thuùc ñaåy caùc quoác gia ñeán söï leä thuoäc laãn nhau. Caùc moái quan heä quoác teá trôû thaønh caàn thieát nhaèm phaân tích caùc vaán ñeà xaõ hoäi ñang vöôït qua khoûi caùc bieân giôùi quoác gia vaø nhöõng giaûi phaùp cho caùc vaán ñeà xaõ hoäi coù theå laø keát quaû cuûa söï hôïp taùc quoác teá hôn laø moät coá gaéng cuûa ñòa phöông. Söï gia taêng di daân roäng lôùn qua caùc bieân giôùi quoác gia laø moät ví duï cho söï caàn thieát trong hôïp taùc.

3. Coâng taùc xaõ hoäi höôùng moái quan taâm ñeán caùc taàng lôùp loaïi tröø trong ngöôøi daân

Ngheøo ñoùi vaø deã bò toån thöông taïi coäng ñoàng ñòa phöông cuõng nhö caùc taàng lôùp ngöôøi daân, nhöõng caù nhaân laø muïc tieâu chuû yeáu cuûa coâng taùc xaõ hoäi. Moái quan taâm naøy daãn ñeán söï phaùt

55

trieån caùc coâng cuï phaân tích cuõng nhö söï daán thaân cuûa nhaân vieân xaõ hoäi. Moät nhaân vieân xaõ hoäi phaûi coù khaû naêng tìm hieåu caù nhaân, nhoùm vaø taàng lôùp coù nguy cô, taïi lôùp hoïc cuõng nhö taïi nhaø maùy vaø coäng ñoàng. Vaø coù khaû naêng thaûo luaän vaø ñeà xuaát nhöõng bieän phaùp ñeå thay ñoåi vaø taêng cöôøng khaû naêng cuûa ngöôøi bò aûnh höôûng. Nhöõng töø chính laø: taêng naêng löïc, quyeàn con ngöôøi.

4. Coâng taùc xaõ hoäi laø ña ngaønh

Coâng taùc xaõ hoäi nhö laø moät chuyeân ngaønh ñaøo taïo ñaïi hoïc tuøy thuoäc vaøo caùc chuyeân ngaønh khaùc, nhö Xaõ hoäi hoïc, Daân toäc hoïc, Giaùo duïc hoïc, Taâm lyù hoïc, Kinh teá hoïc vaø Khoa hoïc chính trò. Nhöng coâng taùc xaõ hoäi ñöa ra nhöõng caâu hoûi rieâng bieät vaøo ñieàu tra khoa hoïc. Ví duï nhö khi chuùng ta muoán tìm hieåu xu höôùng rieâng bieät veà daân soá trong moät vuøng, Xaõ hoäi hoïc seõ ñöa ra caâu traû lôøi, nhöng coâng taùc xaõ hoäi seõ ñöa ra nhöõng caâu hoûi veà caùc taàng lôùp daân cö naøo taïi ñòa phöông laø deã bò toån thöông nhaát do phaùt trieån vaø loaïi toån thöông gì. Coâng taùc xaõ hoäi seõ coá gaéng khaùm phaù nhöõng bieän phaùp naøo ñeå choáng laïi söï toån thöông ?

5. Coâng taùc xaõ hoäi höôùng veà thöïc haønh

Phaân tích vaø giaûi quyeát caùc vaán ñeà (taâm lyù) xaõ hoäi ôû nhieàu möùc ñoä laø troïng taâm cuûa coâng taùc xaõ hoäi. Moät con ñöôøng cuûa coâng taùc xaõ hoäi laø höôùng ñeán vieäc coâng nhaän haønh ngheà chuyeân nghieäp. Con ñöôøng khaùc höôùng ñeán coâng nhaän noù nhö moät khoa hoïc. Ñieàu naøy coù nhöõng heä luïy cho vieäc ñaøo taïo nhaân vieân xaõ hoäi. Vieäc coâng nhaän thöïc haønh caàn moät ñöôøng loái giaùo duïc bao goàm ñaøo taïo döôùi söï kieåm huaán trong moät chöông trình ñaøo taïo caáp ñaïi hoïc. Vieäc coâng nhaän giaûng daïy taïi ñaïi hoïc caàn coù moät neàn taûng kieán thöùc caàn thieát ôû caáp ñaïi hoïc veà caùc kyõ naêng khoa hoïc vaø tö lieäu hoùa cho trình ñoä sinh vieân ñaõ toát nghieäp ñaïi hoïc vaø caû sau ñaïi hoïc.

6. Phöông phaùp coâng taùc xaõ hoäi trong thöïc haønh ñöôïc phaùt trieån töø ít nhaát 3 caáp ñoä phaân tích

Xuaát phaùt töø quan ñieåm lòch söû, moät taäp quaùn thöïc haønh trong coâng taùc xaõ hoäi ñöôïc hình thaønh ñeå ñaùp öùng nhu caàu cuûa caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi töø 3 caáp ñoä trong xaõ hoäi. Trong yù nghóa phaân tích, vaán ñeà xaõ hoäi phaûi ñöôïc xem xeùt töø moïi caáp ñoä nhöng caùc hình thöùc phöông phaùp luaän vaø caùc kyõ naêng khaùc nhau trong coâng taùc xaõ hoäi hình thaønh ôû töøng caáp ñoä. Caùc caáp ñoä lieät keâ döôùi ñaây vaø moät vaøi ví duï cuûa hoaït ñoäng coâng taùc xaõ hoäi ñöôïc trình baøy ôû töøng caáp ñoä:

(1) Caáp ñoä mang tính caáu truùc: keá hoaïch xaõ hoäi; coâng taùc toå chöùc döï phoøng, keá hoaïch döï phoøng taïi caùc thaønh phoá; keá hoaïch caáp cöùu.

(2) Caáp ñoä nhoùm vaø toå chöùc: thuùc ñaåy hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc thieän nguyeän hoaëc caùc nhoùm thay ñoåi xaõ hoäi taïi coäng ñoàng vaø thaønh phoá. Coâng taùc coäng ñoàng, phaùt trieån coäng ñoàng vaø xaõ hoäi. Taêng naêng löïc cho nhöõng coäng ñoàng ñòa phöông vaø khu xoùm bò toån thöông. Caùc nhoùm töï giuùp.

(3) Caáp ñoä caù nhaân vaø gia ñình : coâng taùc taâm lyù xaõ hoäi cho caù nhaân vaø gia ñình coù nguy cô bò toån thöông. Ñieàu tra nghieân cöùu baûo veä treû em vaø caùc ñieàu tra nghieân cöùu khaùc. Huy

56

ñoäng maïng löôùi xaõ hoäi, xaây döïng cô caáu gia ñình. Trò lieäu caù nhaân vaø gia ñình taïi gia, hoã trôï xaõ hoäi cho caù nhaân hoaëc gia ñình. Chaêm soùc vaø gôûi ñeán cô sôû chaêm soùc caù nhaân vaø gia ñình. Nuoâi hoä, chaêm soùc taäp trung, nhaø môû vôùi söï giaùm saùt ñaëc bieät.

Nhöõng chieàu kích ñeå ñaùnh giaù vò trí cuûa coâng taùc xaõ hoäi.

Cuoái cuøng, toùm laïi caùc ñieåm ñaëc tröng cuûa coâng taùc xaõ hoäi ñaõ ñöôïc neâu, vaø coù theå caàn thieát aùp duïng moâ hình thanh lòch do Walter Lorenz (2001) xaùc ñònh vò trí coâng taùc xaõ hoäi ôû caû 3 caáp ñoä. Baát kyø nôi naøo maø caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi phaùt trieån, coù theå xaùc ñònh vò trí coâng taùc xaõ hoäi theo moái quan heä cuûa noù vôùi nhaø nöôùc, möùc ñoä chuyeân nghieäp vaø quy cheá ñaøo taïo cuûa noù. Ñoù coù theå laø coâng cuï cô baûn cho nhöõng so saùnh noäi taïi lieân quan ñeán söï phaùt trieån coâng taùc xaõ hoäi trong xaõ hoäi, cuõng nhö qua so saùnh quoác teá veà söï phaùt trieån coâng taùc xaõ hoäi treân theá giôùi.

Chieàu kích thöù nhaát chuù troïng ñeán söï kieän coâng taùc xaõ hoäi phaûi thöông löôïng giöõa thaùi cöïc vieãn caûnh chính trò veà an sinh lieân keát caùc hoaït ñoäng cô baûn cuûa noù vôùi nhaø nöôùc, vaø thaùi cöïc qua ñoù an sinh laø moái quan taâm haøng ñaàu cuûa rieâng töøng caù nhaân.

Quan heä vôùi nhaø nöôùc Rieâng tö …………………………………………………………………..……......………… Chính trò

Khoâng coù nöôùc naøo taïi Chaâu AÂu maø coâng taùc xaõ hoäi hoaøn toaøn laø moät phaàn cuûa boä maùy quan lieâu nhaø nöôùc ñeán möùc nhaân vieân xaõ hoäi phaûi haønh ñoäng nhö caùn boä nhaø nöôùc can thieäp moät caùch cöùng ngaét vaø theo luaät ñònh. Coâng taùc xaõ hoäi cuõng khoâng hoaøn toaøn naèm trong laõnh vöïc xaõ hoäi daân söï, ñoái taùc moät caùch töï do vôùi caù nhaân nhö laø moät dòch vuï rieâng tö. Nhö chuùng ta ñaõ neâu ra, caùc moâ hình an sinh nhaø nöôùc khaùc nhau coù theå chuù troïng ñeán caùc vò trí khaùc nhau cuûa coâng taùc xaõ hoäi.

Phaïm vi thöù hai chuù troïng ñeán söï caêng thaúng giöõa moät beân laø nhöõng caù nhaân tình nguyeän vaø moät beân laø caùc chuyeân gia ñöôïc ñaøo taïo baäc cao. Moät ñieàu mô hoà laø hieän coâng taùc xaõ hoäi coù theå ñoøi hoûi hay khoâng quy cheá ngheà nghieäp thích hôïp cho nhöõng hoaït ñoäng maø caùc thieän nguyeän vieân ñaõ thöïc hieän vaø hoï ñöôïc goïi laø “baùn chuyeân nghieäp”. Phong traøo töï giuùp lyù luaän raèng nhöõng lyù thuyeát gia vaø nhaân vieân xaõ hoäi vôùi nhöõng tieâu chuaån chuyeân moân chính thöùc laø nhöõng ngöôøi chuyeân nghieäp quaù xa rôøi ñoái vôùi ngöôøi daân maø hoï phaûi phuïc vuï.

Möùc ñoä chuyeân nghieäp hoùa Caùc phong traøo xaõ hoäi ……………………….......…………………...… Phaùt trieån lôùp chuyeân nghieäp öu tuù

Hai xu höôùng khaùc nhau coù theå ñöôïc phaân bieät treân nhöõng con ñöôøng chuyeân nghieäp. Moät xu höôùng cuûa nhöõng ngöôøi ñöôïc ñaøo taïo chuyeân nghieäp baäc cao coù veû daønh kieán thöùc vaø kyõ naêng cuûa mình moät caùch queân mình cho nhöõng ngöôøi maø hoï phuïc vuï. Loaïi ngöôøi chuyeân nghieäp khaùc laïi muoán duy trì ñaëc quyeàn trong laõnh vöïc cuûa hoï vaø kieåm soaùt chaët cheõ söï tieáp caän vaø caïnh tranh ñeå naém giöõ vò trí öu theá cuûa hoï. Töø ñoù nhaân vieân xaõ hoäi phaàn lôùn laø moät “ngöôøi toång quaùt” hôn laø “moät chuyeân saâu”, khoâng con ñöôøng ñaõ moâ taû naøo ñöa ñeán chuyeân nghieäp hoùa ñaõ daãn ñeán ñích. Nhöng coù moät cuoäc tranh luaän giöõa kieán thöùc vaø chuyeân moân choáng so saùnh vôùi

57

phaåm chaát caù nhaân, nôi maø caû hai cöïc coù theå ñöôïc lôïi baèng caùch môû roäng caùc ranh giôùi ñeå thaûo luaän ñeán noãi khoâng beân naøo daùm ñoøi theá ñoäc quyeàn.

Phaïm vi thöù ba lieân quan ñeán quy cheá coâng taùc xaõ hoäi nhö laø moät ngaønh ñaøo taïo ñaïi hoïc. Veà maët lòch söû, coâng taùc xaõ hoäi ñi vaøo giôùi hoïc vieän thoâng qua caùc ngaønh khoa hoïc khaùc, nhö Xaõ hoäi hoïc hoaëc Kinh teá hoïc. Coâng taùc xaõ hoäi taïi vaøi nôi ôû Chaâu AÂu laïi laø moät phaàn cuûa ngaønh khaùc, nhö Giaùo duïc (taïi YÙ) hoaëc Sö phaïm (Ñöùc). Taïi Coäng Hoøa Lieân Bang Nga, con ñöôøng ñöa ñeán vieäc ñöôïc coâng nhaän taïi ñaïi hoïc thoâng qua Xaõ hoäi hoïc, Sö phaïm xaõ hoäi hoaëc caû Y khoa. Coâng taùc xaõ hoäi taïi nhieàu nöôùc vaãn coøn chöa coù quy cheá ñaøo taïo ñaïi hoïc, nhö Ñan-maïch, Phaùp, Na-uy. Taïi Anh quoác, coâng taùc xaõ hoäi ñaõ coù quy cheá taïi caùc ñaïi hoïc. Söï thieáu vaéng moät ñònh nghóa phoå quaùt vaø söï tuøy thuoäc boái caûnh cuûa coâng taùc xaõ hoäi daãn ñeán söï chaäm treã treân con ñöôøng ñaïi hoïc chung. Hôn nöõa, neàn taûng thöïc haønh coù ñònh höôùng trong coâng taùc xaõ hoäi mang nguy cô bò xem nhö laø moät khoa hoïc öùng duïng, “xaõ hoäi hoïc öùng duïng” hoaëc “taâm lyù hoïc öùng duïng”. Nhöng coâng taùc xaõ hoäi phaûi thuyeát phuïc laø noù vaän haønh caû ôû möùc ñoä xaõ hoäi vaø taâm lyù (taâm lyù xaõ hoäi).

Quy cheá ñaïi hoïc Öu theá cuûa caùc ngaønh khoa hoïc khaùc ………………..………………………………… Töï trò ñaïi hoïc

Taïi Thuïy Ñieån, coâng taùc xaõ hoäi laø moät ngaønh ñaøo taïo ñaïi hoïc ñoäc laäp beân trong caùc khoa hoïc xaõ hoäi, vaø khi so saùnh vôùi caùc nöôùc khaùc, nguy cô nhoû hôn, ñoù laø caùc nhaân vieân xaõ hoäi ñoâi khi caûm nhaän vò trí thaáp keùm cuûa mình vaø caûm nhaän naøy cuõng ñöôïc nhaän thaáy ôû caáp ñaïi hoïc. Ngöôïc laïi, quy cheá ñaïi hoïc cuûa coâng taùc xaõ hoäi ñaõ mang ñeán cho nhaân vieân xaõ hoäi taïi Thuyï Ñieån tính chính thoáng cao. Nhöng, möùc ñoä ñaùnh giaù ñoù coù theå deã daøng taøn luïi neáu coâng taùc xaõ hoäi thaát baïi trong vieäc coâng nhaän söï tuøy thuoäc cuûa mình vaøo caùc ngaønh khoa hoïc khaùc, nhö Xaõ hoäi hoïc, Nhaân chuûng hoïc, Giaùo duïc hoïc, Taâm lyù hoïc, Kinh teá hoïc vaø Khoa hoïc chính trò. Vaø neáu coâng taùc xaõ hoäi laø moät ngaønh ñaøo taïo ñaïi hoïc thaát baïi trong vieäc coâng nhaän söï tuøy thuoäc cuûa mình vaøo thöïc haønh.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

Bergmark,.(1998). Nyckelbegrepp i socialt arbete.[key concepts in social work] Lund: Studentlitteratur. Crouch, R. C. (1979). Social work defined. Social Work. 24:46-48 Hessle, S, Ioka, B & Yamano, N.(1995). Family policy and Child welfare in Japan and Sweden. Stockholm studies in social work, 11, Stockholm University: Department of social work. Howe, D. (1996). Surface and depth in social work practice. In Parton, N.(Ed). Social theory, social change and social work. The State of welfare N.Y: Routledge Kendall, K. A .(2000). Social work education - its origins in Europe. Alexandria: Council on Social Work Education Lorenz, W. (1994). Social work in a changing Europe. London: Routledge

58

Lorenz, W. (2001). (Forthcoming) Social work in Europe - Portrait of a diverse professional group. In Hessle, S (Ed).International Standard Setting of Higher Social Work Education. Stockholm Studies on Social Work, No xx. Stockholm University: Department of Social Work: xx-xx.

THÖÏC TAÄP COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI TRONG COÂNG TAÙC ÑAØO TAÏO

TAÏI KHOA PHUÏ NÖÕ HOÏC

Nguyeãn Thò Nhaãn

Giaûng vieân Khoa Phuï Nöõ Hoïc

Coâng taùc xaõ hoäi ñöôïc giaûng daïy taïi Khoa Phuï Nöõ Hoïc (PNH) tröôøng Ñaïi Hoïc Môû-Baùn Coâng Thaønh Phoá Hoà Chí Minh töø naêm 1992. Thöïc taäp coâng taùc xaõ hoäi laø moät phaàn quan troïng nhaèm giuùp sinh vieân coù cô hoäi noái keát lyù thuyeát vaøo thöïc haønh baèng caùch aùp duïng vaøo thöïc teá, reøn luyeän kyõ naêng vaø taùc phong chuyeân nghieäp cuûa mình. Nhöõng khoùa ñaàu tieân theo thieát keá chöông trình giaûng daïy cuûa khoa PNH, sinh vieân naêm thöù hai ñöôïc gôûi ñi thöïc taäp taïi caùc cô sôû hoaït ñoäng xaõ hoäi. Thöïc taäp coâng taùc xaõ hoäi (CTXH) ñöôïc chia thaønh 3 giai ñoaïn theo trình töï nhö sau: thöïc taäp CTXH caù nhaân, thöïc taäp CTXH nhoùm, vaø thöïc taäp Phaùt trieån coäng ñoàng (PTCÑ). Moãi giai ñoaïn goàm 10 buoåi keùo daøi trong 3 tuaàn.

Hai naêm sau, ruùt kinh nghieäm töø caùc löôïng giaù sau moãi ñôït thöïc taäp, nhöõng phaûn hoài cuûa sinh vieân vaø kieåm huaán vieân, cuøng moät soá anh chò em coù quan taâm nhaèm taïo thuaän lôïi hôn cho vieäc thöïc taäp cuûa sinh vieân, chöông trình thöïc taäp cuûa khoa PNH ñaõ ñöôïc saép xeáp thaønh 2 giai ñoïan: Thöïc taäp CTXH caù nhaân vaø nhoùm vaø thöïc taäp PTCÑ, moãi giai ñoaïn goàm 20 buoåi keùo daøi trong 6 tuaàn, daàu vaäy phaûn hoài töø phía sinh vieân, kieåm huaán vieân vaø cô sôû cho thaáy thôøi gian thöïc taäp cuõng vaãn coøn ngaén. Töø naêm 1997 khoa PNH ñaõ taêng theâm thôøi gian thöïc taäp cho moãi giai ñoaïn thaønh 30 buoåi raõi ra trong 10 tuaàn. Vaø cuõng ñeå giuùp sinh vieân hieåu roõ hôn veà con ngöôøi trong moâi tröôøng soáng vaø coù ñöôïc caùi nhìn vaán ñeà moät caùch toaøn dieän hôn Khoa PNH ñaõ coù moät thay ñoåi veà trình töï ñoù laø ñöa giai ñoaïn thöïc taäp PTCÑ leân tröôùc thöïc taäp CTXH. Ñeå chuùng ta coù theå hình dung roõ raøng veà thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi taïi Khoa PNH, chuùng toâi laàn löôït trình baøy moät soá ñaëc ñieåm cuûa cô sôû thöïc taâp, kieåm huaán vieân vaø nhöõng noã löïc cuûa Khoa ñeå ñaùp öùng vieäc thöïc taäp cuûa sinh vieân.

1. CÔ SÔÛ THÖÏC TAÄP

Sinh vieân ñöôïc gôûi ñi thöïc taäp taïi moät soá cô sôû xaõ hoäi vaø moät soá chöông trình phaùt trieån coäng ñoàng taïi caùc ñòa phöông, coù theå laø caùc chöông trình cuûa nhaø nöôùc, ñoaøn theå hay caùc chöông trình cuûa ñòa phöông hôïp taùc vôùi caùc NGO nhö caùc Nhaø môû, Maùi aám, Tröôøng vöøa hoïc vöøa laøm, Tröôøng daïy ngheà cho treû em, cho ngöôøi taøn taät, chöông trình chaêm soùc treû taïi coäng ñoàng,

59

chöông trình tín duïng tieát kieäm, taêng thu nhaäp cho phuï nöõ, cho thanh nieân, chöông trình HIV/AIDS, v.v… Nhìn chung, caùc cô sôû xaõ hoäi ôû Vieät Nam nhöõng nhaân vieân thöïc hieän coâng taùc xaõ hoäi haàu heát laø nhöõng nhaân vieân coù taám loøng nhöng laïi chöa ñöôïc huaán luyeän chuyeân moân veà coâng taùc xaõ hoäi. Theo nguyeân taéc thì sinh vieân thöïc taäp CTXH ñöôïc gôûi tôùi caùc cô sôû xaõ hoäi taïi ñoù coù nhaân vieân xaõ hoäi chuyeân nghieäp laøm vieäc vaø moâi tröôøng laøm vieäc thuaän lôïi veà maët ngheà nghieäp ñeå sinh vieân coù theå hoïc ñöôïc caùi hay, caùi ñuùng cuõng nhö nhöõng kinh nghieäm, taùc phong ngheà nghieäp cuûa nhöõng ñaøn anh ñaøn chò ñaõ ñi tröôùc vaø ñöôïc höôùng daãn bôûi nhöõng kieåm huaán vieân thaønh thaïo trong ngheà taïi cô sôû.

Nhöng vôùi sinh vieân cuûa Khoa PNH, caùc sinh vieân ñaõ khoâng theå coù ñöôïc ñaày ñuû nhöõng thuaän lôïi ñoù nhöng coù theå hoï laïi may maén thoaùt khoûi nhöõng caùch laøm raäp khuoân, maãu möïc vaø laïi phaùt trieån ñöôïc khaû naêng saùng taïo vaø traùnh laëp laïi nhöõng sai laàm ñöôc chöùng kieán taän maét. Trong boái caûnh nhö treân khi ñi thöïc taäp sinh vieân Khoa PNH hoïc ñöôc ñieàu ñaàu tieân ñoù laø phaûi bieát chaáp nhaän vaø hieåu roõ thöïc traïng vaán ñeà ñeå coù theå khaéc phuïc hay taùc ñoäng söï thay ñoåi. Vaø cuõng töø ñoù sinh vieân coù theå nhaän dieän ñöôïc nhöõng coâng vieäc vaø nhöõng thaùch thöùc ñang chôø ñoùn hoï khi ra tröôøng. 2. KIEÅM HUAÁN VIEÂN Ñoäi nguõ kieåm huaán vieân hieän ñang coäng taùc vôùi Khoa PNH ñoä khoaûng 20 ngöôøi, trong ñoù coù 9 anh chò ñang laøm tröôûng chöông trình thuoäc moät soá toå chöùc nhö NGO Vieät Nam vaø nöôùc ngoaøi, 3 anh chò ñang laøm coâng taùc giaûng daïy vaø tö vaán cho moät soá chöông trình phaùt trieån trong nöôùc, nhöõng anh chò naày ñaõ toát nghieäp coâng taùc xaõ hoäi tröôùc 1975, 3 nhaân vieân xaõ hoäi ñaõ toát nghieäp taïi Khoa PNH hôn 2 naêm vaø hieän ñang coâng taùc taïi moät soá döï aùn taïi coäng ñoàng, vaø 5 giaûng vieân cuûa Khoa PNH. Vôùi ñaëc ñieåm cô sôû vaø kieåm huaán vieân nhö treân, kieåm huaán vieân cuûa Khoa PNH goàm 3 loaïi : 1- Kieåm huaán vieân laø tröôûng chöông trình phaùt trieån nhöng khoâng laøm coâng taùc tröïc tieáp.

Khoa PNH gôûi sinh vieân ñeán chöông trình vaø kieåm huaán vieân seõ chuyeån sinh vieân ñeán cô sôû coù chöông trình.

2- Kieåm huaán vieân laø ngöôøi tröïc tieáp laøm vieäc taïi cô sôû.

Khoa gôûi sinh vieân ñeán kieåm huaán vieân tröïc tieáp taïi cô sôû.

3- Kieåm huaán vieân laø ngöôøi beân ngoaøi cô sôû.

60

Khoa gôûi sinh vieân ñoàng thôøi gôûi caû kieåm huaán vieân ñeán cô sôû.

Vôùi moät moâi tröôøng thöïc taäp raát khaùc vôùi caùc nöôùc nhö treân, Khoa PNH ñaõ phaûi coù nhieàu coá gaéng thích öùng, linh ñoäng vaø saùng taïo nhaèm khaéc phuïc nhöõng khoù khaên haàu ñaùp öùng muïc tieâu trong thöïc taäp cuûa sinh vieân.

2. MOÄT VAØI HOAÏT ÑOÄNG PHAÙT TRIEÅN COÂNG TAÙC THÖÏC TAÄP Ñeå coù theå phaùt trieån chöông trình thöïc taäp cho sinh vieân döïa treân nhöõng ñaëc ñieåm saün coù cuûa mình Khoa PNH ñaõ: + Thöông löôïng vaø hôïp taùc vôùi chính quyeàn ñòa phöông ñeå thöû nghieäm moät soá chöông trình thí

ñieåm vôùi 2 muïc tieâu laø taïo choã thöïc taäp cho sinh vieân vaø cuøng luùc hoã trôï chuyeân moân cho ñòa phöông.

+ Keát hôïp vôùi caùc NGO quoác teá nhö Enda, Rada Barnen vaø ñòa phöông ñeå thöïc hieän nhöõng

chöông trình phaùt trieån nhö caùc döï aùn phaùt trieån coäng ñoàng, döï aùn taùi hoäi nhaäp cho treû em phaïm phaùp, döï aùn moâi tröôøng.

+ Tham gia vaøo caùc chöông trình hoã trôï coäng ñoàng ngheøo saün coù do Ñoaøn thanh nieân toå chöùc

vaøo dòp muøa heø haèng naêm. Thoâng qua chöông trình naøy sinh vieân hieåu ñöôïc yù nghóa cuûa söï töï nguyeän tham gia vaø tính caáp baùch cuûa nhöõng chöông trình döïa treân neàn taûng nhu caàu ngöôøi daân. Töø vieäc quan saùt vaø phaân tích, sinh vieân ruùt ra cho mình baøi hoïc veà caùch laøm, kyõ naêng, phaåm chaát cuûa moät nhaân vieân coâng taùc xaõ hoäi ñeå trôû thaønh ngöôøi chuyeân nghieäp coù khaû naêng vaø hieäu quaû.

Hieän nay haèng naêm, Khoa PNH coá gaéng saép xeáp khoaûng ñoä 70 - 80 sinh vieân ñi thöïc taäp ôû ñoä 25 cô sôû. Ñeå ñaûm baûo chaát löông thöïc taäp cuûa sinh vieân, Khoa PNH luoân nghó ñeán vieäc boài döôõng vaø naâng cao kyõ naêng cho caùc kieåm huaán vieân baèng nhöõng khoùa hoäi thaûo chuyeân moân, trao ñoåi kinh nghieäm, caäp nhaät thoâng tin kieán thöùc qua vieäc thöôøng xuyeân cung caáp taøi lieäu chuyeân moân. Vôùi soá coâng vieäc coøn giôùi haïn nhö treân, Khoa PNH mong raèng vieäc thöïc taäp trong chöông trình ñaøo taïo cuûa Khoa seõ laø moät khôûi ñaàu toát ñeå sinh vieân hieåu roõ taàm quan troïng cuõng nhö tính thaùch thöùc cuûa thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi trong moät xaõ hoäi ñang phaùt trieån vaø coù nhieàu bieán chuyeån.

61

TRÖÔØNG CAO ÑAÚNG LAO ÑOÄNG – XAÕ HOÄI VÔÙI ÑAØO TAÏO COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI

TS. NguyÔn TiÖp

HiÖu tr−ëng Tr−êng Cao ®¼ng Lao ®éng-X· héi Bé Lao §éng, Th−¬ng Binh vµ X· Héi

Tr−êng Cao ®¼ng Lao ®éng-X· héi lµ tr−êng ®Çu ngµnh cña Bé Lao ®éng - Th−¬ng binh vµ X· héi, cã nhiÖm vô ®µo t¹o båi d−ìng c¸n bé lao ®éng - x· héi cã tr×nh ®é cao ®¼ng cho c¶ n−íc. HiÖn nay nhµ tr−êng cã 120 c¸n bé gi¶ng viªn c«ng nh©n viªn, trªn 2000 häc sinh-sinh viªn trung häc, cao ®¼ng, cao ®¼ng t¹i chøc, ®¹i häc t¹i chøc cña 4 chuyªn ngµnh: Qu¶n lý lao ®éng, C«ng t¸c x· héi, KÕ to¸n lao ®éng - x· héi, Kü thuËt chØnh h×nh, trong ®ã cã trªn 480 sinh viªn chuyªn ngµnh CTXH cña 3 kho¸ (I, II, III) hÖ tËp trung vµ gÇn 40 sinh viªn cao ®¼ng CTXH hÖ t¹i chøc. Thùc hiÖn nhiÖm vô ®−îc giao, tõ n¨m 1997 nhµ tr−êng ®· b¾t ®Çu ®µo t¹o cao ®¼ng chuyªn ngµnh CTXH. Néi dung ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o CTXH hiÖn nay cña nhµ tr−êng bao gåm 33 m«n häc, 7 chuyªn ®Ò chuyªn s©u, víi khèi l−îng thêi gian 160 ®¬n vÞ häc tr×nh. Trong ®ã quÜ thêi gian cho c¸c m«n häc nghiÖp vô CTXH cèt lâi nh−: Cøu trî x· héi (6 §VHT = 90 tiÕt), ¦u ®·i x· héi (6 §VHT = 90 tiÕt), B¶o hiÓm x· héi (6 §VHT = 90 tiÕt), C«ng t¸c x· héi ®¹i c−¬ng, vµ ph−¬ng ph¸p CTXH (CTXH c¸ nh©n, CTXH nhãm, Ph¸t triÓn céng ®ång) lµ 10 ®¬n vÞ häc tr×nh - t−¬ng ®−¬ng víi 150 tiÕt vµ 12 §VHT (180 tiÕt) cho c¸c chuyªn ®Ò chuyªn s©u nh−: Xãa ®ãi gi¶m nghÌo, Ng−êi cao tuæi, TrÎ em trong hoµn c¶nh khã kh¨n, Ng−êi tµn tËt, Ma tóy, M¹i d©m, Ng−êi lang thang c¬ nhì. MÆc dï lµ mét tr−êng cã bÒ dµy kinh nghiÖm gÇn 40 n¨m ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý vÒ c¸c vÊn ®Ò lao ®éng-x· héi, song tr−íc n¨m 1997 nhµ tr−êng míi chñ yÕu ®µo t¹o bËc trung häc. Khi ®−îc giao nhiÖm vô ®µo t¹o CTXH ë cÊp cao ®¼ng, nhµ tr−êng ®· kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khã kh¨n ban ®Çu nh− néi dung ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, tr×nh ®é gi¸o viªn thiÕu, trang thiÕt bÞ tµi liÖu gi¶ng d¹y vµ häc tËp, c¬ héi häc hái kinh nghiÖm ®µo t¹o cßn Ýt ... Nh−ng víi nç lùc chung cña nhµ tr−êng cïng víi sù quan t©m cña Bé Lao ®éng - Th−¬ng binh vµ X· héi, Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o, víi sù gióp ®ì cña c¸c tæ chøc trong n−íc vµ ngoµi n−íc, nhµ tr−êng ®· kh¾c phôc khã kh¨n trªn, tõng b−íc hoµn thiÖn c«ng t¸c ®µo t¹o cña nhµ tr−êng nãi chung vµ chuyªn ngµnh CTXH nãi riªng theo ch−¬ng tr×nh võa phï hîp víi thùc tiÔn ViÖt Nam võa tõng b−íc hoøa nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi.

62

Trong qu¸ tr×nh ®µo t¹o C«ng t¸c x· héi, nhµ tr−êng ®Æc biÖt chó ý c¸c ®iÓm sau: 1. Th−êng xuyªn nghiªn cøu, ®æi míi hoµn thiÖn néi dung ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o sao cho võa phï hîp víi thùc tiÔn cña ViÖt Nam võa hoøa nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi. - Bæ sung thªm mét sè m«n häc míi quan träng vµ cÇn thiÕt cho néi dung nghiÖp vô CTXH nh− Søc khoÎ céng ®ång, D©n téc häc, C¬ së v¨n hoùaViÖt Nam, T©m lý häc løa tuæi. - T¨ng c−êng tÝnh chuyªn s©u nghiÖp vô CTXH qua viÖc t¸ch c¸c m«n häc mang tÝnh tæng hîp thµnh c¸c m«n häc chuyªn s©u nh−: t¸ch m«n Qu¶n lý ho¹t ®éng sù nghiÖp x· héi thµnh c¸c m«n: C«ng t¸c x· héi ®¹i c−¬ng, C«ng t¸c x· héi nhãm, C«ng t¸c x· héi c¸ nh©n, Ph¸t triÓn céng ®ång, thùc hµnh C«ng t¸c x· héi. - T¨ng thêi gian cho thùc hµnh, thùc tËp cña sinh viªn trong ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o (bæ sung m«n thùc hµnh C«ng t¸c x· héi víi thêi gian 3 §VHT = 45 tiÕt) 2. T¨ng c−êng n¨ng lùc cho gi¸o viªn gi¶ng d¹y khoa CTXH PhÇn lín gi¸o viªn trong Khoa CTXH ch−a ®−îc ®µo t¹o mét c¸ch cã hÖ thèng vÒ kiÕn thøc vµ kü n¨ng CTXH, do vËy nhµ tr−êng rÊt quan t©m tíi n©ng cao tr×nh ®é gi¶ng viªn, cô thÓ nh−: - Cö ®i häc tËp huÊn n©ng cao vÒ nghiÖp vô C«ng t¸c x· héi. - Cö tham dù c¸c dù ¸n vÒ lÜnh vùc C«ng t¸c x· héi. - Ph©n c«ng trùc tiÕp gi¶ng d¹y c¸c líp tËp huÊn cã sù h−íng dÉn hç trî cña chuyªn gia. - Tham dù c¸c héi nghÞ, héi th¶o do nhµ tr−êng tæ chøc hay c¸c c¬ quan kh¸c tiÕn hµnh. 3. T¨ng c−êng ®iÒu kiÖn, trang thiÕt bÞ gi¶ng d¹y nh−: - Trang bÞ thªm vi tÝnh, ®Çu video, m¸y ®Ìn chiÕu. - T¨ng c−êng ®Çu s¸ch chuyªn m«n liªn quan tíi C«ng t¸c x· héi nh− B¶o hiÓm x· héi, QuyÒn trÎ em, xoùa ®ãi gi¶m nghÌo. 4. Nghiªn cøu khoa häc TriÓn khai c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc nh»m n©ng cao chÊt luîng ®µo t¹o còng nh− thóc ®Èy sù ph¸t triÓn ®µo t¹o CTXH, nghÒ CTXH ë ViÖt Nam, nh−: + Khoa CTXH chñ tr× §Ò tµi nghiªn cøu ®æi míi ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y mét sè m«n häc chuyªn ngµnh CTXH. + Phèi hîp víi Radda Barnen vµ ñy ban BVCSTE ViÖt Nam ®iÒu tra nhu cÇu ®µo t¹o vÒ t− ph¸p vÞ thµnh niªn, quyÒn trÎ em víi trªn 200 c¸n bé lµm viÖc víi trÎ em ë c¸c lÜnh vùc, trªn c¬ së ®ã biªn so¹n cuèn s¸ch "C«ng t¸c x· héi víi trÎ em lµm tr¸i ph¸p luËt", ®ång thêi hoµn thiÖn tõng b−íc ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o.

63

+ Phèi hîp víi UNICEF ®iÒu tra nghiªn cøu thùc tr¹ng tr×nh ®é nghiÖp vô cña c¸n bé lµm viÖc trong c¸c lÜnh vùc CTXH vµ nhu cÇu kiÕn thøc, kü n¨ng thùc hµnh CTXH còng nh− nhËn thøc vai trß vÞ trÝ cña nghÒ CTXH víi trªn 400 c¸n bé ®ang lµm trong c¸c lÜnh vùc ngµnh L§TB vµ XH, ñy ban BVCSTE ViÖt Nam, Ch÷ T§, §oµn TN, Héi PN. Nghiªn cøu ®iÒu tra nµy ®ãng gãp c¬ së cho luËn cø m· sè ®µo t¹o CTXH vµ c«ng nhËn CTXH lµ mét nghÒ ë ViÖt Nam + Ngoµi ra nhµ tr−êng cßn tæ chøc c¸c héi th¶o thu hót sù tham gia cña nhiÒu nhµ qu¶n lý, nhµ khoa häc, gi¶ng viªn trùc tiÕp ®µo t¹o CTXH t¹i mét sè tr−êng trong vµ ngoµi n−íc. 5. Më réng quan hÖ hîp t¸c víi c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi n−íc nh»m häc hái, trao ®æi kinh nghiÖm ®µo t¹o vµ nghiªn cøu trong lÜnh vùc C«ng t¸c x· héi. - Chia sÎ, trao ®æi kinh nghiÖm víi c¸c tr−êng ®µo t¹o CTXH: §¹i häc Më- Khoa phô n÷ häc Tp. Hå ChÝ Minh; §¹i häc KHXH NV; Tr−êng c¸n bé thanh thiÕu niªn trung −¬ng; Tr−êng phô n÷ trung −¬ng. - Quan hÖ víi c¸c viÖn nghiªn cøu nh− ViÖn XHH - Trung t©m KHXH vµ NV, ViÖn KHL§ vµ c¸c vÊn ®Ò x· héi - Bé Lao ®éng - Th−¬ng binh vµ X· héi. - Hîp t¸c víi c¸c c¬ quan, tæ chøc quèc tÕ nh−: + Hîp t¸c víi UNICEF trong nghiªn cøu x©y dùng luËn cø m· sè ®µo t¹o ngµnh CTXH vµ ph¸t triÓn CTXH thµnh mét nghÒ ë ViÖt Nam. + Hîp t¸c víi Tæ chøc cøu trî trÎ em Thôy §iÓn vÒ hoµn thiÖn néi dung ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o CTXH víi trÎ em, biªn so¹n s¸ch, tµi liÖu gi¶ng d¹y vµ tËp huÊn t− ph¸p vÞ thµnh niªn, t¨ng c−êng kü n¨ng thùc hµnh trong ®µo t¹o CTXH cho gi¶ng viªn vµ sinh viªn. + Hîp t¸c víi tæ chøc Church World Service (CWS) nh»m x©y dùng m¹ng l−íi thùc hµnh thùc tËp cho sinh viªn vµ c¸c kiÓm huÊn viªn, n©ng cao kü n¨ng CTXH trong qu¸ tr×nh ®µo t¹o. Ngoµi ra chóng t«i cßn hîp t¸c víi mét sè c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c nh− tæ chøc T×nh nguyÖn Liªn hîp quèc UNV, tæ chøc Quèc tÕ vÒ DÞch vô Céng ®ång vµ gia ®×nh CFSI, Tæ chøc Lao ®éng Quèc tÕ ILO, §¹i sø qu¸n Canada... triÓn khai c¸c líp tËp huÊn cho gÇn 500 c¸n bé cña Ngµnh Lao ®éng-Th−¬ng binh vµ x· héi vµ mét sè ngµnh kh¸c cã liªn quan nh− UÛy ban BVCSTE ViÖt Nam, Ch÷ T§, §oµn TN, Héi PN nh»m båi d−ìng nghiÖp vô CTXH cho c¸n bé lµm C«ng t¸c x· héi, ®ång thêi n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n còng nh− ph−¬ng ph¸p ®µo t¹o CTXH cho c¸c gi¶ng viªn Khoa CTXH cña tr−êng. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®−îc nh− trªn, hiÖn nay chóng t«i vÉn cßn gÆp mét sè khã kh¨n trong ®µo t¹o chuyªn ngµnh C«ng t¸c x· héi nh−: - Tr×nh ®é c¸c gi¸o viªn gi¶ng d¹y cña Khoa CTXH hiÖn nay cßn h¹n chÕ, sè ®−îc ®µo t¹o chÝnh qui vÒ CTXH cßn Ýt, phÇn lín míi chØ ®−îc qua c¸c líp båi d−ìng chuyªn ®Ò. - Ch−¬ng tr×nh thùc hµnh, thùc tËp cña sinh viªn cßn lóng tóng, ch−a cã ®éi ngò kiÓm huÊn viªn t¹i c¬ së còng nh− t¹i tr−êng. -ThiÕu nhiÒu tµi liÖu s¸ch gi¸o khoa vÒ CTXH, An sinh x· héi vµ c¸c néi dung cã liªn quan.

