Lobicilik ve Medya ‘Türk Lobisi’Hazırlayan: Özden ÖZLÜ

Halkla İlişkiler ve Tanıtım Doktora Programı

2

‘Konuşan on kişi, sessiz kalan onbin kişiden daha fazla gürültü

yapar’

Napoleon Bonaparte

3

Lobicilikte Baskı Grupları

• Baskı Grupları: Siyasal karar alımlarında etkin rol oynayan ve politik süreci kendi çıkarları lehine yönlendirmeye çalışan politikanın önemli aktörleridir.

• Baskı grupları Amerika Birleşik Devletleri’nde lobiler olarak kendisini göstermektedir. Karar alma sürecinin doğrudan aktörü olmamakla beraber, kararlar üzerinde büyük bir etkiye sahip olan baskı grupları bu ülkede genel anlamda lobiler olarak tanımlanmıştır.

4

Türkiye’de Baskı Grupları• Osmanlı İmparatorluğu:

- askeri, - dini, - azınlıklarla ilgili, - fikrî alanda - saray içerisinde (Akçalı, 1995).

• Meşrutiyet öncesi dini bölünmeler sonucu ortaya çıkan baskı grupları: - Lonca teşkilatı, - Ahiler, - Bektaşilik - Alevilik (Aslan & Gül, 2004).

• Azınlıklarla ilgili baskı grupları: - Kürt, - Ermeni, - Rum, - Arnavut, - Çerkez dernekleri - Patrikhaneler(Akçalı, s.151).

[Akçalı, N. (1995). Siyaset Bilimine Giriş. Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir, s. 150][Aslan, S. & Gül, C. (2004). Geçmişten Günümüze Türkiye’de Baskı Grupları, cilt 5, sayı 1. 07.04.2016 tarihinde www.cumhuriyet.edu.tr/edergi/makale/860.pdf adresinden indirilmiştir]

5

• Milliyetçi akımları temsil eden dernekler:- Jön Türkler ve kurdukları cemiyetler, - Nesli Cedid Kulübü, - Türk Derneği, - Türk Yurdu Cemiyeti, - Türk Ocağı

• Cumhuriyet dönemine geçildiğinde tek parti sisteminde de baskı grupları gelişme gösterememiş, CHP döneminde halkevleri, Kızılay, Çocuk Esirgeme Kurumu gibi kültür ve yardım kurumları kurulmuş ancak bunlar günümüz anlamında baskı grubu olarak faaliyetlerde bulunmamışlardır (Aslan & Gül, s. 88).

6

• Türkiye’de lobicilik faaliyetleri ifadesi daha çok baskı grupları olarak kullanılmaktadır ve yasal bir dayanağı yoktur. Hatta bazı baskı grupları sivil toplum örgütleri olarak sayılabilir (*).

• Ülkemizde işçi sendikaları, TÜSİAD, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği gibi baskı grupları yasama organı üzerinde etkilidir.

• Baskı gruplarının sayılarının ve etkinliklerinin giderek artması siyasal sürecin ayrılmaz bir parçası haline gelmektedir. (Aslan & Gül, s. 98)

[* T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi. Halkla İlişkiler ve Organizasyon Hizmetleri/Halkla İlişkilerin İlişkili Olduğu Alanlar, Ankara, 2006]

7

Amerika ve Lobicilik• Amerikan siyasetinde önemli bir yer kaplayan lobicilik

Amerikan demokrasisinin hem en güçlü kalelerinden hem de eleştiri oklarına en çok hedef olan yapılardandır.

• Önemli bir unsur olmasının nedeni, kanun yapıcıları etkileme ve karar süreçlerini yönlendirme faaliyetleri olarak halkın Kongre üzerindeki etkisini birebir hissettirmesindendir.

• Amerika’da yasalarla sınırlandırılmış lobiciliğin yanı sıra Washington’da pratik olarak yürütülen lobicilik faaliyetleri mevcuttur (Yegin & Çarmıklı, 2014).

