tài liệu về phát triển trang trại ở việt nam

®¹i häc huÕ

trung t©m tµi nguyªn, m«i tr−êng vµ c«ng nghÖ sinh häc

b¸o ço tæng kÕt ®Ò tµi cÊp nhµ n−íc m∙ sè kc 08.30

nghiªn cøu c¬ së khoa häc vµ thùc tiÔn nh»m ®Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ

m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ trang tr¹i t¹i viÖt nam

chñ nhiÖm ®Ò tµi: TS lª v¨n th¨ng

5948 20/7/2006

huÕ – 07-2006

®hh tt tnmt&cnsh

®hh

tt tn

mt&

cnsh

®hh tt tnm

t&cnsh

®¹i häc huÕ trung t©m tμi nguyªn, m«i tr−êng

vμ c«ng nghÖ Sinh häc 01 §iÖn Biªn Phñ - HuÕ, §T: 054. 820 438

b¸o ço tæng kÕt khoa häc vμ kü thuËt ®Ò tμi

nghiªn cøu c¬ së khoa häc vμ thùc tiÔn nh»m ®Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ trang tr¹i t¹i viÖt nam

M· Sè: kc.08.30

TS. Lª V¨n Th¨ng

HuÕ, 07 - 2006

B¶n quyÒn thuéc TT TNMT&CNSH §HH §¬n xin sao chÐp toμn bé hoÆc tõng phÇn tμi liÖu nμy ph¶i göi ®Õn Gi¸m ®èc TT TNMT&CNSH §HH trõ tr−êng hîp sö dông víi môc ®Ých nghiªn cøu.

Danh s¸ch t¸c gi¶

Cña ®Ò tμi kh&cn cÊp nhμ n−íc

(Danh s¸ch nh÷ng ç nh©n ®· ®ãng gãp s¸ng t¹o chñ yÕu cho

§Ò tμi ®−îc s¾p xÕp theo thø tù ®· tho¶ thuËn)

1. Tªn ®Ò tμi:

Nghiªn cøu c¬ së khoa häc vμ thùc tiÔn nh»m ®Ò xuÊt

çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn

bÒn v÷ng kinh tÕ trang tr¹i t¹i ViÖt Nam.

M· sè: KC.08.30

2. Thuéc Ch−¬ng tr×nh:

B¶o vÖ m«i tr−êng vμ phßng tr¸nh thiªn tai. M· sè: KC.08

3. Thêi gian thùc hiÖn:

Tõ th¸ng 1 n¨m 2004 ®Õn th¸ng 12 n¨m 2005

4. C¬ quan chñ tr× ®Ò tμi:

Trung t©m Tμi nguyªn M«i tr−êng vμ C«ng nghÖ Sinh häc §¹i häc HuÕ

01. §iÖn Biªn Phñ, Tp HuÕ. §T: 054.820438, Fax: 054.820438

E-mail: [email protected]

website: http://www.hueuni.edu.vn/moitruong/

5. C¬ quan chñ qu¶n:

§¹i häc HuÕ, Bé Gi¸o dôc vμ §μo t¹o

6. C¬ quan qu¶n lý ®Ò tμi:

Bé Khoa häc vμ C«ng nghÖ

7. Danh s¸ch t¸c gi¶:

TT Häc hμm, häc vÞ, hä vμ tªn C¬ quan Ch÷ ký

1 TS. Lª V¨n Th¨ng Trung t©m TNMT&CNSH

§¹i häc HuÕ

2 CN. NguyÔn §×nh Huy Trung t©m TNMT&CNSH

§¹i häc HuÕ

i

mailto:[email protected]

3 PGS.TS. NguyÔn Khoa L©n Trung t©m TNMT&CNSH

§¹i häc HuÕ

4 PGS.TS. Phïng ChÝ Sü

Trung t©m C«ng nghÖ M«i

tr−êng t¹i Tp.HCM thuéc Héi

B¶o vÖ Thiªn nhiªn vμ M«i

tr−êng ViÖt Nam

5 GS.TSKH. §Æng Trung

ThuËn §¹i häc Quèc gia Hμ Néi

6 CN. NguyÔn Huy Anh Trung t©m TNMT&CNSH

§¹i häc HuÕ

7 TS. Ph¹m M¹nh Tμi




tr−êng ViÖt Nam

8 ThS. NguyÔn Méng Tr−êng §¹i häc Khoa häc,

§¹i häc HuÕ

9 ThS. NCS. NguyÔn §¨ng

Anh Thi




tr−êng ViÖt Nam

10 TS. NguyÔn Kh¾c Hoμn Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ, §¹i

häc HuÕ

11 TS. NguyÔn Thanh B×nh Trung t©m C«ng nghÖ Th«ng

tin §¹i häc HuÕ

Thñ tr−ëng c¬ quan chñ tr× ®Ò tμi

ii

Tãm t¾t kÕt qu¶ ®Ò tμi Ngμy 02 th¸ng 2 n¨m 2000, ChÝnh Phñ ®· ra NghÞ quyÕt sè 03/2000 Q§ - CP

vÒ kinh tÕ trang tr¹i, trong ®ã kh¼ng ®Þnh “Nhμ n−íc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn vμ b¶o hé kinh tÕ trang tr¹i, ®Æc biÖt khuyÕn khÝch viÖc ®Çu t− khai th¸c vμ sö dông cã hiÖu qu¶ ®Êt trèng ®åi nói träc ë trung du miÒn nói, biªn giíi h¶i ®¶o, t¨ng c−êng qu¶n lý Nhμ n−íc ®Ó trang tr¹i ph¸t triÓn lμnh m¹nh, cã hiÖu qu¶”.

Sù h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i ®· gãp phÇn khai th¸c thªm nguån vèn trong d©n, më mang thªm diÖn tÝch canh t¸c trªn vïng ®Êt trèng, ®åi nói

träc, ®Êt hoang ho¸, nhÊt lμ çc vïng trung du, miÒn nói vμ ven biÓn; t¹o thªm viÖc lμm cho lao ®éng n«ng th«n, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo; t¨ng thªm n«ng s¶n

hμng ho¸. Kinh tÕ trang tr¹i ®· vμ ®ang gãp phÇn thóc ®Èy n«ng nghiÖp ph¸t triÓn vμ lμm thay ®æi diÖn m¹o kinh tÕ - x· héi n«ng th«n n−íc ta. Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh ph¸t

triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®ang ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ®−îc gi¶i quyÕt kÞp thêi, trong ®ã cã vÊn ®Ò m«i tr−êng cña çc trang tr¹i.

V× vËy, ®Ò tμi : Nghiªn cøu c¬ së khoa häc vμ thùc tiÔn nh»m ®Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ trang tr¹i t¹i ViÖt Nam ®−îc triÓn khai nh»m môc tiªu: ®−a ra bøc tranh tæng thÓ vÒ hiÖn tr¹ng vμ xu thÕ diÔn biÕn m«i tr−êng mét sè lo¹i h×nh trang tr¹i phæ biÕn t¹i ViÖt Nam vμ cung cÊp çc c¬ së khoa häc vμ thùc tiÔn ®Ó ®Ò ra çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ trang tr¹i t¹i ViÖt Nam.

Sau khi tæng quan vÒ nh÷ng vÊn ®Ò chung liªn quan ®Õn kinh tÕ trang tr¹i, hoμn c¶nh ra ®êi vμ ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i trªn thÕ giíi, ë ViÖt Nam còng

nh− l·nh thæ nghiªn cøu. §Ò tμi ®i ®Õn nhËn xÐt mét sè vÊn ®Ò bøc b¸ch mμ kinh tÕ

trang tr¹i t¹o ra, trong sè ®ã cã vÊn ®Ò m«i tr−êng sinh th¸i.

Trªn c¬ së ph−¬ng ph¸p luËn víi 3 çch tiÕp cËn chÝnh lμ: tæng hîp - ®a

ngμnh, sinh th¸i hÖ thèng vμ kinh tÕ m«i tr−êng trong nghiªn cøu, ®ång thêi dùa trªn 3 nguyªn t¾c c¬ b¶n khi nghiªn cøu c¬ së khoa häc vμ thùc thiÔn vμ 3 nguyªn t¾c ®Ò

xuÊt çc chÝnh s¸ch vμ gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng, ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ trang tr¹i t¹i ViÖt Nam, ®Ò tμi ®· lùa chän 2 vïng: DHMT vμ §BSCL ®Ó nghiªn cøu

vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn trang tr¹i, ®¸nh gi¸ nh÷ng thμnh qu¶ ®· ®¹t ®−îc cña KTTT vμ nh÷ng vÊn ®Ò m«i tr−êng bøc xóc ph¸t sinh t¹i çc trang tr¹i.

§Ó lμm c¬ së cho viÖc nghiªn cøu ®Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch vμ gi¶i ph¸p ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i, ®Æc biÖt tËp trung nghiªn cøu kinh tÕ trang tr¹i

nu«i trång thuû s¶n, ®Ò tμi ®· kh¸i qu¸t vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tμi nguyªn thiªn nhiªn, ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi còng nh− sù t¸c ®éng cña ho¹t ®éng kinh tÕ trang

tr¹i lªn søc khoÎ céng ®ång ë 2 vïng träng ®iÓm nghiªn cøu lμ DHMT vμ §BSCL.

iii

VÒ vÊn ®Ò m«i tr−êng trong ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i thuû s¶n, ®Ò tμi ®·

ph¸c ho¹ mét bøc tranh tæng thÓ vÒ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng, tõ ®ã, b−íc ®Çu ph©n tÝch

xu thÕ diÔn biÕn m«i tr−êng cña kinh tÕ trang tr¹i vμ ®Æc biÖt lμ kinh tÕ trang tr¹i

nu«i trång thuû s¶n.

Dùa trªn quan ®iÓm ph¸t triÓn bÒn v÷ng, ®Ò tμi ®· ®Ò xuÊt mét sè tiªu chÝ ®èi

víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i thuû s¶n theo h−íng bÒn v÷ng. §ång thêi, ®Ò tμi

còng ®· ®−a ra 4 m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i thuû s¶n ®iÓn h×nh, th«ng qua ®ã gãp

phÇn lμm c¬ së thùc tiÔn cho viÖc ®Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch vμ gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i

tr−êng çc trang tr¹i theo h−íng bÒn v÷ng.

Tõ nh÷ng c¬ së khoa häc vμ thùc tiÔn trªn, ®Ò tμi ®· ph©n tÝch vμ ®¸nh gi¸

nh÷ng mÆt tÝch cùc còng nh− h¹n chÕ cña mét sè chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ®· cã liªn

quan ®Õn kinh tÕ trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n. §ång thêi ®Ò xuÊt bæ sung çc chÝnh

s¸ch, gi¶i ph¸p cô thÓ vμ h−íng dÉn thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p nh»m gãp

phÇn b¶o vÖ m«i tr−êng çc trang tr¹i, ®Æc biÖt lμ kinh tÕ trang tr¹i thuû s¶n theo

h−íng bÒn v÷ng.

iv

Summary of Project's results

On February 2rd 2000, the Government issued a Resolution 03/2000 QD - CP

about farm - based economy in which it affirms that "The State encourages to

develop and protect farm - based economy, especially in encouraging in investing

and using effectively bare land and hill in midland, highland, border and island and

intensify the State's management in order that farm - based economy developes

effectively and towards the State's orientation".

The establishment and development of farm - based economy have partly

contributed to exploit people's source of capital, enlarge cultivated surface area on

bare land and hill, waste land, infertile soil especially in midland, highland and

coastal; provide job for rural labors, have a hand in alleviation poverty and increase

agri - products. Farm - based economy has partly contributed to foster the

development of agriculture and change the socio - economic face of rural areas in

our country. However, the development of farm - based economy has been posing a

lot of problems included farm’s environmental issues that need solve timely.

Consequently, the project: “Research on scientific and practical bases to

propose environmental protection solutions and policies and sustainable

development farm-based economy in Vietnam" has been carrying out to show an

overall picture about the actual state and general trend of environmental

happenings of some common farm - based economy's forms in Vietnam and to

provide scientific and practical grounds to propose environmental protection

solutions and policies and to sustainably develop farm - based economy in Vietnam.

The project comes to some urgent issues that farm - based economy causes

urgently environmental issues after showing backgrounds related to farm - based

economy such as its establishment and development circumstances all over the

world and in Vietnam as well as studied areas.

Based on methodology with three major approaches to is: collective -

interdisciplinary, ecological system and economic environment in studying. At

once, based on three fundermental principles in researching scientific and practical

grounds and three principles in proposing environmental protection solutions and

policies and to sustainably develop farm - based economy in Vietnam. The project

chose two regions of the Coastal Centre and the Mekong Delta to study the situation

of farm - based economy development, to assess its obtained achievements and

urgently posed environment issues at farms.

v

To lay the foundation for studying and proposing policies and solutions to

the development of farm - based economy and partially focus on researching

aquaculture farm - based economy, the project generalized natural conditions,

natural resources, socio - economic actions as well as the effects of farm - based

economy on community health at two main regions of the Coastal Centre and the

Mekong Delta.

As regards, environmental issues were caused by developing of aqualculture,

the project outlined a general picture about the environmental state and thence

analized environmental happenings of farm - based economy, first and foremost

aqualculture farm - based economy.

From the point of view of sustainable development, it proposed some criteria

for sustainable developing’s aquaculture. Simultaneously, it showed four typical

aquaculture forms to lay the foundation for practical bases of proposing

environmental protection policies and solutions in farms towards sustainability.

From the aboved scientific and practical bases, the project analized and assessed

positive and negative aspects of some existed policies and solutions related to

aquaculture. And it supplemented some specific policies and solutions in order to protect

environmental farms, especially in sustainable aquaculture farm-based economy.

vi

Lêi c¶m ¬n §Ò tμi "Nghiªn cøu c¬ së khoa häc vμ thùc tiÔn nh»m ®Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch,

gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ trang tr¹i t¹i ViÖt Nam" m·

sè KC.08.30 thuéc Ch−¬ng tr×nh khoa häc c«ng nghÖ träng ®iÓm cña Nhμ n−íc giai

®o¹n 2001-2005 vÒ "B¶o vÖ m«i tr−êng vμ phßng tr¸nh thiªn tai" - KC.08 ®· ®−îc triÓn

khai b¾t ®Çu tõ n¨m 2001 vμ kÕt thóc vμo n¨m 2005.

Víi khu«n khæ thêi gian trong 2 n¨m (1/2004 - 12/2005), Ban Chñ nhiÖm ®Ò tμi

KC.08.30 c¶m ¬n vÒ sù gióp ®ì tËn t×nh, sù chØ ®¹o th−êng xuyªn vμ kÞp thêi cña Bé

KH&CN, ®Æc biÖt lμ Vô Qu¶n lý Khoa häc XH&TN, Vô KÕ ho¹ch vμ Tμi chÝnh vμ Ban

Chñ nhiÖm Ch−¬ng tr×nh KC.08. §ång thêi, ®Ò tμi còng nhËn ®−îc sù quan t©m gióp ®ì

cña Vô KH - CN, Bé Gi¸o dôc vμ §μo t¹o; sù chØ ®¹o vμ gióp ®ì chu ®¸o cña Ban Gi¸m

®èc §¹i häc HuÕ, Ban Qu¶n lý KH&§N §¹i häc HuÕ.

Ban Chñ nhiÖm ®Ò tμi xin ch©n thμnh c¶m ¬n sù tham gia tÝch cùc vμ nhiÖt t×nh cña

çc tæ chøc vμ çc chuyªn gia trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tμi. Sù thμnh c«ng cña ®Ò

tμi lμ kÕt qu¶ nghiªn cøu cña tËp thÓ çc chuyªn gia khoa häc thuéc çc ViÖn nghiªn cøu,

Trung t©m nghiªn cøu, çc tr−êng §¹i häc, çc c¬ quan qu¶n lý tõ Trung −¬ng ®Õn çc ®Þa

ph−¬ng thuéc vïng Duyªn h¶i miÒn Trung vμ ®ång b»ng s«ng Cöu Long.

Ban Chñ nhiÖm ®Ò tμi ®Æc biÖt xin c¶m ¬n çc tæ chøc vμ ç nh©n cã tªn sau ®©y

vÒ sù hîp t¸c quý b¸u trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tμi:

n Çc tæ chøc:

1. Trung t©m Tμi nguyªn, M«i tr−êng vμ C«ng nghÖ Sinh häc §¹i häc HuÕ

2. Trung t©m C«ng nghÖ M«i tr−êng t¹i Tp.HCM thuéc Héi B¶o vÖ Thiªn nhiªn vμ

M«i tr−êng ViÖt Nam

3. Khoa M«i tr−êng, tr−êng §HKH, §¹i häc HuÕ

4. Trung t©m C«ng nghÖ Th«ng tin §¹i häc HuÕ

5. Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ, §¹i häc HuÕ

6. Tr−êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn, §¹i häc Quèc gia Hμ Néi

7. Çc Së TN&MT, Së KH&CN, Së Thuû s¶n, Chi côc B¶o vÖ nguån lîi Thuû s¶n

cña çc ®Þa ph−¬ng sau ®©y:

- Vïng Duyªn h¶i miÒn Trung gåm çc tØnh: Thanh Ho¸, NghÖ An, Hμ TÜnh,

Qu¶ng B×nh, Qu¶ng TrÞ, Thõa Thiªn HuÕ, §μ N½ng, Qu¶ng Nam, Qu¶ng Ng·i, B×nh

§Þnh, Phó Yªn vμ Kh¸nh Hoμ.

vii

- Vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long gåm çc tØnh: Long An, TiÒn Giang, BÕn Tre,

VÜnh Long, Trμ Vinh, CÇn Th¬, HËu Giang, Sãc Tr¨ng, B¹c Liªu, Cμ Mau, Kiªn Giang,

An Giang vμ §ång Th¸p.

8. C«ng ty TNHH §øc Th¾ng, tØnh Qu¶ng B×nh

9. C«ng ty TNHH ViÖt - Mü (Haoai), tØnh Phó Yªn

10. Chñ trang tr¹i TrÇn §×nh Quang, x· Vinh H−ng, huyÖn Phó Léc, tØnh Thõa

Thiªn HuÕ

11. Chñ trang tr¹i Ch©u Thanh T©m, x· T¾c V©n, huyÖn Gi¸ Rai, tØnh B¹c Liªu

12. Chñ trang tr¹i TrÇn Hoμng Minh, x· Ph−íc Long, huyÖn Ph−íc Long, tØnh B¹c Liªu

n Çc chuyªn gia:

1. PGS.TS. Phïng ChÝ Sü: Trung t©m ENTEC t¹i Tp. Hå ChÝ Minh

2. GS.TSKH. §Æng Trung ThuËn: §¹i häc Quèc gia Hμ Néi

3. TS. Ph¹m Quang Anh: §¹i häc Quèc gia Hμ Néi

4. TS. Ph¹m M¹nh Tμi : Trung t©m ENTEC t¹i Tp. Hå ChÝ Minh

5. ThS. NguyÔn Méng: Khoa M«i tr−êng, tr−êng §HKH, §¹i häc HuÕ

6. ThS. NguyÔn §¨ng Anh Thi: Trung t©m ENTEC t¹i Tp. Hå ChÝ Minh

7. ThS. TrÇn Anh TuÊn: Khoa M«i tr−êng, tr−êng §HKH, §¹i häc HuÕ

8. TS. NguyÔn Kh¾c Hoμn: Khoa Qu¶n trÞ Kinh doanh, tr−êng §HKT, §¹i häc HuÕ

9. TS. NguyÔn Thanh B×nh: Trung t©m C«ng nghÖ Th«ng tin §¹i häc HuÕ

10. CN. NguyÔn B¾c Giang: Khoa M«i tr−êng, tr−êng §HKH, §¹i häc HuÕ

11. ThS. Lª ThÞ Kim Liªn: Khoa KÕ to¸n Tμi chÝnh, tr−êng §HKT, §¹i häc HuÕ

Vμ nhiÒu chuyªn gia kh¸c,...

§ång thêi trong qu¸ tr×nh triÓn khai nghiªn cøu, Ban chñ nhiÖm ®Ò tμi còng

nhËn ®−îc sù ®ãng gãp nhiÒu ý kiÕn qu¸ b¸u cña çc nhμ khoa häc:

GS.TSKH.Tr−¬ng Quang Häc, PGS.TSKH. NguyÔn V¨n C−, GS.TS. TrÇn §×nh

Hîi, GS.TS. §−êng Hång DËt, GS.TS. Lª V¨n Khoa, PGS.TS. Hoμng §øc Triªm,

PGS.TS. §Æng Kim Chi, TS. TrÇn V¨n ý, TS. T« §×nh HuyÕn, ThS. Lª Quang

Thμnh, KS. Ng« V¨n §¾c, KS. D−¬ng Quang San. Nh©n ®©y Ban Chñ nhiÖm ®Ò tμi

xin ch©n thμnh çm ¬n vÒ sù gióp ®ì nãi trªn.

viii

Môc Lôc

Trang

Danh s¸ch t¸c gi¶ i Tãm t¾t ®Ò tμi iii Lêi c¶m ¬n vii Môc lôc ix Danh môc çc b¶ng xiii Danh môc h×nh xvii Danh môc ch÷ viÕt t¾t xix Danh çc tæ chøc ç nh©n tham gia xxii

Më ®Çu 1

1. §Æt vÊn ®Ò 1

2. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tμi 1

3. Môc tiªu cña ®Ò tμi 3

4. Néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tμi 3

5. Nguån tμi liÖu vμ sè liÖu sö dông 7

6. Nh÷ng kÕt qu¶ míi cña ®Ò tμi 8

7. Tæ chøc thùc hiÖn 8

8. CÊu tróc cña ®Ò tμi 9

9. C¬ së cña viÖc lùa chän ®èi t−îng vμ giíi h¹n nghiªn cøu 9

10. Thêi gian vμ ®Þa bμn nghiªn cøu 10

11. Çc c«ng viÖc ®· thùc hiÖn 10

Ch−¬ng 1. Tæng quan vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i vμ ph−¬ng ph¸p

nghiªn cøu 11

1.1. Kh¸i niÖm vÒ trang tr¹i vμ kinh tÕ trang tr¹i 11

1.1.1. Kh¸i niÖm, tiªu chÝ x¸c ®Þnh vμ ph©n lo¹i trang tr¹i 11

1.1.2. Kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ trang tr¹i 16

1.2. Hoμn c¶nh ra ®êi vμ sù ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trªn ThÕ giíi

vμ ë ViÖt Nam 22

1.2.1. Trªn ThÕ giíi 22

1.2.2. ë ViÖt Nam 25

1.3. Mét sè nhËn xÐt vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë n−íc ta 34

1.4. Ph−¬ng ph¸p luËn vμ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 36

ix

1.4.1. Ph−¬ng ph¸p luËn 36

1.4.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 42

Ch−¬ng 2. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë duyªn h¶i miÒn Trung 43

2.1. Kh¸i qu¸t ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tμi nguyªn thiªn nhiªn vμ kinh tÕ -

x· héi vïng duyªn h¶i miÒn Trung 43

2.1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn 43

2.1.2. Tμi nguyªn thiªn nhiªn 49

2.1.3. §iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi 55

2.2. HiÖn tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i t¹i DHMT 56

2.2.1. Çc lo¹i h×nh KTTT ë DHMT 56

2.2.2. T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë çc tØnh duyªn h¶i miÒn Trung 58

2.3. T¸c ®éng cña kinh tÕ trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n lªn sù ph¸t triÓn

kinh tÕ - x· héi, m«i tr−êng sinh th¸i vμ søc kháe céng ®ång 77

2.3.1. T¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi 77

2.3.2. T¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng sinh th¸i 79

2.3.3. T¸c ®éng lªn søc khoÎ cña con ng−êi 81

Ch−¬ng 3. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long 82

3.1. Kh¸i qu¸t ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tμi nguyªn thiªn nhiªn vμ kinh tÕ - x· héi

vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long 82

3.1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn 82

3.1.2. Tμi nguyªn thiªn nhiªn vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long 84

3.1.3. §iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi 92

3.2. HiÖn tr¹ng ph¸t triÓn trang tr¹i t¹i §BSCL 94

3.2.1. Çc lo¹i h×nh KTTT 94

3.2.2. T×nh h×nh ph¸t triÓn KTTT ë §BSCL 97

3.2.3. HiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña çc trang tr¹i ë §BSCL 102

3.3. T¸c ®éng cña kinh tÕ trang tr¹i lªn sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi,

m«i tr−êng sinh th¸i vμ søc khoÎ céng ®ång 105

3.3.1. T¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi 105

3.3.2. T¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng sinh th¸i 109

3.3.3. T¸c ®éng lªn søc khoÎ cña con ng−êi 111

Ch−¬ng 4. VÊn ®Ò m«i tr−êng trong ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i 113

x

4.1. HiÖn tr¹ng m«i tr−êng kinh tÕ trang tr¹i 113

4.1.1. Vïng duyªn h¶i miÒn Trung 113

4.1.2. Vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long 133

4.2. Kh¶ n¨ng diÔn biÕn m«i tr−êng kinh tÕ trang tr¹i

nu«i trång thuû s¶n 145

4.2.1. Môc tiªu cña dù b¸o diÔn biÕn m«i tr−êng 145

4.2.2. Çc ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ diÔn biÕn m«i tr−êng 145

4.2.3. Kh¶ n¨ng diÔn biÕn m«i tr−êng 148

4.3. NhËn xÐt chung vÒ t¸c ®éng cña sù ph¸t triÓn trang tr¹i ë ViÖt Nam ®Õn

m«i tr−êng vμ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng 160

4.3.1. Nh÷ng thμnh tùu cña KTTT 160

4.3.2. Nh÷ng mÆt h¹n chÕ vμ bÊt cËp cÇn gi¶i quyÕt 163

Ch−¬ng 5. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i theo h−íng bÒn v÷ng 165

5.1. Quan niÖm vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng 165

5.2. TiÕp cËn ®èi víi ph¸t triÓn bÒn v÷ng 166

5.2.1. TiÕp cËn mang tÝnh ®¹o ®øc 166

5.2.2. TiÕp cËn kinh tÕ 166

5.2.3. TiÕp cËn sinh th¸i 166

5.3. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i theo h−íng bÒn v÷ng 167

5.3.1. Tiªu chÝ ph¸t triÓn KTTT theo h−íng bÒn v÷ng 167

5.3.2. Nh÷ng tæn thÊt trong ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i 169

5.3.3. Sù cÇn thiÕt thay ®æi ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i 172

5.4. Lùa chän vμ hoμn thiÖn mét sè m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i theo

h−íng bÒn v÷ng 173

5.4.1. Quan ®iÓm 173

5.4.2. Çch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò 174

5.4.3. Çc kÕt qu¶ nghiªn cøu hoμn thiÖn m« h×nh trang tr¹i 174

Ch−¬ng 6. §Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn

bÒn v÷ng kinh tÕ trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n ë ViÖt Nam 212

6.1. §¸nh gi¸ nh÷ng mÆt tÝch cùc, h¹n chÕ cña mét sè chÝnh s¸ch, gi¶i

ph¸p liªn quan ®Õn kinh tÕ trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n 212

xi

6.1.1. ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai 212

6.1.2. ChÝnh s¸ch tÝn dông, huy ®éng vèn ®Çu t− hç trî ph¸t triÓn KTTT 215

6.1.3. ChÝnh s¸ch thuÕ, thÞ tr−êng vμ tiªu thô s¶n phÈm 217

6.1.4. VÒ ®μo t¹o nh©n lùc vμ chuyÓn giao khoa häc - c«ng nghÖ - kü thuËt 218

6.1.5. VÒ khuyÕn n«ng - khuyÕn ng− 220

6.1.6. Gi¶m thiÓu, phßng ngõa vμ xö lý « nhiÔm m«i tr−êng 221

6.1.7. ChÝnh s¸ch liªn kÕt "bèn nhμ" 223

6.2. §Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i

nu«i trång thñy s¶n theo h−íng bÒn v÷ng 224

6.2.1. VÒ ®Êt ®ai 224

6.2.2. Huy ®éng vèn ®Çu t− ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i 227

6.2.3. ChÝnh s¸ch Quü hç trî ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i 229

6.2.4. ChÝnh s¸ch thuÕ 231

6.2.5. ChuyÓn giao khoa häc - c«ng nghÖ vμ kü thuËt 233

6.2.6. KhuyÕn n«ng - khuyÕn ng− 235

6.2.7. Gi¶m thiÓu, phßng ngõa vμ xö lý « nhiÔm m«i tr−êng 238

6.2.8. §Ò xuÊt bæ sung vÒ ChÝnh s¸ch liªn kÕt "bèn nhμ" ®èi víi kinh tÕ

trang tr¹i (Nhμ n−íc, Chñ trang tr¹i, Nhμ doanh nghiÖp vμ Nhμ khoa häc) 246

6.3. H−íng dÉn thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng kinh tÕ

trang tr¹i nu«i trång thñy s¶n 249

6.3.1. Môc ®Ých 249

6.3.2. Çch tiÕp cËn ®Ó thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p 239

6.3.3. Ph−¬ng h−íng thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p 251

6.3.4. Çc biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p 254

6.3.5. §¶m b¶o çc ®iÒu kiÖn thùc hiÖn 258

6.3.6. Phèi hîp tæ chøc thùc hiÖn 260

KÕt luËn vμ kiÕn nghÞ 263

I. KÕt luËn 263

II. KiÕn nghÞ 265

Tμi liÖu tham kh¶o 266

xii

Danh s¸ch çc biÓu b¶ng

Ch−¬ng 1

B¶ng 1.1. Tiªu chÝ ph©n lo¹i trang tr¹i cña Héi Kinh tÕ häc ViÖt Nam n¨m 1994

B¶ng 1.2. §Æc ®iÓm chung cña kinh tÕ trang tr¹i

B¶ng 1.3. Sù kh¸c nhau vÒ mét sè ®Æc tr−ng c¬ b¶n gi÷a KTTT vμ kinh tÕ hé gia ®×nh

n«ng d©n

B¶ng 1.4. Sù ph¸t triÓn KTTT qua çc n¨m cña mét sè n−íc trªn thÕ giíi

B¶ng 1.5. Sè l−îng trang tr¹i trong çc lo¹i h×nh kh¸c nhau ë ViÖt Nam ph©n theo çc vïng

B¶ng 1.6. Sè l−îng trang tr¹i thay ®æi qua çc thêi kú

B¶ng 1.7. C¬ cÊu chñ trang tr¹i theo chøc n¨ng x· héi

B¶ng 1.8. CÊu thμnh quü ®Êt b×nh qu©n cho 1 trang tr¹i theo h−íng s¶n xuÊt (trong sè

3.044 trang tr¹i mÉu ®iÒu tra)

B¶ng 1.9. B×nh qu©n sö dông ®Êt trong 1 trang tr¹i ph©n theo çc lo¹i h×nh

B¶ng 1.10. Tû lÖ theo quy m« diÖn tÝch cña tõng lo¹i h×nh trang tr¹i

B¶ng 1.11. Quy m« diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp cho 1 trang tr¹i

B¶ng 1.12. Vèn s¶n xuÊt cña çc lo¹i h×nh trang tr¹i

B¶ng 1.13. KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña çc lo¹i h×nh trang tr¹i

B¶ng 1.14. Quy m« lao ®éng b×nh qu©n cña çc lo¹i h×nh trang tr¹i ë ViÖt Nam

Ch−¬ng 2

B¶ng 2.1. DiÖn tÝch çc ®ång b»ng mét sè tØnh vïng DHMT

B¶ng 2.2. Mét sè yÕu tè khÝ hËu vïng DHMT

B¶ng 2.3. Mét sè ®Æc tr−ng h×nh th¸i l−u vùc s«ng chÝnh ë DHMT

B¶ng 2.4. TiÒm n¨ng ®Êt phôc vô NTTS ë vïng DHMT

B¶ng 2.5. DiÖn tÝch tiÒm n¨ng ®Êt çt ë DHMT

B¶ng 2.6. DiÖn tÝch NTTS cña çc tØnh DHMT qua çc n¨m

B¶ng 2.7. DiÖn tÝch rõng vμ tr÷ l−îng gç vïng DHMT

B¶ng 2.8. Thμnh phÇn vμ sè l−îng loμi ë biÓn vμ ven biÓn çc tØnh DHMT

B¶ng 2.9. Tμi nguyªn sinh vËt ë vïng ®ång b»ng DHMT

B¶ng 2.10. Sè l−îng çc lo¹i h×nh trang tr¹i cña çc tØnh ë DHMT

B¶ng 2.11. C¬ cÊu cña mét sè lo¹i h×nh trang tr¹i ë DHMT

xiii

B¶ng 2.12. Vèn ®Çu t− b×nh qu©n cña çc trang tr¹i çc tØnh DHMT

B¶ng 2.13. C¬ cÊu nguån vèn cña tØnh Qu¶ng Ng·i vμ Kh¸nh Hoμ

B¶ng 2.14. Thu nhËp cña çc lo¹i h×nh trang tr¹i ë vïng DHMT

B¶ng 2.15. Lîi nhuËn cña çc trang tr¹i ë Qu¶ng Ng·i

B¶ng 2.16. Thu nhËp b×nh qu©n cña çc trang tr¹i ®iÒu tra ë Qu¶ng Ng·i

B¶ng 2.17. Lîi nhuËn b×nh qu©n cña çc lo¹i h×nh trang tr¹i ë Kh¸nh Hoμ

B¶ng 2.18. Thu nhËp cña çc lao ®éng trang tr¹i ë T.T. HuÕ

B¶ng 2.19. Çc gi¸ trÞ b×nh qu©n cña mét trang tr¹i trång trät ë DHMT

B¶ng 2.20. Mét sè chØ tiªu b×nh qu©n cña mét trang tr¹i ch¨n nu«i ë DHMT

B¶ng 2.21. Mét sè chØ tiªu b×nh qu©n cña trang tr¹i l©m nghiÖp ë DHMT

B¶ng 2.22. Mét sè chØ tiªu b×nh qu©n cña mét trang tr¹i NTTS ë DHMT

B¶ng 2.23. DiÖn tÝch nu«i t«m n−íc lî ë çc tØnhDHMT

B¶ng 2.24. DiÖn tÝch NTTS ë çc tØnh DHMT ph©n theo m«i tr−êng n−íc ngät, lî vμ mÆn

B¶ng 2.25. LÞch thêi vô NTTS ë çc tØnh DHMT

B¶ng 2.26. Tæng thu, thu nhËp b×nh qu©n cña çc nhãm trang tr¹i ë Kh¸nh Hßa

B¶ng 2.27. C¬ cÊu çc lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i ë tØnh Qu¶ng Ng·i

B¶ng 2.28. C¬ cÊu çc lo¹i h×nh trang tr¹i ë Thõa Thiªn HuÕ

B¶ng 2.29. Tuæi t¸c, tr×nh ®é v¨n ho¸, nguån gèc xuÊt th©n cña çc chñ trang tr¹i ë Qu¶ng Ng·i

B¶ng 2.30. B×nh qu©n lao ®éng ë çc trang tr¹i vïng DHMT

Ch−¬ng 3

B¶ng 3.1. HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt ë mét sè tØnh, thμnh phè thuéc khu vùc §BSCL

B¶ng 3.2. DiÖn tÝch ®Êt cã rõng ph©n bè theo çc tØnh thuéc §BSCL

B¶ng 3.3. DiÖn tÝch NTTS çc tØnh thuéc khu vùc §BSCL qua çc n¨m

B¶ng 3.4. S¶n l−îng ç ph©n bè theo mét sè tØnh thuéc khu vùc §BSCL

B¶ng 3.5. Sè l−îng çc lo¹i h×nh KTTT ë çc tØnh §BSCL

B¶ng 3.6. Lo¹i h×nh KTTT ë §BSCL theo c¬ cÊu kinh tÕ s¶n xuÊt - kinh doanh vμ nguån

gèc tÝch tô ruéng ®Êt

B¶ng 3.7. Sè l−îng trang tr¹i ë çc tØnh §BSCL qua mét sè n¨m

B¶ng 3.8. T−¬ng quan gi÷a sù suy gi¶m diÖn tÝch rõng ngËp mÆn vμ sù më réng diÖn tÝch

nu«i t«m n−íc lî ë mét sè tØnh §BSCL n¨m 2002

xiv

B¶ng 3.9. T−¬ng quan diÖn tÝch NTTS vμ diÖn tÝch rõng ngËp mÆn bÞ mÊt qua mét sè n¨m

Ch−¬ng 4

B¶ng 4.1. ChÊt l−îng n−íc biÓn ven bê tØnh Thanh Ho¸ (trung b×nh qua çc n¨m)

B¶ng 4. 2. ChÊt l−îng n−íc biÓn t¹i mét sè cöa s«ng ë NghÖ An (gi¸ trÞ trung b×nh tõ n¨m

1998 - 2004)

B¶ng 4.3. ChÊt l−îng n−íc mÆt cña çc s«ng ë Qu¶ng B×nh

B¶ng 4.4. ChÊt l−îng n−íc biÓn ven bê t¹i mét sè vÞ trÝ cöa s«ng ë Qu¶ng B×nh

B¶ng 4.5. ChÊt l−îng n−íc ë s«ng H−¬ng vμ ®Çm ph¸ Thõa Thiªn HuÕ (gi¸ trÞ trung b×nh

tõ n¨m 1998 -2003)

B¶ng 4.6. ChÊt l−îng n−íc biÓn ven bê t¹i mét sè vÞ trÝ ë §μ N½ng

B¶ng 4.7. ChÊt l−îng n−íc mÆt mét sè ®iÓm t¹i Qu¶ng Ng·i

B¶ng 4.8. ChÊt l−îng n−íc t¹i çc ao NTTS vïng DHMT

B¶ng 4.9. ChÊt l−îng n−íc th¶i NTTS vïng DHMT

B¶ng 4.10. ChÊt l−îng n−íc ngÇm ë DHMT

B¶ng 4.11. ChÊt l−îng m«i tr−êng kh«ng khÝ ven biÓn mét sè tØnh vïng DHMT

B¶ng 4.12. KÕt qu¶ ph©n tÝch m«i tr−êng kh«ng khÝ t¹i vïng nu«i t«m c«ng nghiÖp ë

Thõa Thiªn HuÕ

B¶ng 4.13. Tæng hîp chÊt l−îng m«i tr−êng ®Êt ®¸y mét sè ao nu«i thñy s¶n ven biÓn tØnh

Kh¸nh Hoμ

B¶ng 4.14. ChÊt l−îng m«i tr−êng ®Êt ë mét sè ®iÓm nu«i trång thñy s¶n Kh¸nh Hßa

B¶ng 4.15. Tæng hîp kÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt l−îng n−íc mÆt ë mét sè tØnh §BSCL

B¶ng 4.16. KÕt qu¶ quan tr¾c N-NH3 th¸ng 12 n¨m 2003 ë tØnh Kiªn Giang

B¶ng 4.17. ChÊt l−îng n−íc ngÇm ë BÕn Tre

B¶ng 4.18. ChÊt l−îng n−íc ngÇm ë mét sè giÕng khoan ë tØnh Trμ Vinh (mÉu lÊy vμ

ph©n tÝch vμo th¸ng 3/2004 do trung t©m BVMT ph©n tÝch)

B¶ng 4.19. KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt l−îng n−íc ngÇm tØnh §ång Th¸p

B¶ng 4.20. KÕt qu¶ ph©n tÝch mét sè chØ tiªu chÊt l−îng n−íc ngÇm ë HËu Giang

B¶ng 4.21. KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt l−îng n−íc th¶i nu«i thuû s¶n mét sè trang tr¹i ë BÕn Tre

B¶ng 4.22. Mét sè chØ tiªu m«i tr−êng t¹i trang tr¹i nu«i t«m th©m canh TuÊn Tμi tØnh Cμ Mau

B¶ng 4.23. ChÊt l−îng n−íc ë tr¹i nu«i t«m b¸n th©m canh (trang tr¹i cña phßng N«ng

nghiÖp, huyÖn §Çm D¬i)

xv

B¶ng 4.24. ChÊt l−îng n−íc ë trang tr¹i nu«i qu¶ng canh (LNT Tam Giang 1)

B¶ng 4.25. ChÊt l−îng m«i tr−êng kh«ng khÝ t¹i khu vùc §BSCL

B¶ng 4.26. ChÊt l−îng kh«ng khÝ ë tØnh §ång Th¸p

B¶ng 4.27. Quy m« diÖn tÝch ®Êt bÞ nhiÔm mÆn trong tØnh B¹c Liªu

B¶ng 4.28. KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt l−îng m«i tr−êng ®Êt NTTS tØnh BÕn Tre

B¶ng 4.29. Ma trËn diÔn biÕn m«i tr−êng KTTT theo kÞch b¶n 1

B¶ng 4.30. Ma trËn diÔn biÕn m«i tr−êng KTTT theo kÞch b¶n 2

Ch−¬ng 5

B¶ng 5.1. L−îng v«i khö ®é chua cña ao nu«i t«m (trang tr¹i §øc Th¾ng)

B¶ng 5.2. Thêi ®iÓm vμ l−îng thøc ¨n mçi lÇn cho t«m ¨n hμng ngμy (trang tr¹i §øc Th¾ng)

B¶ng 5.3. L−îng thøc ¨n viªn sö dông hμng ngμy tÝnh theo khèi l−îng cña t«m (trang tr¹i

§øc Th¾ng)

B¶ng 5.4. Çc biÖn ph¸p xö lý b»ng ho¸ chÊt ®Ó c¶i thiÖn chÊt l−îng n−íc ao (trang tr¹i

§øc Th¾ng)

B¶ng 5.5. Mét sè hiÖn t−îng th−êng gÆp cña t«m nu«i, nguyªn nh©n vμ çch xö lý (trang

tr¹i §øc Th¾ng)

B¶ng 5. 6. ChÊt l−îng n−íc ngÇm t¹i khu vùc xung quanh cña trang tr¹i (trang tr¹i §øc Th¾ng)

B¶ng 5.7. ChÊt l−îng n−íc th¶i cña trang tr¹i (trang tr¹i §øc Th¾ng)

B¶ng 5.8. ChÊt l−îng n−íc biÓn ven bê gÇn trang tr¹i (trang tr¹i §øc Th¾ng)

B¶ng 5.9. ChÊt l−îng m«i tr−êng ®Êt t¹i trang tr¹i (trang tr¹i §øc Th¾ng)

B¶ng 5.10. ChÊt l−îng kh«ng khÝ t¹i khu vùc trang tr¹i (trang tr¹i §øc Th¾ng)

B¶ng 5.11. ChÊt l−îng n−íc th¶i cña trang tr¹i ë x· Vinh H−ng

B¶ng 5.12. ChÊt l−îng n−íc cÊp cña thuû vùc tiÕp nhËn n−íc th¶i tõ çc trang tr¹i ë Vinh H−ng

xvi

Danh s¸ch çc h×nh vÏ

Ch−¬ng 1:

H×nh 1.1: Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn trong nghiªn cøu ®Ò tμi KC.08.30

H×nh 1.2: S¬ ®å triÓn khai nghiªn cøu §Ò tμi KC.08.30

H×nh 1.3: T−¬ng t¸c gi÷a hÖ sinh th¸i vμ hÖ x· héi

H×nh 1.4: TÝnh hÖ thèng cña KTTT

Ch−¬ng 4:

H×nh 4.1: Møc ®é « nhiÔm n−íc mÆt ë DHMT

H×nh 4.2a: So s¸nh chÊt l−îng n−íc cÊp vμ n−íc th¶i t¹i ao NTTS vïng DHMT

H×nh 4.2b: So s¸nh chÊt l−îng n−íc cÊp vμ n−íc th¶i t¹i ao NTTS vïng DHMT

H×nh 4.3: M« h×nh "¸p lùc - hiÖn tr¹ng - ®¸p øng" sö dông cho çc nghiªn cøu ®¸nh gi¸

vÒ diÔn biÕn m«i tr−êng KTTT

Ch−¬ng 5:

H×nh 5.1: Mèi quan hÖ gi÷a m«i tr−êng - kinh tÕ - x· héi

H×nh 5.2: HiÖn tr¹ng m« h×nh trang tr¹i §øc Th¾ng tr−íc khi hoμn thiÖn

H×nh 5.3: M« h×nh hoμn thiÖn trang tr¹i nu«i t«m §øc Th¾ng

H×nh 5.4: HiÖn tr¹ng m« h×nh trang tr¹i nu«i t«m dùa vμo céng ®ång (¤ng TrÇn §×nh

Quang, x· Vinh H−ng, Phó Léc) tr−íc khi hoμn thiÖn.

H×nh 5.5: MÆt c¾t ngang ao nu«i

H×nh 5.6: M« h×nh hoμn thiÖn trang tr¹i nu«i t«m qu¶ng canh c¶i tiÕn ë x· Vinh H−ng

HuyÖn Phó léc, Thõa Thiªn HuÕ

H×nh 5.7: HÖ thèng c«ng nghÖ s¶n xuÊt vμ b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i Ch©u Thanh

T©m tr−íc khi hoμn thiÖn

H×nh 5.8: M« h×nh hoμn thiÖn b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i Ch©u Thanh T©m

H×nh 5.9: HÖ thèng c«ng nghÖ s¶n xuÊt vμ b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i Ph−¬ng Th¶o

tr−íc khi hoμn thiÖn

H×nh 5.10: M« h×nh hoμn thiÖn b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i Ph−¬ng Th¶o

xvii

Ch−¬ng 6:

H×nh 6.1: M« h×nh chÝnh s¸ch ®Êt ®ai

H×nh 6.2: M« h×nh chÝnh s¸ch huy ®éng vèn

H×nh 6.3: ChÝnh s¸ch thμnh lËp Quü hç trî ph¸t triÓn

H×nh 6.4: M« h×nh chÝnh s¸ch −u ®·i

H×nh 6.5: ChÝnh s¸ch chuyÓn giao KHKT - CN

H×nh 6.6: M« h×nh chÝnh s¸ch chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, l©m, ng−

H×nh 6.7: M« h×nh xö lý n−íc th¶i nu«i t«m

H×nh 6.8: Qu¸ tr×nh thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch vμ gi¶i ph¸p

H×nh 6.9: Ph−¬ng h−íng thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

H×nh 6.10: TiÕn tr×nh thùc thi çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p theo çch tiÕp cËn ®¸p øng dùa

vμo nhu cÇu

xviii

Danh môc Çc ch÷ viÕt t¾t

BCHTW Ban chÊp hμnh Trung −¬ng

BKTTW Ban kinh tÕ Trung −¬ng

BNN Bé n«ng nghiÖp

BTC Bé Tμi ChÝnh

BTN&MT Bé Tμi nguyªn vμ M«i tr−êng

BTS Bé Thuû s¶n

bvmt B¶o vÖ m«i tr−êng

BVTV B¶o vÖ thùc vËt

CNH C«ng nghiÖp hãa

CNSH C«ng nghÖ sinh häc

CNXH Chñ nghÜa X· héi

CP ChÝnh phñ

CREB Trung t©m Tμi nguyªn m«i tr−êng vμ c«ng nghÖ sinh häc

CT ChØ thÞ

DHMT Duyªn h¶i miÒn Trung

§BSCL §ång b»ng s«ng Cöu Long

§TM §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng

ENTEC Trung t©m C«ng nghÖ M«i tr−êng

EU Céng ®ång ch©u ¢u

FAO Tæ chøc n«ng l−¬ng ThÕ giíi

GDP Tæng s¶n phÈm quèc néi

GIS HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý

H§H HiÖn ®¹i hãa

H§ND Héi ®ång Nh©n d©n

HNTW Héi nghÞ Trung −¬ng

HSD ViÖn quèc tÕ vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng

HTMT HiÖn tr¹ng m«i tr−êng

HTX Hîp t¸c x·

HTX NN Hîp t¸c x· n«ng nghiÖp

ICZM Qu¶n lý tæng hîp vïng ven bê

IMA Liªn minh quèc tÕ vÒ ®êi sèng biÓn

IUCN Héi b¶o tån thiªn thiªn Quèc tÕ

KCN Khu C«ng nghiÖp

xix

KCX Khuc chÕ xuÊt

KH&CNVN Khoa häc vμ c«ng nghÖ ViÖt Nam

KHCN Khoa häc c«ng nghÖ

KHKT Khoa häc kü thuËt

KHKT-CN Khoa häc kü thuËt - c«ng nghÖ

KHXH Khoa häc x· héi

KK§TTN KhuyÕn khÝch ®Çu t− trong n−íc

KT - XH - MT Kinh tÕ - X· héi - M«i tr−êng

KTCN Kü thuËt c«ng nghÖ

KTQD Kinh tÕ Quèc d©n

KTT§ Kinh tÕ träng ®iÓm

KTTT Kinh tÕ trang tr¹i

L§ Lao ®éng

MEM Ph−¬ng ph¸p ma trËn m«i tr−êng

N§-CP NghÞ ®Þnh - ChÝnh phñ

NBTC Nu«i b¸n th©m canh

NCKH Nghiªn cøu khoa häc

NCNTS Nghiªn cøu nu«i Thñy s¶n

NCS Nghiªn cøu sinh

NN N«ng nghiÖp

NN & PTNT N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn N«ng th«n

NQC Nu«i qu¶ng canh

NQ-TW NghÞ quyÕt Trung −¬ng

NTC Nu«i th©m canh

NTTS Nu«i trång thuû s¶n

PCR M¸y kiÓm tra virut ë t«m

PRA Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra vμ ®¸nh gi¸ nhanh

PTBV Ph¸t triÓn bÒn v÷ng

PTNT Ph¸t triÓn n«ng th«n

Q§ QuyÕt ®Þnh

QH Quy ho¹ch

QTKD Qu¶n trÞ Kinh doanh

SUMA Dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ céng ®ång vÒ nu«i trång thñy s¶n vïng

duyªn h¶i

SXKD S¶n xuÊt kinh doanh

xx

SXNN S¶n xuÊt n«ng nghiÖp

TCCP Tiªu chÈn cho phÐp

TCTK Tæng côc Thèng kª

TCVN Tiªu chuÈn ViÖt Nam

TGLX Tø Gi¸c Long Xuyªn

THCN Trung häc c«ng nghiÖp

TNHH Tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n

TNMT&CNSH Trung t©m tμi nguyªn m«i tr−êng vμ C«ng nghÖ sinh häc

TP Thμnh phè

TP.HCM Thμnh phè Hå ChÝ Minh

TT Th«ng t−

TT HuÕ Thõa Thiªn HuÕ

TTLT Th«ng t− liªn tÞch

Tr.® TriÖu ®ång

UBND Uû ban nh©n d©n

USD §« la Mü

VA V−ên - Ao

VAC V−ên - Ao - Chuång

VACR V−ên - Ao - Chuång - Rõng

VASEP HiÖp héi ChÕ biÕn vμ XuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam

VC V−ên - Chuång

VR V−ên - Rõng

WHO Tæ chøc Y tÕ ThÕ giíi

XHCN X· héi chñ nghÜa

xxi

Tæ chøc vμ ç nh©n tham gia ®Ò tμi

1. C¬ quan tham gia

TT Tªn tæ chøc §Þa chØ Ho¹t ®éng ®ãng gãp cho ®Ò

tμi 1 Trung t©m Tμi

nguyªn M«i tr−êng vμ C«ng nghÖ sinh häc - §¹i häc HuÕ (CREB)

01. §iÖn Biªn Phñ Tp. HuÕ Tel: 054.820438 Fax: 054.820438 Email: [email protected] Website: http://www.hueuni.edu.vn/moitruong

- Tæ chøc, qu¶n lý viÖc thùc hiÖn ®Ò tμi trªn ph¹m vi c¶ n−íc - Tæ chøc triÓn khai ho¹t ®éng nghiªn cøu, thùc hiÖn ®Ò tμi ë vïng DHMT - Nghiªn cøu, kh¶o s¸t vÒ m«i tr−êng tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi çc vïng KTTT ë çc tØnh vïng DHMT - Nghiªn cøu ®iÓn h×nh, x©y dùng m« h×nh KTTT nu«i trång thuû s¶n theo h−íng th©n thiÖn víi m«i tr−êng - X©y dùng bé b¶n ®å quy ho¹ch, qu¶n lý çc vïng ph¸t triÓn m« h×nh KTTT trong c¶ n−íc - Quan tr¾c, kiÓm tra chÊt l−îng m«i tr−êng mét sè vïng NTTS, bæ sung sè liÖu hiÖn tr¹ng m«i tr−êng ®Þa ph−¬ng - X©y dùng ®Ò c−¬ng chi tiÕt, tæ chøc çc Héi th¶o néi bé theo mçi giai ®o¹n thùc hiÖn ®Ò tμi - X©y dùng bé chØ thÞ m«i tr−êng, çc quy ®Þnh, thÓ chÕ vμ h−íng dÉn thùc hiÖn çc quy ®Þnh thÓ chÕ ®ã trong t−¬ng lai nh»m x©y dùng m« h×nh KTTT ph¸t triÓn bÒn v÷ng - X©y dùng b¸o ço tæng hîp, tæ chøc nghiÖm thu ®Ò tμi

2 Trung t©m c«ng nghÖ M«i tr−êng (ENTEC) thuéc Héi B¶o vÖ Thiªn nhiªn vμ M«i tr−êng ViÖt Nam

439 A9 Phan V¨n TrÞ Q. Gß VÊp Tp. Hå ChÝ Minh Tel: 08.9850540 Fax: 08.9850541 [email protected]

- Tæ chøc, triÓn khai, qu¶n lý thùc hiÖn nghiªn cøu vÒ m« h×nh KTTT ë vïng §BSCL - Thu thËp vμ cung cÊp çc th«ng tin vÒ m« h×nh KTTT ë vïng §BSCL - §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng, hiÖn tr¹ng kinh tÕ,... cña m« h×nh KTTT vïng §BSCL - Tæ chøc çc Héi th¶o néi bé, x©y dùng b¸o ço tæng hîp vÒ hiÖn tr¹ng viÖc thùc hiÖn m« h×nh KTTT ë vïng §BSCL

xxii



3 Trung t©m C«ng nghÖ Th«ng tin - §¹i häc HuÕ

02. Lª Lîi, Tp. HuÕ

Tel: 054.828423

- X©y dùng Modul C¬ chÕ chÝnh s¸ch m«i tr−êng - X©y dùng Modul qu¶n lý, khai th¸c sè liÖu quan tr¾c vμ çc thμnh phÇn m«i tr−êng

4

Khoa M«i tr−êng - Tr−êng

§HKH - §¹i häc HuÕ

77. NguyÔn HuÖ, Tp. HuÕ Tel: 054.848977

- Nghiªn cøu çc lÜnh vùc kinh tÕ, x· héi, chÝnh s¸ch qu¶n lý, hiÖn tr¹ng m«i tr−êng,... çc tØnh thuéc vïng DHMT

- LËp b¸o ço tõng phÇn nghiªn cøu

5 Khoa QTKD, Tr−êng §HKT - §¹i häc HuÕ

100. Phïng H−ng, Tp. HuÕ Tel: 054.538325 Fax: 054.529491

ViÕt b¸o ço chuyªn ®Ò

6 Së KH&CN tØnh Thanh Ho¸

17. H¹c Thμnh, Ba §×nh, Tp. Thanh Ho¸ Tel: 037.852590

- Cung cÊp th«ng tin quy ho¹ch vμ ph¸t triÓn cña tØnh

- Giíi thiÖu çc trang tr¹i ®iÓn h×nh

7 Së KH&CN tØnh NghÖ An

75. NguyÔn ThÞ Minh Khai Tp. Vinh Tel: 038.847627



8 Së KH&CN tØnh Hμ TÜnh

1A. TrÇn Phó, ThÞ x· Hμ TÜnh Tel: 039.856638



9 Së KH&CN tØnh Qu¶ng B×nh

17A. Quang Trung Tp. §ång Híi Tel: 052.821686/822153



10 Së KH&CN tØnh Qu¶ng TrÞ

34B. Hïng V−¬ng, ThÞ x· §«ng Hμ Tel: 053.853205



11 Së KH&CN tØnh Thõa Thiªn HuÕ

26. Hμ Néi, Tp. HuÕ Tel: 054.822439 Fax: 054.845093



12 Së KH&CN Tp. §μ N½ng

51A. Lý Tù Träng, Tp §μ N½ng Tel: 0511.830151

- Cung cÊp th«ng tin quy ho¹ch vμ ph¸t triÓn cña tØnh - Giíi thiÖu çc trang tr¹i ®iÓn h×nh

13 Së KH&CN tØnh Qu¶ng Nam

54. Hïng V−¬ng ThÞ x· Tam Kú Tel: 0510.852650/ 859532

- Cung cÊp th«ng tin quy ho¹ch vμ ph¸t triÓn cña tØnh - Giíi thiÖu çc trang tr¹i ®iÓn h×nh

14 Së KH&CN tØnh Qu¶ng Ng·i

544. Quang Trung ThÞ x· Qu¶ng Ng·i Tel: 055.820380



15 Së KH&CN tØnh B×nh §Þnh

68. Lª DuÈn, Tp Quy Nh¬n Tel: 056.522075



16 Së KH&CN tØnh Phó Yªn

08. TrÇn Phó, Tp. Tuy Hoμ Tel: 057.842728



17 Së KH&CN tØnh Kh¸nh Hoμ

01. TrÇn Phó, Tp. Nha Trang Tel: 058.816884



18 Së KH&CN tØnh TiÒn Giang

39. Hïng V−¬ng, P. 7, Tp. Mü Tho Tel: 073.883376



xxiii

19 Së KH&CN tØnh BÕn Tre

280. §−êng 3/2, ThÞ x· BÕn Tre Tel: 075.829369



20 Së KH&CN tØnh Trμ Vinh

36A. NguyÔn Th¸i Häc, P. 1, ThÞ x· Trμ Vinh Tel: 074.864875



21 Së KH&CN tØnh Sãc Tr¨ng

179. TrÇn B×nh Träng, K0, P. 2, ThÞ x· Sãc Tr¨ng Tel: 079.613206



22 Së KH&CN tØnh B¹c Liªu

66. Lª V¨n DuyÖt, P.3, ThÞ x· B¹c Liªu Tel: 0781.849750



23 Së KH&CN tØnh Cμ Mau

11. §−êng 1/5, P. 5, TP Cμ Mau Tel: 0780.815872



24 Së KH&CN tØnh Kiªn Giang

320. Ng« QuyÒn, Tp. R¹ch Gi¸ Tel: 077.862003



25 Së KH&CN tØnh CÇn Th¬

02. Lý Th−êng KiÖt, Q. Ninh KiÒu, Tp. CÇn Th¬ Tel: 071.815523



26 Së KH&CN tØnh An Giang

36. Lª Lîi, Mü B×nh, Tp. Long Xuyªn Tel: 076.954557



27

Së KH&CN tØnh VÜnh Long

111. NguyÔn HuÖ, P. 2, ThÞ x· VÜnh Long Tel: 070.823256 Fax: 070.824014



28 Së KH&CN tØnh §ång Th¸p

§−êng Vâ Tr−êng To¶n, P. 1, ThÞ x· Cao L·nh Tel: 067.851543



29 Së KH&CN tØnh Long An

365. Quèc Lé I, P. 4, ThÞ x· T©n An



30 Së TN&MT tØnh Thanh Ho¸

14. H¹c Thμnh, P. T©y S¬n, Tp. Thanh Ho¸ Tel: 037.721076/ 852613

Cung cÊp th«ng tin vÒ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng trong tØnh, hiÖng tr¹ng m«i tr−êng çc vïng NTTS

31 Së TN&MT tØnh NghÖ An

31. Quang Trung Tp. Vinh Tel: 038.844057

Cung cÊp th«ng tin vÒ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng trong tØnh

32 Së TN&MT tØnh Hμ TÜnh

01. Vâ Liªm S¬n ThÞ x· Hμ TÜnh Tel: 039.855334


33 Së TN&MT tØnh Qu¶ng B×nh

04. NguyÔn ThÞ Minh Khai, Tp. §ång Híi Tel: 052.823801


34 Së TN&MT tØnh Qu¶ng TrÞ

Ph−êng §«ng Giang, ThÞ x· §«ng Hμ Tel: 053.852740


35 Së TN&MT tØnh Thõa Thiªn HuÕ

115. NguyÔn HuÖ, Tp. HuÕ Tel: 054.822426 Fax: 054.825389


xxiv

36

Së TN&MT Tp. §μ N½ng

51A. Lý Tù Träng, Q. H¶i Ch©u, Tp. §μ N½ng Tel: 0511.830212 Fax: 0511.822864


37

Së TN&MT tØnh Qu¶ng Nam

100. Hïng V−¬ng, ThÞ x· Tam Kú Tel: 0510.850083 Fax: 0510.850083


38

Së TN&MT tØnh Qu¶ng Ng·i

163. Hïng V−¬ng, ThÞ x· Qu¶ng Ng·i Tel: 0510.850083 Fax: 0510.850083


39 Së TN&MT tØnh B×nh §Þnh

8. Hai Bμ Tr−ng, Tp. Quy Nh¬n Tel: 056.817417


40 Së TN&MT tØnh Phó Yªn

62A. Lª DuÈn, Tp. Tuy Hoμ Tel: 057.843900


41 Së TN&MT tØnh Kh¸nh Hoμ

14. Hoμng Hoa Th¸m, Tp. Nha Trang Tel: 058.826461


42 Së TN&MT tØnh TiÒn Giang

11. Lª Lîi, P.1, Tp. Mü Tho Tel: 073.882971


43 Së TN&MT tØnh BÕn Tre

01. TrÇn Quèc TuÊn, P.2, ThÞ x· BÕn Tre. Tel: 075.817972


44 Së TN&MT tØnh Trμ Vinh

478 A. NguyÔn §¸ng, P.6, ThÞ x· Trμ Vinh Tel: 074.840612


45 Së TN&MT tØnh Sãc Tr¨ng

16. Hïng V−¬ng, P. 6, ThÞ x· Sãc Tr¨ng Tel: 079.820514


46 Së TN&MT tØnh B¹c Liªu

02. Giao th«ng, P. 1, ThÞ x· B¹c Liªu Tel: 0781.953615


47 Së TN&MT tØnh Cμ Mau

174. Phan N. HiÓn, P.6, Tp. Cμ Mau Tel: 0780.567227


48 Së TN&MT tØnh Kiªn Giang

1226A. NguyÔn Trung Trùc, Tp. R¹ch Gi¸ Tel: 077.913839


49 Së TN&MT tØnh CÇn Th¬

09. Çch m¹ng th¸ng 8 Q. Ninh KiÒu, Tp. CÇn Th¬ Tel: 071.764958


50 Së TN&MT tØnh An Giang

169. TrÇn H−ng §¹o, Q. B×nh Kh¸nh, Tp. Long Xuyªn


51 Së TN&MT tØnh VÜnh Long

42B. Ph¹m Th¸i B−êng, P.4, ThÞ x· VÜnh Long Tel: 070.822242, Fax: 070.828135


52 Së TN&MT tØnh §ång Th¸p

25A. khu 500 C¨n Mü Trμ, ThÞ x· Cao L·nh, Tel: 067.870235


53 Së TN&MT tØnh Long An

137 Quèc Lé I, P. 4, ThÞ x· T©n An


xxv

54

Së Thuû s¶n tØnh Thanh Ho¸

49. Lª Lîi, P. Phó S¬n, Tp. Thanh Ho¸ Tel:037.753051

- Cung cÊp th«ng tin vÒ ho¹t ®éng nu«i trång, quy m« ph¸t triÓn vμ ph−¬ng h−íng quy ho¹ch NTTS cña tØnh

