Psychologia

Przygotowała: Paula PILARSKAPrzygotowała: Paula PILARSKA

Na podstawie: Na podstawie: 1.1. PSYCHOLOGIA I ŻYCIE, Zimbardo Philip, Wydawca: Wydawnictwo PSYCHOLOGIA I ŻYCIE, Zimbardo Philip, Wydawca: Wydawnictwo

Naukowe PWN, 2009 Naukowe PWN, 2009 2.2. PSYCHOLOGIA WSPÓŁCZESNA Lepiej, więcej, przystępniej, Rathus PSYCHOLOGIA WSPÓŁCZESNA Lepiej, więcej, przystępniej, Rathus

Spencer, Wydawca: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2009Spencer, Wydawca: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2009

LITERATURA

Lp. Książka: tytuł, autor, wydawnictwo, rok wydania

1.PSYCHOLOGIA Podręcznik akademicki Tom 1-2, red. nauk. prof. Strelau Jan, prof. Doliński Dariusz, Wydawca: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2008

2.PSYCHOLOGIA I ŻYCIE, Zimbardo Philip, Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009

3.PSYCHOLOGIA WSPÓŁCZESNA Lepiej, więcej, przystępniej, Rathus Spencer, Wydawca: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2009

4.PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA, Aronson Elliot, Wydawca: Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2008

5.PODPATRYWANIE UMYSŁU Dlaczego ludzie zachowują się tak, jak się zachowują?, Eysenck Michael, Eysenck Hans, Wydawca: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2008

Czasopisma

6. Miesięcznik CHARAKTERY

CO TO JEST

PSYCHOLOGIA?

„Człowiek - niby wiem, że to arcydzieło – szlachetność rozumu, nieograniczone zdolności, proporcje kształtu, płynność ruchów, w uczynkach równy aniołom, w pojmowaniu równy bogom: najwyższe z żyjących istnień, korona stworzenia!„

William Szekspir

• Choć ludzie potrafią być życzliwi, większość przechodniów nie przystanie aby pomóc człowiekowi leżącemu na chodniku. Dlaczego?

• Większość palaczy czy ludzi nadmiernie się objadających doskonale wie, że szkodzi swemu zdrowiu. A jednak nadal oddaje się złym nawykom. Dlaczego?

• Ktoś twierdzi, że zgwałcił, zabił czy torturował swoją ofiarę z powodu ogarniającego go szaleństwa. Nie potrafił oprzeć się nieodpartemu impulsowi czy też „drugiej osobowości", która przejęła kontrolę nad jego zachowaniem. Czym jest szaleństwo, czym nieodparty impuls? Jak poznać, że kogoś ogarnia szaleństwo? Czy ludzie szaleni powinni odpowiadać za swoje czyny?

Psychologia

to naukowe badanie zachowania i procesów psychicznych. Przedmiotem zainteresowania psychologów jest system nerwowy, wrażenia i spostrzeganie, uczenie się i pamięć, inteligencja, język, myślenie, dojrzewanie i rozwój, osobowość, stres i zdrowie, zaburzenia psychiczne i sposób ich leczenia, zachowania seksualne i postępowanie w otoczeniu społecznym, takim jak grupy i organizacje.

Psychologowie

• empirycznie sprawdzają swoje pomysły za pomocą starannie zaplanowanych metod badawczych, takich jak eksperyment czy sondaż

• badają zachowania ludzi

• badają zachowania różnych zwierząt (uogólnianie wyników badań na ludzi)

• Tylko badanie ludzi pozwala uzyskać wiedzę na takie tematy, jak moralność, wartości czy romantyczna miłość.

CZYM ZAJMUJĄ SIĘ

PSYCHOLODZY?

DZIEDZINY PSYCHOLOGII• Psychologowie kliniczni pomagają ludziom z zaburzeniami

psychicznymi (od lęku i depresji do utraty poczucia celu w życiu).

