T.C.T.C.Marmara ÜniversitesiMarmara Üniversitesi

Sağlık Bilimleri EnstitüsüSağlık Bilimleri EnstitüsüSpor Yönetim Bilimleri Bilim DalıSpor Yönetim Bilimleri Bilim Dalı

Olimpiyatların Ev Sahibi Kent ve Spor Turizmi Üzerindeki Olimpiyatların Ev Sahibi Kent ve Spor Turizmi Üzerindeki Ekonomik EtkileriEkonomik Etkileri

HazırlayanHazırlayan

Giray ÇAVDARGiray ÇAVDAR

İSTANBULİSTANBUL

20132013

TurizmTurizmİnsanların gezme, görme, bilinmeyenleri öğrenme, dinlenme, İnsanların gezme, görme, bilinmeyenleri öğrenme, dinlenme, eğlenme, spor, alışveriş gibi çalışma dışı turistik amaçlarla geçici eğlenme, spor, alışveriş gibi çalışma dışı turistik amaçlarla geçici seyahatleri, turizm işletmelerinin ürettikleri ürünleri satın seyahatleri, turizm işletmelerinin ürettikleri ürünleri satın almalarıyla ilgili olaylar ve ilişkiler bütünüdür.almalarıyla ilgili olaylar ve ilişkiler bütünüdür.

Seyahat edilen bölgede en az 24 saat konaklamayı gerektirir.Seyahat edilen bölgede en az 24 saat konaklamayı gerektirir.Ulaştırma, konaklama, yeme-içme, eğlenme ve diğer birçok Ulaştırma, konaklama, yeme-içme, eğlenme ve diğer birçok

servisin birleşiminden oluşan turistik ürünü gerektirir. Halkalardan servisin birleşiminden oluşan turistik ürünü gerektirir. Halkalardan birindeki aksaklık bile toplam ürün kalitesini düşürür.birindeki aksaklık bile toplam ürün kalitesini düşürür.

Alt yapı ve üst yapı yatırımlarını gerektirir. Bu nedenle devlet Alt yapı ve üst yapı yatırımlarını gerektirir. Bu nedenle devlet desteğini zorunlu kılar.desteğini zorunlu kılar.

Diğer ekonomik sektörlere bağlıdır. Diğer sektörlerin gelişimine Diğer ekonomik sektörlere bağlıdır. Diğer sektörlerin gelişimine de katkıda bulunur.de katkıda bulunur.

Genelde mevsimlik bir durum göstermektedir.Genelde mevsimlik bir durum göstermektedir.

TURİSTTURİST

Gezmek, görmek, eğlenmek, spor yapmak vb. nedenler ile turizm Gezmek, görmek, eğlenmek, spor yapmak vb. nedenler ile turizm faaliyetlerine katılan kişidir.faaliyetlerine katılan kişidir.

Dünya Turizm Örgütü (WTO)Dünya Turizm Örgütü (WTO) tanımına göre 2 ye ayrılırlar; tanımına göre 2 ye ayrılırlar;

1.1.Yerli Turist: Turizm olayına 24 saatten az, 6 aydan fazla Yerli Turist: Turizm olayına 24 saatten az, 6 aydan fazla olmamak üzere kendi ülkesi içinde katılan kişidir.olmamak üzere kendi ülkesi içinde katılan kişidir.

2.2.Yabancı Turist: Turizm olayına, 24 saatten az, 1 yıldan fazla Yabancı Turist: Turizm olayına, 24 saatten az, 1 yıldan fazla olmamak koşulu ile yabancı ülkelerde katılan kişidir.olmamak koşulu ile yabancı ülkelerde katılan kişidir.

Çalışmak ve sürekli yerleşmek amacıyla yer değiştirenler ve Çalışmak ve sürekli yerleşmek amacıyla yer değiştirenler ve konaklayanlar turist değeri taşımazlar.konaklayanlar turist değeri taşımazlar.Para kazanmak amacından uzak, ekonomik anlamda tüketici Para kazanmak amacından uzak, ekonomik anlamda tüketici olan kimsedir.olan kimsedir.