64

Qua héi th¶o nµy chóng t«i xin ch©n thµnh c¸m ¬n sù hîp t¸c gióp ®ì cña c¸c c¬ quan tæ chøc trong n−íc vµ ngoµi n−íc ®èi víi nhµ tr−êng trong thêi gian võa qua ®ång thêi còng mong muèn tiÕp tôc ®−îc sù hîp t¸c, gióp ®ì cña c¸c quÝ vÞ trong thêi gian tíi nh»m n©ng cao chÊt l−îng ®µo t¹o CTXH cña Tr−êng Cao ®¼ng Lao ®éng-X· héi nãi riªng, sù nghiÖp ®µo t¹o CTXH cña c¶ n−íc nãi chung vµ nh»m thóc ®Èy CTXH trë thµnh mét nghÒ chuyªn m«n ë ViÖt Nam.

ÖÙNG DUÏNG COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI TRONG CAÙC HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HOÄI LIEÂN HIEÄP THANH NIEÂN VIEÄT NAM

Traàn Tieát Haïnh Giaùm ñoác Trung taâm Coâng taùc Xaõ hoäi Thanh thieáu nieân

Hoäi Lieân Hieäp Thanh nieân Vieät Nam

I. GIÔÙI THIEÄU HOÄI LIEÂN HIEÄP THANH NIEÂN VIEÄT NAM

Hoäi lieân hieäp Thanh nieân Vieät nam laø toå chöùc xaõ hoäi roäng raõi cuûa Thanh nieân Vieät Nam. Hoaït ñoäng cuûa Hoäi Lieân hieäp Thanh nieân Vieät Nam höôùng ñeán vieäc chaêm lo lôïi ích chính ñaùng cuûa Thanh nieân vaø ñoäng vieân Thanh nieân tham gia vaøo coâng cuoäc ñoåi môùi cuûa ñaát nöôùc vì muïc tieâu daân giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi coâng baèng, vaên minh.

Moät soá chöông trình hoaït ñoäng lôùn cuûa Hoäi Lieân hieäp Thanh nieân Vieät Nam:

1/ Cuoäc vaän ñoäng “Hoïc taäp saùng taïo vöôït baäc vì söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc”

Phong traøo thi ñua caûi tieán, öùng duïng tieán boä kyõ thuaät, khuyeán hoïc, khuyeán taøi thoâng qua vieäc môû roäng caùc quyõ hoïc boång giuùp thanh nieân, hoäi vieân, hoïc sinh ngheøo vöôït khoù, hoïc gioûi vaø khuyeán khích taøi naêng treû (Quyõ hoã trôï taøi naêng treû, hoïc boång “vì ngaøy mai phaùt trieån”).

2/ Cuoäc vaän ñoäng “Giuùp nhau laäp nghieäp vì daân giaøu, nöôùc maïnh”

Keát hôïp vôùi caùc caáp chính quyeàn vaø Ñoaøn theå xaõ hoäi ñeå taïo cô cheá vaø nguoàn löïc caàn thieát nhaèm ñaåy maïnh caùc hoaït ñoäng tö vaán, höôùng nghieäp, chuyeån giao tieán boä kyõ thuaät, caùc hoaït ñoäng khuyeán noâng, khuyeán laâm, khuyeán ngö trong thanh nieân, môû roäng dòch vuï daïy ngheà, taïo vieäc laøm cho thanh nieân, trôï voán giuùp thanh nieân laøm kinh teá gia ñình, hoã trôï hoaït ñoäng caùc doanh nghieäp, trang traïi treû, vaän ñoäng thanh nieân tham gia chöông trình tieát kieäm tích luõy…

3/ Cuoäc vaân ñoäng “thanh nieân vì cuoäc soáng coäng ñoàng”

65

Môû roäng caùc ñoäi hình vaø chöông trình tình nguyeän treân ñòa baøn daân cö: Tham gia xoùa ñoùi giaûm ngheøo, giaùo duïc coäng ñoàng, baûo veä moâi tröôøng, phoøng choáng teä naïn xaõ hoäi, trí thöùc treû tình nguyeän xaây döïng noâng thoân, chaêm soùc treû em coù hoaøn caûnh ñaëc bieät khoù khaên, choáng muø chöõ, choáng thaát hoïc…

II. ÑOÂI NEÙT VEÀ TRUNG TAÂM COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI THANH THIEÁU NIEÂN –TRUNG ÖÔNG HOÄI LIEÂN HIEÄP THANH NIEÂN VIEÄT NAM

Xuaát phaùt töø nhu caàu thöïc teá, Trung taâm Coâng taùc Xaõ hoäi Thanh thieáu nieân thuoäc Trung öông Hoäi Lieân hieäp Thanh nieân Vieät Nam thaønh laäp thaùng 4/1994, vôùi nhieäm vuï tham möu cho UÛy Ban Trung öông Hoäi Lieân hieäp Thanh nieân Vieät Nam veà ñònh höôùng caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi trong coâng taùc Thanh thieáu nieân, vaän ñoäng, phoái hôïp vôùi caùc Ban ngaønh, Ñoaøn theå, caùc toå chöùc xaõ hoäi, caù nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc nhaèm:

♦ Taïo maïng löôùi ñeå giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán treû em coù hoaøn caûnh ñaëc bieät khoù khaên (treû em ñöôøng phoá, treû bò xaâm haïi veà theå lyù vaø taâm lyù, treû bò xaâm haïi tình duïc, treû coù nguy cô laøm traùi phaùp luaät).

♦ Taïo maïng löôùi hoã trôï caùc chöông trình xoùa ñoùi giaûm ngheøo vaø baûo veä moâi tröôøng theo höôùng phaùt trieån beàn vöõng ôû vuøng ñoâ thò, noâng thoân vaø vuøng ñoàng baøo daân toäc thieåu soá thoâng qua caùc döï aùn thí ñieåm taïi ñòa baøn daân cö.

♦ Taêng naêng löïc cho caùn boä Hoäi Lieân hieäp Thanh nieân caùc caáp thoâng qua caùc khoùa huaán luyeän ngaén haïn veà nghieäp vuï coâng taùc xaõ hoäi vaø phöông phaùp öùng duïng vaøo caùc chöông trình hoaït ñoäng cuûa Hoäi Lieân hieäp Thanh nieân Vieät Nam.

♦ Trung taâm Coâng taùc Xaõ hoäi Thanh thieáu nieân coù ñòa baøn hoaït ñoäng khaép caû nöôùc.

III. CAÙC HOAÏT ÑOÄNG CHÍNH CUÛA TRUNG TAÂM COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI THANH THIEÁU NIEÂN

1. Chöông trình “Vì treû em coù hoaøn caûnh ñaëc bieät khoù khaên”

Chaêm soùc, baûo veä treû em laø traùch nhieäm vaø moái quan taâm cuûa nhieàu Ban ngaønh, Ñoaøn theå vaø caùc Toå chöùc xaõ hoäi. Ñoù laø moät thuaän lôïi lôùn ñeå Trung taâm Coâng taùc Xaõ hoäi Thanh thieáu nieân deã daøng phoái hôïp vôùi caùc cô quan trong vieäc toå chöùc caùc hoaït ñoäøng vì treû em.

1.1/ Maïng löôùi phoøng choáng teä naïn xaõ hoäi taïi khu vöïc coù nguy cô cao ñoái vôùi treû em

Nhaèm taïo moâ hình thí ñieåm veà vieäc ngaên ngöøa teä naïn xaõ hoäi döïa vaøo coäng ñoàng ñeå nhaân roäng ra caùc ñòa baøn coù hoaøn caûnh töông töï, Trung taâm Coâng taùc Xaõ hoäi Thanh thieáu nieân choïn

66

phöôøng 15, 16 quaän 4 laø nôi ña soá ngöôøi daân coøn nhieàu khoù khaên vaø coù nguy cô cao veà teä naïn xaõ hoäi (xì ke, ma tuùy, maõi daâm, xaâm haïi tình duïc treû em…)

Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy, Trung taâm Coâng taùc xaõ hoäi ñaõ khoâng ñöa ra moät giaûi phaùp maø cuøng thaûo luaän vôùi Chính quyeàn vaø caùc Ñoaøn theå ñòa phöông vaø töøng cuïm daân cö trong khu vöïc ñeå tìm nguyeân nhaân daãn ñeán tình traïng treân vaø cuøng tìm giaûi phaùp thaùo gôõ.

Caùc giaûi phaùp ña phöông: Taïo saân chôi laønh maïnh cho thanh thieáu nieân, truyeàn thoâng veà phaùp luaät cho coäng ñoàng, ñaëc bieät laø caùc ñoái töôïng coù nguy cô cao, giuùp ñôõ caùc treû bò xaâm haïi, hoã trôï phaùt trieån kinh teá cho caùc gia ñình ngheøo, vaän ñoäng giuùp cai nghieän ma tuùy… do chính coäng ñoàng ñöa ra ñaõ nhaän ñöôïc söï höôûng öùng cuûa ña soá ngöôøi daân vaø caùc Ban ngaønh, Ñoaøn theå, Toân giaùo.

1.2/ Maïng löôùi phoøng choáng xaâm haïi tình duïc treû em

Trung taâm Coâng taùc xaõ hoäi Thanh thieáu nieân, thoâng qua chöông trình ”phoøng choáng xaâm haïi tình duïc treû em” ñaõ phoái hôïp vôùi caùc ngaønh chöùc naêng trong heä thoáng cuûa Hoäi Lieân hieäp Thanh nieân vaø Hoäi Lieân hieäp Phuï nöõ, UÛy ban Baûo veä Chaêm soùc Treû em, Sôû Giaùo duïc, Sôû Vaên hoùa thoâng tin, Maët traän Toå quoác, Coâng an, Vieän Kieåm saùt, Toøa aùn cuûa 11 tænh/thaønh phoá (TP. Hoà Chí Minh, Long An, Beán Tre, Bình Phöôùc, Baø Ròa Vuõng Taøu, Tieàn Giang, An Giang, Soùc Traêng, Caàn Thô, Ñoàng Nai, Taây Ninh) cuøng baøn baïc, tìm bieän phaùp ngaên ngöøa tình traïng treû bò xaâm haïi tình duïc. Moãi tænh ñaõ xaây döïng ñöôïc maïng löôùi ñeå hoaït ñoäng chaêm soùc, baûo veä treû em ôû cô sôû.

Hieän nay, phaùp luaät ñaõ coù nhöõng hình phaït raát nghieâm khaéc ñoái vôùi loaïi toäi phaïm naøy. Tuy nhieân, ñaây laïi laø vaán ñeà heát söùc nhaïy caûm. Vì vaäy, ngoaøi vieäc giaûi quyeát vaán ñeà döïa treân neàn taûng luaät phaùp, caàn phaûi hoã trôï treû baèng nhieàu phöông phaùp thích hôïp khaùc.

Trong quaù trình giuùp ñöa toäi phaïm ra toøa, Trung taâm Coâng taùc Xaõ hoäi Thanh thieáu nieân ñaõ thaûo luaän vôùi caùc ban ngaønh chöùc naêng (Chính quyeàn ñòa phöông, Toøa aùn, Vieän Kieåm saùt, cô quan truyeàn thoâng ñaïi chuùng…) ñeå choïn giaûi phaùp ít gaây toån thöông nhaát ñeán treû naïn nhaân: Khoâng ñöa teân, ñòa chæ thaät cuûa naïn nhaân (vaø caû toäi phaïm) leân baùo chí, khoâng duøng giaûi phaùp “kieåm ñieåm tröôùc daân” ñoái vôùi loaïi toäi phaïm naøy, khoâng yeâu caàu ñoái chaát treû naïn nhaân tröôùc Toøa, choïn löïa ngöôøi thaåm vaán treû bò naïn laø nöõ…

Giaûi phaùp thoâng thöôøng cho vaán ñeà naøy laø söï can thieäp cuûa luaät phaùp vaø Toøa aùn, tuy nhieân ñieàu quan troïng hôn laïi laø nhöõng taùc ñoäng, hoã trôï sau “tuyeân aùn” cho caû hai phía, ñaëc bieät laø vôùi treû vò thaønh nieân. Söï giuùp ñôõ trò lieäu veà maët theå lyù vaø taâm lyù khoâng chæ ñoøi hoûi thôøi gian maø coøn kinh nghieäm chuyeân moân ñaëc bieät.

Beân caïnh ñoù, vieäc tìm hieåu nguyeân nhaân daãn ñeán haønh vi phaïm toäi (nhaát laø ñoái vôùi toäi phaïm vò thaønh nieân) cuõng goùp phaàn quan troïng trong vieäc ngaên ngöøa teä naïn naøy. Baèng caùc kyõ naêng coâng taùc xaõ hoäi caù nhaân, chuùng toâi ñöôïc bieát caùc ñoái töôïng naøy phaïm toäi do nhieàu nguyeân

67

nhaân, trong ñoù coù nguyeân nhaân khoâng hieåu bieát luaät phaùp. Coù nhieàu ngöôøi noùi raèng, neáu hoï bieát möùc aùn naëng nhö vaäy thì hoï ñaõ “khoâng daùm ñaâu!”.

Töø nguoàn thoâng tin coù ñöôïc, chuùng toâi thaûo luaän vôùi chính quyeàn ñòa phöông vaø caùc ñòa baøn daân cö ñeå toå chöùc 13 cuoäc hoäi thaûo caáp tænh/thaønh phoá ñeå tìm bieän phaùp ngaên ngöøa, toå chöùc 49 lôùp taäp huaán (moãi lôùp 4 ngaøy) cho caùn boä caùc cô quan, ban ngaønh caáp cô sôû ñang hoaït ñoäng treân ñòa baøn daân cö, truyeàn thoâng giaùo duïc phaùp luaät roäng raõi nhaèm ngaên ngöøa loaïi toäi phaïm naøy.

1.3/ Maïng löôùi hoã trôï chaêm soùc, giaùo duïc treû em ñöôøng phoá

Xuaát phaùt töø nguyeän voïng cuûa caùc giaùo duïc vieân laøm vieäc taïi ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh, Caâu laïc boä giaùo duïc vieân tröïc thuoäc Trung taâm Coâng taùc Xaõ hoäi Thanh thieáu nieân ñaõ ñöôïc thaønh laäp nhaèm taïo moái lieân keát, phoái hôïp, hoã trôï laãn nhau, giuùp naâng cao trình ñoä, kieán thöùc, chia seû kinh nghieäm trong Giaùo duïc vieân ñöôøng phoá ñeå giuùp anh chò em giaùo duïc treû ñöôïc toát hôn.

Trong 5 naêm hoaït ñoäng, Caâu laïc boä toå chöùc ñöôïc 15 khoùa huaán luyeän ngaén ngaøy veà troø chôi trong sinh hoaït nhoùm, kyõ naêng laéng nghe, tieáp caän treû, vaõng gia, hoài gia… (moãi lôùp khoaûng 30 tham döï vieân), 35 ñôït giao löu chia seû kinh nghieäm quaûn lyù giöõa caùc nhaø môû, maùi aám, giaûi quyeát giaáy khai sinh cho treû, giuùp treû ñeán tröôøng… (moãi ñôït 60 tham döï vieân). Haèng naêm, Caâu laïc boä toå chöùc Traïi Giaùo duïc vieân nhaèm ñuùc keát, löôïng giaù keát quaû hoaït ñoäng cuûa Caâu laïc boä vaø ñeà ra keá hoaïch hoaït ñoäng trong naêm keá tieáp.

Ngoaøi ra, Caâu laïc boä Giaùo duïc vieân hieän coù hôn 500 ñaàu phim video thieáu nhi nhaèm phuïc vuï cho caùc maùi aám, nhaø môû ñang chaêm soùc treû ñöôøng phoá vaø caùc tuï ñieåm sinh hoaït thieáu nhi taïi caùc coäng ñoàng daân cö ngheøo, goùp phaàn ñaùp öùng nhu caàu giaûi trí laønh maïnh cuûa treû.

Ngoaøi vieäc cho möôïn phim, nhaân vieân phuï traùch tuû phim coøn giuùp ñôõ caùc cô sôû toå chöùc cho caùc em thaûo luaän phim, qua ñoù giuùp cho caùc em phaùt huy toát hôn quyeàn ñöôïc bieåu ñaït, tham gia vaø ngaên ngöøa ñöôïc tình traïng treû bò ngöôïc ñaõi, bò xaâm haïi tình duïc, bò ñaåy vaøo teä naïn xaõ hoäi nhö ma tuùy, HIV…

2/ Hoã trôï chöông trình xoùa ñoùi giaûm ngheøo vaø baûo veä moâi tröôøng theo höôùng phaùt trieån beàn vöõng

2.1/ Caùc döï aùn phaùt trieån coäng ñoàng ñoâ thò taïi TP. Hoà Chí Minh

Döï aùn “Caûi thieän ñieàu kieän veä sinh moâi tröôøng ôû caùc khu daân cö ngheøo” taïi phöôøng Taân Ñònh Quaän 1, “thí ñieåm moâ hình taùi ñònh cö treân cô sôû coäng ñoàng” taïi phöôøng Bình Tröng Ñoâng, Quaän 2, “hoã trôï cuïm daân cö ngheøo khu vöïc ñoâ thò hoùa “taïi vuøng ven phöôøng An Khaùnh, Quaän 2”.

68

Caùc döï aùn naøy nhaèm xaây döïng moâ hình thí ñieåm veà phöông phaùp tieáp caän “cuøng tham gia” ñeå höôùng ñeán söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa caùc coäng ñoàng ngheøo ñoâ thò thoâng qua söï noã löïc cuûa chính hoï vôùi caùc quyõ tieát kieäm – tín duïng töï quaûn cuûa coäng ñoàng, saân chôi laønh maïnh cuûa thanh thieáu nieân, caûi thieän haï taàng cô sôû, (caáp ñieän, caáp thoaùt nöôùc, nhaø veä sinh, söûa chöõa vaø xaây döïng môùi nhaø ôû taïi caùc khu vöïc taùi ñònh cö…), phoøng choáng teä naïn xaõ hoäi… trong ñoù moïi phöông aùn, keá hoaïch hoaït ñoäng ñeàu do chính coäng ñoàng ñeà xuaát vaø toå chöùc thöïc hieän vôùi söï hoã trôï cuûa Chính quyeàn, caùc Ban ngaønh, Ñoaøn theå ñòa phöông.

2.2/ Caùc döï aùn phaùt trieån noâng thoân, vuøng ñoàng baøo daân toäc thieåu soá

Döï aùn “Xoùa muø vaø baûo veä moâi tröôøng” taïi aáp 5 xaõ Thanh Sôn, huyeän Ñònh Quaùn, tænh Ñoàng Nai, “Caûi thieän ñieàu kieän veä sinh moâi tröôøng, xaây döïng moâ hình kinh teá xaõ hoäi phuø hôïp cho ñoàng baøo daân toäc thieåu soá” taïi buoân Xaây döïng, xaõ Suoái Trai, huyeän Sôn Hoøa, tænh Phuù Yeân” nhaèm muïc tieâu giôùi thieäu moät phöông thöùc môùi ñeå chuyeån giao tieán boä kyõ thuaät ñeán ñoàng baøo daân toäc thieåu soá vuøng saâu, vuøng xa, goùp phaàn xoùa ñoùi giaûm ngheøo cho ñoái töôïng chính saùch xaõ hoäi naøy.

Trung taâm Coâng taùc Xaõ hoäi Thanh thieáu nieân ñaõ phoái hôïp vôùi caùc chuyeân gia veà Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân cuûa Tröôøng Ñaïi hoïc Taây Nguyeân, Ñaïi hoïc Noâng Laâm Thuû Ñöùc, Vieän Khoa hoïc Kyõ thuaät Noâng nghieäp Mieàn Nam ñeå huaán luyeän veà phöông phaùp phaùt trieån cuøng tham gia vaø kyõ thuaät hoïc thích hôïp cho caùc trí thöùc treû tình nguyeän coâng taùc taïi vuøng döï aùn.

Sau thôøi gian thöïc hieän döï aùn, ngoaøi vieäc thay ñoåi veà kyõ thuaät troàng troït, chaên nuoâi vaø ñieàu kieän veä sinh moâi tröôøng, heä thoáng dòch vuï coäng ñoàng ñaõ ñöôïc thieát laäp do chính ngöôøi daân ñòa phöông ñieàu haønh, quaûn lyù: Tuû thuoác thuù y, nhaân y, tuû saùch giaùo khoa duøng chung cho hoïc sinh, traïm vaät tö noâng nghieäp, quyõ tín duïng… Vaø hieän nay ñaõ ñöôïc nhaân roäng sang moät vaøi coäng ñoàng laân caän.

3/ Taêng naêng löïc cho caùn boä Hoäi Lieân hieäp Thanh nieân Vieät Nam

Muïc tieâu chuû yeáu cuûa hoaït ñoäng naøy laø trang bò moät soá kyõ naêng veà nghieäp vuï Coâng taùc Xaõ hoäi ñeå öùng duïng trong coâng taùc quaûn lyù, laõnh chæ ñaïo coâng taùc Hoäi taïi caùc ñòa phöông thoâng qua caùc khoùa huaán luyeän ngaén haïn.

Trong 5 naêm qua, Trung taâm Coâng taùc xaõ hoäi Thanh thieáu nieân toå chöùc ñöôïc 3 lôùp boài döôõng nghieäp vuï coâng taùc xaõ hoäi cho caùn boä Hoäi Lieân hieäp Thanh nieân treân toaøn quoác (moãi lôùp coù ñaïi bieåu khoaûng 40 tænh / thaønh phoá tham döï), 1 lôùp cho caùn boä Hoäi Lieân hieäp Thanh nieân khu vöïc Mieàn Trung - Taây Nguyeân, 1 lôùp cho caùn boä Hoäi Lieân hieäp Thanh nieân khu vöïc Baéc Trung boä, moãi lôùp khoaûng 50-60 tham döï vieân.

IV. BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM

69

Coâng taùc xaõ hoäi laø moät khoa hoïc öùng duïng/thöïc haønh neân vieäc ñaøo taïo chuyeân nghieäp thuaàn tuùy raát khoù ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa cuoäc soáng. Caùc nhaân vieân xaõ hoäi caøng coù nhieàu cô hoäi laøm vieäc trong nhieàu moâi tröôøng khaùc nhau caøng deã vöõng vaøng trong ngheà nghieäp.

Döïa vaøo cô cheá saün coù (caùc Ban ngaønh, Ñoaøn theå töø Trung öông ñeán ñòa phöông vaø caáp cô sôû) ñeå öùng duïng caùc kyõ naêng Coâng Taùc Xaõ hoäi luoân ñem laïi söï phaùt trieån oån ñònh, beàn vöõng, bôûi caùc beân lieân quan ñeàu ñöôïc hoã trôï ñeå taêng naêng löïc cuûa chính hoï (keå caû caùc ngaønh chöùc naêng vaø ngöôøi daân taïi vuøng döï aùn).

Phöông thöùc “cuøng tham gia” luoân taïo ra moät cô cheá toát ñeå hình thaønh caùc nhoùm töï giuùp trong coäng ñoàng vaø chính söï töï quaûn cuûa nhoùm thuï höôûng ñaõ laøm giaûm nheï ñaùng keå lao ñoäng cuûa caùc caáp chính quyeàn ñòa phöông trong tieán trình ñieàu haønh caùc hoaït ñoäng hoã trôï coäng ñoàng vaø ñaây laø trieån voïng ñeå caùc hoaït ñoäng naøy deã ñöôïc nhaân roäng sang caùc ñòa baøn coù hoaøn caûnh kinh teá xaõ hoäi töông ñoàng, taïo ra söï chuyeån bieán trong caùch ngaønh, caùch nhìn veà phöông thöùc tieáp caän vaø hoã trôï ngöôøi ngheøo. Trong xu höôùng hôïp taùc ña phöông hieän nay, caùc nguyeân taéc caên baûn cuûa coâng taùc xaõ hoäi chuyeân nghieäp ñaõ trôû thaønh “taøi saûn chung cuûa nhaân loaïi”, nhieàu cô quan, ban ngaønh nhö y teá, giaùo duïc, lao ñoäng-thöông binh xaõ hoäi, noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân… ñaõ söû duïng raát höõu hieäu caùc coâng cuï Coâng taùc Xaõ hoäi trong laõnh vöïc chuyeân moân cuûa hoï ñeå hoã trôï cho caùc ñoái töôïng deã bò toån thöông, ñieàu naøy ñoøi hoûi caùc nhaân vieân xaõ hoäi chuyeân nghieäp caàn coù khaû naêng môû roäng moái quan heä hôïp taùc ña – lieân ngaønh trong caùc hoaït ñoäng thöïc tieãn ñeå taêng naêng löïc cho chính baûn thaân mình, neáu hoï khoâng muoán ñöùng ngoaøi leà cuûa coâng cuoäc phaùt trieån.

V. MÔØI GOÏI HÔÏP TAÙC

Trong thôøi gian tôùi, Trung taâm coâng taùc xaõ hoäi Thanh thieáu nieân tieáp tuïc môû roäng ñòa baøn hoaït ñoäng treân caùc laõnh vöïc chaêm soùc treû em, phaùt trieån coäng ñoàng ñoâ thò vaø noâng thoân ôû nhöõng khu vöïc coù hoaøn caûnh ñaëc bieät khoù khaên taïi caùc tænh Phía Nam. Chuùng toâi luoân chaøo ñoùn caùc toå chöùc xaõ hoäi trong vaø ngoaøi nöôùc, caùc baïn ñoàng nghieäp gaàn xa vaø taát caû nhöõng ai quan taâm ñeán laõnh vöïc naøy cuøng hoã trôï taøi chaùnh, hôïp taùc vaø chia seû kinh nghieäm ñeå phuïc vuï toát hôn, nhieàu hôn cho caùc ñoái töôïng deã bò toån thöông, höôùng ñeán söï phaùt trieån beàn vöõng vaø thònh vöôïng chung.

70

NHU CAÀU ÑAØO TAÏO NHAÂN VIEÂN COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI TRONG NGAØNH LAO ÑOÄNG THÖÔNG BINH VAØ XAÕ HOÄI TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH

Voõ Thò Baïch Tuyeát

Giaùm ñoác Sôû Lao Ñoäng – Thöông Binh vaø Xaõ Hoäi

Trong nhöõng naêm qua, Nhaø nöôùc ñaõ ban haønh nhieàu chuû tröông, chính saùch nhaèm phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, oån ñònh ñôøi soáng nhaân daân, giuùp ñôõ cho ngöôøi ngheøo, ngöôøi giaø neo ñôn, ngöôøi taøn taät, treû moà coâi, treû lang thang ñöôøng phoá vaø nhöõng ñoái töôïng xaõ hoäi khaùc. Ngaønh Lao ñoäng – Thöông binh vaø Xaõ hoäi thaønh phoá Hoà Chí Minh ñöôïc Boä Lao ñoäng – Thöông binh vaø Xaõ hoäi vaø UÛy Ban Nhaân daân Thaønh phoá giao nhieäm vuï tham möu, thöïc hieän caùc giaûi phaùp ñeå chaêm lo caùc ñoái töôïng xaõ hoäi, goùp phaàn xaây döïng thaønh phoá ngaøy caøng vaên minh, hieän ñaïi hôn.

Theo caùc soá lieäu thoáng keâ gaàn ñaây, treân ñòa baøn Thaønh phoá Hoà Chí Minh coù khoaûng 55.000 ñoái töôïng thuoäc dieän cöùu trôï xaõ hoäi, trôï caáp xaõ hoäi ñöôïc chaêm soùc taïi coäng ñoàng vaø nuoâi döôõng taïi caùc cô sôû baûo trôï xaõ hoäi; 80.000 hoä ngheøo ñoùi; 7.000 treû lang thang ñöôøng phoá. Ngoaøi ra coù khoaûng 30.000 ngöôøi nghieän ma tuùy vaø gaùi maïi daâm cuõng laø ñoái töôïng maø Ngaønh Lao ñoäng – Thöông binh vaø Xaõ hoäi coù traùch nhieäm phaûi giaûi quyeát.

Ñeå thöïc hieän nhieäm vuï naøy, Ngaønh Lao ñoäng – Thöông binh vaø Xaõ hoäi coù löïc löôïng nhaân vieân xaõ hoäi thöôøng tröïc treân 500 ngöôøi vôùi hôn 20 cô sôû baûo trôï xaõ hoäi vaø heä thoáng nhaân vieân laøm coâng taùc chính saùch xaõ hoäi taïi 22 Quaän, huyeän vaø 303 Phöôøng – xaõ. Ngoaøi ra coøn coù hôn 5000 caùn boä thuoäc caùc toå chöùc ñoaøn theå xaõ hoäi nhö: UÛy ban Maët Traän, Hoäi Lieân Hieäp Phuï Nöõ, Hoäi Chöõ Thaäp ñoû, Ñoaøn Thanh nieân v.v… tham gia caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi, tieáp tay cuøng Ngaønh Lao ñoäng – Thöông binh vaø Xaõ hoäi trong coâng taùc trôï giuùp cho caùc ñoái töôïng xaõ hoäi.

Beân caïnh heä thoáng nhaân vieân coâng taùc xaõ hoäi laø coâng chöùc Nhaø nöôùc, coøn coù ñoäi nguõ giaùo duïc vieân, nhaân vieân xaõ hoäi thuoäc caùc toå chöùc phi Chính phuû, toân giaùo, toå chöùc quaàn chuùng, nhaø haûo

71

taâm v.v… cuõng thöïc hieän coâng taùc xaõ hoäi treân ñòa baøn thaønh phoá, thôøi gian qua ñoäi nguõ naøy ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû nhaát ñònh.

Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, chính quyeàn thaønh phoá ñaõ phoái hôïp vôùi caùc toå chöùc trong vaø ngoaøi nöôùc toå chöùc nhieàu lôùp ngaén haïn vaø daøi haïn veà mghieäp vuï coâng taùc xaõ hoäi, ñaëc bieät laø kinh nghieäm coâng taùc xaõ hoäi cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi, giuùp cho ñoäi nguõ caùn boä – nhaân vieân laøm coâng taùc xaõ hoäi treân ñòa baøn thaønh phoá thöïc hieän coâng taùc ñöôïc nhaïy beùn, saùng taïo vaø mang laïi nhieàu keát quaû toát cho ñoái töôïng xaõ hoäi.

Nhìn chung, vai troø cuûa nhaân vieân laøm coâng taùc xaõ hoäi raát quan troïng, goùp phaàn quyeát ñònh vaøo vieäc thaønh coâng trong vieäc giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi. Theá nhöng trong thôøi gian qua, vieäc ñaøo taïo nhaân vieân coâng taùc xaõ hoäi coøn boäc loä nhieàu haïn cheá, coù theå neâu vaøi ñieåm nhö sau:

1. Trong caû nöôùc, hieän chæ coù Tröôøng Cao Ñaúng Lao ñoäng vaø Xaõ hoäi ñaøo taïo nhaân vieân coâng taùc xaõ hoäi nhöng soá löôïng coøn raát ít. Trong caû naêm 1999 chæ ñaøo taïo 536 hoïc sinh heä cao ñaúng, 163 heä trung hoïc vaø 183 caùn söï xaõ hoäi. Soá löôïng caùn boä ñöôïc ñaøo taïo khoâng caân ñoái vôùi nhu caàu coâng taùc xaõ hoäi taïi 61 tænh – thaønh phoá trong caû nöôùc.

2. Vôùi thöïc traïng ñaøo taïo nhö treân, nhöng soá nhaân vieân naøy cuõng khoâng ñöôïc boá trí vaøo nhieäm vuï chuyeân moân thuaàn tuùy maø 30% laøm coâng vieäc haønh chính. Do vaäy, soá löôïng caùn boä coù chuyeân moân laøm tröïc tieáp coâng taùc xaõ hoäi taïi caùc cô sôû coøn quaù ít, ña soá khoâng ñaùp öùng ñöôïc theo tieâu chuaån do Boä Lao ñoäng – Thöông binh vaø Xaõ hoäi ñeà ra.

3. Nhaän thöùc veà vai troø cuûa nhaân vieân coâng taùc xaõ hoäi cuõng chöa thoáng nhaát trong caùch nhìn cuûa caùc cô quan Nhaø nöôùc, moät boä phaän chöa thöïc söï thöøa nhaän ñaây laø moät ngheà ñoøi hoûi söï taâm huyeát vaø mang tính chuyeân moân saâu. Moät soá caùn boä coøn cho raèng laøm coâng taùc xaõ hoäi khoâng caàn phaûi qua ñaøo taïo chính quy. Hieän nay caùc giaùo duïc vieân ñöôøng phoá hoaït ñoäng trong vaø ngoaøi khu vöïc Nhaø nöôùc, chöa ñöôïc xem nhö moät ngheà chính thöùc trong heä thoáng tieâu chuaån chöùc danh cuûa Nhaø nöôùc, vì vaäy ñoäi nguõ naøy ñaõ gaëp nhieàu trôû ngaïi trong vieäc thöïc hieän nhieäm vuï.

Ñeå khaéc phuïc caùc haïn cheá neâu treân, theo chuùng toâi caàn chuù yù caùc vaán ñeà sau ñaây trong thôøi gian tôùi:

1. Caàn thoáng nhaát quan ñieåm: Coâng taùc xaõ hoäi phaûi ñöôïc coâng nhaän laø moät ngheà, vaø phaûi ñöôïc ñaøo taïo chính quy taïi Tröôøng Coâng taùc Xaõ hoäi (School of Social Work), khoâng theå keùo daøi tình traïng laøm coâng taùc xaõ hoäi chæ xuaát phaùt töø tính töï nguyeän maø thieáu caùc kyû naêng chuyeân moân, duø laøm vieäc trong khu vöïc Nhaø nöôùc hay phi Nhaø nöôùc.

2. Nhöõng coá gaéng vöøa qua cuûa Tröôøng Ñaïi Hoïc Môû – Baùn Coâng laø ñaùng khích leä, tuy nhieân theo chuùng toâi neân thaønh laäp haún Khoa Coâng taùc Xaõ hoäi thay vì gheùp chung vôùi Khoa Phuï Nöõ Hoïc nhö hieän nay.

72

3. Veà noäi dung, caàn coù giaùo trình giaûng daïy cho phuø hôïp vôùi tình hình kinh teá xaõ hoäi, vaên hoùa cuûa Vieät Nam, khoâng neân aùp duïng toaøn boä chöông trình cuûa nöôùc ngoaøi nhö vöøa qua moät soá nôi ñaõ laøm.

4. Thoáng nhaát quaûn lyù heä thoáng nhaân söï laøm coâng taùc xaõ hoäi – töø thieän, khoâng phaân bieät khu vöïc Nhaø nöôùc hay tö nhaân, ñeå töø ñoù ñeà xuaát vôùi Nhaø nöôùc ban haønh caùc chính saùch hoã trôï cho nhaân vieân coâng taùc xaõ hoäi coù ñieàu kieän naâng cao nghieäp vuï, trau doài kieán thöùc, hoïc hoûi kinh nghieäm laãn nhau.

COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI CUÛA HOÄI CHÖÕ THAÄP ÑOÛ VIEÄT NAM

PGS. Nguyeãn Thò Hoäi

Phã chñ tÞch Héi Ch÷ thËp ®á ViÖt Nam

Héi Ch÷ thËp ®á ViÖt Nam (CT§.VN) lµ mét tæ chøc x· héi cña quÇn chóng lµm nßng cèt trong c¸c ho¹t ®éng nh©n ®¹o. Héi tËp hîp mäi ng−êi ViÖt Nam, kh«ng ph©n biÖt d©n téc, t«n gi¸o, chÝnh kiÕn tù nguyÖn ho¹t ®éng v× môc ®Ých nh©n ®¹o, hoøa b×nh, h÷u nghÞ, gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu “D©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ vµ v¨n minh”. Héi võa lµ thµnh viªn cña MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam, võa lµ thµnh viªn cña Phong trµo Ch÷ thËp ®á - Tr¨ng l−ìi liÒm ®á quèc tÕ. Do ®ã, mét mÆt Héi ho¹t ®éng theo §iÒu lÖ phï hîp víi luËt ph¸p ViÖt Nam, mÆt kh¸c Héi tu©n thñ theo 7 nguyªn t¾c c¬ b¶n cña Phong trµo quèc tÕ Ch÷ thËp ®á: Nh©n ®¹o, v« t−, trung lËp, ®éc lËp, tù nguyÖn, thèng nhÊt, toµn cÇu.

* * *

Mét trong c¸c nhiÖm vô c¬ b¶n nhÊt hiÖn nay cña Héi CT§ VN lµ tuyªn truyÒn, vËn ®éng c¸n bé, héi viªn, thanh thiÕu niªn CT§ vµ c¸c tÇng líp nh©n d©n tham gia c¸c ho¹t ®éng: Phßng ngõa th¶m hoïa - cøu trî; gióp ®ì n¹n nh©n thiªn tai, n¹n nh©n chiÕn tranh, nh÷ng ng−êi tµn tËt, trÎ må c«i, ng−êi giµ c« ®¬n kh«ng n¬i n−¬ng tùa vµ nh÷ng ®èi t−îng gÆp khã kh¨n kh¸c trong cuéc sèng (cßn gäi lµ c¸c ®èi t−îng dÔ bÞ tæn th−¬ng nhÊt) tù lùc v−¬n lªn hoøa nhËp cuéc sèng céng ®ång. Tr−íc n¨m 1996, viÖc gióp ®ì c¸c ®èi t−îng dÔ bÞ tæn th−¬ng nhÊt cña Héi CT§ VN hÇu nh− míi chØ dõng l¹i ë c¸c ho¹t ®éng cøu trî ®ét xuÊt mang tÝnh chÊt tõ thiÖn nh»m gióp cho c¸c ®èi t−îng ®ã v−ît qua khã kh¨n t¹m thêi vµ tr−íc m¾t, tøc lµ cho hä x©u c¸.

