Sổ tay những điều cơ bản về Tường thuật và đưa tin.Part 5

Phaàn V:

CAÙC TIN THOÂNG THÖÔØNGNHÖNG DEÃ GAÂY RAÉC ROÁI

CHÖÔNG 12: THOÂNG CAÙO BAÙO CHÍ

Nhieàu baøi vieát döïa theo caùcthoâng caùo baùo chí do nhieàu cô quankhaùc nhau phoå bieán, goàm coù caùcchính phuû, doanh nghieäp, caùc toåchöùc phi chính phuû vaø caùc toå chöùcquoác teá nhö Lieân Hieäp Quoác.

Nhöng trong haàu heát moïi tröôønghôïp, baïn khoâng neân chæ vieát laïi moätthoâng caùo baùo chí. Baïn chæ neân coiñoù laø khôûi ñieåm ñeå vieát baøi. Caùc côquan phoå bieán thoâng caùo baùo chí ñeåñeà cao chính hoï, coâng vieäc, söïnghieäp hay saûn phaåm cuûa hoï. Vì theácaùc tin hoï ñöa ra thöôøng khoâng ñaàyñuû hoaëc chæ coù moät chieàu. Hoaëc caùctin naøy vieát khoâng ñöôïc chænh laém,thieáu caùc chi tieát caàn thieát cho moätbaûn tin hay moät baøi vieát veà tin töùc.

Caùc phoùng vieân gioûi duøng ñeántaøi saùng taïo vaø taøi töôøng thuaät kheùoleùo cuûa chính hoï ñeå ñöa ra caùc baøivieát hay döïa treân caùc thoâng caùo baùochí xoaøng. Hoï cho ñoäc giaû thaáy moäthình aûnh toaøn veïn hôn thay vì chævieát laïi moät chieàu.

Neáu caàn, baïn neân goïi ñieän cho nguoàn tin ñöa ra

93

Phaàn V: Caùc tin thoâng thöôøng nhöng deã gaây raéc roái

Moät baûn thoâng caùobaùo chí chæ laø böôùc môû ñaàu

thoâng caùo baùo chí ñoù ñeå yeâu caàu cho bieát roõ theâmveà söï kieän hay theâm caùc chi tieát. Duøng kieán thöùcrieâng hay caùc nghieân cöùu cuûa baïn, theâm boái caûnh vaøtoaøn caûnh vaøo chuû ñeà ñöôïc noùi ñeán trong thoâng caùobaùo chí. Thu thaäp nhöõng nhaän xeùt vaø bình phaåm cuûanhöõng ngöôøi coù theå khoâng ñoàng yù vôùi tin töùc chöùañöïng trong thoâng caùo baùo chí ñoù, hoaëc coù theå cungcaáp caùc quan ñieåm khaùc. Neáu ñoù laø nhöõng ngöôøi bòaûnh höôûng bôûi nhöõng gì noùi trong thoâng caùo baùo chí,haõy yeâu caàu hoï cho bieát yù kieán.

Nhieàu thoâng caùo baùo chí vieát vôùi gioïng vaên röôømraø quan lieâu hay coù tính caùch kyõ thuaät chuyeân moân.Ñöøng queân töï hoûi, vaø cho ñoäc giaû bieát: ñieàu naøynghóa laø gì ñoái vôùi ngöôøi daân thöôøng?

Sau ñaây laø baûng töï kieåm tra moãi khi chuû bieân ñaëtleân baøn baïn moät thoâng caùo baùo chí:

* Haõy töï hoûi: coù gì môùi hay ñaùng löu yù ôû ñaây?

* Kieåm tra laïi xem tin ñoù coù ñuùng hay khoâng

* Duøng 5 chöõ W vaø chöõ H ñeå thöû nghieäm. Coù gìthieáu soùt?

* Tìm goùc caïnh gôïi söï chuù yù cuûa con ngöôøi.

* Goïi ñieän cho ngöôøi lieân laïc ñöôïc ghi teân treânthoâng caùo baùo chí ñeå laáy theâm chi tieát.

* Phoûng vaán caùc nguoàn tin khaùc. Tìm hieåu quanñieåm cuûa ‘phía beân kia’ trong caâu chuyeän

Haõy xem vaøi thoâng caùo baùo chí vaø nhaän ñònhxem chuùng ta phaûi xöû xöï nhö theá naøo.

Treân trang keá tieáp laø thoâng caùo baùo chí cuûa moätcô quan Lieân hieäp quoác. Thoâng caùo naøy chöùa ñöïngmoät soá caùc döõ kieän ñaùng löu yù, vaø neáu chòu khoù moätchuùt, baïn coù theå bieán thoâng caùo naøy thaønh moät baøivieát hay.

94

Chöông 12: Thoâng caùo baùo chí

95


Thoâng caùo baùo chíMoàng 7 thaùng 9 2001Chöông Trình Löông Thöïc Theá giôùi göûi ñoà aên

ñeán cho 40,000 naïn nhaân luõ luït taïi Campuchia.PHNOMPENH-Trong khi muøa luït ñang ñe doïa

Campuchia, Chöông Trình Löông Thöïc Theá Giôùigöûi thöïc phaåm cöùu trôï khaån caáp ñeán cho khoûang40,000 ngöôøi ñaõ bò nöùôc luït cuoán troâi maát nhaø cöûavaø muøa maøng, gia suùc.

Ñeå nhanh choùng ñaùp öùng böôùc ñaàu cho cuoäckhuûng hoûang, CTLTTG ñang chuyeån toång soá 500taán gaïo-ñuû ñeå moãi naïn nhaân duøng trong moätthaùng-tôùi nhöõng ngöôøi Campuchia ñaõ ñöïôc caùcgiôùi chöùc chính phuû quûan lyù thieân tai xaùc nhaän laønaïn nhaân bò aûnh höûông luït naëng nhaát. Cuøng luùc,Cô Quan naøy cuõng ñaûm nhaän vieäc ñieàu tra veà nhucaàu löông thöïc ôû vuøng bò luït ñeå coù theå phaùt ñoängmoät chieán dòch lôùn hôn khi caàn thieát.

‘Chuùng toâi caàn phaûi chuaån bò ñoái phoù vôùi tìnhtraïng luõ luït thöøông xaåy ra vaøo thôøi gian naøy,’Rebecca Hansen, Gíaùm Ñoác cuûa CTLTTG taïiCampuchia noùi. Baø noùi raèng soá 500 taán gaïo ñoùñöïôc trích ra töø moät quõy döï tröõ giuùp cho CTLTTGcoù theå phaûn öùng trong voøng 24 tieáng ñoàng hoà khixaåy ra tai hoaï aûnh höûông ñeán ngöôøi daân.

‘Chuùng toâi raát lo laéng bôûi vì nhöõng ngöôøi ñanggaëp hoaïn naïn vöøa môùi hoaøn taát vieäc xaây döïng laïicoäng ñoàng cuûa hoï sau traän luït lôùn trong vuøngchaâu thoå soâng Mekong hoài naêm ngoùai’, baø Hansencho bieát theâm. ‘Ñôøi soáng cuûa hoï quùa baáp beânh ñeåcoù theå choáng ñôõ laïi vôùi cuù soác môùi naøy.’

Hôn 300,000 ngöôøi taïi vuøng ñoâng vaø namCampuchia ñaõ ñöïôc di taûn vaø ñang bò thieáu huïtlöông thöïc. Caùc vieân chöùc chính phuû coù traùchnhieäm veà phoøng choáng thieân tai öùôc tính coùkhoaûng 1.2 trieäu ngöôøi bò aûnh höôûng luït veà phöôngdieän naøy hay phöông dieän khaùc.

Tröôùc tieân, baïn caàn goïi ñieän cho vaên phoøngChöông Trình Löông Thöïc Theá Giôùi ñeå laøm roõ theâmcaâu chuyeän tröôùc khi baïn vieát moät baøi trong saùng.Chaúng haïn, lieäu ñaõ coù ai trong toång soá 40,000 ngöôøinhaän ñöôïc gaïo hay chöa? Neáu chöa, khi naøo hoï seõnhaän ñöôïc? Hoï ôû caùc tænh naøo? Hoï coù phaûi phaànñoâng laø noâng daân troàng luaù hay khoâng? Thoâng caùobaùo chí noùi, hôn 300,000 ngöôøi ñaõ boû nhaø ñi vaø nayñang bò thieáu aên. Nhö vaäy, con soá 40,000 ngöôøi bòaûnh höôûng naëng laø aûnh höôûng nhö theá naøo? Trongcaâu cuoái cuøng, thoâng caùo muoán noùi gì qua caâu:‘khaéc phuïc haäu quaû luõ luït ôû caáp gia ñình?’ vaø ‘ñaûmnhaän vieäc saép xeáp, phuïc hoài daøi haïn cho haï taàng côsôû vuøng noâng thoân?’ Baïn caàn phaûi bieát ñeå coù theågiaûi thích cho ñoäc giaû.

