If you can't read please download the document
Upload
ho-chi-minh-communist-youth-union-in-hanoi-political-organization-community-organization
View
170
Download
10
Embed Size (px)
Citation preview
`ep0B GIO DC V O TO B NI V
HC VIN HNH CHNH QUC GIA
TRN VN NGI
THU HT V TRNG DNG NGI
C TI NNG TRONG CC C QUAN HNH CHNH NH NC VIT NAM
Chuyn ngnh: Qun l hnh chnh cng
M s: 62 34 82 01
LUN N TIN S QUN L HNH CHNH CNG
NGI HNG DN KHOA HC
1. GS.TS. Nguyn ng Thnh
2. TS. Trn Anh Tun
H Ni - 2015
LI CAM OAN
Ti xin cam oan y l cng trnh nghin cu ca ring ti, t liu nu trong Lun n ny l trung thc v c ngun gc, xut x r rng. Nhng kt qu nghin cu cha c ai cng b trong bt c cng trnh khoa hc no khc. Ti xin chu trch nhim v nhng li cam oan ny.
Tc gi Lun n
Trn Vn Ngi
iLI CM N
Ti xin trn trng cm n GS.TS. Nguyn ng Thnh v TS. Trn Anh Tun, nhng ngi Thy hng dn y tm huyt, trch nhim gip ti hon thnh Lun n tin s. Ti xin trn trng cm n cc thy, c trong Ban Gim c Hc vin, Khoa o to sau i hc, Khoa T chc v Nhn s, Hc vin Hnh chnh Quc gia. Xin trn trng cm n lnh o B Ni v, lnh o v chuyn vin cc n v thuc v trc thuc B Ni v, lnh o v chuyn vin cc V t chc cn b ca cc B, ngnh Trung ng v lnh o S Ni v cc tnh, thnh ph trc thuc Trung ng cng cc chuyn gia cao cp, cc cng chc, vin chc, ngi lao ng ca Vin Khoa hc t chc nh nc, B Ni v nhit tnh gip v to iu kin cho ti hon thnh Lun n ny. c bit, xin by t s cm n su sc ti nhng ngi thn trong gia nh ca ti ng vin, khch l, to mi iu kin v l ng lc ti n lc hon thnh Lun n ny.
Xin trn trng cm n!
Tc gi Lun n
Trn Vn Ngi
iiMC LC
DANH MC BNG BIU ...................................................................... vi DANH MC PH LC......................................................................... viii M U .....................................................................................................11. Tnh cp thit ca ti. ....................................................................1
2. Mc ch v nhim v nghin cu.....................................................4
3. i tng v phm vi nghin cu......................................................5
4. Phng php nghin cu....................................................................65. Cc vn trng tm cn nghin cu...............................................8
6. Gi thuyt khoa hc. ...........................................................................9
7. Nhng ng gp mi ca Lun n ....................................................9
8. Kt cu ca Lun n ........................................................................ 10
TNG QUAN V TNH HNH NGHIN CU ................................. 11
1. Cc cng trnh nghin cu v nhn ti/ngi c ti nng, v tr, tm quan trng ca nhn ti. ........................................................................ 112. Cc cng trnh nghin cu v thu ht, trng dng nhn ti........ 13
3. Nhng cng trnh nghin cu v cn b, cng chc v qun l ing cn b, cng chc. ................................................................................... 20
4. nh gi tnh hnh nghin cu lin quan n ti Lun n. .... 22
CHNG 1. C S L LUN V THU HT V TRNG DNG NGI C TI NNG TRONG CC C QUAN HNH CHNH NH NC ................................................................................................................. 26
1.1. Ngi c ti nng v thu ht, trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc. ..................................................... 261.1.1. Cc khi nim c bn................................................................ 26
1.1.2. Thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc. ............................................................................................. 43
1.1.3. S cn thit ca vic thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc ........................................................ 50
1.2. Cc nhn t tc ng n vic thu ht v trng dng ngi cti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc ....................................... 551.2.1. Nhn t khch quan .................................................................. 55
1.2.2. Nhn t ch quan ...................................................................... 58
iii1.3. Kinh nghim thu ht v trng dng ngi ti trong lch s dn tc v ca mt s quc gia trn th gii ....................................................... 661.3.1. Kinh nghim thu ht v trng dng ngi ti trong lch s VitNam. .............................................................................................................. 66
1.3.2. Kinh nghim ca mt s quc gia trn th gii v thu ht v trng dng ngi c ti nng. ....................................................................... 731.3.3. Nhng bi hc kinh nghim c th p dng cho Vit Nam. .... 88
Kt lun Chng 1: ............................................................................. 90
CHNG 2. THC TRNG THU HT V TRNG DNG NGI C TI NNG TRONG CC C QUAN HNH CHNH NH NC VIT NAM HIN NAY .................................................................................... 92
2.1. Khi qut v i ng cng chc v cng tc qun l cng chctrong cc c quan hnh chnh nh nc. ..................................................... 922.1.1. i ng cng chc trong cc c quan hnh chnh nh nc.... 92
2.1.2. Cng tc qun l cng chc trong cc c quan hnh chnh nh nc. .............................................................................................................. 962.1.3. nh gi chung. ...................................................................... 103
2.2. nh gi thc trng thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc. ................................................... 1082.2.1. Cc quy nh hin hnh v thu ht v trng dng ngi c tinng trong c quan hnh chnh nh nc. .................................................. 108
2.2.2.Tnh hnh trin khai thc hin vic thu ht v trng dng ngic ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc. .................................. 118
2.3. Mt s vn t ra i vi vic thu ht v trng dng ngi cti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc. .................................... 130Kt lun Chng 2: ........................................................................... 134
CHNG 3. QUAN IM, GII PHP THU HT V TRNG DNG NGI C TI NNG TRONG CC C QUAN HNH CHNH NH NC ..................................................................................................... 136
3.1. Quan im thu ht, trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc. ......................................................................... 136
3.2. Cc gii php thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc. .................................................................... 1403.2.1. Nhm gii php nhn thc v thu ht v trng dng ngi c tinng trong cc c quan hnh chnh nh nc. ............................................ 1413.2.2. Nhm gii php v chnh sch thu ht v trng dng ngi cti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc. ....................................... 147
3.2.3.Nhm gii php c th v thu ht v trng dng ngi c tinng trong cc c quan hnh chnh nh nc. ............................................ 151
3.2.4. Nhm gii php v iu kin m bo thc hin thu ht v trng dng ngi c ti nng. ............................................................................... 157Kt lun Chng 3 ............................................................................ 160
KT LUN ............................................................................................ 163
DANH MC CNG TRNH CA TC GI.................................... 169
DANH MC TI LIU THAM KHO ............................................. 171
DANH MC CC PH LC .............................................................. 181DANH MC BNG BIU
ThtNi dungK hiuTrang
01C cu, s lng i ng cng chc.Bng 2.1.95
02Tiu ch nhn bit ngi c ti trong qu trnhtuyn dng.Bng 2.2.118
03Hnh thc tuyn dng ngi c ti nng trong 5 nm gn y.Bng 2.3.119
04Thc trng trng dng ngi c ti nng.Bng 2.4.121
05V tr ngi c ti nng c th pht huy tt nht.Bng 2.5.122
06Nhng kh khn, vng mc trong vic thu ht ngi c ti vo lm vic trong cc c quan hnh chnh nh nc hin nay.Bng 2.6.124
07nh gi kt qu lm vic ca nhn ti c tuyn dng theo chnh sch thu ht, trng dng ngi c ti nng.Bng 2.7.125
08L do ngi c ti nng khng pht huy c nng lc, s trng.Bng 2.8.125
09L do ngi c ti ri b c quanBng 2.9.126
10Yu t xc nh ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc.Bng 3.10.144
11M hnh cu to nhn ti theo quan nim ca cc nh ti nng hc c (1988), Trch t o Trng Thi (2007).Hnh 1.1.30
12Cc cp pht trin ca nng lcHnh 1.2.31
13Mi lin h gia cc yu t hnh thnh ti nng v yu t xc nh ti nng.Hnh 1.3.34
14Cc yu t xc nh ngi c ti nngHnh 1.4.35
vi
15Cc yu t xc nh ngi c ti nng trong c quan hnh chnh nh ncHnh 1.5.41
16Quy trnh qun l nhn lc ca t chcHnh 1.6.44
17Quy trnh hnh thnh ngun nhn lcHnh 1.7.45
18Mi lin h gia mi trng lm vic v gi chn ngi c ti nngHnh 2.8.127
19Mi lin h gia mi trng lm vic v nng lc lm vic ca ngi c ti nng.Hnh 2.9.128
20Chnh sch h tr kinh ph nhm thu ht ngi c ti nng mt s a phng.Hp 2.1.114
21Th t tm quan trng ca cc yu t tc ng n thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc.Hp 2.2.132
vii
DANH MC PH LC
Th tNi dungK hiuTrang
01T chc iu traPh lc 1181
02Phiu iu tra x hi hc v chnh sch thu ht,trng dng ngi c ti nngPh lc 2183
03Tng hp kt qu iu tra x hi hc v chnhsch thu ht, trng dng ngi c ti nng.Ph lc 3189
04Phn tch kt qu tng hp phiu iu tra xhi hc theo cc nhm vn cn nghin cu.Ph lc 4204
viii
M U
1. Tnh cp thit ca ti.
Dn tc Vit Nam vn c truyn thng trng dng v tn vinh nhn ti. Vn bia Vn Miu - Quc T Gim, trng i hc u tin ca nc ta khc r: Hin ti l nguyn kh quc gia. Nguyn kh thnh th th nc mnh v cng ln lao, nguyn kh suy th th nc yu m cng xung thp. Bi vy, cc bc Vua ti gii i xa, chng c i no li khng chm lo nui dng v o to nhn ti bi p thm nguyn kh (Vn bia ca Thn Nhn Trung nm 1442). Ngy nay, trong k nguyn kinh t tri thc v xu th ton cu ha, vic thu ht v s dng ngi c ti nng trong hot ng qun l nh nc ni chung, cng nh i vi hot ng ca c quan hnh chnh nh nc ni ring c vai tr c bit quan trng i vi qu trnh pht trin kinh t - x hi ca t nc v p ng nhng yu cu mi t ra hin nay, c th:
Th nht, xy dng v hon thin Nh nc php quyn x hi ch ngha ca dn, do dn, v dn, trong i ng cn b, cng chc c vai tr c bit quan trng trong xy dng cng nh trong trin khai thc hin php lut, a php lut vo cuc sng. ng thi, iu t ra yu cu khch quan phi xy dng i ng cn b, cng chc thch ng vi n v mun vy phi pht hin, thu ht v trng dng nhng cng chc c nng lc, nm vng php lut, thi hnh cng v theo ng quy nh ca php lut, bo v quyn t do, li ch chnh ng ca nhn dn.
Th hai, yu cu mi v ngun nhn lc trong giai on chuyn i t nn kinh t k hoch ho tp trung sang pht trin nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha. y l mt qu trnh chuyn i cn bn, ton din cc hot ng qun l kinh t - x hi, i hi phi c nhng thay i tch cc trong xy dng v pht trin i ng cng chc nh nc nhm hnh thnh c mt i ng cng chc
10chuyn nghip, hin i, c nng lc, trnh thc thi cng vic qun l hnh
chnh nh nc.
Th ba, qu trnh ton cu ha v hi nhp quc t t ra yu cu Nh nc phi cam kt thc hin y lut php v cc thng l quc t. thc hin tt nhim v ny i hi i ng cng chc trong cc c quan nh nc phi c tri thc, am hiu, tn trng lut php v cc thng l quc t, nht l trong cc lnh vc c cc hot ng quan h quc t trc tip. Yu cu ny cn phi c nhn thc y c cc nh hng v cc gii php xy dng v pht trin i ng cng chc khi chng ta m ca hi nhp vi cc nc trong khu vc v th gii. Trong , vic pht hin, thu ht, trng dng v i ng nhng ngi ti nng cn c quan tm c th tuyn c nhng cng chc c nng lc, phm cht, am hiu php lut quc t p ng c qu trnh hi nhp ca t nc trong thi k mi.
Th t, thi k y mnh cng nghip ho, hin i ho t nc, ang t ra nhiu vn v kinh t - x hi ht sc kh khn, phc tp, i hi i ng cng chc c phm cht, trnh , nng lc t chc qun l c hiu qu cc qu trnh pht trin kinh t - x hi p ng yu cu vt qua nhng thch thc, nguy c, khc phc nhng hn ch, yu km, a t nc tng bc i ln ch ngha x hi v bo v vng chc t quc Vit Nam x hi ch ngha.
Th nm, Chng trnh tng th ci cch nn hnh chnh nh nc giai on
2011-2020 vi mc tiu l xy dng mt nn hnh chnh dn ch, trong sch, vng mnh, chuyn nghip, hin i ha, hot ngc hiu lc, hiu qu, trong c i mi nng cao cht lng i ng cng chc vi s lng, c cu hp l, chuyn nghip, hin i ang t ra rt nhiu yu cu i vi cng tc tuyn chn, s dng, bi dng v i ng cng chc. Mun xy dng c mt i ng cng chc c phm cht tt v nng lc thi hnh cng v, tn ty phc v s nghip pht trin t nc v phc v nhn dn th phi pht hin, thu ht, bi dng, trng dng v i ng xng ng nhng ngi thc s c ti nng trong nn cng v.Trong qu trnh lnh o cch mng, ng ta lun khng nh tm quan trng ca vic pht hin, thu ht, bi dng v trng dng nhn ti, coi l nhn t c ngha quan trng i vi cng tc cn b. Vn kin Hi ngh Trung ng 6 (Kho IX) nu nhim v Hon thin h thng c ch, chnh sch, pht hin, o to, bi dng, s dng nhn ti, p ng yu cu cng nghip ho, hin i ho [37]. Vn kin i hi i biu ton quc ln th X: Xy dng v thc hin chnh sch pht trin v trng dng nhn ti, thu ht nhn ti vo nhng lnh vc quan trng, khng phn bit ngi trong ng hay ngi ngoi ng. Tng cng ngun u t ca Nh nc v ton x hi vo vic pht hin, o to, bi dng, s dng nhn ti, trc ht trn ba lnh vc: lnh o - qun l, sn xut - kinh doanh v khoa hc - cng ngh [38]. Vn kin Hi ngh Trung ng 9 (Kha X): V c ch, chnh sch, xy dng c ch, pht hin, o to, bi dng, s dng ngi c c, c ti v c ch tin c cn b; to bc chuyn cn bn trong vic pht hin, o to, bi dng, s dng nhn ti v i ng cn b khoa hc, chuyn gia gii; xy dng Chin lc quc gia v nhn ti; coi l gii php rt quan trng trong vic thc hin chin lc cn b[39].