NhËn thøc ®−îc r»ng c¸c vÊn ®Ò x· héi nh− ng−êi giµ c« ®¬n kh«ng n¬i n−¬ng tùa, trÎ må c«i, ng−êi khuyÕt tËt, ng−êi nghÌo, n¹n nh©n thiªn tai, n¹n nh©n chiÕn tranh, c¸c n¹n nh©n cña tÖ n¹n x· héi v.v... chØ cã thÓ gi¶i quyÕt ®−îc mét c¸ch c¬ b¶n vµ triÖt ®Ó b»ng ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c x· héi

73

(CTXH). §iÒu ®ã còng phï hîp víi ®¹o lý cña ng−êi ViÖt Nam th−êng khuyªn nhñ con ch¸u m×nh trong ®èi nh©n xö thÕ lµ cña cho kh«ng b»ng c¸ch cho. Theo ®ã, c¸n bé-héi viªn CT§ c¸c cÊp ph¶i cã kiÕn thøc vµ kü n¨ng vÒ CTXH ®Ó gióp c¸c ®èi t−îng dÔ bÞ tæn th−¬ng ph¸t huy tèi ®a nguån néi lùc cña c¸ nh©n, nhãm vµ céng ®ång nh»m gi¶i quyÕt vÊn ®Ò x· héi cña chÝnh m×nh, tøc lµ cho hä cÇn c©u vµ bµy cho c¸ch c©u, thay v× chØ cho x©u c¸ nh− tr−íc ®©y. ChÝnh v× vËy, tõ th¸ng 9/1996 “Ch−¬ng tr×nh c«ng t¸c x· héi dùa vµo céng ®ång cña Héi CT§ VN giai ®o¹n 1996-2005” ®· ®−îc x©y dùng vµ thùc hiÖn do Héi Ch÷ thËp ®á Thuïy Ñieån tµi trî.

Ch−¬ng tr×nh CTXH dùa vµo céng ®ång cña Héi CT§ VN ®−îc tãm t¾t nh− sau:

Môc tiªu l©u dµi (môc tiªu ph¸t triÓn): T¨ng c−êng n¨ng lùc còng nh− kh¶ n¨ng tù lùc cña céng ®ång th«ng qua viÖc c¶i thiÖn t×nh tr¹ng kinh tÕ-x· héi cho nhãm ng−êi dÔ bÞ tæn th−¬ng nhÊt vµ nh÷ng ng−êi cã hoµn c¶nh khã kh¨n. Môc tiªu trung h¹n: Héi CT§ c¸c cÊp tõ TW ®Õn tØnh, thµnh, quËn, huyÖn vµ Héi CT§ c¬ së x·, ph−êng cã kh¶ n¨ng x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c dù ¸n ph¸t triÓn céng ®ång nh»m gióp ®ì nhãm ng−êi dÔ bÞ tæn th−¬ng n©ng cao tÝnh tù lùc trong viÖc ®¸p øng c¸c nhu cÇu vÒ vËt chÊt, t©m lý x· héi cña hä.

Môc tiªu ng¾n h¹n (tr−íc m¾t): N©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éng CTXH cña Héi CT§ c¸c cÊp tõ TW ®Õn tØnh, thµnh, quËn, huyÖn vµ Héi CT§ c¬ së x· ph−êng th«ng qua viÖc thùc hiÖn Ch−¬ng tr×nh vµ x©y dùng tµi liÖu vÒ CTXH cho c¸n bé c¬ së.

Nh»m ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu trªn, Ch−¬ng tr×nh CTXH dùa vµo céng ®ång ®−îc chia lµm 3 giai ®o¹n víi c¸c ho¹t ®éng c¬ b¶n nh− sau:

Giai ®o¹n I - thö nghiÖm (1996), bao gåm: LËp kÕ ho¹ch cho Ch−¬ng tr×nh; xuÊt b¶n tµi liÖu tËp huÊn CTXH ®¹i c−¬ng cña Héi CT§ VN; tËp huÊn thÝ ®iÓm CTXH c¬ b¶n cho c¸n bé CT§ chñ chèt cña 3 tØnh; ®¸nh gi¸ giai ®o¹n I.

Giai ®o¹n II (1997-2000), bao gåm c¸c ho¹t ®éng: TËp huÊn CTXH c¬ b¶n (9 ngµy) cho c¸n bé CT§ chñ chèt tØnh, thµnh, quËn, huyÖn vµ ng−êi t×nh nguyÖn cña 24 ®Þa ph−¬ng; thµnh lËp, ®µo t¹o, båi d−ìng ®éi ngò gi¶ng viªn nßng cèt quèc gia cña Héi CT§ VN (®Ó ®¶m nhiÖm dÇn c¸c ho¹t ®éng tËp huÊn cho c¸n bé Héi CT§ c¸c cÊp); Biªn tËp tµi liÖu “Ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c x· héi cña Héi CT§ VN”; ®µo t¹o ®éi ngò H−íng dÉn viªn cña Héi CT§ VN - nh÷ng ng−êi sÏ tiÕn hµnh tËp huÊn cho c¸n bé Héi c¬ së (mçi tØnh 5 H−íng dÉn viªn); biªn tËp tµi liÖu tËp huÊn cho c¸n bé Héi c¬ së; tiÕn hµnh c¸c dù ¸n nhá vÒ ph¸t triÓn céng ®ång; ®¸nh gi¸ vµ ®iÒu chØnh Ch−¬ng tr×nh.

Giai ®o¹n III (2001-2005), bao gåm: TËp huÊn CTXH c¬ b¶n ë c¸c tØnh cßn l¹i vµ thùc hiÖn réng r·i Ch−¬ng tr×nh CTXH (®µo t¹o c¸n bé vµ triÓn khai c¸c dù ¸n nhá vÒ ph¸t triÓn céng ®ång).

Qua h¬n 4 n¨m thùc hiÖn Ch−¬ng tr×nh CTXH dùa vµo céng ®ång cña Héi CT§ VN, ®· ®¹t ®−îc mét sè kÕt qu¶ sau ®©y:

1. VÒ c¸c ho¹t ®éng ®µo t¹o, huÊn luyÖn:

- §· biªn tËp vµ xuÊt b¶n ®−îc cuèn “Tµi liÖu tËp huÊn c«ng t¸c x· héi ®¹i c−¬ng” (1997).

§©y lµ tµi liÖu c¬ b¶n dµnh cho c¸n bé CT§ chñ chèt c¸c cÊp tõ TW ®Õn tØnh, thµnh, quËn, huyÖn vµ t×nh nguyÖn viªn CT§. Sù ra ®êi cña nã cïng c¸c khoùa tËp huÊn c¬ b¶n víi sù ®ãng gãp rÊt nhiÖt t×nh cña c¸c gi¶ng viªn CTXH thuéc Khoa “Phô n÷ häc” - Tr−êng §¹i häc Më B¸n c«ng TP Hå ChÝ Minh vµ c¸c viÖn nghiªn cøu x· héi kh¸c, ®· phÇn nµo ®¸p

74

øng ®ßi hái bøc thiÕt cña c¸n bé CT§ trong viÖc tiÕp cËn víi mét ngµnh khoa häc cßn rÊt míi mÎ nh−ng rÊt quan träng ë ViÖt Nam. Tuy nhiªn, v× ®©y lµ cuèn s¸ch chñ yÕu do c¸c chuyªn gia vÒ CTXH dÞch tõ tµi liÖu n−íc ngoµi, nªn viÖc øng dông nã trong c¸c ho¹t ®éng cña Héi CT§ cßn gÆp khã kh¨n vµ h¹n chÕ.

- Tõ thùc tÕ nªu trªn, Héi CT§ VN ®· tiÕn hµnh mét cuéc ®iÒu tra, kh¶o s¸t t×nh h×nh thùc hiÖn CTXH ë 21 tØnh, thµnh phè vµ nhu cÇu ®µo t¹o cho c¸n bé Héi c¬ së ®èi víi lÜnh vùc nµy. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra, Hoäi CT§ VN cÇn tù m×nh biªn tËp cuèn s¸ch “Ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c x· héi cña Héi CT§ VN” vµ tiÕn hµnh ®µo t¹o ®éi ngò H−íng dÉn viªn cÊp tØnh ®Ó hä tËp huÊn cho c¸n bé c¬ së. Sau h¬n mét n¨m nç lùc phÊn ®Êu, víi sù t− vÊn vµ gióp ®ì cña c¸c chuyªn gia CTXH thuéc §¹i häc Më B¸n c«ng TP HCM; Héi T©m lý Gi¸o dôc TP HCM; Héi Liªn HiÖp Thanh niªn TP HCM; Tr−êng C¸n bé TTN TW; Tr−êng Cao ®¼ng Lao ®éng XH v.v..., lÇn ®Çu tiªn cuèn “Ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c x· héi cña Héi CT§ VN” ®· ®−îc c¸c t¸c gi¶ cña Héi CT§ VN biªn tËp vµ gi¶ng d¹y thö cho mét khoùa ®µo t¹o H−íng dÉn viªn gåm 26 ng−êi thuéc c¸c tØnh Hµ Néi, H¶i Phßng, L¹ng S¬n vµ Thanh Hoùa (th¸ng 11/2000).

- HiÖn nay, TW Héi CT§ VN ®ang tËp hîp ý kiÕn ®ãng gãp cho cuèn s¸ch nµy ®Ó hoµn

chØnh, ®ång thêi chuÈn bÞ biªn tËp cuèn tµi liÖu CTXH dµnh cho c¸n bé Héi c¬ së.

- Tõ th¸ng 9/1996-11/2000, ®· tiÕn hµnh tËp huÊn CTXH c¬ b¶n cho h¬n 900 c¸n bé CT§ chñ chèt tõ TW ®Õn tØnh, thµnh, quËn, huyÖn thuéc 32/61 tØnh, thµnh phè vµ C¬ quan TW Héi. Trong sè c¸c häc viªn ®−îc ®µo t¹o ë TW Héi, ®· lùa chän ®−îc 12 ng−êi xuÊt s¾c ®Ó ®µo t¹o tiÕp thµnh gi¶ng viªn t−¬ng lai cña TW Héi vÒ CTXH. Trong sè häc viªn cÊp tØnh, thµnh Héi, mçi ®Þa ph−¬ng lùa chän tõ 6-7 häc viªn kh¸ nhÊt ®µo t¹o tiÕp ®Ó trë thµnh H−íng dÉn viªn.

2. VÒ c¸c dù ¸n nhá ph¸t triÓn céng ®ång:

Trong ®iÒu kiÖn ch−a tiÕn hµnh ®−îc ®¹i trµ viÖc ®µo t¹o, huÊn luyÖn cho c¸n bé Héi CT§ c¬ së vÒ CTXH, chóng t«i vÉn m¹nh d¹n tæ chøc thùc hiÖn mét sè dù ¸n thÝ ®iÓm vÒ ph¸t triÓn céng ®ång nh»m øng dông c¸c kiÕn thøc vµ kü n¨ng cña ngµnh khoa häc nµy vµo gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi, cô thÓ nh− sau:

- Dù ¸n “Líp häc t×nh th−¬ng dµnh cho trÎ khuyÕt tËt thuéc chi Héi CT§ tr−êng PTCS x· ¢u L©u, huyÖn TrÊn Yªn, tØnh Yªn B¸i” víi kinh phÝ gÇn 10.000 USD thùc hiÖn tõ th¸ng 11/1998-11/1999. §©y lµ dù ¸n víi môc tiªu t¹o c¬ héi cho trÎ khuyÕt tËt ®−îc gi¸o dôc vµ d¹y nghÒ phï hîp nh»m t¨ng thu nhËp cho b¶n th©n vµ gia ®×nh c¸c em. Sau 12 th¸ng thùc hiÖn, môc tiªu ®Ò ra cña Dù ¸n ®· ®−îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c ho¹t ®éng c¬ b¶n nh−: TËp huÊn n©ng cao nhËn thøc vÒ trÎ khuyÕt tËt cho c¸c l·nh ®¹o céng ®ång vµ cha mÑ c¸c em; tËp huÊn c¸c ph−¬ng ph¸p phôc håi chøc n¨ng cho trÎ khuyÕt tËt dùa vµo céng ®ång ®èi víi gi¸o viªn, cha mÑ c¸c em vµ nh÷ng ng−êi t×nh nguyÖn; Hç trî viÖc x©y dùng 2 phßng häc vµ mét x−ëng d¹y nghÒ trång nÊm cho häc sinh khuyÕt tËt. HiÖn nay, líp häc t×nh th−¬ng nµy kh«ng nh÷ng lµ ®Þa chØ ®¸ng tin cËy cho c¸c em khuyÕt tËt x· ¢u L©u mµ cßn ®èi víi c¸c häc sinh cã hoµn c¶nh t−¬ng tù ë c¸c x· l©n cËn thuéc huyÖn TrÊn Yªn.

- Dù ¸n “T¨ng c−êng n¨ng lùc cho Tr−êng PTCS D¹y trÎ c©m ®iÕc huyÖn Gia L©m, Hµ Néi”

víi kinh phÝ h¬n 40.000 USD, thùc hiÖn tõ th¸ng 01/1999 - 01/2001. Môc tiªu cña Dù ¸n lµ n©ng cao n¨ng lùc cña Nhµ tr−êng th«ng qua viÖc huÊn luyÖn ®éi ngò c¸n bé, gi¸o viªn vµ

75

cha mÑ häc sinh vÒ c¸c ph−¬ng ph¸p CTXH khi lµm viÖc víi trÎ khiÕm thÝnh; x©y dùng vµ cung cÊp c¸c ph−¬ng tiÖn gi¶ng d¹y vµ häc tËp tèt h¬n cho gi¸o viªn vµ häc sinh.

- Dù ¸n “Hç trî c©y håi ®Ó c¶i thiÖn t×nh tr¹ng kinh tÕ, gãp phÇn xoùa ®ãi gi¶m nghÌo cho c¸c

hé gia ®×nh d©n téc thiÓu sè 3 x· vïng cao huyÖn B×nh Gia, tØnh L¹ng S¬n” víi kinh phÝ 18.000 USD thùc hiÖn tõ 9/1999 - 2/2001. C¸c môc tiªu cô thÓ cña Dù ¸n lµ: H×nh thµnh vµ tæ chøc c¸c nhãm hé gia ®×nh hç trî vµ gióp ñôõ lÉn nhau trong viÖc gieo −¬m, ph©n phèi, trång c©y håi, chuyÓn giao kü thuËt vµ ph¸t triÓn kinh tÕ; n©ng cao n¨ng lùc c¸n bé Héi CT§ cÊp c¬ së vÒ kü n¨ng ph−¬ng ph¸p CTXH nhãm, kü n¨ng tuyªn truyÒn, vËn ®éng nh©n d©n vµ kü n¨ng qu¶n lý dù ¸n.

- Dù ¸n “Hç trî t¨ng thu nhËp cho c¸c hé nghÌo ph−êng Thä Quang, quËn S¬n Trµ, thµnh

phè §µ N½ng” víi kinh phÝ 48.000.000 ®ång thùc hiÖn tõ th¸ng 5/2000 - 7/2002. Môc tiªu cña Dù ¸n lµ cung cÊp vèn vay cho c¸c hé gia ®×nh nghÌo lµm nghÒ ®¸nh b¾t c¸ hoÆc chÕ biÕn thuûy s¶n nh»m t¹o c¬ héi t¨ng thu nhËp cho c¸c hé nµy.

- C¸c dù ¸n vÒ d¹y nghÒ may, c¾t uèn tãc, t¹o viÖc lµm cho con em gia ®×nh nghÌo tù kiÕm

sèng b»ng søc lao ®éng cña m×nh ®· ®−îc thùc hiÖn cã kÕt qu¶ ë Cµ Mau, §ång Th¸p, §ång Nai, B×nh D−¬ng, B×nh Ph−íc, Bµ RÞa-Vòng Tµu, Ninh ThuËn, Hoøa B×nh, Hµ TÜnh, B¾c C¹n v.v..., qua ®ã c¸c em ®−îc trang bÞ kiÕn thøc vµ kü n¨ng CTXH ®Ó hoøa nhËp céng ®ång.

§iÒu ®¸ng chó ý lµ qu¸ tr×nh x©y dùng vµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c dù ¸n nªu trªn, c¸c cÊp Héi CT§ VN ®· tu©n thñ nguyªn t¾c c¬ b¶n cña CTXH lµ xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ®ßi hái bøc thiÕt cña ng−êi d©n mµ x©y dùng c¸c môc tiªu cô thÓ, ®ång thêi ph¸t huy nguån néi lùc cña chÝnh c¸c ®èi t−îng h−ëng lîi vµ c¶ céng ®ång ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng t−¬ng øng nh»m ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu ®ã. Thùc hiÖn ®óng ph−¬ng ch©m D©n biÕt d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra vµ d©n ®−îc h−ëng lîi c¸c thµnh qu¶ cña dù ¸n.

* * *

C«ng t¸c x· héi khoa häc lµ mét ngµnh, nghÒ cÇn thiÕt cho tÊt c¶ mäi ng−êi, mäi lÜnh vùc tõ th−¬ng m¹i, kinh tÕ ®Õn nh©n ®¹o, x· héi, y tÕ, gi¸o dôc v.v..., lµ c¸i cöa më ra cho sù tiÕp cËn c¸ nh©n, nhãm, céng ®ång nh»m ph¸t huy nh÷ng tiÒm n¨ng cña mäi ®èi t−îng x· héi tù lùc v−¬n lªn trong cuéc sèng.

Ngµy nay ngµnh CTXH trªn thÕ giíi ®· ph¸t triÓn ë mét tr×nh ®é cao, trong khi ®ã ë ViÖt Nam lÜnh vùc nµy cßn rÊt míi mÎ. ViÖc ¸p dông CTXH trong c¸c ho¹t ®éng nh©n ®¹o cña Héi CT§ VN tuy míi ®−îc thùc hiÖn trong thêi gian gÇn ®©y th«ng qua “Ch−¬ng tr×nh c«ng t¸c x· héi dùa vµo céng ®ång” nh−ng ®· thÊy ®−îc hiÖu qu¶ râ rÖt.

T¹i Héi nghÞ quèc tÕ nµy, Héi Ch÷ thËp ®á ViÖt Nam mong muèn ®−îc chia sÎ vµ häc tËp nhiÒu h¬n kinh nghiÖm vÒ CTXH cña c¸c tæ chøc vµ c¸c nhµ khoa häc trong n−íc còng nh− b¹n bÌ quèc tÕ. Chóng ta hy väng lµ sau Héi nghÞ nµy, sÏ cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc vÒ vÞ trÝ, vai trß cña CTXH khoa häc kh«ng nh÷ng tõ phÝa c¸c tæ chøc ®oµn thÓ lµm CTXH mµ cßn tõ c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n−íc, tõ c¸c tr−êng ®¹i häc nãi chung vÒ lÜnh vùc nµy.

76

CHAÂN DUNG NHAÂN VIEÂN XAÕ HOÄI TAÏI

VIEÄT NAM HIEÄN NAY

Thaïc só Nguyeãn Ngoïc Laâm

Khoa Phuï Nöõ Hoïc

Trong boái caûnh xaõ hoäi Vieät Nam hieän nay, nhaân vieân xaõ hoäi chuyeân nghieäp ñang coù nhieàu thuaän lôïi, cô hoäi ñeå coáng hieán vaø ñoàng thôøi cuõng coù nhieàu khoù khaên vì ngaønh coâng taùc xaõ hoäi chöa ñöôïc coâng nhaän veà maët phaùp lyù vaø coâng vieäc cuûa hoï cuõng chöa ñöôïc xaõ hoäi bieát ñeán nhieàu. Vaäy hoï laø ai vaø hoï ñang suy nghó gì veà baûn thaân hoï? Ñieàu kieän laøm vieäc hieän nay cuûa hoï ra sao? Moái quan taâm cuûa hoï laø gì vaø hoï ñang mong muoán gì? Ñeå khaéc hoïa sô neùt chaân dung cuûa hoï, vaøo thaùng 9 naêm 2000, toâi ñaõ soaïn baûng caâu hoûi goàm 32 caâu hoûi vaø gôûi ñeán 30 nhaân vieân xaõ hoäi chuyeân nghieäp ñaõ ñöôïc ñaøo taïo taïi Vieät Nam vaø nöôùc ngoaøi, ôû caùc thôøi ñieåm khaùc nhau, ít nhaát laø 2 naêm vaø cao nhaát laø cao hoïc, hieän ñang coâng taùc treân moïi mieàn ñaát nöôùc, ôû caùc laõnh vöïc hoaït ñoäng khaùc nhau vaø vò trí khaùc nhau. Tuy nhieân, chæ coù 21 phieáu thaêm doø yù kieán ñöôïc quay trôû veà. Trong soá 21 nhaân vieân xaõ hoäi naøy, coù 07 nam vaø 14 nöõ, treû nhaát 28 tuoåi vaø cao tuoåi nhaát laø 50, ña soá ôû khoaûng tuoåi 40 ñeán 50 (16 ngöôøi). Coù 06 ngöôøi ñöôïc ñaøo taïo chuyeân ngaønh coâng taùc xaõ hoäi trong 2 naêm (caùn söï xaõ hoäi), 14 ngöôøi trong 4 naêm (cöû nhaân) vaø moät ngöôøi cao hoïc veà Phaùt trieån coäng ñoàng. 5 ngöôøi toát nghieäp tröôùc naêm 1975 vaø 16 ngöôøi toát nghieäp sau 1975 (töø 1995 ñeán 1999). Trong soá hoï, sau 1975 coù 4 ngöôøi toát nghieäp ñaïi hoïc theâm caùc ngaønh khaùc nhö lòch söû, sö phaïm, luaät, taâm lyù giaùo duïc, anh vaên, 2 cao hoïc Quaûn lyù giaùo duïc vaø khoa hoïc xaõ hoäi Söùc khoûe vaø moät tieán só Lòch söû. Veà thaâm nieân coâng taùc trong ngaønh coâng taùc xaõ hoäi, treân 10 naêm coù 8 ngöôøi, töø 5 ñeán 10 naêm coù 12 vaø moät ngöôøi döôùi 5 naêm. Xeùt veà laõnh vöïc hoaït ñoäng, coù 9 ngöôøi chuyeân veà moät laõnh vöïc hoaït ñoäng (treû em ñöôøng phoá hoaëc phoøng choáng HIV/AIDS hoaëc coâng taùc Ñaûng), 10 ngöôøi ñaûm nhaän cuøng luùc töø 2 ñeán 5 laõnh vöïc vaø ñaëc bieät coù 2 ngöôøi ñaûm nhaän cuøng luùc treân 5 laõnh vöïc khaùc nhau. Caùc laõnh vöïc hoaït ñoäng cuûa hoï laø: treû ñöôøng phoá, phaùt trieån coäng ñoàng, HIV/AIDS, tín duïng taêng

77

thu nhaäp, treû khuyeát taät, nghieân cöùu, giaûng daïy, tö vaán, phoøng choáng teä naïn xaõ hoäi, coâng taùc phuï nöõ trong löïc löôïng vuõ trang. Nôi laøm vieäc cuûa hoï laø: ñoaøn theå vaø cô quan nhaø nöôùc (11 ngöôøi), toå chöùc phi chính phuû Vieät Nam (4 ngöôøi), toå chöùc phi chính phuû quoác teá (02 ngöôøi) vaø ñaïi hoïc (03 ngöôøi) vaø moät ngöôøi töï laøm, khoâng tham gia moät toå chöùc naøo caû. Ngoaøi ra, trong soá hoï, coù 8 ngöôøi ñang ôû vò trí laõnh ñaïo (6 nöõ vaø 2 nam) trong cô quan Ñaûng, cô sôû xaõ hoäi, sôû caáp tænh, quaân ñoäi, trung taâm, phoøng ban nhaø nöôùc. 1. LYÙ DO CHOÏN NGAØNH COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI

Coù 11 ngöôøi (52%) ñaõ choïn ngaønh naøy vì yeâu thích laøm vieäc vôùi ngöôøi ngheøo, muoán phuïc vuï con ngöôøi, vì chöùng kieán caûnh ngheøo vaø muoán laøm gì ñoù. Hai ngöôøi noùi laø do baïn ruû reâ ñi hoïc, hai ngöôøi khaùc laø do cô quan phaân coâng. Soá coøn laïi thì cho laø do:

• Thích nhöõng giaù trò cuûa coâng taùc xaõ hoäi.

• Coâng taùc xaõ hoäi phuø hôïp vôùi coâng vieäc ñang laøm luùc ñoù (luùc chöa hoïc) nhö laø giaùo vieân daïy hoïc sinh ngheøo vuøng xa, caùn boä Ñoaøn Thanh nieân.

• Muoán trôû thaønh nhaân vieân xaõ hoäi vì ngaønh naøy giuùp cho chính mình vaø cho ngöôøi khaùc.

• Muoán coâng baèng xaõ hoäi, moïi ngöôøi coù cô hoäi ñeå phaùt trieån. 2. NHAÂN VIEÂN XAÕ HOÄI TÖÏ MOÂ TAÛ VEÀ MÌNH Khi ñònh nghóa nhaân vieân xaõ hoäi chuyeân nghieäp laø gì, ña soá hoï cho raèng nhaân vieân xaõ hoäi chuyeân nghieäp laø ngöôøi coù trình ñoä kieán thöùc chuyeân moân vöõng vaøng veà phaùt trieån xaõ hoäi vaø coù kyõ naêng chuyeân nghieäp (13 yù kieán). Nhöõng yù kieán khaùc nhaán maïnh caùc ñieåm nhö sau:

a. Laø ngöôøi coù taám loøng vaø coâng vieäc ñaït hieäu quaû cao.

b. Laø ngöôøi thöïc thi ñaïo ñöùc chuyeân nghieäp trong ñôøi soáng, coâng taùc vaø coù quan ñieåm phaùt trieån laáy con ngöôøi laøm troïng taâm.

c. Laø taùc nhaân thay ñoåi veà nhaän thöùc vaø haønh vi.

d. Laø ngöôøi vaän ñoäng söï tham gia cuûa moïi ngöôøi.

e. Laø ngöôøi coù taàm nhìn xa, saùng taïo, bieát toân troïng, thaáu caûm, bieát laøm vieäc vôùi nhoùm vaø coù thaùi ñoä côûi môû.

f. Laø ngöôøi coù nhaân caùch toát, coù vai troø mang laïi cô hoäi phaùt trieån cho caù nhaân, nhoùm vaø coäng ñoàng.

g. Laø ngöôøi chaêm lo cho ngöôøi ngheøo, thieät thoøi baèng nhöõng phöông caùch chuyeân moân khoa hoïc.

h. Coù theå laø ngöôøi laøm moïi vieäc, moïi laõnh vöïc, luùc naøo cuõng taát baät, coù khi “ñöùng 2-3 chaân”, aên maëc khoâng dieän, khoâng moát.

78

i. Laø ngöôøi giaûn dò, haøi hoøa trong cuoäc soáng, quan taâm ñeán caùc vaán ñeà xaõ hoäi, giuùp thaân chuû vöôït qua khoù khaên, hoøa nhaäp cuoäc soáng.

j. Laø ngöôøi nhieät tình, daán thaân, caàu tieán, tu reøn ñaïo ñöùc.

k. Laø ngöôøi yù thöùc veà mình, hoøa ñoàng vôùi moâi tröôøng xung quanh, vì lôïi ích xaõ hoäi.

l. Laø ngöôøi ñeà xuaát caùc chính saùch xaõ hoäi, ngöôøi thöïc hieän chính saùch, cung caáp dòch vuï xaõ hoäi.

m. Laø ngöôøi luoân saün saøng, coù taâm huyeát.

n. Laø ngöôøi hoøa giaûi, keát noái, gan daï, tieân phong vaø bò xaõ hoäi xem laø “maùt”.

o. Laø ngöôøi hieåu roõ tính chaát lieân ngaønh trong phaùt trieån, coù thaùi ñoä taùc phong phuø hôïp.

p. Laø ngöôøi goùp phaàn xaây döïng neàn an sinh xaõ hoäi, xoùa boû baát coâng. 3. VAI TROØ QUAN TROÏNG NHAÁT CUÛA NHAÂN VIEÂN XAÕ HOÄI HIEÄN NAY Noùi ñeán vai troø quan troïng nhaát cuûa nhaân vieân xaõ hoäi trong boái caûnh hieän nay, coù 9 yù kieán neâu vai troø xuùc taùc vieân ñeå gaây yù thöùc, thu huùt söï quan taâm cuûa xaõ hoäi, taùc ñoäng ôû 3 caáp (caù nhaân, coäng ñoàng, xaõ hoäi) vì nhaän thöùc cuûa xaõ hoäi veà ngaønh chöa ñuùng, coøn leäch laïc vaø vai troø ñaøo taïo vì boái caûnh hieän nay laø söï khôûi ñaàu thay ñoåi vaø nhu caàu phaùt trieån ñoäi nguõ nhaân vieân xaõ hoäi. 3 yù kieán khaùc chuù troïng ñeán vai troø chöùng minh vaø khaúng ñònh ngheà nghieäp ñeå ñöôïc coâng nhaän. Caùc yù kieán coøn laïi neâu caùc vai troø :

a. Tham gia xaây döïng chính saùch xaõ hoäi, giaûm teä naïn xaõ hoäi vaø chaán höng ñaïo ñöùc xaõ hoäi.

b. Xoùa khoaûng caùch giaøu - ngheøo, taïo cô hoäi cho ngöôøi ngheøo.

c. Tham möu, caûi tieán toå chöùc vaø chính saùch.

d. Noái keát nhu caàu vôùi taøi nguyeân saün coù trong coäng ñoàng.

e. Ngoaøi ra, coù moät yù kieán cho raèng vì ngaønh coâng taùc xaõ hoäi chuyeân nghieäp môùi baét ñaàu neân chöa coù vai troø naøo quan troïng caû.

Khi ñöôïc hoûi hoï coù thoûa maõn vai troø cuûa mình hieän nay khoâng thì coù 15 ngöôøi (74%) thoûa maõn, 01 ngöôøi taïm thôøi haøi loøng vaø 05 ngöôøi (23,8%) khoâng haøi loøng. Caùc lyù do haøi loøng veà vai troø cuûa mình laø: phuø hôïp vôùi coâng vieäc, moâi tröôøng laøm vieäc thích hôïp, laøm ñuùng chuyeân moân, coâng vieäc hieäu quaû, ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa xaõ hoäi, coù ñieàu kieän phaùt huy caùc tieàm naêng trong caùc laõnh vöïc kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi, laøm ñöôïc caùi mình mong muoán. Nhöõng ngöôøi khoâng haøi loøng cho raèng coøn nhieàu khoù khaên khi thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi, trình ñoä, naêng löïc chöa ñaùp öùng so vôùi yeâu caàu cuûa tình hình xaõ hoäi ngaøy caøng phaùt trieån vaø nhieàu

79

vaán ñeà xaõ hoäi phaùt sinh, moâi tröôøng hoaït ñoäng coøn goø boù, chöa coù nghieäp ñoaøn vaø coâng taùc xaõ hoäi chöa ñöôïc coâng nhaän nhö laø moät ngheà chuyeân moân. 4. ÑIEÀU KIEÄN LAØM VIEÄC HIEÄN NAY CUÛA NHAÂN VIEÂN XAÕ HOÄI Taát caû 21 nhaân vieân xaõ hoäi (100%) ñeàu khaúng ñònh laø hieän nay caùc ñieàu kieän laøm vieäc ñaùp öùng ñöôïc cho vieäc thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi chuyeân nghieäp. Caùc lyù do ñöôïc neâu ra: caùc nhaân vieân xaõ hoäi coù cô hoäi tieáp xuùc vôùi nhieàu thaønh phaàn xaõ hoäi, thöïc haønh ñuùng chuyeân moân cuûa mình, ñöôïc laõnh ñaïo taïo ñieàu kieän, töï saép xeáp vaø quyeát ñònh trong coâng vieäc vaø laøm vieäc coù hieäu quaû, ñöa ñöôïc quan ñieåm con ngöôøi vaøo tieán trình quyeát ñònh. Hôn nöõa, coù ngöôøi caûm thaáy thích thuù khi thöïc teá thöïc haønh giuùp hoï töï boå sung kieán thöùc ñaõ hoïc ñöôïc ôû tröôøng, xaõ hoäi coù nhu caàu raát lôùn taïo ñieàu kieän cho vieäc thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi, nhaát laø trong laõnh vöïc ñaøo taïo, nghieân cöùu, tö vaán cho caùc döï aùn phaùt trieån coäng ñoàng. 4.1. Trong ñieàu kieän laøm vieäc hieän nay, phaàn lôùn nhaân vieân xaõ hoäi theå hieän moái quan taâm cuûa

mình veà vaán ñeà ñaøo taïo, ñoäi nguõ giaùo vieân coù chuyeân moân cao, coù uy tín trong xaõ hoäi, veà tö caùch phaùp nhaân, veà söï hình thaønh nghieäp ñoaøn coâng taùc xaõ hoäi. Caùc quan taâm khaùc laø:

a. Tình traïng thieáu nhaân vieân xaõ hoäi chuyeân nghieäp taïi caùc toå chöùc xaõ hoäi, vì theá hieän nay coù moät soá toå chöùc xaõ hoäi hoaït ñoäng mang tính hình thöùc hôn laø tính chuyeân moân.

b. Tình traïng maïnh ai naáy laøm.

c. Nhaân vieân xaõ hoäi chöa ñuû theá ñeå laøm vieäc, chöa coù cô quan chöùc naêng giaùm saùt nhaân vieân xaõ hoäi neân coù ngöôøi laïm duïng ngaønh coâng taùc xaõ hoäi.

d. Nhaân vieân xaõ hoäi deã bò hieåu laàm khi hoï tieáp xuùc vôùi caùc thaân chuû cuûa mình.

e. Xaõ hoäi hieåu khoâng ñuùng veà ngöôøi laøm coâng taùc xaõ hoäi (theo nghóa töø thieän nhieàu hôn) vaø ai cuõng töôûng mình laø ngöôøi laøm coâng taùc xaõ hoäi.

f. Thaùi ñoä, taùc phong cuûa nhaân vieân xaõ hoäi phaûi ñoàng haønh beân caïnh caùc ngaønh khaùc, cuøng thuùc ñaåy söï phaùt trieån chöù khoâng phaûi laø söï ñoäc toân do mình coù chuyeân moân.

g. Tính beàn vöõng cuûa ngaønh coâng taùc xaõ hoäi.

h. Vaán ñeà gaây yù thöùc cho moïi ngöôøi, nhaát laø giôùi treû.

i. Ngöôøi ngheøo thieáu hieåu bieát neân chöa ñöôïc höôûng heát caùc phuùc lôïi cuûa nhaø nöôùc.

4.2. Trong ñieàu kieän laøm vieäc hieän nay cuûa nhaân vieân xaõ hoäi, nhieàu ngöôøi caûm thaáy haøi loøng vì ñaõ giuùp ngöôøi khaùc thay ñoåi nhaän thöùc vaø haønh vi do söï taùc ñoäng cuûa hoï, caûi thieän ñöôïc cuoäc soáng cuûa moät boä phaän ngöôøi ngheøo, thaáy ñöôïc söï thay ñoåi töøng böôùc cuûa thaân chuû vaø coäng ñoàng, ngöôøi ngheøo ñöôïc quan taâm vaø coù nhieàu cô hoäi tham gia nhieàu hôn vaøo tieán trình giaûi quyeát caùc vaán ñeà cuûa chính hoï. Hoï ñaõ taïo ñöôïc moái quan heä toát vôùi caùc beân ñoái taùc, moät soá ñòa phöông ñaõ coâng nhaän tính hieäu quaû cuûa phöông phaùp phaùt trieån coäng ñoàng,

80

laø phöông caùch toát nhaát trong xoùa ñoùi giaûm ngheøo. Moät soá nhaân vieân xaõ hoäi khaùc nhaán maïnh ñeán vieäc mình ñöôïc quyù meán, ñöôïc traân troïng töø ngöôøi mình phuïc vuï, giaù trò cuûa coâng taùc xaõ hoäi ñaõ mang laïi lôïi ích veà söï thay ñoåi tích cöïc cuûa baûn thaân ñoàng thôøi cho caû hai phía nhaân vieân xaõ hoäi vaø thaân chuû, veà söï hieåu bieát con ngöôøi vaø cô caáu xaõ hoäi vôùi caùc moái töông taùc cuûa noù.

Coù 14 nhaân vieân xaõ hoäi caûm thaáy coù nhieàu thuaän lôïi khi hôïp taùc vôùi caùc ngaønh khaùc, lyù do ñöa ra laø khi caùc ngaønh aáy coù cuøng muïc tieâu, cuøng laõnh vöïc hoaït ñoäng vaø cuøng moái quan taâm, coù söï tham gia hôïp taùc cuûa caùc ñoaøn theå ñòa phöông, caùc ngaønh khaùc ngaøy caøng hieåu veà coâng taùc xaõ hoäi chuyeân nghieäp vaø coù nhu caàu tuyeån duïng nhaân vieân xaõ hoäi. Hôn nöõa, söï thuaän lôïi trong thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi cuõng nhö trong hôïp taùc cuõng nhôø vaøo tính khieâm toán, yù thöùc veà mình, tính toân troïng vaø chaáp nhaän cuûa nhaân vieân xaõ hoäi.

4.3. Tuy nhieân, cuõng coøn nhieàu ñieàu maø hoï chöa haøi loøng, thaäm chí böïc mình vì trong taäp theå

nhaân vieân xaõ hoäi chuyeân nghieäp vaãn coøn ngöôøi quaù maùy moùc, cöùng ngaét, gaây aûnh höôûng hoaëc laøm ngöôøi khaùc ngoä nhaän veà ngaønh, laøm vieäc chung vôùi ñoàng nghieäp thì hay bò cheâ, nhaân vieân xaõ hoäi “laém chuyeän”, coù ngöôøi thieáu phaåm chaát ñaïo ñöùc. Coù yù kieán cho raèng luùc hoïc ôû tröôøng thì lyù töôûng raát ñeïp, nhöng khi ra thöïc haønh, laøm vieäc thì gaëp nhieàu trôû ngaïi nôi chính ñoàng nghieäp cuûa mình, cuõng coù yù kieán töï ñaùnh giaù veà mình laø chöa ñuû kieán thöùc khi tieáp caän vôùi thaân chuû.