- Giíi thiÖu çc trang tr¹i NTTS ®iÓn h×nh

55

Së Thuû s¶n tØnh NghÖ An

14. Trμng Thi, Tp. Vinh Tel: 038.837024

- Cung cÊp th«ng tin vÒ ho¹t ®éng nu«i trång, quy m« ph¸t triÓn vμ ph−¬ng h−íng quy ho¹ch NTTS cña tØnh - Giíi thiÖu çc trang tr¹i NTTS ®iÓn h×nh

56

Së Thuû s¶n tØnh Hμ TÜnh

§−êng Hμ Huy TËp, ThÞ x· Hμ TÜnh Tel: 039.859938


57

Së Thuû s¶n tØnh Qu¶ng B×nh

12. D−¬ng V¨n An, Tp. §ång Híi Tel: 052.822275


58

Së Thuû s¶n tØnh Qu¶ng TrÞ

3/54. NguyÔn Tr·i, ThÞ x· §«ng Hμ


59

Së Thuû s¶n tØnh Thõa Thiªn HuÕ

53. NguyÔn HuÖ, Tp HuÕ Tel: 823052 Fax: 054.824324


- Giíi thiÖu c c trang tr¹i NTTS ®iÓn h×nh

60

Së Thuû s¶n Tp. §μ N½ng

140. NguyÔn ThÞ Minh Khai, Tp. §μ N½ng Tel: 0511.810291


61

Së Thuû s¶n tØnh Qu¶ng Nam

56. Hïng V−¬ng, ThÞ x· Tam Kú Tel: 0510.810717



62

Chi côc B¶o vÖ nguån lîi thuû s¶n - Qu¶ng Nam

56. Hïng V−¬ng, ThÞ x· Tam Kú Tel: 0510.852623


xxvi

63

Së Thuû s¶n tØnh Qu¶ng Ng·i

264. TrÇn H−ng §¹o, ThÞ x· Qu¶ng Ng·i Tel: 055.829812


64

Së Thuû s¶n tØnh B×nh §Þnh

110. TrÇn H−ng §¹o, Tp. Quy Nh¬n Tel: 056.892919


65

Së Thuû s¶n tØnh Phó Yªn

80. Lª DuÈn, Tp. Tuy Hoμ Tel: 057.841660


66

Së Thuû s¶n tØnh Kh¸nh Hoμ

4. Phan Chu Trinh, Tp. Nha Trang Tel: 058.813745


67

Së Thuû s¶n tØnh TiÒn Giang

80. Êp B¾c, P. 4, Tp. Mü Tho Tel: 073.882243


68

Së Thuû s¶n tØnh BÕn Tre

87. §−êng 30/4, P. 3, ThÞ x· BÕn Tre Tel: 075.827738



69

Së KH&CN tØnh Trμ Vinh

36A. B¹ch §»ng, P. 4, ThÞ x· Trμ Vinh Tel: 074.854537



70

Së Thuû s¶n tØnh Sãc Tr¨ng

§−êng NguyÔn HuÖ, K0, P.9, ThÞ x· Sãc Tr¨ng Tel: 079. 610976


71

Së Thuû s¶n tØnh B¹c Liªu

Quèc lé I, P.8, ThÞ x· B¹c Liªu Tel: 0781. 826756


xxvii

72

Së Thuû s¶n tØnh Cμ Mau

68. Phan Béi Ch©u, P.7, Tp. Cμ Mau Tel: 0780.835758



73

Së Thuû s¶n tØnh Kiªn Giang

09. Huúnh Tinh Cua, Tp. R¹ch Gi¸ Tel: 077.863028



74

Chi côc B¶o vÖ nguån lîi thuû s¶n tØnh CÇn Th¬

168. Hai Bμ Tr−ng Tp. CÇn Th¬ Tel: 071.751416



75

Chi côc B¶o vÖ nguån lîi thuû s¶n tØnh An Giang

62. Ph¹m Hång Th¸i, Q. B×nh Kh¸nh, Tp. Long Xuyªn Tel: 076.942582



76

Së NN & PTNT tØnh VÜnh Long

107/2. Ph¹m Hïng, P. 9, ThÞ x· VÜnh Long Tel: 070.822223



77

Chi côc BVNLTS, Së Thuû s¶n tØnh §ång Th¸p

154. Quèc lé 30, x· Mü T©m, ThÞ x· Cao L·nh Tel: 067.853380



78

Chi côc BVNLTS, Së Thuû s¶n tØnh Long An

09. Quèc lé sè 62, ph−êng 2 ThÞ x· T©n An Tel: 072.824336



xxviii

2. Çc ç nh©n tham gia thùc hiÖn ®Ò tμi

TT Hä vμ tªn C¬ quan c«ng t¸c Thêi gian tham gia

1 Chñ nhiÖm ®Ò tμi: TS. Lª V¨n Th¨ng

Trung t©m TNMT&CNSH §¹i häc HuÕ

24 th¸ng

2 Th− ký ®Ò tμi: CN. NguyÔn §×nh Huy


24 th¸ng

3 Th− ký ®Ò tμi: PGS. TS. NguyÔn Khoa L©n


20 th¸ng

4 GS. TSKH. §Æng Trung ThuËn Tr−êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn §HQG Hμ Néi 8 th¸ng

5 CN. NguyÔn Huy Anh Trung t©m TNMT&CNSH

§¹i häc HuÕ 20 th¸ng

6 CN. NguyÔn Quang H−ng Trung t©m TNMT&CNSH


7 CN. NguyÔn ThÞ Në Trung t©m TNMT&CNSH


8 CN. NguyÔn ThÞ Hång NhËt Trung t©m TNMT&CNSH


9 CN. TrÇn §Æng B¶o Thuyªn Trung t©m TNMT&CNSH


10 CN. Hå ThÞ Ngäc HiÕu Trung t©m TNMT&CNSH


11 CN. Hoμng Ngäc T−êng V©n Trung t©m TNMT&CNSH


12 ThS. NguyÔn Méng Khoa MT - §HKH - §¹i häc HuÕ 14 th¸ng

13 ThS. TrÇn Anh TuÊn Khoa MT - §HKH - §¹i häc HuÕ 12 th¸ng

14 ThS. §−êng V¨n HiÕu Khoa MT - §HKH - §¹i häc HuÕ 14 th¸ng

15 ThS. Lª ThÞ Ph−¬ng Chi Khoa MT - §HKH - §¹i häc HuÕ 12 th¸ng

16 CN. NguyÔn B¾c Giang Khoa MT - §HKH - §¹i häc HuÕ 12 th¸ng

17 CN. TrÇn Ngäc TuÊn Khoa MT - §HKH - §¹i häc HuÕ 12 th¸ng

18 CN. Lª V¨n TuÊn Khoa MT - §HKH - §¹i häc HuÕ 12 th¸ng

19 TS. Ph¹m Quang Anh Tr−êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn - §HQG Hμ Néi 8 th¸ng

20 TS. NguyÔn Kh¾c Hoμn Tr−êng §¹i häc kinh tÕ,


21 ThS. Lª ThÞ Kim Liªn Tr−êng §¹i häc kinh tÕ,


22 TS. NguyÔn Thanh B×nh Trung t©m C«ng nghÖ th«ng tin - §¹i häc HuÕ 8 th¸ng

23 CN. §Æng Th¸i Hoμ Trung t©m C«ng nghÖ th«ng tin - §¹i häc HuÕ

8 th¸ng

xxix

24 CN. NguyÔn Thanh Nam Trung t©m C«ng nghÖ th«ng tin - §¹i häc HuÕ 8 th¸ng

25 ThS. TrÇn Th¸i MÉn Liªn hiÖp Héi Khoa häc vμ Kü thuËt tØnh Kh¸nh Hoμ

3 th¸ng

26 ThS. D−¬ng §×nh Dòng Dù ¸n Chia sÎ Thuþ §iÓn - Qu¶ng TrÞ 3 th¸ng

27 KS. NguyÔn V¨n Sü Chñ trang tr¹i §øc Th¾ng, Qu¶ng B×nh 6 th¸ng

28 KS. TrÇn §×nh Du Së Thuû s¶n Qu¶ng B×nh 3 th¸ng

29 KS. NguyÔn V¨n B¶y Së TN & MT Qu¶ng B×nh 6 th¸ng

30 KS.Ph¹m ThÞ Hoμng T©m Së Thuû s¶n Qu¶ng Nam 1 th¸ng

31 KS. NguyÔn ThÞ Liªn Së Thuû s¶n B×nh §Þnh 1 th¸ng

32 ¤. TrÇn §×nh Quang Chñ trang tr¹i Vinh H−ng, Phó Léc, Thõa Thiªn HuÕ 6 th¸ng

33 ThS. NguyÔn Ngäc Dòng Së TN & MT Qu¶ng Nam 1 th¸ng

34 Chñ nhiÖm ®Ò tμi nh¸nh §BSCL: PGS. TS. Phïng ChÝ Sü

Trung t©m C«ng nghÖ M«i tr−êng ENTEC

24 th¸ng

35 Th− ký ®Ò tμi nh¸nh §BSCL: TS. Ph¹m M¹nh Tμi

Trung t©m C«ng nghÖ M«i tr−êng ENTEC 24 th¸ng

36 ThS. NguyÔn §¨ng Anh Thi Trung t©m C«ng nghÖ M«i tr−êng ENTEC 20 th¸ng

37 ThS. Th¸i Vò B×nh Trung t©m C«ng nghÖ M«i tr−êng ENTEC 20 th¸ng

38 CN. §oμn Tu©n Trung t©m C«ng nghÖ M«i tr−êng ENTEC 20 th¸ng

39 KS. TrÇn §×nh Quèc Trung t©m C«ng nghÖ M«i tr−êng ENTEC 20 th¸ng

40 CN. TrÇn ThÞ Kim Thμnh Trung t©m C«ng nghÖ M«i tr−êng ENTEC 18 th¸ng

41 KS. NguyÔn Anh Dòng Trung t©m C«ng nghÖ M«i tr−êng ENTEC 18 th¸ng

42 KS. Lª Hång D−¬ng Trung t©m C«ng nghÖ M«i tr−êng ENTEC 18 th¸ng

43 CN. NguyÔn ThÞ Nhung Trung t©m C«ng nghÖ M«i tr−êng ENTEC 18 th¸ng

44 KS. NguyÔn ThÞ Thu H»ng Trung t©m C«ng nghÖ M«i tr−êng ENTEC 18 th¸ng

45 Ch©u Thanh T©m Chñ trang tr¹i ë x· T¾c V©n, Gi¸ Rai, B¹c Liªu 6 th¸ng

46 TrÇn Hoμng Minh Chñ trang tr¹i Ph−¬ng Th¶o, x· Ph−íc Long, Ph−íc Long, B¹c Liªu 6 th¸ng

xxx

Më ®Çu

1. §Æt vÊn ®Ò

NÕu ph−¬ng thøc tån t¹i cña nh©n lo¹i ®· ®−îc "D©n sè häc" (Population) vμ "Nh©n chñng häc" (Anthropology) tr−íc ®©y x¸c lËp nh− mét c«ng thøc bÊt di, bÊt

dÞch sau:

Ph−¬ng thøc tån t¹i cña con ng−êi = S¶n xuÊt l−¬ng thùc vμ thùc phÈm

th× nÒn n«ng nghiÖp nãi chung vμ trang tr¹i - nh− mét ph−¬ng thøc tèi −u cña n«ng

nghiÖp, ®· tá ra h÷u hiÖu nhÊt trong viÖc sö dông n¨ng suÊt tù nhiªn cña ®Êt ®ai ®Ó

t¹o ra nhu yÕu phÈm tèi cÇn thiÕt ®ã cho loμi ng−êi.

Còng v× lÏ ®ã "trang tr¹i" ®· xuÊt hiÖn rÊt sím ë rÊt nhiÒu quèc gia qua mäi thêi

®¹i cña ph−¬ng thøc s¶n xuÊt tõ th« s¬ ®Õn hiÖn ®¹i, vμ ViÖt Nam còng kh«ng ngo¹i lÖ.

Khi KTTT ph¸t triÓn víi sù qu¶n lý tèt cßn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp

nhanh chãng tiÕp cËn vμ héi nhËp víi kinh tÕ thÞ tr−êng bëi çc lÏ sau ®©y:

- Nh− mét b−íc tÊt yÕu chuyÓn nèi nÒn kinh tÕ träng n«ng sang nÒn kinh tÕ

träng th−¬ng.

- DÔ chuyÓn s¶n phÈm n«ng nghiÖp thμnh hμng ho¸ ®¸p øng víi kinh tÕ thÞ tr−êng.

- Cã thÓ më réng quy m« canh t¸c vμ th©m canh ®Ó t¹o nªn khèi l−îng s¶n

phÈm hμng ho¸ lín, võa dÔ b¶o ®¶m chÊt l−îng còng nh− s¶n l−îng hμng ho¸ n«ng

nghiÖp æn ®Þnh trªn mét quü sinh th¸i (Ecofund) l·nh thæ nhÊt ®Þnh ë çc vïng ®Þa

lý kh¸c nhau.

- §ã còng lμ hai nh©n tè quan träng gióp çc d©n doanh hoÆc hîp t¸c x· x©y

dùng th−¬ng hiÖu - mét tiÒn ®Ò tèi quan träng ®Ó héi nhËp víi thÞ tr−êng quèc tÕ vμ

còng lμ çch t¨ng thªm l·i xuÊt th−¬ng m¹i khi hμng ho¸ kh«ng ph¶i qua tay m«i giíi -

lμm t¨ng ®¸ng kÓ l·i suÊt mçi ®ång vèn mμ ng−êi n«ng d©n ®· bá ra trªn ®Êt trang tr¹i.

- KTTT cßn lμ ph−¬ng thøc s¶n xuÊt gióp chuyÓn ho¸ ng−êi n«ng d©n thμnh

c«ng nh©n n«ng nghiÖp - ChØ cã tiÒn ®Ò nμy míi c«ng nghiÖp ho¸ vμ hiÖn ®¹i ho¸

®−îc nÒn n«ng nghiÖp ë n«ng th«n, tÊt nhiªn lμ ph¶i víi hÖ thèng çn bé qu¶n lý

®−îc ®μo t¹o chu ®¸o vμ ph¶i biÕt tæ chøc kinh tÕ l·nh thæ s¸t hîp víi ®Æc ®iÓm quy

luËt ®Þa sinh th¸i cña tõng vïng.

2. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tμi

Thùc hiÖn ®−êng lèi ®æi míi cña §¶ng vμ Nhμ n−íc, kinh tÕ hé n«ng d©n ®·

ph¸t huy t¸c dông to lín, t¹o søc m¹nh míi trong sù nghiÖp ph¸t triÓn n«ng nghiÖp

vμ kinh tÕ n«ng th«n. Trªn nÒn t¶ng kinh tÕ tù chñ cña hé n«ng d©n ®· h×nh thμnh

1

çc trang tr¹i ®−îc ®Çu t− vèn, lao ®éng víi tr×nh ®é c«ng nghÖ vμ qu¶n lý cao h¬n,

nh»m më réng quy m« s¶n xuÊt hμng ho¸ vμ n©ng cao n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ vμ søc

c¹nh tranh trong c¬ chÕ thÞ tr−êng.

Ngμy 02 th¸ng 2 n¨m 2000, ChÝnh Phñ ®· ra NghÞ quyÕt sè 03/2000 NQ - CP vÒ

KTTT, trong ®ã kh¼ng ®Þnh “Nhμ n−íc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn vμ b¶o hé KTTT, ®Æc biÖt

khuyÕn khÝch viÖc ®Çu t− khai th¸c vμ sö dông cã hiÖu qu¶ ®Êt trèng ®åi nói träc ë trung

du miÒn nói, biªn giíi h¶i ®¶o, t¨ng c−êng qu¶n lý Nhμ n−íc ®Ó trang tr¹i ph¸t triÓn lμnh

m¹nh, cã hiÖu qu¶”.

Sù h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn cña KTTT ®· gãp phÇn khai th¸c thªm nguån vèn

trong d©n, më mang thªm diÖn tÝch ®Êt trèng, ®åi nói träc, ®Êt hoang ho¸, nhÊt lμ

çc vïng trung du, miÒn nói vμ ven biÓn; t¹o thªm viÖc lμm cho lao ®éng n«ng th«n,

gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo; t¨ng thªm n«ng s¶n hμng ho¸. KTTT ®· vμ ®ang gãp

phÇn thóc ®Èy n«ng nghiÖp ph¸t triÓn vμ lμm thay ®æi diÖn m¹o kinh tÕ - x· héi

n«ng th«n n−íc ta.

Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KTTT ®ang ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ®−îc gi¶i

quyÕt kÞp thêi. Çc lo¹i h×nh KTTT ®ang cßn ph¸t triÓn mét çch tù ph¸t, s¶n xuÊt cßn

phô thuéc vμo çc ®iÒu kiÖn tù nhiªn vμ kinh nghiÖm cña çc chñ trang tr¹i, khoa häc kü

thuËt Ýt ®−îc ®−a vμo sö dông. M« h×nh kinh tÕ trang tr¹i míi ®ang ë thêi kú ®Çu ph¸t triÓn,

mÆc dï cã nh÷ng nguy c¬ ¶nh h−ëng t¸c h¹i ®Õn m«i tr−êng, nh−ng viÖc ph¸t triÓn KTTT

g¾n víi çc biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng ch¾c ch¾n sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ to lín. KÕt qu¶

nghiªn cøu mét sè trang tr¹i ®iÓn h×nh ë n−íc ta ®· cho thÊy:

- VÞ trÝ ®Þa lý, ®iÒu kiÖn tù nhiªn vμ tμi nguyªn thiªn nhiªn, tμi nguyªn nh©n v¨n

ë miÒn nói, trung du vμ ven biÓn n−íc ta rÊt thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn trang tr¹i.

- Mét sè trang tr¹i ®· cã b−íc ®i ®óng ®¾n nªn b−íc ®Çu ®· mang l¹i hiÖu qu¶

kinh tÕ cao do biÕt tËn dông tèt çc ®iÒu kiÖn s½n cã cña tù nhiªn vμ çc nguån lùc s½n

cã cña b¶n th©n.

- Do çc trang tr¹i hÇu hÕt míi ®−îc thμnh lËp, nguån thu chñ yÕu cña çc

trang tr¹i hiÖn nay lμ tõ çc lo¹i c©y ¨n qu¶ dμi ngμy vμ çc ¨n qu¶ ng¾n ngμy.

Trong t−¬ng lai kh«ng xa khi çc khu rõng trång cã thÓ khai th¸c ®−îc th× thu nhËp

cña çc trang tr¹i sÏ cßn t¨ng lªn nhiÒu. §©y lμ ph−¬ng ch©m “lÊy ng¾n nu«i dμi”

cña çc chñ trang tr¹i.

- KTTT lμ mét h−íng ®i ®óng ®¾n, phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn, tu©n theo

çc quy luËt tÊt yÕu cña sù chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ tù cung tù cÊp sang nÒn kinh

tÕ thÞ tr−êng nhiÒu thμnh phÇn, t¹o c«ng ¨n viÖc lμm cho n«ng d©n, thùc hiÖn môc

tiªu xãa ®ãi gi¶m nghÌo cho khu vùc n«ng th«n mμ §¶ng vμ Nhμ n−íc ta ®ang cè

g¾ng thùc hiÖn.

2

- KTTT còng mang l¹i çc lîi Ých m«i tr−êng to lín nh−: Phñ xanh ®Êt trèng

®åi nói träc, c¶i thiÖn m«i tr−êng ®Êt, ng¨n chÆn sù sa m¹c hãa, phong hãa, b¹c mμu

ë nh÷ng vïng ®Êt trèng ®åi nói träc, ngoμi ra còng gióp c¶i thiÖn m«i tr−êng n−íc,

kh«ng khÝ.

- Tuy nhiªn, thùc tÕ cho thÊy r»ng, vÊn ®Ò m«i tr−êng sinh th¸i cña KTTT ë

n−íc ta hiÖn nay lμ v« cïng bøc b¸ch, trong ®ã cã KTTT nu«i trång thuû s¶n. HÇu hÕt

çc trang tr¹i sö dông trùc tiÕp nguån n−íc tù nhiªn cho nu«i trång mμ kh«ng qua kiÓm

tra chÊt l−îng ®Çu vμo, n−íc th¶i kh«ng ®−îc xö lý mμ x¶ trùc tiÕp ra m«i tr−êng, viÖc

sö dông ho¸ chÊt vμ chÊt kh¸ng sinh mét çch tuú tiÖn, viÖc qu¶n lý chÊt th¶i r¾n kÐm

hiÖu qu¶, m«i tr−êng kh«ng khÝ ®Æc biÖt lμ vμo thêi ®iÓm thu ho¹ch s¶n phÈm ®· lμm

cho m«i tr−êng kh«ng khÝ « nhiÔm lín. Do vËy, vÊn ®Ò ®Æt ra lμ cÇn thiÕt ph¶i nghiªn

cøu x©y dùng m« h×nh KTTT trªn c¬ së ph¸t triÓn bÒn v÷ng vμ b¶o vÖ m«i tr−êng(bøc

tranh chung vÒ thùc tr¹ng m«i tr−êng hiÖn nay ë çc trang tr¹i sÏ ®−îc tr×nh bμy chi

tiÕt trong Ch−¬ng 4).

Tr−íc mét thùc tÕ ®a d¹ng, phong phó, réng lín vμ l¹i cã nhiÒu ®Æc thï nh− vËy,

cÇn ph¶i thay ®æi çch nh×n nhËn vÒ chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi còng nh−

b¶o vÖ m«i tr−êng ë çc trang tr¹i trªn ®Êt n−íc ViÖt Nam. V× vËy, viÖc tiÕn hμnh ®Ò tμi

“Nghiªn cøu c¬ së khoa häc vμ thùc tiÔn nh»m ®Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ trang tr¹i t¹i ViÖt Nam” lμ mét viÖc

lμm cÊp thiÕt, cÇn ®−îc sù quan t©m ®Çu t− thÝch ®¸ng cña çc c¬ quan h÷u quan.

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y sù ph¸t triÓn cña KTTT nãi chung vμ KTTT NTTS

nãi riªng lμ rÊt lín, ®Æc biÖt ë khu vùc §BSCL vμ DHMT vμ thùc sù ®· ®em l¹i lîi Ých

vÒ kinh tÕ, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho c− d©n trªn ®Þa bμn. Tuy nhiªn, trang tr¹i

NTTS còng lμ lo¹i h×nh trang tr¹i g©y « nhiÔm m«i tr−êng, lμm suy tho¸i tμi nguyªn

thiªn nhiªn mét çch nghiªm träng. V× vËy, trong khu«n khæ kinh phÝ vμ thêi gian cã

h¹n (2 n¨m ), ®Ò tμi chØ tËp trung nghiªn cøu ë 2 vïng träng ®iÓm lμ DHMT vμ §BSCL,

víi ®èi t−îng nghiªn cøu lμ m«i tr−êng sinh th¸i cña KTTT NTTS.

3. Môc tiªu cña ®Ò tμi

3.1. X©y dùng bøc tranh tæng thÓ vÒ hiÖn tr¹ng vμ xu thÕ diÔn biÕn m«i tr−êng

mét sè lo¹i h×nh trang tr¹i phæ biÕn t¹i ViÖt Nam.

3.2. Cung cÊp çc c¬ së khoa häc vμ thùc tiÔn ®Ó x©y dùng çc chÝnh s¸ch, gi¶i

ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng KTTT t¹i ViÖt Nam.

4. Néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tμi

§Ó ®¹t ®−îc çc môc tiªu trªn, ®Ò tμi ®· lùa chän hai vïng ®Æc tr−ng lμ DHMT

vμ §BSCL ®Ó triÓn khai nghiªn cøu theo çc néi dung sau:

3

4.1. HÖ thèng hãa vμ tæng kÕt çc lo¹i h×nh KTTT hiÖn cã t¹i ViÖt Nam, ®Æc biÖt

t¹i Duyªn h¶i miÒn Trung vμ §ång b»ng s«ng Cöu Long

a. Tæng quan vÒ trang tr¹i vμ çc thÓ lo¹i KTTT hiÖn cã.

b. Quy m« cña çc lo¹i h×nh KTTT (sè l−îng, diÖn tÝch, vïng ph©n bè...).

c. Quy tr×nh s¶n xuÊt vμ çc vÊn ®Ò m«i tr−êng liªn quan.

d. HiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi - m«i tr−êng cña çc lo¹i h×nh KTTT.

e. X¸c lËp çc lo¹i h×nh KTTT.

- HÖ thèng ph©n lo¹i çc lo¹i h×nh KTTT (ph©n lo¹i theo lo¹i h×nh tæ chøc qu¶n

lý, theo c¬ së s¶n xuÊt, theo tÝnh chÊt së h÷u, theo thμnh phÇn kinh tÕ, theo møc ®é t¸c

®éng tíi m«i tr−êng).

- X©y dùng b¸o ço m« t¶, thuyÕt minh çc ®Æc tr−ng, ®Æc thï cña çc vïng (n¬i

ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña çc trang tr¹i) nh− th−êng xuyªn bÞ thiªn tai, tai biÕn vμ sù cè

m«i tr−êng, khu vùc cã ®ång bμo thiÓu sè...

- X©y dùng b¶n ®å ph©n vïng çc lo¹i h×nh KTTT theo çc tû lÖ thÝch hîp.

4.2. Thu thËp, ph©n tÝch vμ xö lý toμn bé çc tμi liÖu, sè liÖu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn,

kinh tÕ, v¨n hãa - x· héi - m«i tr−êng liªn quan ®Õn hÖ thèng KTTT ë 2 vïng lùa

chän nghiªn cøu lμ Duyªn h¶i miÒn Trung vμ §ång b»ng s«ng Cöu Long (tμi liÖu,

sè liÖu thu thËp tõ çc ®Ò tμi, dù ¸n ®· triÓn khai, tμi liÖu ®o ®¹c vμ ®iÒu tra ®−îc cña çc

®¬n vÞ liªn quan, çc lo¹i b¶n ®å ë çc tû lÖ cÇn thiÕt, tμi liÖu thèng kª, ®iÒu tra kh¶o

s¸t...) bao gåm:

a. Sè liÖu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vμ tμi nguyªn thiªn nhiªn

- §Þa chÊt, ®Þa h×nh, khÝ hËu, thñy v¨n, thæ nh−ìng, líp phñ thùc vËt...

- Tμi nguyªn thiªn nhiªn (kho¸ng s¶n, ®Êt, n−íc, rõng...).

- Tμi nguyªn ®a d¹ng sinh häc.

- Tμi nguyªn vïng ®Çm ph¸.

b. Sè liÖu vÒ kinh tÕ - x· héi- D©n sè, lao ®éng.

- Gi¸o dôc, y tÕ.

- C¬ së h¹ tÇng (giao th«ng, thñy lîi, ®iÖn, n−íc ...).

- Çc lo¹i h×nh kinh tÕ chñ yÕu (n«ng, l©m, ng− nghiÖp, du lÞch, dÞch vô...).

- Çc yÕu tè v¨n hãa, lÞch sö.

- Çc hÖ sinh th¸i n«ng, l©m nghiÖp vμ thuû sinh ®Æc tr−ng.

- Çc ph−¬ng thøc, phong tôc, tËp qu¸n s¶n xuÊt (kiÕn thøc b¶n ®Þa vÒ qu¸ tr×nh

h×nh thμnh, canh t¸c vμ ph¸t triÓn çc lo¹i h×nh KTTT).

4

c. Sè liÖu vÒ m«i tr−êng

- Sè liÖu vÒ tai biÕn m«i tr−êng (hoang m¹c hãa, bμo mßn ®Êt, sôt lë ®Êt, ngËp

óng, lò lôt, h¹n h¸n, giã b·o...).

- Thùc tr¹ng m«i tr−êng ®Êt, n−íc, kh«ng khÝ,...

- Thùc tr¹ng m«i tr−êng n«ng th«n, vïng ®Çm ph¸ ven biÓn.

- Thùc tr¹ng m«i tr−êng ë çc khu s¶n xuÊt, nhμ m¸y, xÝ nghiÖp tiªu thô vμ chÕ

biÕn n«ng s¶n cña çc trang tr¹i.

- Thùc tr¹ng vÒ søc kháe céng ®ång.

4.3. §iÒu tra kh¶o s¸t bæ sung hiÖn tr¹ng tμi nguyªn - m«i tr−êng

a. Çc yÕu tè m«i tr−êng vμ tμi nguyªn

- Tμi nguyªn vïng ®Çm ph¸ ven biÓn.

- HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt.

- Çc yÕu tè m«i tr−êng t¸c ®éng vμo trang tr¹i.

- Çc vÊn ®Ò vÒ m«i tr−êng nÈy sinh tõ nh÷ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña çc trang tr¹i.

- ChÊt l−îng m«i tr−êng n−íc mÆt vμ n−íc ngÇm.

- ChÊt l−îng m«i tr−êng kh«ng khÝ.

- ChÊt l−îng m«i tr−êng ®Êt.

b. Sù cè vμ tai biÕn m«i tr−êng (lò, lôt, giã b·o, hoang m¹c hãa, xãi mßn, röa

tr«i, s¹t lë ®Êt, çc lo¹i hãa chÊt ®éc h¹i ®−îc sö dông trong qu¸ tr×nh canh t¸c vμ ho¹t

®éng s¶n xuÊt, trong chiÕn tranh cßn tån l¹i...)

c. HiÖn tr¹ng « nhiÔm m«i tr−êng tõ çc trang tr¹i vμ nh÷ng t¸c ®éng cña nã ®Õn

søc khoÎ céng ®ång.

4.4. §¸nh gi¸ tæng hîp çc lo¹i h×nh KTTT

- X©y dùng bé chØ tiªu ®¸nh gi¸ cho çc lo¹i h×nh KTTT.

- X¸c ®Þnh danh s¸ch çc ®èi t−îng ®¸nh gi¸.

- Ph©n tÝch, lùa chän vμ x¸c ®Þnh çc träng sè ®¸nh gi¸.

- X©y dùng thang ®iÓm ®¸nh gi¸.

- TiÕn hμnh ®¸nh gi¸.

- Th«ng qua kÕt qu¶ ®¸nh gi¸, x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng thÝch øng cña hÖ thèng canh

t¸c vμ xu thÕ diÔn biÕn m«i tr−êng trªn mçi lo¹i h×nh KTTT.

* Dù b¸o diÔn biÕn m«i tr−êng

- C¬ së cña viÖc dù b¸o.

5

- Dù b¸o diÔn biÕn m«i tr−êng n−íc mÆt vμ n−íc ngÇm.

- Dù b¸o diÔn biÕn m«i tr−êng kh«ng khÝ.

- Dù b¸o diÔn biÕn m«i tr−êng ®Êt.

4.5. §Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn bÒn v÷ng vμ b¶o vÖ m«i

tr−êng cho çc lo¹i h×nh trang tr¹i

a. Ph©n tÝch vμ ®¸nh gi¸ nh÷ng mÆt tÝch cùc còng nh− tiªu cùc ®èi víi çc chÝnh

s¸ch ®· cã:

- D¹ng chÝnh s¸ch hç trî cho viÖc ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

- D¹ng chÝnh s¸ch hç trî cho c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng.

b. C¬ së khoa häc vμ thùc tiÔn nh»m bæ sung çc c¬ chÕ, chÝnh s¸ch míi ®Ó hç

trî cho c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng cho çc lo¹i h×nh KTTT mét

çch h÷u hiÖu trong giai ®o¹n hiÖn nay:

+ Çc ®Þnh h−íng

- §Þnh h−íng quy ho¹ch sö dông ®Êt.

- §Þnh h−íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng hÖ thèng canh t¸c cña çc lo¹i h×nh KTTT.

- §Þnh h−íng ph¸t triÓn çc lÜnh vùc v¨n hãa x· héi (çc chÝnh s¸ch vÒ d©n sè,

lao ®éng, t¨ng c−êng sù hiÓu biÕt cña c− d©n ®Þa ph−¬ng vÒ ®Æc ®iÓm vÒ m«i tr−êng vμ

ph¸t triÓn bÒn v÷ng hÖ thèng canh t¸c trªn çc lo¹i h×nh KTTT).

- §Þnh h−íng c¬ chÕ qu¶n lý, ph¸t triÓn bÒn v÷ng vμ b¶o vÖ m«i tr−êng.

+ C¬ së khoa häc vμ thùc tiÔn nh»m ®Ò xuÊt çc c¬ chÕ, chÝnh s¸ch

- ChÝnh s¸ch huy ®éng kh¶ n¨ng tham gia cña ng−êi d©n vμ céng ®ång trong tÊt

c¶ çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng çc lo¹i h×nh

trang tr¹i t¹i ViÖt Nam.

- ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai: giao quyÒn sö dông ®Êt, khai hoang phôc hãa...

- ChÝnh s¸ch −u ®·i: thuÕ, vèn, tÝn dông...

- ChÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, l©m, ng− vμ chuyÓn giao khoa häc - kü thuËt vμ

c«ng nghÖ...

- TËp huÊn, tuyªn truyÒn më réng sù hiÓu biÕt vμ n©ng cao tr×nh ®é canh t¸c, ¸p

dông tiÕn bé khoa häc, kü thuËt nh»m ph¸t triÓn çc lo¹i h×nh KTTT mét çch bÒn v÷ng.

- Çc c¬ chÕ huy ®éng vèn tõ trong néi bé (trong d©n), tõ bªn ngoμi (çc ch−¬ng

tr×nh, dù ¸n...).

- Thμnh lËp quü hç trî ph¸t triÓn KTTT.

6

4.6. Nghiªn cøu ®Ò xuÊt çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng cho hÖ thèng çc lo¹i

h×nh KTTT ë Duyªn h¶i miÒn Trung vμ §ång b»ng s«ng Cöu Long

a. Çc gi¶i ph¸p quy ho¹ch vμ qu¶n lý

b. Çc gi¶i ph¸p kü thuËt (kü thuËt ph¸t triÓn hÖ thèng canh t¸c, kü thuËt trång

trät, ch¨n nu«i, ch¨m sãc, b¶o vÖ çc ®èi t−îng canh t¸c vμ kü thuËt kh¾c phôc nh÷ng

¶nh h−ëng cña çc yÕu tè bªn ngoμi lªn hÖ thèng KTTT)

c. Gi¶i ph¸p c«ng tr×nh

- HÖ thèng thñy lîi.

- HÖ thèng c¬ së h¹ tÇng - c¬ së vËt chÊt kü thuËt; M¹ng l−íi quan tr¾c.

d. Gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng

- Çc gi¶i ph¸p gi¶m thiÓu vμ phßng chèng « nhiÔm m«i tr−êng.

e. Lùa chän hoμn thiÖn çc m« h×nh KTTT víi çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng.

- TËp trung lùa chän çc trang tr¹i nu«i trång thuû, h¶i s¶n ph©n bè ë vïng

Duyªn h¶i miÒn Trung vμ §ång b»ng s«ng Cöu Long.

- øng dông çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng theo tõng m« h×nh cô thÓ ®Ó kiÓm

tra sù phï hîp ®èi víi çc gi¶i ph¸p ®· ®Ò xuÊt.

4.7. X©y dùng c¬ së d÷ liÖu nh»m phôc vô cho viÖc qu¶n lý vμ b¶o vÖ m«i tr−êng

®èi víi çc çc lo¹i h×nh KTTT phæ biÕn t¹i Duyªn h¶i miÒn Trung vμ §ång

b»ng s«ng Cöu Long

- C¬ së d÷ liÖu nÒn (®Þa h×nh, ®Þa chÊt, khÝ hËu, thuû hÖ, ranh giíi hμnh chÝnh ...).

- C¬ së d÷ liÖu vÒ tμi nguyªn (n−íc mÆt, n−íc ngÇm, ®Êt, rõng, kho¸ng s¶n ...).

- C¬ së d÷ liÖu m«i tr−êng n−íc (n−íc th¶i sinh ho¹t, n−íc th¶i s¶n xuÊt, chÊt

l−îng n−íc mÆt, hiÖn tr¹ng n−íc ngÇm ...).

- C¬ së d÷ liÖu m«i tr−êng khÝ (sè l−îng, khèi l−îng, ®Æc tÝnh vμ ph©n bè çc

nguån th¶i; hiÖn tr¹ng chÊt l−îng m«i tr−êng kh«ng khÝ...).

- C¬ së d÷ liÖu vÒ chÊt th¶i r¾n (sè l−îng, khèi l−îng, ®Æc tÝnh vμ ph©n bè çc

nguån ph¸t sinh chÊt th¶i r¾n...).

- C¬ së d÷ liÖu liªn quan ®Õn çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi

vμ nhu cÇu khai th¸c, sö dông çc nguån tμi nguyªn g©y t¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng .

- C¬ së d÷ liÖu vÒ çc chÝnh s¸ch, c¬ chÕ liªn quan, còng nh− çc gi¶i ph¸p b¶o

vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

5. Nguån tμi liÖu vμ sè liÖu sö dông

7

§Ó cã ®−îc chuçi sè liÖu cô thÓ vμ ®Çy ®ñ phôc vô cho viÖc thùc hiÖn ®Ò tμi,

chóng t«i ®· sö dông nh÷ng nguån sè liÖu sau:

- Sè liÖu, tμi liÖu thèng kª vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn KT-XH, hiÖn tr¹ng m«i tr−êng,

quy ho¹ch ph¸t triÓn çc nghμnh kinh tÕ vμ n«ng nghiÖp - n«ng th«n.

- B¸o ço cña çc trang tr¹i ®iÓn h×nh cña çc tØnh vïng DHMT vμ §BSCL.

- Çc ®Ò tμi NCKH cã liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p qu¶n lý vμ b¶o vÖ m«i

tr−êng, dù b¸o diÔn biÕn m«i tr−êng, çc ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn,... ë n−íc ta.

- Sè liÖu quan tr¾c, ph©n tÝch vμ tæng hîp vÒ chÊt l−îng çc thμnh phÇn m«i

tr−êng trªn ®Þa bμn nghiªn cøu.

- Th«ng tin tõ çc tμi liÖu, çc bμi b¸o, s¸ch n−íc ngoμi vμ th«ng tin tõ çc

website cña çc tæ chøc, Bé ngμnh trong vμ ngoμi n−íc cã liªn quan:

- C¬ s¬ d÷ liÖu çc lo¹i b¶n ®å nÒn, vμ çc b¶n ®å chuyªn ®Ò cña ViÖt Nam, çc

tØnh trªn ®Þa bμn nghiªn cøu cã tû lÖ tõ 1:25.000 - 1:500.000. Ngoμi ra cßn sö dông çc

¶nh vÖ tinh, m¸y bay víi tû lÖ kh¸c nhau trong vïng nghiªn cøu tõ n¨m 1990 - 2004 ®Ó

tham kh¶o.

6. Nh÷ng kÕt qu¶ míi cña ®Ò tμi 6.1. LÇn ®Çu tiªn nghiªn cøu tæng hîp vμ ®· kh¸i qu¸t ®−îc mét bøc tranh tæng

thÓ vÒ hiÖn tr¹ng ph¸t triÓn, thùc tr¹ng m«i tr−êng cña KTTT t¹i DHMT vμ §BSCL.

6.2. LÇn ®Çu tiªn çc c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®−îc ph©n tÝch vμ ®¸nh gi¸ toμn diÖn vÒ

nh÷ng mÆt tÝch cùc còng nh− çc h¹n chÕ, trªn c¬ së ®ã ®Ò tμi x©y dùng bæ sung çc c¬

chÕ, chÝnh s¸ch vμ gi¶i ph¸p míi, hoμn chØnh nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ

KTTT t¹i khu vùc n«ng nghiÖp n«ng th«n rÊt quan träng nμy trong sù g¾n kÕt chÆt chÏ

víi çc môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng nh»m thóc ®Èy ph¸t triÓn KTTT m¹nh mÏ g¾n víi

ph¸t huy vμ b¶o vÖ tμi nguyªn m«i tr−êng, ®−a KTTT n−íc ta vμo con ®−êng ph¸t triÓn

bÒn v÷ng.

6.3. §· thuyÕt minh 4 m« h×nh KTTT ®Æc tr−ng t¹i vïng Duyªn h¶i miÒn Trung

(2 m« h×nh) vμ §ång b»ng s«ng Cöu Long (2 m« h×nh) nh− lμ nh÷ng nghiªn cøu ®iÓn

h×nh (case study).

6.4. LÇn ®Çu tiªn x©y dùng ®−îc tμi liÖu h−íng dÉn thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch,

gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng, sö dông hîp lý vμ cã hiÖu qu¶ tμi nguyªn thiªn nhiªn,

nhÊt lμ tμi nguyªn ®Êt vμ n−íc cho mét sè lo¹i h×nh KTTT g©y « nhiÔm ®iÓn h×nh t¹i

DHMT vμ §BSCL.

6.5. Çc c¬ së d÷ liÖu vÒ KTTT ®−îc thÓ hiÖn ®Çy ®ñ vμ cËp nhËt th−êng xuyªn

d−íi d¹ng mét trang web nh»m phôc vô cho viÖc tra cøu vμ qu¶n lý m«i tr−êng KTTT.

8

6.6. Çc kÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tμi ®· gãp phÇn lμm giμu tri thøc lý luËn vμ

kinh nghiÖm thùc tiÔn vÒ KTTT, gãp phÇn thóc ®Èy viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò nμy lªn mét

tÇm cao míi, ®¸p øng tèt h¬n çc nhu cÇu vÒ ph¸t triÓn thÞ tr−êng s¶n xuÊt hμng ho¸,

trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n ë n−íc ta vÒ

thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng KTTT, vÒ

sö dông hîp lý vμ cã hiÖu qu¶ tμi nguyªn thiªn nhiªn.

7. tæ chøc thùc hiÖn 7.1. VÒ ph©n c«ng nhiÖm vô: Trung t©m Tμi nguyªn M«i tr−êng vμ C«ng nghÖ

Sinh häc (CREB) §¹i häc HuÕ chñ tr× ®Ò tμi vμ tæ chøc nghiªn cøu vïng Duyªn h¶i

miÒn Trung. Riªng vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long do Trung t©m C«ng nghÖ m«i

tr−êng (ENTEC) t¹i TP.Hå ChÝ Minh tæ chøc nghiªn cøu.

7.2. VÒ ph−¬ng ph¸p tæ chøc thùc hiÖn: §Ò tμi ký hîp ®ång víi çc chuyªn

gia, nhμ khoa häc ë mét sè c¬ quan qu¶n lý vμ Trung t©m nghiªn cøu, Tr−êng §¹i

häc, çc së ngμnh cã liªn quan ®Ó triÓn khai çc chuyªn ®Ò khoa häc.

7.3. VÒ ph−¬ng ph¸p triÓn khai néi dung nghiªn cøu: Ngoμi viÖc kÕ thõa

çc t− liÖu l−u tr÷, tham kh¶o çc c«ng tr×nh ®· xuÊt b¶n vμ nguån th«ng tin kh¸c vÒ

KTTT trªn thÕ giíi còng nh− ë ViÖt Nam, ®Ò tμi ®· triÓn khai nhiÒu ®ît thùc ®Þa trªn

çc ®Þa bμn nghiªn cøu ®Ó th«ng qua ®ã thu thËp çc tμi liÖu, sè liÖu, th«ng tin tõ thùc

®Þa còng nh− tõ phÝa çc c¬ quan qu¶n lý, çc nhμ chuyªn m«n, chñ trang tr¹i vμ ng−êi

d©n.

8. CÊu tróc cña ®Ò tμi

§Ò tμi ngoμi phÇn më ®Çu; kÕt luËn; tμi liÖu tham kh¶o: 182 tiÕng ViÖt, 14 tiÕng

Anh, 33 V¨n kiÖn, mét sè trang web; vμ phô lôc. PhÇn néi dung chÝnh bao gåm 6

ch−¬ng:

- Ch−¬ng 1: Tæng quan vÒ KTTT vμ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu.

- Ch−¬ng 2: Ph¸t triÓn KTTT ë Duyªn h¶i miÒn Trung.

- Ch−¬ng 3: Ph¸t triÓn KTTT ë §ång b»ng s«ng Cöu Long.

- Ch−¬ng 4: VÊn ®Ò m«i tr−êng trong ph¸t triÓn KTTT.

- Ch−¬ng 5: Ph¸t triÓn KTTT ë ViÖt Nam theo h−íng bÒn v÷ng

- Ch−¬ng 6: §Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn

bÒn v÷ng KTTT ë ViÖt Nam.

9. C¬ së cña viÖc lùa chän ®èi t−îng vμ giíi h¹n nghiªn cøu

Theo nhiÖm vô ®−îc Bé Khoa häc vμ C«ng nghÖ giao ®Ó chuÈn bÞ x©y dùng ®Ò

c−¬ng th× ®èi t−îng nghiªn cøu lμ toμn bé çc lo¹i h×nh KTTT, bao gåm KTTT trång

9

trät, ch¨n nu«i, l©m nghiÖp, thuû s¶n, tæng hîp. Tuy nhiªn, t¹i phiªn häp xÐt duyÖt ®Ò

c−¬ng nghiªn cøu do Trung t©m TNMT&CNSH §¹i häc HuÕ tr×nh bμy, Héi ®ång

chuyªn gia t− vÊn cho Bé Khoa häc vμ C«ng nghÖ ®· ®ång ý thèng nhÊt tËp trung

nghiªn cøu vÒ KTTT ë 2 vïng chÝnh lμ DHMT vμ §BSCL, ®ång thêi tËp trung nghiªn

cøu çc trang tr¹i phæ biÕn vμ ®iÓn h×nh ë 2 ®Þa bμn nãi trªn, bëi v× Héi ®ång xÐt thÊy

thêi gian nghiªn cøu chØ cã 2 n¨m (2004 -2005), C¬ quan ®−îc giao nhiÖm vô Chñ tr×

lμ Trung t©m TNMT&CNSH §¹i häc HuÕ ®ãng t¹i vïng DHMT vμ C¬ quan phèi hîp

chÝnh lμ Trung t©m C«ng nghÖ M«i tr−êng - thuéc Héi B¶o vÖ Thiªn nhiªn vμ M«i

tr−êng ViÖt Nam ®ãng t¹i Tp.HCM lμ thuËn lîi cho viÖc triÓn khai ®Ò tμi. MÆt kh¸c ë

vïng DHMT vμ §BSCL KTTT nu«i trång thuû s¶n rÊt ph¸t triÓn, ®ang ®ãng gãp nhiÒu

cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Êt n−íc, nh−ng ®· vμ ®ang cã rÊt nhiÒu t¸c ®éng ®Õn

m«i tr−êng sinh th¸i. V× vËy, cÇn ®−îc quan t©m nghiªn cøu mét çch ®Çy ®ñ lo¹i h×nh

KTTT NTTS.

10. Thêi gian vμ ®Þa bμn nghiªn cøu

10.1. Thêi gian nghiªn cøu

Nghiªn cøu ®−îc kÐo dμi 2 n¨m, tõ th¸ng 1 n¨m 2004 ®Õn th¸ng 12 n¨m 2005

10.2. §Þa bμn nghiªn cøu

§Ò tμi chØ tËp trung nghiªn cøu trªn 2 vïng chñ yÕu sau:

- Vïng DHMT bao gåm 12 tØnh vμ thμnh phè: Thanh Ho¸, NghÖ An, Hμ TÜnh,

Qu¶ng B×nh, Qu¶ng TrÞ, Thõa Thiªn HuÕ, §μ N½ng, Qu¶ng Nam, Qu¶ng Ng·i, B×nh

§Þnh, Phó Yªn vμ Kh¸nh Hoμ.

- Vïng §BSCL bao gåm 13 tØnh vμ thμnh phè: Long An, TiÒn Giang, BÕn Tre,

VÜnh Long, Trμ Vinh, CÇn Th¬, HËu Giang, Sãc Tr¨ng, B¹c Liªu, Cμ Mau, Kiªn Giang,

An Giang vμ §ång Th¸p.

11. çc c«ng viÖc ®· thùc hiÖn

11.1. Tæ chøc çc Héi th¶o khoa häc: ®Ò tμi ®· tæ chøc 5 Héi th¶o, trong ®ã t¹i

HuÕ 2 Héi th¶o, t¹i CÇn Th¬ 2 Héi th¶o vμ t¹i Hμ Néi 1 Héi th¶o chuyªn gia.

11.2. VÒ tæ chøc thùc ®Þa: ®Ò tμi ®· tæ chøc thùc ®Þa 4 ®ît chÝnh thøc theo tuyÕn

vμ ®iÓm, ®ång thêi thùc ®Þa bæ sung 4 ®ît.

11.3. LÊy ý kiÕn chuyªn gia: Tæ chøc lÊy ý kiÕn chuyªn gia cña nhiÒu lÜnh vùc

chuyªn m«n cã liªn quan ®Õn ®Ò tμi.

11.4. VÒ tham gia Héi nghÞ khoa häc, ®¨ng t¶i çc bμi b¸o:

- Tham gia vμ tr×nh bμy 1 b¸o ço t¹i Héi nghÞ m«i tr−êng toμn quèc n¨m 2005,

tr×nh bμy 1 b¸o ço t¹i Héi th¶o Quèc gia vÒ §Çm ph¸ n¨m 2005.

10

- 12 bμi b¸o: Trong ®ã ®· ®¨ng 2 bμi trong TuyÓn tËp Héi nghÞ M«i tr−êng toμn

quèc n¨m 2005, 1 bμi trong TuyÓn tËp Héi nghÞ Quèc gia vÒ §Çm Ph¸ n¨m 2005, 1 bμi

trong T¹p chÝ Khoa häc §¹i häc HuÕ, gëi ®¨ng 8 bμi.

11.5. KÕt qu¶ ®μo t¹o: 1 NCS ®ang thùc hiÖn ®Ò tμi LuËn ¸n b¾t ®Çu tõ n¨m

2004 vμ sÏ kÕt thóc vμo cuèi n¨m 2006, 1 Häc viªn Cao häc ®· b¶o vÖ thμnh c«ng

LuËn v¨n Cao häc, 1 Häc viªn Cao häc ®ang thùc hiÖn ®Ò tμi, 3 Sinh viªn ®· tèt nghiÖp

Cö nh©n khoa häc, 4 SV®ang lμm ®Ò tμi Kho¸ luËn tèt nghiÖp §¹i häc.

11

Ch−¬ng 1. Tæng quan vÒ ph¸t triÓn Kinh tÕ trang tr¹i vμ

Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

1.1. Kh¸i niÖm vÒ trang tr¹i vμ kinh tÕ trang tr¹i

1.1.1. Kh¸i niÖm, tiªu chÝ x¸c ®Þnh vμ ph©n lo¹i trang tr¹i

1.1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ trang tr¹i

ë n−íc ta çc thuËt ng÷ sau ®©y ®−îc xem lμ ®ång nghÜa: n«ng tr¹i, n«ng trang,

trang tr¹i. Çc tõ nμy cïng chØ mét ®¬n vÞ tæ chøc s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp vμ NTTS.

Tõ trang tr¹i ch−a nãi lªn nã thuéc lo¹i h×nh doanh nghiÖp nμo, thμnh phÇn së h÷u nμo

trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng vèn ®a thμnh phÇn së h÷u víi nhiÒu lo¹i h×nh doanh nghiÖp.

Trang tr¹i cã thÓ tån t¹i d−íi h×nh thøc trang tr¹i gia ®×nh, trang tr¹i quèc doanh. Tuy

vËy, tû träng vμ ®Þa vÞ ph¸p lý, xu h−íng ph¸t triÓn, cÊu tróc tæ chøc qu¶n lý cña mçi

lo¹i h×nh trang tr¹i lμ rÊt kh¸c nhau.

V× vËy, cã thÓ xem trang tr¹i lμ c¬ së s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã quy m« diÖn tÝch t−¬ng

®èi lín vμ liÒn kho¶nh theo h−íng cã tæ chøc vÒ quy tr×nh, c«ng cô vμ lao ®éng cao h¬n møc

s¶n xuÊt truyÒn thèng ë gia ®×nh, ho¹t ®éng kinh doanh trªn çc lÜnh vùc réng: Ch¨n nu«i,

trång trät, l©m nghiÖp, NTTS cïng nh÷ng ngμnh nghÒ liªn hîp theo ph−¬ng thøc tæng hîp

hoÆc chuyªn m«n ho¸ s©u mét ý t−ëng hoÆc mét ph¸c ho¹ quy ho¹ch ®Ó sö dông çc ®¬n vÞ

®Êt ®ai hîp lý nhÊt. Côm tõ "trang tr¹i" kh«ng ph¶n ¸nh b¶n chÊt thÓ chÕ x· héi cña c¬ së

s¶n xuÊt.(1)

1.1.1.2. Nh÷ng tiªu chÝ x¸c ®Þnh trang tr¹i

Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vÒ KTTT ë n−íc ta, hÖ thèng tiªu chÝ ch−a cã sù thèng

nhÊt tõ Trung −¬ng ®Õn çc ®Þa ph−¬ng vμ vÊn ®Ò nμy ®ang lμm chËm qu¸ tr×nh ®¨ng ký,

ph©n lo¹i vμ cÊp giÊy chøng nhËn trang tr¹i, t¸c ®éng h¹n chÕ tèc ®é ph¸t triÓn KTTT vμ

g©y cho çc chñ trang tr¹i t©m lý ch−a yªn t©m ®Çu t− ph¸t triÓn.

1. Tiªu chÝ cña Ban kinh tÕ Trung −¬ng §¶ng

Theo BKTTW, çc ®Æc tr−ng chñ yÕu ®Ó nhËn d¹ng KTTT ë n−íc ta bao gåm:

+ Trang tr¹i lμ mét h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ trong n«ng, l©m, ng− nghiÖp phæ biÕn

®−îc h×nh thμnh trªn c¬ së kinh tÕ hé, nh−ng mang tÝnh chÊt s¶n xuÊt hμng ho¸ râ rÖt.

+ Trang tr¹i cã sù tËp trung tÝch tô cao h¬n h¼n so víi møc b×nh qu©n cña çc hé kinh

tÕ gia ®×nh trong x· héi, ë tõng vïng vÒ çc ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt (®Êt ®ai, vèn, lao ®éng), ®¹t

khèi l−îng vμ tû lÖ s¶n phÈm hμng ho¸ lín h¬n vμ thu ®−îc lîi nhuËn nhiÒu h¬n.

(1) Trªn thùc tiÔn, c¶ ë n−íc ta vμ mét sè n−íc kh¸c, nh− Th¸i Lan ch¼ng h¹n: "Trang" lμ mét ®iÒn trang, mét n«ng trang cã diÖn tÝch ruéng - ®Êt lμm n«ng nghiÖp liÒn kho¶nh; "Tr¹i" lμ mét côm nhμ ë ®iÒn trang giμnh cho ng−êi lao ®éng ë ®Ó s¶n xuÊt vμ tr«ng coi s¶n phÈm cho chñ.

12

+ Chñ trang tr¹i lμ nh÷ng ng−êi cã ý chÝ lμm giμu, cã ®iÒu kiÖn vμ biÕt çch lμm

giμu, cã vèn, tr×nh ®é kü thuËt vμ kh¶ n¨ng qu¶n lý, cã hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ thÞ tr−êng,

b¶n th©n vμ gia ®×nh th−êng trùc tiÕp tham gia lao ®éng qu¶n lý, s¶n xuÊt cña trang tr¹i,

®ång thêi cã thuª m−ín thªm lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt, kinh doanh.

+ KTTT mang tÝnh chÊt s¶n xuÊt hμng ho¸, g¾n liÒn víi thÞ tr−êng, chÝnh v× vËy

cã nhu cÇu cao h¬n h¼n kinh tÕ hé mang nÆng tÝnh tù cÊp, tù tóc, vÒ tiÕp thÞ, vÒ sù t¸c

®éng cña KHCN vμo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, vÒ sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp, trùc tiÕp

lμ c«ng nghiÖp b¶o qu¶n, chÕ biÕn n«ng l©m thuû s¶n, chÕ t¹o c«ng cô nh»m t¨ng n¨ng

suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thμnh s¶n phÈm vμ ®¸p øng ®−îc ®ßi hái cña kh¸ch hμng vÒ quy

çch, chÊt l−îng s¶n phÈm ®Ó b¶o ®¶m tiªu thô hμng ho¸, c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng.

Trong ®ã, ®èi víi ®Æc tr−ng s¶n xuÊt hμng ho¸ cña trang tr¹i, th× BKTTW ®· ®Ò

xuÊt chØ tiªu ®Þnh l−îng ho¸ lμ tû suÊt hμng ho¸ ph¶i lín h¬n 70% trong tæng l−îng s¶n

phÈm do trang tr¹i s¶n xuÊt ra. Quy m« sö dông çc ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kh¸c nh− ®Êt

®ai, lao ®éng vμ vèn còng lμ nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt s¶n xuÊt hμng

hãa cña trang tr¹i. Do vËy, tiªu chÝ ®Ó xem xÐt mét hé s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng− nghiÖp

cã ph¶i lμ trang tr¹i hay kh«ng còng ph¶i c¨n cø vμo: quy m« sö dông ®Êt ®ai, lao ®éng

vμ tiÒn vèn, trong ®ã møc ®Þnh l−îng cô thÓ cña çc yÕu tè nμy ph¶i c¨n cø theo tõng

lo¹i h×nh s¶n xuÊt vμ kinh doanh cña trang tr¹i víi yªu cÇu chung lμ ph¶i lín h¬n h¼n

so víi møc b×nh qu©n cña kinh tÕ hé trong vïng, cã sù kh¸c nhau theo vïng vμ thay ®æi

theo thêi gian.

Theo hÖ thèng tiªu chÝ nμy, BKTTW ®· x¸c ®Þnh r»ng, ë n−íc ta chñ yÕu ph¸t triÓn lo¹i

h×nh KTTT gia ®×nh víi quy m« cña kinh tÕ tiÓu chñ trong n«ng, l©m vμ ng− nghiÖp, song ç

biÖt còng ®· xuÊt hiÖn mét sè trang tr¹i t− nh©n cã quy m« s¶n xuÊt vμ kinh doanh ®ñ lín.

2. Tiªu chÝ cña Tæng côc thèng kª

N¨m 1988 Tæng côc thèng kª ®· tiÕn hμnh ®iÒu tra kh¶o s¸t t×nh h×nh ph¸t triÓn

kinh tÕ cña 5.466 trang tr¹i ë 4 tØnh träng ®iÓm lμ: Yªn B¸i, Thanh Ho¸, B×nh D−¬ng vμ

B×nh Ph−íc trªn c¬ së 4 tiªu chÝ cña Tæng Côc thèng kª ¸p dông ®èi víi KTTT nh− sau:

+ Cã quy m« s¶n xuÊt t−¬ng ®èi lín so víi møc trung b×nh, t−¬ng øng víi tõng

ngμnh s¶n xuÊt cô thÓ nh− trång trät, ch¨n nu«i, l©m nghiÖp, NTTS, bao gåm:

- Trång trät

• Trang tr¹i trång çc lo¹i c©y hμng n¨m ë miÒn B¾c vμ miÒn Trung ph¶i cã diÖn

tÝch tõ 2 ha canh t¸c trë lªn.

• Trang tr¹i trång çc lo¹i c©y hμng n¨m ë miÒn Nam ph¶i cã diÖn tÝch tõ 3 ha

canh t¸c trë lªn.

13

• Trang tr¹i trång çc lo¹i c©y l©u n¨m vμ c©y ¨n qu¶ ë miÒn B¾c vμ miÒn Trung

ph¶i cã diÖn tÝch tõ 3 ha canh t¸c trë lªn.

• Trang tr¹i trång çc lo¹i c©y l©u n¨m vμ c©y ¨n qu¶ ë miÒn Nam ph¶i cã diÖn

tÝch tõ 5 ha canh t¸c trë lªn.

