Talkh yagaad huudug ve sudalgaat khicheel

“ТАЛХ ЯАГААД ХӨӨДӨГ ВЭ?” СУДАЛГААТ ХИЧЭЭЛИЙН

ТАЙЛАН

ДОРНОД АЙМАГ 6-Р СУРГУУЛЬ ХИМИЙН БАГШ Б.НАРАНТУЯА

“ХҮҮХДИЙН ХӨГЖИЛ- ХИЧЭЭЛИЙН СУДАЛГАА” эрдэм шинжилгээний анхдугаар бага хурал

ЕРӨНХИЙ ТАНИЛЦУУЛГА• СУДАЛГААТ ХИЧЭЭЛИЙГ ЯВУУЛАХ БОЛСОН ТУХАЙ :

2012 оны 9-р сард анх Японы сайн дурын ажилтан байгалийн ухааны багш Хирано Тэрүмитэй хамтарч “Сорил, туршилтан дээр суурилсан химийн хичээл”-ийн арга зүйн судалгаат хичээлийг хамтран зохион байгуулах ажлыг санаачилсан. Сорил, туршилтын хичээлийг явуулахад шаардлагатай багаж, бодис дутагдалтай байсан учраас Х.Тэрүми багш гарын доорх материал ашиглан туршилтын хэрэглэгдэхүүнийг бэлтгэх аргачлалыг зааж өгснөөр олон судалгаат хичээлийг зохион байгуулах боломжийг нээж, гүн туслалцаа үзүүлсэн юм.


ХИЧЭЭЛИЙН СУДАЛГААГ ЗОХИОН БАЙГУУЛАХ МЕНЕЖМЕНТ

9 сар10 сар11 сар12 сар1 сар2 сар3 сар4 сар5 сар6 сар

Өөрийн судалгаат хичээл

Тайлан\сэтгүүл\Асуудал,

бэрхшээлээ тодорхойлж,

зорилго дэвшүүлсэн

Хичээлийн судалгаа

Хичээлийн судалгаа

-Ганцаараа эсвэл 2 –уулаа хамтарч бэлтгэл судалгааг хийнэ.- Нэг юмуу эсвэл ажиглагчгүй

2012-2013 оны хичээлийн жилийн хугацаанд:

-Олон ажиглагчтай-Хэлэлцүүлэг хийнэ

-Олон ажиглагчтай-Хэлэлцүүлэг хийнэ

ТУРШИЛТТАЙ ХИЧЭЭЛИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ЧИГЛЭЛЭЭР

Үндсэн үйл ажиллагаа

Хийх зүйл Сайн тал

1. Туршилттай хичээлийн сэдвийг гаргаж, ажлын төлөвлөгөөнд тусгуулах

Химийн хичээлийн 8-11-р ангиудад туршиж болох сорил, туршилт

дээр суурилсан хичээлийн агуулгыг, жилийн хөтөлбөр, сурах

бичигтэй нь холбон гаргах.

Туршилтанд суурилсан хичээлийн

тоо нэмэгдсэн.

Сэдэв


СУДАЛГААТ ХИЧЭЭЛИЙН ЗОРИЛГО:

СУРАГЧДЫН СОРИЛ, ТУРШИЛТ ХИЙЖ АЖИГЛАХ, ЗАДЛАН ШИНЖЛЭХ, ДҮГНЭХ ЧАДВАРЫГ ХӨГЖҮҮЛЭХ




2. “Хичээлийн бэлтгэл

судалгаа” г хийх

Тухайн агуулгатай холбоотой туршилтуудыг сонгохдоо:

• Хамгийн аюулгүй, хор хөнөөл багатай. • Туршилтын үр дүн нь илрэхүйц, ойлгомжтой• Кабинетад байгаа багаж, бодисыг ашиглахаар \олдоц, хүртээмж\• Сурагчдад мэдлэг, чадвар өгөхөөр• Туршилтыг хийж гүйцэтгэн, дахин зааврыг сайжруулан боловсруулах боломжтой.

Арга зүйгээ төлөвлөхдөө:• Хүүхдүүдээ судлах \нас,анги, өмнөх мэдлэг, чадвар\• Тухайн агуулгыг амьдралын хэрэглээтэй холбох• Хичээлийн эхэнд шийдвэрлэх асуудал гаргаж, таамаглал дэвшүүлэх• Дэвшүүлсэн таамаглалаа батлах сорил, туршилт хийж, үр дүнг ажиглан дүгнэлт гаргах•Самбарын төлөвлөгөөг урьдчилан хийх гэх мэт

Янз бүрийн туршилтыг

явуулах арга

барилд суралцсан.





