Sosyal Etki ve Uyma Davranışı

Burak ÖÇLÜ

2015

Sosyal Etki Kavramı ve Süreci

O Grup ve topluluk oluşturmaOToplum ve insan etkileşimiOTutum ve davranışların

etkilenmesiOToplu yaşam içerisinde azalan

farklılıklar

Sosyal Etki Süreci

Sosyal Etki

Uyma Davranışı

Sosyal Davranış Düzenlili

ği

Sosyal Etki KuramıO Sosyal Faktörün Kuvveti

O Sosyal Faktörün Kişinin Hayatında Zaman ve Mekan Açısından Yakın Olması

O Sosyal Faktörün Etkilediği İnsan Sayısı

Uyma DavranışıO Uyum : Toplumsal yaşam için gerekli olan

kuralların yerine getirilmesinde gösterilen esneklik ve uyumluluk

O Uyma: Toplumsal etki ve baskıya boyun eğme

O Uyma Davranışı: Bir kişinin kendi görüşünü ve düşüncesini, grubun görüş ve düşüncesi doğrultusunda değiştirmesi demektir.

Uyma İhtiyacının SebepleriO Bilişsel Etki (Doğru Olma İsteği):Grubun doğruluğuna olan güveni arttıran her şey uymanın derecesini de arttırır. (Wiesenthal vd. ve Campbell vd.)

O Normatif Etki (Sevilme İsteği):Grup tarafından onaylanma, sevilme ve iyi davranılma isteği

Uyma Davranış TürleriO Benimseme: Üyesi olunan grubun düşünce ve

davranışlarının doğruluğuna inanılması ve buna göre davranış sergilenmesi.

O Kabul Etme: Grubun düşüncesinin doğruluğuna inanılmamasına rağmen inanmış gibi davranmak.

O İtaat: Grubun düşüncesinin doğruluğuna inanılmamasına rağmen bir yaptırım söz konusu olduğu için uyum sağlamak.

O Mutlak İtaat: Kişi kayıtsız şartsız bir şekilde bağlı olduğu grubun düşünce ve davranışlarının doğru olduğuna inanır.

Sosyal Etki ve Uyma Konusunda Yapılan Araştırmalar

O Muzaffer Sherif Deneyi: Grup Normunun Oluşması Deneyi (1935, 1936)

Otokinetik etki diye bilinen bir görsel algı yanılmasından yararlanmıştır.

Üç aşamalı olarak gerçekleştirilmiştir.

Birinci Aşama (Denek Yalnız) – Bireysel Standart Gelişiyor

İkinci Aşama (Denek Grup İçide) – Grup

Standartı Gelişiyor

Üçüncü Aşama (Denek Yalnız) –

Denek Grup Standartını Kullanıyor.

ASCH’ın Kabul Etme Deneyi (1951, 1952)

A B C ?

MILGRAM’ın Otoriteye İtaat Deneyi (1965)

O İtaat davranışlarının boyutları , değişkenleri ve doğası incelenmeye çalışılmıştır.

O Öğretmen – Öğrenci ve Elektrik Şoku Deneyi

Milgram İtaat Deneyini Farklı Ortamlarda Tekrarları

Çalışmanın Çeşitleri Oran %Sesli Geribildirim Koşulu (Sözlü protesto, çığlıklar, duvara vurma ve 300 volttan sonra sessizlik)

62.5

İki Öğretmen Koşulu (Şok veren diğer sahte denek ile beraber)

92.5

Ortamın Değiştirilmesi Koşulu 47.5Mesafe Koşulu (Öğrenci Öğretmen aynı odada) 40Dokunma Mesafesi Koşulu 30Deneycinin Bulunmaması Koşulu 20 Sosyal Destek Koşulu (İtaat etmeyi reddeden başka öğretmenler)

10

Sosyal Etki Araştırmalarında Uyma Davranışını Etkileyen

Ortamsal FaktörlerO Grubun büyüklüğünün uyma

davranışına etkisi

O Grupaki söz birliğinin uyma davranışına etkisi

O Mevki ve saygınlığın uyma davranışına etkisi

O Yüzyüze olmanın uyma davranışına etkisi

Kaynaklar:O Salih Güney, Davranış Bilimleri,

Nobel Yayınları, Ankara, 2006O Çiğdem Kağıtçıbaşı, Günümüzde

İnsan ve İnsanlar: Sosyal Psikolojiye Giriş, Evrim Yayınları, İstanbul, 2008

O Doğan Cüceloğlu, İnsan ve Davranışı, Evrim Yayınları, İstanbul, 1991