[Yegin, M. & Çarmıklı, E. Ö. (2014). ABD’deki Türk Lobisi 2015’e Ne Kadar Hazır? Analist Dergisi. 11.03.2016 tarihinde www. http://www.analistdergisi.com/sayi/2014/05/abd-deki-turk-lobisi-2015-e-ne-kadar-hazir adresinden indirilmiştir]

8

• Washington’daki lobicilik:

1 Paralı lobiler: Bir sektörün, şirketin veya grubun çıkarlarını Kongre düzeyinde korumak için belli bir para karşılığında yasal çerçeve içinde yapılan faaliyetler,

2 Ticari amaçlı lobicilik: İş dünyası tarafından oluşturulan derneklerin yürüttüğü faaliyetler,3 Doğrudan lobicilik: Dışarıdan devletlerin doğrudan

Beyaz Saray üzerinden Kongre’nin kararlarını değiştirmek için yapılan faaliyetler,4 Dernekler, sendikalar ve siyasi eylem paktları

üzerinden yapılan lobicilik: Sayısal ve/veya ekonomik güçle Kongre üyelerini etkileyebilme çabalarıdır.

9

Amerika’daki Etnik LobilerAmerika’ya göç ederek yerleşmiş ve Amerikan vatandaşı olmuş kişiler bir araya gelerek Türk-Amerikan, Ermeni-Amerikan, Grek-Amerikan gibi örgütler oluşturur ve birtakım faaliyetlerde bulunurlar. Bu tür faaliyetlere etnik lobicilik denilmektedir.

Bu dernekler toplumsal, kültürel ve eğitim alanlarında faaliyetlerde bulunurlar (Gediz, 2011).

[Gediz, M. (2011). Lobicilik, Lobicilik Çeşitleri, Lobilerin Baş Vurdukları Yöntemler, s. 4. 27.02.2016 tarihinde http://www.mahmutgediz.wordpress.com/2011/04/03/lobicilik-cesitleri-lobilerin-bas-vurduklari-yontemler adresinden indirilmiştir]

10

Amerika’daki Yabancı LobilerAyrı bir lobicilik şekli de 1938’de yasal statüye bağlanmış ve kimin kim adına ve ne tür faaliyet yaptığının kamuoyu tarafından bilinmesi sağlanan lobiciliktir. Yabancı ülkeler adına lobicilik yapan şirketlerin şeffaf olmaları önem arz eder, aksi takdirde ajanlık suçlaması dahil bir çok tehlikeye maruz kalabilirler.

Etnik lobiler ile yabancı lobiler arasında resmi bir bağlantı olmasa da organik ölçüde bir ilişki bulunmaktadır.

Ülkeler, Amerika’daki lobicilik faaliyetlerini, Amerika’ya göç ederek Amerikan vatandaşı olmuş insanlar aracılığı ile ya da Amerika’da bulunan profesyonel lobi şirketlerinden yararlanarak faaliyetlerde bulunurlar (Gediz, s. 5).

11

ABD Politikasında Yabancı Lobilerin EtkileriEtnik ve yabancı lobiler her ne kadar ayrı gibi olsa da Türk Lobisi, Ermeni Lobisi, Yunan Lobisi, İsrail Lobisi, Arap Lobisi, Japon Lobisi söz konusu olduğunda her ikisi de birlikte düşünülmektedir.

Amerika’da yaşayan Türk toplumu Amerikalılarla tam bir kaynaşma içinde olamamakta ve bu yüzden lobicilik açısından etkileme avantajlarını kullanamamaktadır (Gediz, s. 5)

12

Amerika’daki Türk Lobisi

• 1860’lı yıllar Türkler’in Amerika’ya göçü • 1. Dünya Savaşı nedeniyle kopuk olan Türk-Amerikan

ilişkilerinin savaş sonrasında düzelmeye başlaması• Rum ve Ermeni Lobilerinin iki ülke yakınlaşmasına engel olmak

için Türkler aleyhine propaganda çalışmaları yürüterek Amerikan halkını etkilemesi

• New York’ta yaşayan bir grup Türk’ün, Ermeni-Rum Lobilerine karşı durabilmek için bir dernek kurması

• 1899-1924 yılları arasında Amerika’ya giden Türklerin önemli bir çoğunluğunun Türkiye’ye dönmesi (Yılmaz, s. 2).