96


Naêm ngoùai, moät traän luït lôùn trong vuøng ChaâuThoå soâng Mekong ñaõ phaù haïi haøng ngaøn caên nhaøvaø hôn 200,000 hecta ruoäng luùa ôû Campuchia.Trong traän thieân tai teä haïi nhaát trong vuøng töø 70naêm nay -347 ngöôøi ñaõ bò thieät maïng, 80 phaàntraêm laø treû em.

Naêm nay, Campuchia laïi bò caû haïn haùn laãn luõluït taïi nhieàu vuøng khaùc nhau. Chuùng ñaõ phaù hoaïinghieâm troïng an ninh löông thöïc cuûa quoác gia naøymoät trong nhöõng quoác gia ngheøo nhaát chaâu aù.

CTLTTG saép keát thuùc moät naêm hoaït ñoäng cöùutrôï khaån caáp vôùi trò giaù 9 trieäu ñoâ-la Myõ taïiCampuchia. Trong giai ñoaïn ñaàu cuûa chieán dòch,thöïc phaåm cöùu trôï ñaõ ñöïôc göûi ñeán cho 500,000ngöôøi, trong giai ñoaïn thöù nhì, 250,000 ngöôøiñöïôc caáp thöïc phaåm cöùu trôï ñeå khaéc phuïc thieäthaïi luõ luït ôû caáp gia ñình. Trong giai ñoïan ba, döïtính seõ keát thuùc vaøo cuoái thaùng naøy, 115,000 ngöôøitieáp nhaän thöïc phaåm vì ñaõ tham gia chöông trìnhsöûa chöõa haï taàng cô sôû noâng thoân daøi haïn.

Tìm theâm caùc chi tieát nöõa seõ laøm cho baøi vieátñöôïc giaù trò hôn. Khi naøo thì traän luït môùi seõ xaåy ra?Trôøi ñaõ baét ñaàu möa hay chöa?

Thoâng caùo baùo chí chöùa ñöïng nhöõng lôøi trích daãnñaày söùc thuyeát phuïc cuûa baø Hansen maø baïn coù theåduøng trong baøi vieát cuûa baïn. Baïn coù theå yeâu caàu baønoùi roõ theâm nöõa vaø cho bieát caùc chi tieát haáp daãn ñoäcgiaû. Chaúng haïn, baø ñaõ ñi thaêm nhöõng nôi ngöôøi daânvöøa xaây döïng xong nhaø môùi cuûa hoï hay chöa? Baøtroâng thaáy nhöõng gì? Nhöõng ngöôøi ñoù seõ ra sao saukhi soá löôïng gaïo cöùu trôï ñuû duøng cho moät thaùng cuûahoï caïn heát? Coù theå laømñöôïc gì ñeå gíuùp nhöõngngöôøi naøy phoøng luïttrong töông lai? Hay laøLieân hieäp Quoác chæ laømñöôïc moãi moät vieäc laøcung caáp thöïc phaåmcöùu trôï?

Baïn cuõng coù theå goïiñieän cho caùc toå chöùcphi chính phuû (NGO)hay caùc vieân chöùcchính phuû ( ñöôïc noùiñeán trong baûn thoâng caùo) ñaõ töøng cöùu trôï caùc naïnnhaân bò aûnh höôûng naëng nhaát. Hoûi hoï xem hoï ñaõtroâng thaáy nhöõng gì khi ñi thaêm naïn nhaân? Hoï nghógì veà giaûi phaùp cuûa CTLTTG ñoái vôùi cuoäc khuûnghoaûng? Soá vieän trôï ñoù coù ñuû hay khoâng? Coù phaûivieän trôï ñoù laø phuø hôïp khoâng? Ñaùng leõ coù neân vieäntrôï sôùm hôn khoâng? Neân nhôù raèng baûn thoâng caùo laømoät lôøi tuyeân boá cuûa Chöông Trình Löông Thöïc TheáGiôùi, moät cô quan cuõng gioáng nhö moïi cô quan khaùc,coù quan ñieåm rieâng vaø chæ noùi ñeán nhöõng ñieàu hayveà mình. Trong tö caùch phoùng vieân, coâng vieäc cuûabaïn laø phaûi cung caáp cho ñoäc giaû caùc quan ñieåmkhaùc nöõa.

97


Lieäu coù ñuû gaïo cholaøng naøy hay khoâng?

98

Taát nhieân, baøi vieát cuûa baïn seõ coøn hay hôn nöõaneáu baïn ñeán noùi chuyeän vôùi vaøi ngöôøi trong soá40,000 ngöôøi ñoù vaø moâ taû taâm traïng cuõng nhö caùcñieàu kieän soáng cuûa hoï. Hoï sinh soáng nhö theá naøo?Hoï nghó gì veà khaû naêng xaåy ra luït nöõa? Sau ñoù, baïncoù theå baét ñaàu baøi baèng caùch moâ taû veà moät naïn nhaânluõ luït thöïc söï, moät ngöôøi maø caùc ñoäc giaû cuûa baïn coùtheå hieåu ñöôïc vaø thoâng caûm. Vieát nhö vaäy maïnh meõhôn laø môû ñeà vôùi lôøi tuyeân boá veà moät chieán dòchphaân phoái gaïo cöùu trôï.

Coù theå baïn chöa ñuû thì giôø ñeå ñi thaêm nhöõngvuøng bò aûnh höôûng. Hoaëc baïn caûm thaáy neân vieátnhanh veà chieán dòch cöùu trôï cuûa Chöông TrìnhLöông Thöïc Theá Giôùi vì caùc baùo khaùc cuõng seõ vieát.Trong tröôøng hôïp ñoù, neân noùi chuyeän vôùi nguoàn tinbaèng ñieän thoaïi vaø vieát veà nhöõng gì baïn ñaõ coù saüntröôùc. Sau ñoù, chuaån bò ñi thaêm caùc vuøng bò aûnhhöôûng ñeå vieát phoùng söï vôùi nhöõng lôøi moâ taû maïnhmeõ vaø nhöõng lôøi trích daãn ngay taïi choã.

Sau ñaây laø moät thoâng caùo baùo chí nöõa cuûa Toångcuïc Du Lòch Thaùi Lan.


THOÂNG CAÙO BAÙO CHÍ

DU KHAÙCH ÑEÁN THAÊM LEÂN TÔÙI 5 TRIEÄUTRONG SAÙU THAÙNG ÑAÀU NAÊM

Bangkok, Thaùi Lan, 11 thaùng chín, 2001 - Consoá khaùch nöôùc ngoaøi ñeán Thaùi Lan leân tôùi5,003,691 ngöôøi trong khoaûng töø thaùng gieâng ñeánthaùng saùu naêm 2001, taêng 7.86% so vôùi cuøng thôøigian naøy naêm 2000.

Khaùch ñeán töø nhöõng thò tröøông quan troïngnhaát goàm coù Ñoâng AÙ (2,986,703), Chaâu AÂu(1,175,436), chaâu Myõ (326,787), Chaâu Ñaïi döông(200,407), Nam AÙ (172,247), Trung Ñoâng (99,581)

99


vaø Chaâu Phi (42,530).

Khaùch ñeán töø taát caû caùc vuøng keå treân ñeàu chothaáy con soá gia taêng maïnh. Soá khaùch Ñoâng AÙ taêng6.09%, Chaâu AÂu 8.58%, Chaâu Myõ 12.96%, ChaâuÑaïi Döông 16.58%, Nam AÙ 6.38%, Trung Ñoâng22.52% vaø Chaâu Phi 15.02%.

Giaùm ñoác Toång cuïc Du lòch Thaùi Lan PradechPhayakvichien nhaän xeùt, ‘chuùng toâi raát möøng khithaáy khuynh höôùng ñang gia taêng naøy taïi caùc thòtröôøng lôùn cuûa chuùng toâi, ñoù laø nhôø söï hoã trôï cuûachính phuû vaø hôïp taùc cuûa caùc doanh nghieäp nhaønöôùc cuõng nhö caùc doanh nghieäp tö nhaân coù lieânquan.’

Khaùch Nhaät Baûn laø nguoàn du khaùch lôùn nhaátchieám 12.23% (hay 611,902ngöôøi) toång soá khaùchñeán Thaùi lan trong khoaûng thôøi gian naøy. Tieáp ñeánlaø Malaysia (10.27% toång soá, hay 514,122 ngöôøi),Ñaøi Loan (7.44% hay 372,070 ngöôøi), Trung Quoác(6.77% hay 338,578 ngöôøi) vaø Singapore (6.53%hay 326,757 ngöôøi)

Cuõng trong khoaûng thôøi gian töø thaùng gieângñeán thaùng saùu 2001, khaùch nöõ taêng 8.6% (leân ñeán2,005,957 ngöôøi) taêng cao hôn laø khaùch nam, ôûømöùc 7.3% (2,997,734).

Soá khaùch trôû laïi thaêm Thaùí Lan chieám 52.94%(hoaëc 2,648,967 ngöôøi) vaø cho thaáy moät söï taêngtröôûng khaû quan laø 20.84% trong khi khaùch ñeánthaêm laàn ñaàu tieân giaûm bôùt ñoâi chuùt, ôû möùc 3.77%(2,354,724). Caùc khaùch ñi leû chieám phaàn lôùntrong toång soá khaùch, 58.72% (hoaëc 2,937,971), vaøtaêng 13.30% so vôùi naêm 2000, cao hôn nhieàu sovôùi söï gia taêng 0.96% cuûa du khaùch ñi theo ñoaøndu lòch (2,065,720).