Pracują w instytucjach dla osób psychicznie chorych lub niedorozwiniętych, także prowadzą praktykę prywatną. (wywiad, testy)

• Psychologowie specjalizujący się w poradnictwie pomagają osobom z problemami w adekwatnym funkcjonowaniu.

Porada w podejmowaniu decyzji edukacyjnych lub zawodowych, w nawiązywaniu przyjaźni czy rozwiązywaniu konfliktów małżeńskich, dla osób dotkniętych fizycznym kalectwem czy mającym problemy w związku z utratą pracy.

Psychologowie zajmujący się poradnictwem często pracują w specjalnych centrach czy poradniach, a także w placówkach zajmujących się rehabilitacją.

DZIEDZINY PSYCHOLOGII• Psychologowie szkolni; cel: pomaganie uczniom w rozpoznaniu

i przezwyciężaniu problemów przeszkadzających w nauce.

Problemy te mogą się wiązać z funkcjonowaniem rodziny, zaburzeniami emocjonalnymi czy zakłóceniami procesu uczenia się.

Psychologowie szkolni diagnozują problemy uczniów za pomocą wywiadu z rodzicami i nauczycielami, testów, a także obserwacji funkcjonowania dzieci w klasie.

• Psychologowie kształcenia, koncentrują się zwykle nie na pojedynczych dzieciach, ile na metodyce i programach nauczania.

Prowadzą także badania związane z problematyką uczenia się, pomiarem osiągnięć szkolnych i rozwojem dziecka.

Niektórzy z psychologów kształcenia zajmują się konstrukcją standaryzowanych testów mierzących uzdolnienia i osiągnięcia szkolne.

DZIEDZINY PSYCHOLOGII

• Psychologowie rozwojowi zajmują się badaniem zmian - fizycznych, emocjonalnych, w funkcjonowaniu poznawczym i społecznym - występujących w ciągu całego życia ludzkiego. (natura, środowisko)

• Psychologowie osobowości próbują określić ludzkie cechy i ich wpływ na proces myślenia, emocje i zachowanie oraz wyjaśnić przyczyny zaburzeń psychicznych.

• Psychologowie społeczni interesują się istotą i wyznacznikami spostrzegania sytuacji społecznych, sposobami myślenia na ich temat i ich odczuwania, a także postępowaniem człowieka wobec innych.


• Psychologowie środowiskowi (ekologiczni) zajmują się zależnością ludzkiego zachowania od fizycznych cech środowiska, w jakich ma ono miejsce.

Interesują się takimi problemami, jak wpływ architektury i czynników urbanistycznych na zachowanie czy zaspokajanie potrzeb ludzkich i badają efekty krańcowych temperatur, hałasu czy zanieczyszcze-nia powietrza.

• Psychologowie eksperymentalni, specjalizują się w badaniu podstawowych procesów związanych z funkcjonowaniem układu nerwowego, powstawaniem wrażeń i spostrzeganiem, uczeniem się, pamięcią i myśleniem, motywacją i emocjami.

Wyniki przez nich osiągane bywają często wykorzystywane przez specjalistów z innych dziedzin.


• Psychologowie pracy i organizacji, zajmują się stosunkami międzyludzkimi w miejscu pracy, prawidłowościami funkcjonowania organizacji, czynnikiem ludzkim w funkcjonowaniu zespołów.

• Psychologia konsumenta zajmuje się człowiekiem jako konsumentem - próbuje przewidywać, co ludzie zakupią, doradza zarządcom sklepów, w jaki sposób eksponować wystawiane na sprzedaż towary, aby zachęcić do ich kupowania, oraz w jaki sposób konstruować skuteczne reklamy.


• Psychologowie sądowi pełnią rolę biegłych i ekspertów, pomagających na przykład rozstrzygać o wiarygodności zeznań świadków sądowych czy decydować o tym, w jaki sposób zaburzenia psychiczne mogły wpłynąć na postępowanie oskarżonych. (komendy policji)

• Psychologowie zdrowia badają związek stanu zdrowia fizycznego z procesami psychicznymi i zachowaniami ludzi. Interesuje ich wpływ stresu na takie problemy zdrowotne, jak migreny, skłonność do chorób serca czy raka.