[Yılmaz, T. Stratejik Güç; Lobicilik, s. 2. 24.02.2016 tarihinde http://www.kamuoyudiplomasisi.org/pdf/lobiciliktulayyilmaz.pdf adresinden indirilmiştir]

13

Arı (2005), Amerika’daki Türk lobisini;1 yabancı temsilci lobilerin yürüttüğü siyasal ve kültürel amaçlı

lobi faaliyetleri,2 Türk-Amerikan dernekleri ile yürütülen siyasal ve kültürel

amaçlı lobi faaliyetleri,3 Türk-Amerikan iş dünyası tarafından kurulan dernekler

tarafından yürütülen lobi faaliyetleri olmak üzere üç kısma ayırmaktadır (s.2).

14

Lobi şirketlerinin kiralanması lobi teknikleri arasında ilk sıralardadır. Arı’nın 1. maddede belirttiği gibi Türkiye ABD’de yabancı temsilci lobi şirketleriyle Türk Lobisi faaliyetlerini sürdürmektedir ve lobiciliğe en çok harcama yapan ülkeler arasındadır (13ncü sırada - 2014).

15

• Türkiye’nin listenin başlarında olmasının nedeni? • Türkiye ve Türkiye Büyükelçiliğinin en çok mücadele ettiği

konular?• Tabloda Ermenistan’ın bulunmamasının nedeni?

16

Türkiye’yi Temsil Eden Lobi Şirketleri1981’den bu yana Türkiye’nin ABD merkezli Ermeni, Yunan ve Af Örgütü lobilerine karşı yapmış olduğu lobi çalışmaları için anlaşmış olduğu lobi şirketleri ve yapılan yıllık harcamalar şu şekildedir:1981 Gray Company 1 milyon dolar

Gray Company – Hill&Knowlton 1,200,000 dolar1989 International Advisor 875,000 dolar1990 McAuliffe, Kelly Rafaelli&Seimans 800,000 dolar1993 Capitoline Int. Group. Inc. 2,100,000 dolar1995 Fleishman Hillard Int. Com. (Türkiye PR çalışmaları)2003 APCO Worldwide, Harbour Group, Livingston Group ve

Solarz Associate (Toplam 7 lobi şirketi) 3,201,000 dolar1997 – 2003 yılları arası 15,500,000 dolar

2014 yılında da Türkiye iki lobi şirketi tarafından temsil edilmekteydi: - Gephardt Group Government Affairs, LLC- LB International Solutions LLC.

[Akbulut, D. (2006). Lobicilik. Makaleler. 10.04.2016 tarihinde http://www.halklailiskiler.com.tr/LOBICILIK..php sayfasından indirilmiştir. ]

17

Amerika’da Türkiye için lobi çalışmalarına Türk Büyükelçiliği de Türk Hükümeti gibi para harcamaktadır. 2013 yılında Büyükelçiliğin ödediği para 1,218,508 dolardır ve temsil eden şirketler 30 Point Strategies ve Fleishman-Hillard Inc.’dir.

Ayrıca Türkiye’den de İstanbul Demir ve Çelik İhracatçıları Birliği, Barış ve Demokrasi Partisi, AKP, CHP, Milli Savunma Bakanlığı Müsteşarlığı ve Türkiye Dışişleri Bakanlığıdır.