100

Khaùch ñi coâng vuï vaø tham gia caùc hoäi nghòtaêng ñoâi chuùt, theo thöù töï laø 3.69% töùc laø 441,339ngöôøi vaø 0.99% töùc laø 45,328 ngöôøi.

Veà tuoåi taùc cuûa du khaùch, soá ñoâng laø vaøokhoaûng töø 25-34 tuoåi (chieám 26.73% hay1,337,458 ngöôøi trong toång soá du khaùch) vaø 35-44tuoåi (24.06% hay 1,203,957 ngöôøi).

Treû em döôùi 15 tuoåi vaø caùc vò cao nieân töø 65tuoåi trôû leân cuõng taêng theâm, laàn löôït, 6.73% vaø6.55%, cho thaáy ñieåm maïnh cuûa Thaùi Lan laø moätñòa ñieåm thu huùt gia ñình vaø ngöôøi ñaõ veà höu. Consoá sinh vieân du lòch cuõng gia taêng 11.08%, chothaáy hình aûnh cuûa quoác gia ñang thay ñoåi moätcaùch tích cöïc.

Thôøi gian löu laïi Thaùi Lan trung bình taêng töø8 ngaøy trong thôøi gian töø thaùng gieâng ñeán thaùng 6/2000 leân 8,11 ngaøy trong thôøi gian töø thaùnggieâng-thaùng saùu 2001. Söï gia taêng naøy phuø hôïpvôùi noã löïc to lôùn cuûa Toång cuïc Du Lòch Thaùi Lanlaø nhaèm khuyeán khích du khaùch ôû laïi laâu hôn.

Veà maët xuaát ngoaïi, soá ngöôøi Thaùi ñi ra nöôùcngoaøi leân ñeán 1,072,479 trong khoaûng töø thaùnggieâng-thaùng saùu 2001, taêng leân 9.03% so vôùi cuøngkyø naêm 2001.

Toång cuïc Du Lòch Thaùi Lan döï ñoaùn laø con soádu khaùch ñeán Thaùi lan trong toaøn naêm 2001 seõ leânñeán khoaûng 10.3 ngöôøi, taêng khoaûng 8.32% vaøñem laïi lôïi nhuaän khoaûng 320,124 tyû Baht cho neànkinh teá quoác gia.

Lieân laïc: Phoøng thoâng tin ñoái ngoaïiiVuï Quan heä Coâng CoängTel: 662 694-1222 ext.1540-3Fax: 662 694-1325

E-mail: [email protected]


Thoâng caùo baùo chí naøy chæ laø moät danhsaùch caùc con soá thoáng keâ khoâng hôn khoâng keùm.Nhöng nhìn kyõ vaø sau khi goïi vaøi cuù ñieän thoaïi, baïnseõ thaáy coù theå vieát ñöôïc moät baøi hay.

Tröôùc tieân, baûn thoâng caùo ñaõ khoâng traû lôøi caâuhoûi cô baûn neâu leân ôû ngay caâu ñaàu: taïi sao con soá dukhaùch nöôùc ngoaøi gia taêng? Vaø taïi sao ñaëc bieät töøTrung Ñoâng?, ‘Chaâu ñaïi döông’ vaø Chaâu Phi? Moätvieân chöùc taïi Toång Cuïc Du Lòch coù theå traû lôøi baïncaùc caâu hoûi naøy.

Baïn cuõng muoánhoûi veà söï so saùnhgiöõa con soá töøthaùng gieâng ñeánthaùng saùu naêm2001 vôùi cuøng thôøigian cuûa caùc naêmkhaùc, khoâng nhaátthieát chæ rieâng naêm2000. Ñoù coù phaûilaø con soá cao nhaáttöø tröôùc tôùi nayhay khoâng? Hoaëcthaáp nhaát so vôùinaêm 1996?, naêmtröôùc khi xaåy racuoäc khuûng hoaûng taøi chính Chaâu AÙ? Trong toång soákhaùch ñeán thaêm Thaùi Lan, bao nhieâu phaàn traêm laøkhaùch ñi du lòch? So vôùi khaùch ñeán veà coâng vieäc haycaùc muïc ñích khaùc?

Caùc töø ‘Chaâu Myõ’ vaø ‘Chaâu Ñaïi Döông’ nghóa laøgì? Ñaây khoâng phaûi laø nhöõng töø ñöôïc nhieàu ngöôøibieát ñeán.

Caâu trích lôøi Giaùm ñoác Toång cuïc Du lòch khoângcoù gì laø thuù vò. Ñoù chæ laø lôøi chính phuû töï khen mình.Vì vaäy baïn caàn tìm moät lôøi trích khaùc, hay hôn, töømoät trong caùc nguoàn tin baïn goïi ñieän ñeå boå sung chotin naøy.

101


Haõy nhìn saâu hônlaø con soá du khaùch

102

Taïi cuoái thoâng caùo, coù moät ñieàu ñaùng löu yù.Theâm treû em, ngöôøi cao tuoåi vaø sinh vieân ñeán thaêmThaùi Lan. Ñieàu naøy cho thaáy ‘hình aûnh quoác giañang thay ñoåi moät caùch tích cöïc’. Baïn coù theå ñaõ bieátThaùi Lan vaãn bò tai tieáng laø moät nöôùc coù naïn maõidaâm vaø ma tuùy, haáp daãn du khaùch nam ñoäc thaân.Baïn seõ muoán hoûi caùc vieân chöùc cuûa Toång cuïc DuLòch coù phaûi hoï muoán ñeà caäp ñeán ñieàu naøy haykhoâng. Neáu phaûi, taïi sao vaø baèng caùch naøo hình aûnhñoù thay ñoåi?

Vaø baïn cuõng muoán hoûi caùc nhaø phaân tích beânngoaøi chính phuû xem coù ñuùng laø hình aûnh naøy ñangthay ñoåi hay khoâng. Lieäu coù caùch giaûi thích naøokhaùc veà lyù do coù theâm treû em, ngöôøi giaø vaø sinh vieânñeán thaêm Thaùi Lan khoâng? Baïn coù theå hoûi nhöõngngöôøi laøm vieäc trong caùc coâng ty du lòch tö nhaân, caùcnhaø phaân tích veà du lòch, caùc cô sôû taøi chính vaønhöõng nôi khaùc.

Coù leõ hoï seõ noùi raèng chieàu höôùng thò tröôøng coùtheå khoâng tích cöïc nhö trong baûn thoâng caùo. Hoaëcbaûn thoâng caùo ñaõ khoâng noùi ñeán caùc döõ kieän quantroïng naøo ñoù. Hoaëc hoï ñoàng yù vôùi baûn thoâng caùo vaøcho bieát theâm moät vaøi lôøi nhaän xeùt coù yù nghóa naøoñoù. Nhöõng yeáu toá naøy laøm cho baøi vieát cuûa baïn hayhôn vaø hoaøn haûo hôn.

Neáu baïn coù theå tìm ñöôïc moät soá caùc treû em,ngöôøi giaø vaø sinh vieân naøy ñeå hoûi hoï veà hình aûnhcuûa Thaùi Lan vaø taïi sao hoï ñeán thaêm Thaùi Lan, baïncoù theå baét ñaàu baøi vieát baèng nhöõng nhaân vaät coù thöïcthay vì caùc con soá thoáng keâ vaø phaân tích.


CHÖÔNG 13: CAÙC CUOÄC HOÄI HOÏP, CAÙC BAØI DIEÃN VAÊN, HOÏP BAÙO

Caùc cô quan truyeàn thoâng thu thaäp nhieàu tin töùctöø caùc cuoäc hoäi hoïp, caùc baøi dieãn vaên vaø hoïp baùo.Trong moïi tröôøng hôïp, ngöôøi phoùng vieân phaûi töïchuaån bò baèng caùch tìm hieåu veà caùc dieãn giaû vaø ñeàtaøi. Chæ baèng caùch ñoù, phoùng vieân môùi coù theå hoûinhöõng caâu hoûi hay vaø cho ñoäc giaû ñöôïc cô hoäi ñoïcmoät baøi vieát trong saùng vaø ñaày ñuû.

Caùc cuoäc hoäi hoïpNeáu moät cô quan chính phuû hoaëc cô quan luaät

phaùp toå chöùc moät cuoäc hoïp, haõy chuù troïng vaøo bieänphaùp hoï ñoàng yù thi haønh vaø aûnh höôûng cuûa bieänphaùp ñoù ñoái vôùi ñoäc giaû.

Lieäu hoï coù bieåu quyeát hay khoâng? Lieäu uûy banñoù coù quyeát ñònh ñeà nghò taêng löông cho giaùo vieânhay khoâng? Gia taêng thueá ñaùnh vaøo cöûa haøng?Thoâng qua baûn ngaân saùch môùi? Neáu khoâng coù bieänphaùp naøo, haõy chuù troïng vaøo ñieåm ‘taïi sao’, hoaëcvaøo cuoäc thaûo luaän.