Thc hin ng li, ch trng ca ng v php lut ca Nh nc, thi gian qua, nhiu b, ngnh v a phng mnh dn ban hnh cc chnh sch tri thm nhm thu ht ngi c ti nng v lm vic cc c quan nh nc cng nh cc n v s nghip cng lp, nh: tn vinh cc th khoa, u tin sinh vin tt nghip loi gii, u i cho nhng ngi c trnh cao nh cp nh, chnh sch thu ht, tr cp ban u, to iu kin cho i o to, bi dng trong v ngoi nc,... Tuy nhin, trn thc t cc chnh sch ny cha pht huy c hiu qu nh mong mun, cha pht hin ng v thu ht c nhiu ngi c nng lc, trnh vo lm vic trong nn cng v. T l sinh vin tt nghip i hc loi gii, ngi c trnh o to bc thc s, tin s ng k thi tuyn vo cc c quan hnh chnh nhn chung cn thp. ng thi vi vic khng thu ht c nhiu ngi ti nng,hin ang din ra tnh trng mt b phn cn b, cng chc, vin chc c trnh ,
nng lc trong cc c quan nh nc xin thi vic chuyn ra khu vc t.
Tnh hnh do nhiu nguyn nhn khch quan v ch quan gy ra. Trc ht l do mi trng lm vic v c ch chnh sch, ch i ng.... Bn cnh l nhng bt cp trong khu tuyn dng, b nhim v s dng. Mt khc, thc t cho thy trong bi cnh cnh tranh nhn lc gay gt t khu vc ngoi nh nc vn rt nng ng v nhiu c hi nn vic tuyn c ngi c ti nng kh, nhng vic gi c ngi c ti nng lm vic cho c quan nh nc cn kh hn rt nhiu. Bn cnh , trn phng din nhn thc, vn thu ht, trng dng ngi c ti nng c cp nhiu nhng trn thc t th no l ngi c ti nng vn cha c hiu mt cch thng nht, do cc chnh sch v quy nh v pht hin, thu ht, bi dng, trng dng ngi c ti nng ban hnh ca mt s b, ngnh, a phng vn cha pht huy c hiu qu nh mong mun.
gp phn gii quyt c nhng vng mc nu trn v p ng c nhng i hi ang t ra trong giai on hin nay, cn thit phi c mt nghin cu mang tnh h thng v l lun v thc tin, trn c s xut c nhng gii php thc t ph hp vi iu kin v hon cnh c th ca Vit Nam v vic thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc. V nhng l do trn, Nghin cu sinh chn ti Thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh Nh nc Vit Nam lm Lun n tin s qun l hnh chnh cng vi hy vng s gp mt phn nh b vo cng vic chung to ln ny.
2. Mc ch v nhim v nghin cu.
2.1. Mc ch.
Trn c s lm r mt s vn l lun v thc tin v thu ht v trng dng
ngi c ti nng, Lun n xut quan im v cc gii php thu ht v trng dngngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc Vit Nam, gp phn lm
c s cho vic xy dng v thc hin Chin lc nhn ti trong hot ng cng v.
2.2. Nhim v.
- Lm r nhng vn l lun v thu ht, trng dng ngi c ti nng: khi nim ngi c ti nng v ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc; cc yu t xc nh ngi c ti nng trong c quan hnh chnh nh nc; khi nim v ni hm ca thu ht v trng dng ngi c ti nng;
- Phn tch cc nhn t tc ng n vic thu ht v trng dng ngi c ti
nng trong cc c quan hnh chnh nh nc;
- Nghin cu, h thng ha kinh nghim thu ht v trng dng ngi c ti
nng trong lch s ca dn tc v ca mt s quc gia trn th gii;
- nh gi thc trng thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc, ch ra nhng kt qu, hn ch v nguyn nhn ca nhng hn ch, vng mc;
- xut quan im v gii php thu ht, trng dng ngi c ti nng trong c quan hnh chnh nh nc Vit Nam.
3.i tng v phm vi nghin cu.
3.1. i tng:
Nghin cu nhng vn l lun v thc tin lin quan n thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc Vit Nam.
3.2. Phm vi:
- Khng gian nghin cu: Trn phm vi c nc - cc c quan hnh chnh nh nc t Trung ng n a phng Vit Nam (cc B, c quan ngang b, y bannhn dn cc cp), trong c nghin cu in hnh mt s B, ngnh Trung ng v a phng ang thc hin chnh sch thu ht, trng dng ngi c ti nng.- Thi gian nghin cu: Lun n tp trung nghin cu v cc chnh sch thu ht, trng dng ngi c ti nng t nm 1998 n nay (t khi ban hnh Php lnh Cn b, cng chc).
4. Phng php nghin cu.
4.1. Phng php lun nghin cu.
Trn c s phng php lun ca ch ngha duy vt bin chng, ch ngha duy vt lch s v t tng H Ch Minh, nghin cu sinh lun gii cc vn v ngi c ti nng, thu ht v trng dng ngi c ti nng theo t duy l-gic bin chng mang tnh khch quan, ton din,trong mi lin h vi th ch qun l cn b, cng chc hin hnh v c im ca cc c quan hnh chnh nh nc nc ta hin nay. Nghin cu sinh cng qun trit cc quan im ca ng Cng sn Vit Nam v thu ht v trng dng ngi c ti nng; ng thi bm st thc tin xy dng, qun l i ng cn b, cng chc hin nay.
4.2. Phng php nghin cu.
- Phng php tm hiu t liu:Trong phm vi nghin cu ca Lun n ny, vic tm hiu t liu trong nc v nc ngoi, t liu lch s v thu ht v trng dng ngi c ti nng l rt quan trng nhm cung cp cc lun c nghin cu l lun v thc tin qun l v pht trin ngun nhn lc ni chung cng nh vic thu ht, trng dng ngi c ti nng ni ring nc ta trong nhng nm qua. Trn c s , nghin cu gii quyt cc vn cn vng mc v l lun v thc tin, xut nhng gii php v vic thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc Vit Nam.
- Phng php iu tra x hi hc bng bng hi: L kho st, nh gi thc trng, rt ra nhng kt qu t c, nhng hn ch, vng mc trong thc hinchnh sch, php lut v thu ht v trng dng ngi c ti nng. C th l nhng ni dung v xc nh quan nim ngi c ti nng, phn tch cc yu t nh hng n vic thu ht v trng dng ngi c ti nng cng nh nh gi c thc trng thu ht v trng dng ngi c ti nng lm c s cho vic xut quan im, gii php thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc, nghin cu sinh s dng phng php iu tra x hi hc bng bng hi i vi i ng lnh o, qun l v i ng cng chc ti 10 b, ngnh v 16 a phng bng phng php la chn ngu nhin. Kt qu iu tra x hi hc l mt trong nhng c s d bo v xut cc gii php v vic thu ht v trng dng ngi c ti nng. (i tng iu tra, lng phiu iu tra, cc c quan v aim tin hnh iu tra, cch thc tin hnh iu tra, thi im iu tra v vic x l kt qu iu tra c th hin c th Ph lc 1 trang 181 v Ph lc 2 trang183 Lun n).
- Phng php so snh: Trn c s nghin cu v phn tch, Lun n lm r c im ca cc c quan hnh chnh nh nc khc vi cc c quan, t chc khc; c im, tnh cht lao ng ca cn b, cng chc vi cc i tng lao ng x hi khc, trn c s xut nhng gii php ph hp i vi vic thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc. ng thi, so snh kinh nghim nc ngoi v thu ht v trng dng nhn ti vi thc tin thc hin chnh sch thu ht v trng dng ngi c ti nng trong c quan hnh chnh nh nc Vit Nam trong thi gian qua.
- Phng php tng hp v phn tch nh lng: Trn c s cc ti liu, thng tin v d liu thu thp c, nghin cu sinh s phn tch, nh gi, xem xt trn cc kha cnh khoa hc qun l. Qua , tng hp li c nhng kt lun, nhng xut mang tnh khoa hc, ph hp vi l lun v thc tin vic thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc.5. Cc vn trng tm cn nghin cu.
Xut pht t yu cu v tnh cht ca ti, Lun n xc nh nhng vn
trng tm cn nghin cu l:
Th nht, lm r khi nim ngi c ti nng v yu t xc nh ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc. Theo ba ni dung ch cht c la chn gii quyt gm:
- Th no l ngi c ti nng v cc yu t xc nh ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc?
- Quan nim v ngi c ti nng trong thc tin qun l ca cc c quan
hnh chnh nh nc Vit Nam hin nay?
- xut v vic xc nh ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc?
Th hai, trn thc t, thu ht v trng dng c mi quan h hu c, cht ch vi nhau, b tr cho nhau, tc ng qua li vi nhau v chu s tc ng ca cc nhn t khch quan v ch quan. V vy, nghin cu cc nhn t tc ng n vic thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc, v coi l nhng cn c c bn v mang tnh xuyn sut trong qu trnh nh gi thc trng cng nh xut gii php. Nh vy, cu hi t ra l:- Nhng nhn t g v chng c tc ng th no n vic thu ht v trng dng ngi c ti nng trn thc t?Th ba, vn thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc. y, Lun n tp trung vo ba vn cn nghin cu sau:- Quan nim v ni hm ca thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc l g?- Vic thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc c thc hin trn thc t Vit Nam nh th no?- xut nhng gii php no m bo hiu qu vic thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc?6. Gi thuyt khoa hc.
Lun n c xy dng trn c s cc gi thuyt khoa hc sau y:
6.1.Thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc l mt ni dung quan trng trong cng tc tuyn dng, s dng v qun l i ng cn b, cng chc, gp phn nng cao hiu qu hot ng ca cc c quan hnh chnh nh nc.
6.2. Thc trng chnh sch thu ht, trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc hin nay cn nhiu hn ch v nhn thc, quan nim; vic t chc trin khai thc hin chnh sch cn cha thng nht, thiu ng b,khc nhau trn nhiu phng din nh i tng, phm vi, ch thu ht, trng dng, i ng ngi c ti nng, cha p ng c yu cu ca vic xy dng mt nn cng v chuyn nghip, trch nhim, nng ng, minh bch v hiu qu.
6.3. C nhiu nguyn nhn dn n vic thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc khng hiu qu nh: vn v nhn thc, th ch, ngun lc thc hin, cng tc s dng v qun l cng chc.
6.4. Vic thu ht, trng dng ngi c ti nng trong c quan hnh chnh nh nc mt cch hiu qu c bo m bng vic trin khai mt cch ng b cc nhm gii php v nhn thc, v th ch, chnh sch, t chc thc hin v cc iu kin cn thit bo m thc hin thnh cng cc chnh sch.
7. Nhngng gp mi ca Lun n
V l lun:
- Lm sng t mt s vn l lun v quan nim ngi c ti nng, ngi c
ti nng trong c quan hnh chnh nh nc; cc yu t xc nh ngi c ti nngtrong c quan hnh chnh nh nc; khi nim v ni hm ca thu ht v trng dng
ngi c ti nng;
- Nu c ngha, tm quan trng v cc nhn t tc ng n vic thu ht v trng dng ngi c ti nng v vai tr ca ngi c ti nng trong c quan hnh chnh nh nc.
V thc tin:
- Lm r nhng kt qu t c, nhng tn ti, hn ch v ch ra cc nguyn nhn trong c ch, chnh schv vic t chc thc hin cc c ch, chnh sch v thu ht v trng dng ngi c ti nngtrong cc c quan hnh chnh nh nc; xut cc gii php c th, ph hp v thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc gp phn xy dng Chin lc nhn ti trong hot ng cng v Vit Nam;
- Lun n c th dng lm ti liu tham kho trong nghin cu, ging dy chuyn v cng chc, cng v, qun l ngun nhn lc ti Hc vin Hnh chnh Quc gia, Trng i hc Ni v v cc c s o to, bi dng cng chc. Ngoi ra, Lun n cn l ngun ti liu quan trng cc c quan qun l nh nc tham kho, lm cn c xy dng, xut cc ch trng, chnh sch v thu ht v trng dng ngi c ti nng.
8. Kt cu ca Lun n
Ngoi phn m u, tng quan v tnh hnh nghin cu, kt lun, danh mc ti liu tham kho v cc ph lc, Lun nc chia thnh 3 chng:Chng 1: C s l lun v thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc.Chng 2: Thc trng thu ht v trng dng ngi c ti nng trong ccc quan hnh chnh nh nc Vit Nam hin nay.Chng 3: Quan im, gii php thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc.TNG QUAN V TNH HNH NGHIN CU
Thu ht, trng dng nhn ti ni chung v ngi c ti nng trong c quan hnh chnh nh nc ni ring l vn c s quan tm ca nhiu nh nghin cu, nh qun l trong nc v quc t. Cho n nay, c mt s cng trnh khoa hc nghin cu v nhn ti, v thu ht, trng dng nhn ti, v qun l i ng cn b, cng chc c ni dung lin quan n ti Lun n. C th l:
1. Cc cng trnh nghin cu v nhn ti/ngi c ti nng, v tr, tm quan trng ca nhn ti.
Cc cng trnh nghin cu trong nc:
C mt s cng trnh nghin cu trong nc bn v nhn ti cng nh v tr, tm quan trng ca nhn ti. Trong tc phm Ti nng v c dng (2008), NXB Chnh tr quc gia, cc tc gi l GS.TSKH Nguyn Hong Lng v PGS.TS Phm Hng Tung phn tch v nghin cu qu trnh hnh thnh v pht trin nhn cch ti nng, rt ra nhng bi hc kinh nghim v con ng hnh thnh, c im, nhn cch ti nng v xut nhng kin ngh cho cng tc lnh o, pht trin nhn ti nc ta. Trong tc phm Pht trin nhn ti - Chn hng t nc (2007), NXB Chnh tr quc gia, tc gi Nguyn c Hng trnh by khi nim v cc giai on pht trin nhn ti; kinh nghim trong lch s Vit Nam v mt s nc v pht trin nhn ti; nhng ni dung c bn v pht trin nhn ti nh: nhng yu t nh hng n pht trin nhn ti; o to hc sinh, sinh vin ti nng; quy trnh pht trin nhn ti... Trong tc phm Nhn ti trong chin lc pht trin quc gia (2004), NXB Chnh tr quc gia, hai tc gi l Nguyn c Hng v Phan Xun Dng cng tp trung phn tch bn cht v ngun gc ca nhn ti, cu trc ca nhn ti, trong c nhn mnh n cc nng lc tr tu, nng lc thc tin v phm cht o c ca nhn ti ti khoa hc: Ngun nhn lc v nhn ti cho pht trin x hi v qun l pht trin x hi Vit Nam trong tin trnh i mi, m s KX.02.24/06-10 doGS. TS Nguyn Ngc Ph lm ch nhim, thuc chng trnh khoa hc v cng ngh trng im cp nh nc KX.02/06-10 Qun l pht trin x hi trong tin trnh i mi Vit Nam cng tp trung phn tch khi nim nhn ti. Theo , coi khi nim nhn ti thuc phm tr ngun nhn lc: Nhn ti l b phn tinh ty (lites) ca ngun nhn lc ni chung, ngun nhn lc cht lng cao ni ring, l ngi c ti nng vt tri trong mt hoc mt vi lnh vc hot ng no (lnh o - qun l, hot ng nghin cu khoa hc, sng ch pht minh k thut, kinh doanh) ly vic cng hin ti a cho t nc, dn tc, nhn loi lm l sng ca mnh. ti cng phn tch mi quan h gia ngun nhn lc - nhn ti, coi nhn ti l b phn tinh ty trong ngun nhn lc ca t nc ni chung, ngun nhn lc cht lng cao ni ring.