SPOR TURİZMİSPOR TURİZMİ

İnsanların; spor yapmak veya sportif etkinlikleri İnsanların; spor yapmak veya sportif etkinlikleri izlemek amacıyla turizm olayına katılmalarından doğan olaylar ve izlemek amacıyla turizm olayına katılmalarından doğan olaylar ve ilişkiler bütününe ilişkiler bütününe spor turizmispor turizmi denir. denir.

Bir seyahatin spor turizmi kapsamına girmesi için, seyahatin Bir seyahatin spor turizmi kapsamına girmesi için, seyahatin öncelikli olarak sportif amaçlarla yapılması gerekiröncelikli olarak sportif amaçlarla yapılması gerekir..(1)(1)

SPOR + TURİZM = SPOR TURİZMİSPOR + TURİZM = SPOR TURİZMİ

TURİZM + SPOR = TURİZMDE SPORTURİZM + SPOR = TURİZMDE SPOR(4)(4)

Spor Turizmi EkonomisiSpor Turizmi EkonomisiUluslararası spor organizasyonlarının sayısı ve bu Uluslararası spor organizasyonlarının sayısı ve bu organizasyonlara katılan sporcu sayısı her geçen gün artarken, organizasyonlara katılan sporcu sayısı her geçen gün artarken, diğer yandan da profesyonel sporcuların antrenman ve eğitim gibi diğer yandan da profesyonel sporcuların antrenman ve eğitim gibi faaliyetleri için yaptıkları seyahatler de büyük bir hızla gelişen, faaliyetleri için yaptıkları seyahatler de büyük bir hızla gelişen, olağanüstü fırsatlarla dolu bir pazarı turizm ve seyahat ürünü olağanüstü fırsatlarla dolu bir pazarı turizm ve seyahat ürünü sunucularının önüne getiriyor.sunucularının önüne getiriyor.(8)(8)

ABD’de; savunma sanayinden sonra ülke ekonomisinin 2. büyük ABD’de; savunma sanayinden sonra ülke ekonomisinin 2. büyük gücü spor endüstrisi ve turizmidirgücü spor endüstrisi ve turizmidir..(2)(2)

Spor turizminden elde edilecek gelirler sadece o spor Spor turizminden elde edilecek gelirler sadece o spor organizasyonunun getireceği gelirler olarak düşünülmemelidir. organizasyonunun getireceği gelirler olarak düşünülmemelidir. Spor turizminde esas gelir o organizasyon için gelen turistin Spor turizminde esas gelir o organizasyon için gelen turistin yapacağı harcamalardır.yapacağı harcamalardır.(2)(2)

Uluslararası Spor Turizmi Konseyi (STIC)Uluslararası Spor Turizmi Konseyi (STIC) nin araştırmasına göre; nin araştırmasına göre;

Sportif faaliyetlerin yılda 182 milyar dolarlık bir endüstri haline Sportif faaliyetlerin yılda 182 milyar dolarlık bir endüstri haline gelmiştir. Dünya turizminden elde edilen 476 milyar $ üzerinden gelmiştir. Dünya turizminden elde edilen 476 milyar $ üzerinden hesaplandığında dünya turizm pastasının %32 sine sahip.hesaplandığında dünya turizm pastasının %32 sine sahip.(8)(8)

Spor etkinlikleri, otellerde 47 milyon geceleme yapılmasını Spor etkinlikleri, otellerde 47 milyon geceleme yapılmasını sağlamaktadır.sağlamaktadır.Konaklayan spor turisti otel, giriş bileti ve diğer ihtiyaçları için Konaklayan spor turisti otel, giriş bileti ve diğer ihtiyaçları için günlük 180 dolar harcamaktadır.günlük 180 dolar harcamaktadır.(3)(3)

OLİMPİYAT TURİZMİOLİMPİYAT TURİZMİ

Adaylık SüreciAdaylık Süreci

2 aşamadan oluşur.2 aşamadan oluşur. İlk elemeler oyunların İlk elemeler oyunların başlamasından 9 yıl önce yapılır, başlamasından 9 yıl önce yapılır, 2. elemeye kalacak şehirler 2. elemeye kalacak şehirler belirlenir.belirlenir.(5)(5)

2012 seçimleri için en düşük 2012 seçimleri için en düşük harcama 5 milyon $harcama 5 milyon $..(6)(6)