3. Бэлтгэсэн хөтөлбөрөөр зааж турших.

Хичээлийг заах явцад:• Сэдэлжүүлэлтээсээ үндэслэн сурагчдаар таамаглал дэвшүүлэх• Тухайн туршилттай холбоотой аюулгүй ажиллагааны зааварчилгааг танилцуулах• Багш туршилт хийх явцыг тайлбарлах, туршилтыг хийж үзүүлэх.• Сурагчид туршилтыг явуулж, үр дүн, ажиглалтаа тэмдэглэх•Эцэст нь сурагчид өөрийн бодлоор дүгнэлт гаргаж, таамаглалаа батлах.

Хичээл цэгцтэй, зохион байгуулалттай болдог.

Учир нь, сурагчид таамаглал

дэвшүүлснээр тухайн туршилтын зорилго болон юуг судлаж,

мэдэх ёстой хичээлийн зорилго нь тодорхой

болдог.

4. Хичээл болон хөтөлбөрөө сайжруулах.

Хичээлийг заасны дараа:• Сурагчдын гаргасан алдаа болон үл ойлгосон байдлыг судлах• Туршилтын дүгнэлтийг хэрхэн гаргаж буйг судлах• Сурагчид туршилтын үр дүнг зөв тайлбарлаж буйг судлах• Туршилт явуулах арга барилд суралцаж буйг судлах• Онолын болон өмнөх мэдлэгээ ашиглан зүй тогтолыг илрүүлж буйг судлах

Засаж сайжруулснаар сайн хөтөлбөртэй болж,

сурагчдын мэдлэг, чадварт ахиц гарах

ХИЧЭЭЛИЙН САНАА“ХҮҮХДИЙН ХӨГЖИЛ- ХИЧЭЭЛИЙН СУДАЛГАА” эрдэм шинжилгээний анхдугаар бага хурал

Хийх туршилт: Хүнсний содыг халаах

• Зэсийн сульфатын уусмалыг төмөр хадаастай• - Мөнгөний нитратын уусмалд зэс урвалд орох Халах урвал

• Барийн хлоридийг натрийн сульфатын уусмалтай урвалд оруулахСолилцох урвал

• Төмөр ба хүхрийн нэгдэх урвалНэгдэх урвал

• Оюуг халааж задлах \ бодис олдоогүй\• Аммоны дихроматыг халааж задлах \хромын

давсууд хортой\Задрах урвал

8-р анги “Химийн урвалын ангилал”

ЕРӨНХИЙ ТАНИЛЦУУЛГА• АГУУЛГЫН СУДАЛГАА:


Ашигласан ном:•Дархан –Уул аймгийн Япон улсын Жайка-гийн мэргэжилтэн багш Ноцу Тайжи багшийн “Байгалийн ухааны туршилттай хичээл заах аргачлал” 2009 он гарын авлага•Сурах бичиг “Хими I”, “Хими II”• Интернет

ХИЧЭЭЛИЙН БЭЛТГЭЛ СУДАЛГАА• Бэлтгэл судалгааг Япон багш Х.Тэрүми, МУБИС-ийн оюутан Тунгалаг нартай хамтарч явуулсан.•Сорил, туршилтанд суурилсан хичээлийн бэлтгэл судалгааны явцад тухайн хичээлийн туршилтыг хэд хэдэн янзаар олон дахин хийж үзэж, туршилтынхаа зааврыг боловсруулдаг ба шаардлагатай багаж, урвалжийг гарын доорх материалаар бэлтгэх болсон.

“ХҮҮХДИЙН ХӨГЖИЛ- ХИЧЭЭЛИЙН СУДАЛГАА” эрдэм шинжилгээний анхдугаар бага хуралТуршилтын

заавар

Гарын доорх материалын цуглуулга“ХҮҮХДИЙН ХӨГЖИЛ- ХИЧЭЭЛИЙН СУДАЛГАА” эрдэм шинжилгээний анхдугаар бага хурал

Үүнд: төрөл бүрийн ундаа, усны сав, шил, лаазнууд байхаас гадна тос, цуу, крахмал, гурил, өндөгний хальс, ацетон, шохойн усыг бэлтгэхэд чипс, самарт агуулагддаг чийгээс хамгаалагч бодис болох кальцийн оксидыг хэрэглэх болсон.