Pomagają także ludziom zmieniać postępowanie, by zapobiegać chorobom i kształtować zachowania prozdrowotne.


• Psychologowie sportu pomagają zawodnikom w uzyskiwaniu lepszych wyników. Psychologowie sportu zajmują się następującymi problemami:– Jak dopomóc sportowcom w koncentrowaniu się na występie,

a nie na tłumie widzów?– W jaki sposób sportowcy mogą wykorzystywać różne strategie

poznawcze, takie jak wizualizacja pozytywna (wyobrażanie sobie właściwych ruchów własnego ciała), dla osiągania lepszych wyników?

– Rola emocji w sporcie, na przykład czy gniew na rywala podwyższa czy obniża osiągane wyniki.

– Związek uprawiania sportu z samopoczuciem.– Radzenie sobie z lękiem.

ODPOWIEDZ NA PYTANIA:

1. Która z dziedzin psychologii wydaje ci się najbardziej interesująca? Dlaczego?

2. Co jest wspólnym przedmiotem zainteresowania wszystkich psychologów?

3. Co odróżnia psychologów uprawiających różne dziedziny?

4. Gdyby Twoja przyjaciółka miała jakiś problem, czy doradzałabyś mu wizytę u psychologa? Dlaczego tak, a dlaczego nie?

PRACA DOMOWA

Odpowiedz na pytanie:

CZY PSYCHOLODZY PRÓBUJĄ KONTROLOWAĆ

LUDZKIE ZACHOWANIE?

Odpowiedzi szukaj w książce: PSYCHOLOGIAWSPÓŁCZESNA Lepiej, więcej, przystępniej,

Rathusa Spencera, str. 43 - 44

HISTORIA HISTORIA

PSYCHOLOGIIPSYCHOLOGII

(KRÓTKIE OMÓWIENIE)

Arystoteles (ok. 384 – 322 r. p.n.e)

• Arystoteles twierdził, że ludzkie zachowanie podlega pewnym zasadom i prawom.

• Zajmował się takimi tematami psychologii, jak osobowość, wrażenia i spostrzeganie, myślenie i inteligencja, potrzeby i motywy, uczucia i emocje, a także pamięć.

• Arystoteles twierdził też, że ludzie są zmotywowani do poszukiwania przyjemnosci, a unikania przykrosci.

Demokryt

• Około 400 r. p.n.e. zasugerowal myślenie o człowieku w kategoriach ciała i duszy

• Wskazywał na uzależnienie naszego zachowania od stymulacji zewnętrznej

• Szukał odpowiedzi na pytanie: czy człowiek ma wolną wolę i mozliwość wyboru

Platon (ok. 427-347 r. p.n.e.)

• Był uczniem wielkiego filozofa Sokratesa, zapisał jego slynną wypowiedź: „Poznaj samego siebie",

• Sokrates twierdził, że nie możemy uzyskać wiarygodnej wiedzy o sobie samym za pomoca zmysłów, gdyż te bywają omylne i nie odzwierciedlają dokładnie rzeczywistości.

• Sokrates postulował poleganie na racjonalnym myśleniu i introspekcji - dokładnym badaniu własnych myśli i uczuć w celu osiągnięcia samowiedzy.

• Wskazywal także na to, że ludzie są stworzeniami społecznymi i wywierają na siebie wielki wplyw.

Kiedy „narodziła się”

PSYCHOLOGIA?

Data narodzin psychologii

jako nauki laboratoryjnej

to rok 1879 –

wtedy to Wilhelm Wundt

założył w Lipsku

pierwsze laboratorium psychologiczne.

