(ChÌo cæ)

S­u­tÇm­vµ­chØnh­lÝ: T¨ng B¸ Hïng - THCS Hoµng T©n (ChÝ­Linh,­H¶i­D­¬ng)

I. T×m hiÓu chung1.­Giíi­thiÖu­vÒ­nghÖ­thuËt­chÌo

a. Kh¸i niÖm

Loại kịch hát, múa dân gian, kể chuyện diễn tích bằng hình thức sân khấu và trước kia thường được diễn ở sân đình nên còn gọi là chèo sân đình. Chèo nảy sinh và phổ biến rộng rãi ở Bắc Bộ

b. TÝch truyÖn

Được khai thác từ truyện cổ tích và truyện Nôm xoay quanh trục “bĩ cực thái lai”

c. Néi dungGiíi thiÖu nh÷ng mÉu mùc vÒ ®¹o ®øc, tµi

n¨ng ®Ó mäi ng êi noi theo. Bªn c¹nh viÖc c¶m th«ng víi sè phËn bi kÞch cña ng êi lao ®éng, ng êi phô n÷, ®Ò cao phÈm chÊt vµ tµi n¨ng cña hä, chÌo cßn ch©m biÕm, ®¶ kÝch trùc tiÕp vµ m¹nh mÏ nh÷ng ®iÒu bÊt c«ng, xÊu xa trong x· héi phong kiÕn ® ¬ng thêi.

TiÕt 118-119 Quan ©m ThÞ KÝnh (ChÌo­cæ)

TiÕt 118-119 Quan ©m ThÞ KÝnh (ChÌo­cæ)

I. T×m hiÓu chung1.­Giíi­thiÖu­vÒ­nghÖ­thuËt­chÌo

a. Kh¸i niÖmb. TÝch truyÖnc. Néi dung

d. Nh©n vËt

ChÌo cã mét sè nh©n vËt truyÒn thèng víi nh÷ng ®Æc tr ng tÝnh c¸ch riªng. Mçi lo¹i nh©n vËt trong chÌo ®Òu cã h×nh thøc ho¸ trang, mét khu«n diÔn íc lÖ, c¸ch ®iÖu thÓ hiÖn trong ng«n ng÷, c¸c lµn ®iÖu, c¸c lo¹i ®éng t¸c chuyÓn ®éng…

Vai hÒ Vai th sinhVai l·o

Vai n÷ lÖch Vai mô ¸cVai n÷ chÝnh

TiÕt 118-119 Quan ©m ThÞ KÝnh (ChÌo­cæ)

I. T×m hiÓu chung1.­Giíi­thiÖu­vÒ­nghÖ­thuËt­chÌo

a. Kh¸i niÖmb. TÝch truyÖnc. Néi dung

d. Nh©n vËt2.­Giíi­thiÖu­vë­chÌo­cæ­“Quan­©m­ThÞ­KÝnh”

Tãm t¾t

Néi­dung­vë­chÌo­gåm­ba­phÇn:

• PhÇn mét: ¸n­giÕt­chång

• PhÇn hai: ¸n­hoang­thai

• PhÇn ba: Oan­t×nh­®­îc­gi¶i­-­ThÞ­KÝnh­lªn­tßa­sen

TiÕt 118-119 Quan ©m ThÞ KÝnh (ChÌo­cæ)

I. T×m hiÓu chung1.­Giíi­thiÖu­vÒ­nghÖ­thuËt­chÌo2.­Giíi­thiÖu­vë­chÌo­cæ­“Quan­©m­ThÞ­KÝnh”

II. T×m hiÓu ®o¹n trÝch1.­VÞ­trÝ­®o¹n­trÝch §o¹n trÝch n»m ë nöa sau cña

phÇn mét vë chÌo. Tr íc ®o¹n trÝch lµ líp vu quy: ThÞ KÝnh kÕt duyªn cïng ThiÖn SÜ vµ vÒ nhµ chồng.