ti khoa hc cp nh nc m s TL-2004/21 Nghin cu xc lp c s khoa hc cho quy trnh pht hin, o to, bi dng v s dng nhn ti phc v cng nghip ha, hin i ha t nc, do GS.VS.TSKH. o Trng Thi lm ch nhim, khi nghin cu c s khoa hc ca vic pht hin, tuyn chn, o to bi dng v s dng nhn ti cng phn tch mt s vn chung nh: quan nim v ti nng, cc c trng v yu t nh hng n ti nng, cc giai on pht trin ca ti nng. c bit, sch tp trung nu nhng c trng ca mi loi ti nng c th gm: c trng ca ti nng lnh o - qun l, ti nng khoa hc, cng ngh, ti nng kinh doanh, ti nng khc c trng ca mt loi ti nng thc cht l bn n cu to tm l ca loi ti nng y, gip cho vic xc nh h thng tiu ch nhn dng, tuyn chn cng nh vic xc nh ni dung, phng php o to v chnh sch s dng loi ti nng .Cc cng trnh nghin cu ca nc ngoi:
Tc phm Tn trng tr thc, tn trng nhn ti - k ln trm nm chn hng t nc (2008), NXB Chnh tr quc gia ca tc gi Thm Vinh Hoa v Ng Quc Diu ng ch bin phn tch t tng ca ng Tiu Bnh v nhn ti. Bn cnh , cun sch cp n nhng vn c bn nh: nhn ti l then cht ca pht trin, ng li t chc v vic xy dng i ng cn b, nhng t tng chin lc v bi dng v gio dc nhn ti, tuyn chn nhn ti, s dng b tr nhn ti, to mi trng cho nhn ti pht trin, ci cch ch nhn s trong s vic s dng nhn ti Tc phm Chin lc nhn ti ca Trung Quc t nm 1978 n nay (2009) NXB Chnh tr quc gia ca TS. Nguyn Th Thu Phng (ch bin) i vo phn tch khi nim nhn ti; tiu chun nh gi, phm vi phn loi nhn ti ca Trung Quc; qu trnh pht trin nhn ti Trung Quc trc ci cch m ca; nhn thc ca ng Cng Sn v Chnh ph Trung Quc i vi vn pht trin nhn ti sau ci cch, m ca. Trong tc phm B quyt tuyn dng v i ng ngi ti: 21 b quyt thc t t c thnh cng v pht trin nhn s ca Brian Tracy (2007), bin dch Trng Hng Dng, Trng Tho Hin, NXB Tng Hp Tp. H Ch Minh, tc gi cho thy tm quan trng ca ngi ti cng nh thu ht, qun l ngi ti: Yu t quyt nh i vi s pht trin v thnh cng ca mt cng ty chnh l kh nng thu ht v gi chn nhn vin gii. Bn c th d dng huy ng ngun vn, ti sn, c s vt cht, t ai, nh xng, my mc thit b, nguyn vt liu... Nhng yu t quan trng nht c th vn hnh l bin tt c nhng yu t trn thnh li nhun chnh l con ngi, v hn bao gi ht, chng ta hin nay ang phi i mt vi mt vn ht sc nghim trng l thiu ngun nhn lc c cht lng cao
2. Cc cng trnh nghin cu v thu ht, trng dng nhn ti.
- Cc nghin cu trong nc v thu ht, trng dng nhn ti:
Vit Nam hin nay, trong bi cnh pht trin nn kinh t th trng nh
hng x hi ch ngha, thc hin cng nghip ha, hin i ha t nc, vn thu ht v trng dng nhn ti ni chung cng nh nhn ti trong hot ng cng v ni ring c vai tr v cng quan trng, c nhiu nh khoa hc, nh qun l quan tm nghin cu, c th l:
u tin phi k ti nhng cng trnh bn v kinh nghim thu ht, trng dng ngi ti trong lch s cng nh t tng H Ch Minh v thu ht, trng dng ngi ti:
TS. Nguyn c Hng, Ban Tuyn gio Trung ng trong Hi tho Cng tc nhn ti mt s vn thc tin c bi vit Kinh nghim chiu hin, i s ca ngi xa. Trong bi vit ny tc gi ch ra rng t xa xa cc bc vng anh minh nhn thc su sc vai tr ca nhn ti i vi x hi, quc gia, c bit l i vi s hng vong ca triu i, chnh v vy cc triu i rt quan tm n vic chiu hin, i s. Trong cc triu i phong kin, tiu chun la chn hin ti c quy nh kh r rng nh: phi tuyt i trung thnh vi vua, phi l ngi trong sch, phi l ngi chnh trc, ngay thng, khng xu nnh. Khi chn c nhn ti, ngi xa cng da vo nguyn tc ty ti m giao vic, bi v ti cao m giao vic nh dn n nhn ti chn m b vic, ti nh m lm vic ln th s hng vic, hoc c ti lnh vc ny li giao cho cng vic ca lnh vc khc th cng khng lm c vic. Bn cnh , cha ng ta cng rt ch trng n vic tn vinh cc bc hin ti, nhng ngi ny u c ch thn nh vua trng thng ty theo cng trng v khi cht u c nhn dn th cng, suy tn l thn, l thnh.
Tc phm Nhn t con ngi xa v nay (2007), NXB Hi Phng ca tc gi Trn Minh Nht c kt tinh hoa v kh nng khai thc nhn ti, ghi li nhng li bnh tiu biu v ngh thut lnh o, cung cp ci nhn ton din v khoa hc qun tr. Tc phm tp hp cc t tng v ti hoa qun tr, ly t liu t nhiu tm gng li lc trong lch s.
Bi vit Qun l nhn ti trong khu vc cng GS.TS Nguyn Vn Nam, Hiu trng Trng i hc Kinh t quc dn v PGS.TS V Hong Ngn, Trng i hc Kinh t quc dn ti Hi tho Cng tc nhn ti - mt s vn l lun v
14thc tin nu nhng bi hc kinh nghim v thu ht qun l nhn ti mt s quc gia pht trin nh Nga, Trung Quc, Php v Singapore trong vic sn tm ngi ti, thu ht, o to v duy tr nhn ti; ch i ng c th gi chn v pht huy c cc nng lc ca nhn ti... T nhng kinh nghim ca cc nc trn rt ra bi hc v cch thu ht, qun l v duy tr nhn ti ca Vit Nam.
TS. H c Vit v PGS.TS Phm Hng Tung cng c bi vit Ch tch H Ch Minh vi bi hc lch s v kinh nghim trng dng nhn ti trnh by kinh nghim chiu hin, i s ca Ch tch H Ch Minh. Vi Ch tch H Ch Minh, nhn t con ngi lun c vai tr v cng to ln, l ng lc pht trin t nc, chnh v vy phi c m trng, pht huy, trng dng, v s nghip gii phng dn tc, v nc, v dn. Nhn ti phi c pht huy, o to, bi dng v trng dng. Ch tch H Ch Minh cho thy tm quan trng ca vic bi dng, pht huy, gt gia v nng cao hn cht lng nhn ti ca t nc, chnh v vy, vo nm 1950 Ch tch H Ch Minh ch th phi tuyn chn nhng thanh nin c nhng tiu ch cn thit, gi sang Trung Quc, Lin X, ng u hc tp o to thnh tr thc bc cao cho t nc. Bn cnh cng tc tuyn dng, bi dng, o to nhn ti, Ch tch H Ch Minh cn quan tm n vic thu ht, pht hin v trng dng nhn ti cho s nghip chn hng t nc. Chnh sch tn vinh, trng dng, i x nhn ha ca Ch tch H Ch Minh v Chnh ph cch mng i vi i ng nhn s, tr thc ti danh gp phn cng c uy tn ca chnh quyn cch mng, cng c khi i on kt dn tc. y l minh chng hng hn gip cho Chnh ph Vit Nam Dn Ch Cng Ha v Ch tch H Ch Minh tip tc nhn c s ng h to ln, mnh m hn ca gii nhn s, tr thc yu nc v tin b.
Ngoi ra cn c nhiu cng trnh nghin cu trong nc bn trc tip v thu ht, trng dng nhn ti nh:
Tc phm nh hng pht trin i ng tr thc Vit Nam trong cng nghip ha, hin i ha (2001), NXB Chnh tr quc gia ca GS. Phm Tt Dong (ch bin) trnh by khi qut tnh hnh cng nghip ha, hin i ha t nc v
15mt s yu cu t ra v ngun lc tr tu. Trn c s , khng nh vai tr ca i ng tr thc trong cng nghip ha, hin i ha, lm r u, nhc im ca i ng tr thc nc ta v xut nhng nh hng trong hoch nh chnh sch xy dng i ng tr thc Vit Nam giai on 2000 - 2010.
Tc phm Kinh nghim khai thc cc ngun lc trong cng nghip ha, hin i ha (2000), NXB Chnh tr quc gia, ca tc gi H Vn Thng (ch bin) khi qut kinh nghim ca cc quc gia, c bit l cc nc cng nghip ha mi ni, trong c phn tch v cch m h trng dng cc ti nng (trong c ti nng ca cc cng chc phc v cho s pht trin t nc).
ti khoa hc: Ngun nhn lc v nhn ti cho pht trin x hi v qun l pht trin x hi Vit Nam trong tin trnh i mi, m s KX.02.24/06-10 do GS. TS Nguyn Ngc Ph lm ch nhim phn tch, nu cc quan im, chin lc, c ch, chnh sch pht trin ngun nhn lc, nhn ti p ng yu cu pht trin x hi v qun l pht trin x hi nc ta hin nay v n nm 2020. Vchin lc, ti ra 4 chin lc, gm: Chin lc chiu hin i s thi k mi; Chin lc xy dng chuyn gia - nhn ti; Chin lc o to li, o to mi i ng ngun nhn lc cht lng cao, nhn ti ca t nc p ng yu cu cng nghip ha, hin i ha v hi nhp; Chin lc pht hin thu ht cht xm, nhn ti ngi Vit Nam hin nc ngoi v nc lm vic. V chnh sch o to, pht trin ngun nhn lc, nhn ti p ng yu cu pht trin x hi v qun l pht trin x hi nc ta hin nay v n nm 2020, ti xut h thng cc c ch, chnh sch gm pht hin, thu ht, bi dng, nh gi, tn vinh, qun l, s dng, i ng, gi v bo v ngun nhn lc cht lng cao, nhn ti.
ti khoa hc cp nh nc m s TL-2004/21 Nghin cu xc lp c s khoa hc cho quy trnh pht hin, o to, bi dng v s dng nhn ti phc v cng nghip ha, hin i ha t nc, do GS.VS.TSKH o Trng Thi lm ch nhim, trn c s nghin cu c s khoa hc ca vic pht hin, tuyn chn, o to bi dng v s dng nhn ti tp trung nu cc quy trnh pht trin nhn ti.
16ng thi, sch nghin cu v nh hng Chin lc nhn ti quc gia, nu quan im, mc tiu, gii php ch yu ca Chin lc nhn ti quc gia, xc nh Chin lc nhn ti chnh l khu t ph trong Chin lc ngun nhn lc thc hin chin lc pht trin kinh t x hi ca t nc.
ti cp nh nc Chnh sch i ng, khen thng, trng dng v tn vinh cc cn b khoa hc x hi nm 2012, nhim v s 05 - n 928 ca PGS.TS. Vn Tt Thu tp trung phn tch nhng vn l lun v chnh sch trng dng, i ng, khen thng v tn vinh cn b khoa hc x hi; nh gi thc trng v chnh sch trng dng, i ng, khen thng v tn vinh cn b khoa hc x hi, trn c s , ti xut, kin ngh i mi chnh sch trng dng, i ng, khen thng v tn vinh cn b khoa hc x hi.
Tc phm Tr thc Vit Nam trong s nghip xy dng v i mi t
nc (1995), NXB Chnh tr quc gia tp hp nhng bi pht biu ca nguyn Tng B th Mi v tr thc, qua khng nh quan im ca ng ta v vai tr ca tr thc v nhim v ca i ng tr thc Vit Nam trong s nghip i mi v xy dng t nc.
Bi vit Nng cao hiu qu thu ht, s dng nhn ti ca tc gi L Quang, s 8/2013, Tp ch Xy dng ng i vo phn tch thc trng vic thu ht, s dng ngi ti trn c nc, nu nhng bt cp t ra cn gii quyt v nhn thc nh quan nim v nhn ti cn c nhiu cch hiu khc nhau; cha c tiu ch c th nhn bit v tiu chun nh gi nhn ti; khng thy c vai tr ca yu t x hi, gio dc, c ch, chnh sch i vi s xut hin v pht trin nhn ti...
Bi vit Mt s gii php pht hin v s dng nhn ti nc ta hin nay, TS. Nguyn Minh Phng, Tp ch T chc nh nc s 4/2010 tp trung nghin cu, xut mt s gii php thu ht v s dng nhn ti nc ta hin nay, gp phn vo vic xy dng chnh sch i vi ngi c ti nng theo tinh thn ca iu 6 Lut Cn b, cng chc, c th l: quan nim ng v nhn ti v tiu ch pht hin nhn ti; xy dng h thng cc ch bo v thu thp y thng tin
17vnhn ti; p dng cc hnh thc pht hin v thu ht nhn ti ph hp vi tng lnh vc v iu kin ca mi t chc, c quan, n v; kt hp cht ch gia pht hin, bi dng, s dng v i ng nhn ti; m bo cc iu kin xy dng v thc thi chnh sch pht hin, bi dng v s dng nhn ti
- Cng trnh nghin cu ca nc ngoi v thu ht, trng dng nhn ti.