- Ch¨n nu«i

• Trang tr¹i ch¨n nu«i nh− tr©u, bß ph¶i cã 50 con trë lªn; heo 100 con trë lªn

(kh«ng kÓ heo s÷a d−íi 2 th¸ng); gia cÇm cã tõ 2.000 con trë lªn (kh«ng tÝnh sè con

d−íi 7 ngμy tuæi).

- L©m nghiÖp

• Trang tr¹i l©m nghiÖp ph¶i cã 10 ha ®Êt rõng trë lªn.

- Nu«i trång thuû s¶n

• Trang tr¹i NTTS ph¶i cã tõ 2 ha mÆt n−íc trë lªn.

+ Cã sö dông lao ®éng lμm thuª th−êng xuyªn tõ 2 lao ®éng/n¨m. NÕu lao ®éng

thêi vô th× quy ®æi thμnh lao ®éng th−êng xuyªn.

+ Chñ trang tr¹i ph¶i lμ nh÷ng ng−êi cã kiÕn thøc, kinh nghiÖm vÒ n«ng, l©m, ng−

nghiÖp vμ trùc tiÕp ®iÒu hμnh s¶n xuÊt t¹i trang tr¹i.

+ LÊy s¶n xuÊt hμng ho¸ lμm h−íng chÝnh vμ cã thu nhËp v−ît tréi so víi møc

trung b×nh cña kinh tÕ hé t¹i ®Þa ph−¬ng.

Ngoμi ra, nh÷ng trang tr¹i cã tÝnh chÊt ®Æc thï th× ph¶i cã tiªu chÝ quy ®Þnh riªng.

§èi víi çc hé n«ng th«n kinh doanh çc ngμnh nghÒ, dÞch vô phi n«ng nghiÖp, çc hé

n«ng d©n s¶n xuÊt nhá vμ nh÷ng ng−êi ë thμnh phè, thÞ x·, çn bé nhμ n−íc cã ®Êt

n«ng, l©m nghiÖp quy m« lín, nh−ng kh«ng trùc tiÕp ®iÒu hμnh s¶n xuÊt, th× còng

kh«ng ph©n lo¹i lμ KTTT v× ch−a héi ®ñ 4 ®Æc tr−ng kÓ trªn, mÆc dï ë ®Þa ph−¬ng vÉn

gäi lμ trang tr¹i.

3. Tiªu chÝ cña liªn Bé N«ng nghiÖp vμ PTNT- Tæng côc thèng kª

Thùc tÕ cho thÊy do sù ®a d¹ng cña çc lo¹i h×nh KTTT cho nªn gi÷a çc ngμnh,

çc ®Þa ph−¬ng cßn cã sù kh¸c biÖt rÊt lín trong viÖc x¸c ®Þnh tiªu chÝ vÒ trang tr¹i.

Th«ng t− liªn tÞch sè 69/2000/TTLT/BNN-TCTK ngμy 20/06/2000 cña Bé N«ng

nghiÖp vμ Ph¸t triÓn N«ng th«n - Tæng Côc thèng kª h−íng dÉn tiªu chÝ x¸c ®Þnh

KTTT nh− sau: Hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, NTTS ®−îc x¸c ®Þnh lμ trang tr¹i

ph¶i ®¹t:

* Gi¸ trÞ s¶n l−îng hμng hãa vμ gi¸ trÞ b×nh qu©n mét n¨m ®¹t tõ 40 triÖu ®ång trë

lªn ®èi víi çc tØnh phÝa B¾c vμ ven biÓn miÒn Trung, tõ 50 triÖu ®ång trë lªn ®èi víi

çc tØnh phÝa Nam vμ T©y Nguyªn.

14

* Quy m« s¶n xuÊt ph¶i t−¬ng ®èi lín vμ v−ît tréi so víi kinh tÕ hé n«ng d©n

t−¬ng øng víi tõng ngμnh s¶n xuÊt vμ tõng vïng kinh tÕ.

- §èi víi trang tr¹i trång trät

+ Trang tr¹i trång c©y hμng n¨m tõ 2 ha trë lªn ®èi víi çc tØnh phÝa B¾c vμ ven

biÓn miÒn Trung, tõ 3 ha trë lªn ®èi víi çc tØnh phÝa Nam vμ T©y Nguyªn.

+ Trang tr¹i trång c©y c«ng nghiÖp, c©y l©u n¨m tõ 3 ha trë lªn víi çc tØnh phÝa

B¾c vμ ven biÓn miÒn Trung, tõ 5 ha trë lªn ®èi víi çc tØnh phÝa Nam vμ T©y Nguyªn.

Trang tr¹i trång hå tiªu tõ 0,5 ha trë lªn.

- Trang tr¹i ch¨n nu«i: ch¨n nu«i gia sóc lín (tr©u, bß), ch¨n nu«i sinh s¶n, ®Ó

lÊy s÷a: th−êng xuyªn cã tõ 10 con trë lªn; ®Ó lÊy thÞt: th−êng xuyªn cã tõ 50 con trë

lªn. Ch¨n nu«i gia sóc (lîn, dª): ch¨n nu«i lîn sinh s¶n: th−êng xuyªn cã tõ 20 con trë

lªn; víi dª vμ cõu: th−êng xuyªn cã tõ 100 con trë lªn. Ch¨n nu«i lîn thÞt: th−êng

xuyªn cã tõ 50 con trë lªn. Ch¨n nu«i gia cÇm (gμ, vÞt, ngang, ngçng): th−êng xuyªn

cã tõ 2.000 con trë lªn (kh«ng cã tÝnh sè ®Çu con d−íi 7 ngμy tuæi).

- Trang tr¹i nu«i trång thñy s¶n

DiÖn tÝch mÆt n−íc ®Ó nu«i trång thñy s¶n cã tõ 2 ha trë lªn (riªng ®èi víi nu«i

t«m thÞt theo kiÓu c«ng nghiÖp tõ 1 ha trë lªn).

* Cã sö dông lao ®éng lμm thuª th−êng xuyªn tõ 2 lao ®éng/n¨m, nÕu lao ®éng

thêi vô th× quy ®æi thμnh lao ®éng th−êng xuyªn.

* Chñ trang tr¹i ph¶i lμ ng−êi cã kiÕn thøc, kinh nghiÖm vÒ n«ng, l©m, ng−

nghiÖp vμ trùc tiÕp ®iÒu hμnh s¶n xuÊt kinh doanh t¹i trang tr¹i.

* LÊy s¶n xuÊt hμng hãa lμm h−íng chÝnh vμ cã thu nhËp v−ît tréi so víi møc

trung b×nh cña kinh tÕ hé gia ®×nh t¹i ®Þa ph−¬ng.

Theo hÖ thèng tiªu chÝ ®· ban hμnh trªn ®©y, th× tÝnh ®Õn thêi ®iÓm cuèi n¨m

2004 trªn ph¹m vi c¶ n−íc ®· thèng kª ®−îc h¬n 110.832( )1 trang tr¹i víi çc lo¹i kh¸c

nhau. Tuy hÖ thèng tiªu chÝ nμy cã thÓ cÇn ph¶i hoμn chØnh h¬n, song viÖc ban hμnh

tiªu chÝ trang tr¹i chÝnh thøc trªn ®©y ®· gãp phÇn thèng nhÊt çc tiªu chÝ trang tr¹i

®−îc ¸p dông trong c¶ n−íc vμ ®ang thóc ®Èy nhanh chãng viÖc ph©n lo¹i vμ cÊp giÊy

chøng nhËn trang tr¹i theo kÞp yªu cÇu ph¸t triÓn chung cña KTTT ë n−íc ta.

4. Tiªu chÝ cña Héi kinh tÕ häc ViÖt Nam

Héi kinh tÕ häc ViÖt Nam ®· chän quan hÖ së h÷u kinh tÕ lμm tiªu chÝ ®Æc tr−ng

c¬ b¶n ®Ó nghiªn cøu vμ x©y dùng tiªu chÝ trang tr¹i ë n−íc ta, mμ çc kÕt qu¶ nghiªn

cøu vμ ®Ò xuÊt vÒ hÖ thèng tiªu chÝ ¸p dông ®−îc tr×nh bμy trong b¶ng 1.1.

1 Sè liÖu ®iÒu tra cña Tæng côc Thèng kª n¨m 2004

15

B¶ng 1.1. Tiªu chÝ ph©n lo¹i trang tr¹i cña Héi kinh tÕ häc ViÖt Nam n¨m 1994

Lo¹i h×nh KTTT Çc chØ tiªu vÒ ®Æc

tr−ng, tiªu chÝ Ç thÓ TiÓu chñ T− b¶n t− nh©n

H×nh thøc, tªn gäi t− çch ph¸p nh©n

- Kinh tÕ ç thÓ; - Kinh tÕ n«ng nghiÖp gia ®×nh; - Hé n«ng d©n, ®¬n vÞ s¶n xuÊt tù chñ; - Cã t− çch ph¸p nh©n;

- Kinh tÕ tiÓu chñ; - Doanh nghiÖp n«ng nghiÖp t− nh©n (trang tr¹i nhá vμ võa); - Cã t− çch ph¸p nh©n;

- Kinh tÕ t− b¶n t− nh©n; - Doanh nghiÖp n«ng nghiÖp t− nh©n (c«ng ty TNHH); - Trang tr¹i võa vμ lín;

Quy m« s¶n xuÊt (®Êt ®ai, gia sóc, vèn, ®Çu t−, s¶n l−îng, doanh thu).

Nhá Nhá vμ võa Võa vμ lín

Ph−¬ng thøc s¶n xuÊt - S¶n xuÊt tù tóc hoμn toμn; - S¶n xuÊt tù tóc lμ chñ yÕu; - S¶n xuÊt hμng ho¸ mét phÇn lμ chñ yÕu;

- S¶n xuÊt tù tóc mét phÇn; - S¶n xuÊt hμng ho¸ lμ chñ yÕu;

- S¶n xuÊt hμng ho¸ lμ chñ yÕu;

Tû suÊt s¶n phÈm

hμng hãa

- ThÊp d−íi 50%; Võa vμ cao, trªn 65 -

70%;

Cao, 90% trë lªn;

C¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng− nghiÖp, ngμnh nghÒ, dÞch vô

- S¶n xuÊt tæng hîp ®a d¹ng lμ chñ yÕu;

- S¶n xuÊt tæng hîp, s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸;

- S¶n xuÊt chuyªn m«n hãa lμ chñ yÕu;

Ruéng ®Êt (quy m«,

nguån gèc) - Ýt;

- §−îc giao, cÊp lμ chñ

yÕu;

- Tù khai ph¸ mét phÇn;

- NhËn kho¸n, thÇu

kho¸n;

- Ýt vμ võa;

- §−îc giao cÊp mét

phÇn;

- Tù khai ph¸ mét phÇn;

- NhËn kho¸n, thÇu, thuª

m−ín thªm;

- Sang nh−îng (mua

thªm);

- NhiÒu;

- NhËn kho¸n, thÇu,

thuª;

- Sang nh−îng (mua);

Vèn ®Çu t− s¶n xuÊt - Tù cã, kh«ng vay,

vay Ýt;

- Tù cã, vay Ýt, vay

nhiÒu;

- Tù cã, vay Ýt, vay

nhiÒu;

Lao ®éng qu¶n lý vμ

s¶n xuÊt

Lao ®éng gia ®×nh

qu¶n lý vμ s¶n xuÊt,

kh«ng thuª lao ®éng

hoÆc cã thuª Ýt lao

®éng vμ dÞch vô

Lao ®éng gia ®×nh lμ

chÝnh, s¶n lý vμ s¶n

xuÊt, cã thuª thªm

lao ®éng thêi vô,

th−êng xuyªn

Lao ®éng gia ®×nh lμm

qu¶n lý (cã khi thuª

ng−êi ngoμi toμn bé,

lao ®éng s¶n xuÊt thêi

vô, th−êng xuyªn)

16

Sö dông dÞch vô kinh tÕ kü thuËt, quan hÖ víi thÞ tr−êng, ruéng ®Êt, lao ®éng, vèn, khoa häc c«ng nghÖ, l−u th«ng tiªu thô s¶n phÈm.v.v..

Møc ®é vμ khèi l−îng sö dông dÞch vô kinh tÕ, kü thuËt thÊp, quan hÖ víi thÞ tr−êng Ýt

Møc ®é, khèi l−îng sö dông dÞch vô cao, quan hÖ thÞ tr−êng nhiÒu

Møc ®é, khèi l−îng sö dông dÞch vô cao, quan hÖ thÞ tr−êng nhiÒu

XuÊt xø cña chñ thÓ c¬ së kinh tÕ ç thÓ, tiÓu chñ, t− b¶n t− nh©n

- N«ng d©n; - C«ng nh©n çn bé l©m, n«ng tr−êng ®ang lμm viÖc; - Ng−êi h−u trÝ;

- N«ng d©n; - C«ng nh©n çn bé l©m, n«ng tr−êng ®ang lμm viÖc; - Ng−êi h−u trÝ; - Thî thñ c«ng; - Ng−êi bu«n b¸n nhá; - Ng−êi thμnh thÞ;

- N«ng d©n; - C«ng th−¬ng gia võa vμ lín ë thμnh thÞ; - ViÖt kiÒu; - T− b¶n n−íc ngoμi;

Qu¸ tr×nh thùc hiÖn §Ò tμi KC 08.30 ®· cho phÐp ®óc kÕt r»ng, ë n−íc ta cÇn ¸p

dông ®ång thêi 02 hÖ thèng tiªu chÝ ph©n lo¹i: trang tr¹i lo¹i 1 (®¹t c¶ 02 tiªu chÝ) vμ

trang tr¹i lo¹i 2 (®¹t 01 tiªu chÝ vÒ tû suÊt hμng ho¸, tøc doanh thu trang tr¹i) nh»m

qu¶n lý tèt chÊt l−îng ph¸t triÓn trang tr¹i (trang tr¹i lo¹i 1) vμ ph¸t triÓn ®a d¹ng ho¸

çc lo¹i h×nh trang tr¹i nhá, võa vμ lín (trang tr¹i lo¹i 2), khuyÕn khÝch n«ng d©n ph¸t

triÓn trang tr¹i, gi¶m nghÌo vμ æn ®Þnh sè l−îng trang tr¹i ë n−íc ta.

1.1.2. Kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ trang tr¹i

1.1.2.1. Kh¸i niÖm

Tr¶i qua hμng thÕ kû, KTTT ®· h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn ®· trë thμnh h×nh thøc s¶n

xuÊt hμng hãa phæ biÕn trong n«ng nghiÖp ë hÇu hÕt çc n−íc ph¸t triÓn còng nh− ®ang

ph¸t triÓn. B¶n th©n KTTT cã nguån gèc tõ kinh tÕ hé gia ®×nh n«ng d©n, ®−îc ph¸t

triÓn dÇn dÇn trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch tõ nÒn kinh tÕ tù cung tù cÊp sang nÒn kinh tÕ

s¶n xuÊt hμng hãa víi quy m« lín.

Trong NghÞ quyÕt 03 ngμy 02/02/2000 cña ChÝnh phñ ®· chØ râ: “KTTT lμ h×nh

thøc tæ chøc s¶n xuÊt hμng ho¸ trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n, chñ yÕu dùa vμo hé gia

®×nh...” [205]. Nh−ng hiÖn nay vÉn cßn rÊt nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ KTTT, ch¼ng

h¹n nh−:

- Héi nghÞ nghiªn cøu KTTT ViÖt Nam cña BKTTW cho r»ng: KTTT lμ mét h×nh

thøc tæ chøc kinh tÕ trong n«ng - l©m - ng− nghiÖp phæ biÕn ®−îc h×nh thμnh trªn c¬ së

ph¸t triÓn kinh tÕ hé nh−ng mang tÝnh s¶n xuÊt hμng ho¸ râ rÖt.

- Mét sè t¸c gi¶ sau ®· ®−a ra kh¸i niÖm vÒ KTTT nh−: L©m Quang Huyªn [76],

NguyÔn ThÕ Nh· [96], Lª Träng [154]...

17

+ Trang tr¹i lμ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt lÊy viÖc khai th¸c tiÒm n¨ng vμ lîi thÕ so

s¸nh phôc vô nhu cÇu x· héi lμm ph−¬ng thøc chñ yÕu, nã cho phÐp huy ®éng khai th¸c

®Êt ®ai, søc lao ®éng vμ nguån lùc kh¸c nhau mét çch ®Çy ®ñ, hîp lý, cã hiÖu qu¶ gãp

phÇn tÝch cùc thóc ®Èy sù t¨ng tr−ëng, ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp vμ kinh tÕ n«ng th«n.

+ Trang tr¹i víi kÕt qu¶ vμ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cao gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu

kinh tÕ, ph¸t triÓn çc lo¹i c©y trång, vËt nu«i cã gi¸ trÞ hμng ho¸ cao, kh¾c phôc dÇn

t×nh tr¹ng manh món, t¹o vïng c«ng nghiÖp ho¸ cao, ®Èy nhanh n«ng nghiÖp sang s¶n

xuÊt hμng ho¸.

+ Trang tr¹i gãp phÇn thóc ®Èy c«ng nghiÖp, nhÊt lμ c«ng nghiÖp chÕ biÕn vμ dÞch

vô s¶n xuÊt ë n«ng th«n ph¸t triÓn khi t¹o ra nhiÒu n«ng s¶n, nhÊt lμ çc n«ng s¶n lμm

nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp.

+ Trang tr¹i lμ ®¬n vÞ s¶n xuÊt cã quy m« lín h¬n kinh tÕ hé nªn kh¶ n¨ng ¸p

dông KHKT vμ c«ng nghÖ cao, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông çc nguån lùc.

+ Trang tr¹i lμ n¬i tiÕp nhËn vμ truyÒn t¶i çc tiÕn bé KHCN ®Õn çc hé th«ng qua

chÝnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña m×nh.

+ VÒ mÆt x· héi, ph¸t triÓn KTTT lμm t¨ng hé giμu trong n«ng th«n, t¹o thªm

viÖc lμm vμ t¨ng thu nhËp, gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n, lμ

tÊm g−¬ng cho çc hé n«ng d©n vÒ çch thøc tæ chøc kinh doanh tiªn tiÕn vμ cã hiÖu

qu¶... TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã gãp phÇn quan träng gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi ë

n«ng th«n.

Ngoμi ra cßn cã rÊt nhiÒu quan niÖm vÒ KTTT, mμ trong ®ã mçi quan niÖm sÏ

®−îc hiÓu theo nh÷ng h−íng nghiªn cøu cña çc nhμ khoa häc, phï hîp víi çch qu¶n

lý cña çc ngμnh, çc cÊp vμ phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tiÔn ë tõng vïng, khu vùc còng

nh− ë mçi ®Þa ph−¬ng nhÊt ®Þnh. MÆc dï vËy, chóng ta còng cÇn ph©n biÖt gi÷a kh¸i

niÖm “trang tr¹i” vμ “KTTT”. §Ò tμi KC.08.30 cho r»ng, vÒ thùc chÊt, “trang tr¹i” vμ

“KTTT” lμ nh÷ng kh¸i niÖm kh«ng ®ång nhÊt. “KTTT” lμ tæng thÓ çc yÕu tè s¶n xuÊt

kinh doanh vμ çc mèi quan hÖ kinh tÕ n¶y sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña trang tr¹i.

Cßn “trang tr¹i” lμ n¬i kÕt hîp çc yÕu tè vËt chÊt cña s¶n xuÊt vμ lμ chØ ®¹o cña çc

quan hÖ kinh tÕ, trang tr¹i lμ n¬i diÔn ra çc mèi quan hÖ ®ã.

Trong çc tμi liÖu kh¸c nhau cßn b¾t gÆp nhiÒu ®Þnh nghÜa cô thÓ kh¸c vÒ KTTT,

song çc ®Þnh nghÜa nμy hoÆc bao qu¸t çc ®Æc ®iÓm ®Æc tr−ng cña lo¹i h×nh KTTT

trong tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hμng ho¸, hoÆc ®−îc dùa c¬ b¶n trªn çc tiªu chÝ

®¸nh gi¸ KTTT, cho nªn vÒ c¬ b¶n chóng ta vÉn ch−a cã ®Þnh nghÜa chung tæng qu¸t

cho nhËn thøc tiªu chuÈn vÒ KTTT. Trong khi ®ã, ngay tõ thÕ kû 19 khi nghiªn cøu vÒ

c¬ së chÝnh trÞ - kinh tÕ häc ë n−íc Anh, C. M¸c ®· ph¸t hiÖn ra çc ®Æc ®iÓm ®Æc

tr−ng chñ yÕu cña KTTT nh− lμ mét c¬ së nÒn t¶ng cña nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hμng

18

ho¸ thÝch øng cao ®é víi thÞ tr−êng c«ng nghiÖp, kh¸c h¼n nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng tù

cung, tù cÊp vμ tù tóc, trªn c¬ së so s¸nh gi÷a ng−êi tiÓu n«ng vμ chñ trang tr¹i (fermier

- farmer) nh− sau:

- Ng−êi chñ trang tr¹i b¸n ra thÞ tr−êng toμn bé s¶n phÈm mμ m×nh lμm ra (s¶n

xuÊt hμng ho¸ vμ thu lîi nhuËn, kh¼ng ®Þnh tÝnh bμnh tr−íng néi lùc kinh tÕ më cña s¶n

xuÊt n«ng nghiÖp so víi s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vμ dÞch vô theo c¬ chÕ thÞ tr−êng t− b¶n).

Thùc tÕ, C. M¸c ®· ph©n biÖt KTTT víi kinh tÕ hé tiÓu n«ng ë kh¶ n¨ng s¶n xuÊt

n«ng s¶n hμng ho¸, cã ®Çu vμo vμ cã ®Çu ra, chø kh«ng khÐp kÝn, tù tóc vμ tù cÊp. Sù

gièng nhau gi÷a hai h×nh thøc nμy lμ ®Òu lÊy ®¬n vÞ gia ®×nh lμm c¬ së cho quy m« ®Êt

®ai vμ lao ®éng cho tæ chøc s¶n xuÊt hμng hãa. Tuy nhiªn, thùc tÕ hiÖn nay vÉn cßn cã

çc trang tr¹i kh«ng tháa m·n tiªu chuÈn vÒ s¶n xuÊt hμng ho¸ b¸n ra (ë Mü cã ®Õn

37,5% lo¹i trang tr¹i nμy), v× dùa trªn viÖc t¹o ra thu nhËp trang tr¹i th«ng qua h×nh thøc

cho thuª l¹i trang tr¹i, ®ång thêi g¾n víi viÖc b¶n th©n chñ trang tr¹i lao ®éng lμm thuª

kiªm nghÒ, t¹o ra çc nguån thu nhËp bæ sung cã tÝnh chÊt phi trang tr¹i, mμ ta cã thÓ

quan niÖm nh− mét lo¹i h×nh ho¹t ®éng t¹o ra thu nhËp trang tr¹i theo c¬ chÕ thÞ tr−êng

phi ®Çu t− t− b¶n s¶n xuÊt.

Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña KTTT ®· vμ ®ang kh¼ng ®Þnh mét h−íng ®i ®óng ®¾n, mét

triÓn väng cho sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, kinh tÕ n«ng th«n, ®ång thêi lμm

thay ®æi, chuyÓn biÕn nhËn thøc, quan ®iÓm cña nhiÒu cÊp, nhiÒu ngμnh, nhiÒu ng−êi

trong viÖc ho¹ch ®Þnh chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch theo chiÒu h−íng tiÕn bé, tÝch cùc, phï hîp

víi xu thÕ ph¸t triÓn tÊt yÕu cña ®êi sèng kinh tÕ, cña thêi ®¹i vμ cña lÞch sö. KTTT xuÊt

hiÖn trong qu¸ tr×nh ®æi míi ë n−íc ta vμ ®−îc ph¸t triÓn kh¸ m¹nh trong nh÷ng n¨m gÇn

®©y, kh«ng chØ ®a d¹ng c¶ vÒ quy m« sö dông ®Êt ®ai, lao ®éng, tiÒn vèn vμ c¶ vÒ néi

dung c¬ cÊu s¶n xuÊt kinh doanh. KTTT ®· gãp phÇn t¹o ra mét b−íc tiÕn quan träng

trong sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vμ kinh tÕ - x· héi n«ng th«n. Cã thÓ kh¼ng

®Þnh r»ng KTTT lμ mét lo¹i h×nh s¶n xuÊt n«ng - l©m - ng− nghiÖp tiÕn bé, gi÷ mét vai

trß quan träng trong nÒn kinh tÕ ®a thμnh phÇn cña n−íc ta hiÖn nay. Tuy nhiªn, cho ®Õn

nay quan ®iÓm, nhËn thøc vμ kh¸i niÖm vÒ KTTT ë n−íc ta vÉn cßn lμ mét vÊn ®Ò míi,

khã nhËn thøc vμ ch−a hoμn toμn thèng nhÊt, tiªu chÝ x¸c ®Þnh ®Ó ph©n biÖt KTTT vμ

kinh tÕ n«ng hé vÉn cßn ch−a râ rμng, cßn cã rÊt nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau vÒ chän vμ ®Þnh

møc cô thÓ cho tõng tiªu chÝ.

Do ®ã, çc quan ®iÓm vμ kh¸i niÖm tiªu chuÈn tæng hîp vÒ KTTT ph¶i bao gåm çc ®Æc ®iÓm ®Æc tr−ng vμ néi dung ho¹t ®éng chÝnh cña KTTT sau ®©y:

- Trang tr¹i lμ kinh tÕ hé n«ng d©n s¶n xuÊt ra hμng ho¸ hoÆc t¹o ra thu nhËp hîp ph¸p th«ng qua viÖc së h÷u trang tr¹i vμ lao ®éng phi trang tr¹i.

19

- Quy m« s¶n xuÊt hμng ho¸ cña hé n«ng d©n ph¶i ®¹t møc ®é vμ kh¶ n¨ng ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ë møc tháa m·n thu nhËp cÇn thiÕt vμ b¶o ®¶m cho kh¶ n¨ng t¸i s¶n xuÊt

më réng.

- Ph−¬ng thøc s¶n xuÊt tiÕn bé cña trang tr¹i gia ®×nh g¾n kÕt con ng−êi víi ®Êt ®ai,

t− liÖu s¶n xuÊt, ®èi t−îng s¶n xuÊt, s¶n phÈm, thÞ tr−êng, thu nhËp vμ kÕt qu¶ lao ®éng.

- Trang tr¹i lμ c¬ së s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nÒn t¶ng vμ lμ tÕ bμo hay h¹t nh©n kinh

tÕ gia ®×nh ®éc lËp hoÆc gia ®×nh liªn kÕt theo kiÓu kinh tÕ hîp t¸c.

- Trang tr¹i gia ®×nh cã ba h×nh thøc tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong n«ng, l©m

vμ ng− nghiÖp chÝnh lμ n«ng tr¹i, l©m tr¹i vμ ng− tr¹i.

1.1.2.2. Mét sè ®Æc ®iÓm chung cña kinh tÕ trang tr¹i

- Lμ mét trong nh÷ng h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh n«ng nghiÖp chø

kh«ng ph¶i lμ mét thμnh phÇn kinh tÕ riªng biÖt nμo kh¸c ngoμi kinh tÕ hé.

- C¨n b¶n dùa trªn nÒn t¶ng kinh tÕ hé n«ng d©n vμ mang b¶n chÊt cña kinh tÕ hé,

®iÒu ®ã ®−îc thÓ hiÖn trong b¶ng 1.2.

B¶ng 1.2. §Æc ®iÓm chung cña KTTT

- S¶n xuÊt hμnh ho¸ lμ chøc n¨ng chÝnh

- Gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm hμng ho¸ lμ chØ tiªu trùc tiÕp ®¸nh gi¸ quy m« s¶n xuÊt cña trang tr¹i

- Cã tû suÊt hμng ho¸ cao

TÝnh chÊt s¶n xuÊt

Çc chØ tiªu vÒ vèn, møc ®é th©m canh, sö dông lao ®éng cao h¬n kinh tÕ hé

- Chñ trang tr¹i lμ chñ gia ®×nh

- Chñ trang tr¹i võa ®iÒu hμnh võa tham gia trùc tiÕp s¶n xuÊt Chñ trang tr¹i - Chñ trang tr¹i lμ ng−êi cã ý chÝ lμm giμu, cã kinh nghiÖm vμ

hiÓu biÕt s¶n xuÊt kinh doanh n«ng nghiÖp, nhanh nh¹y víi thÞ tr−êng

- Chñ yÕu lμ lao ®éng cña gia ®×nh Lao ®éng trong trang tr¹i - Lao ®éng theo theo thêi vô nhiÒu h¬n lao ®éng th−êng xuyªn

Khai th¸c ®Êt ®ai gi¸n tiÕp Khai th¸c vμ sö

dông ®Êt ®ai - Còng cã thÓ khai th¸c ®Êt ®ai trùc tiÕp b»ng søc lao ®éng vμ kinh nghiÖm cña gia ®×nh

- Kh«ng nhÊt thiÕt trang tr¹i ph¶i cã quy m« ®Êt ®ai lín Quy m« ®Êt ®ai vμ ph−¬ng thøc

s¶n xuÊt - Quy m« s¶n xuÊt cña çc trang tr¹i trong mét l·nh thæ kh«ng cè ®Þnh theo thêi gian vμ thay ®æi theo tõng vïng sinh th¸i

20

1.1.2.3. Mét sè tiªu thøc c¬ b¶n ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a kinh tÕ trang tr¹i vμ

kinh tÕ hé n«ng d©n

MÆc dï b¶n chÊt KTTT lμ d¹ng h×nh kinh tÕ hé gia ®×nh s¶n xuÊt hμng ho¸ víi

quy m« lín - lμ kinh tÕ n«ng hé ph¸t triÓn cao trªn con ®−êng tho¸t ra khái t×nh tr¹ng

nghÌo khã, v−¬n lªn lμm giμu cho m×nh vμ cho x· héi. Tuy nhiªn, gi÷a chóng cã nh÷ng

®Æc tr−ng kh¸c nhau c¬ b¶n, thÓ hiÖn qua b¶ng 1.3 nh− sau:

B¶ng 1.3. Sù kh¸c nhau vÒ mét sè ®Æc tr−ng c¬ b¶n gi÷a KTTT vμ kinh tÕ

hé gia ®×nh n«ng d©n

Sè

TT Tiªu thøc

Kinh tÕ hé gia ®×nh

n«ng d©n

Kinh tÕ

trang tr¹i

1 Môc ®Ých s¶n xuÊt Chñ yÕu ®Ó tiªu dïng Chñ yÕu ®Ó b¸n

2 Quy m« s¶n xuÊt Nhá Lín

3 Tr×nh ®é s¶n xuÊt ThÊp Cao

4 Møc ®é quan hÖ víi thÞ tr−êng Ýt NhiÒu

5 Kh¶ n¨ng tÝch luü t¸i s¶n xuÊt Ýt NhiÒu

Nh− vËy, kinh tÕ hé gia ®×nh lμ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ s¶n xuÊt tù cung tù cÊp, lÊy

môc tiªu cao nhÊt lμ tèi ®a hãa lîi Ých, kh«ng chÊp nhËn rñi ro, ®¶m b¶o bÒn v÷ng ë

møc nhu cÇu tèi thiÓu cña çc thμnh viªn trong hé gia ®×nh. Quy m« s¶n xuÊt hμng hãa

cña hé còng chØ ®ñ ®Ó trang tr¶i nh÷ng nhu cÇu ®a d¹ng cña gia ®×nh. Tr¸i l¹i KTTT ®·

v−ît khái vá bäc tù cung tù cÊp, s¶n xuÊt hμng hãa víi môc tiªu cao nhÊt lμ tèi ®a hãa

lîi nhuËn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña thÞ tr−êng. ChÝnh v× vËy, KTTT g¾n víi thÞ

tr−êng, cã yªu cÇu cao vÒ sù t¸c ®éng cña KHCN, cña c«ng nghiÖp, nhÊt lμ c«ng

nghiÖp chÕ biÕn, tiÕp thÞ, chÊt l−îng, n¨ng suÊt lao ®éng, gi¸ thμnh ®¸p øng yªu cÇu

cña thÞ tr−êng.

Çc M¸c ®· ph©n biÖt ng−êi chñ trang tr¹i víi ng−êi chñ kinh tÕ hé gia ®×nh nh−

sau: “Ng−êi chñ trang tr¹i b¸n ra hÇu hÕt s¶n phÈm lμm ra; cßn ng−êi chñ kinh tÕ hé

gia ®×nh th× dïng ®¹i bé phËn s¶n phÈm s¶n xuÊt ®−îc; mua b¸n cμng Ýt cμng tèt”. Tû

suÊt hμng ho¸ lμ ®Æc tr−ng c¬ b¶n nhÊt cña KTTT, lμ chuÈn mùc hμng ®Çu vμ quan träng

nhÊt ®Ó ph©n biÖt s¶n xuÊt kinh tÕ hé gia ®×nh víi hé s¶n xuÊt theo h×nh thøc KTTT.

Ngoμi ra, çc T¸c gi¶ ë Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ TP Hå ChÝ Minh l¹i so s¸nh sù kh¸c

nhau gi÷a KTTT vμ kinh tÕ hé gia ®×nh b»ng çc tiªu chÝ sau ®©y:

+ Gi¸ trÞ s¶n l−îng vμ gi¸ trÞ s¶n l−îng hμng hãa lμ hai ®¹i l−îng tæng qu¸t ph¶n

¸nh quy m« trang tr¹i ph¶i v−ît h¼n kinh tÕ hé gia ®×nh.

21

+ Møc ®é sö dông vèn, m¸y mãc thiÕt bÞ, tiÕn bé KHCN vμ kü thuËt ph¶i v−ît

h¼n kinh tÕ hé gia ®×nh.

+ Cã thÓ t¨ng lªn vÒ quy m« diÖn tÝch ®Êt sö dông b»ng çch tÝch tô tËp trung ®Êt

nh−ng kh«ng v−ît qu¸ kh¶ n¨ng sö dông hiÖu qu¶ cña trang tr¹i.

+ Cã thÓ t¨ng quy m« lao ®éng b»ng viÖc thuª m−ín thªm lao ®éng, nh−ng lao

®éng gia ®×nh vÉn lμ yÕu tè trô cét.

Tãm l¹i, gi÷a KTTT vμ kinh tÕ hé gia ®×nh gièng vμ kh¸c nhau ë çc vÊn ®Ò c¬

b¶n sau:

+ Gièng nhau vÒ t− h÷u t− liÖu s¶n xuÊt, sö dông lao ®éng gia ®×nh lμ chÝnh, cã

nhu cÇu vÒ vèn vμ ¸p dông tiÕn bé kü thuËt.

+ Kh¸c nhau lμ KTTT cã sö dông lao ®éng lμm thuª, cã nhu cÇu vÒ vèn cao h¬n

kinh tÕ hé. §Æc tr−ng chÝnh cña kinh tÕ hé lμ s¶n xuÊt theo tÝnh chÊt tù cung tù cÊp, nÕu

cã s¶n phÈm d− thõa b¸n ra thÞ tr−êng còng chØ phôc vô cho nhu cÇu gia ®×nh, cßn KTTT

th× cã quy m« sö dông ®Êt ®ai vμ tû suÊt hμng hãa lín h¬n nhiÒu lÇn so víi kinh tÕ hé,

s¶n phÈm lμm ra chñ yÕu ®Ó b¸n cho thÞ tr−êng.

1.1.2.4. §iÒu kiÖn ®Ó h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i

1. §iÒu kiÖn cÇn

+ Cã nÒn kinh tÕ ®· hoÆc ®ang thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸.

+ Cã nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®· hoμn chØnh hoÆc ®ang h×nh thμnh, trong ®ã cã thÞ

tr−êng hμng hãa n«ng nghiÖp. §ång thêi kinh tÕ n«ng nghiÖp lμ mét hîp phÇn cña nÒn

kinh tÕ quèc d©n.

+ §−îc Nhμ n−íc c«ng nhËn vμ khuyÕn khÝch KTTT.

2. §iÒu kiÖn ®ñ

+ Cã mét bé phËn c− d©n cã nguyÖn väng vμ t©m huyÕt víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt

n«ng s¶n hμng ho¸, ho¹t ®éng kinh doanh trang tr¹i.

+ Cã tr×nh ®é kiÕn thøc qu¶n lý KTTT.

+ Cã tiÒm n¨ng vÒ t− liÖu s¶n xuÊt kinh doanh (vèn, ®Êt ®ai, thiÕt bÞ, KHCN vμ kü

thuËt ...).

+ Cã c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vμ nh÷ng ®Þnh h−íng nh»m khuyÕn khÝch vμ ®Çu t− ph¸t

triÓn KTTT.

1.1.2.5. Tæ chøc vμ qu¶n lý kinh tÕ trang tr¹i

Nh− ®· ®Ò cËp, môc tiªu ho¹t ®éng kinh tÕ cña çc lo¹i h×nh trang tr¹i lμ s¶n xuÊt

n«ng s¶n hμng ho¸. V× vËy, viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i trªn thùc tÕ

nh− lμ qu¶n lý mét doanh nghiÖp. §ã lμ viÖc xö lý çc yÕu tè ®Çu vμo (t− liÖu s¶n xuÊt,

lao ®éng, KHCN vμ kü thuËt, vËt t−...), ®Çu ra (n«ng s¶n phÈm) nh− thÕ nμo ®Ó t¹o ra

22

−u thÕ c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng n«ng nghiÖp vÒ chñng lo¹i, khèi l−îng, chÊt l−îng vμ

gi¸ thμnh s¶n phÈm. §Ó ®¹t ®−îc nh÷ng thμnh c«ng ®ã tr−íc hÕt cÇn tæ chøc qu¶n lý cã

hiÖu qu¶ çc vÊn ®Ò:

- Qu¶n lý t− liÖu s¶n xuÊt (gåm: ruéng ®Êt, chuång tr¹i, nhμ x−ëng...) tøc lμ thùc

thi quyÒn sö dông chóng.

- Qu¶n lý lao ®éng: lao ®éng lμm viÖc ë trang tr¹i cã nhiÒu lo¹i nh− lao ®éng gia

®×nh, lao ®éng thuª ngoμi, lao ®éng qu¶n lý...

- Qu¶n lý vèn (bao gåm vèn cè ®Þnh vμ vèn l−u ®éng), vèn cè ®Þnh nh− ®Êt ®ai,

nhμ x−ëng, m¸y mãc, thiÕt bÞ... vèn l−u ®éng lμ tiÒn ®Ó mua çc lo¹i vËt t− vμ çc chi

phÝ s¶n xuÊt cña trang tr¹i. Vèn cña trang tr¹i cã thÓ lμ nguån vèn tù cã, vèn vay.

- Qu¶n lý ®iÒu hμnh trang tr¹i ®ßi hái çc chñ trang tr¹i ph¶i cã kiÕn thøc vÒ kü

thuËt vμ nghÖ thuËt qu¶n lý.

Tãm l¹i, qua nghiªn cøu, nhãm t¸c gi¶ (KC.08.30) ®· ®−a ra kh¸i niÖm vÒ KTTT

nh− sau: “KTTT lμ mét h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hμng ho¸ trªn nÒn t¶ng

kinh tÕ hé gia ®×nh tiÕn bé, hiÖu qu¶, phï hîp vμ thÝch øng cao víi c¬ chÕ thÞ tr−êng,

h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn tÊt yÕu trong nÒn s¶n xuÊt theo xu h−íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng

cña nÒn kinh tÕ tri thøc nãi chung".

1.2. Hoμn c¶nh ra ®êi vμ Sù ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trªn

ThÕ giíi vμ ë ViÖt Nam

1.2.1. Trªn ThÕ giíi

ë çc n−íc t− b¶n ph¸t triÓn Ch©u ¢u vμ Ch©u Mü, cuéc ®¹i çch m¹ng Ph¸p

n¨m 1789 ®· kÐo theo sù ra ®êi cña h×nh thøc KTTT ®Çu tiªn trªn thÕ giíi thay thÕ cho

kiÓu s¶n xuÊt nhá cña tÇng líp tiÓu n«ng vμ h×nh thøc ®iÒn trang, th¸i Êp cña çc thÕ

lùc phong kiÕn quý téc lóc bÊy giê.

Cho ®Õn nay, KTTT ®· ph¸t triÓn ë hÇu hÕt çc n−íc cã s¶n xuÊt n«ng - l©m - ng−

nghiÖp hμng ho¸. ViÖc h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn KTTT lμ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ kinh tÕ hé

n«ng d©n chñ yÕu mang tÝnh s¶n xuÊt tù cÊp tù tóc sang s¶n xuÊt hμng ho¸ víi qui m« tõ

nhá ®Õn lín. KTTT ®· thÓ hiÖn râ tÝnh phï hîp kh¸ch quan vμ tÝnh −u viÖt cña nã, dÇn trë

thμnh xu h−íng ph¸t triÓn tÊt yÕu trong hÇu hÕt çc nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Sè liÖu ë b¶ng 1.4

sau ®©y sÏ thÓ hiÖn ®−îc sù ph¸t triÓn cña KTTT trªn ThÕ giíi:

23


Quèc gia N¨m T¨ng, gi¶m%/n¨m

ANH 1950 1960 1970 1987

Sè trang tr¹i

(1000 trang tr¹i)

543 467 327 254 -2,1

DiÖn tÝch b×nh qu©n(ha) 36 41 55 71 1,8

Lao ®éng n«ng nghiÖp (1000 lao ®éng)

1.164 967 728 670 -1,5

Lao ®éng lμm thuª (%) 62 52 42 - -1,4

PH¸P 1955 1970 1979 1989

Sè trang tr¹i

(1000 trang tr¹i)

2.285 1.588 1.263 982 -2,5



6.125 4.327 2.943 2.031 -3,7

Lao ®éng lμm thuª (%) 10 9 8 8 -4,0

Mü 1950 1960 1970 1988

Sè trang tr¹i

(1000 trang tr¹i)

5.648 3.962 2.954 2.159 -2,6



8.036 5.405 3.378 3.058 -2,6

Lao ®éng lμm thuª (%) 23 26 27 28 -2,0

NHËT b¶n 1950 1970 1980 1990

Sè trang tr¹i

(1000 trang tr¹i)

6.176 5.342 4.661 3.739 -1,3

DiÖn tÝch b×nh qu©n(ha) 0,8 1,1 1,1 1,4 1,2


17.366 10.262 6.927 5.408 -2,9

Lao ®éng lμm thuª (%) - 1,1 0,3 - -8,6

Th¸I lan 1963 1978 1982 1988

Sè trang tr¹i

(1000 trang tr¹i) 3.214 4.108 4.464 5.245 2,0

DiÖn tÝch b×nh qu©n(ha) 3,50 3,72 3,56 4,52 1,0


11.871 15.974 17.229 19.576 2,0

24

Ên ®é 1953 1961 1971 1985

Sè trang tr¹i

(1000 trang tr¹i) 44.354 50.765 57.070 97.720 2,5

DiÖn tÝch b×nh qu©n(ha) 3,01 2,60 2,18 1,68 -2,1


105.670 143.995 160.572 199.765 2,0

in®«nªxia 1963 1973 1983

Sè trang tr¹i

(1000 trang tr¹i) 12.237 14.378 18.560 2,1

DiÖn tÝch b×nh qu©n(ha) 1,19 1,14 0,95 -1,1


28.551 30.823 33.016 0,7

Pakixtan 1960 1972 1980 Sè trang tr¹i

(1000 trang tr¹i) 4.860 3.762 1.070 -0,9

DiÖn tÝch b×nh qu©n(ha) 4,08 5,29 4,68 0,7


9.608 11.801 12.883 1,8

Nguån: [154]

DÉn liÖu trªn cho thÊy, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KTTT ë çc n−íc trªn thÕ giíi ®·

diÔn ra sù biÕn ®éng c¶ vÒ sè l−îng vμ quy m« trang tr¹i theo chiÒu h−íng kh«ng gièng

nhau. §iÒu nμy phô thuéc vμo nhiÒu yÕu tè: kh¶ n¨ng thu hót lùc l−îng lao ®éng ra khái

n«ng nghiÖp, kh¶ n¨ng khai th¸c ®Êt míi...

ë Mü, hiÖn nay cã kho¶ng 2,2 triÖu trang tr¹i trong ®ã cã 87% lμ trang tr¹i gia

®×nh, xuÊt khÈu 40 - 50 triÖu tÊn lóa m×, s¶n xuÊt ra h¬n 50% s¶n l−îng ®Ëu t−¬ng vμ

ng« cña toμn thÕ giíi..., cã quy m« ®Êt ®ai b×nh qu©n tõ 150 - 200 ha. Lao ®éng thuª

trong çc trang tr¹i lμ rÊt Ýt. Thu nhËp tèi thiÓu kh«ng d−íi 1.000 USD/lao ®éng/n¨m.

ë Ph¸p cã 980.000 trang tr¹i gia ®×nh s¶n xuÊt ra l−îng n«ng s¶n gÊp 2,2 lÇn nhu

cÇu trong n−íc víi tû suÊt hμng ho¸ vÒ ngò cèc lμ 95%, thÞt s÷a 70 - 80%, rau qu¶ trªn

70% vμ riªng n¨m1981 ®· xuÊt khÈu trªn 24 triÖu tÊn ngò cèc.

Hμ Lan cã 128.000 trang tr¹i, b×nh qu©n mét trang tr¹i chØ cã quy m« kho¶ng

15,7 ha víi 2,2 lao ®éng, Trong ®ã chØ cã 1.500 trang tr¹i chuyªn trång hoa víi sè

l−îng s¶n xuÊt ra hμng n¨m kho¶ng 7 tû b«ng vμ 600 triÖu chËu hoa trong ®ã 70%

dμnh cho xuÊt khÈu. B×nh qu©n mét lao ®éng n«ng nghiÖp cña trang tr¹i lμm ra ®ñ sè

l−îng n«ng s¶n ®Ó nu«i 60 ng−êi.

25

ë Hμn Quèc, viÖc chó träng ph¸t triÓn KTTT ®· tù tóc ®−îc vÊn ®Ò l−¬ng thùc,

kh«ng nh÷ng thÕ, s¶n l−îng rau qu¶, s¶n phÈm c«ng nghiÖp t¨ng b×nh qu©n hμng n¨m 8

- 10%. NhËt B¶n hiÖn cã 4,2 triÖu trang tr¹i, dù b¸o trong thêi gian tíi sÏ cßn gi¶m víi

tèc ®é 30.000 - 40.000 trang tr¹i/n¨m theo h−íng më réng quy m«, t¹o ®iÒu kiÖn cho

viÖc thùc hiÖn c¬ khÝ lín, t¨ng n¨ng suÊt, h¹ gi¸ thμnh s¶n phÈm, t¹o −u thÕ c¹nh tranh

víi çc ®èi thñ trªn thÞ tr−êng n«ng s¶n thÕ giíi. Çc trang tr¹i lμm nghÒ n«ng nghiÖp

lμ phô, lμm nghÒ ngoμi n«ng nghiÖp lμ chÝnh. Thu nhËp b×nh qu©n mét trang tr¹i t¨ng

tõ 207.000 yªn n¨m 1950 lªn 6 triÖu yªn n¨m 1982. §Õn nay, 99,2% sè trang tr¹i gia

®×nh NhËt b¶n tham gia çc ho¹t ®éng cña trªn 4.000 hîp t¸c x· n«ng nghiÖp lμ çc

hîp t¸c x· dÞch vô kinh tÕ kü thuËt.

Th¸i Lan cã trªn d−íi 4,5 triÖu trang tr¹i víi quy m« b×nh qu©n lμ 5,6 ha, chñ yÕu

lμ çc trang tr¹i cã quy m« diÖn tÝch nhá 2,5 ha. Trong nh÷ng n¨m 1980, Th¸i Lan ®·

s¶n xuÊt 20 triÖu tÊn g¹o, 5 triÖu tÊn ng«... vμ trë thμnh mét trong nh÷ng n−íc ®øng

®Çu vÒ xuÊt khÈu døa hép (chiÕm 1/3 s¶n l−îng døa trªn giíi).

1.2.2. ë ViÖt Nam

KTTT ë n−íc ta ®· cã mÇm mèng tõ l©u, víi mét qu¸ tr×nh h×nh thμnh vμ ph¸t

triÓn qua nhiÒu thêi kú.

Tr−íc n¨m 1954: trang tr¹i ®· b¾t ®Çu xuÊt hiÖn tõ thêi nhμ TrÇn, lóc bÊy giê

®−îc gäi lμ ®iÒn trang, th¸i Êp. Song lèi s¶n xuÊt cña çc ®iÒn trang, th¸i Êp lμ khÐp kÝn,

kinh tÕ hμng ho¸ ch−a ph¸t triÓn, v× thÕ KTTT thêi kú nμy ch−a cã. §Õn thêi nhμ

NguyÔn vμ ®Æc biÖt lμ thêi kú thùc d©n Ph¸p ®« hé, do chóng cã kinh nghiÖm trong

viÖc tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo kiÓu trang tr¹i ë chÝnh quèc nªn thùc d©n Ph¸p

®· tæ chøc ra h×nh thøc trang trai t− b¶n t− nh©n (®ån ®iÒn) nh»m khai th¸c tiÒm n¨ng

n«ng nghiÖp ë n−íc ta. Theo sè liÖu thèng kª cña Ph¸p, tõ n¨m 1859 ®Õn 1943 ng−êi

Ph¸p ®· chiÕm trªn 1.000.000 ha ®Êt n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam ®Ó lËp ra 3.928 ®ån

®iÒn víi quy m« võa vμ nhá kh¸c nhau chuyªn trång cao su, chÌ, cμ phª, hå tiªu...

Tõ n¨m 1954 - 1975: ë miÒn Nam vÉn cßn tån t¹i çc trang tr¹i t− b¶n t− nh©n cña

Ph¸p d−íi d¹ng ®ån ®iÒn, ®Æc biÖt kinh tÕ hé s¶n xuÊt hμng ho¸ ®· xuÊt hiÖn vμ ph¸t

triÓn dÇn lªn thμnh kinh tÕ gia ®×nh cña mét sè t−íng, t¸ Ngôy lËp ra. Cßn ë miÒn B¾c

nÒn n«ng nghiÖp vÉn mang nÆng tÝnh tù tóc tù cÊp. Mét sè n«ng, l©m tr−êng quèc

doanh ®−îc lËp ra nh−ng ho¹t ®éng theo chÕ ®é kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung chø kh«ng ph¶i

lμ s¶n xuÊt hμng ho¸ theo c¬ chÕ thÞ tr−êng. V× vËy KTTT ë miÒn B¾c lóc nμy vÉn ch−a

xuÊt hiÖn.

Tõ 1975 ®Õn 1986: §©y lμ giai ®o¹n kinh tÕ hîp t¸c, kinh tÕ quèc doanh ph¸t triÓn

nhanh chãng, cßn çc ®ån ®iÒn cña thùc d©n vμ çc ®iÒn trang cña ®Þa chñ, phó n«ng

26

kh«ng cßn n÷a do Nhμ n−íc chñ tr−¬ng c¶i çch n«ng nghiÖp vμ tiÕn hμnh quèc h÷u ho¸

çc ®ån ®iÒn. X©y dùng vμ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n theo m« h×nh kÕ ho¹ch ho¸, tËp

trung, kh«ng chÊp nhËn kinh tÕ thÞ tr−êng, kinh tÕ hé n«ng d©n chØ lμ kinh tÕ phô gia ®×nh,

bÞ giíi h¹n ph¸t triÓn vμ lÖ thuéc vμo kinh tÕ tËp thÓ. S¶n xuÊt vμ trao ®æi hμng ho¸ cña

kinh tÕ phô gia ®×nh vÉn n»m trong khu«n khæ cña kinh tÕ tù cung, tù cÊp trao ®æi hμng

ho¸ gi¶n ®¬n. V× thÕ KTTT gia ®×nh kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn nªn

ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®¹t hiÖu qu¶ thÊp ch−a t−¬ng xøng víi tiÒm n¨ng ®Êt ®ai, vèn ®Çu t−,

c¬ së vËt chÊt - kü thuËt vμ tiÒm n¨ng cña lao ®éng hiÖn cã.

Tõ 1986 ®Õn nay: Cã thÓ xem ®©y lμ b−íc ngoÆc cùc kú quan träng ®èi víi nÒn kinh

tÕ n−íc ta, trong ®ã cã KTTT. §Ó “®æi míi” kinh tÕ, §¹i héi §¶ng toμn quèc lÇn VI

(12/1986) ®· chØ ra trong thêi kú qu¸ ®é ë n−íc ta ph¶i lμ ”nÒn kinh tÕ cã c¬ cÊu nhiÒu

thμnh phÇn”, vμ ®Õn NghÞ quyÕt 10 cña Bé ChÝnh trÞ (4/1988) “vÒ ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý

n«ng nghiÖp”. §Æc biÖt, ®Õn NghÞ quyÕt 6 (kho¸ VI), n¨m 1989, §¶ng vμ Nhμ n−íc ®·

kh¼ng ®Þnh vai trß cña kinh tÕ hé n«ng d©n, thõa nhËn hé n«ng d©n lμ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ,

cïng víi sù ra ®êi cña LuËt §Êt ®ai (söa ®æi) n¨m 2003, LuËt Doanh nghiÖp; QuyÕt ®Þnh

sè 187/1999/Q§ - TTg ngμy 16 th¸ng 9 n¨m 1999 vÒ ®æi míi tæ chøc vμ c¬ chÕ qu¶n lý

l©m tr−êng quèc doanh; vμ çc NghÞ quyÕt 05-NQ/TW ngμy 10/06/1993, NghÞ quyÕt 04-

NQ/TW ngμy 29/12/1997, NghÞ quyÕt 06-NQ/TW ngμy 10/11/1998 ®· cã nh÷ng khuyÕn

khÝch ph¸t triÓn h×nh thøc KTTT. §ã chÝnh lμ nh÷ng c¬ së ®Ó hÖ thèng trang tr¹i ph¸t triÓn

víi tèc ®é vμ quy m« ngμy cμng cao h¬n, lín h¬n.

- Mét sè chñ tr−¬ng cña Nhμ n−íc liªn quan ®Õn ph¸t triÓn KTTT

+ Chñ tr−¬ng vμ gi¶i ph¸p thay ®æi quyÒn sö dông ®Êt cho n«ng hé: ChÊp nhËn

kinh tÕ ç thÓ trªn quyÒn sö dông ®Êt ®Ó t¹o n¨ng suÊt tù nhiªn tèi ®a cña ®Êt ®ai t¹o

nªn cña c¶i vËt chÊt víi thêi h¹n l©u dμi vμ cã thÓ ®−îc Nhμ n−íc b¶o hé (thuÕ ®Êt, sö

dông ®Êt, chuyÓn nh−îng quyÒn sö dông ®Êt...).

+ Chñ tr−¬ng tù do ho¸ sù lùa chän h−íng s¶n xuÊt hμng ho¸ t−¬ng thÝch víi ®Êt

®ai vμ kh¶ n¨ng sö dông s¶n phÈm: T¹o kh¶ n¨ng s¶n xuÊt hμng ho¸ theo nhu cÇu thÞ

tr−êng; Xo¸ bá viÖc ®Þnh gi¸ n«ng s¶n trong ®æi - nhËn cung cÊp vËt t− n«ng nghiÖp,

t¹o cho ng−êi n«ng d©n ®−a s¶n phÈm cña m×nh vμ nhu yÕu phÈm tiÕp cËn víi gi¸ c¶

thÞ tr−êng - cëi tho¸ng cho n«ng d©n tù chñ s¶n xuÊt vμ tù chñ tiªu thô.

+ Nhμ n−íc chñ tr−¬ng cho vay vèn më mang doanh nghiÖp n«ng nghiÖp: §· gi¶i

quyÕt quü ®Êt ®ai, l¹i cho vay vèn s¶n xuÊt lμ b¶o ®¶m cho 2 ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó

n«ng hé tù chñ ®i vμo lμm ¨n tèt. §iÒu nμy ®· nãi râ trong nghÞ ®Þnh 14/CP cña ChÝnh

phñ ngμy 2/3/1993 vμ quyÕt ®Þnh 327/CT cña Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr−ëng ngμy

15/9/1992 vÒ vay vèn phñ xanh ®Êt trèng ®åi nói träc...

27

- Nh÷ng nh©n tè h¹n chÕ viÖc ph¸t triÓn trang tr¹i

+ ThiÕu quy ho¹ch tæng thÓ c¶ n−íc, çc vïng vμ quy ho¹ch chi tiÕt cho çc tiÓu

vïng ®· dÉn ®Õn sù ph¸t triÓn tù ph¸t vμ s¶n xuÊt ra nhiÒu s¶n phÈm chång chÐo gi÷a

çc vïng, chÊt l−îng s¶n phÈm ®a lo¹i vμ thÊp.

+ TiÕp theo viÖc thiÕu quy ho¹ch tæ chøc l·nh thæ s¶n xuÊt lμ çc cÊp qu¶n lý

vÜ m« cßn lóng tóng trong viÖc x¸c lËp thÞ tr−êng cho çc s¶n phÈm n«ng - l©m -

thñy s¶n t¹o thÕ bÊp bªnh cho çc ®èi t−îng s¶n xuÊt.

+ NghÞ quyÕt cho më réng diÖn tÝch n«ng nghiÖp lªn miÒn ®åi, nói, kh«ng kÌm

h−íng dÉn cô thÓ, ®· dÊy lªn phong trμo khai hoang ph¸ rõng lμm n−¬ng tÖ h¹i nhÊt

trong lÞch sö n«ng nghiÖp n−íc ta.

+ Kh«ng cã kÕ ho¹ch ®μo t¹o çn bé qu¶n lý n«ng nghiÖp nãi chung, ®Æc biÖt lμ

trong ®iÒu kiÖn quü sinh th¸i l·nh thæ ph©n ho¸ manh món nh− ViÖt Nam, vμ hÖ thèng

chñ trang tr¹i nãi riªng kh«ng ®−îc ®μo t¹o, båi d−ìng vμ tËp huÊn.

+ Do ®Þnh kiÕn víi tæ chøc "HTX NN" (tr−íc ®©y) mμ bá qua tÝnh liªn kÕt néi lùc

n«ng d©n, chó träng vμo kinh tÕ ç thÓ mμ thiÕu tÝnh hiÖp ®ång, r¬i vμo lμm ¨n nhá.

K×m h·m b−íc tiÕn tiÕp theo cña trang tr¹i nãi riªng vμ n«ng nghiÖp nãi chung. §©y lμ

c¶n trë lín ®èi víi nÒn n«ng nghiÖp n−íc ta khi tiÕp cËn víi thÞ tr−êng còng nh− c«ng

nghiÖp ho¸ vμ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn n«ng nghiÖp.

ë n−íc ta, cho ®Õn thêi ®iÓm nμy, kinh tÕ n«ng nghiÖp vÉn ®ãng mét vai trß

quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, thu hót 80% d©n sè vμ h¬n 70% lao ®éng.

Trong ®ã, víi sù h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn nhanh chãng cña çc lo¹i h×nh KTTT ®·

vμ ®ang gãp phÇn thóc ®Èy n«ng nghiÖp ph¸t triÓn vμ ®ång thêi lμm thay ®æi diÖn

m¹o kinh tÕ - x· héi n«ng th«n. §Æc biÖt lμ tõ khi cã chØ thÞ 100 cña Ban BÝ th−

(1981) vμ NghÞ quyÕt 10 cña Bé chÝnh trÞ (05/04/1988) vÒ "®æi míi vμ qu¶n lý kinh

tÕ n«ng nghiÖp”. Víi NghÞ quyÕt nμy, hé n«ng d©n ®· trë thμnh ®¬n vÞ kinh tÕ tù

chñ vμ ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vμo nÒn kinh tÕ n−íc nhμ trong thêi gian qua. §ång

thêi kinh tÕ hé n«ng d©n tÊt yÕu sÏ ph¸t triÓn theo quy luËt tõ s¶n xuÊt tiÓu n«ng tù

cung tù cÊp lªn s¶n xuÊt hμng hãa. Víi xu thÕ nμy, mét sè hé n«ng d©n ph¸t triÓn

kinh tÕ ®¹t tr×nh ®é cao, tÝch tô thªm ruéng ®Êt, vèn liÕng, thuª m−ín thªm lao ®éng,

nhanh nh¹y trong viÖc øng dông tiÕn bé KHKT vμo s¶n xuÊt kinh doanh... tõ ®ã cho

ra ®êi mét lo¹i h×nh kinh tÕ míi trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n: KTTT. Tuy nhiªn,

trªn thùc tÕ còng tån t¹i nh÷ng nhËn thøc vμ ®¸nh gi¸ kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò nμy. Bªn

c¹nh sè ®«ng ý kiÕn thõa nhËn nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc, vai trß quan träng vμ sù cÇn

thiÕt kh¸ch quan cña KTTT, cßn kh«ng Ýt ng−êi b¨n kho¨n, lo ng¹i nh÷ng tiªu cùc

28

cã thÓ ph¸t sinh, nh÷ng h¹n chÕ vμ çc v−íng m¾c sÏ lμm ¶nh h−ëng ®Õn tÝnh bÒn

v÷ng vμ hiÖu qu¶ cña m« h×nh kinh tÕ nμy.