ХИЧЭЭЛИЙН БЭЛТГЭЛ СУДАЛГАА

Гарын доорх материалаар хийсэн туршилтын багажууд

Ундааны лааз, гутлын үдээсээр

хийсэн спиртэн дэн

Баримлын шавраар хийсэн бөглөө

Гурилаар хийсэн бөглөө

Дөлний өнгийг турших ууршуулагч аяга \лаазаар хийсэн\

Гарын доорх материалаар хийсэн туршилтын багажууд“ХҮҮХДИЙН ХӨГЖИЛ- ХИЧЭЭЛИЙН СУДАЛГАА” эрдэм шинжилгээний анхдугаар бага хурал

Тагтай сав \“Гоё” ундааны сав\

Цэвэр усны сав, бөглөө, хадаасаар хийсэн электролиз явуулах сав

Хий дамжуулагч гуурсыг тарианы дуслын систем

Талсжуулагч сав \“Алоэ” ундааны сав\

Хичээлийн зорилго:

• Хүнсний сод NaHCO3-ийн задрах туршилтаар үүсэх бүтээгдэхүүн бодис болон нүүрсхүчлийн хийг таних чанарын урвалыг судалж, химийн урвалыг илэрхийлэх аргатай танилцах


Хичээлийн сэдэв:“Талх яагаад хөөдөг вэ?” 8-р анги

СУРАГЧДЫН ӨМНӨХ МЭДЛЭГ, ЧАДВАР:

• Бодисын агрегат төлөв, физик шинж чанарыг тодорхойлох• Зарим түгээмэл химийн нэгдлийн томьёог бичиж, нэрлэж,

уншиж чаддаг байх• Сорил, туршилтанд хэрэглэгдэх багажийн нэр, зориулалтыг

мэддэг, зөв харьцаж чаддаг• Ñóðàã÷èä ñîðèë, òóðøèëò õèéõ ýâ ä¿é, àæèãëàõ ÷àäâàðòàé

áîëñîí áàéõ чадаж буйг ñóäàëñàí áàéõ

ХИЧЭЭЛИЙН ЭХЛЭЛ ХЭСГИЙН ШИЙДЭЛ • Сэдэлжүүлэлт

Талх, боов, мантуу зэргийг исгэхэд

хэрэглэнэ.

•Уусаж шингэн болно.•Хий болно• Өөр бодис болно•Шатна .Хар өнгөтэй болно.•Цагаан өнгө нь арилна гэх мэт


Хүнсний содыг халаавал ямар болох вэ?

Хүнсний содыг юунд хэрэглэдэг вэ?

Хүнсний сод нь яагаад талхыг хөөлгөдөг болохыг батлах зорилгоор

хоёр туршилтыг явуулах болно.

ТУРШИЛТЫН ЯВЦЫГ БАГШ ТАЙЛБАРЛАНА“ХҮҮХДИЙН ХӨГЖИЛ- ХИЧЭЭЛИЙН СУДАЛГАА” эрдэм шинжилгээний анхдугаар бага хурал

ТУРШИЛТ №1: СОДЫГ ХАЛААХ

ТУРШИЛТ №2: ХАЛААСАН СОД ХАЛААГААГҮЙ

СОДЫГ ХАРЬЦУУЛАХ

Хүнсний сод \NaHCO3\

Шохойн ус \Ca(OH)2\

фенолфталейнУс \H2O\

Халаагаагүй сод \2 г\Халаасан сод \2 г\

ХИЧЭЭЛИЙН ЯВЦААС...“ХҮҮХДИЙН ХӨГЖИЛ- ХИЧЭЭЛИЙН СУДАЛГАА” эрдэм шинжилгээний анхдугаар бага хурал

Зааврын дагуу туршилт явуулах багажаа зөв угсарсан

бэлтгэлийг багш шалгаж байна.

Сурагчид туршилтыг явуулах бэлтгэл ажлаа хийж байна.


Туршилтыг ажиглан үр дүнг тэмдэглэж байна.