STRUKTURALIZM

• Wilhelm Wundt posługiwał się metodą introspekcji, probując

wyróżnić podstawowe składniki doświadczenia psychicznego

• Starał się dokładnie i obiektywnie śledzić wrażenia psychiczne

odczuwane w reakcji na różne dźwięki i bodźce świetlne

• Wundt i jego uczniowie stworzyli szkołę psychologiczną zwaną

strukturalizmem

• Ich celem bylo rozlozenie swiadomego doswiadczenia psychicznego

na obiektywne wrażenia zmysłowe i subiektywne odczucia (wola,

emocje), oraz obrazy umyslowe (wyobrażenia i pamięć)

• Strukturalisci byli przekonani, ze istotą funkcjonowania ludzkiego

umysłu jest łączenie tych podstawowych elementów doświadczenia

w różne całości

Wilhelm Wundt

FUNKCJONALIŚCI• Funkcjonaliści uzupełniali introspekcje laboratoryjną obserwacją

zachowania.• Podczas gdy strukturaliści zapytywali: „Jakie są składniki

procesów psychicznych?", Funkcjonaliści pytali „Jakie są cele (funkcje) zachowania i procesów umysłowych? Jakie są ich konsekwencje?".

• Karol Darwin (1809-1882) twierdził, że o przetrwaniu i reprodukcji organizmów decyduje ich wyposażenie we właściwości adaptacyjne

• William James - adaptacyjne wzorce zachowań są wyuczane i podtrzymywane w trakcie życia organizmu. Zanikowi ulęgają natomiast zachowania dezadaptacyjne.

• Działania adaptacyjne są powtarzane i przekształcają się w nawyki. James pisał, ze „nawyki są ogromnym kołem zamachowym społeczeństwa". (jedzenie małego dziecka, jazda samochodem)

William James

BEHAWIORYZM

• John Broadus Watson (1878-1958) jeżeli psychologia ma być nauką przyrodniczą, musi swe zainteresowania ograniczyć do tego, co daje się zaobserwować i zmierzyć - a więc do zachowania

• psychologia powinna zajmować się procesem uczenia obserwowalnych reakcji w odpowiedzi na bodźce (Iwan Pawłow - warunkowanie)

• według rosyjskiego badacza próby dociekania, co myśli pies, a także, co myśli człowiek, są absurdalne

• B. F. Skinner (1904-1990) uważał, że organizm uczy się takich, a nie innych reakcji, ponieważ są one wzmacniane

• wielu psychologów przyjęło pogląd, że złożone ludzkie zachowanie można w zasadzie rozumieć jako rezultat tysięcy przypadków uczenia się poprzez wzmocnienia

John B. Watson Iwan Pawłow B. F. Skinner

PSYCHOLOGIA POSTACI

• trzej czołowi przedstawiciele tej szkoły – Max Wertheimer (1880-1943),

– Kurt Koffka (1886-1941)

– Wolfgang Kohler (1887-1967) – lata `20 XXw.

• dowodzili, ze spostrzeżenie jest czymś więcej niż sumą swoich części składowych, ze są to pewne całości (postaci - od niem. Gestalt), które nadają znaczenie poszczególnym swoim częściom

• mamy tendencję do spostrzegania oderwanych fragmentów informacji jako zintegrowanych całości, włączających także pewne elementy kontekstu, w jakich one występują

• psychologowie postaci wierzyli, ze uczenie się może mieć charakter aktywny i ukierunkowany na cel, a nie jedynie reaktywny i mechaniczny

Symbol nie ulega zmianie, ale jego znaczenie zmienia się w zależności od kontekstu, czyli współwystępujących symboli.

Tego rodzaju przykłady wpływu kontekstu na spostrzeganie napotykamy często w życiu codziennym.