Thùc tiÔn cho thÊy sù ra ®êi vμ ho¹t ®éng cña KTTT lμ hîp quy luËt, lμ b−íc ®ét

ph¸ trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n mÆc dï cßn nhiÒu yÕu tè tù ph¸t vμ b−íc ®Çu cßn

nh÷ng nÐt s¬ khai. Lμ mét hîp phÇn kinh tÕ quan träng nh−ng kh«ng kÐm phÇn phøc t¹p,

KTTT cÇn ph¶i ®−îc nghiªn cøu, kh¶o s¸t mét çch s©u s¾c vμ toμn diÖn c¶ vÒ mÆt lý

luËn vμ thùc tiÔn ®Ó t×m ra c¬ së khoa häc cho viÖc lý gi¶i b¶n chÊt, thùc tr¹ng vμ xu thÕ

vËn ®éng cña KTTT trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, lμm th«ng suèt vÒ mÆt nhËn thøc, gióp

cho çc c¬ quan qu¶n lý, çc chñ trang tr¹i cã nh÷ng quyÕt ®Þnh vμ ph−¬ng ph¸p phï hîp

thóc ®Èy sù ph¸t triÓn ®óng h−íng, m¹nh mÏ, hiÖu qu¶ cao vμ bÒn v÷ng cho KTTT.

1.2.2.1. Sè l−îng trang tr¹i

Do hiÖn nay tiªu chÝ ®Ó x¸c ®Þnh trang tr¹i cßn ch−a cã sù thèng nhÊt nªn sè

l−îng trang tr¹i ë n−íc ta còng kh¸c nhau tuú theo tiªu chÝ thèng kª nh−: B¸o ço tõ çc

®Þa ph−¬ng cho Bé NN&PTNT th× hiÖn c¶ n−íc cã trªn 113.000 ( )1 , Tuy nhiªn, theo sè

liÖu ®iÒu tra cña Tæng côc Thèng kª (2004) th× sè l−îng trang tr¹i lμ 110.832 ( )2 .

B¶ng 1.5. Sè l−îng trang tr¹i trong çc lo¹i h×nh kh¸c nhau ë ViÖt Nam ph©n theo çc vïng

Trong ®ã

Lo¹i h×nh

Çc vïng

Tæng sè

Trang

tr¹i

trång

c©y

hμng

n¨m

Trang

tr¹i

trång

c©y l©u

n¨m

Trang

tr¹i

ch¨n

nu«i

Trang

tr¹i nu«i

trång

thuû s¶n

Lo¹i

h×nh

trang

tr¹i

kh¸c

C¶ n−íc 110832 32961 22759 9967 35424 9721

§ång b»ng s«ng Hång 8131 347 619 2473 2478 2214

§«ng B¾c Bé 4984 121 1134 400 1027 2302

T©y B¾c Bé 400 45 83 106 14 152

B¾c Trung Bé 5882 1551 1081 556 1160 1534

Nam Trung Bé 6936 1831 793 552 2956 804

T©y Nguyªn 9450 1399 6887 551 64 549

§«ng Nam Bé 18921 1959 9693 3101 3125 1043

§ång b»ng s«ng Cöu Long 56128 25708 2469 2228 24600 1123

Nguån: Tæng côc thèng kª, 2004

(1 ) Sè liÖu tõ Bé NN&PTNT tõ nguån b¸o ço cña çc tØnh ( ) 2 Sè liÖu ®iÒu tra cña Tæng côc Thèng kª, 2004

29

B¶ng 1.6. Sè l−îng trang tr¹i thay ®æi qua çc thêi kú

Lo¹i h×nh Thêi gian

Tæng sè Trång c©y hμng n¨m

Trång c©y l©u n¨m

Ch¨n nu«i

NTTS Lo¹i h×nh trang tr¹i

kh¸c

Tæng sè trang tr¹i 110.832 32.961 22.759 9.967 35.424 9.721 Tr−íc 1995 17.254 8.526 3.696 513 3.372 1.147

Tõ 1996 - 1999 28.549 10.200 10.021 834 5.549 1.945

Tõ 2000 - 2001 15.214 3.028 2.861 414 8.095 2816

Tõ 2002 - 2004 49.815 11.207 6.181 8.206 18.408 3.813 Nguån: Tæng côc thèng kª, 2004

1.2.2.2. Ph©n lo¹i trang tr¹i 1. Ph©n lo¹i theo h×nh thøc qu¶n lý + Trang tr¹i gia ®×nh: lμ kiÓu trang tr¹i phæ biÕn nhÊt hiÖn nay. Nh÷ng chñ trang

tr¹i còng lμ ng−êi chñ gia ®×nh. + Trang tr¹i liªn doanh: lμ trang tr¹i ®−îc thμnh lËp trªn c¬ së tù nguyÖn hîp nhÊt

mét sè trang tr¹i nhá thμnh mét trang tr¹i lín h¬n víi t− çch ph¸p nh©n míi nh»m t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt vμ kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi çc ®èi thñ kh¸c.

+ Trang tr¹i hîp doanh theo cæ phÇn: lμ kiÓu trang tr¹i ®−îc tæ chøc theo nguyªn t¾c mét c«ng ty cæ phÇn, ho¹t ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt, chÕ biÕn, tiªu thô n«ng s¶n.

2. Ph©n lo¹i theo h×nh thøc ®iÒu hμnh s¶n xuÊt + Chñ trang tr¹i vμ gia ®×nh ë ngay trong trang tr¹i, trùc tiÕp s¶n xuÊt vμ ®iÒu

hμnh s¶n xuÊt. + Chñ trang tr¹i kh«ng ë n«ng th«n nh−ng vÉn ®iÒu hμnh vμ qu¶n lý trang tr¹i. + Chñ trang tr¹i sèng ë thμnh phè thuª ng−êi trùc tiÕp qu¶n lý, ®iÒu hμnh trang

tr¹i ë n«ng th«n. + Chñ trang tr¹i uû th¸c cho ng−êi th©n thÝch qu¶n lý s¶n xuÊt tõng vô hay nhiÒu n¨m. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra cña ch−¬ng tr×nh "®¸nh gi¸ thùc tr¹ng vμ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn

KTTT" [57] víi sè mÉu ®iÒu tra lμ 3.044 trang tr¹i (cña tr−êng §¹i häc KTQD Hμ Néi n¨m 1999) th× c¬ cÊu cña çc chñ trang tr¹i nh− sau:

B¶ng 1.7. C¬ cÊu chñ trang tr¹i theo chøc n¨ng x· héi Chøc n¨ng x· héi Sè l−îng trang tr¹i Tû lÖ %

N«ng d©n 1898 62,35 C«ng chøc ®ang chøc 144 4,73 Çn bé x· 269 8,84 C«ng nh©n ®ang lμm viÖc 104 3,42 Bé ®éi, c«ng an trë vÒ n«ng th«n 247 8,11 Çn bé, c«ng nh©n h−u trÝ 285 9,36 Ng−êi kh¸c 97 3,19 §¶ng viªn 733 24,08 §oμn viªn 89 2,92

30

Tõ b¶ng trªn cho thÊy, tû lÖ chñ trang tr¹i lμ n«ng d©n nhiÒu nhÊt. Trong 3.044

trang tr¹i th× sè l−îng n«ng d©n lμm chñ lμ 1.898 trang tr¹i chiÕm 62,35% vμ chñ trang

tr¹i ®oμn viªn lμ chiÕm tû lÖ thÊp nhÊt (2,92%).

3. Ph©n lo¹i trang tr¹i theo c¬ cÊu s¶n xuÊt

+ Trang tr¹i cã c¬ cÊu s¶n xuÊt theo h−íng ph¸t triÓn kinh doanh tæng hîp nhiÒu

s¶n phÈm trong ®ã cã s¶n phÈm chñ yÕu.

+ Trang tr¹i cã c¬ cÊu s¶n xuÊt theo h−íng s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸ mét lo¹i s¶n phÈm.

+ Trang tr¹i s¶n xuÊt ®Ó cung cÊp nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn hoÆc kÕt

hîp s¶n xuÊt víi chÕ biÕn n«ng s¶n.

4. Ph©n lo¹i trang tr¹i theo nguån ®Êt

B¶ng 1.8. CÊu thμnh quü ®Êt b×nh qu©n cho 1 trang tr¹i theo h−íng s¶n xuÊt

(trong sè 3.044 trang tr¹i mÉu ®iÒu tra)

Trång trät H−íng s¶n xuÊt

Nguån

®Êt

C©y hμng

n¨m

C©y l©u

n¨m

L©m

nghiÖp

Ch¨n

nu«i

Nu«i trång

thñy s¶n

Kinh

doanh

kh¸c

§Êt ®−îc giao (ha)

Ch−a ®−îc giao (ha)

4.45

2.05

4,66

1,45

17,27

3,03

0,9

0,57

4,01

5,14

1,68

0,88

§Êt ®−îc giao(%)

Ch−a ®−îc giao(%)

68,46

31,54

76,40

23,60

85,06

14,94

61,27

38,73

43,42

56,18

65,70

34,30

Nguån: [57]

Nh− vËy, theo h−íng s¶n xuÊt tæng hîp trªn c¶ n−íc cã 5 lo¹i h×nh phæ biÕn

vμ 1 lo¹i h×nh hçn hîp. Do tÝnh ®a d¹ng quü sinh th¸i l·nh thæ theo kh«ng gian vμ

ph¶i gèi vô theo nhÞp ®iÖu mïa, çc trang tr¹i ViÖt Nam ë c¶ 3 miÒn: B¾c, Trung,

Nam ®Òu cã xu h−íng ®a d¹ng ho¸ ngμnh nghÒ vμ s¶n xuÊt tæng hîp trªn hai

nguån ®Êt ®· ®−îc giao vμ ch−a ®−îc giao (®Êt tù khai ph¸ vμ chiÕm dông...).

5. Ph©n lo¹i trang tr¹i theo quan hÖ s¶n xuÊt - gi÷a ng−êi vμ ng−êi

a. Lo¹i h×nh trang tr¹i lμ thõa kÕ çc n«ng tr−êng quèc doanh cò, cã quan hÖ s¶n xuÊt

lμ ng−êi qu¶n lý vμ c«ng nh©n n«ng nghiÖp, sau ®æi míi, chuyÓn sang h×nh thøc kho¸n s¶n

phÈm ®Õn hé gia ®×nh, cã bé m¸y cung øng vËt t− vμ bao tiªu s¶n phÈm, cßn gi÷ ®−îc çc

lo¹i h×nh c«ng cô hiÖn ®¹i nh− giμn b¬m, m¸y lμm ®Êt, x−ëng s¬ chÕ s¶n phÈm...

b. Lo¹i h×nh trang tr¹i lín lªn tõ çc tæ ®æi c«ng, nh− ë Nam Bé, gãp ruéng ®Êt, x©y

dùng mét bé m¸y ®iÒu hμnh, bao tiªu s¶n phÈm, lo thÞ tr−êng vμ ph©n phèi lîi nhuËn cho

31

thμnh viªn - chuyÓn thμnh HTX n«ng nghiÖp kiÓu míi. §©y lμ lo¹i h×nh hîp t¸c theo

nghÜa C«ng ty n«ng nghiÖp vïng chuyªn canh vμ liªn hîp víi quan hÖ ban Gi¸m ®èc

®iÒu hμnh vμ cæ ®«ng gãp vèn, ë ®©y lμ gãp vèn ®Êt ®ai vμ tiÒn tÖ.

c. Lo¹i h×nh trang tr¹i tËp hîp chñ yÕu lμ çc thμnh viªn hä hμng trong gia ®×nh,

hä téc, cïng do thÞ tr−êng cung øng vμ bao tiªu s¶n phÈm, h−ëng lîi vμ tÝch luü vèn më

réng,. cã thuª nh©n c«ng nh−ng Ýt; kh«ng muèn hîp t¸c víi ng−êi ngoμi gia ®×nh.

d. Lo¹i h×nh trang tr¹i do ng−êi cã tiÒn mua hoÆc thuª, ®Êu thÇu ®Êt víi quy m« diÖn

tÝch võa vμ lín - nhμ cè ®Þnh ë n¬i kh¸c chØ ®Õn "tr¹i" ®Ó ®iÒu hμnh s¶n xuÊt trªn nh©n

c«ng, thuª m−ín 100% - D¹ng nμy lμ lo¹i h×nh trang tr¹i theo quan hÖ chñ - tí.

1.2.2.3. VÒ quy m« trang tr¹i ë ViÖt Nam.

1. Quy m« theo diÖn tÝch

Víi tæng diÖn tÝch ®Êt cña 110.832 trang tr¹i trªn toμn quèc lμ 678.291 ha th× b×nh

qu©n mçi trang tr¹i cã diÖn tÝch 6,12 ha, trong ®ã trang tr¹i l©m nghiÖp cã diÖn tÝch lín

nhÊt 21,71 ha vμ trang tr¹i ch¨n nu«i cã diÖn tÝch trung b×nh thÊp nhÊt 1,09 ha. Tuy

nhiªn, tuú thuéc vμo tõng lo¹i h×nh trang tr¹i mμ quy m« diÖn tÝch sö dông ®Êt kh¸c

nhau. Sè liÖu ®−îc cô thÓ ho¸ ë çc b¶ng 1.9,1.10 vμ 1.11.

B¶ng 1.9. B×nh qu©n sö dông ®Êt trong 1 trang tr¹i ph©n theo çc lo¹i h×nh §¬n vÞ tÝnh: ha

Ph©n theo çc lo¹i h×nh Lo¹i h×nh

sö dông ®Êt C©y hμng n¨m

C©y l©u n¨m

Ch¨n

nu«i L©m

nghiÖp NTTS SXKD tæng

hîp

Tæng diÖn tÝch 6,20 5,93 1,09 21,71 4,09 14,39

§Êt n«ng nghiÖp 5,60 5,41 0,77 1,10 0,36 6,73

§Êt l©m nghiÖp 0,44 0,44 0,29 20,32 0,20 6,89

§Êt NTTS 0,17 0,08 0,04 0,29 3,53 0,77


B¶ng 1.10. Tû lÖ theo quy m« diÖn tÝch cña tõng lo¹i h×nh trang tr¹i Lo¹i h×nh trang tr¹i DiÖn tÝch (ha) Tû lÖ (%)

Tæng 678.291 100 C©y hμng n¨m 201.721 29,74 C©y l©u n¨m 139.285 20,53 Ch¨n nu«i 60.998 8,99 NTTS 216.794 31,96 Çc lo¹i h×nh kh¸c 59.492 8,78


32

B¶ng 1.11. Quy m« diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp cho 1 trang tr¹i

§¬n vÞ: ha

Ph©n theo lo¹i h×nh s¶n xuÊt Lo¹i h×nh trang tr¹i

Lo¹i h×nh sö dông ®Êt

Tæng

sè

C©y

hμng

n¨m

C©y

l©u

n¨m

Ch¨n

nu«i

L©m

nghiÖp NTTS

SXKD

tæng

hîp

§Êt n«ng nghiÖp b×nh qu©n 1

trang tr¹i 3,86 5,60 5,41 0,77 1,10 0,36 6,73

Trong ®ã:

§Êt trång c©y hμng n¨m b/q 2,21 5,30 0,37 0,44 0,57 0,26 3,26

§Êt trång c©y l©u n¨m b/q 1,59 0,22 4,92 0,31 0,52 0,09 3,40

§Êt l©m nghiÖp b/q 1 trang tr¹i 1,15 0,44 0,44 0,29 20,32 0,20 6,89

DT mÆt n−íc NTTS b/q 1 TT 1,10 0,17 0,08 0,04 0,29 3,53 0,77

Nguån: Tæng côc thèng kª

2. VÒ quy m« theo vèn

HiÖn nay c¶ n−íc cã kho¶ng 110.832 trang tr¹i, sè vèn trung b×nh cña mét trang

tr¹i lμ 135,14 triÖu ®ång, trong ®ã 82,25% sè vèn lμ cña chñ trang tr¹i tù ®Çu t− vμ

17,75% lμ vèn vay ng©n hμng. Çc trang tr¹i ch¨n nu«i cã sè vèn ®Çu t− lín nhÊt

236,03 triÖu gÊp 2 lÇn so víi trang tr¹i NTTS vμ 3 lÇn so víi trang tr¹i l©m nghiÖp, v×

chi phÝ ban ®Çu x©y chuång tr¹i vμ gia sóc, gia cÇm lín. Çc trang tr¹i trång c©y hμng

n¨m cã sè vèn ®Çu t− thÊp nhÊt 69,69 triÖu ®ång. Tæng sè vèn cña çc lo¹i h×nh KTTT

lμ 8.245,833 tû ®ång.

B¶ng 1.12. Vèn s¶n xuÊt cña çc lo¹i h×nh trang tr¹i

§¬n vÞ

Tæng sè Ph©n theo çc lo¹i h×nh s¶n xuÊt trang tr¹i Lo¹i h×nh trang tr¹i

Vèn C©y hμng n¨m

C©y l©u n¨m

Ch¨n nu«i

L©m nghiÖp

NTTS SXKD tæng hîp

Tæng sè trang tr¹i

Tr.tr 110.832 32.961 22.759 9.967 2.668 35.424 7.053

Tæng sè vèn Tû 14.400,825 2.297,052 4.714,117 2.352,511 220,723 3.687,284 1.129,138

Vèn cña chñ trang tr¹i

Tû 11.844,678 1.878,758 4.130,509 2.039,862 191,499 2.968,263 941,701

Tû lÖ so víi tæng sè vèn

% 82,25 81,79 87,62 86,71 86,76 80,50 83,40

Vèn vay ng©n NH Tû 2.556,146 418,293 583,607 312,648 29,223 719,021 187,436


% 17,75 18,21 12,38 13,29 13,24 19,50 16,60

Sè vèn trung b×nh 1 trang tr¹i

TriÖu 135,14 69,69 207,132 236,03 82,73 104,09 159,98


33

3. Quy m« trang tr¹i xÐt theo thu nhËp

Tæng thu nhËp c¶ çc lo¹i h×nh trang tr¹i trªn toμn quèc lμ 5.554,584 tû ®ång

trong ®ã th× sè l−îng hμng ho¸ b¸n ra lμ 5.037,259 tû ®ång vμ thu nhËp thùc tÕ lμ

1.969,074 tû ®ång. Trong 6 lo¹i h×nh trang tr¹i trªn th× trang tr¹i NTTS cã thu nhËp

thùc tÕ cao nhÊt la 680,496 tû ®ång, trang tr¹i l©m nghiÖp cã thu nhËp thÊp nhÊt chØ

42,675 tû ®ång.

B¶ng 1.13. KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña çc lo¹i h×nh trang tr¹i

§¬n vÞ tÝnh: triÖu ®ång

Ph©n theo çc lo¹i h×nh Çc lo¹i h×nh

trang tr¹i Tæng Trång

c©y hμng

n¨m

Trång

c©y l©u

n¨m

Ch¨n

nu«i

L©m

nghiÖp NTTS

SXKD

Tæng hîp

Tæng sè trang tr¹i 110.832 32.961 22.759 9.967 2.668 35.424 7.053

Tæng thu 5.554.584 1.562.288 1.185.651 468.671 79.516 2.043.895 214.563

Gi¸ trÞ s¶n phÈm hμng ho¸, dÞch vô

5.037.259 1.368.540 999.135 452.834 68.279 1.962.799 185.671

Thu nhËp 1.969.074 592.985 482.502 80.368 42.675 680.469 90.075

Sè thuÕ nép cho Nhμ n−íc

291.884 173.919 57.441 1.095 2.560 51.887 4.981

Nguån: Tæng côc Thèng Kª,2004

4. Quy m« lao ®éng cña trang tr¹i

Theo ®iÒu tra cña Tæng Côc Thèng kª n¨m 2004, ë n−íc ta cã 110.832 trang tr¹i

vμ thu hót ®−îc 368.650 lao ®éng, trung b×nh 6,04 lao ®éng/1 trang tr¹i. Trong ®ã tËp

trung chñ yÕu lμ ë lo¹i h×nh trång c©y hμng n¨m chiÕm 39,23%, tiÕp ®Õn lμ lo¹i h×nh

NTTS chiÕm 23,79% vμ thÊp nhÊt lμ lo¹i h×nh ch¨n nu«i chØ chiÕm 1,96% tæng sè lao

®éng trong çc lo¹i h×nh trang tr¹i.

B¶ng 1.14. Quy m« lao ®éng b×nh qu©n cña çc lo¹i h×nh trang tr¹i ë ViÖt Nam Ph©n theo lo¹i h×nh s¶n xuÊt cña trang tr¹i Lo¹i h×nh

trang tr¹i

C¬ cÊu Tæng

Trång

c©y hμng

n¨m

Trång

c©y l©u

n¨m

Ch¨n

nu«i

L©m

nghiÖp NTTS

SXKD

Tæng hîp

Chñ trang tr¹i 110.832 32.961 22.759 9.967 2.668 35.424 7.053

Sè lao ®éng 649.808,41 219.190,65 139.740,26 40.964,37 16.274,80 182.433,60 51.204,73

L§ b×nh qu©n cña 1

tr.tr¹i 6,04 6,65 6,14 4,11 6,10 5,15 7,62

L§ cña hé chñ

trang tr¹i 2,76 3,08 2,36 2,55 2,65 2,77 3,09

L§ thuª m−ín 0,97 0,62 1,14 1,36 1,04 1,3 1,60

Nguån: Tæng côc Thèng kª, 2004

34

1.3. Mét sè nhËn xÐt vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë n−íc ta

MÆc dï, KTTT ë n−íc ta vÉn cßn thiÕu nhiÒu çc sè liÖu thèng kª cô thÓ, song b−íc ®Çu cã thÓ ®¸nh gi¸ r»ng kÕt qu¶ cña viÖc h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn KTTT trong mÊy n¨m qua ®· kh¼ng ®Þnh ®−êng lèi, chñ tr−¬ng vμ chÝnh s¸ch cña §¶ng ta vÒ ph¸t triÓn KTTT ë ViÖt Nam lμ hoμn toμn ®óng ®¾n, gãp phÇn t¹o nªn nh÷ng kÕt qu¶ ®æi míi vμ nh÷ng thμnh tùu ph¸t triÓn v−ît bËc trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Qua thùc tiÔn ph¸t triÓn cô thÓ cña KTTT, chóng ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, KTTT lμ mét nh©n tè míi, lμ h−íng ®i ®óng, hîp quy luËt kh¸ch quan, thóc ®Èy viÖc khai th¸c tiÒm n¨ng, ph¸t huy néi lùc ®Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n theo h−íng CNH, H§H vμ s¶n xuÊt hμng ho¸ quy m« lín, cho phÐp thóc ®Èy sù g¾n kÕt chÆt chÏ viÖc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp víi c«ng nghiÖp, víi thÞ tr−êng trong n−íc vμ thÕ giíi.

V× vËy, viÖc ph¸t triÓn KTTT sÏ gãp phÇn khai th¸c cã hiÖu qu¶ thÕ m¹nh tæng hîp cña trung du, miÒn nói, vïng ven biÓn vμ vïng ®ång b»ng nh»m c¶i thiÖn ®êi sèng ®ång bμo d©n téc thiÓu sè ë vïng cao, vïng s©u, vïng xa trung t©m. §iÒu ®ã, kh«ng chØ cã ý nghÜa kinh tÕ - x· héi, mμ cßn cã ý nghÜa vÒ chÝnh trÞ vμ an ninh quèc phßng. §¶ng vμ Nhμ n−íc ta lu«n hoan nghªnh, khuyÕn khÝch vμ gióp ®ì ®Ó KTTT ph¸t triÓn ®óng h−íng, cã hiÖu qu¶. NÕu chØ xÐt theo çc môc tiªu lμ ph¸t triÓn kinh tÕ hé gia ®×nh vμ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp hμng ®Çu, th× cã thÓ thÊy r»ng KTTT ngμy cμng ph¸t huy vai trß to lín trong kinh tÕ n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n.

XÐt vÒ môc tiªu gia t¨ng hiÖu qu¶ khai th¸c tiÒm n¨ng ®Êt ®ai trong n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hμng ho¸, th× ë n−íc ta víi chØ sè l−îng kho¶ng 110.832 trang tr¹i ®· ®¹t møc sö dông quy m« diÖn tÝch ®Êt ®ai trung b×nh lμ 6,12 ha/trang tr¹i. MÆc dï, vÒ c¬ b¶n cã thÓ ®¸nh gi¸ lμ ë n−íc ta ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ çc trang tr¹i, nhá, võa vμ lín kh¸c nhau, song KTTT ®· gãp phÇn thóc ®Èy sù nghiÖp khai hoang phôc hãa tiÒm n¨ng ®Êt ®ai ch−a khai th¸c nh− ®Êt chua phÌn, vïng b·i båi ven s«ng, biÓn, ®Êt trèng, ®åi nói träc... thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n. HiÖn nay, cßn cã nhiÒu lo¹i h×nh trang tr¹i kh¸c ra ®êi (nh− HTX trang tr¹i, doanh nghiÖp, c«ng ty trang tr¹i), cã tû suÊt hμng ho¸ ngμy cμng cao vμ ngμy cμng kh¼ng ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cao trong lÜnh vùc n«ng, l©m vμ ng− nghiÖp.

Çc nguyªn nh©n c¬ b¶n lμm cho KTTT ë n−íc ta ph¸t triÓn tèt vμ ®¹t ®−îc nh÷ng thμnh tùu rÊt ®¸ng tr©n träng bao gåm:

+ Cã lý luËn vμ thùc tiÔn ®óng ®¾n vÒ KTTT ë n−íc ta thÓ hiÖn th«ng qua ®−êng lèi vμ chÝnh s¸ch cña §¶ng vμ Nhμ n−íc ta vÒ KTTT.

+ KTTT lμ chñ thÓ kinh tÕ tù chñ, ®éc lËp vμ cã ®ñ kh¶ n¨ng tæ chøc s¶n xuÊt ph¸t triÓn n¨ng ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr−êng vμ qu¸ tr×nh CNH n«ng nghiÖp, n«ng th«n.

+ KTTT ph¸t triÓn gãp phÇn thóc ®Èy c«ng nghiÖp chÕ biÕn, dÞch vô vμ th−¬ng m¹i n«ng th«n ph¸t triÓn, t¹o nªn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý theo h−íng CNH n«ng th«n.

35

+ KTTT t¹o nªn sù g¾n kÕt thÞ tr−êng gi÷a çc thμnh phÇn kinh tÕ theo tæ chøc x· héi

vμ çc hé n«ng d©n.

Tuy nhiªn, sù ph¸t triÓn KTTT ë n−íc ta còng cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, v−íng

m¾c vμ ch−a ®¸p øng ®−îc çc yªu cÇu ®ßi hái cÊp thiÕt cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ,

CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n, còng nh− çc ®ßi hái vÒ qu¸ tr×nh héi nhËp kinh

tÕ quèc tÕ hiÖn nay, trong ®ã cã thÓ kÓ ra mét sè khã kh¨n chÝnh nh− sau:

+ §a sè çc hé n«ng d©n vÉn cßn nghÌo, ch−a cã ®ñ kh¶ n¨ng vμ tiÒm lùc tho¸t khái

t×nh tr¹ng khã kh¨n ®Ó v−¬n lªn tù chñ lμm giμu, ph¸t triÓn s¶n xuÊt vμ kinh doanh hμng

ho¸ theo m« h×nh KTTT tiÕn bé vμ hiÖu qu¶.

+ HËu qu¶ cña c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp vÉn cßn lμ nh÷ng c¶n trë chÝnh

®èi víi t− duy míi ph¸t triÓn KTTT, tiÕp cËn tiÕn bé khoa häc kü thuËt, tù chñ s¶n xuÊt

kinh doanh vμ thÝch øng cao ®é víi thÞ tr−êng theo ®Þnh h−íng XHCN.

+ ThÞ tr−êng hμng ho¸ n«ng, l©m, thuû s¶n trong ë n−íc ta ch−a æn ®Þnh, ch−a cã

chÝnh s¸ch phï hîp nh»m hç trî hiÖu qu¶ cho çc hé n«ng d©n mét çch thùc sù theo

tr¸ch nhiÖm g¾n bã, phôc vô vμ cïng cã lîi theo ph−¬ng ch©m “cïng lμm, cïng h−ëng,

cïng chia sÎ rñi ro vμ thiÖt h¹i“ gi÷a Nhμ n−íc víi çc hé n«ng d©n, còng nh− gi÷a

KTTT víi çc thμnh phÇn kinh tÕ kh¸c, nhÊt lμ ngμnh ng©n hμng, tÝn dông, c«ng nghiÖp

chÕ biÕn vμ dÞch vô.

+ Tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt vμ canh t¸c cßn thÊp, chÊt l−îng s¶n phÈm cßn kÐm,

cho nªn thiÕu kh¶ n¨ng c¹nh tranh, nhÊt lμ trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.

+ ChÝnh s¸ch cña Nhμ n−íc vÒ KTTT cßn thiÕu ®ång bé trong çc lÜnh vùc ®Êt ®ai,

vèn, thuÕ, thÞ tr−êng, gi¸ c¶, hç trî n«ng nghiÖp, c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n,... lμm cho

KTTT ch−a ph¸t triÓn ®óng tiÒm n¨ng cña nã.

+ Mét vÊn ®Ò lín tån t¹i hiÖn nay ë çc trang tr¹i n−íc ta ®ã lμ vÊn ®Ò m«i tr−êng,

biÓu hiÖn cô thÓ: HÇu hÕt çc trang tr¹i ch−a chó ý ®Õn c«ng t¸c xö lý m«i tr−êng, chØ

cã mét sè rÊt Ýt trang tr¹i cã chó ý nh−ng hÖ thèng xö lý n−íc th¶i rÊt ®¬n gi¶n, ë nhiÒu

trang tr¹i x¶ th¶i mét çch tù do, n−íc th¶i tr−íc vμ sau thu ho¹ch ch−a qua xö lý ®·

cho ch¶y th¼ng vμo m«i tr−êng, n−íc cÊp cho nu«i trång thuû s¶n ®−îc lÊy trùc tiÕp tõ

m«i tr−êng ch−a qua kiÓm tra chÊt l−îng; viÖc thu gom r¸c th¶i còng hÕt søc h¹n chÕ,

nhiÒu chÊt th¶i r¾n nh− tói nylon, chai lä ®ùng ho¸ chÊt ë nhiÒu trang tr¹i th¶i ra m«i

tr−êng mét çch tuú tiÖn; m«i tr−êng kh«ng khÝ ë çc trang tr¹i, ®Æc biÖt lμ khi th¸o

n−íc ®Ó thu ho¹ch s¶n phÈm thuû s¶n, m«i tr−êng kh«ng khÝ hÕt søc « nhiÔm... TÊt c¶

nh÷ng biÓu hiÖn trªn, qua kh¶o s¸t cña nhãm t¸c gi¶ ®Ò tμi KC.08.30 nhËn thÊy r»ng

hÕt søc nguy hiÓm nÕu nh− tr×nh tr¹ng ph¸t triÓn KTTT nh− hiÖn nay ë n−íc ta. V× vËy

cÇn cã çc gi¶i ph¸p hîp lý cho viÖc qu¶n lý vμ xö lý m«i tr−êng.

36

1.4. Ph−¬ng ph¸p luËn vμ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 1.4.1. Ph−¬ng ph¸p luËn

§Ó ®¹t ®−îc 2 môc tiªu cña ®Ò tμi ®Æt ra lμ nghiªn cøu x©y dùng bøc tranh tæng thÓ vÒ hiÖn tr¹ng vμ xu thÕ diÔn biÕn m«i tr−êng cña mét sè lo¹i h×nh KTTT t¹i ViÖt Nam, ®ång thêi trªn c¬ së khoa häc vμ thùc tiÔn ®Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng cho çc trang tr¹i ë ViÖt Nam, th× çch tiÕp cËn nghiªn cøu dùa trªn 3 quan ®iÓm chÝnh lμ: tæng hîp - ®a ngμnh, sinh th¸i hÖ thèng vμ kinh tÕ m«i tr−êng trong nghiªn cøu çc lo¹i h×nh KTTT lμm c¬ së cho viÖc ®Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng KTTT.

Çch tiÕp cËn nghiªn cøu çc c¬ së khoa häc vμ thùc tiÔn theo nh÷ng nguyªn t¾c sau:

1) §i tõ tæng thÓ (tÊt c¶ çc trang tr¹i cña c¶ n−íc) ®Õn tõng lo¹i h×nh KTTT cô thÓ.

2) §i tõ nghiªn cøu çc qu¸ tr×nh ph¸t triÓn hÖ thèng canh t¸c cña çc lo¹i h×nh KTTT cô thÓ ®Õn çc qu¸ tr×nh ph¸t triÓn hÖ thèng canh t¸c cña çc lo¹i h×nh kinh tÕ trang tr¹i tæng thÓ.

3) Coi träng kinh nghiÖm vμ çc bμi häc thùc tiÔn cña c− d©n ®Þa ph−¬ng trong viÖc ph¸t hiÖn ra çc quy luËt tù nhiªn, çch øng phã víi tõng hoμn c¶nh m«i tr−êng cô thÓ.

MÆt kh¸c, ®Ó ®Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng cho çc trang tr¹i, ®Ò tμi ®· tu©n thñ çc nguyªn t¾c sau:

1) §èi chiÕu víi çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p tæng thÓ rót ra tõ qu¸ tr×nh nghiªn cøu khoa häc c¬ b¶n vμ ®ång thêi øng dông çc kinh nghiÖm thùc tiÔn cña ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng. T×m ra nh÷ng ®iÓm phï hîp vμ kh«ng phï hîp gi÷a 2 çch tiÕp cËn nμy, ®ång thêi ph¶i lý gi¶i vμ t×m ra gi¶i ph¸p thÝch hîp.

2) §i tõ kinh nghiÖm thùc tiÔn ®· cã ®Õn kh¸i qu¸t thμnh lý luËn ®Ó x©y dùng çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p cã tÝnh kh¸i qu¸t vμ phï hîp ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng vïng sinh th¸i kh¸c nhau.

3) Çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ph¶i võa cã tÝnh chÊt ph¸t triÓn kinh tÕ, æn ®Þnh x· héi ®ång thêi ph¶i ®¸p øng ®−îc viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng trªn quan ®iÓm ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

ViÖc nghiªn cøu, ®èi chiÕu, so s¸nh ®Ó ®i ®Õn x¸c ®Þnh viÖc x©y dùng çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng lu«n diÔn ra trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tμi nμy.

Tõ çc nguyªn t¾c trªn, ®Ó ®¸p øng ®−îc çc môc tiªu ®Ò ra, ®ßi hái ®Ò tμi ph¶i sö dông tæng hîp nhiÒu ph−¬ng ph¸p trong mét hÖ thèng tiÕp cËn thèng nhÊt. §ã lμ quan ®iÓm tiÕp cËn trong nghiªn cøu ®−îc thÓ hiÖn qua h×nh 1.1 vμ triÓn khai nghiªn cøu thÓ hiÖn ë h×nh 1.2.

37

Kinh tÕ trang tr¹i

MT & PTBV Kinh tÕ trang tr¹i

M« h×nh Kinh tÕ trang tr¹i thuû

s¶n bÒn v÷ng

Tiªu thô, thÞ tr−êng

§KTN, TNTN - §Þa h×nh -KhÝ hËu, thêi tiÕt - Nguån n−íc -Tμi nguyªn ®Êt -Tμi nguyªn rõng -Tai biÕn thiªn nhiªn

HiÖn tr¹ng KTXH

- D©n c−, lao ®éng -HiÖn tr¹ng ph¸t triÓn KTTT - §Þnh h−íng - GTVT

Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ nh÷ng chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p liªn quan

®· ®−îc ban hμnh.

§Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch

BVMT kinh tÕ trang tr¹i theo h−íng bÒn v÷ng

§Ò xuÊt çc gi¶i ph¸p

b¶o vÖ m«i tr−êng

KTTT theo h−íng bÒn

v÷ng

HiÖn tr¹ng vμ chÊt l−îng m«i tr−êng

- HiÖn tr¹ng m«i tr−êng - ChÊt l−îng m«i tr−êng - §¸nh gi¸ chÊt l−îng m«i tr−êng - Dù b¸o diÔn biÕn m«i tr−êng

Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt

KTTT - H×nh thøc s¶n

xuÊt - Tæ chøc s¶n

xuÊt

37

H×nh 1.1: Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn trong nghiªn cøu ®Ò tμi KC.08.30

§Ò tμi KC.08.30

§Þa bμn

nghiªn cøu

1. Duyªn h¶i

miÒn Trung: gåm

12 tØnh, thμnh tõ

Thanh Ho¸ ®Õn

Kh¸nh Hoμ.

2. §ång b»ng

s«ng Cöu Long::

gåm 13 tØnh,

thμnh.

H×nh 1.2: S¬ ®å triÓn khai nghiªn cøu §Ò tμi KC.08.30

Môc tiªu

Nghiªn cøu 1. X©y dùng bøc

tranh tæng thÓ vÒ

hiÖn tr¹ng vμ xu thÕ

diÔn biÕn m«i tr−êng

mét sè lo¹i h×nh

trang tr¹i phæ biÕn

t¹i ViÖt Nam.

2. Cung cÊp çc c¬ së

khoa häc vμ thùc tiÔn

®Ó ®Ò ra çc chÝnh

s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ

m«i tr−êng vμ PTBV

KTTT ViÖt Nam.

Néi dung nghiªn cøu1. HÖ thèng hãa çc lo¹i h×nh KTTT cña ViÖt Nam, ®Æc biÖt t¹i DHMT vμ §BSL

2. Thu thËp vμ xö lý çc t− liÖu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi - m«i tr−êng liªn quan ®Õn hÖ thèng KTTT ë 2 ®Þa bμn nghiªn cøu lμ DHMT vμ §BSCL

3. §iÒu tra kh¶o s¸t, bæ sung hiÖn tr¹ng tμi nguyªn - m«i tr−êng

4. §¸nh gi¸ tæng hîp çc lo¹i h×nh KTTT

5. X©y dùng çc chÝnh s¸ch phôc vô cho viÖc PTBV &BVMT çc lo¹i h×nh trang tr¹i

6. Nghiªn cøu, x©y dùng çc gi¶i ph¸p BVMT cho çc lo¹i h×nh KTTT ë DHMT vμ §BSCL

7. X©y dùng c¬ së d÷ liÖu nh»m phôc vô cho viÖc qu¶n lý vμ BVMT ®èi víi çc lo¹i h×nh KTTT phæ biÕn t¹i DHMT vμ §BSCL

Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøuÇch tiÕp cËn: tæng hîp ®a ngμnh, sinh th¸i hÖ thèng, kinh tÕ m«i tr−êng Çc nguyªn t¾c x¸c lËp c¬ së khoa häc vμ thùc tiÔn cña §Ò tμi Çc nguyªn t¾c ®Ò xuÊt chÝnh s¸ch- gi¶i ph¸p BVMT &PTBV Çc ph−¬ng ph¸p chÝnh: KÕ thõa, ph©n tÝch vμ tæng hîp t− liÖu; §iÒu tra, kh¶o s¸t thùc ®Þa; B¶n ®å, GIS, ®iÓm ch×a kho¸; Héi th¶o chuyªn gia

KÕt qu¶ nghiªn cøu dù kiÕn1. Bøc tranh tæng thÓ vÒ ph¸t triÓn KTTT t¹i ViÖt Nam 2. Ho¹t ®éng KTTT nu«i trång thuû s¶n ë DHMT vμ §BSCL 3. VÊn ®Ò bøc xóc vÒ m«i tr−êng sinh th¸i cña trang tr¹i NTTS 4. BVMT & PTBV kinh tÕ trang tr¹i 5. Çc chÝnh s¸ch vμ gi¶i ph¸p ®¸p øng

38

Trªn c¬ së nhËn thøc, qu¸ tr×nh triÓn khai ®Ò tμi ®i theo h−íng ph−¬ng ph¸p tiÕp

cËn nh− sau:

1. Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn sinh th¸i hÖ thèng

Tõ nhËn thøc trªn, ®èi t−îng nghiªn cøu lμ KTTT mμ cô thÓ lμ trang tr¹i NTTS

®−îc xem nh− lμ mét hÖ sinh th¸i víi ®Çy ®ñ cÊu tróc vμ chøc n¨ng cña hÖ, chóng tån

t¹i trªn nh÷ng yÕu tè vËt lý vμ çc yÕu tè sinh häc. §ång thêi, xem xÐt chóng trong

mèi t−¬ng t¸c víi hÖ thèng x· héi, mμ hÖ ®ã ®−îc h×nh thμnh trªn yÕu tè d©n sè, kü

thuËt, tÝn ng−ìng, chuÈn mùc ®¹o ®øc, nhËn thøc x· héi, thÓ chÕ vμ c¬ cÊu x· héi.

Nh÷ng mèi quan hÖ t−¬ng t¸c thÓ hiÖn d−íi d¹ng n¨ng l−îng, vËt chÊt vμ th«ng tin gi÷a

hÖ thèng x· héi vμ hÖ sinh th¸i.

ThÝch nghi

Chän läcHÖ sinh th¸i

Çc yÕu tè thêi tiÕt, khÝ hËu, thæ nh−ìng, thuû v¨n

HÖ x· héi CÇcc tthhμμnnhh pphhÇÇnn ssiinnhh vvËËtt::

VVËËtt ss¶¶nn xxuuÊÊtt,, ttiiªªuu tthhôô vvμμ pphh©©nn hhuuûû

DD©©nn ssèè,, vv¨nn hhoo¸ KKhhooaa hhääcc--kküü tthhuuËËtt

CChhÝÝnnhh tthhÓÓ,, tthhÓÓ cchhÕÕ,, cc¬¬ ccÊÊuu xx·· hhééii ((lluuËËtt pphh¸pp,, cchhÝÝnnhh

ss¸cchh,, hhμμnnhh cchhÝÝnnhh))

§§ÇÇuu rraa ®®ÕÕnn cçcc hhÖÖ ssiinnhh tthh¸i

§Çu vμo tõ çc hÖ sinh th¸i kh¸c

§§ÇÇuu rraa ®®ÕÕnn cçcc hhÖÖ xx·· hhééii

§Çu vμo tõ çchÖ x· héi kh¸c

H×nh 1.3: T−¬ng t¸c gi÷a hÖ sinh th¸i vμ hÖ x· héi

HÖ thèng trªn ®−îc ®Æc tr−ng qua nh÷ng tiªu chuÈn sau: N¨ng suÊt, tÝnh æn ®Þnh,

tÝnh chèng chÞu, tÝnh c«ng b»ng, tÝnh tù trÞ, tÝnh thÝch nghi vμ tÝnh ®a d¹ng (Conway, 1983;

Marten vμ 1988).

- N¨ng suÊt: n¨ng suÊt ®−îc x¸c ®Þnh nh− gi¸ trÞ s¶n phÈm ®Çu ra trªn ®¬n vÞ tμi

nguyªn ®Çu vμo. Sè ®o n¨ng suÊt th−êng lμ s¶n phÈm thu ®−îc trªn 1 ha trong 1 ®¬n vÞ

thêi gian.

- TÝnh æn ®Þnh: tÝnh æn ®Þnh ®−îc x¸c ®Þnh b»ng n¨ng suÊt kh«ng thay ®æi khi

cã nh÷ng thay ®æi nhá cña ngo¹i c¶nh. Sù thay ®æi ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh bao gåm c¶

çc ®iÒu kiÖn vËt lý, sinh häc, kinh tÕ - x· héi n»m ngoμi hÖ thèng.

40

- TÝnh chèng chÞu: tÝnh chèng chÞu ®−îc x¸c ®Þnh b»ng kh¶ n¨ng duy tr× n¨ng

suÊt cña hÖ thèng khi ph¶i chÞu mét lùc t¸c ®éng nhiÔu lo¹n lín cña ngo¹i c¶nh.

- TÝnh c«ng b»ng: tÝnh c«ng b»ng ®−îc thÓ hiÖn b»ng sù ph©n phèi s¶n phÈm

cña hÖ thèng hîp lý cho nh÷ng ng−êi ®−îc h−ëng quyÒn lîi.

- TÝnh tù trÞ: tÝnh tù trÞ lμ kh¶ n¨ng ®éc lËp cña hÖ thèng ®èi víi çc hÖ thèng

kh¸c n»m ngoμi sù kiÓm so¸t cña chóng. TÝnh tù trÞ ®−îc x¸c ®Þnh nh− lμ ph¹m vi mμ

hÖ cã thÓ ho¹t ®éng ®−îc ë møc ®é b×nh th−êng, chØ sö dông nh÷ng nguån tμi nguyªn

duy nhÊt mμ qua ®ã hÖ thùc hiÖn sù ®iÒu khiÓn cã hiÖu qu¶.

- TÝnh ®a d¹ng: tÝnh ®a d¹ng ®−îc thÓ hiÖn b»ng sè thμnh phÇn trong hÖ thèng.

TÝnh ®a d¹ng lμ mét ®èi t−îng rÊt quan träng cho phÐp chñ ®Çu t− tr¸nh ®−îc nh÷ng

hiÓm ho¹ vμ duy tr× n¨ng suÊt tèi thiÓu khi mét sè ho¹t ®éng thμnh phÇn bÞ thÊt b¹i.

- TÝnh thÝch nghi: tÝnh thÝch nghi ®−îc thÓ hiÖn qua kh¶ n¨ng ph¶n øng cña hÖ

thèng lªn nh÷ng thay ®æi cña ®iÒu kiÖn m«i tr−êng. Nã cã quan hÖ rÊt mËt thiÕt ®Õn

tÝnh chèng chÞu vμ æn ®Þnh cña hÖ thèng.

Çc tÝnh chÊt trªn lμ nh÷ng tiªu chuÈn c¬ b¶n ®Ó ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña hÖ

thèng, ®ång thêi lμ mét c«ng cô ®Ó ph©n tÝch hÖ thèng. Çc môc tiªu ®èi víi ho¹t ®éng

cña hÖ thèng ®−îc ®Æt ra bëi con ng−êi b»ng nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ vμ nhËn thøc cña

tõng ç nh©n, cña giai cÊp vμ nh÷ng quan t©m cña d©n téc.

2. Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn tæng hîp

VÒ mÆt x· héi, trang tr¹i lμ mét tæ chøc c¬ së cña x· héi, trong ®ã çc mèi quan

hÖ x· héi ®an xen nhau (quan hÖ gi÷a çc thμnh viªn cña hé trang tr¹i, quan hÖ gi÷a

chñ trang tr¹i vμ nh÷ng ng−êi lao ®éng thuª ngoμi, quan hÖ gi÷a ng−êi lao ®éng lμm

thuª cho chñ trang tr¹i víi nhau...).

VÒ mÆt m«i tr−êng, trang tr¹i lμ mét kh«ng gian sinh th¸i, trong ®ã diÔn ra çc

quan hÖ sinh th¸i ®a d¹ng. Kh«ng gian sinh th¸i trang tr¹i cã quan hÖ chÆt chÏ vμ ¶nh

h−ëng qua l¹i trùc tiÕp víi hÖ sinh th¸i cña vïng.

Nh− vËy, trang tr¹i lμ mét tæ chøc kinh tÕ mang tÝnh hÖ thèng, tÝnh hÖ thèng ®−îc

thÓ hiÖn qua h×nh 1.4.

41

Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vμ chÕ biÕn Bè trÝ c¬ cÊu s¶n xuÊt TÝnh to¸n ®Çu t− Tæ chøc lao ®éng ¸p dông çc biÖn ph¸p kü thuËt LËp KH s¶n xuÊt vμ h¹ch to¸n kinh tÕ §iÒu hμnh, t¸c nghiÖp Tæ chøc chÕ biÕn

KÕt qu¶ s¶n xuÊt Sè l−îng, chÊt l−îng s¶n phÈm C¬ cÊu s¶n phÈm H×nh thøc, bao gãi s¶n phÈm

YÕu tè ®Çu vμo §Êt ®ai Vèn Lao ®éng

H×nh 1.4: TÝnh hÖ thèng cña KTTT

3. Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn bÒn v÷ng

T¹i çc Héi nghÞ Rio (1992) ë Brazil vμ Thiªn niªn kû (2002) ë Nam Phi, çc vÞ Nguyªn thñ Quèc gia ®· th«ng qua ch−¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch hμnh ®éng Thiªn niªn kû

víi 8 môc tiªu c¬ b¶n sÏ ®−îc thùc hiÖn ®Õn tr−íc n¨m 2015 nh− sau:

- Xo¸ t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi cïng cùc.

- Thùc hiÖn phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc.

- KhuyÕn khÝch b×nh ®¼ng vÒ giíi vμ n©ng cao ®Þa vÞ cña phô n÷.

- Gi¶m tû lÖ tö vong ë trÎ em.

- N©ng cao søc khoÎ sinh s¶n.

- B¶o ®¶m bÒn v÷ng vÒ m«i tr−êng.

- Ph¸t triÓn quan hÖ ®èi t¸c toμn cÇu phôc vô ho¹t ®éng ph¸t triÓn.

ë n−íc ta, ®iÒu quan träng lμ ph¶i lμm cho çc môc tiªu thiªn niªn kû thÝch øng víi

hoμn c¶nh cô thÓ tõng vïng miÒn. §Ó ®¹t ®−îc çc môc tiªu nªu trªn vμ ®¶m b¶o tÝnh bÒn

v÷ng cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· ®−a ra çc nguyªn t¾c c¬ b¶n sau ®©y:

- Coi con ng−êi lμ trung t©m cña sù ph¸t triÓn.

- Trong giai ®o¹n 10 n¨m tíi, ph¶i coi ph¸t triÓn kinh tÕ lμ nhiÖm vô trung t©m,

lμ ph−¬ng tiÖn chñ yÕu ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu ®· ®Æt ra.

T− liÖu s¶n xuÊt KiÕn thøc KHKT Th«ng tin thÞ tr−êng

VÊN §Ò LI£N QUAN §ÕN bvmt & PTBV KTTT §Çu vμo: - Khai th¸c, sö dông çc nguån tμi nguyªn nh− thÕ nμo? Qu¸ tr×nh: - M« h×nh s¶n xuÊt? - HÖ thèng canh t¸c? - C¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i? - Sö dông çc biÖn ph¸p kü thuËt canh t¸c? - Qu¶n lý ®iÒu hμnh s¶n xuÊt, kinh doanh? §Çu ra: - Lo¹i h×nh vμ qui m« s¶n phÈm ? - ChÕ biÕn, b¶o qu¶n? - ChÊt l−îng s¶n phÈm ?

42

- B¶o vÖ vμ c¶i thiÖn m«i tr−êng ph¶i coi träng lμ mét yÕu tè kh«ng thÓ t¸ch rêi

cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, chñ ®éng g¾n kÕt yªu cÇu c¶i thiÖn m«i tr−êng trong mçi quy

ho¹ch, kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh vμ dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi.

- Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ph¶i ®¶m b¶o ®¸p øng mét çch c«ng b»ng nhu cÇu cña

thÕ hÖ hiÖn t¹i vμ kh«n g©y trë ng¹i tíi cuéc sèng cña çc thÕ hÖ t−¬ng lai.

- Khoa häc vμ c«ng nghÖ ®ãng vai trß ®Çu tμu ®èi víi toμn bé sù ph¸t triÓn.

- Ph¸t triÓn bÒn v÷ng ph¶i coi lμ sù nghiÖp cña toμn d©n, ph¶i n©ng cao nhËn

thøc, n¨ng lùc vμ t¹o c¬ héi cho mäi ng−êi tõ çc c¬ quan Nhμ n−íc ®Õn mçi ng−êi d©n

®Òu cã thÓ ph¸t huy hÕt tμi n¨ng, tham gia vμo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vμ h−ëng thô thμnh

qu¶ ph¸t triÓn.

- Më réng quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ trong sù nghiÖp ph¸t triÓn ®Êt n−íc.

- KÕt hîp chÆt chÏ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, b¶o vÖ m«i tr−êng víi ®¶m b¶o

quèc phßng vμ an ninh, trËt tù an toμn x· héi.

Qu¸ tr×nh triÓn khai ®Ò tμi, çc môc tiªu vμ nguyªn t¾c trªn ®−îc vËn dông vμo

viÖc ®Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch còng nh− gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT theo h−íng

bÒn v÷ng.

1.4.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

Qu¸ tr×nh triÓn khai tuú thuéc vμo tõng néi dung nghiªn cøu, ®Ò tμi ®· sö dông mét

sè ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu chñ yÕu sau:

- Ph−¬ng ph¸p thu thËp, thèng kª, ph©n tÝch tæng hîp dùa trªn quan ®iÓm hÖ thèng.

- Ph−¬ng ph¸p kh¶o s¸t thùc ®Þa theo ®èi t−îng vμ môc tiªu lùa chän.

- Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi - m«i tr−êng tõ çc lo¹i h×nh

trang tr¹i øng víi hÖ thèng canh t¸c.

- Ph−¬ng ph¸p b¶n ®å, hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý (GIS).

- Ph−¬ng ph¸p ®iÓm ch×a kho¸: VËn dông ph−¬ng ph¸p nμy trong qu¸ tr×nh triÓn

khai ®Ò tμi.

- Ph−¬ng ph¸p PRA: Trong PRA, yÕu tè liªn ngμnh lμ rÊt quan träng. ViÖc

øng dông PRA vμo trong nghiªn cøu KTTT thÓ hiÖn ë chç kh¸m ph¸, x¸c ®Þnh,

chÈn ®o¸n çc vÊn ®Ò vÒ vïng nghiªn cøu, ®èi t−îng nghiªn cøu; thiÕt kÕ, thùc hiÖn,

gi¸m ®Þnh vμ ®¸nh gi¸ çc ch−¬ng tr×nh triÓn khai; hæ trî ph¸t triÓn, më réng vμ

chuyÓn giao kü thuËt,...

- Ph−¬ng ph¸p quy n¹p.

- Ph−¬ng ph¸p chuyªn gia, chuyªn kh¶o.

- Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu dùa vμo céng ®ång

- Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch chÝnh s¸ch

43

Ch−¬ng 2. Ph¸t triÓn Kinh TÕ Trang Tr¹i ë duyªn h¶i miÒn trung

2.1. Kh¸i qu¸t ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tμi nguyªn thiªn nhiªn vμ kinh

tÕ - x· héi vïng duyªn h¶i miÒn trung

2.1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn

2.1.1.1. §Þa chÊt - kho¸ng s¶n

1. §Þa chÊt

Trong vïng DHMT hiÖn diÖn çc ®¸ macma thuéc phøc hÖ sau: phøc hÖ siªu mafic

Nói N−a, B¾c NËm; phøc hÖ granitoid §¹i Léc; M−êng L¸t; phøc hÖ granit ¸ nói löa B¶n

Muång; çc thÓ x©m nhËp tuæi kh«ng x¸c ®Þnh; phøc hÖ granitoid B¶n ChiÒng; phøc hÖ

granit Tr−êng S¬n; phøc hÖ granit ¸ nói löa S«ng M·; phøc hÖ gabroid Nói Chóa; phøc hÖ

granit Phia Bioc; çc phøc hÖ macma x©m nhËp: Trμ Bång, BÕn Gi»ng, QuÕ S¬n; HiÖp §øc,

Nói Ngäc, §¹i Léc, Ch¶ Val, H¶i V©n, Bμ Nμ, M¨ng Xim,...

TrÇm tÝch §Ö tø ë khu vùc tõ Thanh Ho¸ ®Õn Hμ TÜnh biÕn ®æi nhanh theo chiÒu

th¼ng ®øng còng nh− theo chiÒu ngang. §¸y cña trÇm tÝch ®Ö tø th−êng ph©n bè tËp h¹t th«

(líp cuéi kh¸ dμy tõ 100 - 163 m). Khu vùc ®ång b»ng ven biÓn ®o¹n tõ §Ìo ngang ®Õn

H¶i V©n, hÑp theo chiÒu ngang, trÇm tÝch chuyÓn t−íng ®ét ngét, phøc t¹p phæ biÕn t−íng

trÇm tÝch d¹ng lagun. §o¹n tõ H¶i V©n ®Õn Tuy Hoμ, trÇm tÝch §Ö tø th−êng nhá hÑp bÒ

dμy máng, thμnh phÇn chñ yÕu lμ h¹t th« t−íng biÓn n«ng, biÓn ven bê, çc ®ª çt.

2. Kho¸ng s¶n

TÝnh tõ Thanh Ho¸ ®Õn Qu¶ng Nam cã h¬n 824 má vμ ®iÓm quÆng víi trªn 178

lo¹i kho¸ng s¶n. Toμn bé çc má vμ ®iÓm kho¸ng s¶n cña khu vùc ®−îc t¸ch thμnh 5 nhãm

chÝnh: nhiªn liÖu, kim lo¹i, phi kim lo¹i, vËt liÖu x©y dùng vμ n−íc d−íi ®Êt, n−íc kho¸ng

- nãng. Çc lo¹i kho¸ng chñ yÕu lμ than ®¸, than bïn. Kim lo¹i gåm: s¾t, vμng. VËt liÖu

x©y dùng chñ lμ ®Êt sÐt, çt...

2.1.1.2. §Æc ®iÓm ®Þa h×nh

Nh×n chung, toμn bé l·nh thæ vïng DHMT hÑp vÒ bÒ ngang vμ kÐo dμi theo h−íng

T©y B¾c - §«ng Nam (nh÷ng d·y nói vμ vïng ®ång b»ng) song song víi ®−êng bê biÓn. §¹i

bé phËn l·nh thæ lμ ®åi nói thuéc s−ên §«ng Tr−êng S¬n. Çc kiÕn tróc t©n kiÕn t¹o lμ nh©n

tè quyÕt ®Þnh h×nh th¸i cña ®Þa h×nh c¶ vïng.

H−íng nghiªng chñ yÕu cña ®Þa h×nh khu vùc lμ tõ T©y B¾c xuèng §«ng Nam,

®Þa h×nh cao dÇn tõ §«ng sang T©y. Trong vïng cã nhiÒu nh¸nh nói ®©m ra biÓn (Cöa

Lß, Hoμnh S¬n, Mòi Rßn, B¹ch M·...), chia c¾t ®ång b»ng ven biÓn thμnh nhiÒu çnh

®ång nhá nèi tiÕp nhau tõ B¾c vμo Nam. Nh×n chung, ®Þa h×nh cña khu vùc chia lμm 3

d¹ng chÝnh gåm nói, ®åi vμ trung du, ®ång b»ng, ven biÓn vμ biÓn ven bê víi çc ®Æc

tr−ng nh− sau:

44

- Vïng nói: chiÕm diÖn tÝch lín nhÊt (h¬n 70%) vμ ®Þa h×nh ®a d¹ng phøc t¹p do sù

ph©n ho¸ c−êng ®é kiÕn t¹o (cæ kiÕn t¹o vμ t©n kiÕn t¹o) sù ®a d¹ng vÒ ®¸ cÊu t¹o còng nh−

vÒ çc kiÓu kiÕn tróc ®Þa chÊt. §èi víi khu vùc ®åi nói ®· cã sù ph©n ho¸ theo h×nh th¸i çc

vïng kh¸c nhau nh− vïng nói trung b×nh, vïng nói thÊp.

+ Vïng ®Þa h×nh nói trung b×nh: víi ®é cao tuyÖt ®èi tõ 1500 - 2500 m, ph©n bè

chñ yÕu ë phi¸ T©y vμ phÝa Nam víi nhiÒu ®Ønh nói cao nh− Tμ Leo (1650 m) ë Thanh

Ho¸, §éng Ng¹i (1774m) ë Thõa Thiªn HuÕ, Nói Mang (1708 m) ë §μ N½ng, Lum Heo

(2045 m) ë Qu¶ng Nam, ®Ønh Väng Phu (2040 m) ë Phó Yªn...

+ Vïng ®Þa h×nh nói thÊp: cã ®é cao tuyÖt ®èi tõ 500 - 1500m vμ ®é cao t−¬ng ®èi

tõ 100 m trë lªn. Çc d¹ng ®Þa h×nh nμy th−êng ph©n bè r¶i r¸c ë l−ng chõng s−ên §«ng

Tr−êng S¬n däc ®Çu nguån çc l−u vùc s«ng.

- §Þa h×nh ®ång b»ng: ®Þa h×nh cao dÇn vÒ phÝa T©y vμ cã d¶i thÒm phï sa cæ ë ven

r×a. Çc ®ång b»ng cμng ra phÝa biÓn, çc bËc thÒm cμng thÊp dÇn vμ tuæi cμng trÎ. Trªn

®−êng bê biÓn míi, çc ho¹t ®éng kÕt hîp cña sãng biÓn, thuû triÒu çc cån çt duyªn h¶i

®−îc t¹o thμnh ch¹y song song víi ®−êng bê bao lÊy phÇn biÓn cßn l¹i bªn trong t¹o thμnh

çc ®Çm ph¸ vμ còng chÝnh ®Æc ®iÓm nμy ®· g©y nªn hiÖn t−îng ngËp óng ë khu vùc trong

mïa m−a.

B¶ng 2.1. DiÖn tÝch çc ®ång b»ng mét sè tØnh vïng DHMT

TT Tªn tØnh DiÖn tÝch (km2) TT Tªn tØnh DiÖn tÝch (km2)

1 Thanh Ho¸ 2.900 7 §μ N½ng -

2 NghÖ An 1.750 8 Qu¶ng Nam 1.450

3 Hμ TÜnh 1.660 9 Qu¶ng Ng·i 1.200

4 Qu¶ng B×nh 640 10 B×nh §Þnh 1.700

5 Qu¶ng TrÞ 610 11 Phó Yªn 820

6 Thõa Thiªn HuÕ 900 12 Kh¸nh Hoμ 400

Nguån: Lª B¸ Th¶o, 2003

§ång b»ng ë DHMT th−êng nhá hÑp, bÞ chia c¾t bëi çc d·y nói ¨n s¸t biÓn vμ bëi

m¹ng l−íi s«ng ngßi dμy ®Æc, ®é dèc lín. NhiÒu n¬i trong miÒn ®ång b»ng ®Þa h×nh tròng

thÊp, mét bªn lμ ®ôn çt, cån çt; mét bªn lμ b¸n b×nh nguyªn. Do cã nhiÒu d·y nói ¨n s¸t

ra biÓn nªn t¹o cho vïng ®ång b»ng thμnh nhiÒu ®ång b»ng nhá (b¶ng 2.1).