Cng trnh nghin cu ca Wenzhu Cai v Ulyanna Klyushina (2009) thuc Baltic Business School, University of Kalmar v Gi chn v pht trin nhn ti trong cng ty a quc gia ca Trung Quc (Talent retention and development within multi-national company in China) da vo l thuyt c bn v ng lc ca mt s hc gi nh: Thuyt nhu cu ca Maslow, Thuyt Tn ti - Lin quan - Pht trin (ERG) ca Alderfer, Thuyt Nhu cu cp thit ca McClelland, Thuyt Cng bng ca Adam, Thuyt X v Y ca McGregor kt hp vi cc yu t ring v vn ha ca Trung quc phn tch v trn c s xut cc cng c, phng thc gi chn v pht trin nhn ti trong cc c quan a quc gia.
Nghin cu ca Muhammad Irshad, MS Research Scholar, Dept. Management
Sciences, Qurtuba University, Peshawar (Abasyn Journal of Social Sciences: Vo. 4
No.1): Cc nhn t nh hng n vic gi chn nhn vin: Nhng kt qu nghin cu tng quan ti liu (Factors affecting employee retention: Evidence from literature review) phn tch v tng hp cc nhn t tc ng n vic gi chn ngi lao ng, trong c nhn mnh n mi quan h gia phng thc qun l ngun nhn lc vi vic gi chn nhn vin trong mt t chc, trong cc nhn t c nh hng ln n vic gi chn nhn vin nh: ch lng, thng, s ph hp gia cc gi tr ca c nhn vi cng vic, c hi o to, pht trin v thng tin, mi trng lm vic, phong cch qun l v lnh o, vn ha t chc,
Nghin cu ca Ngn hng th gii (www1.worldbank.org/publicsector
/civilservice): Cng v cao cp: cc nh qun l cp cao ca Chnh ph (Senior Public Service: High Performing Managers of Government) phn tch kinh nghim ca mt s nc thuc khi OECD v cng tc qun l v pht trin i ng
18cng chc lnh o, qun l cp cao. Trong , nhng ngi gi chc v lnh o, qun l cp cao trong nn cng v c coi l ngi ti, i ng ny chim khong t 1-2% trong tng s cng chc ca mi nn cng v. Nghin cu tp trung phn tch v hai m hnh qun l: m hnh chc nghip (career system) v m hnh v tr vic lm (position-based system), theo s c cc c ch thu ht, tuyn dng, qun l v pht trin i ng lnh o, qun l cp cao ph hp.
Nghin cu ca De Lacy, Jonnie C (School of Management, Queensland University of Technology, 2009) Xy dng m hnh khng gian ba chiu v s cam kt/gn kt ca nhn vin vi t chc; v khm ph mi quan h ca m hnh ny vi cc hnh vi c nh hng ca lnh o (The development of a three dimensional model of engagement; and an exploratin of its relationship with affective leaders behaviors) phn tch cc hnh vi c hnh hng ca lnh o i vi s gn kt/cam kt ca nhn vin vi t chc trn 3 phng din: nhn thc, nh hng v hnh vi. Nghin cu chng minh rt r v vai tr ca lnh o i vi vic thu ht v gi chn ngi ti trong c quan, t chc.
Nghin cu ca cc tc gi Benjamin Balbuena Aguenza v Ahmad Puad Mat Som (www. Management journal.infor International Journal of Advance in Management and Economics) Nhng nhn t ng lc gi chn v to s gn kt ca nhn ti i vi t chc (Motivational factors of Employee Retention and Engagement in Organizations) phn tch v chng minh nhng nhn t sau c nh hng rt ln n vic gi chn v to s gn kt ngi ti vi t chc, nh ti chnh, c im cng vic, c hi pht trin ngh nghip, cng nhn cng trng, cn bng cuc sng - cng vic, phng thc qun l. c bit, nhm tc gi cp n thut ng hp ng tm l - Psychological contract, y l hng lot cc k vng khng thnh vn tn ti gia nhn vin v ngi s dng lao ng. y c th c coi l tng hp cc k vng a dng v khc nhau c nm gi bi cc ch th khc nhau. V vy, khi nhng k vng ny b ph v, cc hnh vi ca nhn vin s rt nng n, cm thy tht vng v nh vy s mt i ng lc lm vic.
19Nghin cu ca tc gi Sally A. Carless, www.bpsjournals.co.uk: Journal of Occupational and Organizational Psychology (2005), 78, 411-429, khng nh S ph hp gia con ngi vi cng vic v s ph hp gia c nhn vi t chc l yu t mang tnh tin on i vi s hp dn ca t chc v nh chp nhn cng vic: (Person-job-fit versus person-organization fit as predictors of organizational attraction and job acceptance intentions: A longitudinal study)
Nghin cu ca tc gi Nhim Ngn Thn trong tc phm Pht hin v s dng nhn tiNXB Chnh tr quc gia (ca Trung Quc) tp trung vo ngh thut pht hin v s dng nhn ti.Theo Nhim Ngn Thn, lnh o khng phi l ngi da vo bn thn lm vic, m l ngi hng dn, thc y mi ngi lm vic, l ngi on kt v da vo mi ngi lm vic, thng qua mi ngi thc hin ch trng ca cp trn v quan im ca c nhn. Nh tc gi c rt, ngi lnh o hay ngi ng u, u phi dnh mt phn ba thi gian lm vic ca mnh cho cng tc nhn s. Bi ch cn la chn ng ngi, nh gi ng ngi, cng vic s c thc hin sun s; ngc li, nu coi nh cng tc qun l nhn s, x l cng vic cn k, t m nhng qun l nhn s i khi, qua loa th l s thiu trch nhim ln nht ca ngi lnh o.
Tc phm Chnh sch trng dng nhn ti ca ng Tiu Bnh (2006) NXB i hc Thng Hi (bn dch ca Hc vin Chnh Tr quc gia H Ch Minh) ca tc gi Tn Tr Bnh nu ln nhng b quyt trng dng v i ng nhn ti ca lnh t ng Tiu Bnh - Nguyn nhn lm nn thnh cng trong ci cch m ca ca Trung Quc.
3. Nhng cng trnh nghin cu v cn b, cng chc v qun l i ng
cn b, cng chc.
Ngoi nhng cng trnh nghin cu v nhn ti v thu ht, trng dng nhn ti cho cc c quan hnh chnh nh nc, rt cn phi k ti nhng cng trnh nghin cu v cn b, cng chc v qun l i ng cn b, cng chc m nghin cu sinh tm hiu trong qu trnh nghin cu thc hin Lun n. C th ni y l ni
20dung c nhiu nh qun l, nhiu hc gi quan tm nghin cu, gp phn cung cp nhng lun c khoa hc xy dng, pht trin i ng cn b, cng chc c nng lc, phm cht o c p ng c nhng yu cu ca cng cuc ci cch hnh chnh trong thi k y mnh cng nghip ha, hin i ha t nc. C th nh Cng chc v vn xy dng i ng cn b, cng chc hin nay (T T H, NXB Chnh tr Quc gia, 1998); Lun c khoa hc cho vic nng cao cht lng i ng cn b trong thi k y mnh cng nghip ha, hin i ha t nc (PGS. TS Nguyn Ph Trng v PGS.TS Trn Xun Sm ng ch bin, NXB Chnh tr quc gia, 2001); Cng v, cng chc nh nc (PGS. TS Phm Hng Thi, NXB T php, 2004); Xy dng i ng cn b, cng chc p ng i hi ca Nh nc php quyn x hi ch ngha ca dn, do dn, v dn (TS. Thang Vn Phc, TS. Nguyn Minh Phng ng ch bin, NXB Chnh tr quc gia, 2005); o c, phong cch, l li lm vic ca cn b, cng chc theo t tng H Ch Minh (Ban T chc Cn b Chnh ph, NXB Chnh tr quc gia, 1998); Gp phn xy dng v pht trin i ng cn b, cng chc nh nc hin nay(TS. H Quang Ngc, NXB Chnh tr quc gia, 2000)
Ngoi cc sch chuyn kho, c rt nhiu cc ti nghin cu khoa hc cp nh nc, cp b do cc nh lnh o, nh qun l, cc chuyn gia ca B Ni v thc hin. C th nh: Xy dng i ng cn b, cng chc p ng i hi ca nh nc php quyn x hi ch ngha ca dn, do dn, v dn (TS. Thang Vn Phc, 2001); ti khoa hc c lp cp nh nc m s: TL 2004/25 Nghin cu c s khoa hc hon thin ch cng v Vit Nam (PGS.TS. Nguyn Trng iu l ch nhim); T chc khoa hc lao ng qun l trong cc c quan hnh chnh nh nc (TS. Vn Tt Thu, 1997); C s khoa hc ca cng tc xy dng quy hoch i ng cng chc hnh chnh nh nc p ng yu cu nhim v trong giai on CNH - HH t nc (V Xun Chnh, 2001); Nghin cu vic thi tuyn mt s chc danh lnh o gn vi chuyn mn nghip v trong b my hnh chnh nh nc (TS. V ng Minh, 2008); Nghin cu i mi phng php nh gicng chc trong cc c quan hnh chnh nh nc (TS. H Quang Ngc, 1997); Nghin cu cc nguyn tc la chn phng thc o to bi dng cn b cng chc trong giai on hin nay (TS. Nguyn Ngc Vn, 1999)
4. nh gi tnh hnh nghin cu lin quan n ti Lun n.
trin.
4.1. Nhng kt qu nghin cu m Lun n s k tha, tip tc pht
Qua vic im li cc cng trnh nghin cu ni bt trong v ngoi nc c bn v nhn ti, thu ht v trng dng nhn ti/ngi c ti nng c th thy c mt s kt qu c th nh sau:
Mt l, cc cng trnh nghin cu c s thng nht chung v v tr, tm quan trng ca nhn ti cng nh vic thu ht, gi chn ngi ti, coi nhn ti l yu t then cht m bo cho s pht trin. Mt s cng trnh nghin cu phn tch c con ng hnh thnh, c im, nhn cch ca nhn ti; nhng nhn t nh hng n thu ht nhn ti nh: ch lng, thng, s ph hp gia cc gi tr ca c nhn vi cng vic, c hi o to, pht trin v thng tin, mi trng lm vic, phong cch qun l v lnh o, vn ha t chc Trn c s , mt s cng trnh a ra nhng b quyt, nhng phng php c th chiu m nhn ti v nng cao hiu qu lm vic ca h sau khi tuyn dng.
Hai l, nhiu cng trnh nghin cu c s cng phu, tm ti, phn tch, vn dng chnh sch tn vinh, trng dng, i x nhn ha ca Ch tch H Ch Minh v Chnh ph cch mng i vi i ng nhn s, tr thc ti danh trong qu trnh cng c chnh quyn cch mng v khi i on kt dn tc. ng thi, cng c rt nhiu cng trnh su tm, h thng ha nhng bi hc, kinh nghim lch s v chiu hin, i s ca cha ng ta, lm r phng chm tr nc ca cc bc thnh , minh vng, l chm lo hnh phc cho mun dn v bit trng dng hin ti nhm xy dng t nc thi bnh, c ngn nm bn vng. Bn cnh , cng c nhiu cng trnh, bi vit nu nhng bi hc kinh nghim v thu ht qun l nhn ti mts quc gia pht trin trn th gii trong vic sn tm ngi ti, thu ht, o to v gi chn ngi ti...Nhng cng trnh nghin cu trn gp phn lm phong ph kinh nghim v thu ht v trng dng nhn ti, lm c s nghin cu vn dng cho ph hp vi tnh hnh mi nc ta hin nay.
Ba l, nhng cng trnh nghin cu u c s thng nht rng, thc trng thu ht, trng dng nhn ti ni chung cng nh nhn ti trong khu vc cng cn nhiu bt cp, hn ch, c v mt th ch, chnh sch cng nh vic t chc thc hin. Mt s nhn nh, nh gi tng i c s thng nht nh: quan nim v nhn ti cn c nhiu cch hiu khc nhau; cha c tiu ch c th nhn bit v tiu chun nh gi nhn ti; vic thc hin thu ht ngun nhn lc cht lng cao cn cha c s ng b gia cc ngnh, lnh vc, gia cc a phng; chnh sch trng dng ngi ti trong cc c quan hnh chnh ch yu tp trung nhiu theo hng o to, bi dng nng cao cht lng ngun nhn lc hin c. Rt nhiu ni dung ca chnh sch i ng nh: mi trng lm vic, chnh sch tin lng, c hi thng tin cn thc hin cha tt nn thc t khng gi c chn nhng ngi c ti nng.
Bn l, trn c s thng nht v v tr, tm quan trng ca nhn ti trong s nghip xy dng v pht trin t nc, c bit l khi t nc ta ang trong thi k cng nghip ha, hin i ha, mt s cng trnh phn tch bi cnh, tnh hnh thc t kin ngh cc gii php c th i vi vic thu ht v trng dng nhn ti, trong c nhn ti trong cc c quan hnh chnh nh nc. Cc gii php c nhiu tc gi cp l: cn c s thng nht quan nim v nhn ti v tiu ch pht hin nhn ti; ban hnh vn bn v cng tc nhn ti; xy dng c ch thu ht, s dng nhn ti ph hp vi iu kin c th ca mi ngnh, lnh vc v a phng; kt hp cht ch gia pht hin, bi dng, s dng v i ng nhn ti; m bo cc iu kin c th v nhn lc, ti chnh, t chc b my phc v cho vic xy dng v thc thi chnh sch pht hin, bi dng v s dng nhn ti4.2. Nhng vn cn phi tip tc nghin cu.
T kt qu nghin cu cho thy:
Th nht, phn ln cc cng trnh nghin cu ch yu mi dng li vic khng nh v tr, tm quan trng ca nhn ti ni chung trong s nghip xy dng v pht trin ca t nc. Cha c nhiu cng trnh nghin cu chuyn su v nhn ti, thu ht v trng dng ngi c ti nng i vi c quan hnh chnh nh nc. C th ni, mt s vn l lun nhn thc rt c bn nh khi nim nhn ti; khi nim thu ht v trng dng nhn ti hay ngi c ti nng; cc tiu ch xc nh ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc cha c cng trnh no i su nghin cu mt cch c th n vn ny.
Th hai, khi nh gi v thc trng pht hin, trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc, vic nh gi thng da trn cc thng tin t bo ch, internet, cc cng trnh mang tnh l thuyt v ch yu mi ch dng li nhng nhn nh, nh gi mang tnh nh tnh, thiu nhng s liu thng k y C th ni, cho n thi im hin ti, cha c mt cng trnh nghin cu no nh gi y v c h thng v thc trng thu ht, trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc Vit Nam. Trong khi , m bo tnh chnh xc ca cc nhn nh, nh gi v vn nghin cu, cn kt hp nghin cu l lun vi kho st thc t cng nh iu tra x hi hc, c h thng s liu y v chnh xc. y chnh l im hn ch ln nht trong cc cng trnh nghin cu cng b c lin quan n ch nghin cu ca Lun n.