Caùc baøi veà caùc cuoäc hoïp caàn bao goàm:* Ai hoïp* Muïc ñích cuoäc hoïp* Ñaõ coù bieän phaùp naøo ñöôïc thoâng qua* Taïi sao coù bieän phaùp ñoù* Caùc nhaän xeùt cuûa nhöõng ngöôøi döï hoïp/quan saùt

vieân* Ai seõ chòu aûnh höôûng cuûa nhöõng bieän phaùp vaø

nhöõng yù kieán cuûa hoï* Neáu khoâng coù bieän phaùp, lieäu ñaõ coù söï ñoàng yù

chung laø neân coù haønh ñoäng hay khoâng?* Neáu khoâng coù bieän phaùp, lieäu coù ngöôøi naøo noùi

ñieàu gì hay ñaùng löu yù khoâng?

103

Chöông 13: Caùc cuoäc hoäi hoïp, caùc baøi dieãn vaên, hoïp baùo

* Boái caûnh cuûa ñeà taøi thaûo luaän.Ñoaïn môû ñeà sau ñaây cuûa moät nhaät baùo tieáng Laøo

cho bieát ai ñaõ döï cuoäc hoïp vaø ñeà taøi chung hoï thaûoluaän. Tuy nhieân, ñoaïn naøy ñaõ khoâng cho chuùng tabieát hoï noùi gì veà ñeà taøi. Ñaây laø loãi chung cuûa nhieàuphoùng vieân taïi Ñoâng Nam AÙ.

Ñaïi taù Bouasieng Champaphanh, Chuû tòch Tieåuban Laøo, vaø Thö Kyù cuûa Tieåu Ban Thaùi Lan, ThieáuTöôùng Serirath Thinrath, cuøng noùi chuyeän veà tìnhhình taïi Vang Tao, hoâm muøng 3 thaùng 7, vôùi baùo chíLaøo vaø Thaùi Lan trong hoäi nghò veà giöõ gìn an ninh

taïi bieân giôùi Thaùi-Laøo.Sau ñoù trong baøi, chuùng

ta bieát ñöôïc theâm veà tìnhhình. ‘Keû cöôùp coù vuõ trang’ñaõ taán coâng vaøo moät ñoànbieân phoøngvaø baét caùc vieânchöùc haûi quan laøm con tin.Ñaïi taù Laøo noùi hai quaân ñoäiThaùi vaø Laøo ñang hôïp taùcvôùi nhau ñeå duy trì hoøa bìnhdoïc theo bieân giôùi. Tin naøyñaùng leõ phaûi ñöôïc ñaët leân

ñoaïn môû ñaàu. Sau ñaây laø nguyeân vaên moät baøi vieát veà moät cuoäc

hoïp ñaêng treân moät tôø baùo tieáng Anh taïi Laøo:Caùc thieáu nöõ baây giôø huùt thuoác nhieàu hônCon soá caùc treû vò thaønh nieân, nhaát laø caùc em gaùi,

huùt thuoác ñaõ taêng leân, Baùc Só Somchai Pholsena,Giaùm ñoác Trung Taâm Giaùo Duïc Thoâng tin veà Söùckhoeû, tuyeân boá trong moät cuoäc hoïp keùo daøi moät ngaøytaïi khaùch saïn Lao Plaza ñeå soaïn thaûo chính saùchquoác gia veà kieåm soaùt thuoác laù taïi Laøo, toå chöùc vaøongaøy 24 thaùng 7.

Cuoäc hoïp ñöôïc Toå chöùc Cöùu trôï Phaùt trieån ñôõñaàu vaø goàm coù 40 thaønh vieân thuoäc Boä Y Teá vaø caùccô quan lieân quan tham döï. Moät soá caùc ñaïi dieän cuûa

104


Haõy quan saùt thaät kyõnhöõng nhaân vaät cuïtheå, dieãn ñaït caûmnghó nhö theá naøo

caùc toå chöùc quoác teá cuõng coù maët, vaø cuoäc hoïp doThöù Tröôûng Y Teá chuû toïa.

Chöông trình goàm coù thaûo luaän vaø baùo caùo veàtình hình thuoác laù chung treân theá giôùi vaø caùc bieänphaùp kieåm soaùt tình hình naøy, cuõng nhö tình hìnhthuoác laù taïi Laøo vaø caùc bieän phaùp kieåm soaùt taùc haïicuûa thuoác laù ñoái vôùi söùc khoeû, tin töùc veà nhaäp khaåuvaø thueá ñaùnh vaøo thuoác laù cuøng caùc chieán löôïc vaøchính saùch kieåm soaùt thuoác laù trong töông lai.

Trong toång soá dieän tích ñaát ñai cuûa Laøo, 7,500km vuoâng ñöôïc duøng ñeå troàng thuoác laù. Taïi caùc vuøngñoâ thò, 25 phaàn traêm ñaøn oâng Laøo vaø 1,5 phaàn traêmphuï nöõ Laøo huùt thuoác. Taïi caùc vuøng noâng thoân, 60phaàn traêm ñaøn oâng vaø 30 phaàn traêm phuï nöõ Laøo huùtthuoác. 70-90 phaàn traêm ngöôøi huùt thuoác taïi Laøothuoäc veà caùc nhoùm daân toäc ít ngöôøi.

Laøo coù hai xöôûng saûn xuaát thuoác laù mang nhaõnhieäu Adeng vaø Dokmaydeng. Hai coâng ty nhaäp caûngthuoác laù 555 vaø Marlboro.

Ñoaïn môû ñeà noùi muïc ñích cuûa cuoäc hoïp laø ñeåbaøn soaïn chính saùch kieåm soaùt thuoác laù ñieáu. Nhöngtrong baøi khoâng coù gì ñeå cho ñoäc giaû bieát laø cuoächoïp ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng gì. Neáu ñaõ coù chính saùch thìñoù laø gì? Baát cöù moät chính saùch môùi naøo ñeàu aûnhhöôûng ñeán nhieàu ngöôøi. Neáu cuoäc hoïp khoâng ñaïtñöôïc moät chính saùch, taïi sao khoâng?

Ñoaïn môû ñeà ñuùng ñöôïc moät chuùt; ñoù laø ñeà caäpñeán moät lôøi tuyeân boá ñaùng löu yù trong cuoäc hoïp.Nhöng döõ kieän naøy khoâng ñöôïc giaûi thích trong phaànsau cuûa baøi. Taïi sao laïi coù theâm treû em gaùi huùtthuoác? Con soá gia taêng naøy laø bao nhieâu? Cuoäc hoïpcoù baøn ñeán bieän phaùp kieåm soaùt söï gia taêng haykhoâng?

Baøi vieát cho ñoäc giaû bieát veà lòch trình cuoäc hoïp,nhöng khoâng noùi gì ñeán caùc quan ñieåm chính ñöôïcneâu leân trong cuoäc hoïp. Lieäu caùc nhaân vaät döï hoïp ñaõñoàng yù hay khoâng veà vaán ñeà ñöôïc neâu ra vaø veà caùc

105


106

bieän phaùp kieåm soaùt vaán ñeà naøy?Baøi vieát cho chuùng ta vaøi döõ kieän veà tyû leä ngöôøi

huùt thuoác vaø teân caùc loaïi thuoác huùt. Nhöng boái caûnhchính ñaõ khoâng ñöôïc noùi ñeán: chính saùch kieåm soaùtthuoác laù hieän nay laø gì? Toaøn caûnh vaán ñeà ra sao:taïi sao chính phuû laïi ñoái phoù vôùi vaán ñeà trong luùc naøy?

Baây giôø haõy nhìn vaøo baøi sau ñaây veà moät cuoächoïp ngoaïi giao lôùn, khoù ñöa tin hôn vaø phöùc taïp hônñeå vieát thaønh tin.

Ghi nhaän caùch ngöôøi vieát söû duïng söï hieåu bieát veàboái caûnh, caùc lôøi nhaän ñònh trong cuoäc hoïp, vaø caùccuoäc phoûng vaán vôùi caùc nhaân vaät döï hoïp sau buoåihoïp ñeå cho thaáy moät hình aûnh coù yù nghóa vaø toaøndieän veà nhöõng gì ñaõ xaåy ra.

Phoùng vieân naøy trích lôøi baåy nguoàn tin, vöøa neâuñích danh vöøa khoâng. Theâm vaøo ñoù, anh phoûng vaánnhieàu nguoàn tin khaùc trong ngaøy ñeå tìm hieåu veànhöõng gì ñaõ xaåy ra vaø yù nghóa nhö theá naøo.

Baøi vieát troâi chaåy vaø hôïp lyù töø ñeà taøi naøy sang ñeàtaøi khaùc, töø chuû ñeà quan troïng nhaát ñeán ít quantroïng nhaát. Phoùng vieân saép xeáp cho taát caû caùc chitieát coù lieân quan ñeán nhau vaøo moät choã. Anh traû lôøimoät caùch maïch laïc cho moïi caâu hoûi ngöôøi ñoïc coù theåneâu leân. Taát nhieân, ñeå coù theå saép xeáp moät baøi vieáthay, ngöôøi phoùng vieân phaûi ñoïc roäng vaø naém chaécvaán ñeà.