- §Þa h×nh vïng ven biÓn vμ biÓn ven bê rÊt ®a d¹ng gåm çc ®ª ch¾n çt vμ vμ

vÞnh biÓn, ®Çm ph¸. HiÖn nay, qu¸ tr×nh x©m thùc bê biÓn ®ang diÔn ra m¹nh mÏ cïng

víi qu¸ tr×nh ®éng lùc s«ng - biÓn lμm cho ®Þa h×nh bê biÓn ngμy cμng bÞ x©m thùc vμ

chia c¾t m¹nh.

45

Däc ven biÓn DHMT cã nh÷ng hÖ ®Çm ph¸ lín nh− Tam Giang - CÇu Hai (Thõa

Thiªn HuÕ) diÖn tÝch 22.000 ha, ®Çm ThÞ N¹i (B×nh §Þnh)..., nh÷ng cån çt, b·i çt (b·i

ngang) ch¹y song song víi ®−êng bê biÓn, th−êng cã d¹ng luìi liÒm hay dÏ qu¹t víi ®é

cao tõ 2 - 3 m ®Õn 30 m, ®é dèc s−ên lín, cã n¬i lªn ®Õn 500 (Qu¶ng B×nh). TÊt c¶ çc cån

çt ®Òu kÐo dμi theo h−íng T©y B¾c - §«ng Nam, hoÆc B¾c Nam. HiÖn nay tæng diÖn tÝch

cña 12 ®Çm ph¸ ven biÓn miÒn Trung vμo kho¶ng 447,7 km2.

Vïng biÓn ven bê cã nhiÒu vông vÞnh kÝn, lμ tiÒm n¨ng x©y dùng çc c¶ng n−íc

s©u nh− Cam Ranh (Kh¸nh Hßa), Nghi S¬n (Thanh Hãa), Dung QuÊt (Qu¶ng Ng·i), Vòng

¸ng (Hμ TÜnh)...

§Þa h×nh ë biÓn ven bê ®−îc h×nh thμnh chñ yÕu do qu¸ tr×nh tÝch tô vμ mμi mßn

xen kÏ nhau nªn ®¸y biÓn cã d¹ng ®¬n nghiªng vÒ phÝa biÓn. §−êng bê biÓn ®−îc h×nh

thμnh bëi nhiÒu d¹ng ®Þa h×nh kh¸c nhau:

+ §Þa h×nh gèc biÓn (cån çt, b·i çt) t¹o nªn kiÓu ®−êng xãi lë - tÝch tô ph¸t triÓn

trªn çc thμnh t¹o trÇm tÝch bë rêi.

+ §Þa h×nh ven biÓn: cã nhiÒu b·i ®¸ ven bê, qu¸ tr×nh tÝch tô yÕu.

2.1.1.3. §Æc ®iÓm khÝ hËu

Lμ vïng khÝ hËu mang tÝnh chuyÓn tiÕp, cã mïa m−a lÖch vÒ mïa §«ng, mïa m−a tõ

th¸ng IX ®Õn XII, riªng Thanh Ho¸ tõ th¸ng VII ®Õn th¸ng X, thêi kú ®Çu mïa §«ng lμ thêi

kú ®é Èm ®¹t gi¸ trÞ cao nhÊt.

Mïa h¹ xuÊt hiÖn hiÖn t−îng giã T©y Nam kh« nãng “giã ph¬n”. Sù ph¸t triÓn

m¹nh mÏ cña thêi tiÕt kh« nãng lμm lÖch h¼n diÔn biÕn mïa m−a Èm ë B¾c Trung Bé so

víi khÝ hËu ë phÝa B¾c. Møc ®é kh« nãng ë vïng nμy g¾n víi sù ph¸t triÓn cña giã mïa hÌ,

th¸ng VII lμ th¸ng nãng nhÊt vμ kh« nhÊt trong n¨m. NhiÖt ®é quan s¸t ë nh÷ng ngμy nãng

nhÊt cã thÓ lªn ®Õn 41oC.

- ChÕ ®é nhiÖt cña vïng mang tÝnh chuyÓn tiÕp gi÷a hai miÒn khÝ hËu B¾c vμ Nam,

do ®ã cã khÝ hËu nãng Èm, m−a nhiÒu víi l−îng bøc x¹ phong phó ®em l¹i mét nÒn nhiÖt

®é cao. Tæng nhiÖt ®é c¶ n¨m vμo kho¶ng 8.600 - 9.2000 C ë ®ång b»ng vμ gi¶m xuèng

8.000 - 8.5000C ë miÒn nói. Biªn ®é nhiÖt ngμy ®ªm kho¶ng 6 - 7 0C vμ n¨m ®¹t 11 - 120C.

- ChÕ ®é m−a ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu trªn l·nh thæ cña vïng. M−a lín th−êng x¶y

trong çc lo¹i thêi tiÕt ®Æc biÖt nh−: b·o hoÆc b·o kÕt hîp víi front l¹nh.

- Tèc ®é giã trung b×nh ë ®ång b»ng lμ 1,5 - 2 m/s. Vïng ven biÓn cã thÓ bÞ giã b·o

tíi 40 - 50 m/s. Mïa §«ng khi cã giã mïa §«ng B¾c trμn vÒ cã thÓ g©y ra giã m¹nh tíi 10

- 15 m/s ë ven biÓn.

- B·o ë khu vùc th−êng kÐo theo m−a to vμ giã lín. B·o th−êng ho¹t ®éng vμo

th¸ng IX, hμng n¨m ë khu vùc cã 1 - 2 c¬n b·o ®æ bé vμo, c−êng ®é m−a b·o cã thÓ lªn

®Õn 300 - 400 mm/ngμy vμ tèc ®é giã b·o cã thÓ v−ît qu¸ 40 m/s.

46

47

- Lò tiÓu m·n th−êng x¶y ra vμo th¸ng V ®Õn th¸ng VI.

KhÝ hËu vïng DHMT cã ®Æc ®iÓm chung cña khÝ hËu §«ng Tr−êng S¬n: mïa §«ng

kh«ng khÝ cùc ®íi ®· bÞ biÕn tÝnh m¹nh mÏ vμ Front cùc th−êng bÞ chÆn l¹i råi tan biÕn

trªn d·y B¹ch M·. Cμng xuèng phÝa Nam nhiÖt ®é cμng ®−îc n©ng cao vμ mïa §«ng

kh«ng cßn l¹nh kh« n÷a. Giã thÞnh hμnh trong mïa §«ng lμ tÝn phong §«ng B¾c. KhÝ hËu

vïng Nam Trung Bé cã sù ph©n ho¸ theo vÜ tuyÕn cña çc ®Æc tr−ng nhiÖt - Èm kh¸ m¹nh

dÉn ®Õn sù chªnh lÖch nhiÖt ®é gi÷a çc vïng (kho¶ng 4oC). Sù ph©n ho¸ nμy dÉn ®Õn

l−îng m−a vμ ®é Èm cã xu thÕ gi¶m dÇn tõ B¾c vμo Nam.

§Æc tr−ng cña mét sè yÕu tè khÝ hËu cña vïng DHMT ®−îc tr×nh bμy ë b¶ng 2.2.

NhËn xÐt chung:

ThuËn lîi c¬ b¶n nhÊt lμ nÒn nhiÖt ®é t−¬ng ®èi cao, n¾ng nhiÒu. Mïa m−a tËp

trung trong 3 th¸ng IX, X, XI. M−a nhiÒu ë phÝa B¾c vμ Ýt ë khu vùc phÝa Nam.

Thêi tiÕt kh« nãng (th¸ng IV - VIII) vμo thêi kú giã T©y Nam kh« nãng g©y nhiÒu

khã kh¨n cho nh÷ng lo¹i c©y trång −a n−íc. Mét khã kh¨n n÷a lμ b·o, lôt trong thêi kú

cuèi H¹ ®Çu §«ng.

L−îng m−a cã tÝnh biÕn ®éng lín vμ ph©n bè kh«ng ®Òu trong n¨m trªn toμn vïng

do chÞu ¶nh h−ëng m¹nh mÏ cña yÕu tè ®Þa h×nh. M−a nhiÒu nhÊt ë Thõa Thiªn HuÕ, m−a

Ýt nhÊt lμ ë Phó Yªn - Kh¸nh Hoμ.

Th−êng xuÊt hiÖn lò tiÓu m·n vμo th¸ng V - VI. Cã hai mïa kiÖt trong n¨m lμ

th¸ng IV vμ th¸ng VIII.

49

B¶ng 2.2. Mét sè yÕu tè khÝ hËu vïng DHMT

TØnh YÕu tè Thanh

Ho¸ NghÖ

An Hμ

TÜnh Qu¶ng B×nh

Qu¶ng TrÞ

TT- HuÕ

§μ N½ng

Qu¶ng Nam

Qu¶ng Ng·i

B×nh §Þnh

Phó Yªn

Kh¸nh Hoμ

Min 1,6 Giã (m/s) Max 3,8 15-25 1,8 20 TB 2 1,8÷2 3-4 1,7 2

Min 4 6,2 17 19 18,8 20 20,8 21,2 21,7 23,1 23 23,8 Max 40 40 40 29,7 30 29,4 29,6 29,7 29,6 30,3 29,2 29,1 TB 24 20 24,6 25,5 25,2 25,9 25,7 26,3 27,4 26,8 27

NhiÖt ®é (oC)

Biªn ®é 7-8 5-7 10,7 9,4 7,9 7,6 Sè giê n¾ng, giê 1696 1413 1700 2000 1906 2000 2124 2142 2.227 2464,3 2525,2 2557,5 Bøc x¹, Kcal/cm2/n¨m 104 122,74 126,2 124,8 147,0 150

C¶ n¨m 2125 1665,9 1817 2261 1986,9 2878 1747,5 2072 2641 1962,4 1857,3 1445,9 Min 1312 20 49 5,3 38 16 9 1,2 8,2 5

M−a (mm)

Max 2228 600 644 580,7 754 300 1133 903,4 774 532,9 §é Èm,% 85 86,5 84 82 83 83 84 81 82 79 7

8 Mïa m−a VIII-X IX-X IX-X IX-II IX-I IX-XII VIII-XII IX-I IX-XII IX-XII IX-XII IX-XII Mïa kh« III-VII II-VII I-VIII I-VIII III-VIII I-VIII I-VII II-VIII I-VIII I-VIII I-VIII I-VIII

Ghi chó: - Sè liÖu tÝnh ®Õn n¨m 2003. Nguån: Niªn gi¸m thèng kª vμ b¸o ço HTMTçc tØnh vïng DHMT

- Min, Max sè liÖu cña th¸ng thÊp vμ th¸ng cao nhÊt trong n¨m.

2.1.1.4. §Æc ®iÓm thñy v¨n

Vïng DHMT cã 32 hÖ thèng s«ng chÝnh, çc s«ng ®Òu b¾t nguån tõ vïng ®åi nói phÝa T©y n¬i cã ®é cao trung b×nh trªn 1.000 m víi l−îng m−a lín vμ tËp trung vμo mét sè th¸ng mïa m−a.

B¶ng 2.3. Mét sè ®Æc tr−ng h×nh th¸i l−u vùc s«ng chÝnh ë DHMT

§Æc tr−ng h×nh th¸i l−u vùc

S«ng §é dμi

DiÖn tÝch l−u vùc (Km2)

§é dμi

(km)

§é réng

(km)

§é cao

(m)

§é dèc

(%)

MËt ®é l−íi s«ng (km/km2)

M· 512 28.400 412 68,8 762 17,6 0,66

C¶ 531 27.200 89 294 18,3 0,6

Gianh 158 48.680 121 38,6 360 19,2 1,04

Th¹ch H·n 156 2660 69 38,6 301 20,1 0,92

H−¬ng 104 2.690 63,5 44,6 330 28,5 0,6

Thu Bån 205 10.350 148 70 552 25,5 0,47

Trμ Khóc 135 3190 123 26,3 558 18,5 0,39

C«n 171 2980 143 20,8 567 15,8 0,65

Çi (Nha Trang) 79 1900 62 30,6 548 22,8 0,82

Nguån: §μo Xu©n Häc, 2001

Trong vïng cã çc s«ng chÝnh: s«ng M· dμi 512 km, s«ng C¶ dμi 531 km, çc s«ng ng¾n h¬n nh− s«ng Chu, s«ng Gianh, NhËt LÖ, Th¹ch H·n, H−¬ng. ë Nam Trung Bé cã çc s«ng chÝnh: Thu Bån, S«ng Ba, çc s«ng kh¸c nhá h¬n: s«ng Trμ Khóc, C«n, Kú Lé... §Æc ®iÓm cña çc hÖ thèng s«ng lμ ng¾n, dèc, l−u l−îng cã sù ph©n ho¸ gi÷a çc mïa trong n¨m.

L−îng dßng ch¶y biÕn ®éng m¹nh gi÷a çc th¸ng, ®é chªnh lÖch l−u l−îng lò lín nhÊt vμ l−u l−îng kiÖt nhÊt cã thÓ lªn ®Õn hμng tr¨m ngμn lÇn.

Dßng ch¶y mïa lò: do ®Þa h×nh hÑp bÒ ngang, nói ®åi ¨n ra s¸t biÓn, s«ng ng¾n, ®é dèc lín nªn lò th−êng x¶y ra nhanh vμ rót còng nhanh.

Dßng ch¶y mïa c¹n: dßng ch¶y nhá, mùc n−íc xuèng thÊp. Çc s«ng ë Thanh Ho¸, NghÖ An, mïa c¹n tõ th¸ng XII ®Õn th¸ng VI n¨m sau, çc s«ng tõ Hμ TÜnh ®Õn Thõa Thiªn HuÕ mïa c¹n tõ th¸ng II ®Õn th¸ng VIII. ChÕ ®é dßng ch¶y ë vïng cöa s«ng ®Òu chÞu ¶nh h−ëng cña thuû triÒu. Tõ Thanh Hãa - Hμ TÜnh chÞu ¶nh h−ëng cña chÕ ®é nhËt triÒu kh«ng ®Òu, cßn tõ Qu¶ng B×nh - Thõa Thiªn HuÕ chÞu ¶nh h−ëng cña chÕ ®é b¸n nhËt triÒu. Çc s«ng ë DHMT cã chÕ dé dßng ch¶y theo mïa.

Mùc n−íc dao ®éng phô thuéc vμo thuû triÒu vμ dßng ch¶y th−îng nguån s«ng do l−îng m−a chØ tËp trung vμo mét sè th¸ng nªn mïa m−a th−êng thõa n−íc g©y ngËp óng, mïa kh« l¹i thiÕu n−íc vμ bÞ mÆn do thuû triÒu nh− ë s«ng H−¬ng, Thu Bån, Hμn.

H¶i v¨n: chÕ ®é sãng phï hîp víi chÕ ®é giã, mïa §«ng giã §«ng B¾c h−íng thÞnh hμnh lμ B¾c - Nam, tèc ®é giã tõ 1 - 6 m/s (th¸ng III - IX) vμ 6 -15 m/s (th¸ng XII-II).

50

§Æc ®iÓm cña khu vùc biÓn miÒn Trung ViÖt Nam lμ hÖ thèng dßng ch¶y l¹nh däc bê ®i vÒ phÝa Nam trong c¶ n¨m vμ khu vùc n−íc tråi m¹nh Nam Trung Bé (Phó yªn, Kh¸nh Hßa).

2.1.2. Tμi nguyªn thiªn nhiªn

2.1.2.1. Tμi nguyªn n−íc

1. Tμi nguyªn n−íc mÆt

§Æc tr−ng chung cña hÖ thèng thuû v¨n lôc ®Þa cña khu vùc lμ ph©n bè l−u l−îng kh«ng ®ång ®Òu theo thêi gian vμ kh«ng gian. Do ®iÒu kiÖn khÝ hËu thêi tiÕt vμ l−îng m−a trung b×nh hμng n¨m dao ®éng tõ 1.600 mm ®Õn 3.200 mm ë phÝa Nam nªn th−êng cã lò lôt vμo mïa m−a vμ nhiÔm mÆn trong mïa kh«. H×nh th¸i s«ng ë vïng DHMT ®−îc tr×nh bμy ë b¶ng 2.3.

Ngoμi ra ë khu vùc cßn cã 37 hå chøa víi dung tÝch 5.109 m3 trong ®ã tæng dung tÝch hiÖu dông cña çc hå chøa: 2,28.109 m3 víi diÖn tÝch l−u vùc khèng chÕ lμ 3.429 km2 b»ng 3,6 % diÖn tÝch toμn vïng. Mét sè hå ®Æc tr−ng cã dung tÝch lín trong vïng nh−: S«ng Mùc (185.106 m3) ë Thanh Ho¸, Phó Ninh (400.106 m3) ë Qu¶ng Nam, KÎ Gç - Hμ TÜnh (320.106 m3).

2. Tμi nguyªn n−íc ngÇm

Theo tÝnh to¸n cña Ng« §×nh TuÊn (1984) vμ NguyÔn ViÕt Phæ (1984) th× tæng l−îng n−íc ngÇm c¬ b¶n cung cÊp cho çc l−u vùc s«ng ®¹t tû lÖ tõ 35 ®Õn 45 % tæng l−îng dßng ch¶y trung b×nh n¨m. N−íc ngÇm trong khu vùc cã ®Æc ®iÓm sau:

- N−íc ngÇm m¹ch n«ng: th−êng bÞ nhiÔm mÆn ë gÇn biÓn, nhiÔm phÌn ë vïng ®ång b»ng, khan hiÕm ë vïng ®åi nói.

- N−íc ngÇm m¹ch s©u: ph©n bè phøc t¹p, tr÷ l−îng kh¸c nhau gi÷a çc tØnh.

Tr÷ l−îng n−íc d−íi dÊt cña vïng B¾c Trung Bé lμ 46,1 tû m3/n¨m vμ Nam Trung Bé lμ 7,8 tû m3/n¨m. §a sè n−íc ngÇm n»m trong çc tÇng chøa n−íc sau:

- TÇng chøa n−íc lç hæng trong çc trÇm tÝch biÓn giã Holocen trung - th−îng; s«ng biÓn Holocen h¹ - th−îng.

- TÇng chøa n−íc khe nøt - lç hæng trong çc thμnh t¹o bazan §Ö Tø.

- TÇng chøa n−íc lç hæng trong çc trÇm tÝch Pleitocen trung - th−îng.

- TÇng chøa n−íc khe nøt Karst trong çc trÇm tÝch carbonat hÖ tÇng CoBai; trÇm tÝch Devon hÖ tÇng T©n L©m; trÇm tÝch Ordovic-Silur hÖ tÇng Long §¹i.

Tr÷ l−îng n−íc ngÇm ë mét sè tØnh nh− sau: Qu¶ng TrÞ: 565.000 m3/ngμy; Thõa thiªn HuÕ: 290.150 m3/ngμy; Phó Yªn: 1,20027.106 m3/ngμy; Kh¸nh Hoμ: 489.571 m3/ngμy; Thanh Ho¸: 6.000m3/ngμy.

NhËn xÐt chung:

TiÒm n¨ng n−íc bÒ mÆt phong phó nh−ng ph©n bè kh«ng ®Òu gi÷a çc mïa. Çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn tμi nguyªn n−íc vïng DHMT lμ lò lôt, lò quÐt theo mïa vμ çc dßng s«ng th−êng cã l−u l−îng kiÖt khi mïa kh« kÐo dμi. Nguån n−íc ngÇm h¹n chÕ vμo mïa kh«.

2.1.2.2. Tμi nguyªn ®Êt

Sù ph©n hãa vÒ ®Þa chÊt, ®Þa h×nh vμ nhiÖt Èm ®· dÉn ®Õn sù h×nh thμnh líp phñ thæ nh−ìng ®a d¹ng.

1. Çc nhãm ®Êt chÝnh

51

52

+ Nhãm ®Êt çt, gåm çc lo¹i ®Êt lμ: Cån çt tr¾ng vμng, ®Êt çt, cån çt ®á.

+ Nhãm ®Êt mÆn, ph©n bè chñ yÕu ë vïng ven biÓn, gåm çc lo¹i ®Êt lμ: ®Êt mÆn só vÑt, ®Êt mÆn nhiÒu, ®Êt mÆn trung b×nh vμ Ýt.

+ Nhãm ®Êt phï sa, gåm çc lo¹i ®Êt: ®Êt phï sa ®−îc båi, ®Êt phï sa kh«ng ®−îc båi, ®Êt phï sa gl©y, ®Êt phï sa cã tÇng loang læ ®á vμng, ®Êt phï sa ngßi suèi .

+ Nhãm ®Êt x¸m vμ ®Êt b¹c mμu, gåm çc lo¹i ®Êt: ®Êt b¹c mμu trªn phï sa cæ, ®Êt x¸m trªn ®¸ macma axÝt vμ ®¸ çt.

+ Nhãm ®Êt ®á vμng, gåm çc lo¹i ®Êt lμ: ®Êt n©u tÝm trªn ®¸ sÐt, ®Êt n©u ®á trªn ®¸ magma baz¬, ®Êt ®á vμng trªn ®¸ sÐt vμ biÕn chÊt, ®Êt ®á vμng trªn macma axÝt, ®Êt vμng nh¹t trªn ®¸ çt, ®Êt ®á vμng biÕn ®æi do trång lóa n−íc.

+ Nhãm ®Êt thung lòng dèc tô: gåm lo¹i ®Êt thung lòng do s¶n phÈm dèc tô.

+ Nhãm ®Êt xãi mßn tr¬ sái ®¸: gåm lo¹i ®Êt xãi mßn tr¬ sái ®¸.

B¶ng 2.4. TiÒm n¨ng ®Êt phôc vô NTTS ë vïng DHMT (§¬n vÞ: ha)

DiÖn tÝch

TØnh Tæng diÖn tÝch tù

nhiªn (km2) DiÖn tÝch ®Êt çt

DiÖn tÝch mÆt n−íc

DiÖn tÝch

®Êt çt (*)

Thanh Ho¸ 11.112, 40 8.000 2.816

NghÖ An 16.487,38 3.462

Hμ TÜnh 6.055,64 4.000 5.932 8.461

Qu¶ng B×nh 8.238,04 39.000 15.000 20.601

Qu¶ng TrÞ 4651,14 13.000 21.510

Thõa Thiªn HuÕ 5.009,20 1.300 26.183 21.663

§μ N½ng 1255,53 546 1.228

Qu¶ng Nam 10.407,42 2.593 19.227

Qu¶ng Ng·i 5.135,20 10.000 10.000 94.749

B×nh §Þnh 6.025,10 5.000 8.467 9.897

Phó Yªn 5.045,31 43.600 2.143,88 7.763

Kh¸nh Hoμ 4.693,38 6.778

Ghi chó: (*) Hμ Xu©n Th«ng - ViÖn ViÖn Kinh tÕ Thuû s¶n, sè liÖu tÝnh ®Õn n¨m 2003. Tæng diÖn tÝch ®Êt çt ven biÓn vïng B¾c Trung Bé: 205.725 ha; Nam Trung Bé: 66.142 ha (T¹p chÝ ho¹t ®éng KH6/2004)

2. §Æc ®iÓm cña nhãm ®Êt çt vμ ®Êt phï sa

Thμnh phÇn c¬ giíi nhÑ, tÇng ®Êt máng, kh¶ n¨ng gi÷ n−íc kÐm nªn th−êng kh« h¹n sím, ®Êt chua do tæng cation kiÒm thÊp. Hμm l−îng dinh d−ìng nghÌo (mïn, ®¹m thÊp; l©n nghÌo ®Õn rÊt nghÌo). §Þa h×nh kh¸ b»ng ph¼ng thÝch hîp cho çc lo¹i c©y l−¬ng thùc, hoa mμu, c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngμy song n¨ng suÊt thÊp nÕu kh«ng ®ñ n−íc t−íi vμ bãn ph©n, cÇn ®a d¹ng hãa c¬ cÊu c©y trång. Läai ®Êt nμy th−êng ph©n bè chñ yÕu ë ®ång b»ng, cöa s«ng vμ ven biÓn, mét phÇn ®· d−îc sö dông nu«i t«m.

TiÒm n¨ng ®Êt çt ë çc tØnh ven biÓn miÒn trung phôc vô NTTS ®−îc nªu ë b¶ng 2.5. Trªn thùc tÕ ®· ®−a vμo sö dông theo tõng n¨m ®−îc liÖt kª trong b¶ng 2.6

53

B¶ng 2.5. DiÖn tÝch tiÒm n¨ng ®Êt çt ë DHMT (ha)

B·i çt, cån çt ven biÓn B·i båi cña s«ng

Çc tØnh Tæng Ch−a sö

dông

Ch−a sö

dông æn

®Þnh

Cã rõng

phßng hé

Môc ®Ých

kh¸c

Tæng Ch−a sö

dông

Cã rõng

phßng hé

Môc ®Ých

kh¸c

Tæng céng

DHMT 123883 52802 16953 41556 12660 4494 3477 979 38 128137

Thanh Ho¸ 1343 456 104 468 315 1473 1193 242 38 2816

NghÖ An 2680 469 205 710 1296 782 462 320 0 3462

Hμ TÜnh 7527 2353 290 3425 1459 954 717 237 0 8461

Qu¶ng B×nh 20208 5682 6919 7378 229 393 213 180 0 20601

Qu¶ng TrÞ 21433 8340 5970 7018 105 77 77 0 0 21510

TT-HuÕ 21632 9687 694 6457 4794 251 251 0 0 21663

§μ N½ng 1228 514 0 369 430 0 0 0 0 1228

Qu¶ng Nam 19157 9339 2516 5067 2235 70 70 0 0 19227

Qu¶ng Ng·i 4539 2099 216 1998 226 210 210 0 0 4749

B×nh §Þnh 9811 5418 0 3646 747 68 68 0 0 9879

Phó Yªn 7708 3799 0 3464 457 55 55 0 0 7763

Kh¸nh Hoμ 6617 4646 39 1556 367 161 161 0 0 6778

Nguån: ViÖn kinh tÕ vμ quy ho¹ch thuû s¶n, 2003

B¶ng 2.6. DiÖn tÝch NTTS cña çc tØnh DHMT qua çc n¨m

§¬n vÞ: 1000 ha

N¨m

Çc tØnh 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

C¶ n−íc 453.6 498.7 504.1 524.5 524.6 641.9 755.2 797.7 867.6 904.9

B¾c Trung Bé 26.7 27.9 28.9 29.5 31.7 30.6 32.7 36.3 39.8 42.4

Thanh Ho¸ 16.9 12.6 13.0 13.5 14.6 10.6 10.3 12.0 12.2 12.9

NghÖ An 5.0 9.2 9.6 9.6 10.2 12.2 13.1 13.7 14.7 15.0

Hμ TÜnh 2.0 2.3 2.6 2.5 2.5 2.8 3.0 3.5 4.6 5.2

Qu¶ng B×nh 0.6 1.1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.6 2.0 2.1 2.4

Qu¶ng TrÞ 0.7 0.8 0.8 0.7 0.8 0.9 1.1 1.2 1.6 1.9

Thõa Thiªn-HuÕ 1.5 1.9 1.9 2.0 2.3 2.7 3.6 3.9 4.6 5.1

Nam Trung Bé 13.6 13.0 13.7 17.8 19.1 17.3 19.2 20.4 21.6 21.1

§μ N½ng 0.5 0.6 0.5 0.7 0.5 0.7 0.7 0.8 0.8 0.8

Qu¶ng Nam 4.3 4.4 4.5 4.5 4.7 4.9 5.3 5.6 6.0 6.0

Qu¶ng Ng·i 0.4 0.5 0.4 0.5 0.5 0.5 0.8 1.3 1.3 1.3

B×nh §Þnh 3.8 2.7 2.8 3.2 3.5 3.7 4.2 4.1 4.4 4.4

Phó Yªn 0.9 1.0 1.1 2.2 2.6 2.8 3.1 2.7 2.7 3.0

Kh¸nh Hoμ 3.7 3.8 4.3 6.7 7.2 4.6 5.1 6.0 6.4 5.6


HiÖn nay viÖc khai th¸c ®Êt ®Ó NTTS ®ang cã xu h−íng ngμy cμng gia t¨ng. ViÖc sö dông ®Êt ë nhiÒu tØnh cã tÝnh tù ph¸t kh«ng theo quy ho¹ch chung cña tØnh vμ ®· ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng m«i tr−êng chung cña khu vùc.

2.1.2.3. Tμi nguyªn rõng

KhÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa ®· ®em l¹i mét l−îng m−a phong phó cïng víi vÞ trÝ ®Þa lý t¹o nªn sù ph©n tÇng hÖ thùc vËt rõng theo ®é cao rÊt ®a d¹ng vμ hÖ ®éng vËt còng ®a d¹ng d−íi t¸n c©y rõng nhiÖt ®íi nhiÒu tÇng.

MiÒn nói cña DHMT cã 2 kiÓu th¶m thùc vËt chñ yÕu:

- KiÓu rõng rËm nhiÖt ®íi Èm −ít quanh n¨m víi ®Æc tr−ng h×nh th¸i lμ nhiÒu tÇng c©y cao, l¸ réng th−êng xanh vμ t¸n khÐp kÝn.

- KiÓu th¶m thùc vËt ¸ nhiÖt ®íi th−êng gÆp nhÊt lμ çc hä Re, ThÝch, §æ Quyªn, Kim Giao.

DiÖn tÝch vμ tr÷ l−îng gç ë çc tØnh DHMT ®−îc nªu ë b¶ng 2.7.

Ngoμi ra, ë khu vùc nμy cßn cã th¶m rõng ngËp mÆn víi çc quÇn x·:

- QuÇn x· tiªn phong: m¾m biÓn ph©n bè däc çc b·i lÇy ë çc cöa s«ng.

- QuÇn x· hçn hîp: víi çc loμi só, vÑt.

54

- QuÇn x· c©y bôi thÊp cã só chiÕm −u thÕ vμ çc loμi kh¸c nh− vÑt dï, m¾m biÓn, bÇn, « r«, cãi,...

B¶ng 2.7. DiÖn tÝch rõng vμ tr÷ l−îng gç vïng DHMT

TT TØnh §Æc ®iÓm

1 Thanh Ho¸ DiÖn tÝch: 430,4.103 ha (n¨m 2000), trong ®ã rõng tù nhiªn: 322.103

ha; rõng trång: 108,4.103 ha. Tr÷ l−îng gç:15,1 .106 m3

2 NghÖ An

DiÖn tÝch: 684,36.103 ha , trong ®ã rõng tù nhiªn :

623,1.103 ha; rõng trång: 61,4.103 ha . §é che phñ: 42,5%

Tr÷ l−îng gç: 50 triÖu m3

3 Hμ TÜnh DiÖn tÝch: 250.817 ha, trong ®ã rõng tù nhiªn: 195.999 ha; rõng

trång: 54.738 ha. Tr÷ l−îng gç:20 triÖu m3. §é che phñ: 38 %

4 Qu¶ng B×nh DiÖn tÝch: 486.688 ha, trong ®ã rõng tù nhiªn: 447,837 ha, rõng

trång: 38.851 ha. Tr÷ l−îng gç: 31 triÖu m3

5 Qu¶ng TrÞ Rõng tù nhiªn: 101,5.103 ha

rõng trång: 48,3 ha. §é che phñ: 31 %

6 Thõa Thiªn

HuÕ

DiÖn tÝch : 234.945 ha, trong ®ã rõng tù nhiªn: 177.55 ha, rõng trång: 57.395 ha. Theo môc ®Ých sö dông: s¶n xuÊt: 62.77 ha; phßng hé:

119.558 ha; ®Æc dông: 52.605 ha.

7 §μ N½ng DiÖn tÝch: 67.148 ha, trong ®ã rõng s¶n xuÊt: 23.508 ha;

rõng phßng hé: 20.895. §é che phñ: 49,6%.

8 Qu¶ng Nam DiÖn tÝch: 443.869 ha, tr÷ l−îng gç trung b×nh kho¶ng 69

m3/ha

9 Qu¶ng Ng·i DiÖn tÝch: 103.894,3 ha

10 B×nh §Þnh DiÖn tÝch: 143.300 ha

11 Phó Yªn

§Êt cã rõng:144.507,80 ha

§Êt cã rõng trång:29.192,77 ha

Tr÷ l−îng: Rõng giμ:240-240 m3/ha; Rõng trung b×nh: 164 m3/ha; rõng nghÌo: 40-75m3/ha. Tæng tr÷ l−îng 14.027.803

12 Kh¸nh Hoμ

DiÖn tÝch cã rõng 180.000,7 ha

Tr÷ l−îng gç: 18,5 triÖu m3, trong ®ã: rõng SX: 64,8%, rõng

phßng hé:34 %, rõng ®Æc dông: 1,2 %.

Nguån: [141]

2.1.2.4. Tμi nguyªn sinh vËt

1. Tμi nguyªn sinh vËt biÓn vμ ven biÓn

Theo çc sè liÖu ®· c«ng bè vïng DHMT cã diÖn tÝch 10.700km 2 (tÝnh tõ 0 - 50m)

víi trªn 600 loμi ç ®· ®−îc x¸c ®Þnh ë biÓn ven bê, trong ®ã cã kho¶ng 30 - 40 loμi cã gi¸

trÞ kinh tÕ cã s¶n l−îng ®¸nh b¾t cao nhÊt thuéc: hä ç Thu (Scombidae), hä ç Ngõ

55

(Thunnidae), hä ç Chuån (Exocoatidae), hä ç C¬m (Engraulidae), hä ç TrÝch

(Clupeidae), hä ç Nôc (Carangidae), hä ç Hè (Trichiuridae), hä ç Bß GiÊy (Balistidae),

hä ç Mèi (Synodidae), hä ç §èi (Mugilidae), hä ç LiÖt (Leiognathidae), hä ç Nh¸m

(Lamniformes). Trong tæng sè ®ã cã kho¶ng 65% lμ ç tÇng trªn vμ 35% lμ ç tÇng ®¸y.

VÒ ®Æc ®iÓm ph©n bè th× 68% sè loμi sèng gÇn bê vμ 32% sè loμi ®¹i d−¬ng. Trong tæng sè

loμi sèng gÇn bê th× 89% lμ ç tÇng trªn vμ 11% lμ ç tÇng ®¸y.

Thμnh phÇn vμ sè l−îng loμi ë biÓn vμ ven biÓn çc tØnh DHMT ®−îc nªu ë

b¶ng 2.8.

B¶ng 2.8. Thμnh phÇn vμ sè l−îng loμi ë biÓn vμ ven biÓn çc tØnh DHMT

TT TØnh Thμnh phÇn vμ sè l−îng loμi

1 Thanh Ho¸ 270 loμi thùc vËt phï du vμ 191 loμi ®éng vËt phï du. §·

ph¸t hiÖn cã 190 loμi h¶i s¶n. Tr÷ l−îng: 47.000 tÊn

2 NghÖ An 267 loμi thuéc 91 hä, trong ®ã cã 62 loμi cã gi¸ trÞ kinh tÕ,

20 loμi t«m. Tr÷ l−îng ç biÓn: 83.000 tÊn

3 Hμ TÜnh 267 loμi cña 97 hä trong ®ã cã 60 loμi ç cã gi¸ trÞ, 27 loμi

t«m biÓn, cã 193 loμi t¶o, tr÷ luîng ç 8-9 v¹n tÊn/n¨m

4 Qu¶ng B×nh Cã 165 loμi. Tr÷ l−îng 20 v¹n tÊn víi 100 lo¹i ç kinh tÕ

5 Qu¶ng TrÞ Tr÷ l−îng ®¸nh b¾t: 60.000 tÊn

6 Thõa Thiªn HuÕ

500 loμi ç, 30 ®Õn 40 loμi cã gi¸ trÞ kinh tÕ

Tr÷ l−îng khai th¸c 32-35 ngh×n tÊn/n¨m. §Çm ph¸ cã

160 loμi ç, 12 loμi t«m

7 §μ N½ng 266 loμi, cã 16 loμi cã gi¸ trÞ nh− t«m 11, mùc 2

Tr÷ l−îng hμng n¨m kho¶ng 60-70 ngh×n tÊn

8 Qu¶ng Nam Tr÷ luîng h¶i s¶n gÇn 9 v¹n tÊn

9 Qu¶ng Ng·i 163 loμi thùc vËt phiªu sinh, 31 loμi ®éng vËt phiªu sinh

10 Phó Yªn 500 loμi ç, 38 loμi t«m, 15 loμi mùc

Tæng tr÷ l−îng ç kho¶ng 46.000 tÊn

11 Kh¸nh Hoμ 34 loμi t¶o ,45 loμi ®éng vËt ®¸y

Tr÷ l−îng:150.000 tÊn

Nguån:[142]

Ngoμi ra, ë khu vùc cßn cã hÖ ®Çm ph¸ ven biÓn, ®©y lμ vïng cã thμnh phÇn loμi

phong phó víi ®é ®a d¹ng cao.

HiÖn nay nguån lîi thuû h¶i s¶n cña vïng ®ang bÞ gi¶m sót do t×nh tr¹ng khai

th¸c qu¸ møc cña çc céng ®ång d©n c− sèng ë ven bê. Ch¼ng h¹n, ë NghÖ An mçi

n¨m sö dông kho¶ng 100 tÊn m×n ®Ó ®¸nh b¾t, Hμ TÜnh cã 120 lμng te bÈy, 120 lμng

x¨m m−êi... §¸nh b¾t trong mïa sinh s¶n vÉn cßn x¶y ra lμm gi¶m n¨ng suÊt sinh häc

vμ nguån lîi trªn biÓn.

56

2. Tμi nguyªn sinh vËt vïng ®ång b»ng

B¶ng 2.9. Tμi nguyªn sinh vËt ë vïng ®ång b»ng DHMT

TT TØnh Thùc vËt §éng vËt

1 Thanh Ho¸

Cã 53 loμi thuéc 21 hä; 162 loμi chim thuéc 44 hä; 39 loμi bß s¸t thuéc 9 hä; 21 loμi Õch nh¸i; 34 loμi ç; 300 loμi c«n trïng

2 NghÖ An

1.193 loμi thuéc 537 chi, 163 hä H¹t kÝn 2 l¸ mÇm cã 114 hä thuéc 460 chi, 105 loμi H¹t trÇn: 4 hä, 6 chi, 10 loμi

342 loμi thuéc 91 hä, 27 bé trong ®ã ®éng vËt cã vó: 9 bé, chim 15 bé, bß s¸t 2 bé vμ l−ìng c− 1 bé

3 Hμ TÜnh Trªn 86 hä vμ trªn 500 lo¹i th©n gç

60 loμi thó, 137 loμi chim, 50 loμi bß s¸t, 58 loμi ç

4 Qu¶ng B×nh 138 hä, 401 chi, 640 loμi cã khu b¶o tån Phong Nha, KÎ Bμng

493 loμi, 67 loμi thó, 48 loμi bß s¸t, 297 loμi chim, 61 loμi ç

5 Qu¶ng TrÞ 657 loμi thuéc 169 hä, thùc vËt

bËc cao cã 7 ngμnh Cã 60 loμi thó, 187 loμi chim,

38 loμi bß s¸t

6 Thõa Thiªn HuÕ

V−ên quèc gia B¹ch M· víi 1.728 loμi thùc vËt bËc cao, 180 loμi khuyÕt, 21 loμi h¹t trÇn

V−ên quèc gia B¹ch M· cã 132 loμi thó, 358 loμi chim. Vïng ®Çm ph cã 162 loμi c thuéc 57 hä, 17 bé.

7 §μ N½ng

Khu b¶o tån thiªn nhiªn Bμ Nμ nói Chóa víi diÖn tÝch 8.838 ha. 544 loμi thùc vËt thuéc 379 chi, 136 hä

256 loμi, líp thó cã 61 loμi thuéc 26 hä, 8 bé, líp chim: 179 loμi thuéc 46 hä, 16 bé; líp bß s¸t : 17 loμi thuéc 8 hä, 2 bé

8 Qu¶ng Ng·i 122 loμi thùc vËt phiªu sinh 34 loμi ®éng vËt phiªu sinh, 27 loμi ®éng vËt ®¸y

9 B×nh §Þnh 77 loμi chim thuéc 37 hä, 13 bé, 33 loμi thó quý hiÕm

10 Phó Yªn

HÖ thùc vËt gåm 130 hä trong ®ã cã 8 hä vμ 3 loμi thuéc ngμnh h¹t trÇn, 128 hä vμ 718 loμi thuéc ngμnh h¹t kÝn

Líp thó cã 7 bé, 20 hä, 51 loμi ; líp chim cã 18 bé, 43 hä, 114 loμi -trong khu vùc cã khu b¶o tån thiªn nhiªn Kr«ng Trai, víi 50 loμi thó, 182 loμi chim, 22 loμi bß s¸t

Nguån: [142] Khu hÖ ®éng thùc vËt ë ®ång b»ng th−êng ph¸t triÓn víi çc loμi c©y trång nhiÖt

®íi Èm nªn rÊt phong phó. Th¶m thùc vËt gåm çc lo¹i c©y bôi thø sinh, rõng trång vμ c©y

trång n«ng nghiÖp. Th¶m c©y bôi thø sinh ph©n bè chñ yÕu ë çc b·i çt, gß çt gåm

nh÷ng c©y nh− tr©m bÇu, dÎ gai... Khu hÖ ®éng vËt chñ yÕu lμ çc loμi bß s¸t, gÆm nh¾m,

l−ìng c−... Khu hÖ ®éng vËt vïng DHMT ®−îc nªu b¶ng 2.9.

2.1.3. §iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi

Vïng DHMT cã sè d©n trªn 17 triÖu ng−êi, trong ®ã h¬n 60% d©n sè vμ gÇn 80% lao

®éng sèng b»ng n«ng, l©m, ng− nghiÖp [148]. TiÒm n¨ng con ng−êi dåi dμo ®· t¹o ®iÒu kiÖn

thuËn lîi cho viÖc khai th¸c vμ ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, do tû lÖ t¨ng d©n sè cao c¶ vÒ

57

mÆt tù nhiªn vμ c¬ häc, thªm vμo ®ã miÒn Trung ®−îc biÕt ®Õn nh− lμ vïng ®Êt kh« c»n, sái

®¸, ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¾c nghiÖt... nªn chÊt l−îng cuéc sèng cña ng−êi d©n trong vïng

kh«ng cao vμ gÆp ph¶i rÊt nhiÒu khã kh¨n.

2.2. HiÖn tr¹ng ph¸t triÓn Kinh TÕ Trang Tr¹i t¹i DHMT

2.2.1. Çc lo¹i h×nh KTTT ë DHMT

Theo tiªu chÝ x¸c ®Þnh trang tr¹i trong Th«ng t− liªn tÞch sè 69/2000/TTLT/BNN-

TCTK ngμy 20/06/2000 cña Bé N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn N«ng th«n - Tæng Côc Thèng

kª th× ë vïng DHMT tÝnh ®Õn cuèi n¨m 2004 cã çc lo¹i h×nh, sè l−îng, c¬ cÊu trang tr¹i

®−îc thÓ hiÖn nh− sau:


Lo¹i h×nhÇc tØnh

Tæng C©y hμng n¨m

C©y l©u n¨m

Ch¨n Nu«i

NTTS Çc lo¹i

h×nh trang tr¹i kh¸c

B¾c Trung Bé 5882 1551 1081 556 1160 1534

Thanh Ho¸ 2882 1058 211 353 449 811

NghÖ An 853 280 86 70 199 218

Hμ TÜnh 277 19 21 43 133 61

Qu¶ng B×nh 714 101 228 10 193 182

Qu¶ng TrÞ 668 44 415 5 61 143

Thõa Thiªn HuÕ 488 49 120 75 125 119

Nam Trung Bé 6936 1831 793 552 2956 804

§μ N½ng 252 8 27 30 149 38

Qu¶ng Nam 798 33 98 161 290 216

Qu¶ng Ng·i 349 56 72 49 71 101

B×nh §Þnh 913 28 391 92 315 87

Phó Yªn 2613 1138 86 131 900 358

Kh¸nh Hoμ 2011 568 119 89 1231 4


B¶ng 2.11. C¬ cÊu cña mét sè lo¹i h×nh trang tr¹i ë DHMT

Lo¹i h×nh trang tr¹i Sè l−îng trang tr¹i C¬ cÊu trang tr¹i (%)

Tæng 12.818 100,00

C©y hμng n¨m 3382 26,38

C©y l©u n¨m 1874 14,62

Thñy s¶n 4116 32,11

Ch¨n nu«i 1.108 8,64

Çc lo¹i h×nh kh¸c 2.338 18,24


58

Qua b¶ng trªn ta thÊy lo¹i h×nh trang tr¹i trång trät cã sè l−îng nhiÒu vμ chiÕm tû lÖ

c¬ cÊu cao nhÊt ë vïng DHMT, tiÕp theo lμ trang tr¹i thñy s¶n.

1. §èi víi trang tr¹i trång trät

Vïng DHMT cã 5.256 trang tr¹i trång trät chiÕm 41% c¬ cÊu çc lo¹i h×nh trang tr¹i

cña vïng. Trong ®ã cã 3.382 trang tr¹i trång c©y hμng n¨m chiÕm 26,38%; 1.874 trang tr¹i

trång c©y l©u n¨m chiÕm 14,62%.

Çc lo¹i c©y trång chñ yÕu ®−îc çc trang tr¹i ®−a vμo trång trät ë miÒn Trung lμ lóa,

ng«, khoai, s¾n, l¹c, ®Ëu t−¬ng, mÝa...

Lóa lμ c©y l−¬ng thùc chñ yÕu cña çc tØnh miÒn Trung, chiÕm phÇn lín diÖn tÝch n«ng

nghiÖp cña vïng, Qu¶ng Ng·i n¨m 2003 cã 80.277 ha diÖn tÝch trång lóa çc lo¹i (lóa §«ng

Xu©n, lóa HÌ Thu, lóa mïa); Qu¶ng TrÞ cã diÖn tÝch trång lóa lμ 47.406,1 ha; Hμ TÜnh cã

104.657 ha; Phó Yªn cã 59.097 ha; Qu¶ng Nam cã 87.311 ha; Qu¶ng B×nh cã 47.346 ha;

Kh¸nh Hoμ cã 46.354 ha; B×nh §Þnh cã 125.815 ha. Do cã øng dông tiÕn bé khoa häc kü

thuËt nªn n¨ng suÊt lóa cña khu vùc ®· ®−îc c¶i thiÖn râ rÖt. ChÝnh v× vËy mμ mÆc dï diÖn

tÝch trång lóa bÞ co hÑp l¹i nh−ng tæng s¶n l−îng lóa cña khu vùc vÉn t¨ng ®¸ng kÓ.

Çc lo¹i c©y l−¬ng thùc kh¸c nh− khoai lang, ng«, c©y s¾n còng ®ãng vai trß quan

träng hç trî lμm l−¬ng thùc cho lóa g¹o; vμ còng lμ nguån thøc ¨n gia sóc quan träng.

ChÝnh v× thÕ mμ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y diÖn tÝch trång çc lo¹i c©y nμy ë miÒn Trung

ngμy cμng t¨ng lªn.

Vïng DHMT víi nh÷ng ®Æc ®iÓm ®iÒu kiÖn tù nhiªn vèn cã cña nã t¹o nªn vïng cã

tiÒm n¨ng ph¸t triÓn c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngμy, ®Æc biÖt lμ mÝa vμ l¹c. Nh×n chung diÖn

tÝch trång çc lo¹i c©y nμy ngμy mét t¨ng, chñ yÕu tËp trung ë çc tØnh Thanh Ho¸, NghÖ An

vμ Hμ TÜnh, nh»m phôc vô xuÊt khÈu vμ cung cÊp nguyªn liÖu cho çc nhμ m¸y chÕ biÕn

thùc phÈm, çc nhμ m¸y ®−êng vμ thuèc l¸ trong vïng.

Ngoμi nh÷ng c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngμy ë trªn, vïng DHMT cßn cã thÓ ph¸t triÓn

c©y ®ay, cãi vμ ®Ëu t−¬ng, tuy nhiªn sè l−îng kh«ng nhiÒu, ch−a phæ biÕn vμ ch−a ph¶i lμ

thÕ m¹nh cña vïng.

C©y c«ng nghiÖp dμi ngμy còng lμ mét lo¹i h×nh trang tr¹i ®−îc çc «ng chñ muèn

lμm KTTT quan t©m. Lμ khu vùc cã diÖn tÝch ®Êt gß ®åi lín, diÖn tÝch ®Êt hoang ho¸ cßn

rÊt nhiÒu nªn vïng DHMT cã nhiÒu tiÒm n¨ng ph¸t triÓn c©y c«ng nghiÖp nh− chÌ, cμ phª,

hå tiªu vμ cao su. Nh×n chung, diÖn tÝch trång c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m cña khu vùc nμy

ngμy mét t¨ng nhÊt lμ nh÷ng n¨m gÇn ®©y.

Vïng DHMT cã 190 trang tr¹i l©m nghiÖp, chiÕm 2,8% c¬ cÊu trang tr¹i cña toμn

vïng. Riªng vïng B¾c Trung Bé cã kho¶ng 1,5 triÖu ha, víi tr÷ l−îng trªn 118 triÖu mÐt

khèi gç vμ trªn 1/4 tr÷ l−îng tre nøa cña c¶ n−íc. Víi diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp vïng B¾c

Trung Bé gÇn 1,9 triÖu ha vμ ngoμi ra cßn cã h¬n 2,3 triÖu ha ®Êt ch−a sö dông cã tiÒm

n¨ng rÊt lín trong ph¸t triÓn rõng vμ l©m nghiÖp trong nh÷ng n¨m tíi.

59

2. §èi víi trang tr¹i ch¨n nu«i

Víi diÖn tÝch vïng gß ®åi vμ nh÷ng çnh ®ång cá ch¨n th¶ réng, çc tØnh ë DHMT cã

tiÒm n¨ng lín ph¸t triÓn ch¨n nu«i, ®Æc biÖt lμ tr©u, bß vμ çc lo¹i gia cÇm kh¸c. TÝnh ®Õn

nay toμn khu vùc ®· cã 1.108 trang tr¹i ch¨n nu«i gia sóc vμ gia cÇm çc lo¹i theo tiªu chÝ

trang tr¹i, chiÕm 8,64% c¬ cÊu çc lo¹i h×nh trang tr¹i cña toμn vïng. Çc vËt nu«i chñ yÕu

lμ tr©u, bß, lîn vμ gia cÇm çc lo¹i.

3. §èi víi trang tr¹i NTTS

Trong sè 904.900 ha diÖn tÝch nu«i t«m cña c¶ n−íc, çc tØnh DHMT chiÕm 63.500 ha,

(chiÕm 7,01%) trong ®ã ë çc tØnh duyªn h¶i B¾c Trung Bé 42.400 ha, çc tØnh duyªn h¶i

Nam Trung Bé lμ 21.100 ha víi sè l−îng kho¶ng 6.936 trang tr¹i.

Bªn c¹nh nh÷ng trang tr¹i cã lo¹i h×nh s¶n xuÊt chuyªn canh cßn cã çc trang tr¹i

mang tÝnh chÊt tæng hîp vμ ®Æc thï. Sè l−îng çc lo¹i h×nh trang tr¹i nμy cã kho¶ng 2.338

trang tr¹i chiÕm 18,24%.

Trªn thùc tÕ, KTTT ë khu vùc DHMT còng ®· ph¸t triÓn nhanh vÒ sè l−îng vμ ®a

d¹ng vÒ lo¹i h×nh. Çc trang tr¹i nh×n chung cã ®ñ çc lo¹i c¬ cÊu s¶n xuÊt, kinh doanh

kh¸c nhau nh− trang tr¹i chuyªn doanh vÒ n«ng nghiÖp hoÆc l©m nghiÖp; trang tr¹i ®a canh

n«ng l©m kÕt hîp; trang tr¹i chuyªn ch¨n nu«i; trang tr¹i kÕt hîp trång trät, ch¨n nu«i, chÕ

biÕn; trang tr¹i kinh doanh tæng hîp n«ng l©m...

2.2.2. T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë çc tØnh duyªn h¶i miÒn Trung

2.2.2.1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung

Theo sè liÖu tæng hîp cña Trung t©m TNMT & CNSH - §¹i häc HuÕ n¨m 2004,

vïng DHMT cã 2.314.842 hé n«ng nghiÖp chiÕm 77,22%, 8.759 hé l©m nghiÖp chiÕm

0,29% vμ 140.146 hé thuû s¶n chiÕm 4,68%.

Ho¹t ®éng cña KTTT chñ yÕu lμ n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp vμ thuû s¶n. Do ®Æc thï

cña ngμnh n«ng, l©m, thuû s¶n cho nªn çc trang tr¹i võa cã h−íng kinh doanh s¶n xuÊt

s¶n phÈm hμng ho¸ chÝnh, võa ph¸t triÓn tæng hîp ®Ó sö dông hîp lý ®iÒu kiÖn tù nhiªn,

søc lao ®éng, vèn s¶n xuÊt trong çc trang tr¹i. HÇu hÕt çc trang tr¹i chän h−íng kinh

doanh chÝnh lμ c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m, tËp trung vμo çc lo¹i c©y chÝnh lμ: chÌ, cμ phª,

cao su, hå tiªu, ®iÒu… Trong ®ã, çc trang tr¹i trång cμ phª, cao su cã quy m« diÖn tÝch

t−¬ng ®èi lín. Çc trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶ vμ kinh doanh l©m nghiÖp nh×n chung cã

quy m« nhá. Ch¨n nu«i ®−îc ph¸t triÓn ë hÇu hÕt çc trang tr¹i.

1. Quy m« trang tr¹i

Quy m« trang tr¹i cña mét sè tØnh trong vïng cã kh¸c nhau, tuú thuéc vμo nhiÒu yÕu tè

nh−: quü ®Êt, mÆt n−íc nu«i trång cña mçi ®Þa ph−¬ng, môc tiªu ph−¬ng h−íng lo¹i h×nh s¶n

xuÊt kinh doanh, ®iÒu kiÖn vμ kh¶ n¨ng kinh doanh cña çc chñ trang tr¹i (vèn, lao ®éng, tr×nh

®é c«ng nghÖ vμ qu¶n lý). Quy m« trang tr¹i ë çc tØnh DHMT th−êng nhá, ngo¹i trõ mét sè

60

trang tr¹i c«ng nghiÖp hay cña çc tæ chøc liªn doanh nh− Dù ¸n x©y dùng khu nu«i t«m trªn

çt t¹i hai huyÖn Th¹ch Hμ vμ CÈm Xuyªn, tØnh Hμ TÜnh; Dù ¸n x©y dùng khu nu«i t«m c«ng

nghiÖp trªn çt lín nhÊt ë ViÖt Nam t¹i hai huyÖn Qu¶ng Ninh vμ LÖ Thuû tØnh Qu¶ng B×nh

víi diÖn tÝch 2.800 ha trong ®ã 2.000 ha sÏ ®−îc sö dông lμm hå ®Ó nu«i t«m [126].

Trong çc lo¹i h×nh KTTT th× çc trang tr¹i thuû s¶n ®−îc chó ý ®Çu t− vμ ph¸t triÓn

kh¸ m¹nh. Qua sè liÖu thèng kª th× tæng diÖn tÝch ®Êt çt cña çc tØnh DHMT lμ kho¶ng

128.000 ha. Çc tØnh cã diÖn tÝch ®Êt çt réng lμ Qu¶ng B×nh (39.000 ha), Phó Yªn (14.000

ha), Qu¶ng TrÞ (13.000 ha) vμ Qu¶ng Ng·i (10.000 ha). Trong ®ã diÖn tÝch ®Êt çt phï hîp ®Ó

nu«i t«m mét sè tØnh nh− sau: 4.500 ha ë Qu¶ng B×nh, 4.000 ha ë Qu¶ng TrÞ, 4.000 ha ë

Qu¶ng Ng·i, B×nh §Þnh 1.000 - 1.500 ha, Hμ TÜnh 1.300 ha. N¨ng suÊt b×nh qu©n mçi vô dao

®éng tõ 3 - 6 tÊn/ha. N¨ng suÊt cao nhÊt dao ®éng tõ 4 - 10 tÊn/ha vμ n¨ng suÊt trung b×nh thÊp

nhÊt lμ 1,72 - 3,6 tÊn/ha [41]. Nh− vËy, tiÒm n¨ng ®Êt NTTS cßn rÊt lín, cÇn ®−îc ®Çu t− khai

th¸c ®Ó ph¸t triÓn thμnh ngμnh −u thÕ. MÆt kh¸c, theo sè liÖu ®iÒu tra ë Kh¸nh Hoμ cho thÊy:

sè hé nu«i t«m trªn çt chiÕm tû lÖ rÊt lín. TÝnh ®Õn n¨m 2001, toμn tØnh cã 4.287 hé nu«i

t«m só, chiÕm 2,7% hé n«ng nghiÖp vμ 2,3% hé ngμnh thuû s¶n toμn tØnh [122].

2. Vèn vμ c¬ cÊu nguån vèn

Sau ®©y lμ c¬ cÊu nguån vèn cña çc tØnh ®Çu t− vμo çc lo¹i h×nh s¶n xuÊt cña

KTTT ë vïng DHMT.

B¶ng 2.12. Vèn ®Çu t− b×nh qu©n cña çc trang tr¹i çc tØnh DHMT

Vèn ®Çu t− b×nh qu©n cña çc trang tr¹i (triÖu ®ång) TØnh

Ch¨n nu«i Trång trät L©m nghiÖp Thñy s¶n Thanh Ho¸ 112,0 74,7 65,4 140,6 NghÖ An 68,3 79,5 49,9 209,1 Hμ TÜnh - 158,9 145,5 146,9 Qu¶ng B×nh 61,7 48,4 49,9 52,8 Qu¶ng TrÞ - 53,8 89,2 220,3 Thõa Thiªn HuÕ 79,5 76,2 91,8 289,3 §μ N½ng 272,8 113,7 140,0 177,4 Qu¶ng Nam 157,0 48,6 65,2 162,5 Qu¶ng Ng·i 180,0 25,9 46,7 - B×nh §Þnh 430,4 70,8 75,9 157,5 Phó Yªn 77,3 68,3 71,1 319,8 Kh¸nh Hoμ 392,0 69,9 - 244,8

Nguån: Tæng côc Thèng kª

Trong çc lo¹i h×nh trang tr¹i th× thñy s¶n cã sè vèn ®Çu lín nhÊt, hÇu hÕt cã sè vèn

b×nh qu©n trªn 100 triÖu, sau ®ã lμ ch¨n nu«i vμ trång trät. Tuy nhiªn, tuú thuéc vμo ®iÒu

kiÖn cña tõng ®Þa ph−¬ng, tõng h−íng kinh doanh chÝnh mμ c¬ cÊu gi¸ trÞ t− liÖu s¶n xuÊt

vμ tμi s¶n chñ yÕu cã sù kh¸c nhau, thÓ hiÖn ë kÕt qu¶ ®iÒu tra t¹i mét sè tØnh trong vïng.

61

B¶ng 2.13. C¬ cÊu nguån vèn cña tØnh Qu¶ng Ng·i vμ Kh¸nh Hoμ

Qu¶ng Ng·i Kh¸nh Hoμ TØnh

C¬ cÊu nguån vèn

(triÖu ®ång) Vèn Tû lÖ % Vèn Tû lÖ %

- Tæng sè vèn 8.176 100,00 234,983 100

+ Tù cã 5.492 67,17 110,000 92

+ Vay ng©n hμng 938 11,47 10,000 8

+ Nguån kh¸c 1.746 21,35 - -

- B×nh qu©n vèn 1 trang tr¹i 68,130 120,000

- Vèn ®Çu t− cho 1 ha 9,090 -

Nguån: [110, 179]

Theo ®¸nh gi¸ cña Héi n«ng d©n tØnh NghÖ An [75]: b×nh qu©n vèn cña mét trang tr¹i

46,75 triÖu ®ång; nguån vèn chñ yÕu cña çc trang tr¹i lμ vèn tù cã chiÕm 75%, vay ng©n

hμng chØ 15%, cßn l¹i lμ çc nguån kh¸c nh− vèn dù ¸n vμ vèn huy ®éng (vay ng−êi th©n,

b¹n bÌ). Nh− vËy, vèn vay ng©n hμng chØ chiÕm mét tû lÖ nhá, tæng sè chØ kho¶ng 5,6

tû ®ång. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh trong thêi gian qua çc trang tr¹i ®· vμ ®ang tÝch cùc tÝch

gãp tõ nguån vèn Ýt ái, tõ lao ®éng cña m×nh vμ ®ang triÖt ®Ó tËn dông tiÒm n¨ng tù

nhiªn cña ®Êt ®ai.

VÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt lμ t×nh tr¹ng thiÕu vèn ®ang x¶y ra kh¸ phæ biÕn. HiÖn nay

cã kho¶ng 90% çc chñ trang tr¹i cã nhu cÇu vay vèn, nh−ng thùc tÕ chØ cã h¬n 15% trong

sè ®ã ®−îc ng©n hμng ®¸p øng [243]. §iÒu nμy lμm cho çc chñ trang tr¹i ph¶i huy ®éng

vèn tõ nguån kh¸c nh− tõ b¹n bÌ, vay nÆng l·i ®Çu t− ph¸t triÓn trang tr¹i. ChÝnh thùc tr¹ng

nμy ®· h¹n chÕ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn còng nh− thu lîi nhuËn cña çc trang tr¹i. Do ®ã, cÇn

cã chÝnh s¸ch x· héi phï hîp.