Kurt Koffka Wolfgang KohlerMax Wertheimer

PSYCHOANALIZA

• Teoria Zygmunta Freuda bardziej niż inne wniknęła do kultury masowej

• Freud osiągnął swój wgląd w naturę ludzką poprzez dogłębne rozmowy (wywiady kliniczne) ze swoimi pacjentami

• zdumiało go, jak mało pacjenci są świadomi motywów własnego postępowania (usprawiedliwianie, racjonalizowanie, obwinianie siebie)

• Freud doszedł do wniosku, ze procesy nieświadome - szczególnie impulsy erotyczne i agresywne - znacznie silniej wpływają na ludzkie zachowanie niż myślenie świadome

• uważał, ze większość umysłu funkcjonuje w sposób nieświadomy (pragnienia, popędy)

• ponieważ Freud zakładał, ze nieświadome siły tkwiące w osobo-wości człowieka wyznaczają jego myśli, uczucia i zachowanie, jego teoria nazywana jest psychodynamiczną

• Freud stworzył tez metodę psychoterapii, nazywaną psychoanalizą

Zygmunt Freud

DZIESIĘĆ NAJWAŻNIEJSZYCH POSTACI W HISTORII PSYCHOLOGII - RANKING HISTORYKÓW

1. Wilhelm Wundt - strukturalizm

2. William James - funkcjonalizm

3. Zygmunt Freud - psychoanaliza

4. John B.Watson - behawioryzm

5. Iwan Pawłow - warunkowanie

6. Hermann Ebbinghaus - pamięć

7. Jean Piaget – rozwój poznawczy

8. B. F. Skinner – warunkowanie sprawcze

9. Alfred Binet Gustaw – pomiar inteligencji

10.T. Fechner - psychofizyka

Odpowiedz na pytania:

1. Która z historycznych szkół psychologii najbardziej jest zgo-dna z twoimi własnymi poglądami na człowieka? Dlaczego?

2. Dlaczego behawioryzm oponuje przeciwko tym szkołom psychologii, które posługują się introspekcją? Czy zgadzasz się z behawiorystycznym punktem widzenia? Dlaczego tak, a dlaczego nie?

3. Czy słyszałes(-aś) o Zygmuncie Freudzie przed rozpoczęciem zajęć z psychologii? Co słyszałeś(-aś)? Czy Twoje wiadomości byty trafne?

4. Wszyscy psychologowie wybrani przez historyków do czołowej dziesiątki są białymi mężczyznami. Jak myślisz, dlaczego?

PRACA DOMOWA

POSZUKAJ INFORMACJI NT.ZNANYCH PSYCHOLOŻEK, A TAKŻE PSYCHOLOGÓW

INNEJ RASY NIŻ BIAŁA.

Pomocny okaże się tekst w książce: PSYCHOLOGIA WSPÓŁCZESNA

Rathusa Spencera, str. 56 - 58

KIERUNKI

PSYCHOLOGII

WSPÓŁCZESNEJ

PERSPEKTYWNA BIOLOGICZNA

• Poszukiwanie związków pomiędzy czynnościami mózgu (aktywnością różnych komórek nerwowych) a proce-sami psychicznymi

• Oddziaływanie hormonów i genów

• Wpływ dziedziczenia na zachowanie i procesy psychiczne

PERSPEKTYWA POZNAWCZA

• Badanie procesów umysłowych (spostrzeganie

i przedstawienie świata, uczenie, zapamiętywa-

nie przeszłości, planowanie przyszłości,

rozwiązywanie problemów, podejmowanie

decyzji, używanie języka = UMYSŁ)

• Teoria rozwoju poznawczego Jeana Piageta

• Porównanie umysłu ludzkiego do komputera

Jean Piaget (ur. 9 sierpnia 1896 w Neuchâtel , zm. 16 września 1980 w Genewie),

Psycholog i biolog szwajcarski.

PERSPEKTYWA HUMANISTYCZNO - EGZYSTENCJALNA

• Humanizm podkreśla ludzką zdolność do samospełnie-nia (najważniejsza jest samoświadomość w podejmowa-niu decyzji)

• Egzystencjalizm – człowiek jednostka wolna i pono-sząca odpowiedzialność za dokonywane przez siebie wybory etyczne

• C. Rogers, A. Maslow, R. May: Życie ludzkie jest poszukiwaniem osobistej tożsamości i sensu egzystencji

• Charakter praktyczny (a nie akademicki)• Główny cel: pomaganie ludziom w pozyskaniu kontaktu

z własnymi uczuciami i w realizacji własnego potencjału rozwojowego

Carl Rogers

(ur. 08.011902 – zm. 04.021987)