Халаасан ба халаагаагүй содыг харьцуулсан нь

ХИЧЭЭЛИЙН ЯВЦААС...



Туршилтын үр дүнд анализ хийж дүгнэлт гаргаж байна.

Видео 1: Содыг халаах

ХИЧЭЭЛИЙН ӨРНӨЛ ХЭСГИЙН ШИЙДЭЛ

Хэрвээ ихэнхи сурагчид нүүрсхүчлийн хий гэж бүрэн гүйцэд хариулж чадахгүй бол “Амьсгалалт” багшийн туршилт1-ийг хийж харуулна.

Уусмал цагаан өнгөтэй болсон.

СО2 хий \ Уусмал цагаан

өнгөтэй болсон нь кальцийн

карбонатын тунадас үүссэнтэй

холбоотой.\


Шохойн ус нь ямар бодисыг шингээсэн

бэ?

Шохойн ус нь \Са(OH)2\ туршилтын дараа ямар өнгөтэй

болсон бэ?

Хүн юугаар амьсгалж, амьсгалаа гаргахдаа юу ялгаруулдаг вэ?

Хүн хүчилтөрөгчөөр амьсгалж, нүүрсхүчлийн хийг ялгаруулдаг.

Багшийн үйл ажиллагаа1: СО2 –ийг тогтоох:

Видео 2: Нүүрсхүчлийн хийг тогтоох


Энэ туршилтаар хуруу шилний хананд үүссэн дуслыг ус гэдгийг батлах зорилгоор кобальтын хлорид юмуу усгүй зэсийн \II\ сульфатын цагаан өнгөтэй давс дээр

ус нэмэхэд цэнхэр өнгөтэй болдгоор таниж болно.


Индикатор CoCl2 –ийн цаас нь зөвхөн усанд цэнхэр өнгө үзүүлдэг.

Хуруу шилний хананд үүссэн дуслууд юу

байсан бэ?

Багшийн үйл ажиллагаа 2: H2O-ийг тогтоох:

Үүнд: сурагчид шууд

хариулахад хэцүү

Индикатор CoCl2 –ийн цаасыг хуруу шилний хананд үүссэн дусалд

дүрнэ. Энэ үед өөрчлөгдөх өнгөний

өөрчлөлтийг ажиглуулна.

Видео 3: Усыг тогтоох


Туршилтын өмнө NaHCO3 - хүнсний сод байсан болохыг мэдэх боловч урвалын дараа Na2CO3 - техникийн сод болсон гэдгийг багш хэлж өгсөн нь дээр байх.

Ижил бодис\Туршилтын үр

дүн буруу гарсан бол\ Анхны хүнсний

содын урвалд ороогүй үлдэгдэл


Хэрвээ ижил бодис бол яагаад?

Халаасан сод, халаагаагүй содтай

адилхан бодис юмуу өөр бодис юмуу?

Өөр бодисууд бол яагаад?

Учир нь шинж чанар нь өөр учраас өөр бодис байна..

Багшийн үйл ажиллагаа 3: Na2CO3 -ийг тогтоох:

Өөр бодис

Видео 4 : Халаасан сод, халаагаагүй содыг харьцуулах


Сурагчид шууд кальцийн гидрокарбонат үүснэ гэж хариулж чадахгүй байсан учраас багшийн зүгээс нэгдэх урвал явагдана өөрөөр хэлбэл урвалын дараа нэг нийлмэл бодис үүснэ гэдгийг сайн хэлнэ.

Ингэхэд сурагчид урвалд орсон бодисуудын атомын тоог нэмэх замаар хялбар томьёоноос жинхэнэ томьёог гаргаж байсан.

Жишээ нь: CaCO3 + CO2 + H2O = CaH2 C2O6 =Ca(HCO3)2

Кальцийн карбонат ба ус

Уусмал өнгөгүй болсон


Багш хуруу шилтэй шохойн ус руу үлээх туршилтыг үргэлжлүүлэн хийж харуулахад уусмал ямар өнгөтэй болсон бэ?

Нүүрсхүчлийн хийг нэвтрүүлсэний дараа булингартсан шохойн усны уусмалд ямар

бодисууд үүссэн байгаа вэ?

Энэ үед нэгдэх урвал явагдах бөгөөд кальцийн ямар давс үүсэх вэ?