Th ba, trong mt s cng trnh nghin cu cng nu c nhng xut,gii php c th nhm nng cao hiu qu thu ht, trng dng ngi c ti nng, nhng nhn chung cn tn mn, nng v nh tnh, cha thc s bo m tnh h thng ca cc gii php tng th t khu nhn thc, xy dng, ban hnh th ch cho n t chc thc hin v cc ngun lc bo m vic thc hin thnh cng cc c ch, chnh sch.Tm ti, ni dung cc nghin cu ni trn cha y v cha gii quyt nhng vn mang tnh h thng v c th v thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc Vit Nam hin nay.
Nhng vn cn tip tc nghin cu:
Vic la chn nghin cu ti Lun n Thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nc ta hin nay l rt cn thit, gp phn cung cp nhng lun c khoa hc, xut c nhng gii php c th, ph hp vi iu kin, hon cnh thc t ca Vit Nam trong vic thu ht, trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc, t i mi, nng cao cht lng i ng cn b, cng chc nc ta hin nay. Ni dung ny khng trng lp vi bt k cng trnh nghin cu khoa hc no trong nc v ngoi nc.CHNG 1
C S L LUN V THU HT V TRNG DNG NGI C
TI NNG TRONG CC C QUAN HNH CHNH NH NC
1.1. Ngi c ti nng v thu ht, trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc.
1.1.1. Cc khi nim c bn.
1.1.1.1. Khi nim ngi c ti nng.
Con ngi lun gi vai tr l yu t quyt nh, l khu trung tm trong s vn ng, pht trin ca lch s x hi. C.Mc khng nh bn cht ca con ngi l tng ho cc quan h x hi trn nn tng sinh hc ca n. Bn cht ca con ngi khng phi l ci g ng nht tuyt i v cht, m l s ng nht bao hm trong mnh s khc bit gia hai yu t i lp nhau: con ngi vi t cch l sn phm ca gii t nhin, mt khc, con ngi l mt thc th x hi c tch ra nh mt lc lng i lp vi t nhin, v chnh s tc ng qua li gia phn sinh hc vi phn x hi trong con ngi to thnh bn cht con ngi.
C.Mc mun xy dng hnh nh mt con ngi ton din vi bn cht con ngi l tng ho cc quan h x hi, vi s ho quyn gia tnh cch ca mi mt con ngi vi tnh nhn loi, tnh dn tc v giai cp - mt con ngi hin thc, c th mang tnh lch s. V l , khi xem xt con ngi l phi xem xt tt c cc quan h x hi, khng ch cc quan h x hi hin c trong con ngi ang sng, m c nhng quan h x hi c trc kia v nhng quan h x hi trong tng lai (xt v thi gian) vi nhng quan h gia c nhn v c nhn, gia c nhn v tp th, x hi (xt v khng gian) trong mt tng th vi tt c nhng mi lin h bin chng ca chng (th hin con ngi hin thc vi s giao thoa gia khng gian v thi gian).C.Mc cng khng nh, lch s x hi l do con ngi lm ra, l hot ng ca nhng con ngi theo ui mc ch ca bn thn mnh. Con ngi mun sng, trc ht cn phi c n, c mc, c ch , hay cn gi l nhu cu ti thiu ca con ngi. S xut hin thng xuyn nhng nhu cu mi v vic tho mn cc nhu cu l mt qu trnh lin tc khng bao gi ngng li. Bi vy, nhu cu khng phi ch l ng lc mnh m kch thch s pht trin ca ring sn xut, m cn l ng lc thc y ton b s hot ng ni chung ca con ngi. Nhu cu, sau khi ny sinh, tr thnh ng lc ht sc quan trng thc y con ngi hnh ng nhm tm ra nhng phng tin tho mn nhu cu. Mt nhu cu khi c tha mn th s gim dn vai tr ng lc. Song, trong cuc sng ca con ngi v ca x hi khi mt nhu cu ny c tho mn th li s xut hin mt nhu cu mi khc. S xut hin v tho mn cc nhu cu, do vy, c th vn ng lin tc khng ngng. Ci tho mn nhu cu chnh l li ch. Li ch gn rt cht vi nhu cu. C.Mc cng nhn mnh rng tt c ci g m con ngi u tranh ginh ly, u dnh lin vi li ch ca h [16 tr. 109 (1)] v chnh li ch l ci lin kt cc thnh vin ca x hi th dn vi nhau [16 tr. 181 (2)]. Ni tm li, cng vi nhu cu, li ch l mt trong nhng ng lc ht sc quan trng thc y con ngi hnh ng, qua thc y s pht trin ca x hi.
Khi ni v ng lc pht trin ca x hi, khng th ch ni n cc ng lc vt cht, mc d l nhng ng lc c bn, m khng tnh n cc ng lc chnh tr - tinh thn khc nh cc gi tr vn ho, trnh dn ch m mt x hi t c, truyn thng v ch ngha yu nc... S pht trin ca con ngi v ca x hi c o bng s tin b ca x hi v ca tng c nhn con ngi.
Nh vy, c th thy x hi c cu thnh khng phi bi nhng con ngi tru tng m l nhng con ngi c th - nhng c nhn sng. Cc c nhn trong mt x hi d khc bit n u cng u mang ci chung l thnh vin ca x hi, mang bn cht x hi do hon cnh lch s ti thi im quy nh. ng thi, mi c nhn li c nhng c im ring phn bit vi cc c nhn khc, khng ch l vkha cnh sinh hc m ch yu v nhng quan h x hi c th v c tnh lch s. Mi c nhn u c quan h x hi ring, c nhu cu, li ch, nguyn vng ring. Gia cc c nhn lun c s pht trin khng ng u v do vai tr ca tng c nhn con ngi trong x hi cng v th m khng ging nhau. Nhn ti, hay l ngi c ti nng trc ht cng phi l nhng c nhn con ngi c th sng trong mt x hi nht nh v c phn bit vi cc c nhn khc thng qua mt s tiu ch, phm cht ring c ca h.
c nhiu nh khoa hc, tu theo ni dung v mc tiu nghin cu a ra
nhng nh ngha khc nhau v nhn ti v ngi c ti nng, c th l:
Theo T in Hn ng hin i, Nhn ti l ngi c ti nng v o c; c mt s trng no [122].
Tc gi Nguyn c Hng v Phan Xun Dng (2004) nh ngha nhn ti l nhng ngi c ti nng, nng lc vt tri lnh vc no : kinh t, chnh tr, x hi, khoa hc... v c ng gp cho x hi [62].
Theo PGS.TS c Vng Nhn ti phi l nhng ngi c ti nng xut sc, c nhng cng hin v l lun kinh t, khoa hc k thut, ti lnh o, qun l ni tri hn nhng ngi bnh thng [126].
Trong Cng yu quy hoch nhn ti trung v di hn 2010 - 2020 do Chnh ph Trung Quc ban hnh ngy 06/6/2010 c quan nim rng nhn ti l nhng ngi c tri thc hoc k nng chuyn mn nht nh, tin hnh lao ng sng to v c ng gp cho x hi, l ngi lao ng c t cht v nng lc tng i cao trong ngun nhn lc.
Nguyn Huy T (2006) tip cn vn t gc ti nng. Theo ng, ti nng l mt t hp thuc tnh c cu to nn do s tng tc ca cc t hp c bn nhng thuc tnh nhn cch l tr thng minh cao, tnh sng to cao, ng c mnh v nng lc chuyn bit vt tri vi hiu qu tc ng ca cc yu t mi trng l x hi, gia nh, trng hc v bn b [98]. Ngi ti nng l ngi c
28c cc t hp thuc tnh trn y lm tin cho s hnh thnh c cht lng cao nhng hot ng ca mnh trong x hi v v x hi. Nh vy, ti nng phi l mt c cu m bao gm khng ch tr thng minh cao, tnh sng to cao, ng c mnh m v nng lc chuyn bit vt tri, m cn phi gm cc hiu ng tm l - nhn cch - x hi ca cc quan h gia nh, nh trng, bn b v x hi.
Theo nghin cu ca Michaels, Handfield-Jones v Axelrod (2001), ngun nhn lc trong t chc c chia thnh 3 nhm: Nhm A l nhm nhn vin chun mc vi hiu qu hot ng lun vt mc yu cu, khng ngng hon thnh nhim v v ng thi to cm hng v khuyn khch cc nhn vin khc lm vic; Nhm B l nhm nhn vin tng i thun nht, lun hon thnh nhim v theo yu cu nhng khng c ch phn u tin th; v Nhm C l nhm nhn vin him khi hon thnh c nhim v vi kt qu t yu cu.
Nhm nhn vin hng A hay chnh l nhm ngi ti. Goffee v Jones (2007) gi h l nhng ngi thng minh (clever people). Chnh cc tng, kin thc v k nng ca nhng nhn vin ny to ra tim nng xy dng ln cc gi tr ni tri t nhng ngun lc m t chc cung cp cho h. Seldeneck (2004) cng gii thch nhm nhn vin ny vi cng ngha nh vy nhng gi h l superkeepers. ng nh ngha superkeepers l nhng ngi c nhiu tim nng v hiu qu cng vic cao, to ra cc gi tr c bit, nhng th mnh c o cho t chc, y l nhng c nhn c kh nng to ra s khc bit ng k trong hot ng ca t chc trong thi im hin ti hoc tng lai.
Theo m hnh cu to nhn ti theo quan nim ca cc nh ti nng hc c (1988), cc thuc tnh ca nhn ti to thnh mt h thng tch hp, gi l h thng thuc tnh nhn cch c bn ca nhn ti c sp xp theo th bc nh sau:
1- Thi tch cc i vi s tin b x hi;
2- Mc ch sng ring cao c, vng bn;
3- ng c v hng th mnh m;
4- Tr tu cao;5- Tri thc rng v k nng thnh tho;
6- Nhng phm cht nhn cch c bit thun li.
Cu to nhn ti theo quan nim trn c th c m hnh ha nh sau:
Hnh 1.1: M hnh cu to nhn ti theo quan nim ca cc nh ti nng hc c (1988)
Thi tch cc i vi s tin b x hi
Mc ch sng c nhn trong sng, lnh mnh v x hi
(1)
(2)
Tr tu cao (tr thng minh cao, tr sng to
(4)
(5)
(3)
ng c mnh hng th caocao, tr tu x hi
(6)
Cc phm cht nhncch c bit thun li
Vn tri thc rng k nng thnhtho
Ngun: o Trng Thi (2007)
C th thy rng mc d c nhiu cch hiu v quan nim khc nhau v nhn ti v ngi c ti nng, nhng khi ni v nhn ti v ngi c ti nng, cc hc gi u xoay quanh cc thut ng nh nng lc, ti nng, thin ti. T in Bch khoa Vit Nam nh ngha cc khi nim nng lc, ti nng v thin ti nh sau:
Nng lc l c im ca c nhn th hin mc thng tho - tc l c th thc hin mt cch thnh thc v chc chn mt hay mt s dng hot ng no . Nng lc gn lin vi nhng phm cht v tr nh, tnh nhy cm, tr tu, tnh cch ca c nhn. Nng lc c th pht trin trn c s nng khiu (c im sinh l cacon ngi, trc ht l ca h thn kinh trung ng), song khng phi l bm sinh, m l kt qu pht trin ca x hi v ca con ngi. [95 tr.41].
Ti nng l s kt hp hon thin nht cc nng lc nht nh i vi mt hot ng nht nh, gip con ngi t c nhng thnh tu xut sc, mi m, c ngha x hi. Ti nng biu th cht lng cao ca nng lc, c th biu hin trong bt c lnh vc hot ng no, thng qua o to chu o v luyn tp cng phu, hot ng thc tin phong ph, pht trin ti a cc t cht tng ng [96 tr.29].
Thin ti l ti nng sng to trnh cao nht; ng thi khi nim ny cn ch ngi c ti nng bm sinh. Mttc phm thin ti l mt tc phm c tnh cht ht sc mi m v c o, c ngha lch s c bit i vi s pht trin ca x hi loi ngi. Do , n li nhng n tng mnh m, su sc. Mt ngi thin ti l mt ngi c c nhng tc phm sng to nh th, l mt con ngi c nhng kh nng xut chng, c nhng c gng rt ln, nhy cm vi nhng vn nng bng ca thi i, ca x hi, bit th hin v tho mn c nhng nhu cu quan trng nht ca x hi [96 tr.225].(Xem Hnh 1.2).
Nh vy, c th thy rng nng lc, ti nng, thin ti l nhng cp th hin s pht trin ca nng lc. Nng lc cao t c nhng thnh tu hon thin, xut sc, mi m, c ngha x hi, gi l ti nng. Ti nng c bit lm nn ktch trong hot ng sng to, vt ln trn mc bnh thng c gi l thin ti [95 tr.41]. Tuy nhin, d bt c mc pht trin no, nng lc, ti nng hay thin ti u cn phi gn b v da trn nn tng ca phm cht o c nht nh. Phm cht o c, vi ngha l Nhng tiu chun, nguyn tc c d lun x hi thanhn, quy nh hnh vi, quan h ca con ngi i vi nhau v i vi x hi [97 tr.280], c th bao gm cc yu t sau y: c tm lng lng thin; thnh tht, gi ch tn; c trch nhim, nghim tc; knh trn, nhng di; khoan dung, khim nhng; cn c, n lc; t kim sot bn thn. Bt k nhng ngi no c nng lc cc cp pht trin khc nhau (ti nng, thin ti) u da trn nn tng l phm cht o c.
Nh vy, c th kt lun rng nhn ti v ngi c ti nng l khi nim thng c s dng trong i sng hng ngy, mc d cch hiu cha c thng nht cao nhng chung quy li khi ni n ngi c ti nng l ni n ngi c phm cht, trnh , nng lc, tri thc, s sng to, c nhiu ng gp cho s pht trin ca x hi. Trn c s phn tch ni hm cc khi nim c lin quan nh va cp trn, c th i n nh ngha khi qut ph hp vi ni dung v mc ch nghin cu ca Lun n nh sau:
Ngi c ti nng l ngi c trnh , nng lc vt tri, c thnh tch c bit xut sc v c nh hng n s tin b v pht trin chung ca x hi. Ti nng, nu c hnh thnh v pht trin trn mt nn tng phm cht o c tt, trung thc, c tm lng lng thin; c trch nhim, khoan dung, cn c, n lc... th ti nng s mang li s pht trin tin b vt bc ca x hi, phc v c lc cho cng ng.