Nguyªn nh©n çc trang tr¹i kh«ng ®−îc vay vèn ng©n hμng lμ do quy m« nhá,

kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn thÕ chÊp ®Ó vay vèn. HÖ qu¶ lμ “nÕu chñ trang tr¹i nμo cã ®ñ vèn

®Çu t−, th× cã kh¶ n¨ng më réng quy m«, c¶i tiÕn s¶n xuÊt vμ lîi nhuËn thu ®−îc cao;

ng−îc l¹i nh÷ng trang tr¹i quy m« nhá - lîi nhuËn thu ®−îc thÊp”. ChÝnh ®iÒu ®ã ®· k×m

h·m sù ph¸t triÓn KTTT trong vïng.

3. Kh¶ n¨ng hoμn vèn

§©y lμ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng t¸i ®Çu t− cña çc

chñ trang tr¹i. NÕu kh¶ n¨ng hoμn vèn nhanh vμ thu ®−îc lîi nhuËn th× khuyÕn khÝch çc

chñ trang tr¹i tiÕp tôc t¸i ®Çu t−, më réng quy m« diÖn tÝch. Ng−îc l¹i, nÕu kh¶ n¨ng hoμn

vèn chËm th× trang tr¹i Ýt cã c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn. Nh−ng kh¶ n¨ng hoμn vèn l¹i phô thuéc

vμo tæng vèn ®Çu t−. ThËt vËy, theo ®iÒu tra ë Qu¶ng Ng·i [179] cho thÊy:

62

Mét sè trang tr¹i víi nguån vèn tù cã ban ®Çu Ýt ái, võa x©y dùng võa t¹o vèn th×

ph¶i cã thêi gian tõ 8 - 10 n¨m míi ®Þnh h×nh ®−îc trang tr¹i, nh− mét sè trang tr¹i cña

®ång bμo d©n téc ë çc huyÖn miÒn nói.

Mét sè trang tr¹i víi nguån vèn tù cã céng thªm vèn vay th× còng ph¶i mÊt 5 - 6 n¨m

míi ®Þnh h×nh ®−îc trang tr¹i nh− çc chñ trang tr¹i nu«i t«m só xuÊt khÈu.

Mét sè trang tr¹i cã l−îng vèn tù cã kh¸ céng thªm víi nguån vèn tõ bªn ngoμi,

hμng n¨m l¹i ®−îc bæ sung b»ng nguån tÝch luü t¸i ®Çu t− th× còng ph¶i 3 - 4 n¨m míi

®Þnh h×nh ®−îc trang tr¹i.

Do ®ã ®Ó khuyÕn khÝch vμ thóc ®Èy KTTT ph¸t triÓn, Nhμ n−íc cÇn cã chÝnh s¸ch

hç trî tÝch cùc cho çc trang tr¹i.

4. Lîi nhuËn vμ ®êi sèng cña trang tr¹i

Lîi nhuËn cña mét sè trang tr¹i ë vïng DHMT ®−îc dÉn ra trong b¶ng sau:

B¶ng 2.14 . Thu nhËp cña çc lo¹i h×nh trang tr¹i ë vïng DHMT

Trang tr¹i ch¨n nu«i Trang tr¹i thñy s¶n Trang tr¹i l©m nghiÖp

TØnh Tæng thu (tr. ®)

Lîi nhuËn (tr.®)

Tæng thu (tr. ®)

Lîi nhuËn (tr.®)

Tæng thu (tr. ®)

Lîi nhuËn (tr.®)

Thanh Ho¸ 57,6 26,2 130,5 51,3 43,3 22,2

NghÖ An 57,6 26,1 102,4 43,3 17,5 9,9

Hμ TÜnh 68,6 24,1 81,8 31,1 89,0 30,7

Qu¶ng B×nh 26,8 13,4 37,0 16,5 24,5 10,9

Qu¶ng TrÞ 24,1 11,8 153,8 18,1 29,5 15,9

T.T. HuÕ 12,2 6,7 205,9 61,6 35,2 16,8

§μ N½ng 36,7 22,3 184,7 42,2 21,7 7,0

Qu¶ng Nam 47,5 26,7 200,4 95,7 48,3 29,1

Qu¶ng Ng·i 32,9 19,2 - - 37,8 22,9

B×nh §Þnh 27,3 13,8 151,4 35,4 32,7 15,8

Phó Yªn 44,8 15,9 429,5 132,6 50,4 13,0

Kh¸nh Hoμ 64,6 18,7 219,4 72,5 - -

Nguån: Tæng côc Thèng kª

Tõ b¶ng sè liÖu trªn cho thÊy, trang tr¹i thñy s¶n cã lîi nhuËn cao nhÊt tiÕp ®Õn lμ

çc trang tr¹i ch¨n nu«i vμ l©m nghiÖp.

63

B¶ng 2.15. Lîi nhuËn cña çc trang tr¹i ë Qu¶ng Ng·i

Tæng sè 120 trang tr¹i Lîi nhuËn (triÖu ®ång)

Sè trang tr¹i %

< 20 19 15,83

20 - 30 37 30,83

30 - 40 21 17,5

40 - 50 13 10,83

50 - 100 22 18,33

> 100 - 200 4 3,33

> 200 2 1,66

B¶ng 2.16. Thu nhËp b×nh qu©n cña çc trang tr¹i ®iÒu tra ë Qu¶ng Ng·i

Lîi nhuËn b×nh qu©n cña çc trang tr¹i (triÖu ®ång) Tæng sè çc trang tr¹i

- Tæng lîi nhuËn 5.433

- Lîi nhuËn b×nh qu©n 1 trang tr¹i 45,27

- Thu nhËp b×nh qu©n 1 lao ®éng 10,23

- Lîi nhuËn/1 ha 6,04

- Theo ®iÒu tra ë Qu¶ng Ng·i, çc trang tr¹i ®· huy ®éng 8.176 triÖu ®ång vèn (b×nh

qu©n mét trang tr¹i 68,13 triÖu ®ång) ®· t¹o ra gi¸ trÞ hμng ho¸ lμ 13.878 triÖu ®ång (b×nh

qu©n 1 trang tr¹i 115,65 triÖu ®ång) lîi nhuËn 5.433 triÖu ®ång (b×nh qu©n 1 trang tr¹i 45,27

triÖu ®ång).

Ngoμi ra, qua sè liÖu ®iÒu tra çc trang tr¹i trång c©y c«ng nghiÖp (mÝa, chÌ, cμ

phª) cho lîi nhuËn mçi n¨m tõ 10 - 20 triÖu ®ång/n¨m. Çc trang tr¹i ch¨n nu«i mçi n¨m

thu nhËp tõ 30 - 50 triÖu ®ång [179].

- Lîi nhuËn b×nh qu©n cña çc lo¹i h×nh KTTT ë Kh¸nh Hoμ:

B¶ng 2.17. Lîi nhuËn b×nh qu©n cña çc lo¹i h×nh trang tr¹i ë Kh¸nh Hoμ

ChØ tiªu Toμn tØnh

Gi¸ trÞ thu nhËp (triÖu ®ång) 32.607

+ B×nh qu©n mét trang tr¹i 16

- Trang tr¹i trång trät 15

- Trang tr¹i ch¨n nu«i 25

- Trang tr¹i thuû s¶n 16

- Trang tr¹i tæng hîp 16

Nguån: [122]

64

NÕu chØ tÝnh riªng cho ngμnh nu«i t«m th× theo thèng kª, diÖn tÝch nu«i t«m ven

biÓn miÒn Trung tõ Thanh Ho¸ ®Õn Kh¸nh Hoμ ®· cã kho¶ng trªn 1.000 ha, cho s¶n l−îng

h¬n 4.710 tÊn t«m trong mét vô, lîi nhuËn hμng tr¨m triÖu ®ång trªn 1 ha nu«i [71]. B×nh

qu©n thu nhËp cña mét trang tr¹i kho¶ng 141,59 triÖu ®ång (chiÕm 41,7% tæng thu) vμ cña

ng−êi lao ®éng lμ 15,287 triÖu ®ång, trong ®ã cao nhÊt lμ Kh¸nh Hoμ víi tû lÖ t−¬ng øng

lμ 91,337 triÖu ®ång vμ 29,559 triÖu ®ång/n¨m. §iÒu nμy cho thÊy kh¶ n¨ng kinh tÕ cña

çc trang tr¹i nu«i t«m lμ rÊt lín, cÇn chó ý ®Çu t− vμ ph¸t triÓn lo¹i trang tr¹i nμy.

- Lîi nhuËn b×nh qu©n çc trang tr¹i ë tØnh Thõa Thiªn HuÕ lμ: 50.889.000®, trong

®ã ch¨n nu«i: 48.455.000 ®, hoa c©y c¶nh: 21.950.000 ®, tæng hîp: 27.302.000 ®, thuû

s¶n: 78.630.000 ® vμ trång trät: 21.288.000 ®, ®−îc tr×nh bμy ë b¶ng 2.18.

B¶ng 2.18. Thu nhËp cña çc lao ®éng trang tr¹i ë Thõa Thiªn HuÕ

§¬n vÞ tÝnh: 1.000 ®ång

Lo¹i h×nh trang tr¹i

ChØ tiªu chung Chung çc lo¹i h×nh

Ch¨n nu«i

Hoa c©y c¶nh

Tæng hîp

Thuû s¶n

Trång trät

Thu nhËp/lao ®éng g®×nh/th¸ng 1.568 1.682 1.016 875 2.184 862

Thu nhËp/nh©n khÈu g®×nh/th¸ng 541 662 389 373 720 253

Nguån: [61]

Qua sè liÖu ®iÒu tra ®−îc cßn cho thÊy: theo thu nhËp/lao ®éng gia ®×nh/th¸ng vμ

thu nhËp/nh©n khÈu gia ®×nh/th¸ng th× trang tr¹i thuû s¶n vμ ch¨n nu«i cao gÊp 2 - 3 lÇn so

víi trang tr¹i tæng hîp vμ trang tr¹i trång trät. Thu nhËp cña trang tr¹i hoa c©y c¶nh ë møc

trung b×nh.

Çc lo¹i h×nh KTTT ®· mang l¹i nhiÒu lîi Ých nh− gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vμ

n©ng cao ®êi sèng cña mét bé phËn d©n c−, ®Æc biÖt lμ çc hé d©n ven biÓn. Hμng n¨m lîi

nhuËn thu ®−îc tõ çc lo¹i h×nh trang tr¹i kh¸ lín, ®Æc biÖt çc trang tr¹i nu«i t«m trªn çt

®¹t kho¶ng 30 - 50 triÖu ®ång/ha/vô. Çc trang tr¹i c©y c«ng nghiÖp, ch¨n nu«i vμ hoa c©y

c¶nh ®· gãp phÇn lμm giμu cho ng−êi d©n ë n«ng th«n. V× thÕ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y

®êi sèng cña ng−êi d©n ë n«ng th«n ngμy cμng ®−îc c¶i thiÖn vμ n©ng cao, ®êi sèng tinh

thÇn ngμy cμng ®−îc ph¸t triÓn. §ång thêi qua thùc tiÔn ®iÒu tra cho thÊy, nhiÒu chñ trang

tr¹i ®· trë nªn giμu vμ cã ®Çy ®ñ c¬ së vËt chÊt sau mét thêi gian kinh doanh KTTT.

5. Kh¶ n¨ng më réng diÖn tÝch canh t¸c cña çc trang tr¹i

Mét sè trang tr¹i cßn cã kh¶ n¨ng më réng diÖn tÝch ®Æc biÖt lμ çc trang tr¹i NTTS.

Qua sè liÖu ®iÒu tra cã thÓ kh¼ng ®Þnh çc tØnh vïng DHMT cã nhiÒu tiÒm n¨ng, ®iÒu kiÖn

thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn NTTS trªn 2 vïng n−íc lî vμ n−íc ngät. ChØ tÝnh riªng Qu¶ng Ng·i,

diÖn tÝch ®Êt ®ai, mÆt n−íc NTTS n−íc lî ven biÓn trong t−¬ng lai cã thÓ lªn ®Õn trªn

12.000 ha [179]. Kh¶ n¨ng më réng diÖn tÝch ®Ó ph¸t triÓn n«ng - l©m - ng− nghiÖp cña

65

Thanh Ho¸ lμ rÊt lín, trong ®ã ®Êt trèng ®åi nói träc cÇn ®−îc phñ xanh trªn 370 ngμn ha,

mÆt n−íc ngät vμ n−íc lî ch−a ®−îc khai th¸c triÖt ®Ó lμ 16,6 ngμn ha... §ång thêi nguån

nh©n lùc ë çc ®Þa ph−¬ng trong vïng lμ rÊt dåi dμo, nguån lao ®éng trÎ d−íi 30 tuæi

chiÕm tû lÖ cao, tr×nh ®é d©n trÝ t−¬ng ®èi cao. Ch¼ng h¹n, ë Thanh Ho¸ tû lÖ ng−êi biÕt

ch÷ 90%, 11/23 huyÖn thÞ ®−îc c«ng nhËn phæ cËp cÊp I. Cã ®éi ngò çn bé khoa häc kü

thuËt vμ qu¶n lý cã tr×nh ®é häc vÊn kh¸ [175]. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã t¹o thuËn lîi ®Ó më

réng quy m« trang tr¹i, thóc ®Èy KTTT ngμy cμng ph¸t triÓn h¬n. §ång thêi Nhμ n−íc cÇn

cã chÝnh s¸ch hæ trî vÒ vèn, trang bÞ kü thuËt còng nh− c©y con gièng ®Ó thóc ®Èy cho qu¸

tr×nh më réng quy m« cña trang tr¹i.

MÆt kh¸c, qua mét sè nghiªn cøu cho thÊy çc vïng ®Êt çt ven biÓn hiÖn nay hÇu

hÕt lμ hoang ho¸ hoÆc ®Êt çt b¹c mμu, nÕu trång c©y n«ng nghiÖp sÏ cho n¨ng suÊt rÊt

thÊp, s¶n l−îng bÊp bªnh, hiÖu qu¶ kÐm. Trong khi ®ã l¹i cã nhiÒu thuËn lîi cho viÖc ¸p

dông kü thuËt nu«i t«m trªn çt, do ®ã, cÇn ®Çu t− khai th¸c vïng ®Êt çt nμy.

2.2.2.2. Ph¸t triÓn theo lo¹i h×nh trang tr¹i


B¶ng 2.19. Çc gi¸ trÞ b×nh qu©n cña mét trang tr¹i trång trät ë DHMT

§Þa ph−¬ng Lao ®éng

(ng−êi)

DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp

(ha)

Vèn ®Çu t− (tr.®)

Tæng thu (tr.®)

Lîi nhuËn (tr.®)

Hμng ho¸ vμ dÞch

vô b¸n ra (tr.®)

Thanh Ho¸ 8,9 5,1 74,7 57,6 26,2 49,6

NghÖ An 8,0 5,7 79,5 57,6 26,1 52,4

Hμ TÜnh 7,9 6,8 158,9 68,6 24,1 62,5

Qu¶ng B×nh 5,3 4,1 48,4 26,8 13,4 23,5

Qu¶ng TrÞ 3,1 2,7 53,8 24,1 11,8 19,0

TT HuÕ 4,8 5,7 76,2 12,2 6,7 10,9

§μ N½ng 6,2 3,9 113,7 36,7 22,3 36,5

Qu¶ng Nam 5,4 5,6 48,6 47,5 26,7 38,8

Qu¶ng Ng·i 4,0 7,5 25,9 32,9 19,2 28,6

B×nh §Þnh 5,0 5,8 70,8 27,3 13,8 25,1

Phó Yªn 6,8 5,2 68,3 44,8 15,9 41,4

Kh¸nh Hoμ 8,4 6,7 69,9 64,4 18,7 60,0

Trung b×nh 6,15 5,4 74,058 41,708 18,742 37,358

Nguån: [151]

Vèn ®Çu t− trung b×nh cho mét trang tr¹i trång trät ë miÒn Trung lμ 74,058 triÖu

®ång, dao ®éng tõ 25,9 - 158,9 triÖu ®ång, trong ®ã b×nh qu©n 1 ha ®Çu t− 13,7 triÖu ®ång.

66

Hμ TÜnh vμ §μ N½ng lμ hai tØnh cã vèn ®Çu t− cho trang tr¹i trång trät cao nhÊt miÒn Trung

víi gi¸ trÞ t−¬ng øng lμ 158,9 vμ 113,7 triÖu ®ång.

Tæng thu cña çc trang tr¹i trång trät ë miÒn Trung b×nh qu©n 41,708 triÖu ®ång,

b×nh qu©n 1 ha thu ®−îc 7,72 triÖu ®ång. Hμ TÜnh, Kh¸nh Hoμ, Thanh Ho¸, NghÖ An lμ

çc tØnh cã tæng thu cao nhÊt ë miÒn Trung víi gi¸ trÞ t−¬ng øng lμ 68,6; 64,4; 57,6; 57,6;

cßn thÊp nhÊt lμ Thõa Thiªn HuÕ 12,2 triÖu ®ång.

Lîi nhuËn b×nh qu©n 1 trang tr¹i trång trät ë miÒn Trung lμ 18,742 triÖu ®ång, b×nh

qu©n 1 ha thu ®−îc 3,47 triÖu ®ång. Qu¶ng Nam, Thanh Ho¸, NghÖ An, Hμ TÜnh lμ çc tØnh

cã lîi nhuËn cao víi gi¸ trÞ t−¬ng øng lμ 26,7; 26,2; 26,1; 21,1 triÖu ®ång; Thõa Thiªn HuÕ

lμ tØnh cã lîi nhuËn cho çc trang tr¹i trång trät thÊp nhÊt lμ 6,7 triÖu ®ång.

Sè l−îng hμng ho¸ vμ dÞch vô b¸n ra b×nh qu©n mçi n¨m lμ 37,358 triÖu ®ång trªn

mçi trang tr¹i trång trät.

2. Trang tr¹i ch¨n nu«i


§Þa ph−¬ng Vèn ®Çu t− (tr.®ång)

Tæng thu (tr.®ång)

Thu nhËp (tr.®ång)

Hμng ho¸ vμ dÞch vô b¸n ra (tr.®ång)

Thanh Ho¸ 112,0 105,3 33,1 84,8

NghÖ An 68,3 39,4 17,2 34,6

Qu¶ng B×nh 61.7 44,7 19,7 39,3

TT HuÕ 79,5 102,1 20,4 100,8

§μ N½ng 272,8 170,3 33,4 166,0

Qu¶ng Nam 157,0 322,5 41,6 248,4

Qu¶ng Ng·i 180,0 51,5 8,2 51,5

B×nh §Þnh 430,4 367,8 42,6 357,7

Phó Yªn 77,3 78,3 16,1 72,8

Kh¸nh Hoμ 392,0 233,8 32,5 232,8

Trung b×nh 183,1 151,57 26,48 138,87

Nguån: [151]

Vèn ®Çu t− mét trang tr¹i ch¨n nu«i ë miÒn Trung lμ 183,1 triÖu ®ång; lîi nhuËn b×nh

qu©n cña 1 trang tr¹i lμ 151,57 triÖu ®ång; trong ®ã lîi nhuËn trung b×nh lμ 26,48 triÖu

®ång vμ gi¸ trÞ hμng ho¸ vμ dÞch vô b¸n ra lμ 138,87 triÖu ®ång. B×nh §Þnh vμ Qu¶ng Nam

lμ 2 tØnh cã lîi nhuËn cao nhÊt lÇn l−ît lμ 42,6 vμ 41,6 triÖu ®ång.

67

3. Trang tr¹i l©m nghiÖp



(ng−êi)

DiÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp

(ha)

Vèn ®Çu t− (tr.®ång)



Hμng ho vμ dÞch vô

b¸n ra (tr.®ång)

Thanh Ho¸ 6,4 19,1 65,4 43,3 22,2 36,1

NghÖ An 7,3 25,4 49,9 17,5 9,9 15,9

Hμ TÜnh 9,5 37,7 145,5 89,0 30,7 85,0

Qu¶ng B×nh 6,3 38,9 49,9 24,5 10,9 19,6

Qu¶ng TrÞ 4,7 42,6 89,21 29,5 15,9 24,2

TT HuÕ 12,1 29,5 91,8 35,2 16,8 31,0

§μ N½ng 8,3 33,3 21,7 21,7 7,0 20,7

Qu¶ng Nam 7,7 28,7 48,3 48,3 29,1 36,3

Qu¶ng Ng·i 5,2 20,8 37,8 37,8 22,9 35,6

B×nh §Þnh 4,6 17,4 32,7 32,7 15,8 31,2

Phó Yªn 4,9 14,7 50,4 50,4 13,0 49,3

Trung b×nh 7,0 28,009 62,055 39,082 17,655 34,991

Nguån: [151]

DiÖn tÝch b×nh qu©n cña mét trang tr¹i l©m nghiÖp ë miÒn Trung lμ 28,009 ha, mçi

trang tr¹i cã trung b×nh kho¶ng 7,0 ng−êi lao ®éng víi vèn ®Çu t− 62,055 triÖu ®ång. Tæng

thu b×nh qu©n cña mçi trang tr¹i l©m nghiÖp lμ 39,082 triÖu ®ång, trong ®ã lîi nhuËn mang

l¹i cho mçi trang tr¹i b×nh qu©n 17,655 triÖu ®ång víi sè l−îng hμng ho¸ vμ dÞch vô b¸n ra

lμ 34,991 triÖu ®ång. Hμ TÜnh vμ Qu¶ng Nam cã lîi nhuËn cao nhÊt lÇn l−ît lμ 30,7 vμ

29,1 triÖu ®ång.

4. Trang tr¹i NTTS

Trong çc lo¹i h×nh KTTT ®ang h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn ë ViÖt Nam hiÖn nay, th×

NTTS lμ lo¹i h×nh chiÕm −u thÕ nhÊt bëi nh÷ng lîi nhuËn ®¸ng kÓ cña nã.

DiÖn tÝch b×nh qu©n cña mét trang tr¹i NTTS kho¶ng 3,25 ha; vèn ®Çu t− b×nh qu©n

lμ 192,82 triÖu ®ång; tæng thu b×nh qu©n lμ 172,44 triÖu ®ång vμ lîi nhuËn b×nh qu©n lμ

54,57 triÖu ®ång.

68



(ng−êi)

DiÖn tÝch mÆt n−íc cã nu«i

trång (ha)


Tæng thu

(tr.®)

Lîi nhuËn (tr.®)

Hμng ho¸ vμ dÞch vô

b¸n ra (tr.®)

Thanh Ho¸ 8,3 5,3 140,6 130,5 51,3 122,5

NghÖ An 6,8 9,9 209,1 102,4 43,3 94,7

Hμ TÜnh 5,1 8,0 146,9 81,8 31,1 80,8

Qu¶ng B×nh 4,5 2,2 52,8 37,0 16,5 34,6

Qu¶ng TrÞ 3,5 2,9 220,3 153,8 18,1 148,5

TT HuÕ 6,7 3,2 289,3 205,9 61,6 200,2

§μ N½ng 4,6 0,4 177,4 184,7 42,2 183,6

Qu¶ng Nam 4,5 0,3 162,5 200,4 95,7 193,2

B×nh §Þnh 5,3 1,6 157,5 151,4 35,4 150,8

Phó Yªn 6,1 0,8 319,8 429,5 132,6 429,4

Kh¸nh Hoμ 5,2 1,2 244,8 219,4 72,5 216,5

Trung b×nh 5,5 3,25 192,82 172,44 54,57 168,62

Nguån: [151]

B¶ng 2.23. DiÖn tÝch nu«i t«m n−íc lî ë çc tØnh DHMT

STT Çc tØnh DiÖn tÝch nu«i (ha)

1 Thanh Ho¸ 6500

2 NghÖ An 1250

3 Hμ TÜnh 2300

4 Qu¶ng B×nh 1200

5 Qu¶ng TrÞ 868

6 Thõa Thiªn HuÕ 3122

7 §μ N½ng 1350

8 Qu¶ng Nam 2875

9 Qu¶ng Ng·i 1250

10 B×nh §Þnh 2400

11 Phó Yªn 2403

12 Kh¸nh Hoμ 5310

Tæng céng 30828 Nguån: [126,129,175]

69

Trong sè 140.416 hé tham gia NTTS ë khu vùc DHMT, çc tØnh B¾c Trung Bé cã

67.793 hé chiÕm 48% vμ çc tØnh Nam Trung Bé cã 72.623 hé chiÕm 52%. Sè ng−êi trùc

tiÕp tham gia lao ®éng NTTS ë khu vùc lμ 255.395 ng−êi.

Trong sè çc trang tr¹i ®−îc thèng kª, c¬ cÊu chñ trang tr¹i ph©n theo giíi tÝnh cã tû lÖ

nam chiÕm 73%, n÷ chiÕm 27%. Theo thμnh phÇn, çc chñ trang tr¹i chñ yÕu xuÊt th©n tõ

thμnh phÇn n«ng d©n (chiÕm 91.14%) çc thμnh phÇn cßn l¹i nh− c«ng nh©n viªn chøc vμ

çc thμnh phÇn kh¸c chiÕm tû lÖ kh«ng ®¸ng kÓ, lÇn l−ît lμ 3,40% vμ 5,46%.

HÇu hÕt çc chñ trang tr¹i ®Òu ch−a qua çc líp ®μo t¹o chuyªn m«n, chiÕm 72,64%.

Çc chñ trang tr¹i cã tr×nh ®é trung cÊp, cao ®¼ng vμ ®¹i häc rÊt Ýt, chØ cã 6%.

VÒ thêi gian thμnh lËp, hÇu hÕt çc trang tr¹i ®−îc thμnh lËp trong thêi gian tõ n¨m

2000, çc trang tr¹i ®−îc thμnh lËp tõ n¨m 1999 trë vÒ tr−íc chiÕm tû lÖ kh«ng ®¸ng kÓ.

Ho¹t ®éng NTTS ®· thu hót mét l−îng ®¸ng kÓ lao ®éng n«ng th«n. B×nh qu©n trong

mét trang tr¹i NTTS lμ 5,15 lao ®éng, trong ®ã sè lao ®éng cña mét hé chñ trang tr¹i lμ

5,07 ng−êi.

Theo tr×nh ®é chuyªn m«n, mét sè Ýt lao ®éng ®· qua çc líp s¬ cÊp, c«ng nh©n kü

thuËt (6,85%) phÇn cßn l¹i hÇu hÕt çc lao ®éng ch−a qua çc líp ®μo t¹o (chiÕm 90,97%).

DiÖn tÝch b×nh qu©n cña mét trang tr¹i NTTS kho¶ng 3,53 ha. PhÇn lín çc trang tr¹i

®Òu cã m¸y b¬m n−íc, m¸y sôc khÝ, mét sè trang tr¹i cã m¸y chÕ biÕn thøc ¨n.

Vèn ®Çu t− b×nh qu©n cho mét trang tr¹i lμ 182,8 triÖu ®ång (trong ®ã khu vùc çc

tØnh phÝa B¾c Trung Bé lμ 150 triÖu ®ång, çc tØnh Nam Trung Bé lμ 215,7 triÖu ®ång),

tæng thu b×nh qu©n cña mét trang tr¹i lμ 172,9 triÖu ®ång (B¾c Trung Bé lμ 122,0 triÖu vμ

çc tØnh Nam Trung Bé lμ 223,8 triÖu) vμ lîi nhuËn b×nh qu©n cña mét trang tr¹i NTTS lμ

64,3 triÖu ®ång (trong ®ã çc tØnh B¾c Trung Bé lμ 45,9 triÖu vμ çc tØnh Nam Trung Bé lμ

72,8 triÖu ®ång) [147, 151].

* §Æc ®iÓm t×nh h×nh çc trang tr¹i NTTS

- Çc loμi thñy s¶n ®−îc nu«i trong khu vùc

HiÖn nay, çc trang tr¹i ë vïng DHMT ®· ®−a vμo nu«i nhiÒu loμi h¶i s¶n n−íc lî vμ mÆn

nh−: t«m hïm (Kh¸nh Hßa, Phó Yªn, Qu¶ng B×nh), ç chim tr¾ng (Kh¸nh Hßa, Qu¶ng Ng·i,

HuÕ...), ç d×a (HuÕ), ç cam (§μ N½ng), ç mó (HuÕ, Qu¶ng B×nh), çc loμi 2 m¶nh vá nh−

ngao, vÑm...(Thanh Hãa, NghÖ An, HuÕ, Qu¶ng B×nh....), t«m só (tÊt c¶ çc tØnh),... Ngoμi ra,

mét sè tØnh cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ s«ng ngßi ao hå... còng ph¸t triÓn m¹nh nu«i çc loμi ç

n−íc ngät nh− ç tr¾m, chÐp, mÌ, t«m cμng xanh... Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, do nhu cÇu cña

thÞ tr−êng, hÇu hÕt çc trang tr¹i ®Òu nu«i chñ yÕu lμ t«m só (Penaeus monodon), çc loμi

kh¸c th−êng ®−îc nu«i víi diÖn tÝch nhá, sè l−îng kh«ng ®¸ng kÓ.

70

- Çc lo¹i h×nh NTTS

Víi ®Æc thï cña khu vùc, vïng ven biÓn miÒn Trung thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn çc

lo¹i h×nh NTTS chñ yÕu bao gåm: nu«i qu¶ng canh, qu¶ng canh c¶i tiÕn, b¸n th©m canh vμ

th©m canh, ë çc m«i tr−êng n−íc ngät, lî vμ mÆn. Trong ®ã chñ yÕu lμ NTTS n−íc lî.

Víi diÖn tÝch çc vïng nu«i ë çc tØnh nh− sau:

B¶ng 2.24. DiÖn tÝch NTTS ë çc tØnh DHMT ph©n theo m«i tr−êng n−íc ngät, lî vμ mÆn

§¬n vÞ tÝnh: ha

TØnh N−íc ngät N−íc lî N−íc mÆn Tæng

Thanh Ho¸ 30 6900 37 6.967

NghÖ An 12.500 1.250 13.750

Hμ TÜnh 1.346

Qu¶ng B×nh >60 1200 130 (hμu, ngao, sß) >1.390 ha

Qu¶ng TrÞ >1000

Thõa Thiªn HuÕ 1.392,4 4.012,4 5.404,8

§μ N½ng 515 276 114 905

Qu¶ng Ng·i 550 601 1.051

B×nh §Þnh 2.450 >2.450

Phó Yªn 2.416

Kh¸nh Hßa 2.950

Nguån: B¸o ço HTMT cña çc tØnh

HiÖn nay h×nh thøc nu«i t«m th©m canh trªn çt ë çc tØnh DHMT ®ang ®−îc ph¸t

triÓn m¹nh. Mét d¹ng nu«i kh¸c còng phæ biÕn trong khu vùc lμ nu«i qu¶ng canh c¶i tiÕn

vμ b¸n th©m canh. §©y lμ h×nh thøc nu«i chiÕm nhiÒu diÖn tÝch nhÊt ë çc tØnh nh−: §μ

N½ng (190/276 ha), Thõa Thiªn HuÕ (2000 ha)...

- Mïa vô nu«i trång thñy s¶n

Nh×n chung, mïa vô NTTS cña çc trang tr¹i vïng DHMT th−êng kÐo dμi tõ th¸ng I

®Õn th¸ng XI. Çc tØnh B¾c Trung Bé: nu«i 1 vô tõ th¸ng I ®Õn th¸ng VIII. Çc tØnh Nam

Trung Bé: nu«i 2 vô, vô 1 tõ th¸ng I ®Õn th¸ng VI - VII vμ vô 2 tõ th¸ng VI ®Õn th¸ng XI.

71

B¶ng 2.25. LÞch thêi vô NTTS ë çc tØnh DHMT

2.2.2.3. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i theo ®Þa ph−¬ng

1. TØnh Kh¸nh Hßa

Kh¸nh Hoμ cã tæng diÖn tÝch ®Êt s¶n xuÊt cña çc trang tr¹i lμ 3.223 ha trong ®ã ®Êt

cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp lμ 2.392 ha, l©m nghiÖp 59 ha vμ thuû s¶n 772 ha.

Theo sè liÖu thèng kª cña së KHCN tØnh Kh¸nh Hßa toμn tØnh cã 1.951 trang tr¹i çc

lo¹i. Tæng sè vèn ®Çu t− cho çc trang tr¹i nμy lμ 234.983 triÖu ®ång, b×nh qu©n 1 trang

tr¹i cã vèn lμ 120 triÖu ®ång, trong ®ã vèn tù cã lμ 110 triÖu ®ång chiÕm 92%, cßn l¹i lμ

vèn vay ng©n hμng 10 triÖu ®ång chiÕm 8%.

VÒ thu nhËp cña çc trang tr¹i: Tæng gi¸ trÞ s¶n l−îng cña çc trang tr¹i trªn toμn tØnh

lμ 136.211 triÖu ®ång/n¨m, nh− vËy b×nh qu©n mét trang tr¹i lμ 69 triÖu ®ång/n¨m. Cßn vÒ

gi¸ trÞ lîi nhuËn cña çc trang tr¹i trªn toμn tØnh lμ 32.607 triÖu ®ång/n¨m vμ b×nh qu©n thu

nhËp cña mét trang tr¹i lμ 16 triÖu ®ång/n¨m. B¶ng 2.26 sau ®©y tr×nh bμy gi¸ trÞ s¶n l−îng

vμ gi¸ trÞ lîi nhuËn b×nh qu©n cña çc lo¹i h×nh trang tr¹i kh¸c nhau ë Kh¸nh Hoμ.

B¶ng 2.26. Tæng thu, thu nhËp b×nh qu©n cña çc nhãm trang tr¹i ë Kh¸nh Hßa

TT Lo¹i h×nh trang tr¹i

Gi¸ trÞ s¶n l−îng b×nh qu©n cña 1 trang tr¹i (tr.®)

Lîi nhuËn b×nh qu©n cña 1 trang tr¹i (tr.®)

1 Trång trät 33 15

2 Ch¨n nu«i 135 25

3 Thñy s¶n 77 16

4 Tæng hîp 120 16

Nguån: [110]

72

2. TØnh Qu¶ng Ng·i

Theo tμi liÖu sè [179], trong sè 454 hé ®· ®iÒu tra t¹i Qu¶ng Ng·i th× cã 120 hé s¶n xuÊt

n«ng nghiÖp ®−îc gäi lμ trang tr¹i theo tiªu chÝ ®Þnh l−îng vÒ quy m« vμ gi¸ trÞ s¶n l−îng do

Côc thèng kª ®Ò ra ®èi víi vïng DHMT. B¶ng 2.27 sau ®©y tr×nh bμy c¬ cÊu çc lo¹i h×nh s¶n

xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i ë tØnh Qu¶ng Ng·i.

B¶ng 2.27. C¬ cÊu çc lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i ë tØnh Qu¶ng Ng·i

TT Lo¹i h×nh s¶n xuÊt Sè trang tr¹i Tû lÖ (%)

1 Tæng hîp 73 60,83

2 C©y c«ng nghiÖp 10 8,33

3 L©m nghiÖp 3 2,5

4 Ch¨n nu«i gia cÇm 13 10,83

5 Ch¨n nu«i heo 7 5,83

6 Ch¨n nu«i bß 1 0,83

7 Nu«i t«m 13 10,83

Tæng céng 120 100

Nguån: [179]

Theo sè liÖu ®iÒu tra 120 trang tr¹i th× vèn tù cã chiÕm 67,17% tæng vèn ®Çu t−; vèn

vay ng©n hμng 11,47% vμ çc nguån kh¸c lμ 21,35%. B×nh qu©n vèn mét trang tr¹i trong

tØnh lμ 68,13 triÖu ®ång, cã thÓ thèng kª nh− sau:

Vèn ®Çu t− 1 ha trång rõng 5 - 6 triÖu ®ång.

Vèn ®Çu t− 1 ha c©y ®Æc s¶n 15 - 20 triÖu ®ång.

Vèn ®Çu t− 1 ha nu«i t«m xuÊt khÈu trªn 100 triÖu ®ång.

Vèn ®Çu t− 1 trang tr¹i ch¨n nu«i tõ 100 - 200 triÖu ®ång.

Cã 120 trang tr¹i ®· ®Çu t− víi tæng vèn lμ 8.176 triÖu ®ång (b×nh qu©n mét trang tr¹i

68,13 triÖu ®ång), t¹o ra gi¸ trÞ hμng ho¸ lμ 13.878 triÖu ®ång (b×nh qu©n mét trang tr¹i 115,65

triÖu ®ång); lîi nhuËn thu ®−îc 5.433 triÖu ®ång (b×nh qu©n mét trang tr¹i 45,27 triÖu ®ång).

Sù ph¸t triÓn KTTT ë Qu¶ng Ng·i ®· cung cÊp kinh nghiÖm s¶n xuÊt kinh doanh vμ

lμ nh©n tè t¸c ®éng ®Õn sù thay ®æi ph−¬ng thøc canh t¸c, c¬ cÊu thêi vô. §Õn nay çc

huyÖn trong tØnh Qu¶ng Ng·i ®· h×nh thμnh mét sè vïng s¶n xuÊt hμng ho¸ nh−: ChÌ Minh

Long; quÕ Trμ Bång, S¬n Hμ; mÝa B×nh S¬n, S¬n TÞnh, T− NghÜa; Ch¨n nu«i lîn ë Mé

§øc; ch¨n nu«i gμ c«ng nghiÖp ë thÞ x· Qu¶ng Ng·i.

73

3. Thõa Thiªn HuÕ

HÇu hÕt çc trang tr¹i ë Thõa Thiªn HuÕ xuÊt hiÖn tõ sau khi cã NghÞ quyÕt 10 cña

Bé ChÝnh trÞ, ®Æc biÖt lμ sau khi cã LuËt ®Êt ®ai 1993, khi mμ kinh tÕ hé gia ®×nh ®−îc

kh¼ng ®Þnh vμ ph¸t triÓn dÇn lªn thμnh trang tr¹i.

ë Thõa Thiªn HuÕ nh×n chung quy m« trang tr¹i kh«ng lín, chñ yÕu lμ nh÷ng trang

tr¹i võa vμ nhá. B×nh qu©n diÖn tÝch mét trang tr¹i lμ 7,6 ha; sè lao ®éng 6 ng−êi; vèn ®Çu

t− lμ 150 triÖu ®ång. Theo tμi liÖu [61] trong tæng sè 200 trang tr¹i ®iÒu tra th× c¬ cÊu çc

lo¹i h×nh trang tr¹i nh− b¶ng sau:

B¶ng 2.28. C¬ cÊu çc lo¹i h×nh trang tr¹i ë Thõa Thiªn HuÕ

TT Lo¹i h×nh trang tr¹i Sè l−îng trang tr¹i Tû lÖ (%)

1 Ch¨n nu«i 21 10,5

2 Thuû s¶n 91 45,5

3 Trång trät 36 18

4 Tæng hîp 30 15

5 Hoa c©y c¶nh 22 11

Tæng 200 100

Nguån: [61]

Qua b¶ng trªn ta thÊy lo¹i h×nh trang tr¹i thuû s¶n cã sè l−îng nhiÒu nhÊt, chiÕm tû lÖ

45,5% trong tæng sè çc lo¹i h×nh trang tr¹i ë Thõa Thiªn HuÕ.

Sau ®©y lμ t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña çc trang tr¹i ë Thõa Thiªn HuÕ:

Trang tr¹i ch¨n nu«i: Tæng thu 2,4 tû ®ång, chiÕm tû lÖ 10,4%. Trong ®ã nguån thu

tõ çc trang tr¹i nu«i chim cót thÞt vμ ®Î trøng chiÕm 35%, vÞt thÞt vμ vÞt ®Î chiÕm 20%, gμ

thÞt vμ gμ ®Î chiÕm 12%. Sè 33% cßn l¹i lμ gi¸ trÞ thu tõ ç n−íc ngät, lîn, tr©u, bß.

Trang tr¹i tæng hîp: Tæng thu cña 30 trang tr¹i lμ 2 tû ®ång, chiÕm tû lÖ 8,52%. Cã 3

nguån thu chÝnh cña trang tr¹i tæng hîp:

Çc s¶n phÈm cña ngμnh trång trät chiÕm 50%.

Çc s¶n phÈm cña ngμnh ch¨n nu«i 28%.

Çc lo¹i h×nh dÞch vô kh¸c 22%.

Trang tr¹i hoa c©y c¶nh: Cã 22 trang tr¹i hoa c©y c¶nh trong sè 200 trang tr¹i ®iÒu tra

tËp trung ë thμnh phè HuÕ. Víi tæng thu 1,2 tû ®ång, chiÕm tû lÖ 5%. Trong ®ã c©y c¶nh

chiÕm 80%, hoa chiÕm 20%.

Trang tr¹i thuû s¶n: Lo¹i h×nh KTTT thuû s¶n cã nguån thu cao nhÊt, chiÕm 69,4% víi

gi¸ trÞ 16,4 tû ®ång. S¶n phÈm chñ yÕu lμ t«m thÞt chiÕm 80 - 90%, cßn l¹i lμ thu tõ t«m

gièng, cua thÞt 10 - 20%. Lo¹i h×nh nμy ®ang ph¸t triÓn m¹nh ë Thõa Thiªn HuÕ.

74

2.2.2.4. Ph©n tÝch khÝa c¹nh v¨n ho¸ - x· héi cña trang tr¹i

1. Quan hÖ së h÷u ®Êt ®ai

Çc n«ng, l©m tr−êng th−êng thùc hiÖn viÖc giao kho¸n ®Êt cho çc hé c«ng nh©n

cña m×nh vμ hé n«ng d©n trong vïng. Bªn c¹nh ®ã, mét sè hé gia ®×nh trong vïng cßn tù

khai hoang çc vïng ®Êt trèng ®åi nói träc ®Ó phôc vô cho KTTT. Ch¼ng h¹n, ë Kh¸nh

Hoμ, trong tæng sè 3.223 ha ®Êt canh t¸c, cã tíi 610 ha ®Êt tù khai hoang, trong ®ã, ®Êt

n«ng nghiÖp lμ 543 ha, ®Êt l©m nghiÖp lμ 41 ha, ®Êt thuû s¶n lμ 26 ha [110].

MÆt kh¸c, mét sè hé gia ®×nh cã diÖn tÝch lín ®· tù bá c«ng søc vμ vèn ra ®Çu t−

lμm KTTT nh−ng víi qui m« nhá.

VÊn ®Ò khã kh¨n x¶y ra khi thùc hiÖn viÖc giao kho¸n ®Êt cho çc chñ trang tr¹i lμ:

thêi h¹n giao ®Êt th−êng ng¾n, tõ 3 - 5 n¨m; hÕt thêi h¹n nμy, hä ph¶i ®Êu thÇu l¹i cho nªn

çc chñ trang tr¹i ch−a yªn t©m ®Çu t− c¬ së vËt chÊt cho trang tr¹i cña m×nh mμ chØ chó ý

tíi khai th¸c lîi nhuËn tr−íc m¾t.

Tr×nh ®é v¨n ho¸, nguån gèc xuÊt th©n cña ng−êi lao ®éng:

Çc trang tr¹i ë vïng DHMT th−êng cã qui m« nhá nªn chñ yÕu sö dông nguån lao

®éng trong gia ®×nh nh− vî, chång, con çi vμ nh÷ng ng−êi th©n trong gia ®×nh. Lao ®éng

thuª ngoμi th−êng tËp trung vμo lóc thêi vô c¨ng th¼ng, thêi ®iÓm thu ho¹ch hoÆc ®ßi hái

ch¨m sãc ®Æc biÖt. V× vËy viÖc thuª lao ®éng trong çc trang tr¹i cã tÝnh biÕn ®éng lín,

thiÕu æn ®Þnh. Trong çc trang tr¹i, hÇu hÕt chñ trang tr¹i vμ lao ®éng cã tr×nh ®é v¨n ho¸

cßn thÊp, nªn kh¶ n¨ng tiÕp thu çc kiÕn thøc chuyªn m«n vμ khoa häc h¹n chÕ. §©y lμ

nh÷ng khã kh¨n lμm c¶n trë kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña trang tr¹i.

Nguån gèc xuÊt th©n cña çc chñ trang tr¹i lμ rÊt ®a d¹ng, cã thÓ hä lμ nh÷ng ng−êi

n«ng d©n lμm ¨n giái, hoÆc lμ çn bé c«ng nh©n viªn chøc... Tuy nhiªn, tr×nh ®é v¨n ho¸

t−¬ng ®èi thÊp.

Theo sè liÖu ®iÒu tra ë Thõa Thiªn HuÕ: tr×nh ®é v¨n ho¸ cña lao ®éng b×nh qu©n

líp 7. Sè lao ®éng ®· tèt nghiÖp phæ th«ng trung häc cßn rÊt Ýt, chØ chiÕm 4%. Lao ®éng

cã tr×nh ®é chuyªn m«n trong çc trang tr¹i cßn Ýt h¬n n÷a. H¹n h÷u, mét trang tr¹i cã mét

lao ®éng tr×nh ®é §¹i häc, 4 lao ®éng tr×nh ®é trung cÊp vμ 8 lao ®éng tr×nh ®é s¬ cÊp [86].

Trong 200 chñ trang tr¹i ë Thõa Thiªn HuÕ, cã 74,5% chñ trang tr¹i lμ n«ng d©n;

c«ng nh©n chiÕm 1,5%; c«ng nh©n viªn chøc chiÕm 4%; çn bé h−u trÝ, th−¬ng bÖnh binh

chiÕm 6%; ng− d©n chiÕm 12%; vμ çc thμnh phÇn kh¸c 2%. Tuæi ®êi b×nh qu©n cña chñ

trang tr¹i lμ 46 tuæi, nh−ng còng cã mét sè Ýt chñ trang tr¹i cã tuæi ®êi trªn d−íi 30, hoÆc

lμ 60 - 70 tuæi [61].

Qu¶ng Ng·i cã 93 chñ trang tr¹i lμ n«ng d©n, chiÕm 77,5%; 10% cùu chiÕn binh;

çn bé h−u 3,3% vμ çc thμnh phÇn kh¸c 9,2%. Trong sè 120 trang tr¹i cã 23 chñ trang

tr¹i lμ §¶ng viªn, chiÕm 19,16%. Cã 19,17% chñ trang tr¹i cã tr×nh ®é v¨n ho¸ cÊp 1;

57,5% cÊp 2; 20% cÊp 3; 0,83% Trung cÊp; 2,5% §¹i häc [179].

75

B¶ng 2.29. Tuæi t¸c, tr×nh ®é v¨n ho¸, nguån gèc xuÊt th©n cña çc chñ trang tr¹i ë Qu¶ng Ng·i

Tæng sè 120 trang tr¹i Chñ trang tr¹i

Sè trang tr¹i Tû lÖ (%)

• Tuæi t¸c

< 30 2 1,67

30 - 40 33 72,5

40 - 50 54 45

50 - 60 22 18,33

> 60 9 7,5

• Nguån gèc xuÊt th©n

- N«ng d©n 93 77,5

- Cùu chiÕn binh 12 10

- Çn bé h−u 4 3,3

- Çc thμnh phÇn kh¸c 11 9,2

• Tr×nh ®é v¨n ho¸

- CÊp 1 23 19,17

- CÊp 2 69 57,5

- CÊp 3 24 20

- §¹i häc 3 2,5

- Trung cÊp 1 0,83

Nguån: [179]

Kh¸nh Hoμ, trong 1951 trang tr¹i ®· ®−îc ®iÒu tra, chñ trang tr¹i lμ n«ng d©n cã 1624

ng−êi (chiÕm 83%), çn bé h−u trÝ - c«ng nh©n viªn chøc cã 52 ng−êi (chiÕm 3%), çc thμnh

phÇn kh¸c 275 ng−êi (chiÕm 14%) vμ cã 6 chñ trang tr¹i lμ §¶ng viªn [110].

§a sè çc chñ trang tr¹i ch−a ®−îc ®μo t¹o chuyªn m«n, nghiÖp vô mét çch hÖ

thèng vμ ®Çy ®ñ, mμ chØ ®iÒu hμnh s¶n xuÊt vμ qu¶n lý trang tr¹i b»ng kinh nghiÖm, b»ng

kiÕn thøc qua nh÷ng líp båi d−ìng khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m, khuyÕn ng− ng¾n h¹n. Do

®ã phÇn nμo còng ¶nh h−ëng ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i.

YÕu tè tr×nh ®é v¨n ho¸ cã vai trß rÊt lín trong viÖc thóc ®Èy nÒn KTTT ph¸t triÓn.

Bëi v× khi nh÷ng ng−êi lao ®éng cã tr×nh ®é v¨n ho¸ th× kh¶ n¨ng ¸p dông çc tiÕn bé khoa

häc - kü thuËt vμo lao ®éng n©ng cao n¨ng suÊt, n©ng cao tr×nh ®é canh t¸c. Song song víi

t¨ng n¨ng suÊt th× thu nhËp cña ng−êi lao ®éng t¨ng lªn vμ lμm cho nÒn KTTT ph¸t triÓn

cã hiÖu qu¶ h¬n.

76

2. Lao ®éng trong çc trang tr¹i

T×nh h×nh lao ®éng ë çc trang tr¹i trong vïng lμ t−¬ng ®èi gièng nhau, lao ®éng

trong gia ®×nh lμ chñ yÕu vμ chØ thuª lao ®éng ngoμi khi cÇn thiÕt.

B¶ng 2.30. B×nh qu©n lao ®éng ë çc trang tr¹i ë vïng DHMT

Çc lo¹i h×nh KTTT TØnh

Trång trät Ch¨n nu«i L©m nghiÖp Thñy s¶n

Thanh Ho¸ 8,9 4,6 6,4 8,3

NghÖ An 8,0 3,3 7,3 6,8

Hμ TÜnh 7,9 - 9,5 5,1

Qu¶ng B×nh 5,3 4,3 6,3 4,5

Qu¶ng TrÞ 3,1 - 4,7 3,5

Thõa Thiªn HuÕ 4,8 3,5 12,1 6,7

§μ N½ng 6,2 3,9 8,3 4,6

Qu¶ng Nam 5,4 2,7 7,7 4,5

Qu¶ng Ng·i 4,0 4,0 5,2 -

B×nh §Þnh 5,0 6,9 4,6 5,3

Phó Yªn 6,8 4,0 4,9 6,1

Kh¸nh Hoμ 8,4 6,2 - 5,2

Nguån: CREB tæng hîp, 2004

Lao ®éng trong çc trang tr¹i trong vïng biÕn ®æi tõ 3 - 12 ng−êi/trang tr¹i. Trang

tr¹i l©m nghiÖp cã sè lao ®éng lín nhÊt, b×nh qu©n 7 ng−êi/trang tr¹i, sau ®ã lμ trång trät

vμ thñy s¶n. Trang tr¹i ch¨n nu«i cã sè lao ®éng thÊp nhÊt kho¶ng 4 ng−êi/trang tr¹i. Lao

®éng thuª th−êng xuyªn vμ theo thêi vô còng biÕn ®æi theo tõng ®Þa ph−¬ng. T×nh h×nh lao

®éng theo ®iÒu tra ë mét sè tØnh trong vïng nh− sau:

Qu¶ng Ng·i víi diÖn tÝch trang tr¹i 899,47 ha ®· sö dông 311 lao ®éng gia ®×nh,

thuª 55 lao ®éng th−êng xuyªn vμ 15.757 c«ng thêi vô. B×nh qu©n mét trang tr¹i sö dông

2,59 lao ®éng gia ®×nh; 0,46 lao ®éng thuª th−êng xuyªn vμ 131,3 c«ng thêi vô. Trong ®ã

cã 100% trang tr¹i nu«i t«m ven biÓn thuª lao ®éng th−êng xuyªn vμ lao ®éng thêi vô.

B×nh qu©n diÖn tÝch mét lao ®éng s¶n xuÊt ë mét trang tr¹i trong tØnh lμ 2,46 ha [179].

Thõa Thiªn HuÕ: sè lao ®éng b×nh qu©n cña mét trang tr¹i lμ 6 ng−êi, trong ®ã 3

ng−êi cña gia ®×nh, 1 lao ®éng thuª th−êng xuyªn vμ 2 lao ®éng thêi vô; trang tr¹i cã sè

lao ®éng nhiÒu nhÊt lμ 70 ng−êi, trong ®ã thuª th−êng xuyªn lμ 5, thêi vô lμ 60 [61]. Trong

tæng sè 200 trang tr¹i ®−îc kh¶o s¸t ë Thõa Thiªn HuÕ th× cã 116 trang tr¹i cã thuª lao

®éng (chiÕm 58%). PhÇn lín çc chñ trang tr¹i lμ ng−êi chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh vÒ chuyªn

m«n kü thuËt vμ qu¶n lý trang tr¹i.

77

NghÖ An: tæng sè lao ®éng trong çc trang tr¹i 6.984 ng−êi, b×nh qu©n gÇn 6 lao

®éng/trang tr¹i. Trong ®ã thuª th−êng xuyªn 950 ng−êi, chiÕm 13,6%; thuª thêi vô chiÕm

38,8%, cßn l¹i lμ ng−êi nhμ cña chñ trang tr¹i [75].

Sè lao ®éng cã kü thuËt phÇn lín tËp trung ë çc trang tr¹i NTTS vμ trång c©y ¨n

qu¶. V× ho¹t ®éng cña nh÷ng trang tr¹i nμy kh«ng thÓ tiÕn hμnh chØ b»ng kinh nghiÖm.

3. Quan hÖ lao ®éng vμ quan hÖ x· héi

Qua ®iÒu tra thùc tÕ, quan hÖ chñ trang tr¹i vμ ng−êi lμm thuª ch−a thÊy xuÊt hiÖn

quan hÖ ”chñ - tí”, mμ th−êng mang tÝnh chÊt gia ®×nh trong ®èi xö. Nh×n chung thÞ tr−êng

lao ®éng ch−a ph¸t triÓn, LuËt lao ®éng ch−a ®−îc ph¸t huy t¸c dông vμo khu vùc KTTT.

Tuy nhiªn, khi çc trang tr¹i ph¸t triÓn å ¹t kh«ng cã sù kiÓm so¸t vμ qu¶n lý cña çc

c¬ quan chøc n¨ng th× sÏ n¶y sinh nh÷ng vÊn ®Ò vÒ m«i tr−êng còng nh− x· héi nghiªm träng,

®ã lμ m©u thuÉn vÒ lîi Ých ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh sö dông tμi nguyªn ®Êt, n−íc gi÷a çc

nhãm céng ®ång. Nhãm c− d©n ®Þa ph−¬ng, th−êng lμ nh÷ng n«ng, ng− d©n nghÌo chØ ®ñ vèn

®Çu t− hoÆc vay tÝn dông ph¸t triÓn mét vμi ao nu«i. Nhãm nh÷ng ng−êi giμu tõ n¬i kh¸c ®Õn,

th× s½n vèn vμ chØ trong thêi gian ng¾n ®−îc cÊp ®Êt vμ ®Çu t− lín x©y dùng rÊt nhiÒu ao nu«i

t«m. §Æc biÖt lμ nh÷ng dù ¸n ®Çu t− cña çc c«ng ty liªn doanh n−íc ngoμi ®−îc cÊp, cho thuª

®Êt dμi h¹n víi diÖn tÝch hμng tr¨m hecta. T×nh tr¹ng nμy g©y sù bÊt b×nh cña c− d©n ®Þa

ph−¬ng, n¶y sinh xung ®ét, m©u thuÉn lîi Ých gi÷a çc nhãm - nhãm cã vèn ®Çu t− lín thu

nhiÒu lîi nhuËn vμ nhãm c− d©n ®Þa ph−¬ng thiÕu vèn ®Çu t−, bÞ giíi h¹n trong quyÒn sö dông

tμi nguyªn vμ chÝnh hä l¹i lμ nh÷ng ng−êi ph¶i g¸nh chÞu hËu qu¶ do m«i tr−êng bÞ « nhiÔm.

4. Phong tôc tËp qu¸n

MiÒn Trung ®−îc biÕt ®Õn lμ mét vïng ®Êt kh¾c nghiÖt, m−a n¾ng thÊt th−êng, lò

lôt th−êng xuyªn x¶y ra. Do vËy mμ cuéc sèng ng−êi d©n gÆp nhiÒu khã kh¨n, tr×nh ®é d©n

trÝ t−¬ng ®èi thÊp. Thªm vμo ®ã, hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c ë çc vïng s©u, vïng xa ch−a

®−îc phæ cËp réng r·i nªn ®êi sèng v¨n ho¸, tinh thÇn cßn nghÌo nμn. Tuy vËy, hä lμ

nh÷ng ng−êi siªng n¨ng, cÇn cï, cã ý chÝ häc hái vμ s¸ng t¹o. Hä ®· ¸p dông çc ph−¬ng

thøc s¶n xuÊt, çc kinh nghiÖm truyÒn thèng cña «ng cha ta vμo s¶n xuÊt, ®ång thêi t×m tßi

vμ s¸ng t¹o ra nh÷ng ph−¬ng thøc s¶n xuÊt míi nh»m n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña lo¹i

h×nh kinh tÕ nμy.

ThËt vËy, hÇu hÕt çc chñ trang tr¹i kh«ng ®−îc ®μo t¹o nhiÒu vÒ chuyªn m«n. Nªn

khi b¾t ®Çu vμo x©y dùng vμ ph¸t triÓn mét lo¹i h×nh trang tr¹i nμo ®ã nh− trang tr¹i nu«i

trång thñy s¶n hay ch¨n nu«i... çc chñ trang tr¹i th−êng ®i tham quan vμ häc hái kinh

nghiÖm cña nh÷ng ®Þa ph−¬ng ®· tiÕn hμnh thμnh c«ng m« h×nh nu«i trång ®ã råi vÒ bè trÝ

c¬ së s¶n xuÊt cña m×nh theo h−íng nh− vËy nh»m thu ®−îc lîi nhuËn cao nhÊt cã thÓ.

Ngoμi ra, mét sè chñ trang tr¹i cßn thuª çc chuyªn gia ®Çu ngμnh vÒ h−íng dÉn vμ tËp

huÊn çc ph−¬ng thøc tiÕn hμnh s¶n xuÊt, tæ chøc c©u l¹c bé vÒ trång trät, ch¨n nu«i,

nh÷ng buæi nãi chuyÖn... ®Ó truyÒn ®¹t vμ tiÕp thu kinh nghiÖm tõ céng ®ång. Tõ ®ã çc

lo¹i h×nh kinh tÕ ®Æc biÖt çc lo¹i h×nh cã lîi nhuËn cao ngμy cμng më réng quy m« vμ thu

hót nhiÒu hé tham gia. Ch¼ng h¹n nh− nu«i t«m xuÊt khÈu, lóc ®Çu chØ cã ë mét sè tØnh,

sau ®ã ph¸t triÓn réng kh¾p c¶ n−íc.

78

2.3. T¸c ®éng cña Kinh TÕ Trang Tr¹i nu«i trång thuû s¶n lªn sù ph¸t

triÓn kinh tÕ - x· héi, m«i tr−êng sinh th¸i vμ søc khoÎ céng ®ång

2.3.1. T¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi

2.3.1.1. Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc

KTTT ®· gãp phÇn huy ®éng ®−îc nguån vèn trong d©n vμo ®Çu t− ph¸t triÓn s¶n

xuÊt, c¶i t¹o çc vïng ®Êt hoang ho¸, c»n cçi, çc ao hå ®Çm lÇy bÞ bá hoang thμnh nh÷ng

rõng c©y, v−ên nhμ, ao ç, cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. §©y còng lμ c¬ së ®Ó h×nh thμnh çc vïng

s¶n xuÊt nguyªn liÖu hμng ho¸ tËp trung, t¹o c«ng ¨n viÖc lμm cho hμng v¹n ng−êi lao

®éng. Ph¸t triÓn KTTT ®−îc xem lμ con ®−êng quan träng gãp phÇn vμo môc tiªu xo¸ ®ãi,

gi¶m nghÌo, n©ng cao ®êi sèng cho çc tÇng líp d©n c− ë khu vùc n«ng th«n, miÒn nói vμ

ven biÓn.

Theo Bé NN & PTNT, çc trang tr¹i s¶n xuÊt, kinh doanh gia cÇm, ch¨n nu«i lîn vμ

NTTS th−êng ph¸t triÓn nhanh vμ hiÖu qu¶ cao nhÊt, b×nh qu©n mçi trang tr¹i hμng n¨m doanh

thu ®¹t tõ gÇn 50 triÖu ®ång ®Õn hμng tr¨m triÖu ®ång trë lªn. Riªng ë tØnh Thanh Ho¸ cã h¬n

1.700 trang tr¹i ®· sö dông h¬n 35.000 ha ®Êt, mÆt n−íc thu hót ®−îc 30.000 lao ®éng, hμng

n¨m t¹o ra gi¸ trÞ h¬n 150 tû ®ång [242].

Theo sè liÖu thèng kª cña ViÖn quy ho¹ch vμ ThiÕt kÕ n«ng nghiÖp (Bé NN-PTNT),

vïng B¾c Trung Bé cã gÇn 188.000 ha diÖn tÝch cån çt, b·i çt tËp trung chñ yÕu t¹i çc tØnh

Qu¶ng TrÞ, Qu¶ng B×nh vμ Thõa Thiªn HuÕ; 108.907 ha ®Êt pha çt t¹o thμnh mét d¶i kh¸

b»ng ph¼ng n»m däc theo quèc lé 1A tõ Thanh Ho¸, NghÖ An, Hμ TÜnh vμ Thõa Thiªn HuÕ.