Trong moâi tröôøng laøm vieäc, coù nhaân vieân xaõ hoäi buoäc phaûi ñoäi nhieàu “muõ“ khaùc nhau vì

ngaønh chöa ñöôïc coâng nhaän, coù luùc bò hieåu laàm laø ngöôøi phaùt chaån, thaân chuû troâng chôø ñeå roài vôõ moäng. Quan ñieåm, caùch nhìn cuûa moät soá laõnh ñaïo ñòa phöông vaø moät soá ngaønh coù khaùc vôùi quan ñieåm vaø giaù trò cuûa ngaønh coâng taùc xaõ hoäi, vaán ñeà naøy thöôøng daãn ñeán söï chaäm treã vaø truïc traëc ôû moät soá döï aùn phaùt trieån (ví duï nhö nam giôùi laõnh ñaïo coøn xem thöôøng phuï nöõ). Coù nôi coøn e deø, nghi ngôø, thieáu linh hoaït, chöa chaáp nhaän phöông thöùc tham gia (coù theå do nhaân vieân xaõ hoäi taùc ñoäng chöa toát), söï phoái hôïp vôùi caùc ban ngaønh, ñoaøn theå ñòa phöông coøn nhieàu khoù khaên, nhaân vieân xaõ hoäi bò ñoøi hoûi quaù nhieàu gaây thieät thoøi cho ngöôøi daân ngheøo. Coù yù kieán cho raèng phaàn lôùn caùc hoaït ñoäng coâng taùc xaõ hoäi chuyeân nghieäp coøn tuøy thuoäc nhieàu vaøo caùc döï aùn ñoái taùc vôùi caùc toå chöùc phi chính phuû nöôùc ngoaøi. Cuoái cuøng coù yù kieán khoâng haøi loøng laø hieän nay coâng taùc ñaøo taïo coøn chuù troïng nhieàu vaøo soá löôïng.

Nhöõng khoù khaên lôùn nhaát maø caùc nhaân vieân xaõ hoäi gaëp phaûi laø ngaønh coâng taùc xaõ hoäi chöa

coù tieáng noùi chính thöùc, quan ñieåm coøn baát ñoàng khi tieáp caän moät soá laõnh ñaïo ñòa phöông, caùn boä cô sôû chöa nhieät tình hôïp taùc, cô cheá toå chöùc vaø quaûn lyù nhaø nöôùc coøn naëng neà, thieáu linh hoaït, thay ñoåi chaäm, cô caáu nhaân söï thieáu oån ñònh. Moät khoù khaên coù aûnh höôûng khoâng ít laø löông nhaân vieân xaõ hoäi coøn raát thaáp vaø hoï khoâng ñuû soáng so vôùi coâng söùc boû ra.

Thoâng thöôøng, ñeå khaéc phuïc nhöõng khoù khaên neâu treân, caùc nhaân vieân xaõ hoäi phaûi kieân trì

thöông löôïng, phaùt huy caùc kyõ naêng thuyeát phuïc, phaûi laøm vieäc treân nhieàu caáp ñoä, ôû nhieàu

81

moâ hình nhaèm ñeå chöùng minh baèng hieäu quaû coâng vieäc, vaän ñoäng, toå chöùc nhieàu khoùa taäp huaán, giaûi thích, taùc ñoäng ñeán giôùi laõnh ñaïo.

Trong moät moâi tröôøng laøm vieäc nhö theá, trong soá 21 nhaân vieân xaõ hoäi ñöôïc thaêm doø yù kieán,

chæ coù 03 ngöôøi laø khoâng bò “stress” do aùp löïc cuûa coâng vieäc quaù taûi, do noân noùng hoaøn thaønh coâng vieäc hoaëc do caùc maâu thuaãn naûy sinh, phaûi suy nghó raát nhieàu. Nhöõng ngöôøi bò “stress” cuõng do nghe nhieàu, bò ñeo ñaúng nhöõng taâm tö veà thaân phaän con ngöôøi, caûm thaáy baát löïc, bò ngöôøi khaùc nghó sai veà mình, do chöa bieát saép xeáp coâng vieäc moät caùch khoa hoïc.

Töï xeùt veà thaân phaän cuûa mình, coù 10 nhaân vieân xaõ hoäi (47,6%) töï caûm thaáy coâ ñôn trong

coâng vieäc vì theo hoï laø chöa coù nhieàu ñoàng nghieäp gioûi, laøm nhieàu nhöng khoâng thaáy thay ñoåi nhieàu, coù ngaønh khaùc khoâng caàn ngöôøi chuyeân moân veà coâng taùc xaõ hoäi, ít ngöôøi hieåu veà mình, nhaát laø ngöôøi thaân trong gia ñình, khoâng coù ñoàng nghieäp ñeå taâm söï khi gaëp khoù khaên, thieáu chia seû thoâng tin trong ñoäi nguõ nhaân vieân xaõ hoäi. Trong khi ñoù coù 11 nhaân vieân xaõ hoäi (52,4%) khoâng töï caûm thaáy coâ ñôn vì quanh mình coù nhöõng ñoàng nghieäp toát, deã thöông, ñöôïc chia seû kinh nghieäm, coù coäng ñoàng beân caïnh vaø nhaát laø vôï choàng cuøng quan taâm.

4.4. Tuy nhieân, coù ñieåm laïc quan ghi nhaän ñöôïc qua keát quaû thaêm doø naøy laø 100% nhaân vieân xaõ

hoäi cho bieát hoï vaãn tuaân thuû ñöôïc caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc ngheà nghieäp duø laøm vieäc trong moâi tröôøng coù nhieàu maâu thuaãn veà giaù trò ôû caùc caáp ñoä khaùc nhau trong quan heä coâng taùc. Lyù do hoï ñöa ra laø:

- Do traùch nhieäm, töï giaùc, coá gaéng reøn luyeän, yù thöùc veà mình, laøm vieäc vôùi tinh thaàn con ngöôøi ñeán vôùi con ngöôøi, thaønh thoùi quen, do laø muïc tieâu phaán ñaáu cuûa mình hoaëc phuø hôïp vôùi caùc nguyeân taéc soáng cuûa baûn thaân.

- Do tuaân thuû vì lôïi ích cuûa thaân chuû.

- Do laøm vieäc vôùi ñoàng nghieäp coù nhieàu kinh nghieäm.

Tuy nhieân, maët giôùi haïn cuûa vieäc tuaân thuû naøy coù theå coù khi nhaân vieân xaõ hoäi bò aùp löïc veà thôøi gian trong caùc giai ñoaïn thöïc thi keá hoaïch.

100% nhaân vieân xaõ hoäi ñöôïc thaêm doø ñeàu khaúng ñònh mình vaãn thích thuù trong coâng vieäc vì yeâu ngheà, coù ích cho xaõ hoäi, laøm choã döïa, mang laïi nieàm tin cho ngöôøi daân ngheøo, coù nieàm vui laø ñöôïc laøm vieäc, thaäm chí laøm nhöõng vieäc xöa nay chöa töøng laøm. Ñoái vôùi hoï, thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi laø nhöõng dòp hoï nhìn laïi chính hoï, hoï caûm thaáy “haïnh phuùc trong taàm tay”, hoïc hoûi ñöôïc nhieàu kinh nghieäm soáng. Ñaùnh giaù veà moái quan heä giöõa caùc nhaân vieân xaõ hoäi vôùi nhau, coù nhieàu yù kieán phaân taùn : 07 ngöôøi (33%) cho laø toát vì coù söï gaén boù vaø hoã trôï cho nhau qua nhoùm nhoû, hieåu nhau, vì ñöôïc ñaøo taïo cuøng tröôøng, suy nghó gioáng nhau. 11 ngöôøi (52,4%) cho laø bình thöôøng vì chöa coù chieán löôïc giao löu, trao ñoåi. Theo nhöõng ngöôøi naøy thì nhaân vieân xaõ hoäi cuõng laø con ngöôøi,

82

ñoâi luùc cuõng soáng theo phe nhoùm, ít coù dòp gaàn guõi, ít khen nhau, ai cuõng cho mình ñuùng, ñoá kî nhau giöõa döï aùn naøy vôùi döï aùn khaùc. 04 ngöôøi (19%) cho raèng noù coù theå toát vaø khoâng toát, lyù do khoâng toát ñöôïc neâu laø thieáu moät ñaàu moái ñeå taäp hôïp, quan heä vôùi nhau chöa haøi hoøa, thieáu lieân keát, coøn ganh tî tranh ñua quyeàn löïc. Cuoái cuøng coù moät nhaân vieân xaõ hoäi khaúng ñònh moái quan heä giöõa caùc nhaân vieân xaõ hoäi vôùi nhau khoâng toát, nhöng khoâng ñöa ra lyù do.

5. CAÙC NHAÂN VIEÂN XAÕ HOÄI TÖÏ ÑAÙNH GIAÙ VEÀ MÌNH QUA PHAÛN HOÀI CUÛA CAÙC ÑOÁI TÖÔÏNG THUÏ HÖÔÛNG VAØ CAÙC NGAØNH HOAÏT ÑOÄNG KHAÙC 5.1. Theo caùc nhaân vieân xaõ hoäi, caùc ñoái töôïng thuï höôûng noùi hoï deã gaàn, nhö laø ngöôøi baïn, coù

hieåu bieát, côûi môû, thaân thieän, bieát quan taâm ñeán nhöõng khoù khaên vaø söï phaùt trieån cuûa hoï vaø hoï caûm thaáy an taâm, thích troø chuyeän khi tieáp xuùc vôùi caùc nhaân vieân xaõ hoäi. Caùc nhaân vieân xaõ hoäi coøn ñöôïc cho laø nhaïy beùn, saùng taïo, bieát tranh thuû söï uûng hoä cuûa moïi ngöôøi, ngöôøi giuùp ngöôøi khaùc môû ra nhöõng caùch nhìn khaùc nhau vaø ñem laïi cho hoï nhöõng nhaän bieát raát thieát thöïc. ÔÛ nhöõng coäng ñoàng ngheøo vuøng saâu vaø xa, ngöôøi daân coù khi xem nhaân vieân xaõ hoäi laø thaàn töôïng.

5.2. Rieâng veà caùch nhìn cuûa caùc ngaønh hoaït ñoäng khaùc veà nhaân vieân xaõ hoäi, coù 11 nhaân vieân xaõ

hoäi (52,4%) cho bieát laø hoï ñöôïc ñaùnh giaù laø raát toát: vì hoï laøm ñöôïc nhöõng gì maø ngöôøi khaùc khoâng laøm ñöôïc (ví duï nhö giaùo duïc treû em ñöôøng phoá) vì theá maø coù yù kieán cho raèng caùc nhaân vieân xaõ hoäi laø nhöõng ngöôøi “ kyø quaëc”, coù theå hoaït ñoäng ôû nhieàu laõnh vöïc khaùc nhau, ngöôøi bieát phaùt huy khaû naêng cuûa ngöôøi khaùc, nhieät tình trong coâng vieäc, khoâng keå giôø giaác, coù ñaïo ñöùc toát, coù kyõ naêng giao tieáp vaø coù tinh thaàn hôïp taùc. 8 nhaân vieân xaõ hoäi khaùc chæ cho raèng ñöôïc ñaùnh ôû möùc ñoä toát thoâi vì laø ngöôøi laøm vieäc coù keá hoaïch, coù taám loøng vì con ngöôøi, coù oùc toå chöùc, linh hoaït, bieát huaán luyeän theo phöông phaùp coù söï tham gia. Ngoaøi ra coù 2 nhaân vieân xaõ hoäi chöa thaáy roõ mình ñöôïc ñaùnh giaù nhö theá naøo bôûi thaân chuû vaø caùc ngaønh khaùc.

5.3. Khi ñaët caâu hoûi hoï coù haõnh dieän laø nhaân vieân xaõ hoäi khoâng thì ña soá (19 ngöôøi) nhaân vieân

xaõ hoäi nhaän thaáy mình haõnh dieän vì laø nhaân vieân xaõ hoäi vôùi caùc lyù do: goùp phaàn mang laïi nieàm vui vaø haïnh phuùc cho ngöôøi khaùc, goùp phaàn cho söï phaùt trieån ñaát nöôùc, laøm ñöôïc nhöõng gì xaõ hoäi caàn, vì laø moät ngheà höõu duïng nhö bao ngheà khaùc, vì khi ngöôøi khaùc hieåu roõ nhaân vieân xaõ hoäi laø ngöôøi nhö theá naøo thì hoï raát kính neå vaø khaâm phuïc, vì ñaït ñöôïc öôùc voïng töø nhoû, vì chôø ñôïi söï taùi hình thaønh cuûa ngaønh hôn 10 naêm qua vaø caøng laøm thì laïi caøng tin vaøo con ngöôøi hôn. Chæ coù moät ngöôøi cho ñoù laø moät coâng vieäc bình thöôøng ñeå kieám côm thoâi. Moät ngöôøi coøn laïi thì löôõng löï khoâng coù yù kieán vì cho raèng moïi ngöôøi chöa bieát ñeán coâng taùc xaõ hoäi laø gì.

6. TAÙC ÑOÄNG HOÃ TÖÔNG GIÖÕA CON NGÖÔØI NHAÂN VIEÂN XAÕ HOÄI VAØ MOÂI TRÖÔØNG LAØM VIEÄC

83

6.1. Khi thöïc haønh chuyeân moân vaø qua töông taùc vôùi moâi tröôøng xung quanh, nhaân vieân xaõ hoäi coù hoaëc khoâng coù söï thay ñoåi naøo ñoù veà con ngöôøi cuûa mình. Coù 19 nhaân vieân xaõ hoäi (90%) töï nhaän thaáy coù nhöõng thay ñoåi nhö: vöõng vaøng hôn, ít nghæ ñeán mình hôn ñeå laøm göông tröôùc thaân chuû, mong muoán naâng cao naêng löïc, vui veû hôn, bôùt thöïc duïng, thaém nhuaàn hôn trieát lyù vaø caùc nguyeân taéc coâng taùc xaõ hoäi, caøng xaùc tín veà vieäc moïi ngöôøi ñeàu coù khaû naêng vöôn leân neáu hoï tieáp caän ñöôïc cô hoäi. Hoï nhaän thaáy hoï coù caùi nhìn tích cöïc veà ngöôøi khaùc hôn, luoân nhìn veà mình, hieåu nhieàu hôn veà caùc quan ñieåm cuûa giôùi treû. Coù ngöôøi thay ñoåi nhaän thöùc laø tröôùc ñaây ít quan taâm ñeán söï caàn thieát coù nhaân vieân xaõ hoäi ôû caáp vó moâ, coù ngöôøi thaáy mình soáng thieát thöïc hôn, hoaøn thieän hôn, linh hoaït hôn vaø saùng taïo hôn. Tuy nhieân, coù 02 ngöôøi caûm thaáy con ngöôøi mình vaãn theá, chaúng coù söï thay ñoåi naøo caû.

6.2. Veà vieäc taùc ñoäng cuûa nhaân vieân xaõ hoäi vaøo moâi tröôøng coâng taùc cuûa mình, coù 17 nhaân vieân

xaõ hoäi (81%) cho raèng ñaõ taïo ñöôïc nhieàu thay ñoåi: thaân chuû ñaõ chöùng minh yù thöùc tích cöïc cuûa hoï, laõnh ñaïo cô quan coù quan taâm hôn, coù caùi nhìn côûi môû hôn veà nhaân vieân xaõ hoäi, ngöôøi giaøu ñeán giuùp ñôõ ngöôøi ngheøo nhieàu hôn, ñòa phöông coù thay ñoåi thaùi ñoä khi tieáp xuùc vôùi daân, coù traùch nhieäm hôn ñoái vôùi coâng vieäc. Noùi chung, theo hoï, moâi tröôøng laøm vieäc coù “coâng taùc xaõ hoäi” hôn. Soá nhaân vieân xaõ hoäi coøn laïi (04 ngöôøi) khoâng coù yù kieán.

6.3. Trong vaán ñeà caäp nhaät hoùa kieán thöùc chuyeân moân, coù 15 nhaân vieân xaõ hoäi (72%) ñaõ coù söï

coá gaéng thöôøng xuyeân baèng caùch ñoïc saùch baùo, tö lieäu, vaøo maïng internet, döï taäp huaán ngaén haïn trong vaø ngoaøi nöôùc, trao ñoåi vôùi baïn beø, nghieân cöùu, dòch saùch, vaø ñi thöïc teá ôû caùc döï aùn. Coù 5 ngöôøi (23%) chæ thænh thoaûng döï hoäi thaûo, taäp huaán, ñoïc laïi caùc giaùo trình cuõ, so laïi lyù thuyeát vôùi thöïc haønh. Rieâng ngöôøi coøn laïi khoâng coù yù kieán.

7. MONG MUOÁN CUÛA NHAÂN VIEÂN XAÕ HOÄI TRONG TÖÔNG LAI 7.1. Veà töông lai gaàn, 100% nhaân vieân xaõ hoäi ñeàu mong muoán ngaønh coâng taùc xaõ hoäi ñöôïc

coâng nhaän chính thöùc vaø Ñoaøn hay Hoäi chuyeân nghieäp coâng taùc xaõ hoäi ñöôïc hình thaønh. Hoï mong muoán luoân ñöôïc caäp nhaät hoùa kieán thöùc, naém vöõng thöïc traïng xaõ hoäi ñeå coù nhöõng ñoùng goùp thöïc teá cho xaõ hoäi toát hôn.

7.2. Veà töông lai xa, coù 15 nhaân vieân xaõ hoäi (72%) mong muoán ngaønh coâng taùc xaõ hoäi ñöôïc

phaùt trieån maïnh hôn veà chaát vaø löôïng, nhaân vieân xaõ hoäi ñöôïc tham gia vaøo caùc ngaønh, tham gia hoaïch ñònh chính saùch, xaõ hoäi yù thöùc roõ veà vai troø cuûa hoï. Hoï cuõng mong muoán tính chuyeân nghieäp cuûa coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam coù caùch ñi rieâng theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa, coù neùt ñaëc thuø rieâng ñoùng goùp cho phaùt trieån xaõ hoäi Vieät Nam vaø theá giôùi, tham gia nghieäp ñoaøn coâng taùc xaõ hoäi theá giôùi, seõ coù ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi qui moâ hôn, vaø ñaøo taïo ôû caáp baäc cao hoïc.

84

NHU CAÀU THÖÏC HAØNH COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI TAÏI CAÙC CÔ SÔÛ CUÛA LÖÏC LÖÔÏNG THANH NIEÂN XUNG PHONG TP. HOÀ CHÍ MINH

Danh Quyù Giaùm ñoác Trung Taâm Nhò Xuaân

Löïc löôïng Thanh nieân xung phong thaønh phoá Hoà Chí Minh laø moät toå chöùc chính trò – kinh teá – xaõ hoäi ñaëc thuø. Tính ñaëc thuø theå hieän ôû söï thöïc hieän ñoàng thôøi vaø cô ñoäng nhieàu chöùc naêng.

Phaùt huy truyeàn thoáng Löïc löôïng Thanh nieân xung phong thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ tham gia nhieàu coâng trình kinh teá – xaõ hoäi quan troïng, coù yù nghóa lôùn cuûa Thaønh phoá. Sau khi Thaønh phoá ñöôïc giaûi phoùng, lôùp lôùp Thanh nieân xung phong Thaønh phoá ñaõ tình nguyeän ñi veà nhöõng vuøng ñaát hoang ñeå khai hoang, xaây döïng caùc coâng trình thuûy lôïi (Coâng trình thuûy lôïi Kinh Ñoâng Cuû Chi, coâng trình thuûy ñieän Trò An…), xaây döïng Noâng tröôøng, Coâng tröôøng, nhaø maùy, xí nghieäp…

Böôùc vaøo giai ñoaïn ñoåi môùi, Löïc löôïng Thanh nieân xung phong Thaønh phoá tieáp tuïc thöïc hieän caùc chöông trình, döï aùn kinh teá vaø xaõ hoäi do Thaønh phoá giao nhö caùc coâng trình troïng ñieåm xaây döïng cô sôû haï taàng, chænh trang ñoâ thò, phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh dòch vuï, troàng vaø baûo veä röøng; Tham gia phoøng choáng teä naïn xaõ hoäi, giuùp ñôõ treû em lang thang cô nhôõ, treû em ngheøo khoù…

Ñaëc bieät, duø laøm baát cöù nhieäm vuï gì, trong moïi hoaït ñoäng, Löïc löôïng Thanh nieân xung phong Thaønh phoá luoân luoân khoâng rôøi muïc tieâu chuû yeáu laø nhaèm xaây döïng, giaùo duïc con ngöôøi nhaát laø ñoái vôùi thanh thieáu nieân.

Ñaùnh giaù thaønh töïu 20 naêm hoaït ñoäng cuûa Löïc löôïng Thanh nieân xung phong veà phöông dieän naøy, ñoàng chí Tröông Taán Sang, Chuû tòch UÛy ban nhaân daân Thaønh phoá ñaõ khaúng ñònh: “Ngoaøi

85

vieäc xaây döïng vaø giaùo duïc ngöôøi thanh nieân môùi töø thanh nieân töï nguyeän, Thanh nieân xung phong coøn taäp trung giaùo duïc caùc thanh nieân vaø thieáu nieân chaäm tieán. Baèng phöông chaâm Traùch nhieäm vaø tình thöông. Ngöôøi ñi tröôùc röôùc ngöôøi ñi sau, Thanh nieân xung phong ñaõ dìu daét, loâi keùo haøng vaïn baïn treû cuøng löùa tuoåi nhöng troùt lôõ laàm, sa ngaõ bôûi nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau, trôû veà vôùi leõ phaûi, soáng coù ích cho baûn thaân vaø xaõ hoäi. Vieäc laøm ñoù cuûa Löïc löôïng Thanh nieân xung phong ñaõ goùp phaàn cuøng Thaønh phoá ñaåy luøi teä naïn xaõ hoäi, thoùi hö taät xaáu, xaây döïng moät xaõ hoäi laønh maïnh… giaù trò lôùn lao vaø saâu saéc ôû ñaây laø giaønh laïi nhöõng con ngöôøi, xaây döïng con ngöôøi môùi, taïo ra moät lôùp ngöôøi thanh nieân bieát soáng coù ích, soáng vì moïi ngöôøi, bieát nghó vaø bieát laøm ñeïp cuoäc ñôøi”.

Hieän taïi Löïc löôïng Thanh nieân xung phong Thaønh phoá vaãn tieáp tuïc cuøng luùc thöïc hieän hai nhieäm vuï kinh teá vaø xaõ hoäi, trong ñoù nhieäm vuï xaõ hoäi laø troïng taâm, nhieäm vuï kinh teá coù vai troø hoã trôï nhieäm vuï xaõ hoäi. Trong lónh vöïc xaõ hoäi, vôùi chöùc naêng vaø nhieäm vuï ñöôïc giao, caùc ñôn vò cô sôû tröïc thuoäc Löïc löôïng Thanh nieân xung phong Thaønh phoá ñang trieån khai nhieàu hoaït ñoäng ña daïng vaø phong phuù.

1. Löïc löôïng Thanh nieân xung phong thaønh phoá Hoà Chí Minh, hieän coù ba ñôn vò cô sôû tham gia coâng taùc phoøng choáng ma tuùy vôùi nhieäm vuï toå chöùc cai nghieän ma tuùy cho thanh thieáu nieân, ngöôøi daân Thaønh phoá vaø caùc Tænh. Caùc cô sôû cai nghieän treân coù khaû naêng tieáp nhaän ñieàu trò thöôøng xuyeân hôn 600 ngöôøi. Moãi naêm, caû ba cô sôû tieáp nhaän vaø ñieàu trò cho hôn hai ngaøn ngöôøi nghieän. Ñoäi nguõ caùn boä nhaân vieân ñang laøm coâng taùc cai nghieän coù khoaûng 300 ngöôøi, trong ñoù treân 50% coù nhu caàu ñaøo taïo vaø naâng cao nghieäp vuï coâng taùc xaõ hoäi.

2. Chöông trình cuûa Löïc löôïng Thanh nieân xung phong veà vieäc hoã trôï treû em lang thang ñöôøng phoá vaø treû coù hoaøn caûnh ñaëc bieät khoù khaên taïi coäng ñoàng ñöôïc trieån khai töø naêm 1995. Ñeán nay ñang duy trì hoaït ñoäng thöôøng xuyeân 03 Nhaø môû. Vôùi muïc tieâu hoã trôï veà nôi aên choán ôû, veà vieäc laøm, veà hoïc taäp, chaêm soùc söùc khoûe, giaùo duïc thay ñoåi haønh vi, baûo veä treû phoøng traùnh bò laïm duïng tình duïc vaø lao ñoäng, phoøng traùnh cho treû khoâng sa vaøo con ñöôøng teä naïn xaõ hoäi. Caùc nhaø môû moãi naêm tieáp nhaän vaø hoã trôï cho hôn 200 treû ñöôøng phoá vaø haøng traêm löôït treû taïi coäng ñoàng.

Ñoäi nguõ giaùo duïc vieân, coäng taùc vieân, thieän nguyeän vieân ñang laøm vieäc vôùi treû taïi caùc nhaø môû coù khoaûng 20 ngöôøi. Haàu heát ñeàu coù khaû naêng hoaøn thaønh nhieäm vuï vaø coù nhu caàu ñöôïc ñaøo taïo veà chuyeân moân nghieäp vuï coâng taùc xaõ hoäi.

3. Thoâng qua toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa caùc ñôn vò cô sôû tröïc thuoäc, cuøng vôùi caùc chöông trình, döï aùn kinh teá – xaõ hoäi, haøng naêm Löïc löôïng Thanh nieân xung phong thaønh phoá Hoà Chí Minh duy trì vaø oån ñònh vieäc laøm cho haøng ngaøn lao ñoäng. Thu huùt vaø giaûi quyeát vieäc laøm cho haøng traêm thanh nieân Thaønh phoá.

4. Ngoaøi nhöõng hoaït ñoäng neâu treân, veà nhieäm vuï xaõ hoäi Löïc löôïng Thanh nieân xung phong Thaønh phoá Hoà Chí Minh coøn trieån khai caùc hoaït ñoäng dòch vuï coâng ích, chaêm soùc baûo veä

86

röøng phoøng hoä, thöïc hieän caùc coâng trình phaùt trieån ñoâ thò, tham gia coâng taùc xoùa ñoùi giaûm ngheøo, tham gia chöông trình vaän ñoäng xaây döïng nhaø tình nghóa tình thöông, phuïng döôõng caùc baø meï lieät só, meï Vieät Nam anh huøng vaø caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi töø thieän khaùc.

Haàu heát nhöõng hoaït ñoäng treân ñaõ ñöôïc caùc ñôn vò cô sôû thuoäc Löïc löôïng Thanh nieân xung phong hoaøn thaønh toát vôùi nhieàu keát quaû coù yù nghóa xaõ hoäi lôùn.

Trong 5 naêm tôùi (2001 – 2005) cuõng vôùi phöông chaâm “Traùch nhieäm vaø tình thöông” vaø vôùi tinh thaàn xung kích thöïc hieän caùc nhieäm vuï xaõ hoäi do Thaønh phoá giao, Löïc löôïng Thanh nieân xung phong Thaønh phoá seõ taäp trung moïi nguoàn löïc ñeå khoâng ngöøng môû roäng vaø naâng cao chaát löôïng hoaït ñoäng treân lónh vöïc coâng taùc xaõ hoäi baèng nhieàu loaïi hình ña daïng, phong phuù, baèng caùc phöông phaùp, kyõ naêng, khoa hoïc cuûa coâng taùc xaõ hoäi, nhaèm tham gia goùp phaàn cuøng Thaønh phoá giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi böùc baùch nhaát laø vaán ñeà thanh thieáu nieân nghieän ngaäp ma tuùy, vaán ñeà ngöôøi lôùn vaø treû em lang thang, vaán ñeà quaûn lyù vaø phaùt trieån ñoâ thò…

Cuï theå laø:

Tieáp tuïc ñaàu tö cô sôû vaät chaát, nhaân söï nhaát laø ñoäi nguõ caùn boä nhaân vieân coâng taùc xaõ hoäi ñeå naâng cao quy moâ tieáp nhaän thöôøng xuyeân ngöôøi cai nghieän ma tuùy töø 600 choã leân 2.800 choã (ñeán naêm 2005) vaø tieáp nhaän thöôøng xuyeân 200 ngöôøi lang thang voâ gia cö.

Duy trì hoaït ñoäng hoã trôï treû em lang thang vaø treû em ngheøo taïi caùc nhaø môû, taïi caùc coäng ñoàng ngheøo.

Phaán ñaáu oån ñònh vieäc laøm cho soá lao ñoäng hieän coù vaø thu huùt theâm 2.700 lao ñoäng.

Môû roäng caùc loaïi hình hoaït ñoäng coâng ích, trong ñoù chuù troïng phaùt trieån dòch vuï nhaø veä sinh coâng coäng, baûo veä moâi tröôøng, cung caáp nöôùc saïch cho daân cö…

Tieáp tuïc tham gia chöông trình troàng röøng cuûa Chính phuû.

Tham gia thöïc hieän caùc chöông trình, döï aùn phaùt trieån kinh teá – vaên hoùa xaõ hoäi taïi huyeän Caàn Giôø cuûa Thaønh phoá.

Tieáp tuïc tham gia caùc cuoäc vaän ñoäng thöïc hieän caùc chöông trình cöùu trôï xaõ hoäi, phuùc lôïi, coâng coäng cuûa Thaønh phoá…

Vieäc duy trì vaø môû roäng caùc loaïi hình hoaït ñoäng phuïc vuï xaõ hoäi trong thôøi gian tôùi ñaây cho thaáy nhu caàu thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi taïi caùc cô sôû xaõ hoäi tröïc thuoäc Löïc löôïng Thanh nieân xung phong Thaønh phoá laø raát lôùn. Töø ñoù, söï thieáu huït nhaân löïc, thieáu huït khaû naêng ñaùp öùng nhu caàu thöïc hieän coâng taùc xaõ hoäi laø nhöõng khoù khaên chuû yeáu nhaát.

Töø vieäc nhaän thöùc tình hình thöïc teá ñoù, Löïc löôïng Thanh nieân xung phong Thaønh phoá ñaõ chuû ñoäng ñeà ra nhöõng giaûi phaùp phaùt trieån nguoàn nhaân löïc trong 5 naêm tôùi (2001 – 2005), trong ñoù nhaán maïnh ñeán caùc vaán ñeà nghieân cöùu ñeà xuaát chính saùch thu huùt caùn boä treû, coù chuyeân moân ñeán coâng taùc ôû vuøng saâu vuøng xa do Thanh nieân xung phong quaûn lyù, nhaát laø ñoäi nguõ y, baùc só, ñoäi nguõ caùn boä nhaân vieân coâng taùc xaõ hoäi. Taêng cöôøng thu huùt caùn boä töø beân ngoaøi baèng chính saùch ñaõi ngoä, ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi caùn boä Thanh nieân xung phong baèng nhieàu hình thöùc sinh

87

hoaït ngaén haïn, daøi haïn, keát hôïp caùc hình thöùc taäp huaán, boài döôõng, giao löu trao ñoåi kinh nghieäm…

Tuy nhieân, ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñoù, ngoaøi noäi löïc cuûa mình, Löïc löôïng Thanh nieân xung phong Thaønh phoá raát caàn söï hôïp taùc, hoã trôï, giuùp ñôõ cuûa taát caû caùc ñôn vò, cô quan, caù nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc.

Hy voïng seõ ñöôïc ñoùn nhaän söï chia seû cuûa Quyù cô quan vaø quyù vò.

Chuùc Hoäi nghò thaønh coâng.

Chuùc toaøn theå ñaïi bieåu tham gia Hoäi nghò söùc khoûe vaø haïnh phuùc.

ÖÙNG DUÏNG PHÖÔNG PHAÙP COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI TRONG CAÙC HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HOÄI LIEÂN HIEÄP PHUÏ NÖÕ

HUYEÄN CHAÂU THAØNH, TÆNH AN GIANG

Mai Thò Kim Hoaøng Chuû tòch Hoäi LHPN Huyeän Chaâu Thaønh, tænh An Giang

Toâi raát vinh döï ñöôïc môøi tham döï hoäi thaûo veà vieäc öùng duïng caùc phöông phaùp coâng taùc xaõ hoäi vaøo caùc hoaït ñoäng coäng ñoàng taïi Vieät Nam vaø vinh döï hôn laø toâi ñöôïc söï ñoàng yù cuûa Ban Toå Chöùc cho pheùp toâi ñöôïc phaùt bieåu tham luaän veà nhöõng moâ hình öùng duïng phöông phaùp coâng taùc xaõ hoäi taïi ñòa phöông nôi toâi ñang coâng taùc. Tröôùc nhaát cho pheùp toâi ñöôïc gôûi ñeán Ban Toå Chöùc vaø taát caû caùc vò ñaïi bieåu lôøi chaøo thaân aùi nhaát. Kính thöa, taát caû caùc vò ñaïi bieåu ! Hieän taïi toâi ñang laø Chuû tòch Hoäi Lieân Hieäp Phuï Nöõ taïi ñòa baøn Huyeän Chaâu Thaønh, Tænh An Giang. Moät tænh bieân giôùi phía Taây nam Vieät Nam coù ñöôøng bieân giôùi daøi 120 km tieáp giaùp Campuchia, kinh teá cuûa tænh 80% laø noâng nghieäp. Chaâu Thaønh laø huyeän ngheøo cuûa tænh, kinh teá thuaàn noâng, daân soá khoaûng 162.000 ngöôøi, möùc thu nhaäp bình quaân cuûa ngöôøi daân treân ñòa baøn huyeän khoaûng 290 USD/naêm, maët baèng daân trí chöa cao, ñaëc bieät phuï nöõ noâng thoân laïi caøng thaáp hôn. Nhöõng naêm gaàn ñaây gaëp raát nhieàu khoù khaên do giaù caû saûn phaåm noâng nghieäp thaáp, ñaëc bieät thieân tai luõ luït ñaõ laøm cho ñôøi soáng ngöôøi daân ngheøo ñaõ khoù khaên laïi caøng khoù khaên hôn. Ñôøi soáng khoù khaên, hoïc vaán thaáp, ñoâng con, thieáu vieäc laøm laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân naûy sinh nhieàu teä naïn xaõ hoäi nhö : Buoân baùn phuï nöõ - treû em qua bieân giôùi, laây nhieãm HIV/AIDS, treû lao ñoäng sôùm, troäm caép … Taát caû nhöõng vaán ñeà treân ñaët ra cho chuùng toâi nhieàu traên trôû, laøm theá naøo ñeå goùp phaàn caûi thieän caùc vaán ñeà xaõ hoäi.

88

Nhö caùc vò ñaïi bieåu ñaõ bieát, coâng taùc xaõ hoäi coù chöùc naêng giuùp nhöõng ngöôøi ñang gaëp khoù khaên trong ñôøi soáng vaät chaát laãn tinh thaàn, laø nhöõng ngöôøi coù vaán ñeà caàn ñöôïc söï hoã trôï vaø giuùp ñôõ. Söï giuùp ñôõ naøy laø khôi daäy cho caù nhaân tính töï giuùp chöù khoâng phaûi ban phaùt hay laøm thay cho ngöôøi khaùc.

Töø nhöõng quan ñieåm naøy, vöøa qua chuùng toâi ñaõ aùp duïng vaøo thöïc tieãn coâng vieäc haøng ngaøy vôùi chöùc traùch vöøa laø nhaø chính trò, ñoàng thôøi cuõng laø nhaân vieân xaõ hoäi coù traùch nhieäm ñaïi dieän, beânh vöïc quyeàn lôïi hôïp phaùp chính ñaùng cuûa phuï nöõ vaø treû em vôùi caùc hoaït ñoäng giuùp ñôõ, taïo ñieàu kieän cho caùc taàng lôùp phuï nöõ ngheøo coù cô hoäi vöôn leân phaùt trieån beàn vöõng treân taát caû caùc lónh vöïc ñôøi soáng kinh teá - vaên hoùa vaø xaõ hoäi. Kính thöa quyù vò ñaïi bieåu : Vôùi trieát lyù cuûa ngaønh coâng taùc xaõ hoäi “Moät haønh ñoäng chæ ñuùng vaø mang laïi hieäu quaû khi xuaát phaùt töø moät quan ñieåm ñuùng. Muoán thaät söï giuùp ñôõ con ngöôøi caàn coù caùi nhìn ñuùng veà con ngöôøi”. Thaät vaäy, vôùi quan ñieåm ñaáu tranh beânh vöïc vaø caûi thieän quyeàn lôïi cho phuï nöõ hieän nay, trong hoaït ñoäng cuûa mình chuùng toâi ñi vaøo nhöõng tröôøng hôïp cuï theå, nhöõng con ngöôøi cuï theå vôùi nhöõng nhu caàu khaùc nhau, ñeå giuùp ñôõ taïo ñieàu kieän cho hoï töï quyeát ñònh vaán ñeà cuûa chính mình.