1.1.1.2. Cc yu t xc nh ngi c ti nng.
Con ngi ni chung, ngi ti nng ni ring trong qu trnh hnh thnh, pht trin, trng thnh u chu tc ng qua li ca c 3 yu t: (1) di truyn ca 2 dng tc cha v m; (2) s nh hng ca mi trng t nhin v mi trng x hi; (3) s pht huy cc t cht c nhn (s n lc; thch ng; tnh nng ng, sng to,... cabn thn). Ba yu t ny quan h gn b, tc ng qua li, thc y v to tin cho nhau v ng vai tr ct li i vi s pht trin v trng thnh mi con ngi ni chung, gp phn hnh thnh nn nng lc tr tu, nng lc thc tin v phm cht o c ca mi c nhn.
Lch s nhn loi cho thy, tuy vic dng ngi mi thi thng khc nhau nhng t xa n nay trong quan nim ca x hi v giai cp thng tr th ngi c thc ti u c nhng im chung nht nh, phn bit vi nhng ngi bnh thng nhng tiu ch nh: tr tu thng minh, t duy linh hot, bn b; quyt on, dm ngh dm lm; t tin, bit suy xt su sc; c o c, ch hng v hoi bo ln; hiu qu hot ng x hi cao... Tuy nhin, xc nh c ngi thc ti xt trn c hai mt c v ti, i hi phi da trn h thng cc yu t c th nh gi, xc nh ngi c ti nng. l:
(1) Nng lc tr tu: l s thng minh, c nng lc t duy tt, c kh nng khi qut tng hp cao; kh nng phn xt s vic v d on xa; kh nng tip thu nhanh, nh lu, hiu k, phn x nhanh, linh hot. c bit, phi c t duy sng to cao, lun kin tr theo ui ci mi. T duy sng to l phm cht cao qu ca ngi c ti nng, h lun nhy bn, nm bt cc thng tin v lm ch cc tri thc mi. Trn thc t, nh gi nng lc tr tu ca c nhn, c th p dng cc cng c o lng ch s thng minh (IQ)....
(2) Nng lc thc tin: Khi nhn mnh mt s phm cht ca ti nng, ngi ta thng ch nhiu n nng lc tr tu m t quan tm n nng lc th cht, nng lc ch, nng lc hot ng x hi, nng lc t chc, nng lc giao tip v nng lc thc tin hon thnh nhim v. Nng lc thc tin y i hi phi c k nng giao tip tt, bit la chn nhng thng tin b ch, bit din t v trnh by vn r rng, rnh mch; k nng quan st thc t tt v nh gi s vic ng n. Trn thc t, nh gi nng lc thc tin ca c nhn, c th p dng cc cng c o lng ch s cm xc tr tu (EQ). Bn cnh cn cn c vo cng trng, thnh tch v kt qu cng vic c x hi tha nhn.
33Ngi c ti nng phi c s kt hp gia nhng c im mang tnh bm sinh (t cht) nh c tr tu pht trin, c nng lc t duy, tip thu nhanh, c tr nh tt, phn x nhanh, linh hot... v nhng phm cht c hnh thnh nh c qu trnh rn luyn, tu dng, hc tp, tip thu... t x hi, cng ng nh c c k nng giao tip tt; tinh thn trch nhim cao; ham hc hi, khm ph... Trong s , nhng phm cht c hnh thnh nh c qu trnh gio dc, rn luyn, tu dng... gi vai tr quyt nh. Nhiu cng trnh khoa hc khng nh tt c mi ngi pht trin bnh thng u tim n nhng nng khiu khc nhau, u c kh nng tr thnh ngi c ti nng. Tuy nhin, nhng nng khiu s ch dng tim nng nu khng c tip tc gio dc, rn luyn trong mi trng gio dc ca nh trng, gia nh v x hi. Do vy c th ni rng yu t gio dc ca nh trng v gia nh, yu t rn luyn, tu dng trong mi trng x hi ng vai tr c bit quan trng trong vic hnh thnh nhn cch ca c nhn. Mi lin h gia cc yu t hnh thnh ti nng v yu t xc nh ti nng c minh ha bng Hnh 1.3.
Nh c cp hnh 1.3, ti nng c hnh thnh bi hai nhm yu t: nng lc tr tu v nng lc thc tin. Tuy nhin, y mi l iu kin cn ca ti nng.Ngi c ti nng ch tht s ta sng, tht s hu dng nu ngi c mt tri tim nhn i giu tnh thng, chan ho vi mi ngi; trong hot ng ca nhn ti lun c ng c trong sng, v nhng mc tiu cao c, v cng ng; c hoi bo, ch, ngh lc, bn lnh, c tinh thn trch nhim, lng nhit huyt, am m, c tm vi cng vic v khng t li c nhn, theo ui sut i mc tiu, l tng ca mnh. Chnh v vy, ch c ti nng thi cha , ti phi i i vi c th lc ngi c ti nng mi thc s lhin ti m ng cha ta vn thng quan nim. Nh vy, ti nng, bn cnh vic th hin thng qua tiu ch v nng lc tr tu v nng lc thc tin nu trn, lun c hin din v gn b vi mt h thng phm cht o c, t cch nht nh, v yu t phm cht o c s l iu kin xy dng mt ngi ti nng ton din c c ti v c. (xem hnh 1.4).
1.1.1.3. Ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc.
C th khng nh rng khng c ti nng theo ngha chung chung, tru tng. Xc nh mt ngi c ti nng, bao gi cng phi gn vi mt ngnh, mt lnh vc, mt ngh c th trong hot ng ca i sng x hi. Vic xc nh ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh trc ht phi cn c vo tnh cht, c im ca c quan hnh chnh cng nh c im, tnh cht cng vic ca nhng ngi lm vic trong cc c quan hnh chnh, c th nh sau:- V tnh cht v c im ca c quan hnh chnh nh nc.
C quan hnh chnh nh nc l Mt b phn (c quan) cu thnh ca b my hnh chnh nh nc, c s dng quyn lc nh nc thc hin chc nng qun l, iu hnh (chc nng hnh php) i vi mi lnh vc ca i sng x hi [54 tr.30]. C quan hnh chnh l mt loi c quan trong h thng cc c quan nh nc, do vy c quan hnh chnh nh nc va mang y nhng c im chung ca cc c quan nh nc, va c nhng c im ring, phn bit vi cc c quan nh nc khc.
Cng ging nh cc c quan nh nc khc, c quan hnh chnh nh nc hot ng mang tnh quyn lc nh nc, nhn danh Nh nc khi tham gia vo cc quan h php lut nhm thc hin cc quyn v ngha v php l. Mi c quan hnh chnh u t chc, hot ng da trn da trn nhng quy nh ca php lut, c chc nng, nhim v, thm quyn nht nh v c nhng mi quan h phi hp trong thc thi cng vic c giao. V thm quyn c quan hnh chnh c quyn ban hnh vn bn quy phm php lut v vn bn c hiu lc bt buc i vi cc i tng c lin quan. C quan hnh chnh c quyn p dng cc bin php cng ch i vicc i tng chu s tc ng, qun l ca c quan hnh chnh nh nc...
sau:
Bn cnh , c quan hnh chnh nh nc cng c nhng c im ring nh
- C quan hnh chnh nh nc c chc nng qun l hnh chnh nh nc trn tt c cc lnh vc ca i sng x hi nh qun l nh nc v kinh t, v vn ha, v trt t an ton x hi, v quc phng, an ninh... l s tc ng c t chc v iu chnh bng quyn lc nh nc trn c s php lut i vi hnh vi hot ng ca con ngi v cc qu trnh x hi, do cc c quan trong h thng hnh chnh nh nc t trung ng n c s tin hnh thc hin nhng mc tiu, chc nng v nhim v ca nh nc.- C quan hnh chnh nh nc ni chung l c quan chp hnh, iu hnh ca c quan quyn lc nh nc. Thm quyn ca c quan hnh chnh nh nc ch gii hn trong phm vi hot ng chp hnh, iu hnh. Cc hot ng ca c quan hnh chnh nh nc ch nhm chp hnh Hin php, Lut, Php lnh, Ngh quyt ca c quan quyn lc nh nc, chu s gim st, kim tra ca cc c quan quyn lc nh nc cng cp v chu trch nhim bo co trc c quan .
- H thng cc c quan hnh chnh c thnh lp t trung ng ti c s, c t chc theo h thng th bc, c mi lin h cht ch vi nhau nh quan h trc thuc trn - di, trc thuc ngang - dc, quan h cho... to thnh mt h thng thng nht nhm thc thi quyn qun l hnh chnh nh nc m ng u l Chnh ph.
- Hot ng ca cc c quan hnh chnh nh nc mang tnh thng xuyn, lin tc v tng i n nh, l cu ni a ng li, chnh sch, php lut vo cuc sng.
- V c im v tnh cht cng vic ca cng chc.
Vic xc nh ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh cn phi cn c vo c im, tnh cht cng vic ca ngi lm vic trong cc c quan hnh chnh - chnh l i ng cn b, cng chc. c im, tnh cht lao ng ca h c nhng im ring khc vi cc i tng lao ng khc trong x hi, c th l:
Th nht, cng chc l lc lng thc thi cng quyn, thc hin nhim v qun l nh nc, thi hnh php lut nhm qun l, s dng c hiu qu ti sn chung v ngun ngn sch nh nc, phc v nhim v chnh tr. Ngi cng chc khi thc hin cng v l ang thc thi cng quyn, phc v cng quyn trong mt thm quyn c th nht nh. Thm quyn ny ln hay nh tu thuc vo tnh cht cng vic v cp bc chc v m h c trao gi, thc hin. Chnh v h l nhng ngi thc thi cng quyn nn ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc - nhm tinh hoa (elite) ca i ng cng chc hn bao gi ht cn cc phmcht nh trung thnh vi T Quc, nhn dn, tinh thng nghip v, nm vng quy
nh php lut, trung thc, c tm vi cng vic v tn ty phc v nhn dn,
Th hai, sn phm lao ng ca cng chc l cc quyt nh qun l, cc chnh sch, vn bn php lut c ban hnh v mc ch phc v li ch cng. S lng, cht lng sn phm lao ng ca h kh c th nh gi, nh lng c th m phi thng qua cc bin php nh gi gin tip qua qu trnh thc hin, p dng, qua s phn hi ca cc i tng c phc v v nhng kt qu t thc tin em li. Chnh v vy, khng phi d dng c th nh gi hoc a ra tiu ch c th xc nh cng chc no l cng chc c ti nng. iu cng c ngha l mun xc nh cng chc no l ngi c ti nng cn phi ch trng nh gi kt qu, nng lc lm vic c th ca cng chc thng qua phn hi t thc tin qun l.
Th ba, khi c tuyn dng, cng chc c b tr vic lm n nh trong cc c quan hnh chnh cng quyn, c Nh nc bo m cc iu kin cn thit tin hnh thc thi cng v (nh tr s, cc phng tin lm vic...) cng nh cc li ch vt cht (lng, ph cp, thng..) v li ch tinh thn khi thi hnh cng v (c o to, bi dng nng cao trnh , c quyn tham gia vo cc hot ng x hi tr nhng vic php lut khng cho php).
Nh vy, xut pht t quan nim v ngi c ti nng ni chung v trn c s phn tch tnh cht, c im ca c quan hnh chnh nh nc v ca nhng ngi lm vic trong cc c quan hnh chnh nh nc, c th a ra quan nim v ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc nh sau:
Ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc c hiu l ngi c trnh , nng lc vt tri, lun hon thnh xut sc nhim v theo chc trch c giao, c kt qu, thnh tch tc ng v nh hng n s pht trin ca mt ngnh, mt lnh vc c th trong hot ng ca cc c quan hnh chnh nh nc. Ti nng phi lun kt hp cht ch vi phm cht o c, y l hai mt khng tch ri m lun gn b mt thit vi nhau, l c s, iu kin, tin ca nhau, thc y ln nhau hon thin nhn cch ca ngi c ti nng trong ccc quan hnh chnh nh nc. Bn cnh vic c ti nng, ngi cng chc phi lun tun th o c cng v, vn ha cng s; tn ty, mn cn, cng tm, sng to trong s tun th php lut, hon thnh tt nhim v c giao, bo m hiu lc, hiu qu ca cc c quan hnh chnh nh nc.
Trn thc t, trong cc lnh vc hot ng ca cc c quan hnh chnh nh nc u c th xut hin ngi c ti nng v u c nhu cu thu ht v s dng ngi c ti nng. T ni hm ca khi nim trn c th hiu, bn cnh nhng yu t v nng lc, trnh , phm cht o c ca ngi c ti nng ni chung, ngi c ti nng trong c quan hnh chnh nh nc cng c nhng nng lc, phm chtring ph hp vi c im v tnh cht ca cc c quan hnh chnh nh nc.
nc.
1.1.1.4. Yu t xc nh ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh
Xut pht t cc yu t xc nh ngi c ti nng ni chung v cn c vo quan nim v ngi c ti nng trong c quan hnh chnh nh nc, c th a ra cc nhm yu t c bn xc nh ngi c ti nng trong c quan hnh chnh nh nc, nh sau:
Th nht, v nng lc tr tu: Bn cnh nhng phm cht chung v nng lc tr tu ca ngi c ti nng nh thng minh, t duy tt, kh nng tip thu nhanh, c kh nng khi qut tng hp cao..., ngi c ti nng trong c quan hnh chnh nh nc phi c o to c bn v mt ngnh, ngh c th nhng c s o to c cht lng trong v ngoi nc v c thnh tch hc tp tt (tiu ch bng cp); nm vng chuyn mn, nghip v; c kh nng lm gii, lm tt, sng to cng vic mt v tr vic lm nht nh; c sc khe v th lc, tr lc v s n nh v tm l, tinh thn.
Th hai, v nng lc thc tin vi cc biu hin: L ngi c nng lc qun l v t chc thc hin mt cch thnh thc v c tnh sng to mt loi hot ng cng v nht nh; c kh nng kt hp v pht huy ti a cc nng lc nht nh, em ling gp quan trng, xut sc trn mt lnh vc c th ca nn hnh chnh; c tc phong dn ch; l ngi kin nh, vng vng v lm ch bn thn trong mi tnh hung x l cng vic.
i vi cng chc ti nng gi chc v lnh o, qun l, bn cnh nhng phm cht trn, phi c tm nhn chin lc, lu di; bit tp hp v on kt pht huy nng lc v s trng ca mi ngi trong c quan, n v; c kh nng dn dt, nh hng, t chc, quyt on, dm chu trch nhim, kim tra vic thc hin v iu ha cng vic trong c quan, n v c giao ph trch; c kh nng iu ha cc quan h, c bit l quan h v li ch trong cc i tng thuc quyn qun l v cc i tng khc c lin quan.