CaCO3 + CO2 + H2O = Ca(HCO3)2 (ºíãºã¿é)

Багшийн үйл ажиллагаа 4: Са(НCO3 )2 -ийг тогтоох:

Видео 5: Кальцийн гидрокарбонатыг тогтоох

ТӨМ1: Туршилтын үр дүнг тэмдэглэх хүснэгт:

Физик шинжУрвалд орсон ба урвалаас үүссэн бодисууд

Халаагаагүйсод

Халаасансод

Са(OH)2 –д

нэвтрүүлсэнбодис

Хуруу шилний хананд үүссэн

бодис

1.Өнгө Цагаан Цагаан шар Өнгөгүй Өнгөгүй

2.Төлөв байдал

Хатуу Хатуу Хий Шингэн

3.Усанд уусах Муу Сайн - -

4.ИндикаторФ.ф

өнгөгүй ягаан - -

5.ИндикаторCoCl2:

- цэнхэр

6.Бодисын нэр,томьёо

Тайлбар: Индикатор CoCl2 –ийн цаас нь зөвхөн усанд цэнхэр өнгө үзүүлдэг.


ХИЧЭЭЛИЙН ТӨГСГӨЛ ХЭСГИЙН ШИЙДЭЛ

• Хүнсний сод буюу .........................-ыг хөөлгөгч болгон хэрэглэдэг.

Түүнийг халаахад ..........., ............., ................ үүсч .......урвал явагдана.

• Шохойн усан дундуур .................. нэвтрүүлэхэд ............................-ын .......... өнгөтэй тунадас үүсч уусмал булингартана.

• ...................ын уусмал дундуур үргэлжлүүлэн нүүрсхүчлийн хийг нэвтрүүлбэл уусмал ............-гүй болох бөгөөд энэ нь ......................... үүссэн болно.

ТӨМ 2: ДҮГНЭЛТ 1.“ХҮҮХДИЙН ХӨГЖИЛ- ХИЧЭЭЛИЙН СУДАЛГАА” эрдэм шинжилгээний анхдугаар бага хурал

• Хүнсний сод буюу натрийн гидрокарбонат-ыг хөөлгөгч болгон хэрэглэдэг.Түүнийг халаахад нүүрсхүчлийн хий, ус, натрийн карбонат үүсч задрах урвал явагдана.

• Шохойн усан дундуур нүүрсхүчлийн хийг нэвтрүүлэхэд кальцийн карбонат-ын цагаан өнгийн тунадас үүсч уусмал булингартана.

• Кальцийн карбонат-ын уусмал дундуур үргэлжлүүлэн нүүрсхүчлийн хийг нэвтрүүлбэл уусмал өнгө-гүй болох бөгөөд энэ нь кальцийн гидрокарбонат үүссэн болно.

• Хүнсний сод= ….......+………..+……….

• Шохойн ус + нүүрсхүчлийн хий = ………….+………….

• Кальцийн карбонат + нүүрсхүчлийн хий + ус=..........

• 2NaHCO3(уусм) = Na2CO3(уусм) + H2O(шин) + CO2(хий)

• Ca(OH)2(уусм) + CO2(хий) = CaCO3 (öàãààí ºíãºòýé)+ H2O

• CaCO3(уусм) + CO2(хий) + H2O = Ca(HCO3)2 (ºíãºã¿é)

БАГШИД ЗӨВЛӨМЖ

• Туршилтын явц, үр дүнгээс гарсан 3-н урвалын тэгшитгэлийг сурагчдаар бичүүлэхэд бэрхшээл гарвал эхлээд урвалын тэгшитгэлийг өгүүлбэрээр илэрхийлсэнийг гүйцээж бичүүлнэ үү.

• Дараа нь урвалыг бүдүүвчээр илэрхийлүүлж, эцэст нь урвалын тэгшитгэл болгон тэнцүүлэх боломжтой.

• Энэ бүх үйл ажиллагааг багш өөрийн шавь нарынхаа суралцах чадвар, түвшинг харгалзан үзэж, ялгаатай байдлаар даалгаврыг өгөхөөр зохион байгуулж болно.

ДҮГНЭЛТ 2. өөр• Урвалд орсон бодис нь ...... бодис болон хувирдаг.

өнгө хий тунадас

Иймд ........ өөрчлөгдөх, .......ялгарах, ............ буух зэрэг өөрчлөлт ажиглагддаг.