Tröôùc thöïc traïng caùc em nöõ thanh nieân trong ñòa phöông khoâng coù vieäc laøm oån ñònh, chuùng toâi ñaõ maïnh daïn nghieân cöùu vaø ñeà xuaát döï aùn daïy ngheà cho lao ñoäng nöõ, ñaëc bieät laø chuùng toâi chuù troïng caùc em nöõ daân toäc Chaêm, Khô me vaø caùc chò em phuï nöõ ngheøo vôùi caùc ngaønh ngheà truyeàn thoáng nhö : May maëc, theâu rua, chaèm noùn laù … Mong ñôïi cuûa döï aùn laø caùc chò em töï naâng theâm thu nhaäp, chuû ñoäng veà kinh teá nhaèm muïc tieâu caûi thieän ñòa vò phuï nöõ trong gia ñình. Döï aùn ñaõ ñöôïc söï taøi trôï cuûa Quyõ bình ñaúng giôùi (Sida) Thuïy Ñieån. Do vaäy, töø naêm 1998 ñeán nay chuùng toâi ñaõ toå chöùc 15 lôùp daïy ngheà vôùi 157 em. Ñaõ giôùi thieäu vieäc laøm oån ñònh cho 195 em taïi caùc xí nghieäp treân ñòa baøn Tænh An Giang. Loàng gheùp vôùi chöông trình daïy ngheà vôùi söï taøi trôï cuûa Quyõ Bình ñaúng giôùi Thuïy Ñieån. Chuùng toâi ñaõ môû ñöôïc 04 lôùp taäp huaán kieán thöùc giôùi, kieán thöùc phaùt trieån coäng ñoàng coù söï tham gia cho 210 chò em phuï nöõ, trong ñoù coù caû nam giôùi. Ñaây laø nhöõng kieán thöùc môùi ñöôïc ñöa vaøo vuøng noâng thoân. Maëc duø coøn ít oûi nhöng cuõng taùc ñoäng ñeán nhaän thöùc ngöôøi daân, nhöõng ngöôøi thuï höôûng döï aùn. Neáu coù ñöôïc nhöõng ñieàu kieän veà söï hôïp taùc nhieàu hôn cuûa caùc toå chöùc quoác teá, chuùng toâi chaéc chaén raèng ngöôøi daân noâng thoân seõ ñöôïc tieáp caän kieán thöùc nhieàu hôn vaø ñi ñeán töï quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi trong tieán trình phaùt trieån coäng ñoàng coù söï tham gia taïi nhöõng vuøng noâng thoân saâu xa toát hôn. Ngoaøi döï aùn nhoû ñöôïc söï taøi trôï, chuùng toâi coøn thöïc hieän caùc döï aùn töï phaùt trieån coù söï tham gia cuûa ngöôøi daân nhö: coâng taùc Daân soá keá hoaïch hoùa gia ñình, chaêm soùc söùc khoûe sinh saûn cho phuï nöõ, chöông trình XÑGN, chaêm soùc naïn nhaân AIDS, giuùp ñôõ treû khuyeát taät, xaây döïng caâu laïc boä choáng baïo haønh phuï nöõ, caùc toå phuï nöõ khoâng ñeå con boû hoïc giöõa chöøng nhaát laø treû gaùi …

89

Moãi chöông trình hoaït ñoäng, chuùng toâi ñeàu coù nhöõng phöông phaùp rieâng phuø hôïp, thích öùng ñoái töôïng vôùi phöông chaâm khôi daäy tieàm naêng vaø söï hôïp taùc cuûa ñoái töôïng ôû töøng chöông trình hoaït ñoäng. Ví duï : Trong lónh vöïc Daân soá Keá hoaïch hoùa gia ñình, nhöõng phuï nöõ ngheøo thöôøng ñoâng con, hoïc vaán thaáp hoaëc thaát hoïc, hoï ít ñöôïc tieáp caän caùc kieán thöùc veà Keá hoaïch hoùa gia ñình. Hoï chæ nghe qua nhöõng lôøi ñoàn ñaïi söï taùc haïi cuûa caùc bieän phaùp traùnh thai, veà naïo huùt thai laø toäi loãi maø khoâng bieát raèng tuøy theo theå traïng cuûa töøng ngöôøi seõ coù nhöõng bieän phaùp ngöøa thai höõu hieäu, vaø tình traïng quaù ñoâng con laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân cuûa söï ngheøo ñoùi. Töø ñoù chuùng toâi chia thaønh nhieàu nhoùm ñoái töôïng phuï nöõ khaùc nhau ñeå ñi vaøo vaän ñoäng, tuyeân truyeàn nhöõng kieán thöùc cô baûn deã hieåu, deã tieáp caän vaø chuùng toâi cuõng toå chöùc cung caáp dòch vuï caùc bieän phaùp traùnh thai taän gia ñình cho caùc chò choïn löïa phöông phaùp phuø hôïp cho chính mình. Maët khaùc, chuùng toâi coøn vaän ñoäng rieâng caùc nhoùm oâng, baø, caùc nhoùm oâng choàng ñeå giuùp hoï hieåu raèng ñoâng con khoâng phaûi laø soá phaän. Ngoaøi ra chuùng toâi coøn söû duïng phöông phaùp ræ tai truyeàn mieäng ngöôøi thöïc hieän tröôùc truyeàn cho ngöôøi ñi sau töï giuùp nhau ñaït keát quaû toát. (Tính ñeán thôøi ñieåm naøy chuùng toâi ñaõ thaønh laäp ñöôïc treân 50 nhoùm phuï nöõ khoâng sinh con thöù ba vaø ñaõ coù treân 800 chò em uûng hoä tham gia). Ñoái vôùi chöông trình XÑGN, chuùng toâi thöïc hieän phöông chaâm giuùp nhau laøm kinh teá gia ñình. Bôûi leõ ñeå xoùa ñöôïc caùi ngheøo, baûn thaân töøng caù nhaân phaûi töï vöôn leân baèng chính tieàm naêng rieâng coù cuûa mình, chuùng toâi chæ khôi daäy vaø taïo ñieàu kieän cho hoï thöïc hieän maø thoâi. Ruùt kinh nghieäm töø caùch laøm tröôùc ñaây, heã ai ngheøo laø ñöôïc giuùp voán laøm aên, bình quaân daøn ñeàu. Do ñoù, moät thôøi gian daøi chöông trình bò aùch taéc, toàn ñoäng nôï khoù ñoøi maø ñieàu kieän soáng cuûa ngöôøi daân cuõng khoâng ñöôïc caûi thieän toát. Hieän nay, chuùng toâi ñi vaøo phaân loaïi töøng nhoùm phuï nöõ coù nhu caàu gioáng nhau ñeå giuùp ñôõ hoï. Ví duï : Nhoùm phuï nöõ chaên nuoâi chuùng toâi cho vay theo chu kyø vaät nuoâi, nhoùm phuï nöõ saûn xuaát chuùng toâi cho vay theo thôøi vuï, nhoùm phuï nöõ mua baùn chuùng toâi cho vay goùp ngaøy, tuaàn … Coøn veà ñoàng voán, chuùng toâi huy ñoäng taïi coäng ñoàng, töø chò em phuï nöõ khaù giuùp chò em phuï nöõ ngheøo. Vôùi phöông chaâm naøy ñaõ ñaùp öùng nhu caàu voán cho chò em vaø trong quaûn lyù ñoái töôïng cuõng nheï nhaøng hôn, bôûi leõ caùc chò töï quaûn trong toå nhoùm. Tuy nhieân, maët haïn cheá cuûa phöông phaùp naøy laø khung laõi suaát coù cao hôn so vôùi laõi suaát ngaân haøng. Neáu coù söï hôïp taùc cuûa caùc toå chöùc quoác teá taïi Vieät Nam chuùng toâi coù theå giuùp ñôõ hieäu quaû hôn cho nhöõng ngöôøi ngheøo ñeå hoï coù cô hoäi vöôn leân. Rieâng nhöõng phuï nöõ laâm vaøo hoaøn caûnh khoán cuøng do bò beänh AIDS, chuùng toâi giuùp ñôõ hoï veà vaät chaát, chaêm soùc veà tinh thaàn nhö nhöõng ngöôøi thaân thuoäc. Nhieàu khi chuùng toâi bò hieåu laàm raèng teä naïn xaõ hoäi phaùt sinh. Nhöng chuùng toâi töï nhuû nhau raèng: neáu mình khoâng chia seû thì ai giuùp hoï, bôûi leõ hoï chæ laø nhöõng naïn nhaân bò duï doã, bò löôøng gaït. Chuùng toâi khoâng xa laùnh hoï, bôûi vì hoï raát caàn söï caûm thoâng chia seû cuûa coäng ñoàng, cuûa ngöôøi thaân trong nhöõng ngaøy coøn laïi cuûa ñôøi ngöôøi. Chuùng toâi caøng caûm thoâng hôn khi nhöõng ñöùa beù bò laây truyeàn töø meï, cha meï

90

caùc em cheát ñaõ ñeå laïi cho coäng ñoàng nuoâi döôõng. Töø nhöõng böùc xuùc treân, chuùng toâi ñi vaøo toå chöùc caùc nhoùm, toå phuï nöõ khoâng coù teä naïn xaõ hoäi, ñoàng thôøi trang bò theâm cho hoï caùc kyõ naêng, kieán thöùc, caùch phoøng choáng teä naïn xaõ hoäi, nhaát laø naïn xì ke ma tuùy hieän nay. Nhaèm thuùc ñaåy coäng ñoàng vaø xaõ hoäi cuøng tham gia ñaáu tranh vôùi caùc tieâu cöïc ñang ngaøy caøng phaùt sinh trong coäng ñoàng maø töø tröôùc ñeán nay ñöôïc ñaùnh giaù laø vuøng noâng thoân yeân aû.

Kính thöa toaøn theå quyù vò ñaïi bieåu ! Toâi muoán neâu leân vaøi hoaït ñoäng ñieån hình maø vöøa qua chuùng toâi aùp duïng coâng taùc xaõ hoäi vaøo caùc hoaït ñoäng cuûa chuùng toâi taïi ñòa phöông mình. Nhöõng vieäc laøm cuûa chuùng toâi khoâng ñôn leû maø coù söï phoái hôïp caùc thaønh vieân taän caùc cô sôû xaõ, aáp, toå vaø söï hôïp taùc cuûa chính coäng ñoàng, cuûa chính quyeàn ñòa phöông. Nhöõng vieäc laøm cuûa chuùng toâi tröôùc nhaát laø muoán ñem ñeán cho nhöõng phuï nöõ thieät thoøi nhöõng cô hoäi ñeå tieáp caän söï chaêm soùc khi caàn, nhöõng kieán thöùc ñeå hoï coù theå nhaän thöùc chính hoï laø ngöôøi töï quyeát, sau ñoù laø taäp hôïp hoï laïi thaønh toå chöùc ñeå hoï töï giuùp, töï chia seû kinh nghieäm vaø cuøng nhau phaùt trieån.

Tuy nhieân, khoâng phaûi luùc naøo chuùng toâi cuõng thaønh coâng treân caùc lónh vöïc. Bôûi leõ ñeå thay ñoåi caùch nhìn cho moãi caù nhaân phaûi laø moät tieán trình töø tieáp caän - hieåu bieát - nhaän thöùc vaø sau cuøng laø thay ñoåi haønh vi. Trong ñieàu kieän hieän taïi, coâng baèng xaõ hoäi chöa cao, vaán ñeà teä naïn xaõ hoäi ñang ngaøy caøng phaùt sinh nhieàu trong khi trình ñoä daân trí noâng thoân coøn thaáp, chöa naém baét ñöôïc söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi. Ñôøi soáng moät boä phaän ngöôøi daân ngheøo caøng khoù khaên laø nguyeân nhaân treû em coù xu höôùng lao ñoäng kieám tieàn quaù sôùm maø khoâng quan taâm ñeán hoïc haønh, nhaát laø treû gaùi. Caùch nhìn vaø ñaùnh giaù veà phuï nöõ tuy coù thay ñoåi nhöng vaãn coøn ñònh kieán naëng neà. Ñaëc bieät luõ luït theá kyû vöøa qua ñeå laïi söï taøn phaù heát söùc naëng neà, caàn coù thôøi gian daøi ñeå xaây döïng laïi, chuùng toâi caàn söï chia seû vaø hôïp taùc cuûa caùc toå chöùc ñeå coù theå thöïc hieän toát hôn nhieäm vuï cuûa nhöõng nhaø nhaân vieân xaõ hoäi chuyeân nghieäp.

Moãi vieäc laøm cuûa chuùng toâi ñoâi khi chæ laø moät caù nhaân, ñoâi khi laø moät nhoùm, vaø coù khi caû coäng ñoàng. Coù nhöõng vieäc laøm töôûng nhö nhoû nhaët raát ñôøi thöôøng nhöng mang yù nghóa nhaân ñaïo voâ cuøng saâu saéc, nhö : cho moät cuï giaø moät nôi cö nguï, cho treû khuyeát taät xe laên, hay laém khi chuùng toâi nghæ raèng coù theå hoaøn thaønh nhanh choùng moät söï vieäc naøo ñoù, nhöng thöïc teá phaûi keùo daøi raát toán thôøi gian, nhöng chuùng toâi quyeát taâm laøm ñeán cuøng. Khoâng phaûi luùc naøo chuùng toâi cuõng töï thoûa maõn vôùi chính mình vôùi coâng vieäc giuùp ñôõ ngöôøi caàn giuùp, vì nhu caàu con ngöôøi laø voâ cuøng taän maø khaû naêng chuùng ta laø phaûi höôùng caùi voâ cuøng aáy thaønh caùi coù haïn ñònh.

Qua hoäi thaûo naøy, toâi hy voïng raèng ngaønh coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam seõ phaùt trieån toát ñeïp hôn, vôùi söï hoã trôï cuûa baïn beø ñoàng nghieäp treân toaøn theá giôùi, nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån cuûa xaõ hoäi Vieät Nam trong hieän taïi vaø töông lai.

Tröôùc khi döùt lôøi xin chuùc toaøn theå quyù vò ñaïi bieåu, quyù vò khaùch quyù, caùc baïn ñoàng nghieäp ñöôïc doài daøo söùc khoûe, chuùc hoäi thaûo thaønh coâng toát ñeïp.

91

ÑÖA COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI VAØO CAÙC DÖÏ AÙN PHAÙT TRIEÅN VAØ XUÙC TIEÁN

MOÁI LIEÂN KEÁT GIÖÕA CAÙC NHAÂN VIEÂN XAÕ HOÄI

Nguyeãn Thò Haûi, Th.S PTCÑ

Phoøng Nghieân Cöùu Coâng Taùc Xaõ Hoäi, Hoäi Taâm Lyù - Giaùo Duïc Hoïc TP. HCM

Thöa quyù vò ñaïi bieåu, Trong nhöõng naêm cuoái thaäp nieân 80 nhöõng vaán ñeà xaõ hoäi nhö treû lang thang ñöôøng phoá, treû boû hoïc, söùc khoeû coäng ñoàng, phuï nöõ ngheøo, nhaø oå chuoät laø nhöõng thaùch thöùc noåi coäm taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh. Caùc phöông caùch tieáp caän nhö töø thieän, trôï caáp theo chính saùch, hoaëc tuyeân truyeàn giaùo duïc suoâng ñaõ khoâng ñaùp öùng ñöôïc tính phöùc taïp cuûa vaán ñeà. Nhöõng vaán ñeà xaõ hoäi naøy caàn ñöôïc xem xeùt, phaân tích moät caùch khoa hoïc hôn vaø vieäc giaùo duïc vaän ñoäng xaõ hoäi cuøng tham gia giaûi quyeát vaán ñeà caàn phaûi coù moät ñoäi nguõ caùn boä coù kyõ naêng kieán thöùc chuyeân moân veà caùc khoa hoïc xaõ hoäi öùng duïng. Vì theá yù töôûng "Neáu caùc caùn boä cuûa caùc toå chöùc quaàn chuùng, caùc ban ngaønh xaõ hoäi, y teá, giaùo duïc ñöôïc trang bò nhöõng phöông phaùp, kyõ naêng coâng taùc xaõ hoäi vôùi caù nhaân, nhoùm vaø phaùt trieån coäng ñoàng thì seõ voâ cuøng thuaän lôïi cho vieäc giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi”. Vôùi suy nghó naày, naêm 1989 Phoøng Nghieân Cöùu Coâng Taùc Xaõ Hoäi (NC. CTXH) ñöôïc thaønh laäp döôùi söï höôùng daãn cuûa Chò Nguyeãn Thò Oanh vaø söï baûo trôï cuûa Hoäi Taâm Lyù - Giaùo duïc hoïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Muïc tieâu cuûa Phoøng NC. CTXH laø thuùc ñaåy vieäc taùi hình thaønh ngaønh coâng taùc xaõ hoäi chuyeân nghieäp taïi Vieät Nam, thuùc ñaåy coâng taùc phaùt trieån taïi coäng ñoàng theo höôùng coù söï tham gia cuûa ngöôøi daân, vaø laø nôi gaëp gôõ ñeå caùc nhaân vieân xaõ hoäi chia seû, trao ñoåi nhöõng kinh nghieäm coâng taùc xaõ hoäi.

Sau ñaây chuùng toâi xin toùm taét nhöõng noã löïc xuùc tieán vieäc hình thaønh ngaønh CTXH vaø xaây döïng moái lieân keát giöõa caùc nhaân vieân xaõ hoäi (NVXH) cuûa Phoøng NC. CTXH trong 10 naêm qua. Vieäc xuùc tieán naøy ñöïôïc tieán haønh thoâng qua 2 hoaït ñoäng chính:

92

I. ÑÖA CTXH THAÂM NHAÄP VAØO THÖÏC TEÁ PHAÙT TRIEÅN CUÛA VIEÄT NAM Chieán löôïc chung cuûa Phoøng NC. CTXH laø hôïp taùc vôùi caùc döï aùn phaùt trieån ñang ñöôïc taøi trôï cuûa caùc toå chöùc Phi Chính Phuû ñöa nhöõng hieåu bieát khoa hoïc veà ngaønh Coâng Taùc Xaõ Hoäi vaøo thöïc tieãn phaùt trieån taïi VN, thoâng qua hoaït ñoäng nghieân cöùu vaø huaán luyeän cho caùc caùn boä döï aùn, vaø laõnh ñaïo caáp cô sôû.

• Ngay trong nhöõng naêm 1989-1994 caùc huaán luyeän CTXH ngaén haïn töø 1- 5 ngaøy ñaõ ñaùp öùng mong ñôïi cuûa nhöõng Ban ngaønh, ñoaøn theå hoaït ñoäng xaõ hoäi: baét ñaàu töø Ñoaøn thanh nieân TP. HCM, Vuõng Taøu, Hoäi Baûo Trôï Treû Em, Nhaø Vaên hoùa Thieáu nhi Thaønh phoá, tieáp theo laø caùc ñôn vò khaùc nhö UÛy Ban Baûo veä Chaêm Soùc Treû Em TP. HCM, roài An Giang, Beán Tre Kieân Giang; Trung taâm tuyeân truyeàn Giaùo duïc Söùc Khoeû, Sôû Giaùo duïc TP. HCM, Cuïc Phoøng Choáng Teä Naïn Xaõ Hoäi; Hoäi LH Thanh Nieân Vieät Nam, ñôn vò Thanh Nieân Xung Phong; moät soá phöôøng trong caùc quaän 1, quaän 3, quaän 4, quaän 8, quaän Phuù Nhuaän.

• Trong 4 –5 naêm gaàn ñaây nhu caàu taäp huaán cuûa caùc Hoäi Ñoaøn taêng nhieàu hôn vaø roäng hôn, cuï theå nhö Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû, Hoäi PN, Hoäi Thanh Nieân. Ngoaøi nhu caàu taäp huaán veà CTXH, PTCÑ, nhöõng taäp huaán veà Giôùi vaø Phaùt Trieån, Quyeàn Treû em, Quaûn Lyù döï aùn ñöôïc theâm vaøo trong danh muïc hoaït ñoäng cuûa Phoøng. Haøng naêm coù ñeán 15 - 20 ñôn vò yeâu caàu hoã trôï. Ñòa baøn traûi roäng keå caû TP. HCM vaø caùc tænh phía baéc vaø phía nam nhö Tieàn Giang, Long An, Beán Tre, Vónh Long, Caàn Thô, An Giang, Soùc Traêng, Bình Döông, Bình Thuaän, Ñaø Naüng, Hueá, Quaûng Trò, Haûi Phoøng , Haø Noäi, keå caû Laøo Cay, vaø Yeân Baùi.

• Caùc module huaán luyeän bao goàm caùc chuû ñeà nhö: theá naøo laø Töø thieän vaø CTXH, trieát lyù ngaønh CTXH, nguyeân taéc haønh ñoäng trong CTXH, kyõ naêng laøm vieäc vôùi treû vaø gia ñình, kyõ naêng laøm vieäc vôùi nhoùm, kyõ naêng truyeàn thoâng giao tieáp, laõnh ñaïo nhoùm, phöông phaùp giaùo duïc chuû ñoäng, Phaùt trieån coäng ñoàng. Caùc huaán luyeän vieân vöøa huaán luyeän vöøa hoïc töø thöïc teá nhöõng nhu caàu ñaøo taïo cuûa töøng ñôn vò, töøng ngaønh, töøng laõnh vöïc nhö treû em lang thang, treû em khuyeát taät, treû boû hoïc, söùc khoûe coäng ñoàng, maõi daâm, coâng taùc vaän ñoäng thanh nieân, thanh nieân xung phong.

• Hoaït ñoäng ñöa CTXH thaâm nhaäp vaøo caùc döï aùn phaùt trieån ñaõ mang laïi nhöõng thay ñoåi ñaùng möøng: (1) Xoaù boû söï nhaàm laãn giöõa coâng taùc töø thieän vaø CTXH, (2) caùc ñôn vò caùc caáp ñeàu coâng nhaän caàn coù huaán luyeän kieán thöùc kyõ naêng veà CTXH cho nhöõng ai laøm vieäc trong laõnh vöïc xaõ hoäi vaø phaùt trieån coäng ñoàng, (3) caùc toå chöùc ñoaøn theå, cô quan chính quy trong laõnh vöïc Treû em, Phuï nöõ, thanh nieân vaø vaán ñeà xaõ hoäi ñaõ baét ñaàu nhaéc ñeán töø Coâng taùc xaõ hoäi vaø Phaùt trieån coäng ñoàng trong caùc buoåi hoïp hoaëc baùo caùo cuûa hoï nhö laø moät phöông thöùc tieáp caän höõu hieäu ñeå giuùp ñôõ ñoái töôïng cuûa döï aùn.

• Daàn daàn, caùc Toå chöùc phi chính phuû nhö Baùnh mì Theá Giôùi, Quyõ Nhi Ñoàng Anh, Quyõ Nhi ñoàng Thuïy Ñieån, Quyõ Nhi Ñoàng Ñan Maïch, CIDSE, Terre des hommes, döï aùn Huaán Luyeän cuûa caùc NGO, Chöõ Thaäp Ñoû Quoác teá, World Vision, Oxfam, Unicef, UNDP söû duïng nhieàu hôn nöõa dòch vuï huaán luyeän, nghieân cöùu, vaø löôïng giaù döï aùn cuûa Phoøng NC. CTXH ñeå naâng cao naêng löïc chuyeân moân cho caùn boä döï aùn vaø ñoái taùc ñòa phöông.

93

II. COÂNG TAÙC HOÃ TRÔÏ MAÏNG LÖÔÙI NHAÂN VIEÂN XAÕ HOÄI

Chieán löôïc chung laø noái keát vaø xuùc taùc moái quan heä giöõa caùc NVXH

• Thö vieäân Phoøng NC. CTXH thöôøng xuyeân tieáp ñoùn NVXH vaø sinh vieân khoa xaõ hoäi ñeán tham khaûo vaø haøng thaùng giôùi thieäu nhöõng tö lieäu môùi, saùch môùi ñeå caäp nhaät thoâng tin. Coâng taùc dòch thuaät ñöôïc chuù troïng ñeå giuùp nhieàu NVXH ôû cô sôû coù theå söû duïng vaø phoå bieán caùc soå tay huaán luyeän veà Coâng taùc xaõ hoäi, phaùt trieån coäng ñoàng, giôùi vaø phaùt trieån, quaûn lyù döï aùn, vaø tö lieäu veà treû em, phuï nöõ vaø thanh nieân trong phaùt trieån. Ñeán nay Phoøng coù khoaûng 1400 saùch, 20 aán baûn dòch veà caùc soå tay huaán luyeän vaø nhieàu taøi lieäu rôøi ñeå söû duïng cho vieäc huaán luyeän, nghieân cöùu vaø giaûng daïy CTXH. Söï tích luõy naøy coøn raát khieâm toán nhöng maát raát nhieàu coâng söùc töï nguyeän cuûa anh chò em trong phoøng ñeå khuyeán khích vieäc söû duïng roäng raõi thoâng tin saün coù.

• Phoøng ñaõ xaây döïng moät "Quyeån Chæ Daãn goàm 124 ñòa chæ cuûa toå chöùc coù chöông trình xaõ hoäi daønh cho treû em taïi TP. HCM" (1999). Naêm 1998, taäp hôïp ñöôïc moät danh saùch “Taøi Nguyeân Nhaân Söï trong ngaønh CTXH vaø caùc ngaønh lieân quan” ñeå tieän cho vieäc xuùc tieán söû duïng vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa Vieät Nam, goàm 200 ngöôøi trình ñoä Ñaïi hoïc, sau ñaïi hoïc trong caùc ngaønh CTXH, phaùt trieån noâng thoân, phaùt trieån ñoâ thò, y teá - söùc khoeû, …

• Ñeå naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc cuûa Vieät Nam, Phoøng giuùp naâng cao kieán thöùc, cuûng coá toå chöùc nhoùm NVXH 14 ngöôøi taïi Haø Noäi. Giôùi thieäu moät soá nhaân vieân XH coù kinh nghieäm vaø khaû naêng hoïc toát tieáp caän vôùi caùc chöông trình ñaøo taïo ngaén haïn hoaëc daøi haïn trong vaø ngoaøi nöôùc. Thí duï, boài döôõng veà phöông phaùp huaán luyeän, phöông phaùp ñaùnh giaù nhanh, Phöông phaùp giaùm saùt vaø löôïng giaù coù söï tham gia taïi Haø Noäi, hoaëc ñi hoïc Cao hoïc CTXH taïi Hoïc Vieän Chaâu AÙ - Philippines, cao hoïc PTCÑ taïi Ñaïi hoïc Quoác gia Philippines, cao hoïc Phuï nöõ vaø phaùt trieån taïi Haø Lan, Cao hoïc Khoa hoïc xaõ hoäi veà söùc khoûe taïi Ñaïi hoïc Mahidol Thaùi Lan. Töø naêm 1992 ñeán nay ñaõ goùp phaàn xaây döïng moät löïc löôïng nguoàn goàm 20 ngöôøi coù trình ñoä thaïc só ñaõ vaø ñang laøm vieäc taïi nhieàu ñôn vò taïi TP. HCM, giôùi thieäu hôn 15 ngöôøi laøm vieäc taïi caùc cô sôû ñi boài döôõng nghieäp vuï töø 1 - 3 thaùng. Theâm vaøo ñoù, laø giuùp taùi ñaøo taïo cho 15 Nhaân vieân XH ñaõ toát nghieäp CTXH tröôùc 1975.

• Ñeå duy trì moái quan heä tröïc tieáp maët giöõa caùc NVXH, Phoøng coøn tham gia vôùi Hoäi Taâm Lyù - giaùo duïc hoïc toå chöùc caùc buoåi chia seû thoâng tin veà caùc cuoäc hoäi thaûo quoác teá, hoäi thaûo chuyeân ñeà do caùc Hoäi vieân Hoäi Taâm lyù ñi tham döï veà noùi chuyeän. Vaø phaùt haønh Baûn Tin CTXH haøng thaùng noäi boä nhöõng ngöôøi laøm CTXH vôùi soá löôïng aán baûn trung bình 200 soá/thaùng.

• Ñaëc bieät, trong 3 naêm qua Phoøng ñaõ toå chöùc hoïp maët NVXH haøng naêm nhaân ngaøy CTXH quoác teá 12/11 ñeå taïo ñieàu kieän NVXH gaëp gôõ, chia seû nhöõng khoù khaên cuõng nhö nhöõng coá gaéng thaønh coâng trong thöïc tieãn coâng taùc, traân troïng nhöõng coá gaéng öùng duïng saùng kieán ñòa phöông, vaø nhaéc nhôû nhau thöïc hieän ñaïo ñöùc ngheà nghieäp. Trong nhöõng ngaøy hoïp maët ñoù, chuùng toâi nuoâi döôõng nieàm hy voïng raèng moät ngaønh CTXH, moät Hoäi ñoaøn chuyeân nghieäp CTXH seõ ñöôïc chính thöùc ra ñôøi trong moät ngaøy gaàn ñaây.

94

Toùm laïi, vôùi muïc ñích xuùc tieán cho vieäc hình thaønh moät ngaønh CTXH taïi Vieät Nam Phoøng NC. CTXH töï ñoùng vai troø ngöôøi taùc vieân ñi thaâm nhaäp caùc döï aùn phaùt trieån ñeå ñöa CTXH vaø PTCÑ vaøo thöïc tieãn phaùt trieån cuûa chính ñaát nöôùc mình trong suoát 10 naêm qua. Beân caïnh ñoù, laø nhöõng noã löïc ñeå thai ngheùn moät nguoàn nhaân löïc noøng coát cho ngaønh CTXH.

III. BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM

Xuaát phaùt töø thöïc tieãn naâng cao chaát löôïng chuyeân moân vaø duy trì moái lieân keát vôùi NVXH trong caùc döï aùn ñaõ hoã trôï, chuùng toâi ñaõ ruùt ra nhöõng baøi hoïc nhö sau:

1. Trieát lyù, giaù trò vaø nguyeân taéc ñaïo ñöùùc cuûa ngaønh CTXH raát gaàn guõi vôùi nhöõng giaù trò nhaân baûn truyeàn thoáng cuûa xaõ hoäi VN, vôùi chuû nghóa nhaân ñaïo cuûa baùc Hoà cuõng nhö vôùi chính saùch, chuû tröông cuûa Nhaø nöôùc ta. Vì vaäy, nhöõng buoåi huaán luyeän tuy ngaén haïn nhöng cuõng ñaõ giuùp ñòa phöông ñieàu chænh daàn caùch suy nghó, caùch laøm aùp ñaët töø treân xuoáng. Caùc caùn boä döï aùn caûm nghieäm saâu sa hôn nguyeân taéc töï quyeát vaø tham gia cuûa ngöôøi daân / ñoái töôïng.

2. Caùc phöông phaùp CTXH: laøm vieäc vôùi caù nhaân, vôùi treû, vôùi nhoùm, vôùi coäng ñoàng thaät söï ñaõ ñöôïc hoan ngheânh vaø öùng duïng trong ña soá caùc cô sôû xaõ hoäi vaø chöông trình chaêm soùc giaùo duïc treû, noåi baät nhaát laø caùc Nhaø môû, Maùi AÁm, Chöông trình choáng laïm duïng tình duïc treû em cuûa Hoäi Baûo trôï Treû Em vaø Trung taâm coâng taùc xaõ hoäi thanh nieân, Chöông trình Thaûo Ñaøn, Trung taâm giaùo duïc daïy ngheà vaø cai nghieän ma tuùy Nhò Xuaân, Chöông trình treû Khuyeát Taät vaø truyeàn thoâng giaùo duïc HIV. ÖÙng duïng caùc phöông phaùp naøy ñaõ giuùp thay ñoåi chaát löôïng dòch vuï cuûa caùc cô sôû XH. Hoï coù nhu caàu ñaøo taïo chính quy CTXH cho nhaân vieân noøng coát cuûa cô sôû.

3. Coâng taùc ñaøo taïo cô baûn CTXH ngaén haïn ñöôïc nhaân ra trong caùc Hoäi Ñoaøn: Khoâng chæ Hoäi Thanh Nieân, UÛy Ban Chaêm soùc vaø Baûo Veä Treû Em ôû taïi TP. HCM töï toå chöùc huaán luyeän CTXH cho nhaân vieân ôû cô sôû, maø nhöõng naêm gaàn ñaây keå caû Cuïc phoøng choáng Teä naïn xaõ Hoäi, Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû VN, Hoäi Khuyeán Hoïc cuõng coù nhöõng khoùa huaán luyeän CTXH cho caùn boä ñang coâng taùc ôû caùc tænh thaønh. Tuy nhieân, löïc löôïng huaán luyeän vieân coøn quaù ít oûi veà soá löôïng vaø chaát löôïng khoâng ñaùp öùùng ñöôïc heát nhöõng yeâu caàu taäp huaán naøy. Theâm vaøo ñoù, kinh phí huaán luyeän cuûa caùc döï aùn coù giôùi haïn. Vì vaäy, thoâng thöôøng caùc döï aùn trong voøng 2-3 naêm chæ coù theå toå chöùc ñöôïc 1 hoaëc 2 laàn huaán luyeän vaø khoâng coù hoaït ñoäng theo doõi tieáp theo.

4. NVXH ñaõ toát nghieäp vaø ñang coâng taùc coù nhu caàu raát lôùn veà giao löu hoïp maët, chia seû chuyeân moân, tieáp nhaän thoâng tin môùi, vaø chia seû vôùi nhau veà vieäc thöïc hieän ñaïo ñöùc chuyeân nghieäp. Phaàn lôùn hoï mong muoán ngaønh CTXH vaø chöùc danh NVXH ñöôïc nhaø nöôùc coâng nhaäân nhö caùc ngaønh ngheà khaùc. Hoï raát taän tuïy vôùi coâng vieäc nhöng luoân coù maëc caûm "chöa ñöôïc nhìn thaáy hoaëc coâng nhaän chính thöùc". Hoï mong ñöôïc taäp hôïp theo toå chöùc ngaønh ngheà coù quy ñieàu ñaïo ñöùc rieâng, ñoù laø ngaønh CTXH.

5. Söï uûng hoä cho vieäc xaây döïng, ñaøo taïo vaø öùng duïng CTXH trong caùc döï aùn phaùt trieån cuûa caùc toå chöùc Phi Chính phuû nhö Quyõ Nhi ñoàng Thuïy Ñieån, Quyõ Nhi Ñoàng Anh, Quyõ Nhi Ñoàng Ñan Maïch, Unicef laø söï hoã trôï quyù baùu vaø raát quan troïng ñoái vôùi vieäc xaây döïng

95

ngaønh CTXH taïi VN. Chính chaát löôïng cuûa caùc chöông trình do caùc Toå chöùc naøy hoã trôï ñaõ minh chöùng cuï theå raèng CTXH ñaõ thöïc söï toàn taïi vaø hieäu quaû trong boái caûnh phaùt trieån cuûa Vieät Nam.

Toùm laïi, maûnh ñaát ñaõ ñöôïc choïn, nguoàn nhaân löïc coù saün, nhu caàu ñaøo taïo vaø phaùt trieån ñang ñoøi hoûi, coäng vôùi söï uûng hoä cuûa caùc ban ngaønh lieân quan ñaõ coù. Ngaønh CTXH ñang chôø moät moâi tröôøng phaùp lyù thuaän lôïi ñeå hình thaønh vaø phaùt huy nhöõng ñoùng goùp cuûa ngaønh cho söï an sinh xaõ hoäi, coâng baèng xaõ hoäi vaø phaùt trieån quoác gia.

ÖÙNG DUÏNG COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI CHUYEÂN NGHIEÄP VAØO CAÙC CHÖÔNG TRÌNH BAÛO VEÄ CHAÊM SOÙC TREÛ EM COÙ HOAØN CAÛNH

ÑAËC BIEÄT KHOÙ KHAÊN CUÛA HOÄI BAÛO TRÔÏ TREÛ EM TP. HCM

Nguyeãn Thò Chaâu

Hoäi Baûo Trôï Treû Em TP.Hoà Chí Minh

I. TÌNH HÌNH CHUNG / BOÁI CAÛNH

Böôùc vaøo theá kyû 21, nhöõng vaán ñeà xaõ hoäi cuõng nhö caù nhaân nhö oâ nhieãm sinh thaùi, AIDS, baïo löïc baêng nhoùm vaø gia ñình, phaân bieät giôùi, vi phaïm nhaân quyeàn vaãn tieáp tuïc ñe doïa nhaân loaïi. Treû em noùi chung vaø treû em coù hoaøn caûnh ñaëc bieät khoù khaên noùi rieâng, laø nhöõng naïn nhaân phaûi gaùnh chòu moïi heä luïy vaø thieät thoøi theâ thaûm nhaát. Ñeå ñoái phoù haàu heát taïi caùc quoác gia treân theá giôùi ñeàu coù nhöõng chính saùch chuû tröông, chöông trình haønh ñoäng ña daïng vaø phong phuù nhaèm baûo veä chaêm soùc "nhöõng ngöôøi coâng daân ñaëc bieät" naøy.

Baûo veä, chaêm soùc treû em hay an sinh nhi ñoàng vaø coâng taùc baûo veä, chaêm soùc treû em hay dòch vuï an sinh nhi ñoàng ñeàu laø nhöõng laõnh vöïc coâng taùc xaõ hoäi thöïc haønh. Trong khi baûo veä chaêm soùc treû em (an sinh nhi ñoàng), vôùi yù nghóa roäng lôùn, phaûi giaûi quyeát phuùc lôïi chung cho taát caû treû em vaø thöïc thi caùc phöông saùch ñaõ ñöôïc truø hoaïch ñeå ñaåy maïnh söï phaùt trieån toát nhaát tieàm naêng xaõ hoäi - taâm sinh lyù cuûa treû em trong söï haøi hoøa vôùi nhu caàu cuûa coäng ñoàng (Kadushin, 1980 : 6) thì dòch vuï an sinh nhi ñoàng, coù nghóa heïp hôn, chính laø nhöõng dòch vuï an sinh xaõ hoäi ñöôïc chuyeân moân hoùa, chuû yeáu lieân can ñeán nhöõng nhoùm treû em ñaëc bieät vaø gia ñình cuûa chuùng; nhu caàu cuûa nhöõng treû em naøy ñaõ khoâng ñöôïc ñaùp öùng trong phaïm vi gia ñình vaø hay qua nhöõng theå cheá xaõ hoäi khaùc (Council on Social Work Education, 1959 : 5).

Hoäi Baûo trôï Treû em TP. Hoà Chí Minh laø moät toå chöùc xaõ hoäi ngoaøi khu vöïc nhaø nöôùc (Quyeát ñònh soá 177/QÑ -UB) ñöôïc thaønh laäp ñaàu tieân taïi Thaønh Phoá Hoà Chí Minh vaøo naêm 1988 - vaøo

96

thôøi ñieåm Vieät Nam ñang ñaåy maïnh chính saùch "Ñoåi môùi" neàn kinh teá taäp trung sang thò tröôøng. Töø moät saùng kieán nhaèm vaän ñoäng söï tham gia cuûa toaøn xaõ hoäi vaøo coâng taùc baûo veä chaêm soùc treû em thaønh phoá, Hoäi Baûo trôï Treû em TP. Hoà Chí Minh ñaõ traûi qua quaù trình 12 naêm kieân trì phaán ñaáu: vöøa vöôït khoù ñeå toàn taïi vöøa noã löïc ñeå phaùt trieån nhaûy voït haàu hoäi nhaäp vôùi an sinh nhi ñoàng theá giôùi. Hieän nay, Hoäi vaãn tieáp tuïc thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi chuyeân nghieäp trong taát caû caùc chöông trình, döï aùn baûo veä chaêm soùc treû em khi laøm vieäc vôùi caùc nhoùm treû em trai ñöôøng phoá, treû em gaùi bò laïm duïng tình duïc, vaø caùc nhoùm treû coù nguy cô treân coäng ñoàng vaø tröôøng hoïc trong moái lieân keát chaët cheõ vôùi caùc toå chöùc nhaø nöôùc, phi chính phuû nöôùc ngoaøi cuøng bieän hoä quyeàn lôïi cuûa treû em.

MUÏC TIEÂU BAØI THAM LUAÄN

1/ Ñeå chia seû kinh nghieäm "CTXH chuyeân nghieäp an sinh nhi ñoàng" vaø tieáp nhaän phaûn hoài cuûa hoäi thaûo.

2/ Ñeå khaúng ñònh höôùng ñi cuûa toå chöùc vôùi taàm nhìn, söù maïng, chieán löôïc, chöông trình haønh ñoäng baûo veä chaêm soùc treû em coù hoaøn caûnh ñaëc bieät khoù khaên phuø hôïp vôùi vaên hoùa daân toäc vaø hoäi nhaäp vôùi theá giôùi phaùt trieån.

II. HOÄI BAÛO TRÔÏ TREÛ EM TP. HOÀ CHÍ MINH VAØ TIEÁN TRÌNH PHAÙT TRIEÅN

TOÅ CHÖÙC

Hoäi Baûo Trôï Treû Em TP. Hoà Chí Minh laø toå chöùc xaõ hoäi töï nguyeän goàm caùc caù nhaân vaø caùc toå chöùc coù khaû naêng, nhieät tình, quan taâm ñeán söï nghieäp giaùo duïc, baûo veä vaø chaêm soùc treû em.

Muïc ñích cuûa Hoäi laø goùp phaàn cuøng vôùi Nhaø Nöôùc vaø coäng ñoàng xaõ hoäi baûo veä, chaêm soùc, giaùo duïc, phaùt trieån treû em, ñaëc bieät treû em coù hoaøn caûnh khoù khaên, moà coâi, khuyeát taät, treû coù nguy cô bò laïm duïng tình duïc, nguy cô vi phaïm Phaùp Luaät.

Hoäi hoaït ñoäng theo luaät phaùp Nhaø nöôùc Coäng Hoøa Xaõ Hoäi Chuû Nghóa Vieät Nam vaø caùc quy ñònh cuûa UÛy ban nhaân daân thaønh phoá; chòu söï quaûn lyù Nhaø nöôùc cuûa UÛy Ban Baûo Veä vaø Chaêm Soùc Treû Em Thaønh Phoá vaø caùc cô quan chöùc naêng thuoäc lónh vöïc coù lieân quan.