Hoa Kyø traán an caùc ñoàng minh raènghoï cam keát theo ñuoåi an ninh taïi ChaâuAÙ vaø caûi thieän quan heä vôùi Trung Quoác

HANOI, Vietnam (AP)-Hoa Kyø vaøTrung Quoác traán an caùc quoác gia ChaâuAÙ vaø Chaâu AÂu taïi cuoäc hoïp veà an ninhhoâm thöù tö raèng hoï seõ coá gaéng chaámdöùt nhöõng caêng thaúng gaàn ñaây. Nhöngdieãn ñaøn naøy ñaõ khoâng thuyeát phuïcñöôïc Baéc Trieàu Tieân môû laïi caùc cuoäcñaøm phaùn.

Ñoaïn môû ñaàu goàm hai caâu ñeåtöôøng thuaät hai ñieåm ñaùng löuyù veà maët tin töùc: cuoäc hoïp ñaïtñöôïc gì vaø khoâng ñaït ñöôïc gì.Haõy ñeå yù: caùc ñieåm naøy ñöïôctrình baày roõ raøng vaø giaûn dò.

107


Ngoaïi Tröôûng Trung Quoác, oângTang Jiaxuan, noùi, nöôùc oâng ñaùnh giaùcao moái quan heä vôùi Hoa Kyø vaø seõ noãlöïc cuøng vôùi Washington ñeå baûo ñaûmhoaø bình vaø oån ñònh trong vuøng.

‘Sau moät thôøi gian khoù khaên gaâychuù yù cho toaøn theá giôùi, moái quan heäTrung Quoác- Hoa Kyø nay ñang treân ñaøphaùt trieån’, oâng Tang noùi trong moät baøidieãn vaên tröùôc Dieãn Ñaøn Khu vöïc(ASEAN).

Dieãn ñaøn naøy do Hieäp Hoäi CaùcNöôùc Ñoâng Nam AÙ ASEAN goàm 10thaønh vieân baûo trôï, vôùi söï tham gia cuûaHoa Kyø, Trung Quoác, Nga, Haøn Quoác,Lieân Hieäp Chaâu AÂu vaø caùc nöôùc khaùc,Baéc Trieàu Tieân tham döï vôùi tö caùchquan saùt vieân.

Ngoaïi tröôûng Hoa Kyø, oâng ColinPowell, baûo ñaûm vôùi caùc nöôùc döï hoïpraèng Hoa Kyø ñaët öu tieân cho moái quanheä vôùi Trung Quoác vaø vôùi vuøng Chaâu AÙÙ- Thaùi Bình Döông noùi chung, moät nhaøngoaïi giao ASEAN cho bieát.

Trong moät cuoäc gaäp gôõ vôùi Ngoaïitröôûng Thaùi Surakiart Sathirathai, oângPowell nhaán maïnh raèng ‘Hoa Kyø tieáptuïc gaén boù vôùi vuøng naøy vaø chínhquyeàn Myõ raát chuù yù ñeán Chaâu AÙ’ Phaùtngoân vieân Thaùi lan NorachitSinghaseni noùi.

Moái quan heä Trung Quoác-Hoa Kyøñaõ bò xaáu ñi trong nhöõng thaùng gaàn ñaâyvì vuï caùc hoïc giaû Trung quoác cö truù taïiHoa Kyø bò keát toäi giaùn ñieäp, tranh chaápveà moät chieác maùy bay do thaùm, ñeà nghò

Caùc ñoaïn naøy, trong ñoù coùmoät lôøi trích daãn chính yeáu,boå sung cho phaàn ñaàu cuûañoaïn môû ñaàu.

Moät ñoäc giaû caån thaän seõ laäptöùc hoûi: Dieãn ñaøn vuøngASEAN laø gì? Cho ñeán ñoaïnnaøy, ñoäc giaû chæ bieát ñoù laømoät cuoäc hoïp veà an ninh.

Phoùng vieân naøy laäp töùc traû lôøicaâu hoûi ñoù. Ñieàu naøy cuõnggiuùp boå sung theâm cho ñoaïnmôû ñaàu. (caùc nöôùc Chaâu AÙ vaølieân hieäp Chaâu AÂu).

Phoùng vieân naøy ñaõ boå sungcho ñoaïn môû ñaàu baèng lôøinhaän xeùt cuûa Trung Quoác,baây giôø anh boå sung theâmbaèng nhöõng lôøi tuyeân boá cuûaphía beân kia, Hoa Kyø. Anhkhoâng phoûng vaán ñöôïc oângPowell cho baøi vieát, nhöng ñaõhoûi caùc nhaân vaät döï hoïp khaùcveà nhöõng gì oâng noùi.

Boái caûnh naøy toái quan troïngñeå cho ngöôøi ñoïc hieåu caâuchuyeän. Noù cho ñoäc giaû thaáytaàm quan troïng cuûa nhöõng gìñaõ ñöôïc ghi nhaän ôû ñoaïn môûñeà: ñoù laø Trung Quoác vaø HoaKyø ñang tìm caùch caûi thieänquan heä. Boái caûnh vaén taét vaøgiaûn dò, ñuû ñeå hieåu caâuchuyeän.

108


laäp moät heä thoáng phoøng thuû teân löûa cuûaHoa Kyø vaø caùc vaán ñeà nhaân quyeàn.

‘Chuùng toâi muoán thaáy Hoa Kyø vaøTrung Quoác tieáp tuïc caùc cuoäc thaûoluaän ngoaïi giao bình thöôøng, vaø ñoù coùveû laø xu höôùng hieän nay, chuùng toâi nhaátmöïc hoan ngheânh tieán trieån naøy’Norachit noùi khi ñöïôc hoûi veà laäp tröôøngcuûa caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ.

Caû hai nöôùc Hoa Kyø vaø Trung Quoácñeàu giöõ caùc vai troø kinh teá vaø an ninhthen choát taïi Chaâu AÙ, nôi treân moät nöûatyû ngöôøi sinh soáng vaø coù moät soá ñöôøngbieån quan troïng nhaát theá giôùi.

Baéc Trieàu Tieân tham gia cuoäc hoïpveà an ninh do ASEAN baûo trôï laàn naøylaø laàn thöù nhì, tuy nhieân, laàn naøy, ngoaïitröôûng Paek Nam Sun ñaõ töø choái ñeándöï vaø chæ cöû moät vieân chöùc caáp thaáp,Hur Jong, thay maët oâng. Vì theá. ñaõkhoâng coù cuoäc gaäp gôõ naøo giöõa Hoa Kyøvaø Baéc Trieàu Tieân trong hoäi nghò naêm nay.

Ong Hur ñaõ laøm tieâu tan moïi hyvoïng veà vieäc nhanh choùng môû laïi caùccuoäc thaûo luaän giöõa Baéc Trieàu Tieân vôùiHoa Kyø vaø Haøn Quoác.

‘Hoï nhaát quyeát cho raèng Hoa Kyø ñaõñaët moät soá ñieàu kieän naøo ñoù vaøo vieäcmôû laïi caùc cuoäc ñaøm phaùn’, Toång thökyù cuûa ASEAN, Rodolfo Severino, noùikhi nhaéc laïi nhöõng lôøi tuyeân boá cuûaoâng Hur taïi cuoäc hoïp veà an ninh.

‘Hoa Kyø noùi khoâng phaûi nhö vaäy, hoï

Hai ñoaïn naøy giaûi thích veàtoaøn caûnh vaø caâu hoûi :’’thì

sao’’-caûi thieän quan heä giöõaTrung Quoác vaø Hoa Kyø coù yù

nghóa gì ñoái vôùi Ñoâng Nam AÙ.

Baây giôø phoùng vieân naøy giôùi thieäu phaàn thöù nhì

cuûa ñoaïn môû ñeà.

Hai caâu naøy tröïc tieáp boå sung cho ñoaïn môû ñeà.

109


khoâng ñaët ra baát kyø moät ñieàu kieän naøo.Hoï chæ chôø xem Baéc Trieàu Tieân traû lôøira sao veà ñeà nghò ñaøm phaùn’, oângSeverino noùi.

‘Baéc Trieàu Tieân tieáp tuïc giöõ im laëngsau khi caùc nöôùc khaùc trong hoäi nghòbaày toû hy voïng môû laïi cuoäc ñaøm phaùngiöõa Haøn Quoác vaø Baéc Trieàu Tieân’,oâng Severino noùi.

Thaät vaäy, ‘hoï coù quan ñieåm tieâu cöïcveà vaán ñeà ñaøm phaùn’, moät vieân chöùc HaønQuoác noùi nhöng yeâu caàu ñöôïc daáu teân.

Ngay caû ngoaïi tröôûng Trung Quoácoâng Tang cuõng noùi, oâng seõ ‘raát vuimöøng khi thaáy moái quan heä giöõa BaécTrieàu Tieân vôùi caùc nöôùc khaùc ñöôïc caûi thieän.’

