Embed Size (px)
Citation preview
F I Z I K A
FIZIKALNE VELIČINE I MJERNE JEDINICE
Izmjeriti neku fizičku veličinu znači uporediti je sa usvojenom jedinicom mjere te veličine.
Mjerenjem se određuje koliko je puta veličina koja se mjeri veća ili manja od usvojene jedinice mjere.
Mirjana Drmić-Malić prof. fizike
Skalarne fizikalne veličine – opisane svojom vrijednošću (iznosom) i pripadajućom mjernom jedinicom:t - vrijeme, E - energija, T – termodinamička temperatura …
Vektorske fizikalne veličine - opisane iznosom, pravcem i smjerom djelovanja, te pripadajućom mjernom jedinicom:
sila - F , ubrzanje - a brzina – v ...
Osnovne jedinice
1. Metar m duljina [l]2. Kilogram kg masa [m]3. Sekunda s vrijeme [t]4. Amper A jakost električne struje [I]5. Kelvin K termodinamička temperatura [T]6. Mol mol količina tvari [n]7. Kandela cd jakost svjetlosnog izvora [I]
Dodatne jedinice
1. Radijan rad ugao u ravni [α,β...]2. Steradijan sr prostorni ugao [α,β...]
Izvedene jedinice
Izvedene jedinice fizikalnih veličina su sastavljene od osnovnih mjernih jedinica.
Gustina-izvedena fizikalna veličina, omjer mase i volumena za homogene tvari je stalan :
ρ=m/V [kg/m3]
Naučnik Fizička veličina Matematička Jedinica formula
Charles-Augustin de Coulomb El.naboj q = I·t [ 1C ] Kulon
James Watt Snaga električne struje P = U I [ 1W ] Vat ∙
Alessandro Volta El.napon U = A/q [ 1V ] Volt
Andre-Mari Amper Jačina el. struje I = q/t [ 1A ] Amper
Naučnik Fizička veličina Matematička Jedinica formula
Georg Simon Ohm El. otpornost R = U/I [1Ω ] Om
Michael Faraday El. kapacitet C = q/U[1F] Farad
Joseph Henry Induktivitet L= (U t)/I [1H] Henri∙
Wilhelm Eduard Weber Mag.fluks Φ = U t=B S[1Wb] Veber∙ ∙
Naučnik Fizička veličina Matematička Jedinica formula
Werner von Siemens El. provodnost G = 1/R[1S] Simens
James Prescott Joule Rad el.struje A = U I t [1J] Džul∙ ∙
Nikola Tesla Magnetna indukcija B = Φ/S [1T] Tesla
Heinrich Rudolf Hertz Frekvencija f=ν = 1/T [1Hz] Herc
Rastavljene izvedene jedinice
2
2
2
15
22
2
2
32
2
2
22
2
22
2
3
2
2
32
2
2
2
2
42
2
2
222
2
1
1
............101
1
11
1
1
1
1
1
111
1
1
skgmNmJ
Askg
AmNT
fermiFm
mskg
mNPa
sHz
Askgm
ANms
CJVsWb
sAkgm
sANm
CAJ
AV
sAkgm
ANmm
AAmN
ATm
AWbH
AsC
Askgm
AsNm
CJV
kgmsA
skgmsA
JAC
CJA
VA
AV
S
kgmsA
skgmsA
NmC
CJC
VCF
skgmN
2
2
3
2
1
11
1
sm
kgJGy
sBq
skgm
sJW
Prefiks Simbol Vrijednost Prefiks Simbol Vrijednost
jota Y 1024 centi c 10-2
zeta Z 1021 mili m 10-3
eksa E 1018 mikro 10-6
peta P 1015 nano n 10-9
tera T 1012 piko p 10-12
giga G 109 femto f 10-15
mega M 106 ato a 10-18
kilo k 103 zepto z 10-21
hekta h 102 jokto y 10-24
deka da 101
Prefiksi fizikalnih jedinica
Važnije fizikalne konstante
ubrzanje sile Zemljine teže g = 9,81 m/s2
brzina svjetlosti u vakuumu c = 3,00 108 m/s
elementarni naboj e = 1,60 10-19 C
Avogadrova konstanta NA = 6,02 1023 mol-1
molarna gasna konstanta R = 8,31 J/(molK)
gravitaciona konstanta = 6,67 10-11 Nm2/kg2
permitivnost vakuuma 0 = 8,85 10-12 F/m
permitivnost vakuuma
permeabilnost vakuuma 0 =4 10-7 H/m Boltzmanova konstanta k = R/NA = 1,38 10-23 J/K Stefan-Boltzmanova konstanta = 5,67 10-8 W/m2 K4
atomska jedinica mase u = 1,66 10-27 kg
masa elektrona me = 9,11 10-31 kg
Planckova konstanta h = 6,62 10-34 Js Wienova konstanta b = 2,90 10-3 Km
masa neutrona mn = 1,008665 u
masa protona mp = 1,007276 u
termodinamička temperatura T0 = 273,15 K standardni pritisak p0 = 101 325 Pa elektronvolt eV = 1,60 10-19 J astronomska jedinica AU = 1,4959787 1011 m Rydbergova konstanta R = 1,097 107 m-1
Vrijednost konstanti i mjernih jedinica pogledajte na you tube: Čas fizike predstava
https://www.youtube.com/watch?v=UwMgKpsEi0Q)
Igra sa fizikalnim konstantama
ODREDI ŠTA JE TAČNO—OBJASNI ZAŠTO OSTALO NIJE U REDU
1. R+NA =
2. R-NA =
3. R · NA =
4.
5. R- molarna gasna konstanta ; NA -Avogadrova konstanta
TAČNO je:
4.
*Konstante se ne mogu sabirati i oduzimati,jer imaju različite mjerne jedinice.
Množenje konstanti 3. i dijelenje 5. ne daju ni jednu poznatu konstantu.
Zadatak:
1. Odredi površinu poprečnog presjeka bakrenog provodnika dužine 1m, čiji je električni otpor 2Ω. Specifični otpor bakra je:
R: l=1m R=2 Ω iz kons. čitamo: S=? S= 0,0085 Mirjana Drmić-Malić prof. fizike