Hoäi Baûo Trôï Treû Em TP. Hoà Chí Minh coù nhieäm vuï:

1. Vaän ñoäng vaø taäp hôïp söï giuùp ñôõ, ñoùng goùp veà vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa caùc caù nhaân, caùc toå chöùc kinh teá – xaõ hoäi, töø thieän vaø nhaân ñaïo trong vaø ngoaøi nöôùc ñeå:

- Goùp phaàn vôùi Nhaø Nöôùc baûo veä, chaêm soùc vaø giaùo duïc treû em TP. Hoà Chí Minh, nhaát laø ñoái vôùi treû em coù hoaøn caûnh ñaëc bieät khoù khaên : moà coâi, khuyeát taät, treû ñöôøng phoá, lao ñoäng sôùm, bò laïm duïng tình duïc, naïn nhaân caùc teä naïn xaõ hoäi coù nguy cô phaïm phaùp…

- Phoái hôïp, trao ñoåi kinh nghieäm veà toå chöùc, kyõ naêng giaùo duïc, baûo veä, chaêm soùc treû, phöông phaùp hoaït ñoäng cuûa Hoäi trong coäng ñoàng xaõ hoäi thaønh phoá.

97

2. Ñaåy maïnh coâng taùc truyeàn thoâng bieän hoä, tö vaán, ñeå vaän ñoäng thöïc hieän Quyeàn Treû Em.

3. Phoái hôïp cuøng caùc cô quan Nhaø Nöôùc, caùc toå chöùc kinh teá, xaõ hoäi khaùc, tích cöïc phaán ñaáu thöïc hieän Luaät baûo veä, chaêm soùc, giaùo duïc treû em Vieät Nam vaø Coâng Öôùc Quoác Teá veà Quyeàn Treû Em cuûa Lieân Hieäp Quoác thoâng qua caùc chöông trình xaõ hoäi treân ñòa baøn daân cö.

4. Hoäi môû roäng quan heä hôïp taùc quoác teá vôùi caùc toå chöùc xaõ hoäi, nhaân ñaïo, töø thieän trong khu vöïc vaø theá giôùi tranh thuû söï uûng hoä taøi trôï vaät chaát tinh thaàn, trao ñoåi kinh nghieäm hoaït ñoäng theo ñuùng quy ñònh cuûa nhaø nöôùc.

CHÖÔNG TRÌNH - DÖÏ AÙN

Ñöôïc thöïc hieän qua 3 hình thöùc :

a) Caùc dòch vuï hoã trôï cho treû: laø caùc döï aùn chaêm soùc treû em taïi coäng ñoàng - Döï aùn tham vaán, coá vaán cho treû ñöôøng phoá - Döï aùn taêng cöôøng quyeàn treû em nhaèm taêng nhaän thöùc ñeå caûi tieán thaùi ñoä, chaêm soùc treû em - Döï aùn ngaên ngöøa treû bò laïm duïng tình duïc ...

b) Caùc dòch vuï boå sung cho treû: nhö caùc döï aùn tieát kieäm tín duïng giuùp treû khoâng boû hoïc.

c) Caùc dòch vuï thay theá nhö : Maùi aám Hoa hoàng nhoû - Maùi aám Tre Xanh nhaèm taïo moâi tröôøng soáng an toaøn giuùp nhöõng treû em ñaëc bieät khoù khaên (bò laïm duïng tình duïc - treû ñöôøng phoá) ñöôïc phuïc hoài tröôùc khi hoøa nhaäp vaøo gia ñình, coäng ñoàng, xaõ hoäi.

Coâng taùc bieän hoä quyeàn lôïi cuûa treû em nhaèm thöïc haønh CTXH chuyeân nghieäp trong laõnh vöïc baûo veä, chaêm soùc treû em. III. NHÖÕNG BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM

1. Xaùc tín nieàm tin cuûa thaønh vieân, ñoäi nguõ caùn boä - nhaân vieân, löïc löôïng coäng taùc vieân - tình nguyeän vieân vaø cuûa chính treû.

- Veà phaåm giaù, tieàm naêng cuûa treû

- Veà CTXH chuyeân nghieäp, moät ngheà nghieäp vôùi nguyeân taéc ñaïo ñöùc; kieán thöùc; kyõ naêng chuyeân nghieäp ñaõ, ñang vaø seõ coù khaû naêng ñaùp öùng yeâu caàu cuûa dòch vuï an sinh nhi ñoàng.

- Trieát lyù thôøi ñaïi "naâng cao naêng löïc" - "ñaåy maïnh tham gia" ñeå treû coù cô hoäi laøm chuû cuoäc ñôøi cuûa chuùng.

2. Naâng nhaän thöùc cuûa thaønh vieân, ñoäi nguõ caùn boä - nhaân vieân, löïc löôïng coäng taùc vieân - tình nguyeän vieân vaø cuûa chính treû.

- Nhöõng aùp löïc cuûa moâi tröôøng ñoái vôùi treû chæ vì thaân phaän beù nhoû, söùc yeáu, theá coâ khieán cho tieàm naêng bò caûn trôû vaø phaåm giaù bò baøo moøn.

98

3. Chuû tröông trieät ñeå "Huaán luyeän; huaán luyeän laïi" thaønh vieân, ñoäi nguõ caùn boä - nhaân vieân, löïc löôïng coäng taùc vieân - tình nguyeän vieân vaø cuûa chính treû.

- Huaán luyeän ñeå phaùt trieån con ngöôøi toaøn dieän.

- Huaán luyeän ñeå naâng cao naêng löïc.

- Huaán luyeän ñeå phaùt trieån coäng ñoàng xaõ hoäi.

ÑEÀ NGHÒ

1. Baûo veä chaêm soùc treû em noùi chung vaø treû em coù hoaøn caûnh ñaëc bieät khoù khaên noùi rieâng caàn phaûi thöïc hieän theo "nhöõng tieán trình giuùp ñôõ chuyeân nghieäp" thay vì chæ döøng laïi ôû phong traøo cöùu trôï, ban phaùt. CTXH chuyeân nghieäp vôùi nhöõng nguyeân taéc ñaïo ñöùc, kieán thöùc, kyõ naêng coù khaû naêng thöïc hieän moät caùch ñaày ñuû nhöõng tieán trình giuùp ñôõ naøy.

2. Thieát cheá hoùa ngheà nghieäp CTXH vaø giaùo duïc chính quy CTXH laø caàn thieát.

3. Nhaø nöôùc caàn tieáp tuïc quan taâm ban haønh luaät, chính saùch cuõng nhö ñaåy maïnh hôn vieäc thöïc thi ñeå quyeàn lôïi cuûa treû khoâng bò vi phaïm (theá vì khai sanh, hoïc chính quy cho treû taïm truù, hoïc phí, vieän phí ...) ñaëc bieät laø môû roäng theâm nhöõng ñieàu khoaûn luaät coù lieân quan ñeán quyeàn tham gia cuûa treû em vaøo coâng cuoäc chung cuûa xaõ hoäi.

4. Caûi thieän heä thoáng toå chöùc an sinh nhi ñoàng Vieät Nam, trong ñoù môû roäng vieäc coâng nhaän, cho pheùp thaønh laäp nhöõng cô sôû, toå chöùc baûo veä chaêm soùc treû em ngoaøi khu vöïc nhaø nöôùc.

Xin chaân thaønh caùm ôn caùc baïn ñaõ theo doõi tham luaän cuûa chuùng toâi.

99

BAÙO CAÙO KEÁT QUAÛ HOÄI THAÛO QUOÁC TEÁ VEÀ ÑAØO TAÏO, NGHIEÂN CÖÙU VAØ THÖÏC HAØNH CTXH ÔÛ VIEÄT NAM

HIEÄN TRAÏNG VAØ VIEÃN CAÛNH (TP. HCM 18-20/12/2000)

------------------ Saùng ngaøy18/12/2000, taïi Ñaïi hoïc Môû - Baùn Coâng TP. Hoà Chí Minh soá 97 Voõ Vaên Taàn, Quaän 3, TP. Hoà Chí Minh ñaõ khai maïc Hoäi thaûo quoác teá veà ñaøo taïo, nghieân cöùu vaø thöïc haønh CTXH taïi Vieät Nam: Hieän traïng vaø Vieãn caûnh do Ñaïi Hoïc Môû vaø Toå chöùc cöùu trôï treû em Thuïy Ñieån (Radda Barnen) toå chöùc. - Ñeán tham döï coù 23 ñaïi bieåu nöôùc ngoaøi, - Veà phía Vieät Nam coù söï hieän dieän cuûa:

OÂng Ñoã Vaên Chöøng, Vuï tröôûng Vuï Ñaïi hoïc, Boä Giaùo duïc - Ñaøo taïo Baø Phaïm Phöông Thaûo, Phoù Chuû Tòch UBND TP. HCM OÂng Nguyeãn Xuaân Ñaäu, Vuï Quan heä quoác teá, Boä Giaùo duïc - Ñaøo taïo, vaø gaàn moät

traêm ñaïi bieåu ñaïi dieän caùc cô quan, ñoaøn theå, caùc toå chöùc xaõ hoäi. Thaïc só Nguyeãn Ngoïc Laâm, tröôûng boä moân CTXH Khoa Phuï Nöõ Hoïc thoâng qua chöông trình hoäi thaûo, giôùi thieäu ñaïi bieåu… Chöông trình hoäi thaûo ñöôïc tieán haønh töø ngaøy 18 ñeán 20/12/2000 vôùi caùc noäi dung sau: - Phaùt bieåu khai maïc hoäi thaûo cuûa OÂng Leâ Theá Doõng, Hieäu Tröôûng Ñaïi Hoïc Môû–Baùn Coâng.

- Phaùt bieåu chaøo möøng hoäi thaûo cuûa Baø Phaïm Phöông Thaûo, Phoù chuû tòch UBND TP. HCM Sau phaàn phaùt bieåu cuûa laõnh ñaïo laø phaàn tham luaän.

Chuû toïa ñoaøn goàm 6 ñaïi bieåu:

1. OÂng Leâ Theá Doõng, Hieäu tröôûng Ñaïi hoïc Môû - Baùn Coâng TP. HCM

2. Baø Phaïm Phöông Thaûo, Phoù chuû tòch UBND TP. HCM

100

3. OÂng Ñoã Vaên Chöøng, Vuï tröôûng Vuï Ñaïi hoïc, Boä Giaùo duïc - Ñaøo taïo

4. Baø Thaùi Thò Ngoïc Dö, Tröôûng Khoa Phuï Nöõ Hoïc

5. Baø Britta Ostrom, Toå chöùc cöùu trôï treû em Thuïy Ñieån

6. Baø Nguyeãn Thò Oanh, Phoù chuû tòch Hoäi Taâm Lyù Giaùo Duïc TP. HCM

- Tham luaän 1: “Phöông höôùng ñaøo taïo Coâng Taùc Xaõ hoäi cuûa Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo” do

OÂng Ñoã Vaên Chöøng, Vuï tröôûng Vuï Ñaïi hoïc, Boä Giaùo duïc – Ñaøo taïo trình baøy.

- Tham luaâïn 2: “Ñaøo taïo vaø nghieân cöùu Coâng taùc xaõ hoäi taïi Khoa Phuï Nöõ Hoïc - Ñaïi Hoïc Môû – Baùn coâng TP. HCM” do Tieán só Thaùi Thò Ngoïc Dö , Tröôûng Khoa Phuï Nöõ Hoïc, Ñaïi hoïc Môû- Baùn Coâng TP. Hoà Chí Minh trình baøy.

- Tham luaän 3: “Söï ñoùng goùp cuûa caùc toå chöùc phi chính phuû quoác teá vaøo söï phaùt trieån cuûa ngaønh coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam”, do Baø Britta Ostrom trình baøy.

- Tham luaän 4: “Quaù trình lòch söû vaø ñaëc ñieåm cuûa ngaønh CTXH taïi Vieät Nam”, do Thaïc só Nguyeãn Thò Oanh, Phoù chuû tòch Hoäi Taâm Lyù Giaùo Duïc – TP. HCM trình baøy.

CHIEÀU 18/12/2000

Tieáp tuïc phaàn tham luaän.

Chuû toïa ñoaøn goàm:

1) GS.TS. Robert Doyle, Ñaïi hoïc Charles Sturt, UÙc

2) TS. Sven Hessle, Giaùo sö CTXH taïi Ñaïi hoïc Stockholm, Thuïy Ñieån

3) Thaïc só Nguyeãn Xuaân Nghóa, Phoù tröôûng Khoa Phuï Nöõ Hoïc, Ñaïi hoïc Môû- Baùn coâng

4) Baø Catherine Bricoe, Khoa CTXH vaø Taâm lyù, Ñaïi hoïc Quoác gia Singgapore

Thaïc só Nguyeãn Xuaân Nghóa ñieàu khieån hoäi thaûo phaùt bieåu: Chieàu nay caùc ñaïi bieåu seõ ñöôïc nghe nhöõng suy tö, nhöõng chia seû cuûa moät soá ngöôøi laøm CTXH ñeán töø phöông Taây vaø ñaây laø ñieàu mong ñôïi cuûa nhöõng ngöôøi laøm CTXH ôû Vieät Nam. Theo suy nghó cuûa chuùng toâi truyeàn thoáng cöùu giuùp ngöôøi gaëp khoù khaên cuõng nhö truyeàn thoáng coäng ñoàng laø ñieàu toàn taïi ôû nhieàu nöôùc coâng nghieäp, caùc xaõ hoäi noâng nghieäp nhöng laøm theá naøo bieán tinh thaàn cöùu ngöôøi cuõng nhö tinh thaàn coäng ñoàng trôû thaønh moät khoa hoïc thì caùc nöôùc phöông Taây ñi ñaàu trong lónh vöïc naøy, ñaây laø ñieàu maø chuùng ta caàn hoïc hoûi nhöõng kinh nghieäm ñoù ñeå xaây döïng moät neàn CTXH

101

mang tính hieän ñaïi. Vaø ñeå môû ñaàu cho phaàn chia seû chuùng toâi xin giôùi thieäu Giaùo sö Robert Doyle, Ñaïi hoïc Charles Sturt, UÙc seõ baùo caùo ñeà taøi CTXH: moät ngaønh chuyeân moân nhieàu thöû thaùch.

- Tham luaän 5: “Coâng taùc xaõ hoäi moät ngheà chuyeân moân nhieàu thöû thaùch” do TS. Robert Doyle trình baøy.

Th S. Nguyeãn Xuaân Nghóa giôùi thieäu : Chuùng toâi xin giôùi thieäu moät ngöôøi coù coâng lao ñoùng goùp trong vieäc ñaøo taïo CTXH ôû VN tröôùc ñaây ñaõ tham gia vôùi LHQ trong chöông trình ñaøo taïo CTXH ñoù laø Baø Catherine Bricoe Khoa Coâng taùc xaõ hoäi vaø Taâm lyù, Ñaïi hoïc Quoác Gia Singapore.

- Tham luaän 6: “Giaùo duïc CTXH vaø caùc vaán ñeà ñaøo taïo taïi Singapore vaø Anh Quoác”, do Baø Catherine Bricoe trình baøy.

Thaïc só Nguyeãn Xuaân Nghóa phaùt bieåu: Baùo caùo cuûa Baø Catherine Bricoe cho chuùng ta thaáy tính heä thoáng vaø tính chuyeân nghieäp cao trong vieäc ñaøo taïo CTXH taïi Singapore vaø Anh Quoác. Baùo caùo cuõng cho chuùng ta thaáy söï caân baèng giöõa lyù thuyeát vaø thöïc haønh ñoàng thôøi cuõng cho thaáy xu höôùng ngaøy nay laø nhaán maïnh vai troø kieåm huaán trong hoïc thöïc haønh, hoï laø nhöõng ngöôøi coù naêng löïc trong vieäc ñaøo taïo nhaân vieân CTXH. Vaø moät ñieåm nhoû maø chuùng ta cuõng neân quan taâm ñoù laø vieäc ñaøo taïo döôùi nhieàu goùc ñoä khaùc nhau cuõng nhö vieäc tuyeån sinh ña daïng cuûa ngaønh CTXH ôû Singapore.

Sau ñaây chuùng toâi xin giôùi thieäu Giaùo söï Hessle, giaûng daïy CTXH taïi ñaïi hoïc Stockholm, Thuïy Ñieån, Giaùo sö Sven Hessle chuû bieân taïp chí An sinh xaõ hoäi, Giaùo sö seõ baùo caùo vôùi chuùng ta ñeà taøi “Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa söï phaùt trieån ngaønh CTXH taïi AÂu Chaâu”.

- Tham luaän 7: “Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa söï phaùt trieån ngaønh coâng taùc xaõ hoäi taïi AÂu Chaâu”, do TS. Sven Hessle trình baøy.

“… Tröôøng ñaïi hoïc Stockholm, nôi chuùng toâi coâng taùc coù hai ñaëc ñieåm noåi baät maø chuùng toâi muoán chia seû vôùi caùc anh chò em ñoù laø: tröôøng laø nôi ñaøo taïo ngaønh CTXH laâu ñôøi nhaát ôû Chaâu AÂu vaø ñaëc tính thöù hai laø ñaëc tính quoác teá trong coâng vieäc giaûng daïy cuûa tröôøng naøy. Chuùng toâi khôûi ñieåm hoaït ñoäng vaøo naêm 1921 ñoù laø khoaûng 2 thaäp kyû sau khi tröôøng ñaøo taïo CTXH ra ñôøi ñaàu tieân ôû Chaâu AÂu, vaø moät trong nhöõng söù maïng quan troïng maø chuùng toâi ñaõ laøm ñöôïc ñoù laø trong coâng taùc giaûng daïy vaø nghieân cöùu cuûa mình cuõng ñaõ giuùp ñöôïc caùc ñaát nöôùc trong quaù trình taùi thieát sau thôøi kyø chieán tranh cuõng nhö laø giuùp ñôõ moät soá caùc tröôøng ñaïi hoïc khaùc hoaøn thaønh caùc giaùo trình giaûng daïy. Ñieån hình moät vaøi thí duï chuùng toâi ñaõ giuùp ñaát nöôùc Bosnia ôû vuøng baùn ñaûo Pankan, nôi maø xaõ hoäi daân söï ñaõ gaëp raát nhieàu khoù khaên cuõng nhö ñaõ suïp ñoå sau moät thôøi gian noäi chieán keùo daøi vaø chuùng toâi cuõng ñaõ giuùp ñôõ moät soá ñaát nöôùc trong quaù trình chuyeån ñoåi nhö nhöõng ñaát nöôùc thuoäc Lieân Xoâ cuõ.

Trong phaàn trình baøy, toâi seõ neâu nhöõng ñaëc ñieåm cuûa söï phaùt trieån ngaønh CTXH taïi AÂu Chaâu. Chuùng toâi xin quyù vò löôït qua 3 trang ñaàu trong baøi tham luaän cuûa toâi. Toâi chæ muoán noùi moät vaøi

102

ñieåm chính, ñoù laø neáu chuùng ta ñi tìm kieám moät ñònh nghóa cuõng nhö caùc ñònh nghóa cuûa ngaønh CTXH ta seõ thaáy coù raát nhieàu ñònh nghóa, ñôn cöû seõ coù 25 ñònh nghóa veà CTXH. Ñoàng thôøi neáu chuùng ta ñi tìm kieám caùc nguoàn goác cuûa khaùi nieäm veà CTXH thì chuùng ta seõ soi roïi laïi lòch söû, vaø khi soi laïi lòch söû, chuùng ta thaáy coù nhieàu ñieåm xuaát phaùt vaø khi coù nhieàu ñieåm xuaát phaùt khaùc nhau nhö vaäy cho chuùng ta coù nhöõng caùi nhìn raát khaùc nhau veà söï tieán trieån cuõng nhö vieäc naûy sinh cuûa ngaønh CTXH. Nhö vaäy khi taäp trung tìm hieåu quaù trình phaùt trieån cuûa ngaønh CTXH ôû Chaâu AÂu, chuùng ta cuõng phaûi coâng nhaän raèng chuùng ta khoâng theå khoâng löu yù ñeán söï phaùt trieån cuûa ngaønh CTXH ôû caùc nôi khaùc treân theá giôùi.

Coù theå ñaët caâu hoûi : “Coù moät moâ hình CTXH cuï theå naøo ñoù khoâng? Caâu traû lôøi cuûa toâi laø “khoâng” vì coù raát nhieàu moâ hình khaùc nhau.

Tröôùc heát xin löôïc qua vaøi neùt veà Chaâu AÂu – Chaâu AÂu laø moät chaâu luïc goàm toång hôïp cuûa nhieàu ñaát nöôùc khaùc nhau vôùi nhöõng ñaëc ñieåm veà vaên hoùa xaõ hoäi cuõng khaùc nhau. Moät soá ñaát nöôùc ôû Chaâu AÂu ñang trong quaù trình tìm kieám moät söï thoáng nhaát, tìm kieám caùi chung naøo ñoù trong Chaâu luïc cuûa hoï, moät soá ñaát nöôùc ñaõ xin gia nhaäp vaøo Coäng ñoàng Chaâu AÂu, Lieân minh Chaâu AÂu, vaø ñaõ trôû thaønh moät thaønh vieân Chaâu AÂu, ngöôïc laïi cuõng coù moät soá ñaát nöôùc ôû Chaâu AÂu cuõng ñaõ tuyeân boá maïnh meõ raèng “chuùng toâi khoâng muoán thuoäc veà coäng ñoàng Chaâu AÂu”. Hieän baây giôø coù hai luoàng gioù ñang troãi daäy raát maïnh meõ ôû Chaâu AÂu, moät luoàng gioù ta cuøng tìm kieám moät caùi gì ñoù chung, moät theå thoáng nhaát naøo ñoù ôû Chaâu AÂu… vaø trong luoàng gioù ñi tìm moät theå thoáng nhaát naøy chuùng ta nhaän thaáy laø hoï tieán tôùi söû duïng cuøng moät ngoân ngöõ, moät ñoàng tieàn chung vaø tieán tôùi nhu caàu chung laø trao ñoåi haøng hoùa cho nhau vaø aên cuøng moät thöùc aên. Song song coù luoàng gioù naày coøn coù luoàng gioù khaùc ñoù laø laøm sao duy trì ñöôïc baûn saéc daân toäc, nhöõng giaù trò truyeàn thoáng, neùt ñaëc tröng raát rieâng, raát ñaëc thuø cuûa ñaát nöôùc, coù ñoàng tieàn rieâng vaø nhö vaäy ñoái vôùi luoàng gioù naøy thoâng ñieäp chính ñoù laø söï ña daïng.

Moãi luoàng gioù nhö vaäy ñieàu coù thuaän lôïi rieâng cuûa noù, ví duï nhö thuaän lôïi ñi ñeán moät chuaån hoùa, ñi ñeán caùi chung ñeå deã so saùnh caùc moái lieân heä chaúng haïn nhö laø cuøng xaøi moät ñoàng tieàn chung, coù moät tieáng noùi chung hoaëc laø coù moät caùi gì ñoù maø moïi ngöôøi caûm thaáy coù theå chia seû. Cho neân neáu ñi ñeán chuaån hoùa caùc chöông trình ñaøo taïo veà CTXH ôû Chaâu AÂu thì roõ raøng phöông theá naøy cuõng coù thuaän lôïi ñeå ñi ñeán tieâu chuaån, tieâu chí chi tieát trong hoaït ñoäng ñaøo taïo. Vaø nhö vaäy ñoái vôùi vaán ñeà nhaân quyeàn cuõng deã laäp luaän trong khuoân khoå chung, khuoân khoå thoáng nhaát naøy. Tuy nhieân khi lao vaøo caùi chung, caùi theå thoáng nhaát seõ ñaùnh maát nhöõng neùt ñaëc thuø, ñaëc tröng raát rieâng vaø raát coá höõu cuûa moät soá nhoùm nhaát ñònh ví duï nhö ôû Chaâu AÂu coù raát nhieøu caùc nhoùm daân toäc thieåu soá hoï coù caùc vaán ñeà caùc nhu caàu rieâng cuõng nhö baûn chaát xaõ hoäi cuûa nhöõng vaán ñeà ñoù heát söùc ñaëc thuø cuûa nhoùm.

Vaø khi uûng hoä tröôøng phaùi ña daïng hoùa duy trì tính ña daïng veà moïi maët trong ñoù keå caû caùc nhu caàu cuõng nhö caùc ñaëc tính cuûa caùc taàng lôùp xaõ hoäi thì boãng nhieân caùc nhu caàu caùc nhoùm thieåu soá ñöôïc theå hieän leân raát roõ vaø ñaäp vaøo maét chuùng ta.

Khi coù caùi nhìn mang tính ña daïng, mang tính ñaëc thuø cuûa nhieàu nhoùm xaõ hoäi nhö vaäy seõ laøm cho ta hieåu baûn chaát moät soá vaán ñeà maø caùc nhoùm xaõ hoäi thieåu soá ñang phaûi ñöông ñaàu ví duï

103

nhö chuùng ta thaáy nhöõng coäng ñoàng ngöôøi Digan, ngöôøi Roma… laø nhöõng coäng ñoàng di daân ôû nôi khaùc ñeán hoaëc cho di daân giöõa loøng Chaâu AÂu hoaëc laø hoï di daân ñeán caùc Chaâu luïc khaùc.

Baát cöù ôû nôi naøo treân theá giôùi cuõng vaäy, neáu chuùng ta coù moät caùi nhìn ñeå tìm kieám söï ña daïng thì vôùi caùi nhìn ñoù chuùng ta coù theå tìm kieám caùc nhoùm maø caùi nhìn toång theå seõ giuùp chuùng ta bieát ñöôïc caùc vaán ñeà cuûa daân cuûa daân toäc thieåu soá, ví duï nhö ôû UÙc coù coäng ñoàng ngöôøi daân toäc thieåu soá hoaëc ôû caùc nöôùc Chaâu AÂu cuõng coù coäng ñoàng ngöôøi thöù 2, thöù 3 cuûa nhoùm daân toäc thieåu soá vaø ôû ñaát nöôùc Vieät Nam cuûa caùc anh chò cuõng vaäy. Chuùng ta thaáy baát cöù tröôøng phaùi naøo cuõng coù ñaëc ñieåm rieâng cuûa noù ví duï nhö tröôøng phaùi ñi tìm caùi toång theå ñi tìm caùi chung thì coù theå noùi ñeán vaán ñeà nhaân quyeàn mang tính toång quaùt tuy nhieân keát hôïp ñeå tìm kieám söï ña daïng thì ta seõ xeùt ñeán vaán ñeà quyeàn, söï hoäi nhaäp cuûa caùc nhoùm daân toäc thieåu soá, caùc nhu caàu, caùc vaán ñeà raát rieâng vaø coù theå ñöôïc giaûi quyeát moät caùch raát rieâng. Ñieåm khaùc nhau trong khi ñi tìm kieám söï ña daïng thì coù nhöõng vaán ñeà daãn ñeán söï xung ñoät noäi boä maø chuùng ta ñaõ töøng chöùng kieán vaø theo doõi nhö ôû Bosnia.

Toâi xin trao ñoåi löôùt qua caùc ñaëc ñieåm cuûa ngaønh CTXH.

Ñieåm ñaàu tieân CTXH gaén lieàn vôùi moät khung caûnh nhaát ñònh – CTXH phaûi phuï thuoäc vaøo khung caûnh vaên hoùa xaõ hoäi ví duï: ôû Nhaät raát khoù ñi saâu vaøo gia ñình cuûa hoï. Ví duï moät ñöùa treû bò ñaùnh ñaäp taøn nhaãn trong moät gia ñình, NVXH raát khoù thaâm nhaäp vaøo gia ñình vì tính baûo boïc cuûa gia ñình heát söùc maïnh meõ… Maëc duø luaät phaùp coù quy ñònh söï quan taâm, chaêm soùc baûo veä treû em nhöng nhaân vieân xaõ hoäi raát khoù vaøo nhaø ngöôøi ta ñeå can thieäp khi moät ñöùa treû bò ñaùnh…

Trong thôøi gian qua chuùng toâi coù dòp laøm vieäc vôùi nhieàu nhaân vieân Coâng taùc xaõ hoäi tham gia vaøo caùc lónh vöïc cöùu teá, cöùu hoä ñoàng baøo bò thieân tai dieãn ra nhieàu nôi treân theá giôùi. Chuùng toâi ñaõ coù dòp gaëp gôõ vaø laøm vieäc vôùi ñoâng ñaûo caùc nhaân vieân xaõ hoäi ôû caùc toå chöùc quoác teá ví duï nhö Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû quoác teá chuùng toâi cuõng coù dòp laøm vieäc vôùi caùc anh chò tham gia caùc chöông trình cöùu trôï cuûa UNICEF.

Ñieåm quan troïng ñaøo taïo ngaønh CTXH taïi queâ nhaø cuûa toâi laø naém baét kòp thôøi CTXH ôû caùc nôi khaùc treân theá giôùi. Chuùng toâi luoân phaûi caäp nhaät vaø thöùc thôøi vôùi nhöõng vaán ñeà toaøn caàu khaùc ñang xaûy ra beân ngoaøi vaø rieâng ñaát nöôùc chuùng toâi vaø caùc vaán ñeà ñang ñoåi thay cuûa ngaønh CTXH…” - Thaûo luaän nhoùm

Nhoùm 1: Chuùng ta phaûi laøm gì ñeåû thuùc ñaåy ngaønh CTXH taïi Vieät Nam phaùt trieån.

Nhoùm 2: Ñaøo taïo NVXH nhö theá naøo ñeå ñaùp öùng vôùi tình hình phaùt trieån xaõ hoäi hieän nay cuûa Vieät Nam.

Nhoùm 3: Neàn taûng phaùp lyù nhö theá naøo ñeå ñaûm baûo cho thöïc thi ngheà nghieäp?

104

SAÙNG 19/12/2000

Caùc nhoùm baùo caùo keát quaû thaûo luaän nhoùm.

Nhoùm 1: Chuùng ta phaûi laøm gì ñeå ngaønh CTXH taïi VN ñöôïc phaùt trieån” Nhöõng noäi dung maø nhoùm quan taâm.

1. Nhaø nöôùc VN sôùm thöøa nhaän tính chuyeân nghieäp cuûa CTXH vaø thöøa nhaän CTXH laø moät ngheà. Moät ñieåm khaùc thuoäc veà nhaän thöùc laø laøm sao cho ngöôøi daân thaáy ñöôïc vai troø vaø taàm quan troïng cuûa ngaønh CTXH trong vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån ñaát nöôùc, phaûi phaân bieät ñöôïc giöõa CTXH vôùi Coâng taùc töø thieän vaø coâng taùc cöùu hoä. Ñaây laø vaán ñeà maø ngöôøi daân vaãn coøn coù söï nhaàm laãn. Ñeå laøm ñöôïc vieäc naøy thì caùc toå chöùc ñoaøn theå, hoäi ñoaøn, caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng phaûi taùc ñoäng tích cöïc ñeå nhaø nöôùc vaø ngöôøi daân coù söï thay ñoåi veà maët nhaän thöùc.

2. Nhaø nöôùc sôùm xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån ngaønh CTXH, trong ñoù vieäc xaây döïng maõ soá ngaønh, maõ soá ngaïch cho nhöõng ngöôøi laøm CTXH nhö nhaân vieân xaõ hoäi, caùn söï xaõ hoäi, chuyeân vieân, coù thang baûng löông vaø cheá ñoä chính saùch töông öùng. Nhaø nöôùc caàn xaùc ñònh chæ tieâu bieân cheá, chæ tieâu tuyeån duïng ngöôøi laøm CTXH vaøo caùc cô quan nhaø nöôùc. Quoác hoäi caàn xaây döïng chæ tieâu ngaân saùch cho vieäc ñaàu tö phaùt trieån ñaøo taïo ngaønh CTXH vaø ñaûm baûo tính phaùp lyù cho vieäc thöïc thi ngheà CTXH.

3. Nhaø nöôùc xaây döïng chieán löôïc ñaøo taïo ngaønh CTXH, trong ñoù quy ñònh maõ soá ñaøo taïo, caàn coù chính saùch öu tieân öu ñaõi cho coâng taùc ñaøo taïo vaø nghieân cöùu ngaønh CTXH nhö Vieät Nam ñaõ töøng laøm ñoái vôùi ngaønh sö phaïm chaúng haïn. Quan taâm ñeán chaát löôïng ñaøo taïo, ñaøo taïo phaûi ñaùp öùng vôùi nhu caàu thöïc teá, nhaát laø nhu caàu cuûa cô sôû vaø ñaøo taïo phaûi gaén lieàn vôùi thöïc tieãn, traùnh lyù thuyeát vaø kinh ñieån.

4. Phaùt trieån quan ñieåm tieáp caän lieân ngaønh nhaèm phaùt huy toång löïc caùc ngaønh, caùc ñoaøn theå, hoäi ñoaøn ñeå phaùt trieån nhanh, naâng cao hieäu quaû ngaønh CTXH, khaéc phuïc tình traïng manh muùm.

5. Nhaø nöôùc caàn ñaåy maïnh quan heä quoác teá trong ñaøo taïo, nghieân cöùu vaø thöïc hieän caùc döï aùn phaùt trieån veà an sinh xaõ hoäi, veà moâi tröôøng xaõ hoäi… Thu huùt nguoàn voán vieän trôï töø caùc toå chöùc nöôùc ngoaøi vaø caùc toå chöùc quoác teá taïo cô hoäi ñeå caùc ñoäi nguõ nhaân vieân xaõ hoäi chuyeân nghieäp VN, tieáp caän trao ñoåi kinh nghieäm vôùi baïn beø quoác teá trong lónh vöïc CTXH.

6. Caàn quan taâm ñeán vaán ñeà bình ñaúng giôùi trong xaây döïng caùc chieán löôïc phaùt trieån, ñaøo taïo thöïc haønh CTXH taïi VN.

7. Xaây döïng toå chöùc “Hoäi cuûa nhöõng nöôøi laøm CTXH chuyeân nghieäp”

8. Ñeå phaùt trieån ngaønh CTXH taïi VN thì vai troø cuûa nhaân vieân xaõ hoäi, nhöõng ngöôøi laøm CTXH raát quan troïng cho neân nhöõng ngöôøi ñang laøm CTXH chuyeân nghieäp hay baùn chuyeân nghieäp, caùc toå chöùc, cô quan ñang thöïc hieän caùc döï aùn hoaëc ñaûm traùch CTXH phaûi laøm toát vai troø cuûa mình, töï khaúng ñònh vai troø cuûa mình ñoái vôùi xaõ hoäi. Tích cöïc coáng hieán khoâng

105

ngöøng naâng cao hoïc taäp ñeå phaùt trieån vaø ñoùng goùp yù kieán ñeå xaây döïng noäi dung quy ñieàu ñaïo ñöùc cuûa nhaân vieân xaõ hoäi VN phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh, vaên hoùa Vieät Nam, laøm neàn taûng ñeå xaây döïng löïc löôïng NVXH vöõng maïnh “vöøa hoàng, vöøa chuyeân”

Nguyeän voïng cuûa caùc ñaïi bieåu trong toå thaûo luaän laø muoán qua hoäi nghò naøy, nhöõng kieán nghò cuûa chuùng ta seõ ñöôïc caùc cô quan chöùc naêng vaø cô quan coù thaåm quyeàn ghi nhaän vaø hy voïng coù söï thay ñoåi ngaønh CTXH Vieät Nam phaùt trieån.

Nhoùm thaûo luaän 2: Ñaøo taïo nhaân vieân xaõ hoäi nhö theá naøo ñeå ñaùp öùng vôùi tình hình phaùt trieån xaõ hoäi hieän nay cuûa VN?

Nhöõng vaán ñeà nhoùm thaûo luaän quan taâm:

1.Vaán ñeà choïn sinh vieân vaøo hoïc ngaønh CTXH

Moät ñaïi bieåu coù kinh nghieäm trong ngaønh Y cho bieát neân coù moät traéc nghieäm cho sinh vieân tröôùc khi vaøo hoïc ngaønh CTXH ñeå bieát roõ ñoäng cô cuûa sinh vieân, vì qua thöïc teá laøm vieäc vôùi sinh vieân ngaønh Y vì thieáu tìm hieåu ñoäng cô neân quaù trình hoïc ña soá sinh vieân khoâng muoán ñi theo ngaønh Y coäng ñoàng. Töø kinh nghieäm naøy ñaïi bieåu ñeà nghò neân coù moät traéc nghieäm beân caïnh vieäc thi lyù thuyeát.

Khaùc vôùi yù kieán treân laø moät soá yù kieán cuûa ñaïi bieåu nöôùc ngoaøi. Coù nhieàu yù kieán cho raèng cho ñeán hieän nay vaãn chöa xaùc ñònh ñöôïc laøm caùch naøo ñeå traéc nghieäm sinh vieân moät caùch toát nhaát; coù yù kieán cho raèng vieäc loaïi moät sinh vieân khoâng cho hoïc ngaønh CTXH laø khoâng hôïp lyù vì moät trong nhöõng nguyeân taéc cuûa CTXH laø phaûi tin töôûng vaøo söï phaùt trieån cuûa con ngöôøi cho neân traùch nhieâïm taïo ñoäng cô cho sinh vieân laø traùch nhieäm cuûa nhaø tröôøng, laøm theá naøo trong quaù trình hoïc taäp nhaø tröôøng giuùp cho sinh vieân coù ñoäng cô ñuùng ñeå theo ngheà nghieäp cuûa mình.

Moät ñaïi bieåu Thuïy Ñieån coù yù kieán töông töï treân nhöng cuõng cho bieát theâm ôû tröôøng cuûa hoï coù aùp duïng vieäc tuyeån choïn sinh vieân raát kyõ baèng caùch vöøa thi lyù thuyeát vöøa phoûng vaán thoâng qua moät nhaân vieân xaõ hoäi chuyeân nghieäp vaø moät nhaø taâm lyù coù kinh nghieäm, nhöng vieäc naøy chæ aùp duïng ñoái vôùi caùc sinh vieân choïn laøm vieäc vôùi ngöôøi daân toäc.

Hai ñaïi bieåu VN cho raèng vieäc traéc nghieäm ñoù laø ñuùng ñaén nhöng khoâng theå thöïc hieän ñöôïc ôû VN vì nhieàu lyù do trong ñoù coù nhöõng lyù do laø nhöõng quy ñònh veà ñaøo taïo, lyù do veà kinh teá, veà ñieàu kieän cuûa nhaø tröôøng cho neân vieäc giuùp taïo ñoäng cô cho sinh vieân trong quaù trình hoïc taäp laø traùch nhieäm cuûa thaày vaø nhaø tröôøng.

2. Vaán ñeà ñaøo taïo giaûng vieân thöïc taäp

Moät soá ñaïi bieåu VN cho raèng vieäc thöïc taäp hieän nay boá trí thôøi gian quaù ngaén., sinh vieân thì cho raèng moät soá giaûng vieân thieáu kinh nghieäm trong lónh vöïc coâng taùc xaõ hoäi.

Moät soá ñaïi bieåu cho raèng neân coù moät chöông trình ñaøo taïo döôùi ñaïi hoïc baèng nhieàu caùch, nhieàu caáp, nhöhg vieäc ñaøo taïo ngaén haïn naøy phaûi ñöôïc toå chöùc chu ñaùo, phaûi coù keá hoaïch, coù muïc tieâu roõ raøng vaø phaûi ñöôïc theo doõi chaët cheõ chöù khoâng neân toå chöùc ngaén haïn moät vaøi ba thaùng

106

roài sau ñoù nhaân vieân xaõ hoäi hoaëc toå chöùc TOT nhaân ra thì vieäc laøm naøy seõ daãn ñeán moät soá taùc haïi.