2. elemeler oyunların 2. elemeler oyunların başlamasından 8 yıl önce yapılır başlamasından 8 yıl önce yapılır ve 7 yıl kala IOC nin 115 üyesi ve 7 yıl kala IOC nin 115 üyesi oyunların hangi kentte oyunların hangi kentte yapılacağına karar verir.yapılacağına karar verir.(5)(5)

Güçlü bir adaylık için en az 20 Güçlü bir adaylık için en az 20 milyon $ harcama gözden milyon $ harcama gözden çıkarılmaktadır.çıkarılmaktadır.(6)(6)

4 – 7 MİLYAR $ YATIRIM4 – 7 MİLYAR $ YATIRIM

Alt yapı çalışmalarıAlt yapı çalışmalarıUlaşım, enerji, ağaçlandırma, Ulaşım, enerji, ağaçlandırma, çevre ve sağlık, sulamaçevre ve sağlık, sulama

Yeni tesis inşaatlarıYeni tesis inşaatları

Var olan tesislerin Var olan tesislerin yenilenmesiyenilenmesi

692 milyon sterlin zarar etti.692 milyon sterlin zarar etti.

2006 yılında zararını ancak 2006 yılında zararını ancak kapatabildi.kapatabildi.

Rakip tek aday Los Angeles.Rakip tek aday Los Angeles.

1979 SSCB Afganistan’ı işgal eder.1979 SSCB Afganistan’ı işgal eder.

Amerika Boykot’u yüzünden sadece Amerika Boykot’u yüzünden sadece 80 ülke katıldı.80 ülke katıldı.

12 ülke kendi bayrağı altında 12 ülke kendi bayrağı altında yarışmadı.yarışmadı.

Tek aday.Tek aday.IOC tarihinde ilk kez L.A. olimpiyat IOC tarihinde ilk kez L.A. olimpiyat

düzenleme kurulu başkanına CEO düzenleme kurulu başkanına CEO ünvanı verdi.ünvanı verdi.(20)(20)

Kente 250 milyon $ kar.Kente 250 milyon $ kar.Güney California eyaletine 3.29 Güney California eyaletine 3.29

milyar $ katkı.milyar $ katkı.Olimpiyatların karlı bir yatırım Olimpiyatların karlı bir yatırım

olduğunu tüm dünya gördü.olduğunu tüm dünya gördü.(11)(11)

•Seul’ e o yıl gelen turist sayısı Seul’ e o yıl gelen turist sayısı %10.4 oranında arttı.%10.4 oranında arttı.•Güney Kore endüstri malları Güney Kore endüstri malları ihracatı bir önceki yıla oranla %28,3 ihracatı bir önceki yıla oranla %28,3 lük artış göstererek 60,67 milyar $ a lük artış göstererek 60,67 milyar $ a ulaştı.ulaştı.•1986 da 2,321 $ olan milli gelir 1986 da 2,321 $ olan milli gelir 1988 de 3,728 $.1988 de 3,728 $.•1986 da 953 milyon $ olan gayri 1986 da 953 milyon $ olan gayri safi milli hasılat 1988 de 1 milyar safi milli hasılat 1988 de 1 milyar 561 milyon $561 milyon $(10)(10)

•1982 – 1988 yılları arasında 1982 – 1988 yılları arasında 302,000 kişilik ek istihdam.302,000 kişilik ek istihdam.(4)(4)

4 kez aday oldu. 5. sinde kazandı.4 kez aday oldu. 5. sinde kazandı.326,301 kişilik ek istihdam.326,301 kişilik ek istihdam.(10)(10)

Avrupa yaşanabilir kentler sıralamasında Avrupa yaşanabilir kentler sıralamasında 8. sıraya yükseldi.8. sıraya yükseldi.Bugün günde Olimpik tesisler 50,000 kişi Bugün günde Olimpik tesisler 50,000 kişi tarafından kullanılıyor; 300,000 kişi tarafından kullanılıyor; 300,000 kişi sokaklarda “sokaklarda “Herkes İçin Spor”Herkes İçin Spor” aktivitelerine katılmaktadır.aktivitelerine katılmaktadır.(11)(11)

Georgia Eyaletine ekonomik katkısı 5,1 Georgia Eyaletine ekonomik katkısı 5,1 milyar $milyar $

Eyalet hükümeti 176 milyon $ vergi geliri Eyalet hükümeti 176 milyon $ vergi geliri elde etti.elde etti.77,000 kişiye ek istihdam sağlandı.77,000 kişiye ek istihdam sağlandı.(4)(4)

Turist sayısında %10 luk artış.Turist sayısında %10 luk artış.