Söï coù maët cuûa Baéc Trìeàu Tieân trongcuoäc hoïp veà an ninh caùch ñaây moät naêmñaõ giuùp khai thoâng quan heä vôùi Hoa Kyøvaø Haøn Quoác. Ñoù cuõng laø khi BaécTrieàu Tieân toû ra côûi môû moät caùch hieámthaáy vôùi theá giôùi beân ngoaøi töø sau cuoäcchieán tranh giöõa nöôùc coäng saûn naøy vôùimieàn Nam trong thaäp nieân 1950.

Cuoäc hoïp veà an ninh cuõng khoângñaït ñöïôc maáy tieán boä trong moät vaán ñeàan ninh khaùc taïi Chaâu AÙ-cuoäc tranhchaáp veà caùc ñaûo trong Bieån Ñoâng.Nhöõng tuyeân boá veà chuû quyeàn traùingöôïc nhau cuûa Trung Quoác vaø nhieàunöôùc trong hieäp hoäi ASEAN ñaõ gaây ra moätvaøi cuoäc ñuïng ñoä trong nhöõng naêm qua.

Caùc nöôùc naøy ñang thöông löôïngmoät thoûa thuaän veà ‘quy taéc öùng xöû’

Moät phoùng vieân gioûi bao giôøcuõng tìm caùch cho thaáy caû haimaët cuûa vaán ñeà. Anh tìm ñöïôccaâu traû lôøi naøy baèng caâu hoûi:Hoa Kyø phaûn öùng ra sao vôùiquan ñieåm cuûa Baéc Trieàu Tieân?

Boå sung theâm cho ñoaïn môû ñeà.

Theâm boái caûnh ñeå giuùp ñoäcgiaû hieåu caâu chuyeän. Cuoächoïp thaønh coâng tröùôc ñaây veà vaán ñeà Trieàu Tieân, nhöng laàn naøy thì khoâng. Caâu chuyeän chính nay ñaõ ñaày ñuû.

Ngöôøi vieát baây giôø chuyeånsang caùc dieãn bieán khaùc keùmquan troïng hôn cuûa cuoäc hoïp.Caâu ‘’cuõng khoâng ñaït ñöïôcmaáy tieán boä veà moät vaán ñeàkhaùc..’’ taïo ra moät söï chuyeånhöôùng kheùo leùo sang moät chuûñeà khaùc. Boái caûnh vaø taàmquan troïng ñöôïc vieát roõ raøngvaø giaûn dò.

110


Bieån Ñoâng ñeå traùnh ñuïng ñoä theâm nöõanhöng vaãn coøn baát ñoàng yù kieán veà moätsoá caùc vaán ñeà, trong ñoù coù dieän tíchkhu vöïc aùp duïng caùc quy taéc ñoù, ngoaïitröôûng Vieät Nam, oâng Nguyeãn Dy Nieân,chuû toïa cuoäc hoïp, noùi nhö vaäy.

OÂng noùi caùc nöôùc naøy ñang xem xeùtñeà nghò cuûa Phi Líp Pin ñeå phaù vôõ beátaéc hieän nay.

Trong cuoäc hoïp, caùc nöôùc, keå caûLieân minh Chaâu AÂu ñaõ noùi raèng hoïphaûn ñoái caùc keá hoaïch laäp moät heäthoáng phoøng thuû teân löûa, ngoaïi tröôûngBæ Louis Michel, ñaïi dieän cho Lieânminh Chaâu AÂu noùi.

‘Chuùng toâi phaûi noùi chuyeän vôùi HoaKyø veà heä thoáng phoøng thuû teân löûa naøyvì laøm nhö vaäy coù theå taïo aûnh höôûngxaáu ñeán tieán trình giaûi giaùp vuõ khí’,oâng Michel noùi vôùi caùc phoùng vieân.

Trong baøi dieãn vaên cuûa oâng, Ngoaïitröôûng Tang Jiaxuan caûnh caùo laø heäthoáng phoøng thuû teân löûa seõ laøm haïi ñeánhoaø bình vaø oån ñònh trong khu vöïc. Noùseõ chaúng coù lôïi gì ñeán loøng tin vaø hôïptaùc giöõa caùc quoác gia’, oâng noùi.

Caùc dieãn bieán trong ngaøy veàñeà taøi naøy ñöïôc töôøng thuaätlaïi: taïi sao tieán boä bò khöïng

laïi vaø nhöõng giaûi phaùp coùtheå?.

Phoùng vieân vieát tieáp ñeán moätchuû ñeà phuï: ñeà taøi naøy keùmquan troïng hôn cuoäc tranh

chaáp treân bieån Ñoâng vì nhöõng lôøi phaûn ñoái veà

heä thoáng phoøng thuû teân löûa cuûa Hoa Kyø ñaõ ñöôïc caùc phöông

tieän truyeàn thoâng noùi ñeán tröôùc ñaây.

Hoäi Nghò

Hoäi nghò thöøông khoù töôøng thuaät. Thoâng thöøôngcaùc hoäi nghò do caùc hoïc giaû, caùc cô quan phi chínhphuû (NGO), caùc nhoùm chuyeân moân vaø caùc chính phuûtoå chöùc. Phaàn lôùn laø ñeå hoï trao ñoåi quan ñieåm vaøkhoâng coù maáy bieän phaùp hoaëc thaäm chí khoâng coùbieän phaùp naøo ñöôïc thoâng qua.

Neáu hoäi nghò coù moät dieãn giaû chính, nhöõng lôøi

111

nhaän ñònh cuûa oâng hay baø ta seõ laø troïng taâm cho baøivieát cuûa baïn. Neáu nhieàu ngöôøi tham döï ñöa ra caùcgiaûi phaùp cho moät vaán ñeà, ñoù coù theå laø troïng taâmcho baøi vieát. Haõy noùi chuyeän vôùi caùc nhaân vaät döïhoïp khi hoäi nghò giaûi lao. Yeâu caàu hoï noùi roõ theâm veàcaùc yù kieán cuûa hoï. Hoûi hoï xem phaûi laøm gì veà moätvaán ñeà naøo ñoù.

Caùc hoäi nghò khoâng phaûi luùc naøo cuõng ñem laïicaùc baøi vieát hay, nhöng laø nôi toát ñeå gaäp caùc chuyeângia vaø noùi chuyeän veà caùc yù vieát baøi.

Cuõng gioáng nhö khi ñöa tin veà caùc cuoäc hoïp, baïnneân traùnh caùc ñoïan môû ñeà lieät keâ teân tuoåi, nôi choánvaø thôøi ñieåm. Nhö trong baøi sau ñaây trích töø moät tôøbaùo tieáng Vieät:

Hoäi nghò ñieåm laïi chieán dòch hai naêm (1999-2000) choáng ma tuùy vaø caùc teä naïn xaõ hoäi trongphong traøo lao ñoäng do Lieân Ñoaøn Lao Ñoäng VieätNam (LÑLÑVN) toå chöùc, vöøa keát thuùc taïi Quaûng Trò,vaøo ngaøy 20 thaùng 3.

Sau ñoù, baøi vieát naøy trích lôøi moät vieân chöùc haøngñaàu noùi teä naïn ma tuùy vaø caùc ‘teä naïn xaõ hoäi’ ñaõkhoâng giaûm vì moät soá thaønh vieân nghieäp ñoaønkhoâng caûm thaáy phaûi haønh ñoäng caáp baùch. OÂng ñeànghò caùc bieän phaùp söûa ñoåi. Caùc ñeà nghò naøy neânñöôïc ñaët vaøo ñoaïn môû ñeà.

Caùc baøi dieãn vaên vaø hoïp baùoTìm caùch caân ñoáiHaõy luoân luoân nhôù raèng dieãn giaû thöôøng coù moät

muïc ñích roõ reät naøo ñoù cho baøi dieãn vaên hoaëc chocuoäc hoïp baùo. Dieãn giaû coù moät ñieàu gì ñoù caàn phoåbieán cho coâng chuùng qua caùc phöông tieän truyeànthoâng. Hoï coù theå ñeà cao moät chính ñaûng hay moätsaûn phaåm naøo ñoù. Cuõng khoâng sao. Caùc phoùng vieângioûi bieát raèng hoï môùi chæ ñöïôc bieát coù moät chieàutrong caâu chuyeän. Baïn neân saün saøng hoûi dieãn giaû


112

nhöõng caâu hoûi hay ñeå tìm hieåu theâm vaø ñeåhoûi vaën laïi nhöõng ñieàu dieãn giaû noùi. Thoângthöøông, dieãn giaû traû lôøi baïn, ngoaøi nhöõnggì hoï soaïn saün, vaø ñoù seõ laø troïng taâm cho baøivieát cuûa baïn.

Neáu dieãn giaû bình luaän veà moät vaán ñeàgaây tranh caõi naøo ñoù, baïn cuõng phaûi vieát caûlôøi bình luaän cuûa caùc ñoái thuû cuûa hoï hoaëccuûa caùc chuyeân gia hay cuûa nhöõng ngöôøitrong hoäi tröôøng khoâng ñoàng yù vôùi hoï vaøobaøi vieát cuûa baïn. Ñaáy laø ñeå caân ñoái baøivieát.