18

Türkiye’nin bu kadar çok para harcamasının en önemli nedenleri:

- Kongre üyeleri ile Türk Dışişleri Bakanı ve diğer Türk yetkilileri arasında toplantı ayarlanması,

- Savunma Bakanlığı Müsteşarlığının ABD Dışişleri Bakanlığı ve bazı endüstri temsilcileri ile buluşmasının sağlanması,

- ABD Kongresi’nde Türkiye ekonomisinin öneminin tartışılmasına imkan yaratılması,

- Türkiye ile ilgili görüşlerin medyada yer almasının sağlanması,- Kongre’de Türk karşıtı lobilere karşı mücadele verilmesi,- Ermeni sorunları (Akbulut)

19

Amerika’da Yaşayan Türkler ve Türk LobisiYelda Bartlett (Avukat, Alameda County Ulaştırma İdaresi Yönetim Kurulu için aday) Türk lobisi hakkında;•Amerika’daki Türk toplumunun siyasi hayatta fazla etkin olmadığını,•Atılacak küçük bir adım olsa bile Türk asıllı Amerikan vatandaşlarının bulundukları bölgelerdeki Turkish American Association ve Siyasi Eylem Komitelerine üye olmalarının gerekli olduğunu,•Ne kadar çok Türk-Amerikan vatandaşı TC-PAC’a üye olursa Amerikan

siyasetine katılımın ve etkinin de artacağını söylemektedir.

20

Yelda Bartlett, ABD’de yaşayan Türkleri üç grupta incelemektedir:1 Sosyal çevresi sadece Türkler’den oluşan, kendini sadece

işine vermiş, etrafındaki siyasal ve toplumsal gelişmelerle ilgilenmeyen kapalı bir toplum,

2 Amerikan yaşamına tamamen entegre olmuş ve Türk kimliğini ön plana çıkarmayan, ana dilini dahi kullanmayan ‘yeni kıtanın yeni insanları’,

3 Her iki kimliği de taşıyabilen, Amerika’nın siyasal ve toplumsal olaylarıyla ilgilenen, bununla birlikte öz değerlerini koruyabilen, bilinçli ve eğitimli bir grup.

Bartlett, üçüncü gruptaki insanların ATAA (Assembly of Turkish American Association)’da ve TC-USA PAC’ta buluştuklarını ifade etmektedir.

[http://www.turkishny.com/interviews/40-interview/101563-abddeki-turk-lobisi-son-5-6-yil-icinde-katlanarak-buyudu#.VwuoifmLSEA sayfasından 11.04.2016 tarihinde indirilmiştir]

21

Ali ÇINAR (Siyasetçi, Demokrat Parti Etnik Koordinasyon Konseyi üyesi) 2014 tarihli bir söyleşide şunları söylemiştir:1 Obama döneminde Türk-Amerikan ilişkileri iyi durumda,2 Ortadoğu’daki kriz ve terörle mücadele açısından iki ülke

birbirlerine muhtaçlar,3 En büyük engel Ermeni konusu; halihazırda Kongre ve

Senato’da Türkiye aleyhine 10 tasarı bulunmakta,4 Kıbrıs konusunda da sıkıntılar mevcut,5 Ermeni ve Yunan diasporalarının baskısı sonucu Türkiye’yi

tanımayan Kongre üyeleri ve Senatörler sıkıntı yaratmakta.

[http://politikaakademisi.org/2014/07/02/amerikadaki-turk-asilli-siyasetci-ali-cinarla-mülakat sayfasından 11.04.2016 tarihinde indirilmiştir]

22

Ali Çınar Türk lobisinin bulunduğu durum ile ilgili olarak;Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Amerikan lobilerine 2013 rakamları ile 1,800,000 dolar harcadıklarını, Türk-

Amerikan toplumunun kendi çabası ile lobiye harcadığı miktarın 500,000 dolar olduğunu söylemektedir.Amerika’da lobicilikte başarılı olabilmek için maddi gücün ve oyun önemli unsurlardan olduğunu ifade eden Çınar, Türk toplumunun Amerika’ya diğer etnik gruplardan daha sonra geldiklerini ve bu yüzden güçlenmesi için daha uzun süre geçmesi gerektiğini belirtmektedir. Son üç yıla bakıldığında, Amerikan Kongresi’nde 144 Türk Dostluk Grubu Üyesi bulunduğunu ve bu sayı ile Yunan ve Ermeni Dostluk Gruplarının geçildiğini de eklemektedir.