1994 – 2004 yılları arasında Avustralya 1994 – 2004 yılları arasında Avustralya gayri safi milli hasılatına 7,3 milyar $ gayri safi milli hasılatına 7,3 milyar $ eklendi.eklendi.150,000 kişiye ek istihdam sağlandı.150,000 kişiye ek istihdam sağlandı.(10)(10)

Zarar eden olimpiyatlardandır.Zarar eden olimpiyatlardandır.4,6 milyar $ tahmin edilen bütçe 8.95 4,6 milyar $ tahmin edilen bütçe 8.95 milyar $ tuttu.milyar $ tuttu.(6)(6)

AOC ev sahipliği rolünü hükümete bıraktı, AOC ev sahipliği rolünü hükümete bıraktı, ticari olmaktan kaçındı.ticari olmaktan kaçındı.Sponsorlar en az düzeyde tutulmuş, Sponsorlar en az düzeyde tutulmuş, reklamlarına izin verilmemiştir. reklamlarına izin verilmemiştir. (4)(4)

Güvenlik maliyeti 1.4 Milyar dolardır.Güvenlik maliyeti 1.4 Milyar dolardır.(20)(20)

““Bir Dünya Bir Rüya”Bir Dünya Bir Rüya”30 milyar $ ın üzerinde yatırım 30 milyar $ ın üzerinde yatırım yapıldı.yapıldı.18 yeni tesis inşa edildi, 14 tesis 18 yeni tesis inşa edildi, 14 tesis yenilendi.yenilendi.(20)(20)

Ulaşım altyapısı 12 b$, çevre Ulaşım altyapısı 12 b$, çevre temizliği 8-10 b$, bilişim teknolojisi 5 temizliği 8-10 b$, bilişim teknolojisi 5 b$, konut ve yaşam şartları 4 b$b$, konut ve yaşam şartları 4 b$(20)(20)

Oyunların operasyonel maliyeti 2,4 Oyunların operasyonel maliyeti 2,4 milyar $.milyar $.

Gayri safi milli hasılata 13.4 milyar $ katkı sağladı.Gayri safi milli hasılata 13.4 milyar $ katkı sağladı.2001 – 2006 yılları arasında ekonomik büyümesi %12,2 ye ulaştı.2001 – 2006 yılları arasında ekonomik büyümesi %12,2 ye ulaştı.Bir yılda 3,9 milyon turist alan Pekin’e olimpiyat oyunları için 2,5 Bir yılda 3,9 milyon turist alan Pekin’e olimpiyat oyunları için 2,5 milyon turist geldi.milyon turist geldi.(12)(12)

Oyunları izlemeye gelen turistler 4,5 milyar $ harcama yaptılar.Oyunları izlemeye gelen turistler 4,5 milyar $ harcama yaptılar. (6)(6)

Pekin’de kişi başı gayri safi milli gelir 3,262 $ dan 7,654 $ a yükseldi.Pekin’de kişi başı gayri safi milli gelir 3,262 $ dan 7,654 $ a yükseldi.2004 – 2008 yılları arasında tüm sektörlerde 1,8 milyon yeni iş yarattı.2004 – 2008 yılları arasında tüm sektörlerde 1,8 milyon yeni iş yarattı.(4)(4)

İşsizlik oranı %2 ye kadar geriledi. Batılı ekonomi bilimi açısından %4 İşsizlik oranı %2 ye kadar geriledi. Batılı ekonomi bilimi açısından %4 lük işsizlik oranı tam istihdam olarak kabul edilir.lük işsizlik oranı tam istihdam olarak kabul edilir.(13)(13)

204 ülke 11,028 sporcu katıldı.204 ülke 11,028 sporcu katıldı.

08.08.2008 tarihinde saat 20:08 de başlayan açılış törenini 4 milyar 08.08.2008 tarihinde saat 20:08 de başlayan açılış törenini 4 milyar kişi televizyondan izledi.kişi televizyondan izledi.