2.­Nh©n­vËt

3.­§äc­vµ­chó­thÝch

§o¹n­trÝch­gåm­c¸c­nh©n­vËt:

• ThiÖn SÜ

• ThÞ KÝnh

• Sïng ¤ng (cha­ThiÖn­SÜ)

• Sïng Bµ (mÑ­ThiÖn­SÜ)

• M·ng ¤ng (cha­ThÞ­KÝnh)

Häc sinh xem trÝch ®o¹n do Nhµ h¸t chÌo ViÖt Nam dµn dùng

TiÕt 118-119 Quan ©m ThÞ KÝnh (ChÌo­cæ)

I. T×m hiÓu chung1.­Giíi­thiÖu­vÒ­nghÖ­thuËt­chÌo2.­Giíi­thiÖu­vë­chÌo­cæ­“Quan­©m­ThÞ­KÝnh”

II. T×m hiÓu ®o¹n trÝch1.­VÞ­trÝ­®o¹n­trÝch

2.­Nh©n­vËt

3.­§äc­vµ­chó­thÝch

4.­Bè­côc­®o¹n­trÝch

3 phần

Đầu -> thấy sự

bất thường

Tiếp -> Đi!Đi vào!

Đoạn còn lại

5.­Ph©n­tÝch

a.­Nh©n­vËt­Sïng­Bµa.­Nh©n­vËt­Sïng­Bµ

I. T×m hiÓu chung1.­Giíi­thiÖu­vÒ­nghÖ­thuËt­chÌo2.­Giíi­thiÖu­vë­chÌo­cæ­“Quan­©m­ThÞ­KÝnh”

II. T×m hiÓu ®o¹n trÝch1.­VÞ­trÝ­®o¹n­trÝch

2.­Nh©n­vËt

3.­§äc­vµ­chó­thÝch

4.­Bè­côc­®o¹n­trÝch

5.­Ph©n­tÝch

a.­Nh©n­vËt­Sïng­Bµ

TiÕt 118-119 Quan ©m ThÞ KÝnh (ChÌo­cæ)

a.­Nh©n­vËt­Sïng­Bµ

I. T×m hiÓu chung1.­Giíi­thiÖu­vÒ­nghÖ­thuËt­chÌo2.­Giíi­thiÖu­vë­chÌo­cæ­“Quan­©m­ThÞ­KÝnh”

II. T×m hiÓu ®o¹n trÝch1.­VÞ­trÝ­®o¹n­trÝch

2.­Nh©n­vËt

3.­§äc­vµ­chó­thÝch

4.­Bè­côc­®o¹n­trÝch

5.­Ph©n­tÝch

- Xuất thân: giàu có, đầy quyền uy

- Lời buộc tội:

+ Cái con mặt sứa gan lim này!

Mày định giết con bà à?

-> Khép Thị Kính vào tội giết chồng

+ Tuồng bay mèo mả gà đồng lẳng lơ.

+ Mày có trót say hoa đắm nguyệt

Đã trên dâu dưới bộc hẹn hò...

+ Gọi Mãng tộc phó về cho rảnh.

-> Cho rằng Thị Kính là loại đàn bà hư đốn phụ bạc chồng.

+ Chém bổ băm vằm xả xích mặt!

Gái say trai lập chí giết chồng?

+ Con gái nỏ mồm thì về ở với cha...

-> Có tâm địa xấu xa, phải bị đuổi đi.

TiÕt 118-119 Quan ©m ThÞ KÝnh (ChÌo­cæ)

. Ngôn ngữ khi nói về nhà mình: . Ngôn ngữ khi nói về nhà Thị Kính:

-> Giọng kiêu kì về dòng giống

+­Giống­nhà­bà­đây­giống­phượng,­giống­công

+­Nhà­bà­đây­cao­môn­lệnh­tộc

+­Trứng­rồng­lại­nở­ra­rồng+ Đồng nát thì về cầu Nôm

-> Khinh bỉ nhà Thị Kính thấp hèn.

+ Mày là con nhà cua ốc

+ Liu điu lại nở ra dòng liu điu

a.­Nh©n­vËt­Sïng­Bµ

I. T×m hiÓu chungII. T×m hiÓu ®o¹n trÝch1.­VÞ­trÝ­®o¹n­trÝch

2.­Nh©n­vËt

3.­§äc­vµ­chó­thÝch

4.­Bè­côc­®o¹n­trÝch

5.­Ph©n­tÝch

TiÕt 118-119 Quan ©m ThÞ KÝnh (ChÌo­cæ)

a.­Nh©n­vËt­Sïng­Bµ

I. T×m hiÓu chungII. T×m hiÓu ®o¹n trÝch1.­VÞ­trÝ­®o¹n­trÝch

2.­Nh©n­vËt

3.­§äc­vµ­chó­thÝch

4.­Bè­côc­®o¹n­trÝch

5.­Ph©n­tÝch

- Hành động:

+ Dúi đầu Thị Kính xuống đất

+ Bắt Thị Kính ngửa mặt lên, không cho phân bua

-> Hành động: tàn nhẫn, độc ác, thô bạo.