Th ba, v kt qu thc hin cng vic, vi biu hin l: lun hon thnh xut sc nhim v, cng v c giao, bo m ng v vt tin c giao vi cht lng tt, cc vn bn qun l sau khi ban hnh c tnh kh thi, ph hp vi thc tin. i vi cng chc lnh o, qun l, ngoi cc ni dung nu trn cn c nh gi theo kt qu hot ng ca c quan, t chc c giao lnh o, qun l hon thnh ng tin vi cht lng cao.
Trong cc nhm tiu ch trn, tiu ch trnh , nng lc ch l iu kin cn thit, l kh nng tim tng ca ti nng, cn tiu ch nh gi kt qu thc thi cng v mi c coi l c vai tr quyt nh n vic xc nh ngi c ti nng trong c quan hnh chnh nh nc. Bi v nhng hiu bit, tri thc trnh cao, hay s thnh tho v k nng c th l mt trong nhng biu bin ca ti nng ch khng hn l ti nng. Vn quan trng l trnh , nng lc phi c kim nghim v nh gi thng qua hot ng thc tin, phi mang li nhng kt qu thc thi cng vic c th v phi l nhng kt qu tht s xut sc. Ti nng phi l tng hp nhng phm cht c th hin v khng nh thng qua hot ng thc tin, to nn sn phm c bit v ni bt.ng thi, nh trn cp, ti nng phi lun kt hp cht ch vi phm cht o c, ti phi i i vi c to thnh nhn cch ton din ca ngi c ti nng trong c quan hnh chnh nh nc. Ch c ti thi cha , ngi c ti nng trong c quan hnh chnh nh nc cn phi tun th o c cng v, c lng yu nc, lng t tn dn tc; trung thnh vi T quc, vi Nh nc, vi nhn dn; cn kim, lim chnh, ch cng v t; gng mu v o c, li sng; trung thc, khng v li, khng tham nhng; tn ty phc v nhn dn, ht lng v nhim v c giao; c bn lnh, chnhkin; quyt on, dm ngh, dm
lm, dm chu trch nhim.
Nh vy, ngi c ti nng trong c quan hnh chnh nh nc phi l ngi hi t y cc tiu ch v trnh , nng lc, kt qu thc hin cng vic v phm cht o c nu trn (xem hnh 1.5.).
Bn cnh , do hot ng ca cc c quan hnh chnh nh nc kh rng vi nhiu ngnh ngh, lnh vc qun l, phm vihot ng khc nhau, nn ngi c ti nng trong c quan hnh chnh mi ngnh ngh, lnh vc cn cn c mt s phm cht, nng lc chuyn bit khc, do cc c quan c thm quyn qun l ngnh, lnh vc quy nh.
1.1.1.5. Phn loi ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc.
Xut pht t tnh cht, c im ca c quan hnh chnh nh nc cng nh c im v tnh cht cng vic ca cng chc nh phn tch phn 1.1.1.3., c th xc nh trong c quan hnh chnh nh nc cn c nhng ngi thc s c tinng m nhim cc nhm hot ng sau: hot ng lnh o, qun l v hot
ng tham mu hoch nh chnh sch.
a, Nhm ti nng lnh o, qun l c nhng tiu ch xc nh sau:
- C thi x hi tch cc, ng h cng cuc i mi;
- Mun c quyn lc bng con ng ng hong, trong sch;
- C nng lc ra quyt sch ph hp, xc nh mc ch r rng, xy dng k hoch tng minh v to c tm lc, kch thch sng kin, sng to ca mi thnh vin cng ng trn c s tm nhn xa trng rng.
- Nng lc quy t lc lng (nhn lc v vt lc), t chc nhn s ti u (tng hp, b tr, sp xp) v nng lc iu ho phi hp nhn lc, vt lc trong qu trnh thc hin mc ch x hi.
- Nng lc kim tra (kim tra hnh vi hot ng, kim tra qu trnh hot ng v kim tra kt qu hot ng), nh gi, rt kinh nghim a ra bi hc xc nh kp thi trong tng giai on cng nh trong c thi k pht trin cng ngx hi.
hi.
- Nng lc pht huy tnh sng to ca mi thnh vin, cng ng, tp th, x
trn.
- Nng lc ng cm vi nhng ngi di quyn, ngang quyn v cp
- Nng lc lp quan h, ng x, giao tip vi ngi di quyn, ngang quyn v cp trn.
- Uy tn cao, v th x hi cao trong c quan, n v v trong x hi.
- C tnh cch n nh, thun li i vi chc v lnh o - qun l.
- Thng thn, cng trc, tn trng chn l.
sau:
b, Ti nng tham mu, hoch nh chnh sch c nhng tiu ch xc nh
- C th gii quan duy vt bin chng v duy vt lch s.
- Am hiu trit hc, kinh t - chnh tr hc, hnh chnh hc, chnh sch cng, khoa hc t chc .v.v
- C thi ng thun, tn thnh, ng h ht lng i vi cng cuc i mi kinh t - x hi Vit Nam hin nay.
- C mc ch sng ring kiu "sng lm vic - cng hin", khng phi
"lm vic hng th".
- C vn tri thc rng (v khoa hc t nhin, khoa hc x hi - nhn vn).
- C vn tri thc su rng trong lnh vc tham mu hoch nh chnh sch.
- Am hiu lch s v hin trng nn hnh chnh v b my hnh chnh.
- Am hiu tnh hnh kinh t - th trng th gii, khu vc v Vit Nam.
- C k nng thu thp, x l v truyn t thng tin lin quan n lnh vc
tham mu, hoch nh chnh sch.
- Bit t chc lao ngmt cch c khoa hc.
- C tr thng minh cao (IQ 130).
- C tr sng to cao (CQ 130).
- C tr tu x hi SI cao (EQ v SCQ cao).
1.1.2. Thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc.
Thu ht, tuyn dng, s dng v i ng ngi lao ng ni chung cng nh ngi c ti nng ni ring lun l khu c v tr quan trng trong quy trnh qun l ngun nhn lc ca t chc. Qun l ngun nhn lc ca t chc l qun l conngi c lin quan n hot ng ca t chc [55]. Qun l ngun nhn lc ca t chc c vai tr rt quan trng, gp phn cung cp cho t chc nhng ngi lao ng c o to tt v c ng c r rng; khai thc c hiu qu nng lc, kin thc ca ngi lao ng nhm t c mc tiu, li ch chung ca t chc. Cc nh qun l u rt quan tm n qun tr ngun nhn lc bi thc tin chng minh con ngi trong t chc c kh nng gip t c mc ch ca t chc v l yu t then cht cho thnh cng ca t chc. Quy trnh qun l nhn lc ca t chc c th hin qua m hnh sau. (xem hnh 1.6.).
Hnh 1.6. Quy trnh qun l nhn lc ca t chc
Ngun: Pearson Education (1995 2010). Pearson Prentice Hall is an imprint of
Pearson .
Cc hot ng qun l ngun nhn lc ca t chc nh k hoch ha ngun nhn lc, tuyn dng, pht hin v la chn nhng ngi c tim nng, nh hng b tr, s dng, o to, bi dng... u khng tn ti c lp m lun c mi lin h cht ch vi nhau. Trong quy trnh qun l , thu ht, tuyn dng v s dng, i ng ngi lao ng lun l nhng khu c v tr c bit quan trng, c cc nh qun tr ngun nhn lc u tin hng u.
441.1.2.1. Thu ht ngi c ti nng trong c quan hnh chnh nh nc.
Thu ht c ngha l li cun, lm dn mi s ch vo [97 tr.294]. Xt trn phm vi hp, thu ht l mt trong cc khu quan trng trong qun tr ngun nhn lc ca t chc nhm tuyn dng nhng ngi c nng lc, trnh t lc lng lao ng x hi vo lm vic cho mt c quan, t chc. Tuyn thm ngi cho t chc l mt ni dung rt quan trng nhm p ng nhu cu v nhn lc ca t chc trc nhng i hi ca s pht trin, ng thi cng gp phn vo vic kch thch v pht huy hiu qu cnh tranh vi ngun nhn lc hin c ca t chc.
Theo gio trnh T chc nhn s hnh chnh nh nc ca Hc vin Hnh chnh quc gia, thu ht, to ngun cho cc c quan hnh chnh nh nc l mt trong cc khu ca qu trnh tuyn dng nhn lc. Tuyn thm ngi hay b sung thm ngi cho c quan hnh chnh nh nc, tc l t khu u tin cho n giai on hnh thnh ngun nhn lc, c m t chi tit qua m hnh sau: (xem hnh 1.7.)
Hnh 1.7. Quy trnh hnh thnh ngun nhn lc
NHN
K hoch ha ngun nhn lc
Thu ht, to ngun
Tuyn chn
Tp s
KHNG NHN
Ngun: Gio trnh T chc nhn s hnh chnh nh nc, Hc vin HCQG
Xt trn bnh din rng,thu ht ngi c ti nng cho t chc khng ch l mt khu ca quy trnh qun l ngun nhn lc. N phi l tng th cc c ch, chnh sch to sc hp dn nhm ku gi, to iu kin thun li v mi mt (c iu kin vt cht v tinh thn) ngi c ti nng, nng lc, trnh cao v phm cht tt vo lm vic cho t chc. Vic thu ht ngi c ti nng khng c lp v tch bit m nm trong tng th c ch, chnh sch qun l v pht trin ngun nhn lc ca t chc. Thu ht ngi c ti nng lun kt hp cht ch vi vic bi dng, thngtin, i ng ngi c ti nng. C th ni, mt nn hnh chnh vi c ch chnh sch tt, r rng trong cng tc qun l ngun nhn lc cng nh phng thc t chc v hot ng ca b my hnh chnh th t thn n c sc hp dn i vi nhng ngi c ti nng. ng thi, to c sc hp dn v li cun i vi nhng ngi c ti nng vo lm vic cho c quan hnh chnh, cn c nhng c ch, chnh sch ring bit (v pht hin, tuyn dng, o to, thng tin, khen thng v i ng) cho nhng ngi c ti nng. Nh vy, trn c s nhng ni dung phn tch trn, c th quan nim thu ht ngi c ti nng trong c quan hnh chnh nh ncc hiu theo ngha rng.
Thu ht ngi c ti nng trong c quan hnh chnh nh nc l to sc hp dn v s li cun thng qua tng th cc c ch, chnh sch v qun l, pht trin ngun nhn lc ca c quan hnh chnh nh nc nhm to iu kin thun li v mi mt (c iu kin vt cht v tinh thn) nhng ngi c ti nng, nng lc vt tri, trnh cao v phm cht o c tt vo lm vic cho cc c quan hnh chnh nh nc.
Thu ht ngi c ti nng vo lm vic cho t chc khng phi l cng vic n gin, nht l trong iu kin khan him v cnh tranh v ngun nhn lc cht lng cao nh hin nay. Vic thu ht ngi c ti nng cho cc c quan hnh chnh nh nc c th thc hin t ngun ni b hoc ngun t bn ngoi vi cc quy trnh tin hnh ph hp:
i vi ngun ni b: vic thu ht c thc hin t chnh nhng cng chc c ti nng trong i ng cng chc thng qua cng tc nh gi vic thc hin chc trch, nhim v ca cng chc hng nm, trn c s kt qu cng tc, tinh thn, thi lm vic... Vic thu ht ngi c ti nng t ngun ni b c nhng u im nh to ra s thi ua, cnh tranh gia cc cng chc trong qu trnh lm vic; kch thch h lm vic hng hi hn, sng to hn c nhiu c hi thng tin hn. Do c qu trnh lm vic trong c quan hnh chnh nn h s khng qu kh khn khi tip cn vi cng vic mi; ng thi phm cht o c, lng trung thnh, tn ty, tinh thn
46trch nhim vi cng vic ca h c nh gi, th thch nn t c tin cy cao Tuy nhin, vic thu ht ngi c ti nng t trong ni b c quan hnh chnh cng c nhng hn ch nh d to ra s mt on kt trong ni b nu vic nh gi khng m bo khch quan, trung thc, ng thi ngi c tuyn chn d dp khun theo nhng cch lm vic c, theo ch ca cp trn m thiu tnh sng to, t c kh nng to ra nhng t bin trong gii quyt cng vic.
i vi ngun t bn ngoi: Vic thu ht ngi c ti nng c th t cc ngun nhn lc cht lng cao cc khu vc khc nh sinh vin mi tt nghip ra trng t loi gii, th khoa, ng vin t im cao nht trong cc k thi tuyn dng; sinh vin tt nghip cc trng i hc danh ting trn th gii; hoc ngi lao ng doanh nghip nh nc, khu vc t, lc lng v trang... C th ni y l ngun nhn lc c trnh , kin thc v kinh nghim thc tin phong ph - nhng yu t rt cn thit v quan trng cho hot ng thc thi cng v.
thu ht c nhng ngi c ti nng vo lm vic cho c quan hnh chnh nh nc c th c rt nhiu bin php, nhng quan trng nht l bin php thng bo cng khai cho mi ngi bit ch trng, chnh sch ca t chc v thu ht, tuyn dng ngi c ti nng vo lm vic cho mnh, gm nhng thng tin nh: v tr, s hnh thnh v qu trnh pht trin ca t chc; chc nng, nhim v, lnh vc qun l nh nc v nh hng pht trin trong tng lai ca t chc; yu cu i vi cng vic, nhng i hi t ra i vi ngi d tuyn (bng cp, trnh chuyn mn, ngoi ng, hnh thc); cc chnh sch pht trin nhn s ca t chc nh bi dng, thng tin, tin lng v cc ch khc
thc hin c hiu qu cc bin php thu ht ngi c ti nng vo lm vic trong cc c quan hnh chnh, cc c quan qun l i ng cn b, cng chc c vai tr ht sc quan trng trong vic tham mu, xc nh chin lc, xu hng pht trin v cung v cu ca i ng cng chc hnh chnh, tiu chun cht lng v nhng i hi c th i vi cng chc hnh chnh trong giai on hin nay.
1.1.2.2. Trng dng ngi c ti nng trong c quan hnh chnh nh nc.Theo T in ting Vit, trng dng c hiu l tin cy v giao cho nhng cng vic, chc v quan trng, xng ng [97 tr.1004].