Olimpiyatlar boyunca 5000 saat dijital yayın yapıldı. TV geliri 2.5 Olimpiyatlar boyunca 5000 saat dijital yayın yapıldı. TV geliri 2.5 milyar $milyar $

Açılışta 1 milyon toplum gönüllüsü görev aldı.Açılışta 1 milyon toplum gönüllüsü görev aldı.

LONDON 2012LONDON 20129.3 Milyar Sterlin (yaklaşık 14.5 Milyar USD)(18)

Üst yapı harcamaları 7 milyar Sterlin (Hükümet karşıladı)(19)

Organizasyonel harcamalar 2 milyar Sterlin (Düzenleyici komite LOCOG karşıladı)(19)

Başbakan David Cameron’a göre, önümüzdeki 4 yılda Olimpiyatlar’ın ülke ekonomisine katkısı 13 milyar Sterlin bekleniyor(21)

İSTANBUL 2020İSTANBUL 2020

Olimpiyatlardan sonra, olimpiyat kenti 600 bin kişi için yaşam ve iş alanına dönüşecek.10 yeni spor merkezi yapılacak.Hardarpaşa Tren Garı’nın çevresindeki 625 hektarlık bölge yeşil alana dönüştürülecek.

2014’e kadar tamamlanacak 415 halka açık tesis ve 24 stadyum için ayrılan bütçe 1.77 b$Olimpiyat Oyunları Organizasyon Komitesi bütçesi, ev sahibi statüsü kazanılmamasına rağmen 2.9 b$Ülke içinden elde edilecek sponsorluk geliri 675 m$Ulaşım alt yapı güçlendirme yıllık harcama 1.2 b$

Official Bid Book for the Candidate City İstanbul - 2020

İSTANBUL 2020İSTANBUL 2020Son 10 yıldaki yabancı ziyaretçi sayısı 11,6 milyon – Dünyanın en gazla tercih edilen 5. turizm merkeziEn kötü ihtimalle 2020’ye kadar sağlanacak otel odası sayısı 100 bin olacak.1 milyon bilet 20$ ve daha düşük fiyattan satılacak, en düşük 10$

Official Bid Book for the Candidate City İstanbul - 2020

Türkiye’de Spor OlaylarıTürkiye’de Spor Olayları59 tesis yenilendi.59 tesis yenilendi.Yeni tesisler inşa edildi.Yeni tesisler inşa edildi.(14)(14)

131 ülkeden 5372 sporcu katıldı.131 ülkeden 5372 sporcu katıldı.113 milyon TL harcanan 113 milyon TL harcanan organizasyona 112 milyon TL organizasyona 112 milyon TL kaynak yaratıldı.kaynak yaratıldı.(4)(4)

Milan ve Liverpool arasında Milan ve Liverpool arasında oynanan maç İstanbul oynanan maç İstanbul ekonomisinde 390 Milyon € ekonomisinde 390 Milyon € luk canlanma yaratmıştır.luk canlanma yaratmıştır.(4)(4)

Tesislere yapılan 80 milyon € Tesislere yapılan 80 milyon € harcama ve 15 milyon € harcama ve 15 milyon € organizasyon gideri.organizasyon gideri.

159 milyon € gelir elde 159 milyon € gelir elde edilmiştir.edilmiştir.

24 ülke katıldı.24 ülke katıldı.

Sadece ABD Takımının Sadece ABD Takımının konaklama harcaması konaklama harcaması 1 milyon €.1 milyon €.100 bin spor turisti 100 bin spor turisti geldi.geldi.(15)(15)

Özel sektör, İzmir Üniversite Oyunları’na gösterdiği ilgiyi Özel sektör, İzmir Üniversite Oyunları’na gösterdiği ilgiyi göstermemiştir.göstermemiştir.

Kamu destekli kuruluşlar sporsor olmuştur. (PTT, THY, Ziraat Kamu destekli kuruluşlar sporsor olmuştur. (PTT, THY, Ziraat Bankası...)Bankası...)

