1

NHÓM ABC – Y1E

2

Lê Trần Anh

Trần Diễm Quỳnh Anh

Bùi Lan Anh

Nguyễn Đình Bảo

Nguyễn Vĩnh Bảo

Lê Văn Bình

Lê Quỳnh Chi

Văn Chuẩn

Thủy Ngọc Chương

Vi Thị Chuyên

TÊN GỌI “TUYẾN YÊN”?

3

• Tuyến yên nằm trong hõm xương có hình giống cái yên ngựa (gọi là hố yên của xương bướm).

Hố yên

ĐẠI CƯƠNG

4

Tuyến yên là một tuyến nhỏ, kích thước bằng hạt đậu, nặng khoảng 0,5g nằm trong hố yên của xương bướm.

Được xem như là “nhạc trưởng” của hệ nội tiết.

5

Vùng hạ đồi

Tuyến yên

6

7

Sự phát triển thùy trước và thùy sau tuyến yên từ ngoại bì nóc miệng và sàn gian não

Thùy trướcThùy sau

Túi RathkeNóc miệng

Sàn gian não

Khe Rathke

8

Thùy trước Thùy sau

Phần trung gian

Thùy tuyến

Thùy thần kinh

Hố yên

Lồi giữa

Phần củCuống phễu

9

Thùy tuyến Phần

trung gian Thùy thần kinh

Cuống phễu

TUYẾN YÊN – THÙY TUYẾN (1) 3 loại tb chế tiết,

xếp thành dây hoặc đám:

Tế bào ưa acid (40%)

Tế bào ưa base (10%)

Tế bào kỵ màu (50%)

10

11

Ảnh vi thể các tế bào nội tiết ở thùy trước tuyến yên, cho thấy sự sắp xếp thành các dải.

CÁC LOẠI TB THÙY TUYẾN 12

Tb ưa base

Tb ưa acid

Tb kỵ màu

Tế bào ưa acid (2)

TB hướng thân (S)

TB hướng tuyến vú (L)

Tế bào ưa base (3)

TB hướng sinh dục

TB hướng giáp (T)

TB hướng vỏ (C)

Tế bào kỵ màu

13

TUYẾN YÊN PHẦN TRUNG GIAN VÀ PHẦN CỦ

Phần trung gian:

Túi nhỏ lợp bằng biểu mô vuông đơn, chứa chất keo (C)

Phần củ:

Có hình ống, bao quanh cuống tuyến yên và lồi giữa.

Là vùng giàu mao mạch (mao mạch sơ cấp)

19

TUYẾN YÊN – THÙY SAU (1)

Sợi trụcThể

Herring

Mao mạch

TB tuyến yênThùy sau tuyến yên

20

TUYẾN YÊN – THÙY SAU (2)

21

TB tuyến yên: là tb thần kinh đệm, hình sao, có các nhánh đến bám vào mạch máu và các sợi trục.

Những sợi trục: khoảng 100.000 sợi. Sợi trục tận cùng ở màng đáy các mao mạch, vận chuyển các chất tiết từ các neuron vùng dưới đồi chế tiết vào mao mạch. Chất tiết tụ đặc ở phần tận cùng sợi trục (đầu phình) sát màng đáy mao mạch tạo thành những khối có kích thước khác nhau: thể Herring

Thể Herring

TUYẾN YÊN – THÙY SAU (3)

22

Thùy sau tuyến yên tiết vào máu 2 loại hormone:

Oxytocin (hormone tình yêu): Gây co rút các sợi cơ trơn (ví dụ cơ tử cung) và của tb cơ-biểu mô ở tuyến vú để tống sữa từ các nang tuyến vú vào ống bài xuất.

Arginine vasopressin (AVP) hay Antidiuretic Hormone (ADH):

• Tái hấp thu nước ở ống xa và ống góp thận, giảm tiểu tiện

• Kiểm soát áp lực máu: Kích thích co mạch, tăng áp lực máu.

23

Vùng hạ đồiHormone giải phóng(Hormone ức chế)

Tuyến yênHormone kích thích

Tuyến đíchHormone

Mạch máu hệ của

Tế bào chế tiết

Thùy trước tuyến yên

Đầu tận TB thần kinh tiết

Thùy sau tuyến yên

Hormone từ vùng hạ đồi kích thích hoặc ức chế sự giải phóng các hormone của thùy trước tuyến yên

24

Hệ thống cửa tĩnh mạch tuyến yên

Đám rối mao mạch sơ cấp

Động mạch tuyến yên trên

Đám rối mao mạch thứ cấp

Các tế bào tuyến

Phần thần kinh

Phần tuyến

Vỏ thượng thận

Tuyến giáp

Tinh hoàn

Buồng trứngTuyến vú

Mô mỡ

Cơ

Xương

Tử cung

Thận

Tuyến vú

Tiết glucocorticoid, androgen t.thận

Chế tiết

Tạo tinh trùng

Tiết Androgen: testosterone

phát triển nang trứng: tiết Estrogen

Sau phóng noãn: tiết Progesterone

Hấp thu nước

Co cơ tử cung

Co thắt cơ biểu mô

Tăng trưởng

Tăng đường huyết

Tăng acid béo tự do

Bài tiết sữa 26

Cuống phễu

Củ giữa của ụ xám (lồi giữa)

Hệ cửa

Nhân trên thị (ADH)

Nhân cạnh não thất (oxytocin)

Tế bào thần kinh chế tiết ở vùng hạ đồi chế tiết các hormone giải phóng (hypothalamic releasing hormone) và hormone ức chế (hypothalamic inhibitory hormone)

Ưa Acid

Ưa Base

27

CÂU HỎI THẢO LUẬN

28

1. Tuyến yên điều khiển các tuyến nội tiết khác trong cơ thể, vậy cái gì điều khiển tuyến yên?

2. Tại sao hình ảnh vi thể tuyến yên cho thấy màu sắc đậm hơn ở thùy trước tuyến yên?

3. Tại sao tế bào ưa acid thường nằm ở ngoại vi còn tế bào ưa base phần lớn nằm ở trung tâm của thùy trước?

29