Ngôn ngữ: đay nghiến, mắng nhiếc, xỉ vả.

=> Là người tàn nhẫn, độc đoán, bất nhân, khinh bỉ người nghèo khó.

-> Lời lẽ phân biệt đối xử qua các làn điệu: Hát sắp, nói lệch, múa hát sắp.

Tiêu biểu

cho loại vai mụ ác

trong chèo

TiÕt 118-119 Quan ©m ThÞ KÝnh (ChÌo­cæ)

a.­Nh©n­vËt­Sïng­Bµ

I. T×m hiÓu chungII. T×m hiÓu ®o¹n trÝch1.­VÞ­trÝ­®o¹n­trÝch

2.­Nh©n­vËt

4.­Bè­côc­®o¹n­trÝch

5.­Ph©n­tÝch

3.­§äc­vµ­chó­thÝch

b.­Nh©n­vËt­ThÞ­KÝnh

- Lời nói: 5 lần kêu oan

+ Lần 2: Oan cho con lắm mẹ ơi!

+ Lần 3: Oan thiếp lắm chàng ơi!

+ Lần 4: Mẹ xét tình cho con, oan cho con lắm mẹ ơi!

+ Lần 5: Cha ơi! Oan cho con lắm cha ơi!

-> bị sỉ vả

-> bị vu thêm tội

-> thờ ơ, bỏ mặc

-> bị đẩy ngã

->Tình cảnh: bị hắt hủi, hành hạ, đơn độc, đau khổ

- Xuất thân: Nghèo. Tính cách đức hạnh, đoan trang, thương yêu chồng.

- Cử chỉ:

+ Lần 1: Giời ơi! Mẹ ơi Oan cho con lắm mẹ ơi!

Vật vã khóc, ngửa mặt rũ rượi, chạy theo van xin.

=> Nhẫn nhục, trong oan ức vẫn chân thật, hiền lành, giữ phép tắc gia đình

TiÕt 118-119 Quan ©m ThÞ KÝnh (ChÌo­cæ)

* Sự việc Sùng bà gọi Mãng ông đến trả Thị Kính:

+ Ông Mãng ơi, ông sang mà ăn cữ cháu. + Sùng ông dúi Mãng ông rồi bỏ vào nhà. Thị Kính

chạy vôị lại đỡ cha. Hai cha con ôm nhau than khóc.

-> Xung đột kịch tập trung cao nhất:

=> Tõ xung ®ét trong gia ®×nh chuyÓn sang xung ®ét gay g¾t trong x· héi phong kiÕn (kÎ giµu - ng êi nghÌo).

- Thị Kính như bị đẩy vào cực điểm của nỗi đau:

+ Nỗi đau bị đuổi khỏi nhà chồng.

+ Nỗi đau oan ức,

+ Nỗi đau cảnh cha già bị khinh bỉ, hành hạ.

-> Bộc lộ cực điểm tính cách bất nhân, bất nghĩa của Sùng bà và nỗi bất hạnh lớn nhất của Thị Kính.

TiÕt 118-119 Quan ©m ThÞ KÝnh (ChÌo­cæ)

+ Thị Kính quay vào nhà nhìn từ cái kỉ, đến sách, đến thúng khâu, rồi cầm chiếc áo đang khâu

dở, bóp chặt trong tay.

-> Tâm trạng: Nỗi tiếc nối đau đớn, xót xa cho hạnh phúc bị tan vỡ

- Lời hát sử rầu :

=> KÕt côc: bÕ t¾c kh«ng lèi tho¸t.

* Sau khi bị oan:

“Thương ôi! Bấy lâu nay sắt cầm tịnh hảo

Bỗng ai làm chăn gối lẻ loi”

Thêi gian g¾n bã, hoµ hîp ®Çm Êm, h¹nh phóc.