Chuù troïng vaøo ñieåm: ai noùi gìCaùc baøi vieát veà caùc baøi dieãn vaên hoaëc

caùc cuoäc hoïp baùo neân bao goàm:* Ai noùi (teân, chöùc vuï vaø cô quan)* Dieãn giaû noùi gì (ñieåm chính), keøm theo moät vaøi

lôøi trích hay* Baøi dieãn vaên hoaëc cuoäc hoïp baùo dieãn ra ôû ñaâu,

khi naøo* Ai nghe (khaùn giaû), hoï phaûn öùng ra sao* Nhöõng lôøi bình luaän, phaûn öùng cuûa nhöõng

ngöôøi khaùc ñoái vôùi vaán ñeà naøy.Ñoaïn môû ñeà neân chuù troïng vaøo hai ñieåm ñaàu

tieân: ai noùi gì?Nhieàu khi ñoaïn môû ñaàu trong caùc baøi vieát veà caùc

baøi dieãn vaên vaø hoïp baùo keå teân dieãn giaû, khi naøo, ôûñaâu vaø vôùi ai. Nhöng laïi queân noùi ñeán ñieåm ngöôøinaøy noùi gì laø chính yeáu. Haõy töï hoûi: Ñieàu quan troïngnhaát hay ñaùng löu yù nhaát dieãn giaû naøy noùi ñeán laø gì?

Chaúng haïn: lieäu dieãn giaû coù ñöa ra giaûi phaùp môùicho moät vaán ñeà naøo ñoù hay khoâng? Lieäu oâng hay baøta coù bình luaän gì veà moät chuyeän gaây tranh caõikhoâng? Ñaët nhöõng ñieàu naøy leân ñaàu.


Ñöøng ngaïi hoûi vaënlaïi dieãn giaû

Dieãn giaû naøy noùi chuyeän ôû ñaâu vaø caùc döõ kieän veàkhaùn giaû coù theå ñaët ôû ñoïan thöù nhì hay thöù ba. Nhövaäy, baïn coù theå giöõ cho ñoaïn môû ñaàu saùng suûa vaøñôn giaûn.

Caàn phaûi chaéc chaén raèng baïn chæ chuù troïng vaøocaùc ñieåm chính. Ñöøng lieät keâ taát caû nhöõng gì ñöôïcnoùi ñeán trong moät baøi dieãn vaên hay taïi moät cuoäc hoïpbaùo. Coâng vieäc cuûa baïn laø loïc löïa ra caùc ñieåm quantroïng nhaát hay ñaùng löu yù nhaát cho ñoäc giaû.

Caùc ñieåm ñaùng löu yù nhaát coù theå phaûi ñôïi ñeáncuoái moät baøi dieãn vaên daøi môùi xuaát hieän, vì theá baïnphaûi luoân caûnh giaùc. Thí duï, thuû töôùng ñang tham döïmoät buoåi leã toát nghieäp taïi moät tröôøng y khoa. oângdaønh 45 phuùt trong baøi dieãn vaên ñeå noùi ñeán tìnhhình chaêm soùc söùc khoeû. Trong 5 phuùt sau cuøng, oângñoåi ñeà taøi vaø loan baùo seõ ra tay maïnh ñoái vôùi nhöõngkeû nhaäp cö baát hôïp phaùp. Taát caû moïi ngöôøi nhaäp cöbaát hôïp phaùp seõ bò traû veà nguyeân quaùn ngay laäp töùc,oâng noùi.

Neáu oâng khoâng noùi gì quan troïng veà chaêm soùcsöùc khoeû, ñoaïn môû ñaàu khoâng neân vieát laø:

Thuû töôùng hoâm qua ñaõ leân tieáng veà tình hìnhchaêm soùc khoûe khi oâng ñeán trao baèng trong buoåi leãtoát nghieäp ñaàu tieân taïi tröôøng y khoa.

113


Baïn coù theå phaûi naùnlaïi ñeán cuoái ñeå ñiñeán nôi ñeán choán

Thay vaøo ñoù, neân vieát:

Hoâm qua Thuû töôùng vöøa loan baùo moät bieän phaùpmôùi ñeå ñoái phoù vôùi daân nhaäp cö baát hôïp phaùp.

Sau ñoù, trong baøi, baïn neân ñeà caäp ñeán vieäc oângñaõ tuyeân boá nhö vaäy trong moät buoåi leã toát nghieäp taïitröôøng y khoa. Vaø cuõng neân ñeà caäp raèng, oâng ñaõdaønh phaàn lôùn thì giôø ñeå noùi veà tình hình chaêm soùcsöùc khoûe. Caùc sinh vieân toát nghieäp seõ khoâng giaänbaïn. Neân nhôù raèng, baïn vieát baøi cho ñoäc giaû, khoângphaûi cho caùc sinh vieân naøy.

Thoâng thöôøng moät dieãn giaû ñoïc moät baøi dieãn vaênnhöng khoâng noùi saâu vaøo chi tieát. Sau baøi dieãn vaên,yeâu caàu hoï giaûi thích hay cho bieát thí duï. Nhôù noùitrong baøi vieát raèng hoï ñaõ noùi nhö vaäy trong cuoäcphoûng vaán vôùi baïn sau baøi dieãn vaên. Neáu khoâng, ñoäcgiaû coù maët taïi choã coù theå caûm thaáy hoang mang vaøcho raèng baïn noùi sai. Neân noùi chuyeän vôùi dieãn giaûsau baøi dieãn vaên nhö laø ñieàu taát nhieân neân laøm. Baïncoù theå tìm ñöïôc theâm chi tieát vaø nhieàu khi, caû nhöõnglôøi trích daãn hay hôn.

Chuaån bòLuoân luoân neân tìm caùch xin vaên baûn cuûa caùc baøi

dieãn vaên quan troïng tröôùc khi caùc baøi dieãn vaên naøyñöôïc dieãn giaû ñoïc leân. Laøm nhö vaäy seõ giuùp baïn coùthì giôø nghieân cöùu noäi dung vaø chuaån bò ñeå hoûi caùccaâu hoûi xaùc ñaùng. Nhöng baïn phaûi so saùnh vaên baûnñoù vôùi baøi dieãn vaên khi dieãn giaû ñoïc. Caùc dieãn giaûhay noùi theâm nhöõng ñieàu khoâng ghi trong baøi hoï ñaõchuaån bò tröùôc, hoaëc boû qua vaøi ñoaïn. Taát nhieân,ngay caû khi baïn khoâng xin ñöôïc tröôùc vaên baûn cuûabaøi dieãn vaên, baïn cuõng neân ñoïc veà ñeà taøi dieãn giaûsaép noùi ñeán. Nhö vaäy, khi dieãn giaû ñoïc baøi dieãn vaênñoù, baïn bieát nhöõng yeáu toá naøo laø tin töùc.

Haõy xem xeùt ñeán thí duï trong moät baøi vieát hay veàmoät baøi dieãn vaên:

114


115


BANGKOK,Thailand (AP) - Thuû töôùngThaksin Sinawatra hoâm thöù hai vöøaloan baùo chính saùch cuûa taân chính phuûoâng, ñöa ra moät loaït nhöõng cam keát maønhöõng ngöôøi chæ trích cho raèng seõ khoùthöïc hieän.

Leân tieáng trong khoaù hoïp ñaàu tieâncuûa taân quoác hoäi, oâng Thaksin noùichính saùch naøy nhaèm taïo theâm vieäclaøm, taêng lôïi töùc vaø xoùa boû caùc khoaûnnôï leân tôùi 28.5 tyû ñoâ la Myõ cuûa caùcngaân haøng trong nöôùc.

‘’Chính phuû seõ laøm taát caû nhöõng gìcoù theå ñeå taïo cô hoäi cho moät cuoäc soángmôùi’’, oâng Thaksin noùi, oâng laø moät ñaïithöông gia trong ngaønh vieãn thoâng vöøachuyeån sang laøm chính trò. ‘’Thaùi Lancaàn thay ñoåi trong moïi khía caïnh’’.

Chính phuû lieân hieäp do ñaûng ThaiRak Thai cuûa oâng Thaksin ñöùng ñaàu ñaõleân caàm quyeàn sau khi ñaéc cöû vaøo ngaøymuøng 6 thaùng gieâng nhôø caùc lôøi höùa cuïtheå: hoaõn nôï trong ba naêm cho noângdaân, daønh moät ngaân quyõ phaùt trieån trògiaù 23,800 ñoâ la Myõ cho moãi laøng trongtoång soá 77.000 laøng taïi Thaùi lan, chongöôøi ngheøo ñöôïc höôûng dòch vuï chaêmsoùc y teá reû vaø thaønh laäp moät coâng tyquaûn lyù taøi saûn quoác gia ñeå ñaûm nhaäncaùc khoaûn nôï cuûa ngaân haøng.

Tuy nhieân, nhöõng ngöôøi chæ tríchoâng ñaõ caûnh caùo raèng caùc ñöøông loáilaáy loøng daân ñoù seõ heát söùc toán keùm.

“Caùc yù töôûng, haønh ñoäng môùi khoângcoù nghóa laø yù töôûng hay haønh ñoängñuùng ñaén”.