Sinh thi, Ch tch H Ch Minh l ngi c bit quan tm n cng tc pht hin v trng dng nhn ti. Ngi cho rng trng dng nhn ti c ngha l ty ti m s dng: Ti to ta dng lm vic to, ti nh ta ct lm vic nh, ai c nng lc v vic g, ta t ngay vo vic y. Bit dng ngi nh vy, ta s khng lo g thiu cn b [57 tr.39]. Trng dng ngi c ti nng c tm quan trng c bit trong cng tc cn b, Ngi khng nh rng Phi trng nhn ti, trng cn b, trng mi mt ngi c ch cho cng vic chung ca chng ta [58 tr.273]. Nu khng trng dng ngi c ti nng, trng dng cn b s dn n s lng ph v lng ph ti nng l s lng ph ln nht ca t nc.
Nh vy, trng dng ngi c ti nng c hiu l s tin cy v giao cho ngi c ti nng nhng cng vic, chc v quan trng, xng ng v ph hp vi nng lc v s trng, ng thi to iu kin thun li ngi c ti nng pht huy kh nng hon thnh xut sc nhim v c giao v c i ng xng ng vi cng trng v s ng gp i vi cng vic chung ca c quan hnh chnh nh nc.
Vic trng dng ngi c ti nng th hin qua nhng ni dung c th sau:
Mt l, tun th nguyn tc giao ng ngi, ng vic, ng s trng.
c th trng dng c ngi c ti nng, chng ta phi cn c vo nhng im mnh v t cht nhn cch, s trng ti nng ca h m b tr, b nhim chc trch ph hp va pht huy c ti a ti nng ca ngi ti, va gip ngi ti tip tc pht trin v cng hin. Chng ta phi ch n nhng khc bit v khuynh hng ti nng, v mc tr lc, v nhn cch o c, v t cht th lc ca ngi c ti nng c th b tr, s dng hp l. Tun th nguyn tc giao ng ngi, ng vic s to cho ngi c ti nng c lng am m vi cng vic v biu l c cc thin hng, ti nng ca bn thn. Nu giao vic khng ph hp skhng pht huy c nng lc ca ngi c ti nng v lm cho ti nng ca h b
thui cht.
Hai l, phi lun ng h v tin cy ngi c ti nng.
Mun trng dng c ngi c ti nng trc ht phi tin cy ngi ti, giao cho h nhng cng vic, chc trch ph hp, khng c hp hi, chia r, b phi. Phi to cho ngi c ti nng nhng c hi h c th pht huy v bc l ti nng ca mnh; xy dng mt mi trng lm vic dn ch, cng khai, minh bch; dnh cho ngi ti c quyn t ch, t chu trch nhim nht nh trong vic thc hin nhim v ca mnh. Ngi ng u t chc phi ng h v tin dng, trao trch nhim tng xng cho ngi c ti nng, ng thi bo v h.
Ba l, to mi trng lm vic thn thin, dn ch, cng bng v hp tc.
Mi trng lm vic thn thin c kh nng kch thch tnh sng to, s am m, nng lc v thin hng c nhn ca ngi c ti nng. Ngoi ra, mi trng lm vic cng phi dn ch, tn trng s sng to v ngi c ti thng c sng kin m i khi ph nh mt phn hoc ton b ci ang c, do nu khng chn thnh, bao dung th rt d b thnh kin. Nu khng to ra mi trng dn ch, cng bng, tn trng sng to ca ngi c ti th h s khng pht huy ht c nng lc ca mnh. y cn cao trch nhim ca ngi lnh o trong vic khng xy ra tnh trng mt on kt, kn ca, km hm ngi c ti nng.
Bn l, phi trng i ngi c ti nng vi ngha l i i rt hu, biu th thi coi trng [97 tr.1004].
trng i ngi c ti nng, cn thng xuyn xem xt, nh gi v c ch i ng xng ng i vi nhng ngi hon thnh xut sc nhim v. Dnh cho ngi c ti nng nhng u i vt cht c bit v tin lng, thng, v nh , cc phng tin lm vic, iu kin thng tin kp thi, y phc v cho vic thc hin nhim v. Ch tin lng i vi nhng ngi ti nng phi c nh gi ng, ng thi cn gii quyt tt cc li ch ngoi lng nh cc khon tr cp,
49lng hu, bo him y t, bo him tht nghip v cc khon phc li khc ngi c ti nng c th ton tm, ton phc v nn cng v.
Nm l, c hnh thc khen thng v tn vinh ngi c ti nng.
Mt yu t khc cng khng km phn quan trng s dng hiu qu ngi c ti nng l phi c chnh sch khen thng ng vin, bt kp thi. C cc hnh thc khen thng v tn vinh ngi c ti nng nh cc danh hiu vinh d nh nc; cao v tr x hi ca h trong c quan, n v; dnh cho h cc c hi, kh nng la chn trong vic pht trin s nghip Tuy nhin, nhng u i v vt cht, tinh thn cng phi i km vi nhng yu cu cao v nng lc, trnh , v nhn cch v trch nhim ng gp cho c quan v cho x hi.
Nh vy, t vic phn tch trn, c th thy thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc c mi quan h mt thit hu c, khng tch ri v c tc ng qua li vi nhau. Thc hin tt vic trng dng chnh l to sc hp dn thu ht ngi c ti nng, v ngc li, nu thc hin tt vic thu ht s to tin quan trng cho vic trin khai cc chnh sch trng dng i vi ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc.
1.1.3. S cn thit ca vic thu ht v trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc
T quan nim v nhng yu t xc nh ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc trn y, c th thy rng thu ht, trng dng ngi c ti nng c ngha rt quan trng trong vic nng cao cht lng, hiu qu hot ng ca cc c quan hnh chnh nh nc, c th l:
Th nht, thu ht, trng dng ngi c ti nng lun c v tr cc k quan trng trong s nghip xy dng v bo v t nc qua cc thi k. Trong lch s ng cha ta thc r vai tr ca hin ti, coi hin ti l nguyn kh quc gia, nguyn kh thnh th t nc hng mnh, ri ln cao, nguyn kh suy th th nc yu ri xung thp (Vn bia ca Thn Nhn Trung 1442). Chnh v vy tt yu phi
50thu ht v trng dng h mt cch hiu qu, lng ph ngi c ti nng l lng ph ln nht ca quc gia, dn tc. c bit trong k nguyn kinh t tri thc ngy nay, khi tc pht trin ca khoa hc, cng ngh ang din ra v cng nhanh chng, mc cnh tranh khc lit ca nn kinh t ton cu cng nh nhng thch thc ang t ra cho nhn loi v mi trng sng, an sinh x hi v kh nng gi gn ha bnh th vai tr ca nhn ti cng tr nn quan trng gp bi.
Th hai, bt c lnh vc no ca i sng x hi cng u cn n ngi c ti, hot ng qun l hnh chnh nh nc cng vy. Hot ng qun l hnh chnh nh nc c thc hin trn mi lnh vc, mi ngnh v mi mt ca i sng x hi. Chnh tm quan trng cng nh mc phc tp ca hot ng qun l hnh chnh t ra i hi tt yu phi thu ht, tuyn dng c nhng ngi c ti nng vo lm vic trong cc c quan hnh chnh nh nc, phi xy dng c mt i ng cn b, cng chc c trnh , nng lc, phm cht tt, hon thnh xut sc cng vic c phn cng. Nhng i hi ngy cng gia tng trc s vn ng khch quan ca cc quan h kinh t - x hi vi t cch l nhng i tng qun l cng nh nhng i hi t ra t mc tiu qun l ngy cng cao. Tuy nhin, s khan him ngi c ti, tm c nhng ngi ti gii trong c quan hnh chnh nh nc lun l thch thc ln i vi cc quc gia trong qu trnh pht trin. Do chng ta cn c nhng chnh sch, ch ng n pht hin c nhng ngi c ti, c tr tu cao, c o c bi dng v pht trin h thnh nhng cng bc tn ty ca ngi dn, l ngun lc c bit quan trng trong cng cuc xy dng v pht trin t nc hin nay.
Th ba, thc hin thu ht, trng dng ngi c ti nng cng tr nn c bit quan trng khi hin nay Vit Nam ang trong qu trnh xy dng v pht trin nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam hin nay.
Pht trin kinh t th trng nh hng XHCN t ra nhng yu cu nht nh i vi t chc, hot ng ca Nh ncni chung cng nh cng tc qun l i ng cn b, cng chc ni ring. Trong nn kinh t th trng, Nh nc phi tp
51trung lm tt cng tc qun l v m, chu trch nhim v nhng vn tm chin lc, l hoch nh th ch, chnh sch, chin lc, quy hoch, k hoch v hng dn thanh tra, kim tra vic t chc thc hin. Nu nh trc y, trong nn kinh t tp trung quan liu bao cp, Nh nc cn m m lm rt nhiu vic, t vic thc hin chc nng qun l nh nc trn cc mt i sng x hi cho ti vic thc hin cc nhim v kinh t - x hi c th nh trc tip tin hnh cc hot ng sn xut, kinh doanh, t chc cung cp dch v cng cho x hi., th khi chuyn sang pht trin kinh t th trng nh hng XHCN, Nh nc phi c s iu chnh chc nng, nhim v theo hng tp trung vo cc hot ng ct li, c tm quan trng then cht i vi s pht trin kinh t - x hi ca t nc.
Bn cnh , pht trin nn kinh t th trng nh hng XHCN cng t ra nhng yu cu, i hi mi i vi i ng cn b, cng chc cng nh cng tc qun l i ng cn b, cng chc. Nn kinh t th trng lun phi da vo ngun nhn lc cht lng cao, c trnh qun l hin i, lm ch c khoa hc v cng ngh. Do , pht trin kinh t th trng i hi cn phi c nhng thay i tch cc trong i ng cn b, cng chc; hot ng cng v ca cn b, cng chc phi ng gp vo vic thc y nn kinh t th trng pht trin mt cch lnh mnh, c hiu qu. i ng cn b, cng chc trong nn kinh t th trng phi c chuyn nghip ha, c nng lc, trnh v phm cht thc thi cng vic. Chnh v vy, pht trin nn kinh t th trng XHCN t ra nhng yu cu c th i vi vic thu ht, trng dng ngi c ti nng trong cc c quan hnh chnh nh nc.
Ngoi ra, pht trin kinh t th trng i hi cc c quan hnh chnh nh nc phi thu ht c nhng ngi ti, l nhng ngi c y t cht p ng c cc yu cu hot ng cng v trong nn kinh t th trng. Cc t cht l: nng lc tr tu, nng lc thc tin v phm cht o c. Ngoi ra, mt t cht cn thit na ca ngi c ti nng l h phi cn, kim, lim chnh, ch cng v t; trung thc, khng c hi, v li, khng tham nhng - y l nhng phm cht rt cn
52thit nhm min dch vi nhng hin tng tiu cc d ny sinh do mt tri ca nn kinh t th trng mang li.
Cng vi vic thu ht ngi c ti nng, pht trin kinh t th trng cng i hi cc ch i ng i vi cn b, cng chc nh tin lng, thng, ph cp, i vi i ng cn b, cng chc ni chung cng nh ngi c ti nng trong hot ng cng v ni ring phi c xy dng hp l, phi to c ng lc cn thit nhm mt mt thu ht nhng ngi c ti nng cho nn cng v, mt khc gi chn c ngi ti trong b my, khuyn khch, ng vin h yn tm gn b, tn ty vi cng vic. ng thi, ch tin lng v i ng hp l cng s l iu kin quan trng lm trong sch nn hnh chnh, gp phn lnh mnh ha v duy tr s n nh trong x hi. Tuy nhin, trong qu trnh thc hin thu ht v trng dng, chng ta phi cn nhc, tnh ton sao cho m bo hiu qu kinh t, nhng khon chi ph m chng ta u t phi hiu qu, mang li kt qu thc s, khng to gnh nng cho ngn sch nh nc cng nh khng lm nh hng n s pht trin kinh t - x hi.
Th t, thc hin thu ht, trng dng ngi c ti nng c vai tr quan trng khi hin nay Vit Nam ang trong qu trnh xy dng v hon thin Nh nc php quyn x hi ch ngha ca dn, do dn, v dn di s lnh o ca ng Cng sn Vit Nam.
Trong nh nc php quyn XHCN ca nhn dn, do nhn dn v v nhn dn, i ng cn b, cng chc c v tr c bit quan trng, h l nhng ngi chu trch nhim tham mu hoch nh chnh sch, xy dng php lut cng nh trc tip trin khai thc hin php lut, a php lut i vo thc tin cuc sng. Nng lc qun l, iu hnh ca Nh nc c hiu lc, hiu qu hay khng, php ch XHCN v k lut, k cng c c m bo hay khng, quyn v li ch chnh ng ca ngi dn c c chm lo, phc v tt hay khng ph thuc rt nhiu vo cht lng ca i ng cn b, cng chc. Chnh v vy, vic xy dng nh nc php quyn XHCN ca nhn dn, do nhn dn v v nhn dn t ra yu cu khch
53quan phi xy dng c mt i ng cn b, cng chc ni chung v cng chc c
ti nng ni ring thch ng vi n; c th l phi p ng nhng yu cu sau:
Mt l, vic xy dng tiu chun, iu kin thu ht, tuyn chn ngi c ti nng cho nn hnh chnh phi bm st nhng yu cu ca vic xy dng Nh nc php quyn XHCN, l ch trng tuyn c nhng ngi c nng lc, trnh , nm vng cc quy nh php lut c lin quan n chuyn mn, nghip v; ngi c ti nng phi l ngi c thc tn trng v tun th php lut; trong qu trnh thc thi cng v h lun thc hin theo ng quy nh ca php lut; chm lo, bo v quyn v li ch chnh ng ca cc t chc, cng dn.
Hai l,trong Nh nc php quyn XHCN, mi hot ng qun l v iu hnh ca c quan nh nc lun tun theo php lut, tng cng php ch XHCN, hot ng qun l i ng cng chc, trong c thu ht v trng dng ngi c ti nng cng vy. Bn thn hot ng thu ht, trng dng ngi c ti nng vo cc c quan hnh chnh nh nc cng phi c th ch ha thnh cc quy nh ca php lut v vic t chc thc hin cng phi tun th y cc quy nh . Thu ht ngi vo lm vic trong cc c quan nh nc l mt ni dung ca cng tc qun l nhn s - mt cng tc ht sc nhy cm v d pht sinh tiu cc. Bi vy cn phi c c ch kim tra, gim st hu hiu vic thc hin cng tc ny trong cc c quan, t chc; x l nghim minh, kp thi nhng hnh vi tiu cc nhm bo m s nghim minh ca php lut. y l nguyn tc rt quan trng gp phn bo m tnh nghim minh, cht ch, hn ch c s ty tin, tiu cc.
Th nm, Bi cnh ton cu ha v hi nhp quc t ang pht trin vi nhng tc ng tch cc v tiu cc, c hi thch thc an