Trªn d·i ®Êt nμy ngoμi çc m« h×nh nu«i t«m trªn çt cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, ®· xuÊt

hiÖn nhiÒu m« h×nh trang tr¹i cña tËp thÓ vμ hé n«ng d©n thu l·i tõ hμng chôc ®Õn hμng tr¨m

triÖu ®ång/n¨m.

Theo sè liÖu ®iÒu tra cho thÊy mét sè tØnh miÒn Trung ®· triÓn khai m¹nh mÏ m«

h×nh nu«i t«m trªn çt vμ ®¹t kÕt qu¶ cao, vÝ dô:

• Thõa Thiªn HuÕ ph¸t triÓn nu«i t«m th©m canh vμ b¸n th©m canh víi diÖn tÝch h¬n

200 ha, n¨ng suÊt ®¹t trung b×nh 3 tÊn/ha/vô, cao nhÊt ®¹t 4,5 tÊn/ha/vô.

• Trung t©m khuyÕn ng− Qu¶ng Ng·i ®· triÓn khai m« h×nh nu«i t«m trªn çt ®¹t

n¨ng suÊt h¬n 3 tÊn/ha.

• KÕt qu¶ ®iÒu tra bëi IMA (International Marinelife Alliance - Liªn minh quèc tÕ vÒ

®êi sèng biÓn) ë phÝa Nam cña tØnh Kh¸nh Hoμ cho biÕt: çc trang tr¹i thuû s¶n cã tÇm

quan träng rÊt lín ®èi víi nh÷ng ng−êi d©n vïng biÓn, ®Æc biÖt lμ çc trang tr¹i nu«i t«m.

• ë Thanh Ho¸ tæng diÖn tÝch NTTS kho¶ng 15.400 ha vμ tæng s¶n l−îng 16.650 tÊn ®·

gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lμm cho 12.820 ng−êi lao ®éng. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n tõ nu«i

trång ®¹t 14,49 triÖu USD [130]. N¨m 2003, nu«i b¸n th©m canh t«m só n¨ng suÊt ®¹t 1 -

1,2 tÊn/ha, ®· cho l·i rßng b×nh qu©n 30 -35 triÖu ®ång/ha (vô nu«i 4 th¸ng). Nu«i qu¶ng

79

canh ®¹t n¨ng suÊt b×nh qu©n 500 kg/ha, gi¸ trÞ ®¹t 40 - 45 triÖu ®ång/ha, l·i rßng 15 - 20

triÖu ®ång/ha/vô 4 th¸ng nu«i [132].

• ë NghÖ An diÖn tÝch nu«i thuû s¶n kÕt hîp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lμ 212 ha, vèn

®Çu t− 8,43 triÖu ®ång/ha, doanh thu 16,95 triÖu ®ång/ha, l·i rßng 2,91 triÖu ®ång/ha.

§iÓn h×nh cho çc trang tr¹i lμm ¨n cã hiÖu qu¶ ë vïng nμy:

- M« h×nh trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶ cña LuyÖn H÷u Ph−¬ng, x· Léc S¬n, huyÖn

HËu Léc, tØnh Thanh Ho¸.

- M« h×nh trang tr¹i tæng hîp cña n«ng hé §Æng Quèc Kh−¬ng, x· CÈm Nh−îng,

CÈm Xuyªn, Hμ TÜnh.

- M« h×nh trang tr¹i trång trät vμ ch¨n nu«i cña n«ng hé Hoμng LÜnh, x· Gia Ninh,

Qu¶ng Ninh, Qu¶ng B×nh.

- M« h×nh trang tr¹i trång c©y - ch¨n nu«i gia cÇm - nu«i çc cña n«ng hé Mai §×nh

§μo x· TriÖu V©n, TriÖu Phong, Qu¶ng TrÞ.

KTTT lμm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë n«ng th«n: trong n«ng nghiÖp nhiÒu vïng

ruéng nhiÔm mÆn, « tròng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hiÖu qu¶ thÊp, ®· dÇn dÇn ®−îc thay thÕ

b»ng çc trang tr¹i nu«i t«m, nu«i ç n−íc ngät cã hiÖu qu¶ h¬n. MÆt kh¸c, çc vïng ®Êt

çt ven biÓn hiÖn nay hÇu hÕt lμ hoang ho¸ hoÆc ®Êt çt b¹c mμu, nÕu trång c©y n«ng

nghiÖp sÏ cho n¨ng suÊt rÊt thÊp, s¶n l−îng bÊp bªnh, trong khi ®ã l¹i cã nhiÒu thuËn lîi

khi ¸p dông kü thuËt nu«i t«m trªn çt. §Æc biÖt trong mÊy n¨m gÇn ®©y, do søc hót hiÖu

qu¶ nu«i t«m xuÊt khÈu rÊt lín, ®ång thêi l¹i cã chñ tr−¬ng cña Nhμ n−íc chuyÓn ®æi sö

dông ®Êt n«ng nghiÖp tõ trång lóa chuyÓn sang NTTS, cho nªn diÖn tÝch NTTS cã xu

h−íng t¨ng m¹nh. Do ®ã, viÖc ph¸t triÓn çc trang tr¹i thuû s¶n ®· ®ãng gãp vμo lμm

chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp theo h−íng cã hiÖu qu¶. Vμ NTTS ®−îc coi lμ

h−íng ®i míi, ®ét ph¸, ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao cho vïng ®Êt kh¾c nghiÖt miÒn Trung.

NTTS trªn vïng ®Êt çt ph¸t triÓn kÐo theo mét sè ngμnh nghÒ vμ c«ng nghÖ kh¸c

ph¸t triÓn nh−: c«ng nghÖ s¶n xuÊt vËt liÖu chèng thÊm, c«ng nghÖ x©y dùng vïng nu«i vμ

du lÞch sinh th¸i...

Nh×n chung trong çc lo¹i h×nh KTTT th× çc trang tr¹i NTTS ®Æc biÖt lμ nu«i t«m só

®−îc chó träng ®Çu t− vμ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ lín nhÊt. §Æc tr−ng cho lo¹i h×nh trang

tr¹i nμy lμ:

• Trang tr¹i t«m §øc Th¾ng (Qu¶ng B×nh): ®· gi¶i quyÕt ®−îc 110 lao ®éng víi møc

l−¬ng tõ 800.000 ®Õn 1,5 triÖu ®ång/th¸ng [116].

• Trang tr¹i nu«i t«m Toμn Th¾ng ë x· Vinh H−ng, huyÖn Phó Léc, tØnh Thõa Thiªn

HuÕ. §©y lμ m« h×nh nu«i t«m dùa vμo céng ®ång rÊt cã hiÖu qu¶ kinh tÕ vμ b¶o vÖ ®−îc

m«i tr−êng.

80

2.3.1.2. Nh÷ng mÆt h¹n chÕ

HiÖn nay çc trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n. Thùc tiÔn cho

thÊy r»ng, trong mÊy n¨m trë l¹i ®©y t«m thμnh phÈm bÞ sôt gi¸ m¹nh trong khi ®ã chi phÝ

thøc ¨n, mua con gièng vμ çc chi phÝ ®Çu t− x©y dùng ao nu«i l¹i t¨ng lªn lμm cho lîi

nhuËn thu ®−îc tõ çc trang tr¹i nu«i t«m gi¶m sót nghiªm träng. Bªn c¹nh ®ã, nhiÒu hé

nu«i trång thuû s¶n, trong ®ã cã nu«i t«m bÞ thÊt thu nhiÒu vô liªn tiÕp do nguån n−íc bÞ «

nhiÔm, thiÕu vèn s¶n xuÊt vμ dÞch bÖnh t«m kÐo dμi, mét sè ao t«m bÞ bá hoang. §ång thêi

còng trong thêi gian qua, do chÞu ¶nh h−ëng cña vô kiÖn t«m b¸n ph¸ gi¸ vμo Mü, thÞ

tr−êng t«m ë ViÖt Nam ®· cã nhiÒu biÕn ®éng m¹nh vμ çc trang tr¹i nu«i t«m ®· ph¶i

g¸nh chÞu nh÷ng tæn thÊt nÆng nÒ.

Theo b¸o ço cña Së Thuû s¶n Phó Yªn th× diÖn tÝch nu«i t«m gi¶m xuèng ®¸ng kÓ

trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2004, diÖn tÝch nu«i 1.766 ha, b»ng 65,4% kÕ ho¹ch n¨m, gi¶m

11,2% so víi cïng kú n¨m tr−íc. Ngoμi ra, do thêi tiÕt kh¾c nghiÖt céng víi çc yÕu tè

m«i tr−êng biÕn ®éng xÊu t¹o ®iÒu kiÖn cho mÇm bÖnh ph¸t triÓn, bÖnh l©y lan do ao hå hë,

x¶ th¶i ch−a ®−îc xö lý nªn diÖn tÝch t«m bÞ bÖnh kh¸ cao chiÕm ®Õn 492,2 ha vμ diÖn tÝch

mÊt tr¾ng lμ 210 ha. Theo HiÖp héi chÕ biÕn vμ xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam (VASEP) gi¸

t«m nguyªn liÖu trªn thÞ tr−êng bÞ gi¶m ®¸ng kÓ vμ ng−êi nu«i t«m khã lßng thu ®−îc l·i.

Ngoμi ra, mét khã kh¨n rÊt lín ®èi víi çc trang tr¹i ë vïng DHMT lμ ¶nh h−ëng cña

thiªn tai. B·o tè, lò lôt, lèc xo¸y, xãi lë bê biÓn, h¹n h¸n lμ nh÷ng thiªn tai x¶y ra theo mïa

víi tÇn xuÊt kh¸ cao, th−êng ph¸ huû c¬ së h¹ tÇng cña trang tr¹i, ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn

vËt nu«i, dÉn ®Õn thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ vμ ho¹t ®éng b×nh th−êng cña çc trang tr¹i NTTS.

2.3.2 T¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng sinh th¸i

2.3.2.1. §èi víi m« h×nh nu«i qu¶ng canh

Víi h×nh thøc nμy hoμn toμn phô thuéc vμo tù nhiªn vÒ con gièng, thøc ¨n, chÕ ®é

thay n−íc theo thuû triÒu.

Nu«i qu¶ng canh truyÒn thèng: con gièng hoμn toμn phô thuéc vμo tù nhiªn, qu¶n

lý ao ®¬n gi¶n, s¶n l−îng thu ho¹ch th−êng thÊp.

Nu«i qu¶ng canh c¶i tiÕn: trong h×nh thøc nμy, cã sù ®Çu t− nhiÒu h¬n; ao ®Çm

®−îc diÖt t¹p vμ c¶i t¹o; mËt ®é con gièng cao h¬n; cã bæ sung thøc ¨n hay bãn ph©n.

N¨ng suÊt cã thÓ ®¹t tõ 300 - 900 kg/ha/n¨m.

Nh×n chung víi h×nh thøc nu«i nμy, viÖc sö dông thøc ¨n cho vËt nu«i vÉn chñ yÕu

lÊy tõ tù nhiªn, thμnh phÇn çc sinh vËt lμm thøc ¨n trong ao c¬ b¶n gièng nh− m«i tr−êng

tù nhiªn bªn ngoμi. Çc thμnh phÇn thøc ¨n nμy ®i vμo ao th«ng qua viÖc thay n−íc hay

trong qu¸ tr×nh thu thËp con gièng ngoμi tù nhiªn.

M«i tr−êng n−íc nu«i theo h×nh thøc nμy t−¬ng ®èi s¹ch, nªn viÖc qu¶n lý hay ®Çu

t− ch¨m sãc Ýt ®−îc chó ý. MÆc dï thμnh phÇn loμi thøc ¨n trong ao nu«i cã nhiÒu, nh−ng

do sè l−îng thÊp nªn kh«ng ®¸p øng cho nhu cÇu thøc ¨n cña ®èi t−îng nu«i, do vËy n¨ng

suÊt th−êng kh«ng cao.

81

XÐt vÒ mÆt m«i tr−êng sinh th¸i, hÖ thèng nμy thiªn vÒ tù nhiªn víi sù ®a d¹ng cao

nªn t−¬ng ®æi æn ®Þnh.

2.3.2.2. §èi víi m« h×nh nu«i b¸n th©m canh

H×nh thøc nu«i nμy kh¾c phôc ®−îc nh÷ng h¹n chÕ mμ m« h×nh qu¶ng canh ®ang

tån t¹i. Trong m« h×nh nμy con ng−êi t¸c ®éng tÝch cùc vμ chñ ®éng vμo nguån gièng,

kiÓm tra chÊt l−îng t«m nu«i, cho ¨n theo yªu cÇu theo tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña vËt

nu«i, cã qu¶n lý, ch¨m sãc vμ theo dâi t¨ng tr−ëng vμ bÖnh tËt cña vËt nu«i. MÆc dï vËy,

trong m« h×nh nμy con ng−êi vÉn ch−a chñ ®éng ®iÒu hoμ ®−îc çc yÕu tè m«i tr−êng

trong ao nu«i, chÊt l−îng vμ sè l−îng n−íc cßn phô thuéc nhiÒu vμo ®iÒu kiÖn tù nhiªn.

Trong nu«i b¸n th©m canh thøc ¨n nh©n t¹o lμ chÝnh, thøc ¨n tù nhiªn Ýt ®−îc chó

träng, do trao ®æi n−íc kÐm nªn chÊt l−îng n−íc trong ao nu«i th−êng kh«ng ®¶m b¶o.

Mét khi mËt ®é vËt nu«i trong ao t¨ng lªn th× khuynh h−íng vËn ®éng trong hÖ thèng nu«i

nμy lμ lμm sao ph¶i ®−a vÒ tr¹ng th¸i c©n b»ng tù nhiªn, nÕu kh«ng th× vËt nu«i dÔ nh¹y

c¶m víi bÖnh tËt. ViÖc cung cÊp nhiÒu thøc ¨n nh©n t¹o, mËt ®é vËt nu«i cao khiÕn cho

m«i tr−êng dÔ nhiÔm bÈn, lμm thay ®æi thμnh phÇn loμi sinh vËt, çc loμi t¶o lam, t¶o m¾t

ph¸t triÓn.

2.3.2.3. §èi víi m« h×nh nu«i th©m canh

§©y lμ mét m« h×nh nu«i rÊt qui m« vμ khoa häc, con ng−êi chñ ®éng vÒ sè l−îng,

chÊt l−îng con gièng vμ thøc ¨n. MËt ®é t«m nu«i th−êng lín h¬n 15 con/m2 vμ n¨ng suÊt

®¹t tõ 4 - 10 tÊn/ha/n¨m.

Trong m« h×nh nμy con ng−êi cã thÓ ®iÒu hoμ çc ®iÒu kiÖn m«i tr−êng ao nu«i, cã

çc biÖn ph¸p phßng trÞ bÖnh vμ ng¨n ngõa çc yÕu tè g©y h¹i cho vËt nu«i. VÊn ®Ò quan

träng nhÊt trong m« h×nh nu«i th©m canh lμ t¸c h¹i cña viÖc sö dông d− thõa çc lo¹i thøc

¨n, çc lo¹i ho¸ chÊt vμ çc chÊt kh¸ng sinh trong qu¸ tr×nh nu«i.

ChØ cã 17% träng l−îng kh« cña tæng sè thøc ¨n cung cÊp cho çc ao nu«i ®−îc

chuyÓn ®æi thμnh sinh khèi vËt nu«i. PhÇn thøc ¨n kh«ng tiªu ho¸ hÕt sÏ ®−îc th¶i d−íi

d¹ng ph©n hay çc chÊt trao ®æi kh¸c. Trong çc ao nu«i th©m canh, chÊt th¶i trong çc ao

nu«i cã thÓ chøa ®Õn 45% nitrogen vμ 22% çc chÊt h÷u c¬ kh¸c [190]. ViÖc d− thõa thøc

¨n nh©n t¹o trong qu¸ tr×nh nu«i, lμm thay ®æi chuçi thøc ¨n tù nhiªn cña m«i tr−êng; lμm

thay ®æi cÊu tróc quÇn x· ®éng vËt ®¸y; thªm vμo ®Êy mét sè nhãm ®éng vËt ®¸y cã thÓ bÞ

chÕt do thiÕu oxygen trong tÇng ®¸y cña ao nu«i, dÉn ®Õn « nhiÔm m«i tr−êng n−íc.

Mét trong nh÷ng t¸c ®éng lín cña viÖc nu«i trång th©m canh çc loμi thuû s¶n ®èi

víi m«i tr−êng n−íc lμ hiÖn t−îng phó d−ìng. Çc chÊt bμi tiÕt, chÊt th¶i cña vËt nu«i cïng

víi çc chÊt dinh d−ìng trong qu¸ tr×nh ph©n huû thøc ¨n d− thõa ®· lμm cho hμm l−îng

çc chÊt dinh d−ìng trong n−íc cao h¬n møc b×nh th−êng cã thÓ g©y ra hiÖn t−îng në hoa

cña çc loμi t¶o. Sù ph¸t triÓn qu¸ møc cña mét sè loμi t¶o gi¸p cã gai cã thÓ c¶n trë qu¸

tr×nh ¨n läc cña mét sè loμi ç. Sù në hoa cña çc loμi t¶o ®éc h¹i cã thÓ g©y ®éc cho çc

sinh vËt kh¸c.

82

Trong m« h×nh nμy tÝnh ®éc canh rÊt cao, thμnh phÇn loμi sinh vËt trong ao ®¬n

gi¶n nªn mèi quan hÖ b»ng chuçi thøc ¨n kh«ng ®¶m b¶o. Con ng−êi th−êng ph¶i ®Çu t−

mét l−îng lín vËt chÊt vμ n¨ng l−îng. Còng do hÖ thèng kh«ng c©n b»ng vμ kh«ng æn ®Þnh,

v× vËy çc ao nu«i rÊt nh¹y c¶m víi nh÷ng sù biÕn ®æi cña çc yÕu tè thêi tiÕt, khÝ hËu vμ

vËt nu«i dÔ bÞ çc dÞch bÖnh.

2.3.2.4. Çc t¸c ®éng kh¸c

- DÞch bÖnh thñy s¶n: ®©y ®−îc xem nh− mét lo¹i sù cè xuÊt hiÖn võa do nguyªn

nh©n tù nhiªn (nguån n−íc, çc loμi g©y bÖnh tù nhiªn), võa do nguyªn nh©n nh©n t¹o

(nguån gièng kh«ng s¹ch bÖnh, « nhiÔm m«i tr−êng n−íc). DÞch bÖnh thñy s¶n th−êng l©y

lan trªn diÖn réng vμ g©y thiÖt h¹i lín ®Õn n¨ng suÊt nu«i trång.

- ¤ nhiÔm côc bé: qu¸ tr×nh ph¸t triÓn NTTS kh«ng theo quy ho¹ch lμm t¾c nghÏn sù

l−u th«ng n−íc trong çc ®Çm ph¸, vòng vÞnh kÕt hîp víi nguån thøc ¨n d− thõa ®· g©y «

nhiÔm côc bé t¹i çc vïng nu«i, vμ ®©y lμ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lμm gi¶m n¨ng

suÊt cña thñy s¶n nu«i.

- MÊt rõng ngËp mÆn: mét sè vïng, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu gia t¨ng diÖn tÝch nu«i trång

®· chÆt ph¸ rõng ngËp mÆn, dÉn ®Õn hiÖn t−îng x©m thùc mÆn, xãi lë ®Êt ven bê, gi¶m ®a

d¹ng sinh häc ¶nh h−ëng ®Õn ®êi sèng cña céng ®ång. MÊt rõng ngËp mÆn lμm suy gi¶m

l−îng con gièng tù nhiªn vμ chÊt dinh d−ìng cho ao nu«i tù nhiªn.

2.3.3. T¸c ®éng lªn søc khoÎ cña con ng−êi

Do m«i tr−êng ®Æc thï cña viÖc NTTS, ho¸ chÊt ®−îc sö dông ®Ó phßng vμ trÞ bÖnh

th−êng d− thõa víi sè l−îng lín vμ phÇn d− l−îng ho¸ chÊt nμy ®i vμo m«i tr−êng xung

quanh cïng víi thøc ¨n thõa, ph©n cña thuû sinh vËt g©y « nhiÔm m«i tr−êng n−íc, ®e däa

nguån n−íc cÊp cho céng ®ång d©n c− ë khu vùc nu«i t«m.

Qua ®iÒu tra kh¶o s¸t ë mét sè trang tr¹i nu«i t«m ë vïng DHMT cho thÊy ®èi víi

nh÷ng ng−êi trùc tiÕp tham gia nu«i t«m th−êng m¾c ph¶i mét sè c¨n bÖnh mang tÝnh nghÒ

nghiÖp, ®ã lμ:

- BÖnh ®á m¾t: bÖnh nμy th−êng gÆp ®èi víi nh÷ng nu«i t«m khi lÆn vμo çc ao nu«i

®Ó kiÓm tra t«m, bïn ®¸y hay chÊt l−îng n−íc... Do trong n−íc cã chøa çc hãa chÊt sö

dông trong nu«i trång thñy s¶n, thøc ¨n d− thõa cã thÓ chøa çc vi khuÈn cã h¹i cho m¾t,

chÝnh v× vËy khi ngËp lÆn d−íi ao t«m dÔ bÞ bÖnh m¾t ®á.

- BÖnh viªm da: biÓu hiÖn ngøa vμ lì loÐt da ch©n do tiÕp xóc trùc tiÕp ®èi víi çc

hãa chÊt diÖt t¹p, hãa chÊt trÞ bÖnh cho t«m hoÆc lμ trong qu¸ tr×nh vít bïn ®¸y vμ thu

ho¹ch t«m.

83

Ch−¬ng 3. Ph¸t triÓn Kinh tÕ trang tr¹i ë

®ång b»ng s«ng cöu long

3.1. Kh¸i qu¸t ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tμi nguyªn thiªn nhiªn vμ

kinh tÕ - x· héi vïng ®ång b»ng s«ng cöu long

3.1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn

3.1.1.1. §Þa chÊt

§Æc ®iÓm ®Þa chÊt trÇm tÝch cña toμn vïng kh¸ ®a d¹ng, bao gåm çc líp trÇm

tÝch biÓn Holocene. Chóng cã nguån gèc lμ trÇm tÝch biÓn giã, trÇm tÝch ®Çm lÇy biÓn,

trÇm tÝch s«ng biÓn, trÇm tÝch s«ng, trÇm tÝch s«ng ®Çm lÇy vμ trÇm tÝch s«ng cæ, t¹o

nªn çc líp than bïn ®Æc tr−ng ë nhiÒu khu vùc cña çc ®Þa ph−¬ng trong vïng §BSCL.

3.1.1.2. §Þa h×nh

§Þa h×nh toμn vïng lμ ®ång b»ng víi çc vïng phï sa cæ, vïng phï sa míi, vïng

®ång b»ng ngËp lò, vïng ven s«ng vμ ven biÓn.

3.1.1.3. KhÝ hËu

§iÒu kiÖn khÝ hËu cña toμn vïng mang ®Æc ®iÓm nhiÖt ®íi giã mïa, nhiÖt ®é kh¸

cao vμ æn ®Þnh, cã ®é dμi ngμy lín, chÕ ®é giã T©y - Nam (th¸ng V ®Õn th¸ng XI) vμ

§«ng B¾c (th¸ng XII ®Õn th¸ng IV n¨m sau), l−îng m−a ph©n bè theo hai mïa m−a -

kh« râ rÖt, kh«ng cã sù ph©n ho¸ l−îng m−a trong ph¹m vi toμn vïng §BSCL.

3.1.1.4. Thuû v¨n

§Æc ®iÓm thñy v¨n cña vïng §BSCL phô thuéc vμo çc yÕu tè nh−: ®éng lùc s«ng,

thuû chÕ cña s«ng Cöu Long, çc ®éng lùc biÓn, nhÞp ®é vμ biªn ®é thuû triÒu, l−îng

m−a khu vùc, trong ®ã ngËp lò x¶y ra trong thêi gian tõ ®Çu mïa m−a ®Õn cuèi th¸ng IX

hμng n¨m, ¶nh h−ëng cña thuû triÒu g©y nªn çc hiÖn t−îng ngËp mÆn vμ nhiÔm phÌn.

+ Vïng ngËp lò §BSCL bao gåm 9 tØnh, thμnh phè lμ: Long An, TiÒn Giang,

BÕn Tre, §ång Th¸p, VÜnh Long, An Giang, Kiªn Giang, HËu Giang vμ TP. CÇn Th¬

víi diÖn tÝch tù nhiªn toμn vïng kho¶ng 1,87 triÖu ha, chiÕm 70% diÖn tÝch cña 9 tØnh,

thμnh kÓ trªn vμ 47% diÖn tÝch tù nhiªn cña c¶ vïng §BSCL.

+ Vïng ven biÓn §«ng cña §BSCL bao gåm 5 tØnh lμ: BÕn Tre, Trμ Vinh, Sãc

Tr¨ng, B¹c Liªu vμ Cμ Mau.

S«ng Cöu Long cã chiÒu dμi 4.500 km víi tæng l−îng dßng ch¶y hμng n¨m lín lμ

430 tû m3 vμ diÖn tÝch l−u vùc lμ 795.000 km2, trong ®ã phÇn diÖn tÝch ch©u thæ s«ng

Mª K«ng ë l·nh thæ n−íc ta lμ 40.000 km2 víi chiÒu dμi s«ng lμ 230 km. Hμng n¨m

84

n−íc lò s«ng Cöu Long ®· g©y ngËp lôt trªn diÖn tÝch lμ 1.632.000 ha. Vïng ven biÓn

cã ®−êng bê biÓn dμi kho¶ng 750 km.

Lò s«ng Cöu Long b¾t ®Çu tõ th¸ng VI khi cã giã T©y Nam thæi m¹nh vμ mïa

m−a b¾t ®Çu. §Ønh lò lín nhÊt trªn s«ng Cöu Long x¶y ra t¹i T©n Ch©u vμ Ch©u §èc

vμo kho¶ng th¸ng IX hoÆc ®Çu th¸ng X. Trong mïa lò n−íc sÏ v−ît bê s«ng TiÒn vμ

s«ng HËu trμn vμo vïng §ång Th¸p M−êi, Tø Gi¸c Long Xuyªn. Trong ®ã çc ho¹t

®éng ¶nh h−ëng ë khu vùc th−îng nguån s«ng Mª K«ng nh−: viÖc tμn ph¸ rõng ®Çu

nguån ë Th¸i Lan, Campuchia, Lμo, Mianma lμm t¨ng dßng ch¶y cña lò, ng−îc l¹i viÖc

x©y dùng çc hå chøa n−íc lín ë Trung Quèc, Lμo, Th¸i Lan l¹i cã xu h−íng c¾t lò vμ

gi¶m dßng ch¶y ë khu vùc h¹ l−u, tõ ®ã ¶nh h−ëng tíi chÕ ®é phï sa båi l¾ng ë vïng

ch©u thæ h¹ l−u.

1. ChÕ ®é n−íc mïa lò

Mïa lò ë vïng §BSCL kÐo dμi kho¶ng 6 th¸ng tõ th¸ng VI ®Õn th¸ng XII hμng

n¨m, chËm h¬n kho¶ng 1 th¸ng so víi lò th−îng nguån. Lò ë §BSCL víi biªn ®é lò t¹i

T©n Ch©u vμ Ch©u §èc chØ kho¶ng 3,5 - 4,0 m. Trong ®ã, tèc ®é truyÒn lò chËm, kh¶

n¨ng tiªu tho¸t kÐm, c−êng ®é lò trung b×nh kho¶ng 5 - 7 cm/ngμy. Lò §BSCL lμ lo¹i

lò mét ®Ønh trong th¸ng IX - X vμ th−êng cã ®Ønh phô trong kho¶ng th¸ng VIII, trong

®ã dßng trμn qua biªn giíi ViÖt Nam - Campuchia chiÕm 9,14 - 16,8% vμ dßng chÝnh

s«ng TiÒn, s«ng HËu lμ 83,2 - 90,86%, t¹o nªn çc t×nh tr¹ng ngËp óng tr−íc lò (do

m−a t¹i chç) vμ sù thay ®æi mÆt ®Öm ë hai vïng ngËp chÝnh lμ §ång Th¸p M−êi vμ Tø

Gi¸c Long Xuyªn (®ª bao, giao th«ng, kªnh m−¬ng, côm, tuyÕn d©n c−...), ®ång thêi

¶nh h−ëng tíi chÊt l−îng nguån n−íc mÆt vμ n−íc ngÇm, chÕ ®é sinh ho¹t vμ s¶n xuÊt

cña çc khu vùc d©n c− trong vïng §ång Th¸p M−êi, Tø Gi¸c Long Xuyªn vμ çc

vïng ven, vïng tròng s«ng TiÒn, s«ng HËu.

2. ChÕ ®é n−íc mïa kiÖt

Mïa c¹n ë §BSCL x¶y ra kh«ng ®ång bé theo tÝnh chÊt chËm dÇn tõ phÝa th−îng

l−u vÒ h¹ du vμ kÐo dμi kho¶ng 4 th¸ng, tõ th¸ng I ®Õn th¸ng V. Trong ®ã, vμo cuèi

mïa kiÖt (th¸ng V) mùc n−íc cùc ®¹i ë T©n Ch©u lμ 102 cm, Ch©u §èc lμ 95 cm, cßn

mùc n−íc cùc tiÓu ë çc vÞ trÝ nμy ®o ®−îc t−¬ng øng lμ 15 cm, -23 cm. Trong mïa nμy

n−íc mÆt vμ n−íc ngÇm cã ý nghÜa rÊt quan träng cho hai thêi kú lμ: th¸ng II lÊy n−íc

t−íi lóa §«ng Xu©n vμ th¸ng V lÊy n−íc t−íi lóa vô HÌ Thu.

Trong thêi kú n−íc kiÖt nhÊt, toμn bé khu vùc §BSCL ®Òu n»m trong vïng chÞu

¶nh h−ëng cña thuû triÒu víi biªn ®é triÒu ë cöa s«ng lμ 3 m, truyÒn ®Õn T©n Ch©u sau

7 giê víi tèc ®é truyÒn triÒu lμ 30 km/h vμ biªn ®é triÒu xuèng cßn 1 m. Thuû triÒu cã

thÓ x©m mÆn ®Õn §ång Th¸p M−êi, kªnh VÜnh TÕ vμ Long Khuèt víi diÖn tÝch khu vùc

¶nh h−ëng x©m mÆn réng lín, chiÕm gÇn 70% toμn bé vïng ®ång b»ng.

85

3.1.2. Tμi nguyªn thiªn nhiªn vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long

3.1.2.1. Tμi nguyªn n−íc

1. N−íc mÆt

Nguån n−íc mÆt ë vïng §BSCL bao gåm nguån n−íc ngät s«ng TiÒn, s«ng HËu

víi tr÷ l−îng phong phó, nguån n−íc m−a bæ sung vμ n−íc biÓn theo dßng triÒu ®i s©u

vμo çc kªnh r¹ch. Tuy nhiªn, nh− trªn ®· tr×nh bμy vÒ vÊn ®Ò ngËp lò vμ c¹n kiÖt n−íc

vμo mïa kh«, th× nguån n−íc mÆt thay ®æi trong biªn ®é réng vμ cã chÊt l−îng kh«ng æn

®Þnh. Do vÊn ®Ò nhiÔm mÆn vμ l−îng phï sa chuyÓn t¶i trong n−íc, cho nªn ®Ó cã thÓ sö

dông n−íc mÆt cho môc ®Ých cÊp n−íc th× cÇn ph¶i ¸p dông çc biÖn ph¸p xö lý « nhiÔm,

nhÊt lμ nhiÔm phÌn, mÆn vμ ®é ®ôc. VÒ chÊt l−îng n−íc mÆt ë §BSCL cã thÓ nhËn xÐt:

- Møc ®é nhiÔm mÆn: nh×n chung ë vïng §BSCL, møc ®é nhiÔm mÆn n»m trong

kho¶ng 2 - 4 g/l víi thêi gian thay ®æi kh¸c nhau trªn çc vïng §ång Th¸p M−êi vμ Tø

Gi¸c Long Xuyªn.

- Møc ®é nhiÔm phÌn: nguån n−íc mÆt ë çc vïng §ång Th¸p M−êi vμ Tø Gi¸c Long

Xuyªn c¬ b¶n bÞ nhiÔm phÌn bëi çc t¸c nh©n nh− Al3+, Fe3+, SO42- vμ ®é axÝt kh¸ cao.

- ¶nh h−ëng cña chÕ ®é ngËp lò: ®èi víi chÊt l−îng n−íc mÆt lμ rÊt quan träng do lò

chuyÓn t¶i nhiÒu chÊt g©y « nhiÔm nh−: chÊt r¾n l¬ löng, çc kim lo¹i, çc chÊt h÷u c¬, çc

vi khuÈn g©y bÖnh, çc chÊt th¶i c«ng nghiÖp vμ dÞch vô, çc chÊt th¶i n«ng nghiÖp vμ çc

chÊt « nhiÔm do qu¸ tr×nh ph©n huû th¶m thùc vËt bÞ ch×m ngËp d−íi n−íc lò.

2. N−íc ngÇm

TiÒm n¨ng n−íc ngÇm ë vïng §BSCL cã nh÷ng ®¸nh gi¸ kh¸c nhau, song

kh«ng lín víi tr÷ l−îng ®éng lμ kho¶ng 78,8 m3/s, chØ b»ng 3,3% tæng l−u l−îng n−íc

mÆt cña th¸ng kh« nhÊt ch¶y vμo §BSCL øng víi tÇn suÊt 90%. Tuy nhiªn, do chÊt

l−îng çc nguån n−íc mÆt kh«ng b¶o ®¶m tiªu chuÈn cÊp n−íc, céng víi t×nh tr¹ng vÖ

sinh m«i tr−êng n«ng th«n yÕu kÐm vμ çc dÊu hiÖu « nhiÔm m«i tr−êng côc bé, th×

nguån n−íc ngÇm ë §BSCL ngμy cμng cã ý nghÜa quan träng cho sinh ho¹t ë vïng nμy.

Tr÷ l−îng n−íc ngÇm cã ®é mÆn < 1 g/l cã thÓ khai th¸c ®−îc −íc tÝnh cã kho¶ng 1,5

triÖu m3/ngμy, tøc lμ b×nh qu©n kho¶ng 38 m3/km2/ngμy, cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu sinh

ho¹t cña sè d©n §BSCL cho ®Õn n¨m 2010 vμ nÕu kÕt hîp víi viÖc khai th¸c n−íc m−a,

th× cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu mai sau.

ChÊt l−îng n−íc ngÇm còng cã sù biÕn ®éng lín theo kh«ng gian vμ ®é s©u cña

çc tÇng chøa. N−íc ngÇm tÇng Pleitoxen th−êng bÞ lî ë çc vïng §ång Th¸p M−êi,

Tø Gi¸c Long Xuyªn vμ phÇn kÑp gi÷a s«ng TiÒn vμ s«ng HËu kÐo dμi cho ®Õn biÓn

§«ng. Mét sè vïng cßn bÞ nhiÔm mÆn nh− tØnh VÜnh Long vμ mét phÇn çc tØnh Trμ

Vinh, BÕn Tre. Ngoμi ra, do ®Æc ®iÓm cÊu tróc ®Þa tÇng hoÆc ¶nh h−ëng x©m nhËp tõ

86

çc nguån n−íc « nhiÔm trªn bÒ mÆt, cho nªn n−íc ngÇm ë nhiÒu n¬i trong khu vùc

§BSCL cßn bÞ nhiÔm phÌn s¾t, nitrate vμ amoniac tù do, g©y khã kh¨n rÊt lín cho viÖc

cÊp n−íc. Nh×n chung, n−íc ngÇm ë §BSCL ®Òu ph¶i qua xö lý hîp tiªu chuÈn vÖ sinh

míi cã thÓ sö dông cho çc nhu cÇu ¨n uèng vμ sinh ho¹t.

3.1.2.2. Tμi nguyªn ®Êt ®ai

Víi diÖn tÝch kho¶ng 39.952 km2, lμ ®ång b»ng lín nhÊt cña n−íc ta. Ngoμi phï sa

cña hÖ thèng s«ng Cöu Long båi ®¾p hμng n¨m th× vïng nμy cßn chÞu t¸c ®éng m¹nh cña

biÓn. Çc nhãm ®Êt chÝnh gåm cã:

- §Êt phï sa: §−îc h×nh thμnh chñ yÕu do s«ng TiÒn vμ s«ng HËu vμ çc chi l−u

cña chóng båi ®¾p. §©y lμ lo¹i ®Êt tèt nhÊt víi diÖn tÝch kho¶ng 1 triÖu ha.

- §Êt mÆn: chiÕm diÖn tÝch kho¶ng 700.000 ha, th−êng ph©n bè ë Cμ Mau vμ d¶i

®Êt duyªn h¶i Gß C«ng, KiÕn Hoμ. §Êt cã nhiÒu sÐt, d−íi s©u cã mμu hång x¸m rÊt ®iÓn

h×nh, ®é pH ë líp bÒ mÆt lμ 5,5 nh−ng ë líp d−íi lªn ®Õn 7 - 8.

- §Êt phÌn: cã diÖn tÝch kho¶ng 800.000 ha ph©n bè nhiÒu ë §ång Th¸p M−êi vμ

Tø Gi¸c Long Xuyªn, T©y HËu Giang, Long An... §©y lμ nh÷ng vïng tròng th−êng bÞ

ngËp n−íc. Lo¹i ®Êt nμy cã pH thÊp (2,5 - 3,5), cã mμu vμng r¬m, th−êng cã vÕt loang læ

mμu xanh hoÆc tr¾ng.

- §Êt than bïn: tËp trung nhiÒu ë khu rõng U Minh, gåm cã mét líp x¸c c©y môc

n¸t trªn bÒ mÆt, th−êng dμy ®Õn vμi mÐt, nÕu mùc n−íc ngÇm h¹ thÊp th× líp ®Êt nμy bÞ

lé ra nªn dÔ bÞ ch¸y.

- §Êt çt: lμ nhãm ®Êt cã diÖn tÝch nhá nhÊt, ph©n bè ë vïng ven biÓn.

B¶ng 3.1. HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt ë mét sè tØnh, thμnh phè thuéc khu vùc §BSCL §¬n vÞ: ha

§Êt l©m nghiÖp TØnh/thμnh

DiÖn tÝch tù nhiªn

Tæng céng

Cã rõng

Kh«ng rõng

§Êt n«ng

nghiÖp

§Êt thæ c−

§Êt kh¸c

Tæng céng 1.867.268 260.151 108.069 152.082 1.284.150 213.564 109.403

Long An 331.585 82.266 57.778 24.488 207.739 18.479 23.101

TiÒn Giang 159.566 6.200 1.750 4.450 102.690 31.035 19.641

§ång Th¸p 339.000 32.495 11.893 20.602 243.952 38.326 24.227

VÜnh Long 92.575 67.469 20.335 4.771

An Giang 342.400 20.661 6.599 14.062 289.204 23.359 9.176

CÇn Th¬ 223.955 185.740 28.500 9.715

Kiªn Giang 312.520 118.529 30.049 88.480 141.636 48.505 3.850

BÕn Tre 65.667 45.720 5.025 14.922

Nguån: ENTEC

87

3.1.2.3. Tμi nguyªn thùc vËt

Bao gåm çc lo¹i h×nh tμi nguyªn vμ ®a d¹ng sinh häc sau ®©y:

- Th¶m thùc vËt nguyªn thuû bao gåm çc lo¹i sinh c¶nh rõng th−êng xanh giã

mïa vμ rõng b¸n Èm nhiÖt ®íi thuéc çc tØnh Long An, §ång Th¸p vμ An Giang.

- Çc khu vùc ngËp lò cßn l¹i cña vïng §BSCL cã sinh c¶nh rõng ngËp n−íc ®Þnh kú,

sinh c¶nh ®ång cá Èm, sinh c¶nh rõng ngËp mÆn (Kiªn Giang) vμ sinh c¶nh rõng ven s«ng.

- Th¶m thùc vËt tù nhiªn trªn vïng ®Êt hoang bao gåm çc kiÓu sau ®©y: th¶m

thùc vËt trªn vïng thÒm phï sa cæ vμ nói Sãt; çc tr¶ng c©y bôi thø sinh; cá S¶; Xu©n

th¶o; tr¶ng bôi c©y trªn ®¸ v«i; th¶m thùc vËt vïng ngËp mÆn; rõng ngËp mÆn; tr¶ng cá

ngËp mÆn; tr¶ng cá n¨ng xo¾n; th¶m thùc vËt ven s«ng r¹ch; ®−íc; kiÓu phô dõa n−íc;

kiÓu phô bÇn chua, chiÕc; kiÓu th¶m thùc vËt ngËp n−íc ®Þnh kú; rõng trμm (Long An,

TiÒn Giang, §ång Th¸p, Kiªn Giang, An Giang)...

- Th¶m thùc vËt trªn vïng ®Êt canh t¸c bao gåm çc th¶m thùc vËt nh©n t¹o (lóa,

mμu, b¾p, døa, c©y ¨n tr¸i, c©y c«ng nghiÖp) vμ tù nhiªn víi çc héi ®oμn cá d¹i trªn

®Êt cao ngËp Ýt, ®Êt ruéng vμ ®Êt ven biÓn nhiÔm mÆn.

- C©y trång ph©n t¸n hiÖn cã víi tæng sè c©y trång 372.997.000 c©y, t−¬ng ®−¬ng

124.332 ha do tËp thÓ vμ ç thÓ trång, ph¸t triÓn m¹nh ë çc tØnh Long An (139 triÖu

c©y), TiÒn Giang (64 triÖu c©y), Kiªn Giang (63 triÖu c©y), §ång Th¸p (52 triÖu c©y).

Tμi nguyªn rõng ë §BSCL gåm rõng tËp trung (rõng tù nhiªn, rõng trång). Rõng

tËp trung bao gåm çc lo¹i h×nh tμi nguyªn rõng nh−: rõng ®Æc dông (§ång Th¸p, An

Giang, Kiªn Giang, Long An), rõng phßng hé (§ång Th¸p, An Giang, Kiªn Giang, Long

An) vμ rõng s¶n xuÊt, mμ ph©n bè cña chóng ®−îc tr×nh bμy nh− trong b¶ng 3.2 d−íi ®©y:

B¶ng 3.2. DiÖn tÝch ®Êt cã rõng ph©n bè theo çc tØnh thuéc §BSCL §¬n vÞ: ha

TØnh §Êt l©m

nghiÖp

Rõng ®Æc

dông

Rõng phßng

hé

Rõng s¶n

xuÊt §Êt kh¸c

Tæng céng 249.755 13.498 50.338 166.318 19.601

Long An 87.250 1.784 2.199 74.530 8.737

TiÒn Giang 6.200 6.200

§ång Th¸p 21.115 7.464 8.414 4.549 688

An Giang 16.661 745 14.244 1.672

Kiªn Giang 118.529 3.505 19.281 85.567 10.176

Nguån: ENTEC

88

3.1.2.4. Tμi nguyªn sinh vËt

1. Thuû sinh vËt

Bao gåm çc loμi thuû sinh thùc vËt (thùc vËt ®Çm lÇy, thùc vËt thuû sinh), phiªu

sinh thùc vËt (t¶o, khuª t¶o), phiªu sinh ®éng vËt vμ ®éng vËt ®¸y (36 gièng ®éng vËt

phiªu sinh vμ 25 gièng ®éng vËt ®¸y). Tμi nguyªn ç (ç n−íc ngät, ç n−íc lî vμ ç

biÓn víi kho¶ng 267 loμi), t«m (t«m só, t«m cμng xanh), tiÒm n¨ng NTTS cña çc tØnh

vïng §BSCL ®−îc tr×nh bμy trong çc b¶ng d−íi ®©y.

B¶ng 3.3. DiÖn tÝch NTTS çc tØnh thuéc khu vùc §BSCL qua çc n¨m §¬n vÞ:1.000 ha

N¨m §Þa ph−¬ng

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

C¶ n−íc 453,6 498,7 504,1 524,5 524,6 641,9 755,2 797,7 867,6 904,9

§BSCL 289,4 316,5 327,1 341,8 332,9 445,3 546,8 570,3 621,2 650,0

Long An 1,8 2,5 2,5 3,1 2,9 3,4 6,6 7,3 10,2 12,1

TiÒn Giang 9,6 9,2 9,1 9,1 9,8 8,4 8,8 9,6 10,8 11,0

BÕn Tre 24,7 24,7 21,1 23,4 27,9 29,3 25,6 36,0 37,7 42,1

Trμ Vinh 22,6 25,0 30,0 35,0 36,0 52,6 54,3 25,2 30,2 33,6

VÜnh Long 1,2 1,1 1,1 1,2 1,2 1,4 1,3 1,4 1,5 1,6

§ång Th¸p 3,2 1,2 1,4 1,7 1,8 1,9 2,3 2,6 2,6 2,8

An Giang 1,0 1,3 0,9 0,9 1,2 1,3 1,3 1,8 1,6 1,9

Kiªn Giang 12,5 19,3 25,1 27,2 29,3 34,6 42,6 49,7 62,1 78,4

CÇn Th¬ 8,3 10,5 11,0 12,5 11,9 12,6 13,6 16,5 10,0 11,0

HËu Giang - - - - - - - - 7,5 8,2

Sãc Tr¨ng 3,0 24,1 28,5 25,8 30,5 41,4 53,2 48,3 57,1 51,4

B¹c Liªu 41,4 42,6 42,2 40,3 38,9 54,0 83,0 100,6 112,3 118,0

Cμ Mau 160,1 155,1 154,0 161,6 141,5 204,4 254,2 271,4 277,7 277,9

Nguån: Tæng Côc Thèng kª, 2004


S¶n l−îng ç S¶n l−îng khai

th¸c tù nhiªn

S¶n l−îng ç

nu«i TØnh

Tæng s¶n

l−îng thuû s¶n

( 1.000tÊn) 1000 tÊn % 1000 tÊn % 1000.tÊn %

TiÒn Giang 16,0 15,7 98 11,4 73,0 0,4 27,0

BÕn Tre 11,0 8,7 79,1 5,6 64,7 3,1 35,3

Long An 7,0 4,0 57,1 1,5 37,5 2,5 62,5

An Giang 28,9 25,2 87,2 10,9 57,6 14,3 42,4

§ång Th¸p 26,0 24,8 95,5 15,0 64,5 9,8 35,5

Nguån: ENTEC

89

2. §éng vËt ë c¹n

- HÖ ®éng vËt ë c¹n rÊt ®a d¹ng: Õch nh¸i, bß s¸t; thó; chim ë çc khu vùc nh−

Trμm Chim, L¸ng Sen, Trμ S−, Lung Ngäc Hoμng, §ång Hμ Tiªn, U Minh Th−îng.

- Khu hÖ chim n−íc bao gåm çc loμi nh−: « t¸c, sÕu, ®iªn ®iÓn, cèc ®Õ, b¹c m¸,

qu¾m... víi kho¶ng 87 loμi, chiÕm kho¶ng 80% trong tæng sè 110 loμi ë n−íc ta.

Çc ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tμi nguyªn ®Êt ®ai, mÆt n−íc vμ sinh häc ®ang cã t¸c ®éng

¶nh h−ëng chÝnh tíi sù ph¸t triÓn thμnh c«ng hoÆc thÊt b¹i cña çc trang tr¹i. Víi qu¸

tr×nh khai th¸c vμ sö dông ®Êt ®ai, mÆt n−íc, çc hÖ sinh vËt ®ang diÔn biÕn rÊt nhanh,

cïng víi çc t¸c ®éng m«i tr−êng do kü thuËt th©m canh, ¸p dông tiÕn bé KHKT vμo

ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña çc trang tr¹i, ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý nh»m b¶o

vÖ tμi nguyªn thiªn nhiªn cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña c¶ vïng §BSCL nãi chung, víi

sù c©n ®èi hμi hßa gi÷a çc hÖ sinh th¸i nh©n t¹o vμ tù nhiªn. Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu

cho thÊy r»ng, KTTT ë §BSCL ph¸t triÓn phï hîp víi çc ®iÒu kiÖn tù nhiªn vμ tμi

nguyªn thiªn nhiªn, møc ®é sö dông tμi nguyªn thiªn nhiªn (®Êt ®ai vμ mÆt n−íc) ë quy

m« nhá vμ võa.

3.1.2.5. NhËn xÐt hiÖn tr¹ng vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vμ tμi nguyªn thiªn nhiªn cña çc

trang tr¹i vïng §BSCL

KÕt qu¶ kh¶o s¸t vμ ®iÒu tra thùc tÕ cã thÓ tæng hîp ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng vÒ ®iÒu

kiÖn tù nhiªn vμ tμi nguyªn thiªn nhiªn cña çc trang tr¹i hiÖn cã sè liÖu thèng kª theo

tõng ®Þa ph−¬ng cña vïng §BSCL nh− sau:

1. TØnh Long An

TØnh Long An n»m trong vïng ngËp lò cña khu vùc §BSCL, trong ®ã tμi nguyªn

®Êt ®ai vμ mÆt n−íc cña çc trang tr¹i cã ®Æc ®iÓm chung lμ do ph¸t triÓn khai hoang

phôc ho¸, thau chua, röa mÆn ë vïng ®Êt tròng cña §ång Th¸p M−êi, t¹o nªn çc m«

h×nh KTTT chÝnh lμ trång lóa vμ trång mÝa ®−êng trªn vïng ®Êt hoang. HiÖn tr¹ng tμi

nguyªn thiªn nhiªn cña çc trang tr¹i ë tØnh Long An cã thÓ ®−îc ®¸nh gi¸ nh− sau:

- Vïng ®Êt khai hoang trång lóa cã tæng diÖn tÝch sö dông lμ 210.000 ha, t¹o nªn

çc trang tr¹i chuyªn canh lóa vμ ®· h×nh thμnh vùa lóa vμ vïng l−¬ng thùc, thùc phÈm

lín nhÊt cña tØnh, trong ®ã ®· h×nh thμnh 02 vïng lóa chuyªn canh lμ:

+ Vïng lóa g¹o ®Æc s¶n nh− g¹o Nμng th¬m vμ g¹o tμi nguyªn chiÕm kho¶ng

30.000 ha, chuyªn cung cÊp cho TP.HCM vμ xuÊt khÈu.

+ Vïng lóa cao s¶n cã chÊt l−îng th¬m ngon, h¹t dμi chiÕm kho¶ng 50.000 ha.

VÝ dô nh−: Trang tr¹i N¨m §«n cã quy m« ®Êt khai hoang lμ 160 ha, s¶n xuÊt

700 tÊn lóa, vμ sÏ khai hoang thªm 20 ha ®Êt n÷a ®Ó ph¸t triÓn m« h×nh nu«i ç, gμ trªn

vïng §ång Th¸p M−êi; Trang tr¹i NguyÔn V¨n Ngon cã quy m« 20 ha ®Êt khai hoang.

90

- Vïng ®Êt phÌn trång mÝa cã tæng diÖn tÝch sö dông lμ 20.000 ha, s¶n xuÊt kho¶ng

750.000 tÊn mÝa c©y/n¨m, t¹o nªn çc trang tr¹i chuyªn trång mÝa trªn vïng ®Êt phÌn vμ

ph¸t triÓn vïng chuyªn canh nguån nguyªn liÖu mÝa ®−êng cña tØnh. Çc vÝ dô ®iÓn h×nh

vÒ çc trang tr¹i chuyªn canh mÝa ®−êng cña tØnh Long An nh− sau: Çc trang tr¹i trång

mÝa t− nh©n vμ çc HTX trang tr¹i trång mÝa cña C«ng ty ®−êng HiÖp Hßa cã quy m«

diÖn tÝch lμ 750 ha vμ 900 ha, Trang tr¹i Ph¹m ThÞ ThiÒn (bÐ Hai) cã quy m« 550 ha

mÝa/tæng diÖn tÝch ®−îc giao lμ 1.800 ha; Trang tr¹i L©m V¨n HiÖp cã quy m« 300 ha

mÝa, 1.800 ha c©y b¹ch ®μn; Trang tr¹i V¨n ThÞ S¼n cã quy m« 30 ha mÝa;...

2. TØnh TiÒn Giang

TØnh TiÒn Giang n»m trong vïng ngËp lò cña khu vùc §BSCL, KTTT cña tØnh chñ

yÕu cã quy m« sö dông tμi nguyªn ®Êt ®ai nhá vμ võa. Trong tØnh chñ yÕu lμ sè hé cã

diÖn tÝch canh t¸c d−íi 1 ha; cã 30.410 hé canh t¸c tõ 1 - 3 ha vμ cã 780 hé canh t¸c

trªn møc h¹n ®iÒn 3 ha. TØnh TiÒn Giang ®· cã chñ tr−¬ng ph¸t triÓn nhanh KTTT phï

hîp víi çc vïng sinh th¸i - tμi nguyªn nh−: Vïng ®Êt phï sa, cã n−íc ngät: trång lóa

cao s¶n, kinh tÕ v−ên, kinh tÕ VAC, VACR...; Vïng §ång Th¸p M−êi bÞ ¶nh h−ëng

phÌn: s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp (døa, mÝa), khoai mì, trång c©y l©m nghiÖp...; Vïng

ven biÓn Gß C«ng: NTTS (t«m, nghªu, cua...), trång rõng phßng hé - NTTS.

KTTT ë tØnh TiÒn Giang chñ yÕu lùa chän m« h×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®a canh,

kÕt hîp víi çc trang tr¹i chuyªn m«n hãa trong trång trät, ch¨n nu«i vμ NTTS. TØnh

TiÒn Giang cã sè l−îng hé n«ng d©n thiÕu ®Êt chiÕm tû lÖ nhá h¬n nhiÒu so víi çc

tØnh kh¸c trong vïng §BSCL. KÕt qu¶ kh¶o s¸t trªn 468 trang tr¹i ®· thèng kª cho thÊy

r»ng, çc chØ tiªu sö dông tμi nguyªn ®Êt ®ai vμ mÆt n−íc cho ph¸t triÓn KTTT cña tØnh

TiÒn Giang b×nh qu©n diÖn tÝch/trang tr¹i lμ 1,75 ha so víi diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp

b×nh qu©n lμ 0,63 ha/hé.

Mét sè trang tr¹i NTTS nh−: «ng Lª C«ng An, Phan V¨n §iÓu, Lª V¨n N¨m,

Huúnh V¨n S¬n, Vâ V¨n M¸nh... ë Gß C«ng §«ng sö dông quy m« diÖn tÝch 10 ha

mÆt n−íc trë lªn ®Ó nu«i nghªu.

Trang tr¹i ch¨n nu«i: ¤ng Lª V¨n H−ëng (Chî G¹o) sö dông quy m« diÖn tÝch

0,7 ha ®Ó nu«i heo n¸i, näc vμ thÞt.

Trang tr¹i s¶n xuÊt víi m« h×nh ®a canh (VAC): §©y lμ lo¹i h×nh kh¸ phæ biÕn, ®a

d¹ng ho¸ s¶n phÈm, cã tÝnh bÒn v÷ng vμ ®ang cã xu h−íng ph¸t triÓn m¹nh trong tØnh.

Trong ®ã, ®a sè çc trang tr¹i cã quy m« diÖn tÝch tõ 1 - 2 ha.

VÝ dô nh−: ¤ng Phïng Ngäc Ph−¬ng (Chî G¹o) cã trang tr¹i víi diÖn tÝch 1,23 ha,

®· bè trÝ v−ên c©y ¨n tr¸i 0,4 ha, ao ç 0,5 ha, chuång tr¹i ch¨n nu«i 0,3 ha; Trang tr¹i

Bïi Minh Ph−¬ng (Ch©u Thμnh) cã quy m« 1,5 ha sö dông s¶n xuÊt theo m« h×nh c©y

¨n tr¸i - nu«i heo - nu«i ç.

91

3. TØnh An Giang

Tæng diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp toμn tØnh lμ 246.832 ha, trong ®ã ®· cÊp giÊy

chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt lμ 225.903 ha. Toμn tØnh cã 404.907 hé, trong ®ã

291.190 hé n«ng nghiÖp, chiÕm 71,9% víi møc b×nh qu©n diÖn tÝch canh t¸c lμ 8.614

m2/hé.

Tæng diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp toμn tØnh lμ 17.928 ha, trong ®ã ®· giao kho¸n lμ

4.285 ha/4.923 hé.

Quy m« sö dông ruéng ®Êt cña trang tr¹i gåm:

- Tæng diÖn tÝch ®Êt b×nh qu©n lμ 4,33 ha/trang tr¹i. Trong ®ã:

+ §Êt n«ng nghiÖp b×nh qu©n 4,27 ha/trang tr¹i.

+ §Êt trång c©y hμng n¨m b×nh qu©n 4,22 ha/trang tr¹i.

+ DiÖn tÝch mÆt n−íc NTTS lμ 39,27 ha/trang tr¹i.

+ §Êt l©m nghiÖp b×nh qu©n lμ 5,14 ha/trang tr¹i.

4. TØnh Trμ Vinh

TØnh Trμ Vinh míi ®−îc t¸i lËp tõ n¨m 1992 vμ theo kÕt qu¶ ®iÒu tra kh¶o s¸t thùc

tÕ, tØnh cã diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp lμ 145.000 ha, trong ®ã bao gåm:

+ DiÖn tÝch trång lóa lμ 117.132 ha.

+ DiÖn tÝch trång mμu lμ 7.119 ha.

+ DiÖn tÝch trång c©y ¨n qu¶ vμ c©y l©u n¨m lμ 24.490 ha.

§Êt l©m nghiÖp lμ 24.490 ha, trong ®ã gÇn 7.000 ha rõng ngËp mÆn, diÖn tÝch cßn

l¹i lμ rõng t¹p, ®Êt trèng lμm ao nu«i t«m. §Êt diªm nghiÖp cã 284 ha vμ cã h¬n 14.000 ha

mÆt n−íc lî vμ 6.000 ha mÆt n−íc ngät sö dông NTTS.

TØnh Trμ Vinh ch−a cã sè liÖu thèng kª vÒ sè l−îng KTTT, song nÕu xÐt theo çc

tiªu chÝ chung cña Ban kinh tÕ Trung −¬ng, hiÖn Trμ vinh ®· cã hμng ngμn hé lμm KTTT

gia ®×nh ë çc lÜnh vùc nh−: trång trät, ch¨n nu«i gia sóc gia cÇm vμ NTTS, tuy nhiªn

KTTT t− b¶n t− nh©n ch−a cã. Theo çc sè liÖu kh¶o s¸t ®iÒu tra b−íc ®Çu vÒ lo¹i h×nh

KTTT theo c¬ cÊu s¶n xuÊt - kinh doanh ë tØnh Trμ Vinh, th× tØnh cã kho¶ng 1.640 trang

tr¹i vμ sö dông 15.000 ha.VÒ lo¹i h×nh KTTT theo nguån gèc tÝch tô ®Êt ®ai, th× tØnh Trμ

Vinh cã Ýt hé v−ît h¹n ®iÒn (1.200 hé/125.000 hé), ch−a cã vÊn ®Ò bøc xóc vÒ t×nh tr¹ng

hé n«ng d©n thiÕu ®Êt canh t¸c vμ trang tr¹i quy m« lín vÒ c¬ b¶n ch−a h×nh thμnh.

5. TØnh VÜnh Long

KTTT VÜnh Long cã sè l−îng Ýt vμ víi quy m« ®a phÇn cßn nhá. Toμn tØnh cã 627

hé chñ yÕu trång lóa víi diÖn tÝch ®Êt canh t¸c tõ 3 ha trë lªn. Trong tØnh cã mét vμi hé

®Çu t− ch¨n nu«i kh¸ lín víi hμng tr¨m con heo, 5 - 10 ngμn con vÞt ®Î..., song ch−a cã

92

sè liÖu thèng kª cô thÓ vÒ quy m« diÖn tÝch ®Êt ®ai sö dông. Trong tØnh cã kho¶ng 100

trang tr¹i trång c©y ¨n tr¸i cã quy m« diÖn tÝch trung b×nh trªn 2 ha/trang tr¹i.

Nh×n chung, KTTT ë VÜnh Long míi chØ ®ang trªn ®μ ph¸t triÓn, nªn ch−a cã vÊn

®Ò bøc xóc vÒ t×nh tr¹ng hé n«ng d©n thiÕu ®Êt canh t¸c vμ trang tr¹i quy m« lín vÒ c¬

b¶n ch−a h×nh thμnh trªn ®Þa bμn tØnh.

6. TØnh BÕn Tre

KTTT hiÖn nay chñ yÕu ph¸t triÓn g¾n víi çc HTX dÞch vô, s¶n xuÊt kinh doanh

gièng c©y ¨n qu¶ vμ hoa kiÓng næi tiÕng nh− Êp Çi M¬n (x· VÜnh Thμnh, huyÖn Chî L¸ch).

X· VÜnh Thμnh (huyÖn Chî L¸ch) lμ vïng ®Êt ph× nhiªu, cã n−íc ngät quanh n¨m

víi truyÒn thèng s¶n xuÊt c©y gièng (c©y ¨n tr¸i), hoa kiÓng. Toμn x· cã 3.330 hé d©n

víi 16.500 nh©n khÈu. DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp lμ 1.500 ha, trong ®ã ®Êt v−ên lμ

1.090 ha. DiÖn tÝch ®Êt b×nh qu©n nh©n khÈu lμ 909 m2/ng−êi, song b¶o ®¶m ph¸t triÓn

nghÒ s¶n xuÊt c©y gièng, hoa kiÓng vμ thu l·i hμng n¨m hμng chôc triÖu ®ång. §©y lμ

lo¹i nghÒ "cha truyÒn con nèi", trong ®ã cã 1.600 hé/3.300 hé tham gia s¶n xuÊt c©y

gièng víi kho¶ng 20 hé s¶n xuÊt víi quy m« kh¸ lín, thuéc hμng trang tr¹i.