Kho¶nh kh¾c chíp nho¸ng cña sù ®æ vì, chia l×a, dang dë

TiÕt 118-119 Quan ©m ThÞ KÝnh (ChÌo­cæ)

- Thị Kính giả trai đi tu:

Phải sống ở đời mới mong tỏ rõ con người đoan chính

-> Đi tu cầu Phật Tổ chứng minh sự trong sạch của mình.

=> Phản ánh số phận bế tắc của người phụ nữ trong xã hội cũ. Lên án thực trạng xã hội vô nhân đạo đối với những con người lương thiện.

KÝnh T©m n¬i cöa PhËt

Tiêu biểu

cho loại vai nữ chính

trong chèo

TiÕt 118-119 Quan ©m ThÞ KÝnh (ChÌo­cæ)

I. T×m hiÓu chungII. T×m hiÓu ®o¹n trÝch1.­VÞ­trÝ­®o¹n­trÝch

2.­Nh©n­vËt

4.­Bè­côc­®o¹n­trÝch

5.­Ph©n­tÝch

3.­§äc­vµ­chó­thÝch

6.­Tæng­kÕt

* Nghệ thuật:

- Đoạn trích tiêu biểu cho sân khấu chèo truyền thống.

- Xây dựng xung đột kịch lôi cuốn, kịch tính.

Nhân vật mụ ác có tính điển hình cao

về xuất thân, lời nói, hành động

Nhân vật nữ chính có tính điển hình cao

về xuất thân, lời nói, hành động, tâm trạng, số phận…

TiÕt 118-119 Quan ©m ThÞ KÝnh (ChÌo­cæ)

I. T×m hiÓu chungII. T×m hiÓu ®o¹n trÝch1.­VÞ­trÝ­®o¹n­trÝch

2.­Nh©n­vËt

4.­Bè­côc­®o¹n­trÝch

5.­Ph©n­tÝch

3.­§äc­vµ­chó­thÝch

6.­Tæng­kÕt

* Nghệ thuật:

** Nội dung:

- Thể hiện phẩm chất tốt đẹp cùng nỗi oan bi thảm, bế tắc của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. - Sự đối lập giai cấp thông qua xung đột gia đình, hôn nhân trong xã hội phong kiến. - Thể hiện cách nhìn nhận, thái độ của nhân dân ta. + Cảm thông, thương xót người phụ nữ và người lao động nghèo khổ. + Lên án, tố cáo giai cấp phong kiến.

TiÕt 118-119 Quan ©m ThÞ KÝnh (ChÌo­cæ)

I. T×m hiÓu chungII. T×m hiÓu ®o¹n trÝchIII. Luyện tập

* Bài tập trắc nghiệm:Hãy chọn phương án

trả lời đúng:

Câu 1: Nhận định nào đúng về chèo?

A. Chèo là một loại kịch hát, múa dân gian.

B. Chèo nảy sinh và phổ biến rộng rãi ở Bắc Bộ.

C. Chèo kể chuyện, diễn tích bằng hình thức sân khấu.

D. Cả A, B, C.D

TiÕt 118-119 Quan ©m ThÞ KÝnh (ChÌo­cæ)

I. T×m hiÓu chungII. T×m hiÓu ®o¹n trÝchIII. Luyện tập

Ngoài các nhân vật trong đoạn trích, em còn biết những nhân vật nào trong vở kịch “Quan âm Thị Kính”?

Có thể kể thêm các nhân vật quen thuộc như Mẹ Đốp, xã trưởng, Thị Mầu…

TiÕt 118-119 Quan ©m ThÞ KÝnh (ChÌo­cæ)

I. T×m hiÓu chungII. T×m hiÓu ®o¹n trÝchIII. Luyện tập

Em có biết xã Hoàng Tân chúng ta có những đội chèo nào? Vở diễn gần nhất là gì? Em sẽ

làm gì để giữ gìn nét văn hóa chèo của quê

hương?Hoàng Tân trước đây mỗi thôn đều có đội chèo nhưng gần đây chỉ còn một đội mà nòng cốt là

các diễn viên thôn Đại Bộ. Vở chèo gần đây nhất(năm 2005) là vở diễn “Tình nghĩa quê hương” đã được

bằng khen của Sở Văn hóa thông tin Hải Dương.

-Học thuộc tóm tắt đoạn trích.

- Xem lại toàn bộ vở chèo.

- Soạn bài: Dấu chấm lửng và dấu chấm phẩy

H íng dÉn tù häc

Baøi hoïc keát thuùc