Нэг хоёр• ........нийлмэл бодисоос ....... ба түүнээс дээш

задрах

бодис үүсэхийг .............. урвал гэнэ.


БАГШИД ЗӨВЛӨМЖ

• Багш дүгнэлтийг сурагчдаар гаргуулахдаа зөвхөн өөрсдийнх нь бодлоор тайлбарлуулах нь зүйтэй. Ингэхдээ тэдэнд бодох цаг өгөх хэрэгтэй.

• Дүгнэлт 2 нь 9-р ангийн сурагчдын хувьд 8-р ангийн хичээлийг сэргээн санахад туслах болно.

• Эцэст нь хичээлийн төгсгөлд “Талх яагаад хөөдөг вэ?” гэдэгт хариулт аваарай.

• Хичээлийн дүгнэлтүүдийг сурагчдын дэвтэр дээр бичүүлж, багш аль болох олон сурагчдын санаа бодлыг асуухыг чухалчлаарай.

“Талх яагаад хөөдөг вэ?” сурагчдын бодол

ХИЧЭЭЛИЙН ТӨГСГӨЛ ХЭСГИЙН ШИЙДЭЛ

9б ангийн сурагч Б. Адилханбүүвэй

“Талханд хүнсний содоо хийгээд халуун газар удаан байлгах үед сод нь задарч натрийн карбонат, ус, нүүрсхүчлийн хий үүсгэн задардаг учраас гурилд

олон тооны нүүрсхүчлийн хийнүүд ялгарч талхыг хөөлгөдөг.”

8б ангийн сурагч Л.Тэмүүжин

“Хүнсний содыг халааж задлах үед маш олон нүүрсхүчлийн хийн бөмбөлөгүүд үүсгэх бөгөөд энэ нь

талханд байдаг жижиг, жижиг нүх үүсгэж талхыг хөөлгөдөг.”

САМБАР ТӨЛӨВЛӨЛТ“ХҮҮХДИЙН ХӨГЖИЛ- ХИЧЭЭЛИЙН СУДАЛГАА” эрдэм шинжилгээний анхдугаар бага хурал

10-р сарын 14-ндХичээлийн сэдэв: Талх яагаад хөөдөг бэ?

Содыг халаахад юу үүсэх вэ?Таамаглал: Хий ялгарна, өнгө нь өөрчлөгдөнө, өөр бодис болно гэх мэт

Туршилт №1: Содыг халаах

Туршилт №2: Халаасан сод, халаагаагүй содыг харьцуулах

• Усанд уусгах• Фенолфталейн дусаах

Үр дүн:

Хүнсний сод = .....?....+.....?.....+....?.....

халаагаагүй халаасанУсанд уусаагүй Усанд ууссанӨнгөгүй Тод ягаан

2NaHCO3 = Na2CO3+ CO2 + H2O

Дүгнэлт:

•Халаасан сод, халаагаагүй сод хоёр ижил бодис уу? Өөр бодисууд уу? Яагаад• Химийн урвал гэж юу вэ? Задрах урвалыг тодорхойлно уу?•Талх яагаад хөөдөг вэ?

Ca(OH)2 +…… = ….. цагаан + H2O

CaCO3 + CO2 + H2O = Ca(HCO3)2 (ºíãºã¿é)

БАГШИЙН АСУУЛТУУД“ХҮҮХДИЙН ХӨГЖИЛ- ХИЧЭЭЛИЙН СУДАЛГАА” эрдэм шинжилгээний анхдугаар бага хурал

Түвшин Ай Асуултууд

Доод

Сэргээн санах

• Хүнсний содыг юунд хэрэглэдэг вэ?• Фенолфталейн ямар орчинд ягаан өнгө үзүүлдэг вэ? • Хүн юугаар амьсгалаж, амьсгалаа гаргахдаа юу ялгаруулдаг вэ?

Ойлгох •Са(OH)2 –ийн уусмал нь нүүрсхүчлийн хийг шингээснээр туршилтын дараа цагаан өнгөтэй болсон шалтгааныг тайлбарлана уу?

Хэрэглэх •Хуруу шилний хананд үүссэн дуслыг ус болохыг батлах туршилтыг зааврын дагуу гүйцэтгэнэ үү.•Хүнсний содыг халаах туршилтын багажийг зааврын дагуу зөв угсарч бэлтгэнэ үү.