23

Amerika’daki Türk toplumu;• Telefon,• Mektup yazma,• Toplantılar/Mitingler,• Birebir konuşma,• Email kampanyaları,• Eğitim,• Medya,• Toplumsal birliktelik• Diğer kuruluşlar ile ‘network’un güçlendirilmesi gibi lobicilik

çalışmalarında bulunmaktadır.

24

Tuğrul KESKİNGÖREN (Akademisyen, Virginia Technical University ve James Madison University – halen Maltepe Üniversitesinde Uluslararası İlişkiler ve AB İngilizce Bölüm Başkanı) 2007 tarihli bir köşe yazısında şunları söylemiştir:

Türkiye’nin lobisini yaptığını iddia eden bazı gruplar, ABD Kongresi’nde kabul edilen Ermeni soykırımı önergesine karşı bir çalışmada bulunmamaktadırlar; aksine Türkiye’ye silah satmaya çalışan şirketlerin lobiciliğini üstlenmektedirler ve ayrıca Türkiye’nin resmi lobisi konumundaki adı sadece raporlarda geçen the Livingston grubunun Ermeni soykırımına aldığı tavır tartışma konusudur.

[http://www.21yyte.org/tr/arastirma/amerika-arastirmalari-merkezi/2007/11/21/1245/washingtondaki-turk-lobisi-ve-ermeni-sorunu sayfasından 30.03.2016 tarihinde indirilmiştir]

25

Washington’da Türk derneği olduğunu söyleyen bazı Türk dernekleri ‘bizim halka ihtiyacımız yok’ diyerek elitleşmiş olup bu zihniyet Türk halkının manevi ve kültürel değerlerinden uzaktır.

Dernek yöneticilerinden bazılarının aşırı muhafazakar ve ırkçı Musevi gruplarından Jewish Institute for National Security Affairs, B’nai-Brith, American Jewish Committee ve Washington Institute for Near East Policy ile yakın ilişkiler kurduklarını ve İsrail’e casusluk yaptığı suçlamaları ile Pentagon’dan istifa ettirilen Douglas Feith’in zamanında Türk lobisine çalışmış olduğu da dikkat çekicidir.

26

Türk derneklerinden ATAA (Türk Amerikan Dernekler Birliği) başkan yardımcısı Oya Bain, TC Dışişleri Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığının Washington’daki resmi avukatı konumundaki Günay Evinch (kendisi soykırım olabileceğini savunmaktadır) ile Türkiye lobisinde birlikte çalışan Douglas Feith’in yakın dostu Lydia Barland Türkiye’nin lobisi, Ermeni soykırımı ve Musevi lobisi üçgeninde merkezde bulunmaktadır.

ATAA derneği halktan kopuk durumdadır, Türkiye’ye silah satmaya çalışan CIA ve Pentagon destekli ATC’nin veya Washington’da kendilerini Türkiye’ye ve Amerikalılara Türkiye uzmanı olarak gösteren Think-tank’cilerin emperyalizm ve Türkiye karşıtı faaliyetlerde bir çalışma yaptıkları söylenemez.

27

Türk lobisinde çalışanların asıl amacı Ermeni soykırımını önlemek değil, Türkiye’de Gürcistan, Ukrayna veya Kırgızistan’da olduğu gibi renkli devrimlerin Türkiye’de yapılmasını sağlamak, demokrasi adı altında ülkelerin sömürülmesini ve işgalini haklı çıkartmak içindir. Bu yüzden Ermeni soykırımı ve PKK konusunda bir şeyler yapılmasını beklemek yersizdir.