Abraham Maslow

(ur. 01.041908 – zm. 08.06.1970)

Rollo May

(21.04.1909 – 22.10.1994)

PERSPEKTYWA PSYCHODYNAMICZNA

• Silny wpływ na psychoterapię i sztukę

w latach 40 i 50 XX w

• nastepcy Freuda – neaoanalitycy:

K. Horney, E. Fromm, E. Erikson – ludzkie

świadome wybory a nie podświadomość

• Badania empiryczne nie potwierdzają teorii

psychoanlitycznych

Karen Horney

(ur. 16.09.1885, zm. 04.12.1952)

niemiecka psychoanalityczka

i psychiatra

Erich Fromm

(ur. 23.03.1900 r. zm. 18.03.1980 r.)

niemiecki filozof, socjolog, psycholog i psychoanalityk pochodzenia żydowskiego

Erik Erikson

(ur. 15.06.1902 zm. 12.05.1994)

amerykański psycho-analityk i psycholog rozwoju człowieka

niemieckiego pochodzenia

PERSPEKTYWA PROCESÓW UCZENIA SIĘ

PERSPEKTYWA BEHAWIORALNA

• John B. Watson: ludzie postępują w jakiś określony

sposób nie z powodu świadomych wyborów, lecz

z powodu osobistych doświadczeń lub oczekiwanych

nagród

• Eksperymenty nad warunkowaniem – rezultaty

warunkowania są wyjaśniane różnymi aspektami

procedury laboratoryjnej, a nie zmianami zachodzącymi

w uczącym się organizmie

PERSPEKTYWA PROCESÓW UCZENIA SIĘ

PERSPEKTYWA SPOŁECZNO-POZNAWCZA

• Podkreślają zdolność człowieka do modyfikowania

i tworzenia własnego otoczenia, oraz zdolność do

intencjonalnego uczenia się poprzez obserwację

innych (magazyn możliwych sposobów reagowania

w różnych sytuacjach)

• Człowiek wybiera swoje sposoby postępowania

z repertuaru wyuczonych reakcji odwołując się w tych

świadomych wyborach do własnych oczekiwań i wartości

Albert Bandura

(ur. 04.12.1925)

psycholog kanadyjski

Julian Rotter

(ur. w 1916)

amerykański psycholog

Walter Mischel

(ur. w 1930)

amerykański psycholog

PERSPEKTYWA SPOŁECZNO - KULTUROWA

• Zajmuje się wpływem jaki na procesy psychiczne i za-chowanie wywiera etniczna przynależność jednostki, jej płeć (gender), kultura i pozycja społeczno - ekonomiczna

• ETNICZNOŚĆ – członków tej samej grupy etnicznej jednoczy wspólnota historii i dziedzictwa kulturowego, rasy i języka

• PŁEĆ (GENDER) – to stan bycia kobietą lub mężczy-zną. Nie jest ona sprawą jedynie anatomii. Uwikłana w nią jest gęsta sieć kulturowych oczekiwań i ról społe-cznych wpływających na to, jak jednostka pojmuje wła-sne Ja, o czym marzy, a czego się lęka i jak postępuje.

PERSPEKTYWA SPOŁECZNO - KULTUROWA

• Podobnie jak członkowie mniejszości grup etnicznych,

kobiety bywają obiektem licznych uprzedzeń.

• Wiele, nawet naukowych badań przyjmuje założenie, iż

zachowanie męskie stanowi normę.

• Kobiety tradycyjnie kieruje się w stronę życia domowego,

niezależnie od ich indywidualnych pragnień.

• Kobiety uzyskały prawo studiowania dopiero w 1833

roku.


1. Która z teoretycznych perspektyw psychologii zdaje się

popierać pogląd, że ludzie mają wolność wyboru,

decydując o swym przeznaczeniu? Które z perspektyw

takiej wolności człowiekowi odmawiają?

