III De maakbare mens

H1: Variatie in voortplanting

H2: Gametogenese

H3: Erfelijkheid bij de mens

H4: Embryogenese

H5: Zwangerschap en geboorte

H6: De maakbare mens?

III De maakbare mens

H1: Variatie in voortplanting

H2: Gametogenese

H3: Erfelijkheid bij de mens

H4: Embryogenese

H5: Zwangerschap en geboorte

H6: De maakbare mens?

Grote semesteropdracht!

Variatie in

voortplanting

III-1

chloroplast

kern

mitochondrion

vacuole

plastide

celmembraancelwand

lysosoom

Golgi apparaat

ER met ribosomen

0.1 De cel en haar onderdelen

Plantaardige cel Dierlijke cel

0.1 De cel en haar onderdelen

0.1 De cel en haar onderdelen

16

15

Celmembraan = scheiding tussen polair en polair

= dubbele laag emulgatoren

fosfolipiden

17

18

19

20

1.1 Voortplantingsstrategieën

Soorten overleven door

Trade off:

- veel nakomelingen, weinig energie in de overleving

- weinig nakomelingen, veel energie in de overleving

VARIATIE

1.2 Celsplitsing

bij Prokaryoten

(zonder kern, DNA in plasmiden)

plasmide

- snel: 15 ' tot enkele dagen

exponentieel

- efficiënt

VARIATIE door

uitwisseling plasmiden

- “soortgenoten”

- andere prokaryoten (beperkt)

1.2 Celsplitsing

5 000 000 000 000 000 000 000 per dag!

1.3 Celdeling bij cellen met kern

Eukaryoten = cellen met kern.

2n stukjes DNA zitten in de kern: chromosomen.

Deling = gestructureerd stappenplan.

INTERFASE = fase tussen delingen

DNA-duplicatie door

DNApolymerase

INTERFASE = fase van een actieve cel

(~eiwitsynthese)

DNA is vlokkig en

leesbaar:

1.3 Celdeling bij cellen met kern

centromeer

chromatide

chromatide

PROFASE = voorbereiding op deling

DNA verdicht tot (zichtbare) chromosomen

kernwand lost op

spoelfiguur vormt zich (centriolen)

PROFASE

PROFASE

DNA verdicht tot (zichtbare) chromosomen

META- en ANAFASE

eigenlijke DNA-verdeling: 2 mogelijkheden

(zie verder)

TELOFASE

kernwand vormt zich

chromosomen despiraliseren tot chromatinenetwerk

cytokinese (celsplitsing)

Hierop volgt ogenblikkelijk de volgende interfase.

TELOFASE

MITOSE = gewone celdeling

alle dochtercellen zijn

genetisch identiek (diploïd, 2n).

voor groei, herstel,

ongeslachtelijke voortplanting

( geen genetische variatie!)

1.4 Groei door deling: mitose

METAFASE

2n chromosomen in het middenvlak

spoelfiguur is af

ANAFASE

chromatiden splitsen in centromeer

spoelfiguur trekt chromatiden uit elkaar

PROMETAFASE

METAFASE

ANAFASE

1.4 Groei door deling: mitose

1.5 Meiose en

geslachtelijke voortplanting= reductiedeling

voor geslachtelijke

voortplanting

alle dochtercellen

zijn genetisch uniek en

hebben slechts de helft van de

chromosomen (haploïd, n):

geslachtscellen

twee haploïde cellen (van

verschillende ouders) vormen

samen 1 omnipotente cel

Startpositie

= identiek als bij mitose

= dubbele hoeveelheid DNA

2 delingen nodig om naar

de helft te gaan:

- meiose I (echte reductie)

- meiose II (gewone mitose)

METAFASE 1

homologe chromosomen

paarsgewijs in het evenaarsvlak

genuitwisseling: cross-over

spoelfiguur is af

ANAFASE 1

centromeren blijven

n volledige chromosomen

naar elke pool

de reductie is gebeurd!

1.5 Seksuele voortplanting

1.5 Seksuele voortplanting

- via gametogenese (meiose)

+ samensmelten (bevruchting, eventueel seks)

+ embryogenese

- seks vraagt om paringsgedrag, …

Tweeslachtigheid (vb slakken):

wederkerige bevruchting

mogelijk, maar:

voortplanting gaat vooraf

door gevecht om de

rolverdeling