Дээд

Задлан шинжлэх

• Талх яагаад хөөдөг вэ?•Са(OH)2-ийн уусмал ямар хийг шингээсэн бэ? Яагаад.•Яагаад CO2 –ийг шохойн усанд удаан хийвэл дахиад химийн урвалд орж өнгөгүй болсон учрыг тайлбарлана уу?

Үнэлэх Халаасан сод, халаагаагүй сод нь адилхан бодис мөн үү? Мөн бол яагаад! Биш бол яагаад

Бүтээх •Өгөгдсөн химийн бодисын томьёог ашиглан урвалын бүдүүвч зохиож, өгүүлбэрээр илэрхийлнэ үү?•Хуруу шилний хананд үүссэн дусал ус болохыг батлах сорил, туршилтын заавар боловсруулна уу?

Хүнснийсод

NaHCO3

Цагаан өнгөтэй, нунтаг, усанд муу уусна.

БАТАТГАЛ \ҮНЭЛГЭЭ\

Хүнснийсод

NaHCO3

Натрийн гидрокарбонат

Цагаан өнгөтэй, нунтаг, усанд муу уусна.

Хөөлгөгч


NaHCO3

Na2CO3

Ca(OH)2CO2

H2O

H2O

CaCO3 CO2+H2O

Ca(HCO3)2

12

3

СУРАГЧДЫН ГАРГАСАН НИЙТЛЭГ АЛДАА, БУРУУ ТӨСӨӨЛӨЛ

Содыг халаах үед шохойн усан дундуур

ямар бодис нэвтэрсэн бэ?

• Содын уур гуурсаар дамжин шохойн усанд орсон.

• Цагаан өнгөтэй бодис.Учир нь шохойн ус булингартсан.

Хуруу шилний хананд үүссэн дусалууд юу байсан бэ?

•Үүнийг хүүхдүүд хараад мэдэх боломжгүй учир ус мөн биш гэдгийг батлах шаардлага гарсан.

Хүнсний содыг халаахад юу

үүсэх вэ?

• Шатаж харлана.• Хайлж шингэн болно.• Ус үүснэ .• Хий үүснэ гэх мэт

Халаасан сод, халаагаагүй сод адил бодис уу? Өөр бодис уу? \Туршилт 2 –ийн

өмнө\

•Ижил бодис. Учир нь хүнсний содын зарим хэсэг нь үлдсэн.

•Урвалын дараа хуруу шилэнд урвалд ороогүй хүнсний сод үлдсэн.


“Амьсгалалт” багшийн туршилт-1 -

ийг хийснээр СО2

болохыг ойлгоно.

Туршилт 2-оор, усанд уусах чанар,

индикатороор таних.

Усыг шалгах туршилтыг хийх.

Хичээлийн эхэнд таамаглал

дэвшүүлснээр сонирхол, сэдэл төрүүлж, эцэст

хичээлийн төгсгөлд мэдэж авна.

ЯАЖ САЙЖРУУЛСАН БОЛОХ

ХЭРХЭН САЙЖРУУЛСАН ТУХАЙ“ХҮҮХДИЙН ХӨГЖИЛ- ХИЧЭЭЛИЙН СУДАЛГАА” эрдэм шинжилгээний анхдугаар бага хурал

Анхны төлөвлөлт Гарсан алдаа Сайжруулсан нь

Шохойн усны өнгө

өөрчлөгдсөний дараа

халаалтыг шууд зогсоов.

Хуруу шилтэй сод нь гүйцэд

шатаагүй учраас

халаасан, халаагаагүй

содыг харьцуулах 2-р

туршилтанд алдаа гарсан.

Ca(OH)2-ийн уусмалын өнгө

өөрчлөгдвөл,резинэн　хоолойг хуруу шилнээс аваад 2 минут хүлээж спиртэн

дэнлүүг унтраана.Ус үүсэхийг

баталж чадахгүй учраас хуруу шилэн дотор

байсан шингэн бодис ус байсан

гэж багш тайлбарлах

болсон.

Хуруу шилний хананд үүссэн

дуслууд юу байсныг

хүүхдүүд янз бүрээр

таамаглаж байсан.