Türkiye’nin ABD’de güçlü bir şekilde temsil edilebilmesi için • Türkiye’yi seven, kültürü ve maneviyatı ile vatanına bağlı kişi ve grupların

desteklenmesi, • Türk derneklerinin halka dayalı ve demokratik bir açılımla yeniden yapılandırılmaları, • Ermeni derneklerinde olduğu gibi kendi halkı arasında zengin, yoksul, doktor, işçi,

İslamcı, Atatürkçü, ülkücü, solcu ayırımı yapmadan halkın tamamını kucaklayan bir şekilde yeniden örgütlenmeleri gerekmektedir.

Ermeni dernekleri kendi halkı arasında bu tür bir ayırım yapmadığı için başarılıdır. Türkiye’nin milyon dolarlar ödediği lobi şirketleri, etnik lobilere ve siyasi manipülasyonlara göre değil Türk’ün ve Türkiye’nin çıkarlarına göre belirlenmelidir. Gücünü başka lobiden alan bir lobi diğer lobinin kontrolünün dışına çıkamaz.

28

Hollanda Türk Lobisi(İbrahim Karaman; Haber Gazetesi, Kasım 2013, No: 39)

Gazetedeki söyleşiler özetlenecek olursa; • Hollanda’da yaşayan Türklerin çoğunluğu lobi yapılması gerektiğine

inanmalarına rağmen henüz bir Türk lobisi oluşmamıştır. Bunun en büyük nedeni farkındalık, sebat, beceri ve geniş bir iletişim ağının eksikliğidir. Ayrıca bilgi eksikliği de olan lobiciliğin nasıl yapılması gerektiği ve stratejileri hakkında da Türklerin bilinçlendirilmeleri önem arz etmektedir.

29

• Hangi konuda lobi yapılması gerektiği ne zihinlerde ne de politikalarda belirgin değildir.

• Hollanda-Türk topluluğunun bir çok alanda kurumsal olarak gelişmiş olması gerekmektedir. Hollanda’da bulunan Türk Sivil Toplum Kuruluşlarının kurumsal lobicilik yapacak alt yapıları bulunmamakta, birlikte ve uyum içinde hareket edememektedirler. STK’lar her ne kadar Hollanda’daki gündemi takip etseler de kendileri gündem oluşturamamaktadırlar.

30

Hollanda’da Türk lobisi neler yapabilir?

• Öncelikle ilgili kurum ve derneklerin katkısı ve desteği ile kurumsallaşmaya gidilebilir ve bu iş profesyonel bir şekilde yürütülmeli,

• Sağlam kaynağa dayalı ve önyargısız bir bilgi akışı ile Türkiye ve Türkler hakkında Hollandalılara bilgi verilerek kendini kabul ettirmeli.

• Hollanda basınında güçlü, kararlı ve bilgi dolu söylemler verebilecek gençler yetiştirmeli ve think-tank denilen düşünce kuruluşları oluşturulmalı,

• Farklı STK’ların asgari müştereklerde birlikte hareket etmesi sağlanmalı,• Türkiye ve Türkler hakkında çıkan yanlış ve yanlı haberlere mektuplar ve

eposta yazılmalı ve bu konuda destek aranmalıdır.

[http://www.haber.nl/hollanda-turk-lobisi adresinden 24.04.2016 tarihinde indirildi.]

31

Sonuç Türkiye’de lobiciliğe ilişkin yasal bulunmamaktadır. Türkiye dış tanıtımda ve lobicilikte ancak her yıl

Ermeni tasarıları bazı devletlerin meclislerinde ele alındığında ya da aleyhine benzer kararlar alındığında etkin olmaya çalışmaktadır. Oysa lobicilik devlet politikası haline getirilmelidir.

Doğru strateji ve iyi planlanmış uygulamalarla kazanan taraf olmalıdır.

• “Kazanan en iyi olan değil, lobisini en iyi yapandır”