‘’Khoù thöïc hieän’’ coù nghóa laøoâng khoù loøng giöõ ñuùng nhöõnglôøi oâng höùa. Ñoäc giaû bieátngay ñaây khoâng phaûi laø baøivieát chæ ghi laïi baøi dieãn vaêncuûa oâng Thaksin. Ngöôøi vieátcho thaáy caû quan ñieãm cuûaphía ñoái laäp nöõa ngay trongñoaïn môû ñaàu.

Ngöôøi vieát mau leï toùm taét caùcñieåm chính cuûa chính saùch, vaøñeà caäp ñeán moät caùch toångquaùt trong ñoaïn môû ñaàu.

Sau ñoù, anh toùm löôïc baøi dieãn vaên cuûa oâng Thaksinvaø boå sung cho ñoaïn môû ñaàu.Chuù yù laø ñoaïn môû ñaàu ñaõkhoâng ñöa rieâng ra moät chínhsaùch ñaëc bieät naøo vì caùcchính saùch naøy khoâng phaûi laømôùi, chuùng laø nhöõng lôøi höùatrong cuoäc vaän ñoäng tranh cöûñaõ töøng ñöôïc noùi ñeán nhieàu.

Boái caûnh naøy toái quan troïnggiuùp cho ñoäc giaû hieåu caâu chuyeän.

116


Laõnh tuï ñoái laäp Chuan Leekpai noùivôùi quoác hoäi trong cuoäc thaûo luaän veàbaøi dieãn vaên cuûa oâng Thaksin.

‘’Haõy nhôù raèng quoác gia naøy khoânggiaàu nhö oâng ñaâu’’, oâng noùi.

OÂng Chuan caûnh caùo laø vieäc thaønhlaäp moät coâng ty quaûn lyù taøi saûn quoácgia ñeå ñaûm nhaän nôï naàn cuûa caùc ngaânhaøng tö nhaân “chæ laøm giaàu theâm chocaùc thöông gia giaàu coù vaø gia taênggaùnh naëng cho chính phuû”.

‘’OÂng khoâng coù quyeàn duøng tieànñoùng thueá cuûa ngöôøi daân ñeå giuùp chokeû giaàu,” OÂng Chuan noùi.

Neàn kinh teá coù thôøi phaùt trieån phoànthònh cuûa Thaùi lan ñaõ bò suïp ñoå trongcuoäc khuûng hoaûng taøi chính Chaâu AÙnaêm 1997-1998 khi voán ñaàu tö cuûanöôùc ngoaøi, nguoàn huyeát maïch cho saûnxuaát vaø xuaát khaåu, oà aït ruùt khoûi ThaùiLan. Cuoäc khuûng hoaûng cuõng ñeå loä chothaáy tình traïng beø phaùi vaø tham nhuõngtrong heä thoáng taøi chính cuûa Thaùi Lan,maø hieän vaãn coøn ñang raát vaát vaû ñeåphuïc hoài.

‘’Nhieäm vuï caáp baùch vaø quan troïngnhaát cuûa chính phuû laø ñaåy maïnh hônnöõa tieán trình giaûi quyeát caùc vaán ñeàkinh teá baèng caùch chuyeån ñoåi cô caáukinh teá, haønh chính, xaõ hoäi vaø chính trò.Taát caû ñeàu phaûi thi haønh cuøng moätluùc’’, oâng Thaksin noùi.

Trong soá nhöõng lôøi höùa khaùc, oângnoùi seõ thaønh laäp caùc ngaân haøng noângthoân ñeå cho caùc doanh nghieäp nhoû vay

Ngöøôi vieát quay trôû laïi vôùiphaàn thöù nhì cuûa ñoaïn môû

ñaàu - lôøi chæ trích chính saùchcuûa oâng Thaksin. Anh bao

goàm ba lôøi trích daãn choïn löïakheùo vaø maïnh

Boái caûnh veà neàn kinh teá gaàn ñaây cuûa Thaùi Lan giuùp

cho ñoäc giaû hieåu nhöõng nhaänñònh cuûa oâng Chuan vaø

toaøn caûnh maø oâng Thaksin ñaõ döïa vaøo ñeå ñöa ra

caùc chính saùch môùi.

Caâu chuyeän naøy coù theå coinhö ñaõ chaám döùt ôû ñaây. Caùc

baùo coù nhieàu choã coù theå ñaêngphaàn keá tieáp cuûa caâu chuyeän

vôùi caùc chi tieát keùm quantroïng hôn veà lôøi loan baùo

chính saùch cuûa oâng Thaksinvaø trích theâm lôøi chæ trích cuûa

moät chính trò gia khaùc.

117


voán, phaùt trieån caùc coâng ty quoác doanhñeå cho nhöõng nhaø quaûn lyù chuyeânnghieäp ñieàu haønh khoâng bò chính tròcan thieäp vaøo, thanh tröøng nhöõng keûbuoân laäu ma tuùy vaø khuyeán khích daânchuùng tham gia vaøo chieán dòch choángtham nhuõng cuûa chính phuû.

OÂng cuõng höùa seõ taêng cöôøng kyû luaätveà chi thu baèng caùch duøng kyõ thuaäthieän ñaïi ñeå giaûm bôùt chi tieâu cuûa chínhphuû vaø caûi tieán heä thoáng thu thueá.

Hoâm Chuû Nhaät, phoù chuû tòch moätchính ñaûng trong lieân hieäp cuûa oângThaksin ñaõ leân tieáng phuï theâm vaøonhöõng lôøi chæ trích caùc chính saùch laáyloøng daân cuûa oâng.

Chalerm Yubamrung, phoù chuû tòchñaûng Taân Voïng, noùi nhöõng lôøi höùa cuûaoâng Thaksin nhaèm muïc ñích thu huùt laùphieáu vaø seõ gia taêng gaùnh naëng nôï naàncho coâng quyõ. Caùc ñöôøng loái chaám döùtnôï naàn taïi noâng thoân khoâng coù gì môùivaø ñöïôc hoaïch ñònh moät caùch thieáu suytính. OÂng noùi.

Baøi vieát naøy coù theå maïnh hôn, ñôn giaûn hôn vaøroõ raøng hôn baèng caùch caét bôùt ñoâi chuùt, chaúng haïn,ñoaïn môû ñaàu coù theå vieát laø:

Hoâm thöù Hai, Thuû töôùng Thaksin Sinawatra loanbaùo caùc chính saùch kinh teá vaø xaõ hoäi cuûa taân chínhphuû, ñöa ra nhieàu lôøi cam keát maø nhöõng ngöôøi chætrích noùi seõ khoù thöïc hieän.

Tuy vaäy, ñaây cuõng ñaõ laø moät baøi vieát raát hay coùtheå duøng laøm kieåu maãu veà caùch suy nghó ñeå vieát veàmoät baøi dieãn vaên.

Vaø caùc leã nghi nöõa..

Caùc phoùng vieân thöôøng haymaéc phaûi caùc loãi laàm gioáng nhaukhi ñöa tin veà caùc buoåi leã cuõngnhö khi töôøng thuaät veà caùc baøidieãn vaên vaø hoïp baùo. Ñoaïn môûñaàu thöôøng hay chuù troïng vaøovieân chöùc cao caáp tham döï vaøhöôùng daãn buoåi leã nhö theá naøo.Nhöng ñoù coù phaûi laø tin chính haykhoâng? Veà ngoâi tröôøng hoïc môùi

vöøa ñöïôc khai tröông trong buoåi leã thì sao? Lieäuñieàu naøy coù nghóa laø treû em trong laøng nay ñöôïc ñihoïc laàn ñaàu tieân trong ñôøi hay khoâng?

Luoân luoân suy nghó: ñieàu quan troïng gì dieãn ra ôûñaây, vaø coù aûnh höôûng gì ñeán ngöôøi daân?

Moät nhoùm sinh vieân baùo chí ngöôøi Mieán Ñieängaàn ñaây ñöïôc trao cho moät soá caùc döõ kieän (töôûngtöôïng) ñeå vieát moät baøi veà buoåi khai maïc moät raïp haùtmôùi taïi Moulmein, moät thaønh phoá Ñoâng NamMyanmar. Haàu heát caùc ñoaïn môû ñaàu trong baøi cuûahoï chuù troïng vaøo vieân só quan ñöùng ñaàu buoåi leã. Moätñoaïn môû ñaàu vieát, vieân só quan ñaõ ‘’ caét baêng khaùnhthaønh tröôùc raïp haùt vaø taëng cho moãi ngöôøi coù maëttrong buoåi leã moät moùn quøa’’.

Trong khi ñoù, ñieàu ñaùng löu yù vaø quan troïng laøvieäc khai tröông raïp haùt coù aûnh höôûng ra sao ñeánngöôøi daân:

Treân 400 ngöôøi ñam meâ ñieän aûnh ñaõ ñoå ñeán raïpxi neâ Superstar, raïp haùt ñaàu tieân khai tröông taïiMoulmein keå töø naêm 1971 ñeán nay.

118


Caâu chuyeän ñaèngsau buoåi leã naøy laø gì?

Education

Sổ tay những điều cơ bản về Tường thuật và đưa tin.Part 5