Шохойн усанд

нүүрсхүчлийн хийг

нэвтрүүлэхэд үүсэх урвалыг

бичих

Кальцийн гидроксид

нүүрсхүчлийн хийтэй урвалд

орох эх бодисыг зөв

бичиж байсан боловч

бүтээгдэхүүн бодисоо буруу бичиж байсан.

Уусдаг суурь + хүчлийн

оксид = давс + ус

гэсэн оксидын хими шинжийг

харуулсан бүдүүвчийг

нэмэлт мэдээллээр

өгөв.

ХЭРХЭН САЙЖРУУЛСАН ТУХАЙ“ХҮҮХДИЙН ХӨГЖИЛ- ХИЧЭЭЛИЙН СУДАЛГАА” эрдэм шинжилгээний анхдугаар бага хурал

Анхны төлөвлөлт Гарсан алдаа Сайжруулсан нь

Шохойн уусмалд

нүүрсхүчлийн хийг удаан

нэвтрүүлэхэд уусмал өнгөгүй болсон

шалтгааныг тайлбарлуу

лах

Шохойн уусмал

булингардахад уусмалд үүссэн

бүтээгдэхүүн бодисоо

харгалзан үзээгүйгээс шалтгаалан

кальцийн гидрокарбонат үүсэх урвалын тэгшитгэлийг илэрхийлж

чадахгүй байв.

“Нүүрсхүчлийн хийг

нэвтрүүлсэний дараа

булингартсан шохойн усны уусмалд ямар

бодисууд үүссэн байгаа вэ?”

гэсэн нэмэлт асуултыг багш оруулж өгсөн.

Сурагчдад ТӨМ олныг

өгөх нь бичих цаг

хомс, түүнийг хүүхэд бүрт

олшируулахад эдийн засгийн асуудал үүссэх

- Туршилтын заавар ТӨМ 1-ийг \сурагчид

унших\- Үр дүн

тэмдэглэх хүснэгт ТӨМ 2,

дүгнэлтийн хүснэгт ТӨМ 3-

ийг дэвтэрт бичих цаг

хүрэлцэхгүй байсан.

- Хүүхэд бүрт хэвлэж өгөхөөр

нэг удаагийн ТӨМ

- Багш гол зүйлээ самбарт

бичих-”Үр дүн”, “Дүгнэлт” бичих хоёр хүснэгтийг хичээлийн

бусад цагаар гэрийн

даалгаварт бичүүлж ирүүлэх

ХИЧЭЭЛИЙН АЖИГЛАЛТ БА ХЭЛЭЛЦҮҮЛЭГ“ХҮҮХДИЙН ХӨГЖИЛ- ХИЧЭЭЛИЙН СУДАЛГАА” эрдэм шинжилгээний анхдугаар бага хурал

Бүх хичээлийн ажиглалт, хэлэлцүүлэгт Япон багш

Х.Тэрүми, С.М.Я.Наранбаяр багш оролцсон бөгөөд зарим

хичээлд БУ-ны багш нар оролцсон.


ХИЧЭЭЛИЙН ЯВЦААС...• БНХАУ-ийн Өвөр Монголын Алтан-Эмээл хотын 1-р дунд сургуулийн багш нарт

танилцуулав.



ҮР ДҮН

Юмс үзэгдлийг бодит байдлаар нь хүртэж, мэдэрч, ингэснээр харилцаа хамаарал, шинж чанар, дотоод

зүй тогтлыг логик сэтгэхүйгээр олж тогтоох ач холбогдолтой байв.

•Урвалын гадаад илрэл, өөрчлөлтүүдийг тодорхойлох•Химийн урвалыг илэрхийлэн бичих аргатай танилцсан.• Сорил, туршилт явуулах арга барилд суралцах•Туршилтын үр дүнг ашиглан дүгнэлт гаргах чадвар эзэмших• Өөрийн үзэл бодлыг чөлөөтэй илэрхийлэх, бичих.

ХАВСРАЛТ• Туршилтын ажлын заавар \ТӨМ\

• Туршилтын аюулгүй ажиллагааны зааварчилгаа \ҮЗҮҮЛЭН\

• Ээлжит хичээлийн хөтөлбөр• Тарааж өгөх материал

Зарим багажийг гарын доорх

материалаар хийх аргачлал

• Спиртэн дэн• Хий дамжуулах хоолой• Бөглөө

Анхаарал хандуулсанд баярлалаа

Зураг

Education

Talkh yagaad huudug ve sudalgaat khicheel