3. Vaán ñeà ñaøo taïo giaûng vieân

Neân ñaøo taïo thaày tröôùc khi ñaøo taïo troø, trong tình hình hieän nay ôû VN caàn coù keá hoaïch ñaàu tö phaùt trieån ñoäi nguõ giaûng vieân coù trình ñoä thaïc só, tieán só. Vai troø cuûa ngöôøi thaày heát söùc quan troïng vaø caùch daïy cuõng heát söùc quan troïng. Caùch daïy theo loái töø chöông, raäp khuoân khoâng coøn phuø hôïp.

4. Veà chöông trình ñaøo taïo

Neân goàm nhieàu lónh vöïc chuyeân moân trong vieäc vaän duïng lyù thuyeát, aùp duïng cho sinh vieân coù söï keát hôïp giöõa beân ngoaøi vaø beân trong.

Nhoùm thaûo luaän 3: Neàn taûng phaùp lyù nhö theá naøo ñeå ñaûm baûo cho vieäc thöïc thi ngheà nghieäp?

Boán thöïc traïng phaùp lyù ôû VN :

1. Ngaønh coâng taùc xaõ hoäi ôû ñaïi hoïc chöa coù maõ soá ñaøo taïo, sinh vieân ra tröôøng chöa coù maõ soá ngheà.

2. Vì CTXH chöa ñöôïc coâng nhaän laø moät ngheà chuyeân nghieäp neân NVXH chöa coù tö caùch phaùp nhaân. NVXH thöôøng laøm vieäc döôùi chöùc vuï moät toå chöùc xaõ hoäi nhö caùn boä hoäi Phuï nöõ, caùn boä UÛy ban Baûo veä chaêm soùc treû em, Ñoaøn thanh nieân…

3. Do chöa ñöôïc coâng nhaän neân chöa coù moät cheá ñoä chính saùch xaõ hoäi nhö baûo hieåm y teá, qui cheá laøm vieäc, quyeàn lôïi veà löông boång ñaøo taïo…

4. Sau nhieàu naêm, coâng vieäc cuûa NVXH tham gia ôû nhieàu laõnh vöïc nhö treû em, ngöôøi ngheøo, phaùt trieån coäng ñoàng ngaøy moät taêng soá löôïng vaø hieäu quaû. Nhö vaäy vai troø cuûa NVXH ñaõ ñöôïc moät soá toå chöùc trong vaø ngoaøi nöôùc coâng nhaän. Tuy nhieân ñaây môùi chæ laø söï baùn coâng nhaän, nghóa laø ngöôøi ta bieát coù coâng vieäc ñoù coù ngöôøi laøm, nhöng laïi khoâng coâng nhaän ñoù laø moät ngheà.

Thoâng qua 4 thöïc traïng treân, nhoùm thaûo luaän coù 4 ñeà nghò

1. Vieäïc hình thaønh cô sôû phaùp lyù cho ngaønh CTXH phaûi xuaát phaùt töø nhöõng kinh nghieäm vaø nhu caàu cuûa ngöôøi laøm CTXH taïi Vieät Nam.

2. Döïa vaøo kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc, tieán trình thoâng qua neàn taûng phaùp lyù goàm hai böôùc chính:

+ Thöù nhaát phaûi coù maõ soá ñaøo taïo

+ Thöù hai phaûi coù maõ soá ngaønh ngheà

107

3. Ñeå ñaûm baûo cho hai tieán trình treân ñöôïc thoâng qua, caàn thieát phaûi hình thaønh xaây döïng moät cô caáu coù ñuû chöùc naêng chuyeån taûi nhöõng thoâng tin, kinh nghieäm, nhöõng thaønh quaû lieân quan ñeán ngaønh CTXH, phaûn aûnh saùt thöïc teá nhu caàu cuûa xaõ hoäi vaø cuûa ngöôøi daân ñoái vôùi vieäc thöøa nhaän CTXH laø moät ngheà chuyeân nghieäp. Baûn thaân moãi NVXH phaûi yù thöùc ñöôïc quyeàn cuûa ngöôøi daân khi laøm CTXH, coù nghóa laø phaûi thaáu hieåu, bieát söû duïng chính saùch, luaät phaùp hieän coù vaøo coâng vieäc cuûa mình.

4. NVXH phaûi ñöôïc ñaûm baûo moät soá tieâu chuaån caàn thieát nhö kieán thöùc kyõ naêng, thaùi ñoä laøm vieäc thoâng qua nhöõng khoùa taäp huaán veà CTXH ngaén ngaøy hoaëc chính qui.

Tieáp tuïc phaàn tham luaän.

Chuû toïa ñoaøn

1. Tieán só Nguyeãn Tieäp, Hieäu tröôûng tröôøng Cao Ñaúng Lao Ñoäng Xaõ Hoäi, Boä Lao ñoäng Thöông binh Xaõ hoäi.

2. Phoù Giaùo sö Nguyeãn Thò Hoäi, Phoù Chuû tòch Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû Vieät Nam

3. Baø Nguyeãn Thò Nhaät, Phoù Giaùm ñoác Trung taâm CTXH Thanh thieáu nieân

4. Baø Nguyeãn Thò Nhaãn, giaûng vieân Khoa Phuï Nöõ Hoïc

5. Thaïc só Nguyeãn Thò Oanh, Phoù chuû tòch Hoäi Taâm lyù - Giaùo duïc , TP. HCM

- Tham luaän 8: “ Thöïc haønh CTXH trong chöông trình ñaøo taïo taïi Khoa Phuï Nöõ Hoïc”, do baø Nguyeãn Thò Nhaãn, giaûng vieân Khoa Phuï Nöõ Hoïc trình baøy.

- Tham luaän 9: “Tröôøng Cao Ñaúng xaõ hoäi vôùi ñaøo taïo CTXH” do Tieán só Nguyeãn Tieäp, Hieäu tröôûng tröôøng Cao ñaúng Lao doäng Xaõ hoäi trình baøy.

“… Tröôøng CÑLÑXH laø tröôøng ñaàu ngaønh cuûa Boä LÑTBXH (vì Boä LÑTBXH chöa coù tröôøng Ñaïi hoïc). Tröôøng coù nhieäm vuï ñaøo taïo caùn boä coù trình ñoä cao ñaúng cho caû nöôùc. Tröôøng ñaõ ñöôïc Boä Giaùo duïc giao nhieäm vuï ñaøo taïo CTXH, coù maõ soá ñaøo taïo. Ñaây laø tröôøng duy nhaát ôû Vieät Nam coù maõ soá ñaøo taïo ngaønh CTXH. Quy moâ tuyeån sinh haøng naêm cuûa tröôøng laø 700 sinh vieân chính quy vôùi 4 chuyeân ngaønh laø :

1. Quaûn lyù lao ñoäng

2. Keá toaùn lao ñoäng xaõ hoäi

3. Kyõ thuaät chænh hình

4. Coâng taùc xaõ hoäi

Haøng naêm coù khoaûng 200 sinh vieân theo hoïc ngaønh CTXH, thôøi gian ñaøo taïo CTXH laø 3 naêm. Tröôøng CÑLÑXH laø moät trong nhöõng tröôøng coù soá löôïng thí sinh ñaêng kyù döï thi ñoâng nhaát trong caùc tröôøng cao ñaúng treân toaøn quoác. Naêm 2000, coù 15.000 thí sinh ñaêng kyù döï thi trong khi chæ tieâu cuûa tröôøng chæ nhaän 700 sinh vieân, do ñoù tröôøng coù ñieàu kieän thuaän lôïi trong vieäc choïn ñaàu vaøo töông ñoái toát veà maët baèng vaên hoùa.

108

Tröôøng ñöôïc thaønh laäp töø naêm 1961, ñaøo taïo trung caáp, naêm 1997 ñöôïc naâng caáp leân cao ñaúng.

Thaùng 8/2000, khoùa Cao ñaúng CTXH ñaàu tieân ra tröôøng vôùi 200 sinh vieân, qua theo doõi chuùng toâi thaáy hieän nay coù 80 sinh vieân ñaõ coù vieäc laøm, ña soá laøm ôû caùc Sôû LÑTBXH moät soá tænh/thaønh, quaän./huyeän hay ôû caùc Trung taâm baûo trôï xaõ hoäi. Nhö vaäy ñaàu ra cuûa sinh vieân CÑ CTXH töông ñoái toát.

Khi baét tay vaøo vieäc ñaøo taïo CÑ CTXH, tröôøng coù 3 khoù khaên:

- Thöù nhaát laø khoù khaên veà noäi dung chöông trình, giaùo trình ñaøo taïo.

- Thöù hai laø trình ñoä ñoäi nguõ giaûng vieân.

- Thöù ba laø vieäc thöïc haønh, thöïc taäp cho sinh vieân.

• Khoù khaên thöù nhaát laø veà baøi giaûng, giaùo trình: ngoaøi khoái löôïng kieán thöùc quy ñònh chung cuûa Boä Giaùo duïc - Ñaøo taïo, chuùng toâi ñöa vaøo caùc moân hoïc nhö:

+ CTXH ñaïi cöông

+ Phöông phaùp CTXH ( CTXH caù nhaân, nhoùm vaø Phaùt trieån coäng ñoàng)

+ Öu ñaõi xaõ hoäi

+ Truyeàn thoâng giao tieáp

- Vì sao chuùng toâi laïi ñöa moân Öu Ñaõi Xaõ Hoäi vaøo chuông trình ñaøo taïo vì ngaønh LÑTBXH ñang giaûi quyeát vaán ñeà cheá ñoä cho nhöõng ngöôøi coù coâng vôùi ñaát nöôùc nhö caùc thöông binh, Thanh nieân xung phong, caùc baø meï Vieät Nam anh huøng… Ñaây laø moät neùt ñaëc thuø cuûa Vieät Nam sau chieán tranh.

- Veà baøi giaûng giaùo trình, hieän nay chuùng ta chöa coù heä thoáng giaùo trình chuaån cho caùc tröôøng ñaøo taïo CTXH cho caû nöôùc, maïnh tröôøng naøo tröôøng ñoù töï laøm; nhö vaäy khoâng ñaûm baûo tính lieân thoâng trong ñaøo taïo. Chaúng haïn nhö sinh vieân cuûa chuùng toâi ra tröôøng ñaõ hoïc 3 naêm neáu muoán laáy theâm baèng cöû nhaân thì raát khoù khaên vì caùc tröôøng ñaøo taïo khaùc cho raèng chöông trình ñaøo taïo cuûa tröôøng Cao ñaúng khoâng thoáng nhaát vôùi tröôøng ñaïi hoïc neân khoâng theå ñaøo taïo tieáp moät naêm ñeå ra cöû nhaân chính thöùc.

- Töø thöïc teá naày, chuùng toâi thieát nghó raèng, ñaõ ñeán luùc caùc tröôøng ñaøo taïo ngaønh CTXH caàn ngoài laïi vôùi nhau baøn thoáng nhaát moät caùch khoa hoïc veà noäi dung chöông trình ñaøo taïo CTXH. Maëc khaùc chuùng toâi ñeà nghò Boä Giaùo duïc vaø ñaøo taïo sôùm ban haønh chöông trình khung ñaøo taïo CTXH, treân cô sôû naày caùc tröôøng xaây döïng chöông trình ñaøo taïo cuûa mình

• Khoù khaên thöù hai laø veà naêng löïc giaûng vieân: tröôøng coù khoa CTXH goàm coù 11 giaûng vieân, nhöng khoâng coù giaûng vieân naøo coù baèng cöû nhaân CTXH. Caùc thaày coâ chuû yeáu laø cöû nhaân veà Taâm lyù hoïc, Xaõ hoäi hoïc, Kinh teá hoïc hoaëc Lòch söû, ñöôïc taäp huaán moät naêm veà CTXH roài veà giaûng daïy CTXH, cho neân kieán thöùc coøn giôùi haïn, thieáu kinh nghieäm thöïc teá.

109

- Toâi raát taâm ñaéc vôùi toå thaûo luaän la “Tröôùc tieân phaûi daïy thaày, sau ñoù môùi daïy troø”; töùc laø phaûi coù thaày gioûi môùi coù troø gioûi, cuõng coù khi troø gioûi maø thaày khoâng gioûi thì ñoâi khi cuõng laøm hoûng caû troø.

- Tröôøng chuùng toâi raát mong ñöôïc söï giuùp ñôõ cuûa caùc ñaïi bieåu vaø Khoa Phuï Nöõ Hoïc.

• Khoù khaên thöù ba laø vieäc thöïc taäp cho sinh vieân: tröôøng chuùng toâi raát coi troïng vieäc thöïc taäp cho sinh vieân. ÔÛ mieàn Baéc chuùng toâi raát thieáu kieåm huaán vieân, ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naày, chuùng toâi nghó raèng phaûi chaêng ñaõ ñeán luùc chuùng ta caàn thieát laäp moät maïng löôùi roäng raõi giöõa caùc cô quan, caùc toå chöùc vaø caù nhaân laøm CTXH theo vuøng, ñoàng thôøi taäp hôïp caùc ñoäi nguõ laøm coâng taùc giaûng daïy vaø nghieân cöùu veà CTXH ñeå tieán tôùi thaønh laäp Hoäi Coâng taùc xaõ hoäi Vieät Nam. Maëc khaùc phaûi coù söï gaén keát giöõa nhaø tröôøng vôùi caùc cô sôû hoaït ñoäng xaõ hoäi. Laøm sao ñeå giaùm ñoác caùc trung taâm, caùc cô sôû xaõ hoäi coi vieäc giuùp ñôõ sinh vieân laø nhieäm vuï cuûa mình. Chuùng toâi ñaõ ñeà xuaát yù kieán naày leân Boä vaø Boä tröôûng Boä LÑTBXH ñaõ chæ thò cho Giaùm ñoác caùc Sôû LÑTBXH, Giaùm ñoác caùc Trung taâm baûo trôï phaûi coi vieäc giuùp ñôõ sinh vieân tröôøng CÑLÑXH laø nhieäm vuï cuûa hoï.

• Khoù khaên thöù tö laø beân caïnh vieäc ñaøo taïo chính quy, tröôøng coøn coù nhieäm vuï taäp huaán cho caùc caùn boä CTXH cuûa Boä, bôûi vì Boä LÑTBXH ñöôïc giao nhieäm vuï giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi. Hieän nay Boä coù 134 trung taâm baûo trôï xaõ hoäi (caùc trung taâm naày giaùo duïc, nuoâi döôõng caùc ñoái töôïng nghieän ngaäp ma tuùy, maïi daâm, treû moà coâi lang thang cô nhôõ, ngöôøi giaø coâ ñôn…). Chuùng toâi ñaõ thöïc hieän moät cuoäc ñieàu tra trình ñoä chuyeân moân cuûa caùc caùn boä ôû caùc trung taâm naày thì coù hôn 70% caùn boä caùc trung taâm chöa qua ñaøo taïo veà CTXH, ña soá hoï laø boä ñoäi chuyeån ngaønh, caùn boä coâng ñoaøn, ñoaøn thanh nieân chuyeån ñeán… ngöôøi ta coi ngaønh TBXH laø tuùi chöùa giaûm bieân cheá, nhaân vieân bò giaûm bieân cheá hoï toáng heát qua ngaønh LÑTBXH.

Tieáp caän vôùi con ngöôøi ñaõ laø coâng vieäc raát khoù (khoù khaên hôn caû laøm vieäc vôùi thieát bò maùy moùc), maø laøm vieäc vôùi nhöõng ñoái töôïng xaõ hoäi laïi caøng khoù khaên hôn; theá maø nhöõng ngöôøi laøm coâng vieäc naày laïi chöa ñöôïc ñaøo taïo, khoâng coù kyõ naêng, phöông phaùp tieáp caän thì roõ raøng laø hieäu quaû coâng vieäc keùm. Töø nhöõng giôùi haïn naày cho neân nhöõng noäi dung, phöông phaùp, chöông trình taäp huaán cho nhöõng caùn boä naày nhö theá naøo ñang laø vaán ñeà maø chuùng toâi suy nghó vaø nghieân cöùu.

Hieän nay moãi xaõ moãi phöôøng ñeàu coù moät bieân cheá laøm veà CTXH. Ngöôøi caùn söï xaõ hoäi ôû phöôøng ñaûm nhieäm raát nhieàu vieäc, töø daân soá keá hoaïch hoùa gia ñình ñeán chaêm soùc söùc khoûe, tö vaán cho caùc ñoái töôïng yeáu theá trong xaõ hoäi… Hieän ta coù möôøi ngaøn xaõ/phöôøng neân caàn ñeán möôøi ngaøn caùn boä xaõ hoäi; ñoù laø chöa keå nhöõng ngöôøi laøm CTXH ôû quaän/huyeän, tænh hoaëc ôû caùc trung taâm baûo trôï xaõ hoäi… Beân caïnh nhöõng caùn boä treû, chuùng toâi vaãn giöõ laïi nhöõng caùn boä laâu naêm coù kinh nghieäm veà CTXH, bôûi vì chuùng toâi nghó raèng laøm CTXH khoâng gioáng nhö ngaønh Khoa hoïc töï nhieân… laøm CTXH ñoøi hoûi phaûi coù kinh nghieäm, phaûi coù tích luõy.

Hieän nay ôû caùc huyeän, caùc tænh coù tình traïng caùn boä coù kinh nghieäm, laøm ñöôïc vieäc thì ñöôïc ñieàu ñi laøm vieäc khaùc… cho neân chuùng toâi khoâng giöõ ñöôïc caùn boä coù kinh nghieäm. Vì vaäy laøm

110

theá naøo ñeå thay ñoåi nhaän thöùc cuûa xaõ hoäi ñoái vôùi ngheà CTXH vaø tröôùc tieân phaûi laø söï thay ñoåi nhaän thöùc cuûa caùc vò laõnh ñaïo…” + Thaïc só Nguyeãn Thò Oanh phaùt bieåu: Khi nghe baùo caùo cuûa anh Tieäp, chuùng ta thaáy truôùc

maét coù voâ vaøn khoù khaên, tuy nhieân toâi laïi caûm thaáy laïc quan, vì caùch ñaây khoâng laâu chuùng ta chöa ñaët ñöôïc vaán ñeà nhu caàu ñaøo taïo vaø hieän nay chuùng ta ñaët vaán ñeà veà nhu caàu ñaøo taïo, anh Tieäp ñaõ khôi leân ñöôïc taát caû nhöõng maët coøn giôùi haïn trong tình hình chung khi ñi vaøo thöïc teá vôùi con maét heát söùc khaùch quan, nhö vaäy töùc laø chuùng ta baét ñaàu tieán boä.

- Tham luaän 10: “ÖÙng duïng CTXH trong caùc hoaït ñoäng cuûa Hoäi Lieân Hieäp Thanh Nieân Vieät Nam” do Baø Nguyeãn Thò Nhaät, Phoù giaùm ñoác Trung taâm CTXH Thanh thieáu nieân trình baøy.

“… Qua kinh nghieäm laøm vieäc cuûa trung taâm, chuùng toâi mong muoán coù maõ soá ñaøo taïo chuyeân ngaønh cho caùc anh chò em caùn boä laøm CTXH chuyeân moân, ñieàu naày chuùng toâi cuõng ñaõ trình baøy vôùi chò Tröông Thò Mai, Chuû tòch Hoäi Lieân Hieäp Thanh Nieân, ñaïi bieåu Quoác hoäi ñeå chò ñeà xuaát vôùi Quoác hoäi trong caùc buoåi hoïp maø chò tham döï. YÙ kieán thöù hai laø chuùng toâi mong muoán raèng coù nhöõng khoùa ñaøo taïo ngaén haïn 3 thaùng, 6 thaùng ñeå trang bò kieán thöùc cho Caùn boä thanh nieân caùc caáp hieän ñang laøm vieäc taïi caùc ñòa baøn khaép caû nöôùc…”

- Tham luaän 12: “Coâng taùc xaõ hoäi cuûa Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû Vieät Nam” do Phoù Giaùo sö

Nguyeãn Thò Hoäi, Phoù chuû tòch Hoäi Chöõ thaäp Ñoû Vieät Nam trình baøy. “… Qua öùng duïng CTXH trong vieäc phoøng choáng thieân tai thaûm hoïa thì Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû laø ñoaøn theå ñeán thöïc hieän cöùu trôï sôùm nhaát sau chính quyeàn tænh, 70% caùc thieät haïi do thieân tai ñaõ ñöôïc ngöôøi daân trong coäng ñoàng cuøng nhau khaéc phuïc ban ñaàu. Thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi ñaõ cho chuùng ta nghieäm ra raèng: khi yeáu toá tình caûm bò taùc ñoäng maïnh, coäng vôùi truyeàn thoáng nhaân aùi laâu ñôøi cuûa ngöôøi Vieät Nam, ñaõ taïo neân moät söùc maïnh phi thöôøng. Söï taøn phaù khoác lieät cuûa thieân tai khoâng laøm cho hoï tuyeät voïng trong ñau thöông maø caøng laøm cho ngöôøi daân ñoaøn keát coù theâm nhöõng saùng kieán, coù nhöõng quyeát ñònh ñuùng ñaén ñeå ñi ñeán moät haønh ñoäng chung maø nhöõng haønh ñoäng naày coù giaù trò ñaïo ñöùc raát cao.

Thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi, cöùu trôï nhaân ñaïo vaø phaùt trieån coäng ñoàng ñaõ cho chuùng toâi nhaän thöùc raèng Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû Vieät Nam khaùc vôùi caùc hoäi töø thieän cuûa toân giaùo, chuùng toâi hieåu raèng kieán thöùc khoa hoïc xaõ hoäi, taâm lyù hoïc, coâng taùc xaõ hoäi khoa hoïc veà lyù thuyeát cuõng nhö thöïc haønh phaûi keát hôïp vôùi söï naém baét nhöõng yeáu toá naûy sinh töø thöïc teá cuoäc soáng. Thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi cuûa Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû Vieät Nam ñoái vôùi töøng caù nhaân, töøng nhoùm, töøng coäng ñoàng raát ña daïng vaø phong phuù, vì vaäy Hoäi luoân tieáp thu, phaân tích, ñaùnh giaù ñeå khoâng ngöøng naâng cao kieán thöùc vaø nhaát laø thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi trong quaù trình phaùt trieån cuûa xaõ hoäi Vieät Nam.

111

ÖÙng duïng coâng taùc xaõ hoäi trong cöùu trôï coøn phaûi ñaït tôùi vieäc vaän ñoäng khôi daäy tình caûm nhaân aùi ñoaøn keát thöông yeâu, giuùp ñôõ nhau trong coäng ñoàng, nhaèm giuùp coäng ñoàng theâm töï tin, xaây döïng moái quan heä ñoái xöû toát hôn giöõa con ngöôøi vôùi nhau ñeå tieán tôùi coâng baèng vaø phaùt trieån xaõ hoäi.

Coâng taùc xaõ hoäi khoa hoïc laø moät ngaønh bao goàm nhöõng kieán thöùc roäng cuûa nhöõng ngaønh khoa hoïc khaùc, laø moät ngheà caàn thieát cho moïi ngöôøi, cho moïi laõnh vöïc xaõ hoäi… töø thöông maïi, noâng nghieäp, kinh teá cho ñeán nhaân ñaïo bao goàm y teá, giaùo duïc... Coâng taùc xaõ hoäi laø caùnh cöûa môû ra cho söï tieáp caän caù nhaân, nhoùm, coäng ñoàng, laø söï toân troïng tin caäy vaøo con ngöôøi nhaèm phaùt huy moïi tieàm naêng cuûa moïi ñoái töôïng xaõ hoäi, nhaát laø tieàm naêng coøn aån, coù khi coøn bò öùc cheá cuûa nhöõng ñoái töôïng deã bò toån thöông… ñeå giuùp hoï coù cô hoäi theå hieän söùc maïnh cuûa chính hoï, ñeå hoï töï tin quyeát ñònh chính cuoäc soáng cuûa hoï.

Vieäc aùp duïng CTXH vaøo caùc hoaït ñoäng nhaân ñaïo cuûa Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû Vieät Nam tuy môùi ñöôïc thöïc hieän trong nhöõng naêm gaàn ñaây, nhöng qua caùc hoaït ñoäng CTXH döïa vaøo coäng ñoàng ñaõ coù nhöõng hieäu quaû roõ reät. Qua hoäi thaûo naày, Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû Vieät Nam raát vui möøng ñöôïc chia seû vaø hoïc taäp nhieàu kinh nghieäm veà CTXH cuûa caùc toå chöùc, cuûa caùc nhaø khoa hoïc trong nöôùc cuõng nhö quoác teá.

Chuùng toâi hy voïng sau hoäi nghò naày seõ coù nhöõng chuyeån bieán tích cöïc veà nhaän thöùc, veà vò trí, vai troø cuûa CTXH khoa hoïc, khoâng nhöõng töø caùc toå chöùc, caùc ñoaøn theå laøm CTXH maø coøn töø caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc vaø töø caû caùc tröôøng ñaïi hoïc noùi chung ñeà CTXH ñöôïc sôùm coâng nhaän laø moät ngheà, coù cheá ñoä chính saùch ñoái vôùi ñoäi nguõ caùn boä laøm CTXH vaø coù heä thoáng ñaøo taïo phuø hôïp vôùi xaõ hoäi vaø vaên hoùa Vieät Nam…”

- Tham luaän soá 13: “ Chaân dung cuûa nhaân vieân xaõ hoäi taïi Vieät nam hieän nay”, do Thaïc só Nguyeãn Ngoïc Laâm, tröôûng boä moân CTXH, Khoa Phuï Nöõ Hoïc trình baøy.

CHIEÀU 19/12/2000 Tham quan caùc cô sôû xaõ hoäi.

Cô sôû 1: Maùi aám Hoa Hoàng Nhoû, 55/2B Traàn Xuaân Soaïn, Phöôøng Taân Kieång, Quaän 7, TP. HCM.

Cô sôû 2: Trung taâm Giaùo duïc, daïy ngheà vaø giaûi quyeát vieäc laøm Nhò xuaân, Hoùc Moân, AÁp 5, xaõ Xuaân Thaùi Sôn, TP. HCM

Cô sôû 3: Chöông trình phaùt trieån coäng ñoàng Caàu Haøn, Phöôøng Taân Thuaän taây, Quaän 7, TP. HCM

112

Cô sôû 4: Chöông trình Chaêm soùc treû khuyeát taät taïi coäng ñoàng, xaõ Leâ Minh Xuaân, huyeän Bình Chaùnh, TP. HCM

SAÙNG 20/12/2000

Tieáp tuïc phaàn tham luaän

Chuû toïa ñoaøn :

1. Tieán só Thaùi Thò Ngoïc Dö, Tröôûng Khoa Phuï Nöõ Hoïc, Ñaïi Hoïc Môû - Baùn Coâng TP. HCM

2. Thaïc só Nguyeãn Thò Haûi, Phoøng Nghieân cöùu CTXH

3. OÂng Danh Quyù, Giaùm ñoác Trung taâm Giaùo duïc Daïy ngheà Nhò Xuaân

4. Baø Nguyeãn Thò Chaâu, Phoù chuû tòch Hoäi Baûo trôï treû em TP. HCM

5. Baø Mai Thò Kim Hoaøng, Chuû tòch Hoäi Lieân Hieäp Phuï Nöõ huyeän Chaâu Thaønh, An Giang

- Tham luaän soá 14 : “Nhu caàu thöïc haønh Coâng taùc xaõ hoäi taïi caùc cô sôû cuûa löïc löôïng Thanh nieân xung phong TP. HCM”, do OÂng Danh Quyù, Giaùm ñoác Trung taâm Giaùo duïc, daïy ngheà Nhò Xuaân trình baøy.

- Tham luaän soá 15 : “ÖÙng duïng Coâng taùc xaõ hoäi phöông phaùp Coâng taùc xaõ hoäi trong caùc hoaït ñoäng cuûa Hoäi Lieân Hieäp Phuï Nöõ huyeän Chaâu Thaønh, tænh An Giang”, do Baø Mai Thò Kim Hoaøng, chuû tòch Hoäi LHPN huyeän Chaâu Thaønh, Tænh An Giang trình baøy

“… Tieàm naêng veà coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam raát lôùn ñeå ñaåy luøi caùc teä naïn xaõ hoäi, Chính phuû Vieät Nam ñaõ coù nhieàu noã löïc trong vieäc caûi thieän ñôøi soáng ngöôøi daân vaø ñaëc bieät laø caùc ñoái töôïng thieät thoøi trong xaõ hoäi, tuy nhieân do caùch laøm chöa aùp duïng nguyeân taéc coâng taùc xaõ hoäi neân soá hoaït ñoäng ñaït hieäu quaû chöa cao vì ngöôøi daân coøn troâng chôø nhieàu vaøo Nhaø nöôùc... “ - Tham luaän 16 : “Ñöa coâng taùc xaõ hoäi vaøo caùc döï aùn phaùt trieån vaø xuùc tieán moái lieân keát

giöõa caùc nhaân vieân xaõ hoäi ” do Thaïc só Nguyeãn Thò Haûi, phoøng Nghieân Cöùu CTXH trình baøy

“… Raát mong muoán ngaønh CTXH sôùm ñöôïc coâng nhaän vaø coù maõ soá ngaønh…”

+ Tieán só Thaùi Thò Ngoïc Dö ñieàu khieån hoäi thaûo phaùt bieåu. Nhoùm caùc anh chò laøm CTXH ñaõ raát aâm thaàm vaø beàn bæ, taát caû nhöõng coá gaéng ñoù hoâm nay chuùng ta thaáy ngaønh CTXH ñaõ thaâm nhaäp vaøo thöïc teá, caùc ñoäi nguõ NVXH coù kieán thöùc, kyõ naêng cuõng gia taêng raát nhieàu. Ñaëc bieät trong baùo caùo cuõng cho thaáy coù söï keát hôïp chaët cheõ giöõa 2 chieán löôïc, chieán löôïc taùc ñoäng vaøo caùc döï aùn, caùc taùc nhaân trong xaõ hoäi ñeå phöông

113

phaùp coâng taùc xaõ hoäi, phaùt trieån coäng ñoàng coù theå xaâm nhaäp vaøo thöïc teá, ñoàng thôøi phaùt huy noäi löïc ñoäi nguõ nhöõng ngöôøi laøm CTXH cuõng raát quan troïng nhö taïo ñieàu kieän ñeå coù thoâng tin, taäp huaán, giao löu giöõa ngöôøi laøm coâng taùc xaõ hoäi. Töø ñoù seõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc hình thaønh caùc hoäi ñoaøn CTXH, cuõng nhö ngaønh CTXH coù maõ soá. - Tham luaän 17 : “ÖÙng duïng CTXH chuyeân nghieäp vaøo caùc chöông trình baûo veä chaêm soùc

treû em coù hoaøn caûnh ñaëc bieät khoù khaên cuûa Hoäi Baûo Trôï Treû Em Thaønh Phoá Hoà Chí Minh” do Baø Nguyeãn Thò Chaâu, phoù chuû tòch Hoäi Baûo trôï Treû Em TP. HCM trình baøy.

+ Tieán só Thaùi Thò Ngoïc Dö phaùt bieåu :

Qua baùo caùo cuûa Baø Nguyeãn Thò Chaâu ñaõ cho chuùng ta thaáy caùc hoaït ñoäng cuûa Hoäi Baûo Trôï Treû Em ñaõ goùp phaàn taêng cöôøng baûo veä quyeàn treû em, ñieåm thöù hai cho thaáy laø nhu caàu veà CTXH raát lôùn.

Kính thöa quí vò ñaïi bieåu, sau khi nghe caùc baùo caùo tham luaän, thaûo luaän nhoùm vaø ñi tham quan caùc cô sôû xaõ hoäi, chuùng toâi mong ñöôïc nghe caùc yù kieán phaùt bieåu cuûa caùc ñaïi bieåu. YÙ KIEÁN PHAÙT BIEÅU CUÛA ÑAÏI BIEÅU : + OÂng Nghieâm :

Vôùi tö caùch moät ngöôøi Singapore, nhöõng vieäc caùc baïn laøm ñaõ gaây thuù vò cho toâi, vì Singapore cuõng traûi qua quaù trình töông töï, ôû ñaâu cuõng vaäy luoân coù moät nhoùm ñi ñaàu heát söùc daán thaân, coù moät taàm nhìn roäng vaø heát söùc kieân trì ñeå phaùt trieån ngaønh CTXH veà maët nghieân cöùu vaø thöïc haønh. Veà maët hôïp taùc thì hieän nay Vieät Nam laø moät thaønh phaàn cuûa ASEAN, taïi Singapore coù quyõ thuùc ñaåy söï hôïp taùc hoïc vaán cho caùc nöôùc trong hoäi, toâi seõ tìm hieåu quyõ naøy ñeå giuùp caùc baïn tìm hoïc boång ñeán Singapore hoïc ngaønh CTXH.

ÔÛ Singapore, ñaïi hoïc quoác gia chuùng toâi coù chöông trình Cöû nhaân CTXH vaø moät chöông trình ñaøo taïo sau ñaïi hoïc cho nhöõng ngöôøi ñi chuyeân saâu CTXH, coù chöông trình thaïc só veà CTXH cho nhöõng ai muoán hoïc theâm. Ñoái vôùi nhöõng giaûng vieân CTXH chuùng toâi cuõng saün saøng ñoùn tieáp ñeå trao ñoåi, taïo ñieàu kieän cho quyù vò ñi thaêm vieáng caùc cô sôû. Toâi raát mong chôø söï coäng taùc giöõa chuùng ta trong thôøi gian tôùi, khoâng nhöõng giöõa chuùng toâi vôùi Khoa Phuï Nöõ Hoïc maø coøn coù söï hôïp taùc vôùi caùc tröôøng khaùc. Ñoái vôùi Hieäp Hoäi Chaâu AÙ Thaùi Bình Döông cöù 2 naêm coù hoäi nghò caáp vuøng. Sang naêm seõ toå chöùc hoäi nghò ôû Singapore töø 31/7 ñeán 3/8, ñieàu naøy raát quan troïng khoâng nhöõng cho caùc giaûng vieân, nhaân vieân CTXH vì chuùng toâi toå chöùc trong söï hôïp taùc cuûa Lieân ñoaøn nhaân vieân CTXH quoác teá ôû caáp vuøng, tröôùc khi ñi vaøo ñaïi hoäi chính thöùc chuùng toâi coù caùc cuoäc thaûo luaän tieàn ñaïi hoäi , chuùng toâi môøi Giaùm ñoác caùc tröôøng CTXH cuøng ngoài laïi vôùi nhau. Chuùng toâi seõ môøi caùc baïn vaø chuùng toâi seõ tìm cô quan hoã trôï cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Vaø ñeå keát thuùc toâi môøi Khoa Phuï Nöõ Hoïc laøm thuû tuïc gôûi cho Hieäp Hoäi nhaân vieân xaõ hoäi

114

caùc nöôùc Chaâu AÙ Thaùi Bình Döông ñeå gia nhaäp vaøo Hieäp Hoäi caùc tröôøng Coâng taùc xaõ hoäi, chuùng toâi seõ coá gaéng giuùp ñôõ caùc baïn. + OÂng SVEN HESSLE : Thay maët cho ñoaøn ñaïi bieåu Thuïy Ñieån chuùng toâi xin chaân thaønh caùm ôn Khoa Phuï Nöõ Hoïc coù nhieàu coá gaéng ñeå toå chöùc buoåi hoäi thaûo naày. Toâi nhaän thaáy moïi söï saép xeáp raát laø chu ñaùo, hoäi thaûo coù raát nhieàu thoâng tin phong phuù, boå ích taïo ñieàu kieän ñeå caùc ñaïi bieåu coù cô hoäi chia seû raát toát.

Caû hai chuùng toâi cuøng tham gia, cuøng goùp phaàn ñeå hình thaønh neân nguyeân taéc chuaån hoùa cho vieäc thöïc thi ngheà nghieäp CTXH. Toâi ñaõ ñöôïc boå nhieäm ñeå phuï traùch moät nhoùm nhoû trong Lieân ñoaøn caùc nhaân vieân CTXH quoác teá cuõng nhö Lieân ñoaøn cuûa caùc tröôøng CTXH quoác teá vaø seõ coù moät soá hoaït ñoäng vaøo naêm sau.

Muïc tieâu vaø nguyeän voïng cuûa chuùng toâi laø cuõng laøm vieäc ñeå tìm kieám vaø tieán ñeán thieát laäp caùc nguyeân taéc mang tính chuaån hoùa cho vieäc ñaøo taïo caáp Ñaïi hoïc vaø Sau ñaïi hoïc veà CTXH treân toaøn theá giôùi.

Treân tinh thaàn ñoù toâi heát söùc phaán khích, heát söùc vui möøng ñöôïc trao ñoåi chia seû vôùi caùc anh chò, ñöôïc caäp nhaät kinh nghieäm yù töôûng maø caùc anh chò ñaõ tích luõy, ñaây laø nhöõng noã löïc heát söùc to lôùn cuûa caùc anh chò laøm CTXH caû mieàn Nam vaø mieàn Baéc.

Nhaân ñaây, toâi xin ñöa ra moät caâu hoûi cho chuû toïa ñoaøn, xuaát phaùt töø yù töôûng trong baøi tham luaän cuûa baø Nguyeãn Thò Chaâu.

Baø Chaâu ñaõ ñeà xuaát “Caàn coù söï ghi nhaän, nhìn nhaän cuûa nhaø nöôùc ñoái vôùi caùc cô sôû, caùc cô quan chaêm soùc treû ngoaøi nhaø nöôùc, coâng vieäc cuûa hoï phaûi ñöôïc coâng nhaän, nhìn nhaän”. Toâi xin ñaët caâu hoûi vôùi baø : “Laøm theá naøo maø moät cô quan hoaït ñoäng vôùi treû em naèm beân ngoaøi heä thoáng chính thoáng (nhö cô quan cuûa baø) laïi ñaït ñöôïc thaønh coâng nhö vaäy, trong khi caùc cô quan trong heä thoáng chính thoáng khoâng ñaït hieäu quaû baèng, xin baø cho bieát khoù khaên vaø thuaän lôïi ? + Baø Nguyeãn Thò Chaâu traû lôøi :

Cô quan chuùng toâi thaønh laäp ñöôïc söï chaáp nhaän cuûa Nhaø nöôùc, Nhaø nöôùc raát hoã trôï vieäc thaønh laäp, ñeå hoã trôï chuùng toâi coù kinh phí hoaït ñoäng Nhaø nöôùc cuõng chæ thò cho caùc cô quan Nhaø nöôùc uûng hoä moät ngaøy coâng lao ñoäng ñeå gaây quyõ cho toå chöùc chuùng toâi, Nhaø nöôùc cuõng chæ ñaïo caùc thaønh vieân laø tröôûng ñaàu ngaønh tham gia toå chöùc cuûa chuùng toâi. Ngay luùc ñoù Thaønh UÛy TP. HCM giao cho Baø Nguyeãn Thò Oanh coá vaán cho Hoäi, luùc ñoù toâi laø Tröôûng ban UBBVCSTE vaø Phoù ban ñieàu haønh toå chöùc naøy. Ñaây laø toå chöùc xaõ hoäi ñaàu tieân ôû Vieät Nam cho neân kinh phí phaûi söû duïng ñuùng muïc ñích. Khi ñi vaøo hoaït ñoäng chuùng toâi thaáy muïc ñích laø chaêm soùc cho caùc ñoái töôïng ngheøo thieät thoøi. Khi chuùng toâi ñöa döï aùn ñeán caùc cô sôû Phöôøng / Xaõ thì ôû ñaâu cuõng ñoàng tình vaø uûng hoä, ngöôøi daân hieåu vaø ñoàng tình ñeå cuøng laøm vôùi chuùng toâi.