2. W jaki sposób wiedza o ludzkiej różnorodności przyczy-

nia się, do naszego zrozumienia zachowania i proce-

sów psychicznych?

3. Czy rozsądne wydaje się porównywanie przetwarzania

informacji przez ludzka psychikę do funkcjonowania

komputera? Dlaczego tak, a dlaczego nie?

MYŚLENIEMYŚLENIE

KRYTYCZNEKRYTYCZNE

Co to jest

KRYTYCZNE MYŚLENIE?

KRYTYCZNE MYŚLENIE

• Myślenie krytyczne oznacza sceptycyzm i nie przyjmo-

wanie niczego jako z góry danej prawdy. Oznacza

analizowanie argumentów poprzez rozważanie propono-

wanych w nich definicji, przestanek i logiki, na której się

opierają.

• Robert M. Hutchins: „Celem edukacji jest przygotowanie

młodych ludzi do tego, by sami siebie kształcili przez

cale życie". Służy temu celowi wyrobienie w sobie

umiejętności krytycznego myślenia.

ZASADY MYŚLENIA KRYTYCZNEGO

• Bądź sceptyczny. Miej otwarty umysł. Politycy i specja-liści od reklamy starają się nas przekonać do różnych rzeczy. Nie wierz w nie, dopóki nie przyjrzysz się dowodom.

• Zanalizuj definicje użytych terminów. Niektóre twierdze-nia są prawdziwe lub fałszywe w zależności od tego, jak rozumieć użyte w nich słowa.

• Zanalizuj przesłanki, na których opierają się argumenty.

• Bądź ostrożny w wyciąganiu wniosków z przesłanek.

• Dowody o korelacyjnej naturze są tez mniej wiarygodne od eksperymentalnych w ustalaniu, co jest przyczyną a co skutkiem.

ZASADY MYŚLENIA KRYTYCZNEGO

• Rozważ alternatywne wyjaśnienia.

• Nie upraszczaj za bardzo. Większość ludzkiego

zachowania jest wynikiem współdziałania genów

i czynników środowiskowych.

• Nie uogólniaj za bardzo.

• Stosuj zasady myślenia krytycznego we wszystkich

dziedzinach życia. Sceptyczna postawa i domaganie

się dowodów nie muszą ograniczać się do życia na

uczelni.

NAJPOWSZECHNIEJSZE BŁĘDY W ARGUMENTACJI

1. Argumenty ukierunkowane na osoby. (Z. Freud) Teorie

oceniać trzeba na podstawie dotyczących ich dowodów,

a nie charakteru ich twórców.

2. Odwoływanie się do siły. (Galileusz) Aprobata innych

bądź groźba agresji nie czynią jakiejś opinii ani mniej,

ani bardziej prawdziwą.

NAJPOWSZECHNIEJSZE BŁĘDY W ARGUMENTACJI

3. Odwołanie się do autorytetu. Trafność lub nietrafność argumentacji zależy od jej treści, a nie autora. Tak, więc uważnie przysłuchuj się treści argumentów niezależnie od tego, kto je przedstawia.

4. Odwołanie się do popularności. (reklamy) Raz jeszcze - przyjrzyj się treści argumentacji, pomijając fakt kto ją przedstawia. Pokrewnym argumentem jest przekonywa-nie, ze powinieneś w cos wierzyć lub cos zrobić, „bo wszyscy tak robią". To żaden argument, choć nieraz skłania ludzi do zrobienia czegoś, czego potem żałują.


1. Czy zdarzyło ci się spotkać z argumentacji ukierunko-

wana. na osobę, odwołującą się do siły, autorytetu lub

popularności? Czy rozpoznałeś wtedy ich istotę? Jak

na nie odpowiedziałeś? Dlaczego w taki właśnie

sposób?

2. Dlaczego nauczenie się krytycznego myślenia jest

ważną częścią Twojej edukacji? W jaki sposób

myślenie krytyczne może ochronić ludzi przed

dyktatorami, reklamą i innymi tyranami umysłu?

Dziękuję

za uwagę!

Education

Psychologia