Özel sektörden sadece Coca-Cola sporsor olmuştur.Özel sektörden sadece Coca-Cola sporsor olmuştur.Oyunların yayın hakları için, Erzurumlu Düzgün Market sponsor Oyunların yayın hakları için, Erzurumlu Düzgün Market sponsor olmuştur.olmuştur.(16)(16)

600 milyon TL yatırım yapıldı.600 milyon TL yatırım yapıldı.

57 ülkeden 3500 sporcu 57 ülkeden 3500 sporcu gelmiştir.gelmiştir.(17)(17)

KAYNAKLARKAYNAKLAR1.1. Spor ve Turizm, Yrd. Doç. Dr. Atila Hazar, Detay Yayıncılık, ISBN: 975-Spor ve Turizm, Yrd. Doç. Dr. Atila Hazar, Detay Yayıncılık, ISBN: 975-

8969-93-78969-93-72. http://www.gezikolik.com/tr/Macera_Spor/Genel_Bilgiler/Spor_turizmi/e_8

864.aspx3.3. İzmir Ticaret Odası AR&GE Bülten, Temmuz 2009, Nesrin YARDIMCI İzmir Ticaret Odası AR&GE Bülten, Temmuz 2009, Nesrin YARDIMCI

SARIÇAYSARIÇAY4. www.erdalzorba.com5. http://spor.haberler.com/turkiye-olimpiyat-oyunlari-hakkini-elde-edecek-

haberi/6.6. Perspektif Dergisi, Temmuz Ağustos 2008 Yıl:4 Sayı:21, ISSN:1307-2005, Perspektif Dergisi, Temmuz Ağustos 2008 Yıl:4 Sayı:21, ISSN:1307-2005,

syf:28 – 39syf:28 – 397. http://www.zaytung.com/haberdetay.asp?newsid=7438.8. Türkiye Seyahat Acentaları Birliği, Ar-Ge Departmanı, Ocak 2002Türkiye Seyahat Acentaları Birliği, Ar-Ge Departmanı, Ocak 20029. http://wowturkey.com/forum/viewtopic.php?p=75335910. http://www.gezikolik.com/tr/Macera_Spor/Genel_Bilgiler/Spor_turizmi/e_8

864.aspx11.11. Olimpiyadlar, 2003, Cüneyt E. KoryürekOlimpiyadlar, 2003, Cüneyt E. Koryürek12. http://www.timeturk.com/tr/2008/07/08/rakamlarla-2008-pekin-olimpiyat

lari.html

13. http://turkish.cri.cn/105/2007/07/31/1@76095.htm14. http://www.arkitera.com/news.php?action=displayNewsItem&ID=398315.15. http://m.friendfeed-media.com/http://m.friendfeed-media.com/

4f2eca34ec1ee218df2f1da0fb7a706bbe5d784b4f2eca34ec1ee218df2f1da0fb7a706bbe5d784b16.16. http://www.sabah.com.tr/Ekonomi/2011/02/01/erzurumun_sucu_nehttp://www.sabah.com.tr/Ekonomi/2011/02/01/erzurumun_sucu_ne

17.17. http://tr.wikipedia.org/wiki/2011_D%C3%BCnya_http://tr.wikipedia.org/wiki/2011_D%C3%BCnya_%C3%9Cniversiteler_K%C4%B1%C5%9F_Oyunlar%C4%B1%C3%9Cniversiteler_K%C4%B1%C5%9F_Oyunlar%C4%B1

18.18. http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2012/08/120813_uk_olympic_legacy.shtml2012/08/120813_uk_olympic_legacy.shtml

19.19. http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalYazar&ArticleID=1096866&CategoryID=101aType=RadikalYazar&ArticleID=1096866&CategoryID=101

20.20. Çağdaş Spor Yönetimi, Prof. Dr. Gazanfer DOĞU, Akademisyen Çağdaş Spor Yönetimi, Prof. Dr. Gazanfer DOĞU, Akademisyen Kitap Evi, 2013, ISBN: 978-605-464-917-4Kitap Evi, 2013, ISBN: 978-605-464-917-4

21.21. http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2012/07/120723_olympics_innumbers.shtml2012/07/120723_olympics_innumbers.shtml

22.22. Official Bid Book for the Candidate City İstanbul, 2020Official Bid Book for the Candidate City İstanbul, 2020