115

+ Baø Nguyeãn Thò Oanh :

Toâi coù laøm vieäc vôùi oâng Naêm Nghò ôû Thaønh UÛy TP. HCM. Toâi xin giaûi thích ñeå ñaïi bieåu hieåu, toå chöùc cuûa chò Chaâu khoâng phaûi laø toå chöùc NGO nhö chuùng ta thöôøng hieåu, ñaây laø toå chöùc NGO coù söï höôùng daãn chaët cheõ cuûa Ñaûng. Ngoaøi kinh phí cuûa nhaø nöôùc coøn coù söï hoã trôï cuûa caùc toå chöùc quoác teá. + TS Thaùi Thò Ngoïc Dö: Môøi caùc ñaïi bieåu chuyeån sang chuû ñeà khaùc ñeå buoåi hoäi thaûo chuùng ta

coù ñöôïc nhieàu thoâng tin. + Baø Traàn Thanh Tuyeàn, Hoäi phoù Hoäi Phuï Nöõ Töø Thieän TP. HCM :

Hoäi Phuï Nöõ Töø Thieän hoaït ñoäng vôùi 100% kinh phí töï vaän ñoäng vaø 11 naêm nay (töø naêm 1989), hoäi ñaõ thaønh laäp ñöôïc 18 tröôøng tieåu hoïc cho treû em ngheøo ôû vuøng saâu, vuøng xa coù ñieàu kieän hoïc taäp theo kòp treû em noäi thaønh. ÔÛ noäi thaønh chuùng toâi thaønh laäp ba maùi aám cho treû gaùi, moät maùi aám cho treû trai vaø moät tröôøng maãu giaùo… Chuùng toâi muoán noùi roõ theâm vì ôû Vieät Nam cuõng coù toå chöùc phi chính phuû ñöôïc nhaø nöôùc giuùp ñôõ. + OÂng James Louis.

Toâi laø Louis, ôû Myõ, toâi nghó raèng chuùng ta neân xem xeùt ñeán söï töông taùc giöõa chính quyeàn vaø caùc cô quan phi chính phuû ñeå cuøng nhau hoã trôï phaùt trieån phuïc vuï ngaønh CTXH hôn laø xem xeùt khía caïnh tuøy thuoäc laãn nhau. Laøm theá naøo chuùng ta coù theå söû duïng, vaän duïng nguoàn löïc cuûa ngaønh CTXH beân ngoaøi ñeå hoã trôï cho CTXH ôû Vieät Nam phaùt trieån. + TS Thaùi Thò Ngoïc Dö.

Coù nhieàu caùch ñeå hôïp taùc, ví duï nhö toå chöùc hoäi nghò, caùc baïn ngoaïi quoác coù theå ñeán trao ñoåi kinh nghieäm hoaëc caùc baïn coù theå môøi chuùng toâi ñeán trao ñoåi kinh nghieäm coâng taùc giaûng daïy, trao ñoåi coâng taùc sinh vieân…

+ OÂng Traàn Coâng Bình, Quyõ cöùu trôï nhi ñoàng Anh :

Hoäi thaûo naày laø moät cô hoäi raát toát cho nhöõng ngöôøi laøm CTXH. Toâi nghó raèng chuùng ta coù theå keùo daøi theâm moät buoåi vì chuùng ta coù ít thôøi gian ñeå caùc ñaïi bieåu coù theå noùi leân nhöõng mong ñôïi cuûa mình. Toâi caûm thaáy döôøng nhö nhöõng ngöôøi treû ñang laøm CTXH ít coù tieáng noùi trong hoäi thaûo naày. Nhaân ñaây toâi cuõng xin neâu hai caâu hoûi :

- Caâu hoûi thöù nhaát daønh cho OÂng Danh Quyù vaø Baø Mai Thò Kim Hoaøng: Chuùng ta neân ñaøo ñaïo, trang bò kieán thöùc cho nhöõng ngöôøi ñang laøm CTXH taïi cô sôû cuûa mình hay laø môøi nhöõng ngöôøi laøm CTXH chuyeân nghieäp phoái hôïp vôùi chuùng ta ñeå laøm CTXH?

116

- Caâu hoûi thöù hai daønh cho moïi ngöôøi: Trong thôøi gian vöøa qua taát caû chuùng ta ñeàu mong ñôïi ñöôïc chính thöùc hoùa ngaønh CTXH. Xin quyù ñaïi bieåu chia seû nhöõng kinh nghieäm, nhöõng keát quaû maø chuùng ta ñaõ laøm ñeå naâng cao tieáng noùi cuûa chuùng ta, cuûa ngaønh ta?

+ TS Thaùi Thò Ngoïc Dö.

Qua yù kieán cuûa anh Bình, chuùng toâi seõ gôïi yù cho Ñoaøn Thanh nieân tröôøng coù theå toå chöùc cho giôùi treû baøn veà CTXH. + OÂng Danh Quyù traû lôøi.

Caû toâi vaø chò Hoaøng nhaän thaáy raèng 2 ñieåm maø anh Bình neâu ñeàu caàn thieát, chuùng toâi cuõng cuøng quan ñieåm laø chuùng toâi luoân chuù yù ñaøo taïo ñoäi nguõ caùn boä taïi cô sôû, maëc khaùc chuùng toâi cuõng mong muoán coù nhieàu sinh vieân toát nghieäp Khoa Phuï Nöõ Hoïc veà laøm vieäc vôùi mình. Thôøi gian vöøa qua chuùng toâi coù thoâng baùo tuyeån duïng nhaân vieân xaõ hoäi, Khoa Phuï Nöõ Hoïc cuõng ñaõ giôùi thieäu cho chuùng toâi moät soá sinh vieân, nhöng vì löông quaù thaáp neân hoï chaøo taïm bieät chuùng toâi. + OÂng Buøi Theá Cöôøng, Tieán só, Phoù Vieän tröôûng Vieän Xaõ Hoäi Hoïc Haø Noäi.

Coù leõ chuùng ta neân daønh nhieàu thôøi gian ñeå ñi saâu vaøo vaán ñeà vì trong caùc tham luaän chuùng ta ñeàu coù mong muoán thaønh laäp hoäi ñoaøn CTXH. Chuùng toâi ñöôïc bieát treân thöïc teá ñaõ coù Hoäi Taâm Lyù Giaùo Duïc do chò Oanh phuï traùch, hieän nay nhaø nöôùc ñaõ cho laäp raát nhieàu hoäi… Coù leõ chuùng ta neân baøn cuï theå laø nhöõng trôû ngaïi cuûa chuùng ta ñang naèm ôû ñaâu? Do ñaâu? Chuùng ta ñang ôû ñaâu vaø ñang laøm ñeán ñaâu? Chuùng ta caàn laøm gì? + Moät nöõ ñaïi bieåu UÙc

Ngaønh CTXH ôû ñaâu cuõng vaäy, noù khoâng ñöôïc chaáp nhaän moät caùch deã daøng töï nhieân. Ba möôi naêm qua chuùng toâi luoân lieân tuïc laøm vieäc vôùi chính quyeàn ñeå ñöôïc chaáp nhaän, chuùng toâi cuõng chöa thaät söï thaønh coâng veà vieäc naày. Coù hai caùch ñeå nhaân vieân xaõ hoäi ñöôïc chaáp nhaän, hai caùch naày ñaõ ñöôïc ñeà caäp raát nhieàu ôû hoäi thaûo naày. Tröôùc heát chuùng ta phaûi coù moät Hoäi Ñoaøn CTXH, ñöôïc xaùc ñònh baèng khoùa ñaøo taïo. Caùc cô quan khi tuyeån duïng nhaân vieân neân quaûng caùo laø caàn ngöôøi coù vaên baèng CTXH, thöù hai laø vieäc ñaøo taïo CTXH cuûa chuùng ta phaûi thaät toát ñeå cho coäng ñoàng vaø xaõ hoäi coù söï toân troïng ngaønh ngheà CTXH. + Baø Nguyeãn Thò Oanh.

Hoäi thaûo cuûa chuùng ta thaønh coâng vì cho ñeán baây giôø chaúng ai muoán ra veà. Vaán ñeà khoù khaên cuûa chuùng ta laø khoaûng caùch giöõa nhöõng ñieàu ñaõ coù treân giaáy tôø vaø treân thöïc teá.

Trong moät buoåi hoïp taïi Haø Noäi, khi baøn veà maõ soá ngaønh CTXH, moät ñaïi bieåu ôû Boä Giaùo duïc - Ñaøo taïo ñaõ neâu roõ: caùc tröôøng caàn ñöa ra chöông trình ñaøo taïo phuø hôïp ñeå ñaùp öùng caùc yeâu caàu sau:

- Xaõ hoäi coù nhu caàu

117

- Sinh vieân toát nghieäp coù vieäc laøm

- Coù ñoäi nguõ giaùo vieân giaûng daïy vaø coù giaùo trình giaûng daïy.

Hieän nay taïi Khoa Phuï Nöõ Hoïc coù ñoäi nguõ giaùo vieân coù kieán thöùc coù phöông phaùp giaûng daïy toát vaø ñoäi nguõ kieåm huaán vieân nhieàu kinh nghieäm, taøi lieäu vaø saùch giaùo khoa raát phong phuù. Nhö vaäy quaù trình xin maõ soá ñaøo taïo ngaønh CTXH khoâng ñeán noãi phöùc taïp, Boä tröôûng Nguyeãn Thò Thanh Thanh ñaõ giao cho Giaùo sö Nguyeãn An Lòch, Khoa Xaõ Hoäi Hoïc, Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi xuùc tieán vieäc naày, nhöng hôn moät naêm roài maø vaãn chöa xong. Ñeà nghò Boä Giaùo duïc - Ñaøo taïo vaø Boä LÑTBXH quan taâm hôn nöõa. + TS Thaùi Thò Ngoïc Dö.

Chuùng ta khoâng neân quaù xuùc ñoäng, neân coá gaéng chôø ñôïi söï giaûi quyeát cuûa caáp treân. ÔÛ Ñaïi hoïc Môû TP. HCM thaày Hieäu tröôûng luoân uûng hoä ngaønh CTXH vaø Giaùo sö Ñoã Vaên Chöøng cuõng ñaõ phaùt bieåu trong hoäi thaûo laø luoân quan taâm vaø uûng hoä ngaønh CTXH cuûa chuùng ta…

Baây giôø chuùng toâi xin môøi Thaïc só Nguyeãn Xuaân Nghóa toång keát hoäi thaûo.

TOÅNG KEÁT HOÄI THAÛO ( THAÏC SÓ NGUYEÃN XUAÂN NGHÓA):

… Chuùng toâi xin laáy nhöõng nguyeân taéc, nhöõng giaù trò cuûa ngaønh coâng taùc xaõ hoäi ñeå ñuùc keát hoäi thaûo.

- Thöù nhaát nguyeân taéc cuûa ngaønh CTXH laø chuùng ta phaûi tìm hieåu thaân chuû trong boái caûnh cuï theå vaø thaân chuû ôû ñaây chính laø ngaønh CTXH hieän nay ôû Vieät Nam: ngaønh CTXH Vieät Nam ñaõ coù moät quaù trình lòch söû ra sao, trong boái caûnh chính trò xaõ hoäi naøo vaø nhaän thöùc veà mình nhö theá naøo, coù nhu caàu, tieàm naêng gì... bôûi leõ theo baùo caùo cuaû giaùo sö Sven Hessle ñaõ neâu ra CTXH bò giôùi haïn quy ñònh bôûi boái caûnh. Nhöng ñoàng thôøi chuùng ta cuõng thaáy raèng ngaønh CTXH Vieät Nam cuõng muoán ñi vaøo caùi chung cuûa ngaønh CTXH theá giôùi, hoäi nhaäp vaøo traøo löu theá giôùi vaø ñoù laø lyù do toàn taïi cuûa Hoäi thaûo mang tính quoác teá naày.

Noäi dung cuûa hoäi thaûo raát phong phuù vaø ña daïng, chuùng toâi xin döïa treân 3 muïc tieâu ñöôïc neâu ra trong hoäi thaûo naøy ñeå laøm ñuùc keát :

1. Thoâng tin cho xaõ hoäi veà söï phaùt trieån cuûa ngaønh CTXH taïi Vieät Nam vaø trao ñoåi vôùi baïn beø quoác teá veà kinh nghieän ñaøo taïo vaø thöïc haønh CTXH.

2. Nhaän dieän ñöôïc nhöõng vaán ñeà caàn khaéc phuïc veà höôùng ñaøo taïo trong töông lai.

3. Goùp phaàn hình thaønh khung phaùp lyù cho vieäc ñaøo taïo quy cheá coäng ñoàng cho NVXH chuyeân nghieäp.

118

Chuùng toâi xin ñöôïc gom hai muïc tieâu moät vaø hai laïi vaø trình baøy döôùi hai cuïm vaán ñeà laø ñaøo taïo vaø vaán ñeà thöïc haønh CTXH.

Tröôùc heát chuùng ta ñaõ nghe baùo caùo veà tình hình coâng taùc ñaøo taïo.

ÔÛ Vieät Nam hieän nay, Khoa Phuï Nöõ Hoïc Tröôøng Ñaïi Hoïc Môû - Baùn Coâng maëc duø coøn nhieàu haïn cheá nhöng laø nôi ñaøo taïo töông ñoái coù tính heä thoáng vaø baøi baûn. Cuõng coù nhieàu yù kieán cho raèng phöông höôùng ñaøo taïo CTXH phaûi coù tính lieân ngaønh, ñieàu naày ñaõ theå hieän trong baùo caùo cuûa Tieán só Thaùi Thò Ngoïc Dö, Giaùo sö Hessle, Giaùo sö Robert Doyle … vaø trong baùo caùo cuûa Thaïc só Nguyeãn Ngoïc Laâm veà chaân dung cuõng cho thaáy raèng ngöôøi laøm coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam raát ña naêng vaø laøm vieäc trong nhieàu ngaønh ngheà …

Coâng taùc xaõ hoäi xöa nay coù moái lieân heä gaén boù khaén khít vôùi xaõ hoäi hoïc vaø taâm lyù hoïc. Nhöõng ngaønh coâng taùc xaõ hoäi coù lieân keát vôùi khoa hoïc veà giôùi, caùc khoa hoïc veà phaùt trieån, veà moâi tröôøng laø moät neùt ñoäc ñaùo trong chöông trình ñaøo taïo coâng taùc xaõ hoäi taïi Khoa Phuï Nöõ Hoïc.

Trong phaàn thaûo luaän coù nhieàu yù kieán cuûa caùc ñaïi bieåu ñöa ra laøm sao chöông trình ñaøo taïo coù tính lieân ngaønh nhöng khoâng quaù oâm ñoàm, phaûi coù troïng ñieåm vaø choïn nhöõng ngaønh muõi nhoïn … nhöng raát tieác hoäi thaûo chuùng ta chöa coù ñuû thôøi gian ñeå ñi saâu vaøo vaán ñeà naày. Chuùng ta choïn nhöõng ngaønh muõi nhoïn ñeå khaéc phuïc hieän töôïng maø oâng Vuï tröôûng Vuï Ñaïi Hoïc ñaõ noùi ôû Vieät Nam hieän nay “coù tình traïng vöøa thieáu vöøa thöøa trong neàn giaùo duïc noùi chung”

Ñieåm thöù hai chuùng ta noùi ñeán laø chöông trình ñaøo taïo Coâng taùc xaõ hoäi phaûi ñaët naëng phaàn thöïc haønh. Taát caû caùc tham luaän, caùc yù kieán trong hoäi thaûo ñeàu nhaát trí yù kieán naøy, nhöng baùo caùo cuûa Baø Catherine Briscoe cho chuùng ta thaáy raèng vieäc hoïc baèng thöïc haønh phaûi coù nhöõng kieåm huaán vieân coù kyõ naêng.

Baùo caùo cuûa tröôøng Cao ñaúng Lao ñoäng Xaõ hoäi vaø moät soá yù kieán cho thaáy moät vaán ñeà lôùn veà phaùt trieån vaø ñaøo taïo huaán luyeän Coâng taùc xaõ hoäi ôû moät soá cô sôû phía Baéc thieáu thöïc haønh, thieáu kieåm huaán vieân…

YÙ kieán baùo caùo trong caùc buoåi thaûo luaän nhoùm cuõng nhö baùo caùo cuûa coâ Nguyeãn Thò Nhaãn cuõng cho thaáy thöïc haønh thöïc taäp ôû caùc cô sôû taïi phía Nam coøn ngaén, coøn thieáu nhöõng kieåm huaán vieân kinh nghieäm.

Vaán ñeà thöù ba laø ñaàu vaøo, vieäc tuyeån sinh cuûa ngaønh Coâng taùc xaõ hoäi cuõng ñöôïc neâu ra: ngöôøi theo hoïc Coâng taùc xaõ hoäi phaûi coù ñoäng cô khi ñaêng kyù vaøo hoïc hay khoâng. Ñeà caäp vaán ñeà naøy chuùng toâi thaáy coù moät yù kieán khaù thuù vò trong baùo caùo cuûa Tieán só Robert Doyle laø Coâng taùc xaõ hoäi vôùi tính chuyeân nghieäp ñang trôû thaønh moät “coâng ngheä dòch vuï” (Services Industry)ï maø queân maát ñi vai troø nguyeân thuûy laø phuïc vuï, laø ñaày tôù (servant)…

Hoäi thaûo cuûa chuùng ta coù teân goïi : nghieân cöùu, ñaøo taïo vaø thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam : hieän traïng vaø vieãn caûnh.

119

Khaùi nieäm thöïc haønh ôû ñaây coøn ñöôïc hieåu laø vieäc öùng duïng caùc kieán thöùc, kyõ naêng, giaù trò vaøo moâi tröôøng xaõ hoäi Vieät Nam.

Baùo caùo cuûa caùc toå chöùc xaõ hoäi, caùc ñoaøn theå cuûa Hoäi Phuï Nöõ, cuûa Hoäi Lieân Hieäp Thanh Nieân, cuûa Chöõ Thaäp Ñoû, cuûa Thanh Nieân Xung Phong, vaø caùc cô sôû xaõ hoäi cuõng nhö ôû ñòa phöông nhö moät huyeän ôû An Giang … ñeàu cho thaáy taát caû caùc hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc xaõ hoäi khôûi ñaàu ñeàu coù tính phong traøo nhöng daàn daàn ñi vaøo hoaït ñoäng coù nhu caàu caàn trang bò nhöõng kieán thöùc, kyõ naêng vaø giaù trò cuûa ngaønh Coâng taùc xaõ hoäi, chính söï trang bò naøy giuùp hoï thöïc hieän toát caùc hoaït ñoäng cuûa phong traøo. Theo chuùng toâi ñaây laø neùt ñaëc thuø cuûa Coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam, vaø moät ñieàu thuù vò nöõa moâ hình 3 chieàu kích trong baùo caùo cuûa Giaùo sö Hessle cho chuùng ta ñònh vò ñöôïc Coâng taùc xaõ hoäi taïi Vieät Nam hieän nay ñang naèm trong giai ñoaïn naøo. Trong chieàu kích töông quan vôùi nhaø nöôùc, coâng taùc xaõ hoäi ôû Vieät Nam khoâng hoaøn toaøn thuoäc laõnh vöïc coâng, cuõng nhö khoâng hoaøn toaøn thuoäc lónh vöïc tö cuûa xaõ hoäi daân söï, maø ôû ñaây caùc toå chöùc xaõ hoäi vaø caùc toå chöùc quaàn chuùng coù öu theá. Ñoái vôùi caùc baïn nöôùc ngoaøi, caùc khaùi nieäm veà toå chöùc xaõ hoäi, caùc ñoaøn theå quaàn chuùng cuõng phaûi ñöôïc hieåu trong boái caûnh Vieät Nam. Chieàu kích thöù hai laø möùc ñoä chuyeân nghieäp hoùa trong moâ hình cuûa Giaùo sö Hessle cho thaáy Coâng taùc xaõ hoäi ôû Vieät Nam vaãn mang tính phong traøo nhöng caøng ngaøy noù caøng ñöôïc chuyeân nghieäp hoùa vaø nhö vaäy noù khoù coù theå trôû thaønh moät ngheà cuûa caùc nhoùm nhoû cuûa caùc chuyeân gia (elitism). Ñaëc dieåm naày cuõng ñem laïi nhöõng haïn cheá cho CTXH, nhöng cuõng laøm cho CTXH vaãn mang tính chieán ñaáu vaø gaén vôùi lyù töôûng ban ñaàu cuûa CTXH.

Muïc tieâu thöù ba cuaû hoäi thaûo: vieäc goùp phaàn hình thaønh khung phaùp lyù cho vieäc ñaøo taïo Coâng taùc xaõ hoäi. Caùc baùo caùo tham luaän, caùc yù kieán ñaëc bieät yù kieán cuûa Baø Nguyeãn Thò Oanh cho chuùng ta thaáy maáu choát cuûa vaán ñeà phaùt trieån ngaønh CTXH hieän nay ôû Vieät Nam laø caøng sôùm cho ra ñôøi nhöõng quy ñònh phaùp lyù qua vieäc caáp maõ soá ñaøo taïo vaø maõ soá ngaønh ngheà cho ngaønh Coâng taùc xaõ hoäi ôû caáp Ñaïi hoïc tröôùc khi noùi ñeán vieäc thaønh laäp Hieäp hoäi ngheà nghieäp.

Qua hoäi thaûo, oâng Vuï tröôûng Vuï Ñaïi Hoïc ñaõ höùa sau hoäi thaûo seõ baøn vaán ñeà cuï theå nhöng hoäi thaûo chuùng ta thaáy caàn coù söï hình thaønh cuûa moät cô caáu ñeå toång hôïp, thaåm ñònh thaønh quaû cuõng nhö nguyeän voïng cuûa ngöôøi laøm Coâng taùc xaõ hoäi. Chuùng toâi cuõng tin töôûng nhöõng guùt maéc veà phaùp lyù cuõng seõ ñöôïc giaûi quyeát bôûi leõ oâng Vuï tröôûng Vuï Ñaïi Hoïc ñaõ xaùc ñònh trong baùo caùo cuûa oâng laø vieäc thí ñieåm ñaøo taïo Coâng taùc xaõ hoäi taïi tröôøng Ñaïi Hoïc Môû böôùc ñaàu ñaõ thaønh coâng vaø vieäc ñaøo taïo Coâng taùc xaõ hoäi trong caùc tröôøng Ñaïi hoïc laø moät nhu caàu thöïc tieãn vaø caáp baùch.

Kính thöa Quyù vò, caùc yù kieán trong caùc tham luaän, trong caùc buoåi thaûo luaän trong buoåi hoäi thaûo raát phong phuù vaø ña daïng, nhöng do thôøi gian coù giôùi haïn do ñoù caùc ñuùc keát chuùng toâi chæ giôùi haïn veà maët chuyeân moân…

PHAÙT BIEÅU BEÁ MAÏC CUÛA TIEÁN SÓ THAÙI THÒ NGOÏC DÖ :

120

Thay maët Ban toå chöùc, chuùng toâi xin chaân thaønh caùm ôn taát caû quyù ñaïi bieåu, caùc baïn quoác teá ñeán tham döï hoäi nghò ñaõ chia seû caùc kinh nghieäm heát söùc quyù baùu vaø thöïc teá.

Xin caùm ôn caùc ñaïi bieåu ñaõ phaùt bieåu tham luaän taïi hoäi nghò, caùc ñaïi bieåu tham gia thaûo luaän, maëc duø thôøi gian coøn ít. Ban toå chöùc raát vui möøng ñeán phuùt choùt caùc ñaïi bieåu coøn tham döï ñoâng ñuû.

Xin caùm ôn caùc vò laõnh ñaïo Boä Giaùo Duïc, Boä Lao ñoäng Thöông binh Xaõ hoäi coù phaùt bieåu quyù baùu vaø hoã trôï giuùp ñôõ veà sau.

Caùm ôn Ban laõnh ñaïo nhaø tröôøng, caùc cô sôû xaõ hoäi taïo ñieàu kieän cho ñaïi bieåu ñeán tham quan.

Caùm ôn taát caû caùc thaønh vieân trong Khoa Phuï Nöõ Hoïc, caùc coäng taùc vieân, caùc anh chò phuïc vuï heát söùc chu ñaùo taän tình. Thay maët ban toå chöùc hoäi thaûo toâi xin tuyeân boá beá maïc hoäi thaûo./.

DANH SAÙCH ÑAÏI BIEÅU VIEÄT NAM THAM DÖÏ HOÄI THAÛO QUOÁC TEÁ

TT HOÏ TEÂN HH-HV CHÖÙC VUÏ CÔ QUAN

1 Leâ Chí An Thaïc só Giaûng vieân - Trôï lyù sinh vieân

Khoa PNH

2 Nguyeãn Ngoïc Anh Caùn boä döï aùn Toå chöùc Cöùu trôï Treû em Thuïy Ñieån - Haø Noäi

3 Leâ Ñaêng Anh Cöû nhaân Chuû nhieäm Maùi AÁm Maùi AÁm Bình Minh phöôøng 4, Quaän 4

4 Traàn Tuù Anh Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû Vieät Nam 5 Nguyeãn Nguyeät Baïch Cöû nhaân Trung taâm daïy ngheà PN Ñoàng

Thaùp 6 Ñoã Vaên Bình Thaïc só Tröôûng phoøng Phoøng nghieân cöùu CTXH 7 Traàn Coâng Bình Cöû nhaân Quyõ Cöùu trôï nhi ñoàng Anh

Quoác SCF 8 Trònh Boán GS Khoa Tröôûng Khoa

Coâng Thoân Tröôøng Ñaïi Hoïc Môû-Baùn Coâng TP.HCM

9 Phaïm Thò Caån Thaïc só Hieäu tröôûng Tröôøng CBPNTW2 10 Nguyeãn Thò Chaâu Phoù chuû tòch Hoäi Baûo trôï Treû em TP. HCM11 Ñoã Vaên Chöøng GS. TS Vuï Tröôûng Vuï Ñaïi

hoïc Boä Giaùo duïc - Ñaøo taïo

12 Buøi Theá Cöôøng Tieán só Phoù Vieän tröôûng Vieän Xaõ Hoäi Hoïc - Haø Noäi 13 Thaùi Thò Ngoïc Dö Tieán só Tröôûng Khoa Khoa Phuï nöõ hoïc - ÑH môû-

baùn coâng 14 Leâ Theá Doõng Hieäu Tröôûng Tröôøng Ñaïi Hoïc Môû-Baùn

Coâng TP.HCM 15 Chu Duõng Cöû nhaân Phoøng nghieân cöùu

CTXH

16 Nguyeãn Ngoïc Duy Cöû nhaân UÛy vieân thö kyù Hoäi Chöõ thaäp ñoû TP.HCM

121

17 Nguyeãn Hoaøng Haø Toå chöùc Cöùu Trôï Treû Em Thuïy Ñieån - Haø Noäi

18 Nguyeãn T. Thu Haø Cöû nhaân Giaûng vieân Khoa PNH 19 Nguyeãn Thò Haûi Thaïc só Phoøng nghieân cöùu CTXH 20 Leâ Ngoïc Haûi UNICEF 21 Nguyeãn T. Caåm Hoa Cöû nhaân Giaûng vieân- Trôï lyù

giaùo vuï Khoa PNH

22 Nguyeãn Thò Hoäi Phoù GS Phoù Chuû tòch Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû Vieät Nam 23 Ñinh Thò Hoan Chuû tòch UB Maët

Traän Toå Quoác Phöôøng 4, Quaän 4

24 Nguyeãn T. Bích Hoàng Thaïc só Giaûng vieân 25 Ñoã Kim Hoaøn Phoøng coâng taùc

chính trò

26 Mai Thò Kim Hoaøng Cöû nhaân Chuû tòch Hoäi LHPN huyeän Chaâu Thaønh - An Giang

TT HOÏ TEÂN HH-HV CHÖÙC VUÏ CÔ QUAN 27 Hoaøng Coâng Hôïp Phoù Chuû nhieäm UBBVCS Treû em huyeän Bình

Chaùnh TP.HCM 28 Traàn Thò Taân Höông Thaïc só Phoù Tröôûng Khoa

XHH Ñaïi Hoïc Coâng Ngheä Toân Ñöùc Thaéng

29 Nguyeãn Thò Hueä Cöû nhaân Phoù chuû tòch Hoäi Chöõ thaäp ñoû TP.HCM 30 Nguyeãn T. Minh Khueâ Toå chöùc Cöùu Trôï Treû Em

Thuïy Ñieån - TP.HCM 31 Nguyeãn Thò Kyû Thaïc só Hieäu tröôûng Tröôøng PNTW 1 - Haø Noäi 32 Nguyeãn Ngoïc Laâm Thaïc só Giaûng vieân -Tröôûng

boä moân CTXH Khoa PNH

33 Leâ Thò Lan Toå chöùc Taàm Nhìn Theá Giôùi - Vieät Nam

34 Nguyeãn T. Tuyeát Leâ Thaïc só Doøng Nöõ Töû Baùc AÙi Vinh Sôn35 Traàn Ngoïc Leä Cöû nhaân Bí thö Ñaûng UÛy Bí thö Ñaûng UÛy P.4 Quaän 4 36 Vuõ vaên Loäc Ban CTXH Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû Vieät Nam 37 Nguyeãn Quoác Loäc Giaùo sö Tröôûng Khoa Ñoâng

Nam aù Tröôøng Ñaïi Hoïc Môû-Baùn Coâng TP.HCM

38 Löu Thanh Long 39 Mai Thò Ngoïc Mai Cöû nhaân UÛy vieân Ñoaøn Chuû

tòch Hoäi Lieân Hieäp Phuï Nöõ Vieät Nam

40 Ñaëng Coâng Minh PGS.TS Phoù Hieäu Tröôûng Tröôøng Ñaïi Hoïc Môû-Baùn Coâng TP.HCM

41 Nguyeãn Quang Minh Cô quan coâng an A.25 TP. HCM

42 Phan Thanh Minh Cöû nhaân Tröôûng ban UBBVCSTE TP.HCM 43 Ñoaøn Thò Myõ Baùc só Ban CTXH, TW Hoäi Chöõ

Thaäp Ñoû Haø Noäi

122

44 Nguyeãn Xuaân Ñaäu Vuï Quan heä Quoác teá Boä Giaùo duïc - Ñaøo taïo

45 Nguyeãn T. Xuaân Ñaøo Thaïc só Phoù chuû nhieäm Boä moân KH Haønh vi-GDSK TT Ñaøo Taïo Caùn Boä Y teá

46 Traàn Thò Neân Cöû nhaân Kieåm Huaán Vieân 47 Leâ Thò Hoàng Nga Cöû nhaân Kieåm huaán vieân 48 Nguyeãn Xuaân Nghóa Thaïc só Phoù Tröôûng Khoa Khoa PNH 49 Ñaëng Thò Ngoïc Phoù chuû tòch thöôøng

tröïc Hoäi Phuï nöõ töø thieän TP.HCM

50 Leâ Quang Nguyeân Caùn boä Döï aùn Toå chöùc Cöùu Trôï Treû Em Thuïy Ñieån - TP.HCM

51 Nguyeãn Thò Nhaän Cöû nhaân Giaûng vieân 52 Nguyeãn Thò Nhaãn Cöû nhaân Giaûng vieân - Phuï

traùch thöïc taäp Khoa PNH

53 Nguyeãn Thò Nhaät Cöû nhaân Phoù GÑ TT.CTXH. Hoäi LHTN 54 Nguyeãn Thò Nhaõ Kieåm huaán vieân

CTXH Tröôøng Raïng Ñoâng

TT HOÏ TEÂN HH-HV CHÖÙC VUÏ CÔ QUAN 55 Ñoã Khaéc Nhaøn Baùc só Phoù Chuû tòch Hoäi Chöõ thaäp ñoû Haø Noäi 56 Traàn Thò Nhieãu Kieåm huaán vieân

CTXH

57 Buøi Xuaân Ñoã Kyõ sö Tröôûng Phoøng CTCT-QLSV

Tröôøng Ñaïi Hoïc Môû-Baùn Coâng TP.HCM

58 Leâ Thò Kim Nôû Kieåm huaán vieân CTXH

59 Traàn Troïng Ñöùc Cöû nhaân Tröôûng Khoa XHH Ñaïi hoïc coâng ngheä Toân Ñöùc Thaéng

60 Nguyeãn Thò Oanh Thaïc só Phoù Chuû tòch Hoäi Taâm lyù GDH - TP.HCM 61 Nguyeãn T. Kieàu Oanh Cöû nhaân UÛy vieân thöôøng vuï Hoäi LHPN tænh Beán Tre 62 Cao Vaên Phöôøng Tieán só UÛy vieân Hoäi ñoàng

Quaûn trò Tröôøng Ñaïi Hoïc Môû-Baùn Coâng TP.HCM

63 Nguyeãn T. Minh Phöôùc Thaïc só nhaân vieân xaõ hoäi 64 Vuõ Theá Phuù GS Khoa tröôûng Khoa

QTKD Tröôøng Ñaïi Hoïc Môû-Baùn Coâng TP.HCM

65 Danh Quyù Cöû nhaân Giaùm ñoác TT.GD-DN Nhò Xuaân 66 Döông Thò Ryõ Cöû nhaân Kieåm huaán vieân

CTXH

67 Leâ Xuaân Sinh Cöû nhaân Bí thö Ñoaøn TNCS Tröôøng Ñaïi Hoïc Môû-Baùn Coâng TP.HCM

68 Hoà Thanh Sôn Phoøng CTCT Ñaïi hoïc môû

69 Huyønh T. Minh Taâm Cöû nhaân Phoù Chuû tòch Hoäi Chöõ thaäp ñoû TP.HCM 70 Leâ Thò Thanh Phoù chuû tòch Hoäi Phuï nöõ töø thieän TP.HCM 71 Leâ Thò Thanh Thaïc só Khoa tröôûng Khoa Tröôøng Ñaïi Hoïc Môû-Baùn

123

Ngoaïi Ngöõ Coâng TP.HCM 72 Mai Kim Thanh Thaïc só Khoa XHH-Ñaïi hoïc KHXH

vaø NV Haø Noäi 73 Phaïm Phöông Thaûo Phoù Chuû tòch UBND TP.HCM 74 Leâ Thanh Thu Thaïc só Phoù phoøng TCHC Tröôøng Ñaïi Hoïc Môû-Baùn

Coâng TP.HCM 75 Ngoâ Thò Leä Thuûy Thaïc só Phoù Phoøng Ñaïi hoïc Caàn Thô 76 Leâ Thò Thu Thuûy Terre des Hommes Lausane

taïi TP.HCM 77 Nguyeãn Troïng Tieán Thaïc só Tröôûng phoøng GV Tröôøng Caùn boä TTN TW- HN78 Huyønh Nhaät Tieán Toå chöùc Taàm Nhìn Theá Giôùi -

Vieät Nam 79 Huyønh Kieâm Tieân Kieåm Huaán Vieân 80 Nguyeãn Tieäp Tieán só Hieäu tröôûng Tröôøng cao ñaúng LÑXH 81 Leâ Thò Tríu Tieán só Doøng Nöõ Töû Baùc AÙi Vinh Sôn82 Laâm Quang Tröïc Phoù Giaùo ñoác TT

ÑT Töø xa Tröôøng Ñaïi Hoïc Môû-Baùn Coâng TP.HCM

TT HOÏ TEÂN HH-HV CHÖÙC VUÏ CÔ QUAN 83 Nguyeãn Vaên Tuaán Cöû nhaân Caùn boä Hoäi chöõ thaäp ñoû UÙc –

TP.HCM 84 Traàn Thanh Tuyeàn Phoù chuû tòch Hoäi Phuï nöõ töø thieän TP.HCM 85 Huyønh T. Ngoïc Tuyeát Tieán só caùn boä nghieân cöùu Vieän KHXH – TP.HCM 86 Nguyeãn Vaên UÙt PGS.TS Tröôûng Phoøng GV Tröôøng Ñaïi Hoïc Môû-Baùn

Coâng TP.HCM

87 Leâ Haø Vaân Baùc só Caùn boä Chöông trình Hieäp Hoäi Quoác teá Chöõ Thaäp Ñoû vaø Traêng löôõi lieàm ñoû - Haø Noäi

88 Ñinh thò Vieãn Cöû nhaân Trung taâm tö vaán tình yeâu hoân nhaân

Hoäi Lieân hieäp thanh nieân VN

89 Voõ Ñình Vinh Tieán só Phoù Tröôûng ban CTXH

Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû Vieät Nam

124

DANH SAÙCH CAÙC ÑAÏI BIEÅU NÖÔÙC NGOAØI THAM DÖÏ HOÄI THAÛO QUOÁC TEÁ TT HOÏ TEÂN Hoïc

haøm/hoïc vò CHÖÙC DANH

Cô quan

1 Ms. Catherine Briscoe Nghieân cöùu vieân

Khoa CTXH vaø Taâm lyù hoïc - ÑH Quoác gia Singapore

2 Ms. Onesta Carpene Giaùm saùt vieân

Istituto per la Cooperazion Allo Sviluppo – ICS – Cambodia

3 Mr. Ryotaro Katsura Giaùo sö Giaùo sö ÑH Nara, Nhaät Baûn 4 Ms. Phöông

Chinh Leâ Giaùo sö Giaùo sö ÑH Washington, Myõ

5 Ms. Tracy Harachi Giaùo sö Giaùo sö ÑH Washington, Myõ 6 Mrs. Xuyen Dangers Giaûng vieân Giaûng vieân Toå chöùc Nhaø thôø Theá giôùi 7 Mr. Sven Hessle Giaùo sö Giaùo sö Khoa CTXH, ÑH Stockholm

Thuïy Ñieån 8 Ms. Nina Mc Coy Ruth Giaùm saùt

vieân Giaùm saùt

vieân Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû UÙc, Haø Noäi

9 Ms. Britta Ostrom Toå Chöùc Cöùu trôï Treû em Thuïy Ñieån - Radda Barnen-HNoäi

11 Ms. Belinda Mericourt Giaùo sö ÑH Taây Sydney - UÙc 12 Mr. Robert Doyle Giaùo sö Global concerns company -

Thailand 13 Ms. Jill Gibbons Ph.D ÑH Newcastle - UÙc 14 Mr. Tee Liang Ngiam Giaùo sö Giaùo sö ÑH Quoác Gia Singapore 15 Ms. Ingela Holmertz Hieäp hoäi Quoác teá CTÑ vaø

Traêng Löôõi lieàm Ñoû - HN

16 Ms. Chris Battle Hieäp hoäi Quoác teá CTÑ vaø Traêng Löôõi lieàm Ñoû - HN

18 Ms. Sunwanrang Dansawan Beänh vieän ChiangMai - Thaùi Lan

19 Ms. Praipan Surapanpichit Beänh vieän ChiangMai-Khoa Y

20 Ms. Meli Mikkola CB chöông trình

UNICEF - VP ôû TP. Hoà Chí Minh

21 Ms. Maureen Chen Giaùm saùt vieân

Brahma Kumaris Organization - Hong Kong - Trung Quoác

22 Mr. Nader Ahmadi Giaùo sö Ñaïi hoïc Stockholm - Thuî Ñieån

23 Mr. James Bui Nhaân vieân XH

Ñaïi hoïc Michigan - Myõ

125

24 Mr. Sanit Boohchoo Giaùo sö Ñaïi hoïc Songkla - Thaùi Lan