7. TP. CÇn Th¬ vμ tØnh HËu Giang

TØnh CÇn Th¬ tr−íc ®©y cã diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp lμ 250.000 ha víi 70% lμ ®Êt

phï sa mμu mì cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, trong ®ã:

- Cã 180.000 ha trång lóa; 30.000 ha trång c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngμy, c©y rau

mμu thùc phÈm; 38.000 ha v−ên c©y ¨n qu¶.

- Cã kho¶ng 100.000 ha mÆt n−íc s«ng r¹ch, ao hå, ruéng lóa ®Ó NTTS n−íc ngät

kÕt hîp.

V× vËy, tØnh CÇn Th¬ ®· quy ho¹ch vïng lóa chuyªn canh chÊt l−îng cao víi diÖn

tÝch 100.000 ha ®Ó phôc vô nhu cÇu trong n−íc vμ xuÊt khÈu. Ngoμi ra, cßn cã çc

vïng chuyªn canh kh¸c nh−: mÝa, tr¸i c©y nhiÖt ®íi, hoa mμu, rau ®Ëu, thÞt, trøng, gia

sóc gia cÇm phôc vô cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn ph¸t triÓn. NTTS lμ thÕ m¹nh cña thμnh

phè CÇn Th¬ víi diÖn tÝch quy ho¹ch lμ kho¶ng 100.000 ha. Song vÒ c¬ b¶n ch−a cã sè

liÖu thèng kª cô thÓ vÒ quy m« diÖn tÝch ®Êt ®ai vμ mÆt n−íc cho ph¸t triÓn KTTT.

8. Mét sè tØnh kh¸c cña §BSCL

Çc tØnh kh¸c nh− Sãc Tr¨ng, B¹c Liªu, Cμ Mau, §ång Th¸p, Kiªn Giang ph¸t triÓn

chñ yÕu çc lo¹i h×nh KTTT trong lÜnh vùc: nu«i trång thuû h¶i s¶n; trång trät vμ ch¨n

nu«i gia sóc, gia cÇm; lμm muèi,... theo h×nh thøc quèc doanh, HTX vμ hé n«ng d©n, song

vÒ c¬ b¶n ch−a cã sè liÖu thèng kª cô thÓ. ë çc tØnh nμy kh«ng cã trang tr¹i t− nh©n lín

vμ bao gåm çc trang tr¹i lo¹i nhá, võa chiÕm tû lÖ hμng ho¸ cao (70% trë lªn), cã vèn ®Çu

93

t− lín b×nh qu©n trªn 200 triÖu ®ång/hé vμ thu nhËp b×nh qu©n 300 - 500 triÖu ®ång/n¨m.

Nu«i t«m vμ ç bÌ, t«m gièng lμ s¶n phÈm chÝnh cña çc trang tr¹i NTTS.

+ TØnh Sãc Tr¨ng cã kho¶ng 2.164 trang tr¹i vμ diÖn tÝch ®Êt sö dông lμ 20.167 ha

víi çc lo¹i h×nh KTTT chñ yÕu trong lÜnh vùc trång lóa, mμu (diÖn tÝch 14.800 ha);

trång c©y c«ng nghiÖp vμ ¨n qu¶ (xoμi, dõa, nh·n) víi diÖn tÝch 4.686 ha; ch¨n nu«i víi

diÖn tÝch 13 ha; NTTS víi diÖn tÝch 574 ha; kinh doanh tæng hîp víi diÖn tÝch 92 ha;

l©m nghiÖp víi diÖn tÝch 02 ha.

+ TØnh Kiªn Giang cã kho¶ng 44 trang tr¹i vμ diÖn tÝch ®Êt sö dông lμ 6.243 ha

víi çc lo¹i h×nh KTTT chñ yÕu lμ trång Trμm, nu«i ç.

+ TØnh B¹c Liªu cã kho¶ng 05 trang tr¹i vμ diÖn tÝch ®Êt sö dông lμ 9,7 ha víi

çc lo¹i h×nh KTTT nh− : nu«i heo víi diÖn tÝch 7 ha; nu«i gμ víi diÖn tÝch 2 ha; ch¨n

nu«i kÕt hîp theo m« h×nh AC nèi tiÕp vμ cã Ýt chÊt th¶i (nu«i ç sÊu, tr¨n vμ n−a, kÕt

hîp nu«i r¾n vμ ç ®ång), cã quy m« 0,7 ha.

+ TØnh Cμ Mau chñ yÕu cã lo¹i h×nh trang tr¹i NTTS, trång rõng phßng hé kÕt

hîp NTTS, trong ®ã cã trang tr¹i chuyªn canh nu«i t«m c«ng nghiÖp kÕt hîp nu«i ç

®ång theo m« h×nh A§ kÕt hîp khÐp kÝn vμ kh«ng cã chÊt th¶i víi diÖn tÝch 6,5 ha.

+ TØnh §ång Th¸p chñ yÕu cã lo¹i h×nh trang tr¹i trång trät, ch¨n nu«i vμ NTTS,

trong ®ã cã trang tr¹i nu«i ç gièng víi diÖn tÝch mÆt n−íc nu«i 10 ha.

Tuy nhiªn, ë çc tØnh Cμ Mau vμ §ång Th¸p vÉn ch−a cã çc sè liÖu thèng kª thùc tÕ

vÒ møc ®é sö dông tμi nguyªn thiªn nhiªn cho ph¸t triÓn KTTT trong tØnh.

Nh− vËy, cã thÓ thÊy r»ng do ®Æc ®iÓm ®iÒu kiÖn tù nhiªn vμ tμi nguyªn m«i

tr−êng, ë vïng §BSCL chñ yÕu ph¸t triÓn çc lo¹i h×nh KTTT chÝnh trong lÜnh vùc

ngμnh trång trät (chñ yÕu lμ trång lóa, mÝa vμ c©y tr¸i miÖt v−ên Nam Bé), ch¨n nu«i

gia sóc, gia cÇm (heo, gμ, vÞt vμ ®Æc s¶n) vμ NTTS (chñ yÕu lμ t«m, ç), trong ®ã ®a

phÇn çc trang tr¹i ®Òu cã tû suÊt hμng ho¸ cao, g¾n kÕt chÆt chÏ víi thÞ tr−êng hμng

ho¸, quy m« trang tr¹i kh«ng lín, song ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ tèt, doanh thu vμ lîi nhuËn

cao, ®ång thêi cã rÊt nhiÒu trang tr¹i ®iÓn h×nh lμm ¨n giái, cÇn ph¸t triÓn nh©n réng

trong thùc tiÔn.

V× vËy, çc tØnh cÇn nhanh chãng cã tiªu chÝ ph©n lo¹i KTTT nh»m thèng kª

®Çy ®ñ, qu¶n lý vμ cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn phï hîp KTTT ë ®Þa ph−¬ng m×nh.


Vïng §BSCL bao gåm hai vïng sinh th¸i tμi nguyªn - kinh tÕ chÝnh lμ vïng ngËp

lò §BSCL vμ vïng ven biÓn §«ng, trong ®ã cã çc tiÓu vïng:

94

+ Vïng ven biÓn §«ng (BÕn Tre, Trμ Vinh, Sãc Tr¨ng, B¹c Liªu vμ Cμ Mau) cã

thÕ m¹nh vÒ ph¸t triÓn s¶n xuÊt lóa - g¹o, trång c©y ¨n qu¶ vμ nu«i trång, khai th¸c

®¸nh b¾t thuû h¶i s¶n.

+ Vïng phï sa ven s«ng TiÒn, s«ng HËu cã c¬ cÊu s¶n xuÊt ®a d¹ng: trång trät,

ch¨n nu«i vμ NTTS nhê lîi thÕ tù nhiªn, hÖ thèng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vμ NTTS n−íc

ngät s½n cã.

+ Vïng §ång Th¸p M−êi vμ Tø Gi¸c Long Xuyªn tuy bÞ ngËp lò vμ ®Êt chua phÌn,

song cã thÕ m¹nh vÒ ph¸t triÓn s¶n xuÊt lóa - g¹o vμ çc lo¹i c©y hoa mμu, c«ng nghiÖp.

+ Vïng tròng T©y s«ng HËu ®−îc khai th¸c sím h¬n, cho nªn ngoμi c¬ cÊu kinh tÕ

n«ng nghiÖp ®a d¹ng vμ phong phó, th× c«ng nghiÖp vμ dÞch vô n«ng s¶n còng ®· ph¸t triÓn.

Trong thêi gian qua, vïng §BSCL ®· t¹o nªn nhiÒu thμnh c«ng trong sù nghiÖp

ph¸t triÓn kinh tÕ, ®ãng gãp to lín cho an toμn l−¬ng thùc quèc gia vμ xuÊt khÈu g¹o,

trong ®ã s¶n l−îng l−¬ng thùc t¨ng rÊt nhanh nhê ph¸t triÓn m¹nh mÏ kinh tÕ hé gia

®×nh vμ KTTT trong lÜnh vùc n«ng, l©m, thuû s¶n.

+ S¶n l−îng l−¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ng−êi cña vïng §BSCL ®¹t gi¸ trÞ kho¶ng

700 - 900 kg/ng−êi/n¨m, cao h¬n kho¶ng 2,5 lÇn so víi møc b×nh qu©n cña c¶ n−íc,

trong ®ã riªng vïng 9 tØnh ngËp lò cã chØ sè b×nh qu©n lμ 1.000 kg/ng−êi/n¨m, cao h¬n

gÊp 3 lÇn so víi c¶ n−íc vμ cao h¬n møc b×nh qu©n cña vïng §BSCL lμ kho¶ng 10 -

30% vμ hiÖn cã 33 x· cña Long An ®¹t møc b×nh qu©n 3.000 kg/ng−êi/n¨m.

+ T¨ng tr−ëng kinh tÕ n«ng nghiÖp trong giai ®o¹n 1990 - 1996 ®¹t tèc ®é 7 -

9%/n¨m vμ hiÖn nay ®ang ch÷ng l¹i ë møc lμ 4 - 5%/n¨m.

+ Thay ®æi m¹nh mÏ c¬ cÊu kinh tÕ tõ ®éc canh sang ®a canh vμ ®a d¹ng ho¸ s¶n

phÈm, h×nh thμnh c¬ b¶n nÒn n«ng nghiÖp th−¬ng phÈm, s¶n xuÊt hμng ho¸ víi çc thÕ

m¹nh vÒ mÆt hμng chiÕn l−îc nh−: g¹o, tr¸i c©y, thuû s¶n vμ s¶n phÈm ch¨n nu«i.

+ T¹o nhiÒu viÖc lμm, t¨ng thu nhËp vμ n©ng cao møc sèng cho n«ng d©n (tèc ®é

t¨ng GDP trung b×nh lμ kho¶ng 9,3%/n¨m).

C¬ cÊu kinh tÕ vïng §BSCL ®Æc tr−ng chñ yÕu b»ng n«ng, l©m, thuû s¶n (khu vùc

I) vμ th−¬ng m¹i - dÞch vô (khu vùc III), trong khi nh×n chung c«ng nghiÖp vμ x©y dùng

c¬ b¶n (khu vùc II) cßn chiÕm tû träng nhá, kh¼ng ®Þnh râ rμng ®Æc ®iÓm ph¸t triÓn

kinh tÕ cña vïng §BSCL lμ: s¶n xuÊt vμ trao ®æi s¶n phÈm th« lμ chñ yÕu, ®ång thêi cã

quan hÖ kinh tÕ chÆt chÏ víi khu vùc bªn ngoμi lμ TP. HCM vμ vïng kinh tÕ träng ®iÓm

phÝa Nam.

Riªng ®èi víi ngμnh n«ng - l©m - thuû s¶n cã KTTT, th× c¬ cÊu kinh tÕ ngμnh nμy

trong giai ®o¹n 1991 - 2000 chuyÓn dÞch theo h−íng t¨ng dÇn tû träng thuû s¶n (21%

lªn 23%), gi¶m dÇn tû träng n«ng nghiÖp (78% xuèng 76%). Trong lÜnh vùc trång trät

95

cã sù gia t¨ng ®¸ng kÓ s¶n phÈm trång c©y ¨n tr¸i (tõ 7% lªn 19,5%) vμ trång c©y c«ng

nghiÖp (tõ 7% lªn 14,5%).

Qua ®iÒu tra kh¶o s¸t cho thÊy r»ng, c«ng nghiÖp cña vïng §BSCL c¬ b¶n bao

gåm chÕ biÕn n«ng s¶n vμ s¶n xuÊt çc s¶n phÈm tiªu dïng ®¬n gi¶n nh−: xay x¸t lóa,

®¸nh bãng g¹o; s¶n xuÊt çc n«ng cô gi¶n ®¬n; s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng vμ may mÆc.

Th−¬ng m¹i - dÞch vô cña vïng §BSCL ph¸t triÓn víi tèc ®é cao h¬n so víi tèc ®é t¨ng

tr−ëng s¶n xuÊt n«ng s¶n hμng ho¸.

Tæng hîp, vÒ thùc tr¹ng kinh tÕ vïng §BSCL, cã thÓ ®−a ra çc ®¸nh gi¸ vÒ çc

nguyªn nh©n thμnh c«ng trong ph¸t triÓn kinh tÕ cña vïng:

+ Do chñ tr−¬ng ®æi míi ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp cña §¶ng víi h¹t nh©n

nÒn t¶ng lμ kinh tÕ hé gia ®×nh nh− ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ, ®· gi¶i phãng søc lao ®éng vμ

®Êt ®ai cho s¶n xuÊt, g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh d©n chñ hãa n«ng th«n. Kinh tÕ hé gia ®×nh

cã søc sèng m¹nh mÏ, ®· ph¸t triÓn vμ tÝch lòy thμnh KTTT, gãp phÇn h×nh thμnh nÒn

n«ng nghiÖp th−¬ng phÈm, chuyÓn m¹nh sang s¶n xuÊt hμng ho¸.

+ Do sù thμnh c«ng cña çc m« h×nh KTTT ph¸t triÓn phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù

nhiªn vμ tμi nguyªn thiªn nhiªn cña vïng §BSCL nh− m« h×nh miÖt v−ên, khai hoang

phôc ho¸, ®a canh VAC..., trong ®ã cã vai trß quan träng cña c«ng t¸c thuû lîi theo

ph−¬ng thøc ngät ho¸ vμ sèng chung víi lò.

Tuy nhiªn, bªn c¹nh çc thμnh c«ng to lín nμy, th× thùc tr¹ng kinh tÕ vïng

§BSCL còng cßn cã nhiÒu tån t¹i nh−: c¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch chËm ch−a ®¹t yªu

cÇu; t¨ng tr−ëng kinh tÕ toμn vïng chñ yÕu do çc yÕu tè lao ®éng vμ ®Êt ®ai, ch−a cã

vai trß quyÕt ®Þnh cña viÖc ¸p dông tiÕn bé KHKT, c«ng t¸c khuyÕn n«ng, l©m vμ

khuyÕn ng−, cho nªn çc nguån lùc tμi nguyªn bÞ khai th¸c qu¸ møc vμ l·ng phÝ, m«i

tr−êng bÞ « nhiÔm vμ cã nhiÒu khã kh¨n trong môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ - x·

héi; mÆc dï t¨ng tr−ëng kinh tÕ kh¸ nhanh, song thu nhËp cña n«ng d©n thiÕu æn ®Þnh

vμ chËm t¨ng so víi khu vùc kh¸c do thÞ tr−êng n«ng s¶n cã nhiÒu khã kh¨n, bÊp bªnh

vμ kh«ng æn ®Þnh.

Nh×n chung, vÊn ®Ò lao ®éng vμ ®μo t¹o nguån nh©n lùc ë vïng §BSCL cßn rÊt

nhiÒu bøc xóc ph¶i gi¶i quyÕt, song trong lÜnh vùc kinh tÕ hé vμ trang tr¹i ®· xuÊt hiÖn

çc tÇng líp n«ng d©n trung n«ng míi n¨ng ®éng, m¹nh d¹n ®Çu t− cho s¶n xuÊt vμ

kinh doanh, chÞu khã t×m häc vμ kh¸ nhanh nh¹y víi çc tiÕn bé khoa häc kü thuËt.

3.2. HiÖn tr¹ng ph¸t triÓn trang tr¹i t¹i ®bSCL

3.2.1. Çc lo¹i h×nh KTTT


TCTK ngμy 20/06/2000 cña Bé N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn N«ng th«n - Tæng côc

96

Thèng kª th× ë vïng §BSCL tÝnh ®Õn cuèi n¨m 2004 cã çc lo¹i h×nh, sè l−îng trang

tr¹i ®−îc thÓ hiÖn nh− sau:

B¶ng 3.5. Sè l−îng çc lo¹i h×nh KTTT ë çc tØnh §BSCL

Çc lo¹i h×nh

§Þa ph−¬ng

Tæng

C©y

hμng

n¨m

C©y l©u

n¨m

Ch¨n

nu«i NTTS

Çc lo¹i

h×nh

kh¸c

Toμn vïng 56128 25708 2469 2228 24600 1123

Long An 7721 7206 2 271 150 92

TiÒn Giang 1360 323 523 197 310 7

BÕn Tre 3206 5 968 316 1757 160

Trμ Vinh 2546 104 4 732 1701 5

VÜnh Long 345 141 123 24 56 1

§ång Th¸p 4729 3834 198 258 402 37

An Giang 8349 5977 19 142 1990 221

Kiªn Giang 6523 4416 589 3 1390 125

CÇn Th¬ 22 8 8 6

HËu Giang 48 33 1 14

Sãc Tr¨ng 4757 2146 19 43 2186 363

B¹c Liªu 13176 1320 15 242 11511 88

Cμ Mau 3346 203 3139 4


Çc lo¹i h×nh KTTT ë khu vùc §BSCL ®· ph¸t triÓn kh¸ nhanh vμ cã ®ñ çc lo¹i

c¬ cÊu ngμnh nghÒ - kinh doanh kh¸c nhau, phô thuéc vμo çc ®iÒu kiÖn sinh th¸i vμ tμi

nguyªn thiªn nhiªn cña tõng vïng:

+ Çc trang tr¹i chuyªn canh vÒ n«ng nghiÖp hoÆc l©m nghiÖp.

+ Çc trang tr¹i ®a canh n«ng, l©m kÕt hîp.

+ Çc trang tr¹i chuyªn ch¨n nu«i.

+ Çc trang tr¹i kÕt hîp trång trät, ch¨n nu«i vμ chÕ biÕn.

+ Çc trang tr¹i chuyªn NTTS.

+ Çc trang tr¹i kinh doanh tæng hîp n«ng - l©m, c«ng - th−¬ng nghiÖp...

Cã thÓ tæng hîp çc lo¹i h×nh KTTT cho vïng §BSCL nh− trong b¶ng 3.6 d−íi ®©y.

97

B¶ng 3.6. Lo¹i h×nh KTTT ë §BSCL theo c¬ cÊu kinh tÕ s¶n xuÊt - kinh doanh vμ

nguån gèc tÝch tô ruéng ®Êt

TT TØnh/

Thμnh phèLo¹i h×nh theo c¬ cÊu kinh tÕ s¶n

xuÊt - kinh doanh Lo¹i h×nh theo nguån gèc tÝch tô ruéng ®Êt

1 An Giang

- Trång c©y hμng n¨m (lóa, mμu) 62,4%. - Trång c©y hμng n¨m + NTTS 19,25%. - Trång c©y hμng n¨m vμ ch¨n nu«i 7,52%. - L©m nghiÖp + lμm v−ên 3,36%. - Trång c©y hμng n¨m + ch¨n nu«i + thuû s¶n 3,05%. - NTTS 2,56%. - Ch¨n nu«i 1,28%. - Ch¨n nu«i + thuû s¶n 0,31%.

- Do «ng bμ, cha mÑ ®Ó l¹i - ChuyÓn nh−îng - Nhμ n−íc giao quyÒn sö dông vμ chuyÓn nh−îng - Thuª m−ín, cÇm cè ®Êt cña hé kh¸c

2 §ång Th¸p - Trång c©y l©m nghiÖp, c©y ¨n qu¶... - Ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm. - NTTS

Do Nhμ n−íc giao, thõa kÕ vμ chuyÓn nh−îng. Do khai hoang, phôc ho¸.

3 Long An

- Chuyªn canh lóa. - Chuyªn canh mÝa ®−êng. - Chuyªn canh c©y l¹c. - Chuyªn canh rau mμu. - Chuyªn canh c©y ¨n tr¸i. - Chuyªn canh nu«i t«m xen canh lóa mét vô. - Ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm.

Do khai hoang phôc ho¸ ®Êt phÌn, Nhμ n−íc giao, thõa kÕ vμ chuyÓn nh−îng.

4 HËu Giang - Nu«i t«m cμng xanh, ç tra... Do Nhμ n−íc giao, thõa kÕ vμ chuyÓn nh−îng.

5 TP. CÇn Th¬

- Trång c©y hμng n¨m, c©y l©u n¨m, c©y c«ng nghiÖp, c©y n qu¶ vμ trång rõng. - Ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm, nu«i tr¨n, nu«i r¾n, nu«i ç sÊu, nu«i chim, nu«i ong. - Chuyªn canh lóa chÊt l−îng cao. - Trång c©y ca cao kÕt hîp xen kÏ c©y ¨n qu¶, b¾p lai... - Çc trang tr¹i theo m« h×nh tæng hîp ®a canh VAC...

Do Nhμ n−íc giao, thõa kÕ vμ chuyÓn nh−îng.

6 VÜnh Long - Chuyªn canh lóa - Chuyªn ch¨n nu«i - Trång c©y ¨n tr¸i

Do Nhμ n−íc giao, thõa kÕ vμ chuyÓn nh−îng

98

7 TiÒn Giang

- M« h×nh ®a canh (VACR, VAC, VA,VC, VR, AC, CR...) 55,56%. - Trång c©y ¨n tr¸i 24,36%. - Trång lóa 9,40%. - Trång døa 1,50%. - Trång mμu 1,07%. - Ch¨n nu«i 5,34%. - NTTS 2,78%.

Do khai hoang phôc ho¸ ®Êt phÌn, Nhμ n−íc giao, thõa kÕ vμ chuyÓn nh−îng.

8 BÕn Tre

- DÞch vô, s¶n xuÊt kinh doanh gièng c©y ¨n qu¶ vμ hoa kiÓng. - NTTS. - Lμm muèi, n−íc m¾m.


9 Trμ Vinh

- Ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm 24,51%.- Nu«i t«m só, t«m vμ ç gièng 37,44%. - Nu«i ç tra, b¸ ba sa (bÌ) 38,05%.


10 Sãc Tr¨ng

- Trång c©y hμng n¨m 73,4%. - Trång c©y c«ng nghiÖp vμ ¨n qu¶ 23,24%. - Ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm 0,064%.- NTTS 2,85%. - Kinh doanh tæng hîp 0,46%.


11 B¹c Liªu - Ch¨n nu«i heo 77,78%. - Ch¨n nu«i gμ 22,22%.


12 Cμ Mau - NTTS. - NTTS + trång rõng.


13 Kiªn Giang

- Trång trμm, nu«i ç 72,73%. - Trång trμm, nu«i gia sóc 11,36%. - Trång trμm vμ c©y kh¸c 9,09%. - NTTS 6,82%.


Nh− vËy, cã thÓ thÊy r»ng do ®Æc ®iÓm ®iÒu kiÖn tù nhiªn vμ tμi nguyªn m«i

tr−êng ë §BSCL, vïng nμy chñ yÕu ph¸t triÓn çc lo¹i h×nh KTTT trong ngμnh trång

trät (trång lóa, mÝa vμ c©y tr¸i), tiÕp ®Õn lμ ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm vμ NTTS. Ngoμi

ra cßn cã lo¹i h×nh KTTT kÕt hîp ®a ngμnh, ®a canh nh− VAC, AC, AR... Lo¹i h×nh

KTTT theo nguån gèc tÝch tô ruéng ®Êt do chuyÓn nh−îng chiÕm tû lÖ chñ yÕu, dÉn

®Õn t×nh tr¹ng n«ng d©n thiÕu ruéng ®Êt ®Ó canh t¸c lμ phæ biÕn, v× vËy chÝnh s¸ch xãa

®ãi, gi¶m nghÌo cÇn ®−îc thùc hiÖn mét çch triÖt ®Ó h¬n.

3.2.2. T×nh h×nh ph¸t triÓn KTTT ë §BSCL

KTTT ë çc tØnh §BSCL trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ph¸t triÓn nhanh vÒ sè l−îng,

®iÒu ®ã ®−îc thÓ hiÖn qua b¶ng 3.7.

99

B¶ng 3.7. Sè l−îng trang tr¹i ë çc tØnh §BSLC qua mét sè n¨m

N¨m Çc tØnh

2000 2001 2002 2003 2004

Toμn vïng 31967 31190 31967 42945 56128Long An 8905 2502 2498 7685 7721TiÒn Giang 420 225 307 1079 1360BÕn Tre 813 637 658 3374 3206Trμ Vinh 757 786 1641 2546VÜnh Long 163 155 157 159 345§ång Th¸p 147 3510 3505 3624 4729An Giang 8313 6080 6135 6182 8349Kiªn Giang 1343 4096 4684 5128 6523CÇn Th¬ 6 15 43 45 22HËu Giang - - - - 48Sãc Tr¨ng 2246 2165 2167 2794 4757B¹c Liªu 6111 8554 8530 8701 13176Cμ Mau 3500 2494 2497 2533 3346


Ngoμi ra, theo kÕt qu¶ ®iÒu tra kh¶o s¸t cã thÓ tãm l−îc t×nh h×nh ph¸t triÓn cña

çc lo¹i h×nh KTTT ë mét sè tØnh trong vïng §BSCL nh− sau:

3.2.2.1. TØnh An Giang

TØnh An Giang ®· cô thÓ ho¸ tiªu chÝ KTTT nh− sau:

1. Quy m« sö dông ruéng ®Êt

- Tõ 2 - 3 ha ®Êt n«ng nghiÖp (c©y trång hμng n¨m), nh−ng ¸p dông s¶n xuÊt ®a

canh (trång trät, ch¨n nu«i, thuû s¶n kÕt hîp).

- Trªn 3 ha ®Êt n«ng nghiÖp (c©y hμng n¨m), chuyªn canh s¶n xuÊt lóa, mμu hoÆc

s¶n xuÊt ®a canh (nÕu cã).

- Tõ 1 ha ®Êt trë lªn ®èi víi c©y l©u n¨m (¨n qu¶, c«ng nghiÖp dμi ngμy).

- Tõ 2 ha trë lªn ®èi víi ®Êt l©m nghiÖp kÕt hîp lμm v−ên.

- Ch¨n nu«i tõ 50 con heo thÞt/hé trë lªn hoÆc 10 n¸i ®Î/hé trë lªn; ch¨n nu«i bß

tõ 50 con/hé trë lªn hoÆc ch¨n nu«i gia sóc gia cÇm kÕt hîp cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.

Chñ trang tr¹i lμ ng−êi trùc tiÕp ®iÒu hμnh s¶n xuÊt kinh doanh, b¶n th©n vμ gia ®×nh

trùc tiÕp tham gia lao ®éng, ®ång thêi cã thuª m−ín lao ®éng thêi vô hoÆc th−êng xuyªn.

2. Cã øng dông nh÷ng thμnh tùu khoa häc kü thuËt vμo s¶n xuÊt

3. LÊy s¶n xuÊt hμng ho¸ lμm h−íng chÝnh (tû suÊt n«ng s¶n hμng ho¸ trªn 70%)

vμ cã thu nhËp v−ît tréi so víi møc b×nh qu©n cña çc hé kinh tÕ gia ®×nh.

+HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt trong çc trang tr¹i ë An Giang gåm cã:

100

- DiÖn tÝch ®Êt b×nh qu©n lμ 4,33 ha/trang tr¹i. Trong ®ã:

§Êt n«ng nghiÖp b×nh qu©n 4,27 ha/trang tr¹i.

§Êt trång c©y hμng n¨m b×nh qu©n 4,22 ha/trang tr¹i.

DiÖn tÝch mÆt n−íc NTTS lμ 39,27 ha/trang tr¹i.

§Êt l©m nghiÖp b×nh qu©n lμ 5,14 ha/trang tr¹i.

Toμn tØnh cã kho¶ng 12.554 trang tr¹i, trong ®ã:

- Cã 12.496 trang tr¹i víi tæng diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp 49.590 ha, chiÕm 4,76%

tæng sè hé n«ng nghiÖp vμ 18,13% tæng diÖn tÝch ®Êt canh t¸c.

+ HiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña trang tr¹i:

Tæng doanh thu hμng n¨m cña mét trang tr¹i lμ 36 - 240 triÖu ®ång. B×nh qu©n ®¹t

103 triÖu ®ång/trang tr¹i/n¨m.

Tæng chi phÝ ®Çu t− cho s¶n xuÊt b×nh qu©n lμ 56 triÖu ®ång/trang tr¹i/n¨m.

Tæng lîi nhuËn b×nh qu©n lμ 47 triÖu ®ång/trang tr¹i/n¨m (tû lÖ lîi nhuËn lμ

45,57%).

Tæng thuÕ ®ãng gãp cho nhμ n−íc lμ 1.458 triÖu ®ång/615 hé.

Gi¸ trÞ s¶n phÈm ®· b¸n: 52.400 triÖu ®ång, chiÕm tû suÊt hμng ho¸ lμ 81,36% so

víi tæng s¶n l−îng s¶n phÈm thu ho¹ch.

3.2.2.2. TØnh Long An

TØnh Long An hiÖn cã kho¶ng 5.845 n«ng hé canh t¸c víi quy m« tõ 5 ha trë lªn,

tËp trung chñ yÕu ë vïng §TM theo nguån gèc ruéng ®Êt do khai hoang, thau chua, röa

mÆn vïng ®Êt phÌn.

+ Nh÷ng trang tr¹i trång lóa trªn vïng ®Êt hoang

Çc trang tr¹i gia ®×nh chuyªn canh lóa cã tæng diÖn tÝch lμ 80.000 ha, h×nh thμnh

vïng l−¬ng thùc, thùc phÈm lín nhÊt cña tØnh, víi 02 vïng lóa chuyªn canh lμ: vïng

lóa g¹o ®Æc s¶n nh− g¹o nμng th¬m vμ g¹o tμi nguyªn chiÕm kho¶ng 30.000 ha; vïng

lóa cao s¶n cã chÊt l−îng th¬m ngon, h¹t dμi chiÕm kho¶ng 50.000 ha. Çc chñ trang

tr¹i trång lóa ë vïng §ång Th¸p M−êi cã ®Æc ®iÓm chung lμ ®Çu t− khai hoang ph¸t

triÓn ®Êt trang tr¹i, chñ ®éng øng dông tiÕn bé KHKT, ®Çu t− vèn s¶n xuÊt tù cã ë møc

b×nh qu©n lμ 100 triÖu ®ång, sö dông lao ®éng th−êng xuyªn trªn 10 ng−êi, lîi nhuËn

trang tr¹i ®¹t kho¶ng 100 triÖu ®ång/n¨m.

+ Nh÷ng trang tr¹i trång mÝa trªn vïng ®Êt phÌn

DiÖn tÝch trång mÝa ë tØnh Long An cã 20.000 ha cho s¶n l−îng mÝa c©y kho¶ng

750.000 tÊn/n¨m, cho nªn ë Long An ®· h×nh thμnh çc trang tr¹i chuyªn trång mÝa

trªn vïng ®Êt phÌn, t¹o nªn vïng chuyªn canh nguyªn liÖu mÝa ®−êng cña tØnh. B×nh

101

qu©n cø 10 ha mÝa, chñ trang tr¹i ph¶i thuª 1 lao ®éng th−êng xuyªn víi møc l−¬ng

b×nh qu©n lμ kho¶ng 500.000 ®ång/th¸ng. Çc chñ trang tr¹i ®Òu cã t©m lý chung lμ

ch−a an t©m ®Çu t− s¶n xuÊt vμ cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî rñi ro trong ®Çu t−.

+ Nh÷ng lo¹i h×nh KTTT kh¸c

Çc trang tr¹i chuyªn canh c©y l¹c xen canh víi lóa tËp trung ë huyÖn §øc Hßa

víi diÖn tÝch 12.000 - 13.000 ha, s¶n l−îng b×nh qu©n 25.000 - 26.000 tÊn/n¨m.

Çc trang tr¹i chuyªn cung cÊp rau ®Ëu víi diÖn tÝch kho¶ng 4.000 ha ë huyÖn

CÇn Giuéc, CÇn §−íc, BÕn Løc vμ §øc Hoμ.

Çc trang tr¹i chuyªn canh c©y ¨n tr¸i tËp trung ë çc huyÖn Ch©u Thμnh (c©y Thanh

Long cã s¶n l−îng 12.000 tÊn/n¨m), §øc HuÖ, Th¹nh Ho¸ (xoμi víi diÖn tÝch hμng ngμn

ha) næi bËt víi trang tr¹i xoμi C«ng ty Ladfeco cã 500 ha xoμi vμ 30.000 c©y chanh.

Çc trang tr¹i chuyªn ch¨n nu«i bß s÷a, bß thÞt ph¸t triÓn m¹nh ë huyÖn §øc Hßa.

3.2.2.3. TØnh VÜnh Long

+ Tiªu chÝ KTTTcña tØnh VÜnh Long bao gåm:

- S¶n xuÊt hμng ho¸ lμ chñ yÕu (chiÕm h¬n 70% tû suÊt hμng ho¸ s¶n xuÊt ra).

- Quy m« sö dông ®Êt ®ai ®èi víi ngμnh trång trät, NTTS ph¶i cao h¬n tõ 3 - 5 lÇn

trë lªn so víi møc b×nh qu©n 1 hé trong tØnh.

- Tæng møc ®Çu t− vÒ tiÒn vèn, lao ®éng ph¶i t−¬ng ®−¬ng víi tiªu chuÈn cña 1

doanh nghiÖp t− nh©n.

- ViÖc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i mang tÝnh chÊt nh− mét doanh nghiÖp

trong c¬ chÕ thÞ tr−êng.

+ HiÖn tr¹ng KTTT cña tØnh VÜnh Long

Toμn tØnh cã 627 hé cã diÖn tÝch ®Êt canh t¸c tõ 3 ha trë lªn, nh−ng chñ yÕu trång lóa.

- Møc ®Çu t− s¶n xuÊt cßn thÊp (d−íi 50 triÖu) vμ møc thu nhËp còng kh«ng cao

(tõ 20 - 40 triÖu ®ång/n¨m).

- B×nh qu©n thu nhËp ®Çu ng−êi tõ 350 - 700 ngμn ®ång/th¸ng.

- Cã thuª m−ín lao ®éng kh«ng th−êng xuyªn.

- Ph−¬ng thøc tæ chøc s¶n xuÊt ch−a cã tiÕn bé nhiÒu h¬n so víi hé n«ng d©n.

Trong tØnh cã kho¶ng 100 trang tr¹i trång c©y ¨n tr¸i cã quy m« trªn 2 ha, vèn

®Çu t− Ýt nhÊt còng trªn 50 triÖu ®ång, sö dông 5 - 7 lao ®éng th−êng xuyªn, ¸p dông

102

tiÕn bé KHKT, tæ chøc s¶n xuÊt kh¸ tèt, kÕt hîp s¶n xuÊt víi chÕ biÕn, s¶n xuÊt víi thÞ

tr−êng vμ cã thu nhËp kho¶ng 100 triÖu ®ång trë lªn.

3.2.2.4. TØnh TiÒn Giang

+ VÒ thùc tr¹ng ph¸t triÓn KTTT trong thêi gian qua

KÕt qu¶ ®iÒu tra tæng hîp ch−a ®Çy ®ñ cho thÊy cã 468 trang tr¹i gia ®×nh víi c¬

cÊu s¶n xuÊt - kinh doanh theo çc lo¹i h×nh KTTT ®· tr×nh bμy ë b¶ng 3.6.

+ VÒ quy m« diÖn tÝch

B×nh qu©n diÖn tÝch/trang tr¹i lμ 1,75 ha so víi diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp b×nh qu©n lμ

0,63 ha/hé. Trong ®ã diÖn tÝch theo tõng lo¹i h×nh trang tr¹i nh− sau:

- Trång lóa: 2 - 4 ha, lín nhÊt lμ 7 ha.

- Trång c©y ¨n tr¸i: phæ biÕn lμ 1 - 2 ha.

- Trång mμu: 1 - 3 ha.

- Trång døa: 3 - 5 ha, lín nhÊt lμ 11 ha.

- Ch¨n nu«i: 0,2 - 0,3 ha.

- NTTS: 5 - 10 ha.

- S¶n xuÊt ®a canh (VACR...): phæ biÕn lμ 1 - 2 ha.

+ VÒ nh©n khÈu vμ lao ®éng

B×nh qu©n 1 trang tr¹i cã 5,5 nh©n khÈu, trong ®ã cã 3,5 lao ®éng. Trong khi ®ã,

b×nh qu©n 1 hé n«ng nghiÖp cã 5 nh©n khÈu vμ 2,5 lao ®éng. Møc ®é thuª m−ín lao

®éng th−êng xuyªn lμ 1 lao ®éng/trang tr¹i vμ cã thuª m−ín lao ®éng thêi vô, nhÊt lμ

khi thu ho¹ch s¶n phÈm.

+ VÒ vèn ®Çu t− trong s¶n xuÊt

B×nh qu©n 1 trang tr¹i ®Çu t− cho s¶n xuÊt lμ 31,4 triÖu ®ång/n¨m, trong ®ã vèn tù

cã lμ 28 triÖu ®ång vμ vèn vay lμ 3,4 triÖu ®ång. NhiÒu trang tr¹i ®Çu t− trªn 50 triÖu

®ång (trong ®ã vèn vay lμ 10 triÖu ®ång) vμ cã trang tr¹i ®· ®Çu t− lªn ®Õn møc 100 -

150 triÖu ®ång.

+ VÒ doanh thu vμ lîi nhuËn

Doanh thu b×nh qu©n lμ 77,3 triÖu ®ång/n¨m vμ l·i lμ 32,4 triÖu ®ång. §· xuÊt

hiÖn nhiÒu trang tr¹i ®¹t doanh thu hμng n¨m hμng tr¨m triÖu ®ång vμ lîi nhuËn trªn

100 triÖu ®ång. So víi b×nh qu©n 1 hé n«ng nghiÖp, th× trang tr¹i cã doanh thu cao gÊp

3,13 lÇn vμ lîi nhuËn ®¹t gÊp 2,31 lÇn.

3.2.2.5. TØnh Trμ Vinh

XÐt theo çc tiªu chÝ ph©n lo¹i trang tr¹i chung cña BKTTW, tØnh Trμ Vinh ®· cã

hμng ngμn hé lμm KTTT gia ®×nh ë çc lÜnh vùc nh−: trång trät, ch¨n nu«i gia sóc gia

103

cÇm vμ NTTS, song ch−a cã KTTT t− b¶n t− nh©n. Theo çc sè liÖu ®iÒu tra b−íc ®Çu,

tØnh cã kho¶ng 1.640 trang tr¹i vμ sö dông 15.000 ha ruéng ®Êt víi c¬ cÊu:

+ Lo¹i h×nh trang tr¹i ch¨n nu«i bß, heo, dª cã 402 trang tr¹i, chiÕm 24,51%.

+ Lo¹i h×nh trang tr¹i nu«i t«m só, s¶n xuÊt t«m vμ ç gièng cã 614 trang tr¹i,

chiÕm 37,44%.

+ Lo¹i h×nh trang tr¹i nu«i ç tra, ç ba sa b»ng bÌ cã 624 trang tr¹i, chiÕm 38,05%.

3.2.2.6. Mét sè tØnh kh¸c cña §BSCL

ë çc tØnh Sãc Tr¨ng, B¹c Liªu, Cμ Mau, §ång Th¸p, Kiªn Giang cã çc lo¹i h×nh

KTTT sau ®©y:

+ Çc trang tr¹i nu«i trång thuû h¶i s¶n.

+ Çc trang tr¹i trång trät vμ ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm.

+ Çc trang tr¹i lμm muèi, n−íc m¾m, chÕ biÕn thuû h¶i s¶n... theo h×nh thøc

quèc doanh, HTX vμ hé n«ng d©n.

ë çc tØnh nμy kh«ng cã trang tr¹i t− nh©n lín. Çc trang tr¹i lo¹i nhá vμ võa chiÕm

tû lÖ hμng ho¸ cao (70% trë lªn). Nu«i t«m vμ ç bÌ, t«m gièng lμ s¶n phÈm chÝnh cña çc

trang tr¹i NTTS.

Nh− vËy, vïng §BSCL ph¸t triÓn ®Çy ®ñ çc lo¹i h×nh KTTT trång lóa, mÝa, c©y

tr¸i miÖt v−ên, ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm vμ ®Æc biÖt lμ NTTS. Trong ®ã ®a phÇn çc

trang tr¹i ®Òu cã tû suÊt hμng ho¸ cao, g¾n kÕt chÆt chÏ víi thÞ tr−êng, quy m« trang

tr¹i kh«ng lín, song ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ tèt, doanh thu vμ lîi nhuËn cao.

3.2.3. HiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cña çc trang tr¹i ë khu vùc ®ång b»ng s«ng Cöu Long

HiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cña çc trang tr¹i ë §BSCL ®−îc xem xÐt vμ ®¸nh gi¸

qua mét sè tØnh trong vïng gåm An Giang, Long An, TiÒn Giang.

3.2.3.1. TØnh An Giang

An Giang cã tæng sè kho¶ng 12.496 trang tr¹i vμ sö dông kho¶ng gÇn 50.000

ha/246.832 ha ®Êt n«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, t×nh tr¹ng çc hé n«ng d©n kh«ng cã ®Êt,

thiÕu ®Êt canh t¸c ë tØnh An Giang lμ kh¸ nghiªm träng nh−: çc hé kh«ng cã ®Êt

chiÕm 5,45% (15.870 hé), thiÕu ruéng ®Êt sö dông lμ 9,03% (26.307 hé). Trong n¨m

1997 cã 15.870 hé kh«ng cã ruéng ®Êt, tËp trung ë çc huyÖn Phó T©n vμ Chî Míi.

KTTT ë An Giang ®· ph¸t triÓn rÊt m¹nh mÏ trªn nÒn t¶ng kinh tÕ hé gia ®×nh

víi møc ®é khai th¸c vμ sö dông tμi nguyªn ®Êt ®ai, mÆt n−íc kh¸ hiÖu qu¶, thóc ®Èy

ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp vμ thuû s¶n, gi¶i quyÕt viÖc lμm thùc hiÖn xãa ®ãi

gi¶m nghÌo, n©ng cao møc sèng n«ng d©n.

104

Çc chñ trang tr¹i ë An Giang ®Òu chñ ®éng tÝch cùc ph¸t triÓn KTTT, lμm giμu

cho gia ®×nh vμ x· héi.

Song, sù ph¸t triÓn KTTT ë An Giang còng ®· lμm n¶y sinh vÊn ®Ò x· héi, ®ã lμ

t×nh tr¹ng n«ng d©n kh«ng cßn hoÆc thiÕu ®Êt canh t¸c kh¸ bøc xóc, cã thÓ ¶nh h−ëng

tiªu cùc tíi çc thμnh tùu xãa ®ãi gi¶m nghÌo.

3.2.3.2. TØnh Long An

ViÖc ph¸t triÓn KTTT ®· cho phÐp ph¸t huy nguån vèn, lao ®éng néi lùc trong d©n

®Ó ph¸t triÓn m¹nh mÏ kinh tÕ hé gia ®×nh, ®Èy m¹nh c«ng t¸c khai hoang phôc ho¸ vïng

®Êt hoang, gia t¨ng diÖn tÝch canh t¸c, ph¸t triÓn m¹nh mÏ nÒn kinh tÕ ®Þa ph−¬ng, gia

t¨ng ¸p dông tiÕn bé KHKT, hiÖu qu¶ khai th¸c tμi nguyªn ®Êt ®ai vμ mÆt n−íc nh»m

®Èy m¹nh s¶n xuÊt hμng ho¸ trong n«ng, l©m vμ thuû s¶n, gãp phÇn thay ®æi nhanh

chãng c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n theo h−íng CNH, H§H ®Êt n−íc.

Çc trang tr¹i chuyªn ch¨n nu«i bß s÷a, bß thÞt ph¸t triÓn m¹nh ë huyÖn §øc Hßa.

HTX bß s÷a cã 712 con, hμng ngμy cung cÊp 1.200 kg s÷a t−¬i cho c«ng ty Vinamilk,

cung cÊp thøc ¨n c«ng nghiÖp, gièng bß lai ngo¹i.

ViÖc ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp s¶n xuÊt hμng ho¸ ®· gãp phÇn thóc ®Èy c«ng

nghiÖp chÕ biÕn vμ dÞch vô ph¸t triÓn, ®· h×nh thμnh çc c¬ së c«ng nghiÖp chÕ biÕn

g¹o xuÊt khÈu vμ tiªu dïng néi ®Þa, çc nhμ m¸y chÕ biÕn hoa mμu.

Nh− vËy, cã thÓ thÊy r»ng viÖc ph¸t triÓn KTTT ë tØnh Long An ®· lμm thay ®æi

m¹nh mÏ c¬ cÊu kinh tÕ n«ng, l©m, thuû s¶n, ®ång thêi thóc ®Èy çc ngμnh c«ng

nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n vμ ngμnh th−¬ng m¹i - dÞch vô cña tØnh ph¸t triÓn.

KTTT ph¸t triÓn tèt ë Long An g¾n liÒn víi sù thay ®æi x· héi vμ v¨n ho¸ trong

khu vùc n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n trªn c¬ së çc hé gia ®×nh n«ng d©n d¸m nghÜ d¸m

lμm, m¹nh d¹n thay ®æi nhËn thøc vμ t− duy lμm ¨n ph¸t triÓn kinh tÕ, m¹nh d¹n ®Çu t−

khai ph¸ vïng ®Êt hoang §TM ®Ó ph¸t triÓn KTTT, hoÆc khai th¸c sö dông hiÖu qu¶

h¬n ë nh÷ng vïng ®Êt, mÆt n−íc ®ang canh t¸c, tÝch lòy ph¸t triÓn thμnh çc trang tr¹i

®iÓn h×nh lμm ¨n giái vμ cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, gãp phÇn tÝch cùc vμo c«ng cuéc xãa

®ãi gi¶m nghÌo, t¨ng thu nhËp vμ c¶i thiÖn ®êi sèng gia ®×nh vμ céng ®ång x· héi.

Çc t¸c ®éng thay ®æi chuyÓn dÞch c¬ cÊu KTTT, ¸p dông çc m« h×nh canh t¸c

th©m canh hiÖu qu¶ cao ®· t¹o thªm nhiÒu viÖc lμm lao ®éng vμ t¨ng thu nhËp cho çc

hé n«ng d©n v−¬n lªn lμm giμu chÝnh ®¸ng.

Çc vÝ dô ®iÓn h×nh vÒ hiÖu qu¶ x· héi cña çc trang tr¹i cã thÓ giíi thiÖu nh−

d−íi ®©y:

H¬n 10 n¨m tr−íc ®©y t¹i x· biªn giíi Thíi B×nh Trung (huyÖn VÜnh H−ng) cã

«ng N¨m §«n ®· m¹nh d¹n ®Çu t− khai hoang 15 ha ®Êt ®Ó lËp trang tr¹i s¶n xuÊt lóa,

®Çu t− m¸y mãc c¬ giíi ho¸ s¶n xuÊt (m¸y cμy, m¸y gÆt, ®Ëp liªn hîp, m¸y suèt, tμu

105

vËn chuyÓn, phμ nhá, nhμ kho, m¸y xay x¸t...), më dÞch vô cμy xíi ®Êt, b¬m n−íc,

cung øng vËt t− n«ng nghiÖp cho bμ con n«ng d©n trong x·. HiÖn nay, trang tr¹i cña

«ng N¨m §«n cã quy m« lªn tíi 160 ha (do khai hoang). Ngoμi ra, «ng cßn cho 02

ng−êi con ®i häc kü s− n«ng nghiÖp vÒ lμm viÖc trùc tiÕp t¹i trang tr¹i.

T¹i x· VÜnh B×nh (huyÖn VÜnh H−ng) cã nhiÒu trang tr¹i ®iÓn h×nh lμm ¨n giái

nh− trang tr¹i trång lóa cña «ng NguyÔn V¨n KhuyÕn, NguyÔn V¨n Cß... víi s¶n l−îng

lóa thu ho¹ch hμng n¨m ®¹t 100 tÊn. «ng NguyÔn V¨n Ngon cã trang tr¹i 20 ha ®Êt ®¹t

s¶n l−îng lóa lμ 200 tÊn/n¨m. «ng NguyÔn V¨n Tè ë x· Th¸i TrÞ (huyÖn VÜnh H−ng)

khai hoang vμ lËp trang tr¹i réng 108 ha, thu ho¹ch hμng n¨m 500 tÊn lóa.

§Õn nay ®· cã trang tr¹i trªn diÖn tÝch mÝa 750 ha, t¹o nªn m« h×nh trång mÝa trªn

vïng ®Êt hoang, trong ®ã trang tr¹i cña «ng Vâ Quan Huy khai hoang trªn 200 ha ®Êt,

cung øng kho¶ng 100.000 tÊn mÝa c©y cho C«ng ty ®−êng Hoμ HiÖp.

Trang tr¹i trång mÝa cña «ng NguyÔn V¨n QuyÕt (ë huyÖn BÕn Løc) réng 40 ha

thuª cña N«ng tr−êng N−íc Môc, ®Çu t− 380 triÖu ®ång, ®¹t lîi nhuËn 200 triÖu

®ång/n¨m víi møc b×nh qu©n 5 triÖu ®ång/ha.

Trang tr¹i ch¨n nu«i gμ ®Î cã quy m« lín nhÊt khu vùc §BSCL cña gia ®×nh anh

Ph¹m V¨n QuËn ë huyÖn CÇn §−íc chØ cã diÖn tÝch 2,2 ha, ®· ®Çu t− 1 tû ®ång vμ nu«i

10.000 con gμ ®Î, ®iÓn h×nh lμm ¨n giái trong tØnh, ®¹t hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cao.

3.2.3.3. TØnh TiÒn Giang

KTTT ®· cho phÐp ph¸t huy tèt néi lùc, kh¬i dËy tiÒm n¨ng n«ng d©n ®Ó ph¸t

triÓn n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n (riªng vèn ®Çu t− phôc vô s¶n xuÊt lμ 13 tû ®ång).

Gãp phÇn thóc ®Èy m¹nh mÏ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång - vËt nu«i

phï hîp sinh th¸i vμ thÞ tr−êng.

Gãp phÇn t¨ng c−êng øng dông KHKT, c«ng t¸c khuyÕn n«ng - l©m - ng−, ph¸t

triÓn CNH n«ng th«n, kinh tÕ hîp t¸c trong n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n.

Toμn tØnh TiÒn Giang cã hμng ngμn hé n«ng d©n lμm ¨n s¶n xuÊt giái, kh¸ vμ giμu cã

nhê m« h×nh KTTT ®a d¹ng víi tr×nh ®é th©m canh cao, hiÖu qu¶ lín, tuy quy m« cßn nhá

vμ võa, ®· t¹o thªm nhiÒu viÖc lμm, gi¶i quyÕt lao ®éng d− thõa, t¨ng thu nhËp vμ c¶i thiÖn

møc sèng cho ng−êi lao ®éng (485 lao ®éng/468 trang tr¹i víi møc thu nhËp 300 - 400

ngμn ®ång/th¸ng vμ hμng ngμn lao ®éng thêi vô víi thu nhËp 20 - 30 ngμn ®ång/ngμy), t¸c

®éng rÊt tÝch cùc vμo viÖc ph¸t triÓn x· héi, v¨n ho¸ vμ v¨n minh n«ng th«n.

Çc trang tr¹i lμm ¨n giái víi hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi ®iÓn h×nh nh−:

- Trang tr¹i trång lóa: Çc chñ trang tr¹i lμ «ng NguyÔn V¨n M−ëi, Mai V¨n Bªn

(huyÖn Çi BÌ), TrÇn Thanh HiÒn, TrÇn Thanh D−¬ng, Phan V¨n TÝnh... (x· Mü Thμnh

106

B¾c) víi quy m« ruéng ®Êt tõ 3 ®Õn trªn 4 ha, ®i vμo th©m canh 3 vô lóa/n¨m ®¹t s¶n

l−îng 50 - 70 tÊn, doanh thu trªn 100 triÖu ®ång vμ lîi nhuËn ®¹t trªn 50 triÖu ®ång.

- Trang tr¹i trång c©y tr¸i: Çc chñ trang tr¹i lμ «ng Ph¹m Kh¾c MÉu, Lª V¨n

Tranh, NguyÔn Ph−íc Thμnh, NguyÔn V¨n Thμnh, TrÇn V¨n C«ng (huyÖn Çi BÌ) víi

diÖn tÝch h¬n 1 ha, ®Òu ®¹t doanh thu trªn d−íi 100 triÖu ®ång vμ møc lîi nhuËn lμ 50 -

65 triÖu ®ång. Çc chñ trang tr¹i lμ «ng TrÇn V¨n MÕn, NguyÔn Hoμ HiÕu, NguyÔn

V¨n M−ít (huyÖn Cai LËy) ®¹t doanh thu hμng n¨m lμ 100 - 200 triÖu ®ång, lîi nhuËn

thu ®−îc lμ 50 - 100 triÖu ®ång.

- Trang tr¹i trång døa: Çc chñ trang tr¹i lμ çc «ng NguyÔn V¨n KiÖt, §oμn V¨n

Ngμn, §Æng V¨n Hßa... ë x· T©n Ph−íc víi quy m« 4 - 5 ha, hμng n¨m thu ho¹ch 60 -

80 tÊn døa, thu lîi nhuËn trªn d−íi 50 triÖu ®ång.

- Trang tr¹i ch¨n nu«i: «ng Lª V¨n H−ëng (Chî G¹o) víi diÖn tÝch 0,7 ha, nh−ng

trang tr¹i cã 80 heo n¸i, 4 heo näc vμ 400 heo thÞt, trang tr¹i cã xe t¶i ®Ó vËn chuyÓn

thøc ¨n vμ b¸n s¶n phÈm, thuª th−êng xuyªn 5 lao ®éng, lîi nhuËn trang tr¹i thu ®−îc

hμng n¨m trªn 100 triÖu ®ång. «ng NguyÔn H÷u Vinh (Mü Tho) cã trang tr¹i gμ ®Î víi

quy m« 4.200 con, thu lîi nhuËn trªn 100 triÖu ®ång hμng n¨m.

- Trang tr¹i s¶n xuÊt víi m« h×nh ®a canh (VAC): §©y lμ lo¹i h×nh kh¸ phæ biÕn, ®a

d¹ng ho¸ s¶n phÈm, cã tÝnh bÒn v÷ng vμ ®ang cã xu h−íng ph¸t triÓn m¹nh trong tØnh.

Quy m« trang tr¹i ®a sè cã diÖn tÝch tõ 1 - 2 ha, nh−ng mang l¹i gi¸ trÞ s¶n l−îng vμ tû suÊt

lîi nhuËn cao. ¤ng Phïng Ngäc Ph−¬ng (Chî G¹o) víi diÖn tÝch 1,23 ha, ®· bè trÝ v−ên

c©y ¨n tr¸i 0,4 ha, ao ç 0,5 ha, chuång tr¹i ch¨n nu«i 0,3 ha, trang tr¹i cã 9 lao ®éng,

trong ®ã thuª 4 lao ®éng, ®¹t doanh thu 750 triÖu ®ång vμ lîi nhuËn trªn 300 triÖu ®ång.

3.3. T¸c ®éng cña kinh tÕ trang tr¹i lªn sù ph¸t triÓn kinh tÕ -

x· héi, m«i tr−êng sinh th¸i vμ søc khoÎ céng ®ång

3.3.1. T¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi

3.3.1.1 Nh÷ng vÊn ®Ò chung cña KTTT ë §BSCL

Theo Tr−¬ng ThÞ Minh S©m [107] th× hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cña KTTT ë vïng

§BSCL cã thÓ ®−îc ®¸nh gi¸ tæng hîp trªn gãc ®é tiÕn bé vÒ kinh tÕ - x· héi cña h×nh

thøc tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hμng ho¸ míi, cã hiÖu qu¶ vμ lμ mét h−íng ®i ®óng

®¾n ®Ó ®−a nÒn n«ng nghiÖp n−íc ta lªn s¶n xuÊt hμng ho¸ lín.

KTTT ë n−íc ta ®i lªn tõ lùc l−îng çc hé n«ng d©n lμm ¨n giái. §Ó ®øng v÷ng

trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng vμ phï hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña n−íc ta,

th× trang tr¹i gia ®×nh lμ lo¹i h×nh trang tr¹i chñ yÕu ph¸t huy t¸c dông trong viÖc thóc

®Èy nÒn n«ng nghiÖp hμng ho¸ cña n−íc ta ph¸t triÓn.

107

KTTT lμ mét b−íc ph¸t triÓn míi vμ cao h¬n cña kinh tÕ hé g¾n víi môc tiªu s¶n

xuÊt hμng ho¸ quy m« lín, gãp phÇn thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp

vμ n«ng th«n theo h−íng t¨ng nhanh tû träng s¶n xuÊt hμng ho¸, t¹o ra çc vïng s¶n

xuÊt nguyªn liÖu tËp trung, lμm hËu thuÉn cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n, thùc

phÈm ph¸t triÓn, ®ång thêi ®−a c«ng nghiÖp vμ çc ngμnh nghÒ dÞch vô vμo n«ng th«n,

t¨ng tèc ®é phñ xanh ®Êt trèng ®åi träc, c¶i thiÖn m«i tr−êng sinh th¸i.

KTTT ph¸t triÓn ®· gãp phÇn khai th¸c thªm diÖn tÝch ®Êt trèng, ®åi träc, diÖn

tÝch cßn hoang ho¸ (kho¶ng 200.000 - 300.000 ha), ®−a quü ®Êt bá hoang l·ng phÝ

tr−íc ®©y vμo s¶n xuÊt n«ng, l©m, thuû s¶n, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt.

KTTT ®· khai th¸c tèt h¬n nguån vèn nhμn rçi trong d©n, n©ng cao hiÖu qu¶ sö

dông vèn. Do yªu cÇu më réng quy m« vμ ph¸t triÓn s¶n xuÊt nªn chñ trang tr¹i ph¶i

tËn dông triÖt ®Ó nguån vèn tù cã vμ khai th¸c nguån vèn hç trî kh¸c. Nh÷ng n¨m qua

KTTT ph¸t triÓn ®· gãp phÇn huy ®éng l−îng vèn ®Çu t− kh¸ lín (trªn 20.000 tû ®ång)

trong d©n, ®−a vμo ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng− nghiÖp vμ më mang thªm nhiÒu

ngμnh nghÒ ë n«ng th«n.

KTTT ph¸t triÓn ®· gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lμm cho lao ®éng ë n«ng th«n, ®·

tËn dông ®−îc lùc l−îng lao ®éng d− thõa trong n«ng nghiÖp, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc

lμm, t¨ng thu nhËp, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vμ tinh thÇn cña n«ng d©n. Ho¹t ®éng

cña KTTT ®· t¹o viÖc lμm cho 30 v¹n lao ®éng th−êng xuyªn. Ngoμi ra, KTTT ®· ®ãng

gãp thiÕt thùc vμo viÖc xãa ®ãi gi¶m nghÌo ë n«ng th«n, gi¶m bít sù chªnh lÖch vÒ

ph¸t triÓn gi÷a miÒn nói vμ miÒn xu«i, n«ng th«n vμ thμnh thÞ. §Æc biÖt KTTT ®ang trë

thμnh con ®−êng lμm giμu chÝnh ®¸ng cña mét bé phËn rÊt lín çc hé n«ng d©n cã ý

chÝ v−¬n lªn.

KTTT hμng n¨m lμm ra tæng gi¸ trÞ s¶n l−îng gÇn 10.000 tû ®ång, chiÕm 10% gi¸

trÞ s¶n xuÊt toμn ngμnh n«ng nghiÖp, trong ®ã cã 87% lμ s¶n phÈm hμng ho¸, ®−a ra

phôc vô thÞ tr−êng trong vμ ngoμi n−íc.

Nh÷ng mÆt h¹n chÕ:

Sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nãi chung vμ c«ng nghiÖp chÕ biÕn nãi riªng mét çch

chËm ch¹p vμ yÕu kÐm cña vïng §BSCL ®· ¶nh h−ëng tiªu cùc tíi nÒn s¶n xuÊt n«ng

nghiÖp hμng ho¸ trong vïng, nhÊt lμ cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vμ tiªu thô s¶n phÈm n«ng

thuû s¶n cña KTTT.

Sù ph¸t triÓn th−¬ng m¹i vμ dÞch vô h−íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu hμng ho¸ ra ngoμi

vïng vμ ra thÞ tr−êng n−íc ngoμi ®· t¸c ®éng tiªu cùc tíi sù ph¸t triÓn thÞ tr−êng s¶n

xuÊt vμ tiªu thô, ®ång thêi phô thuéc qu¸ lín vμo sù biÕn ®éng gi¸ c¶ ngoμi vïng, lμ

nguyªn nh©n chÝnh g©y nªn çc khã kh¨n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt - kinh doanh cña çc

trang tr¹i. Çc chñ trang tr¹i kh«ng chØ bÞ ®Çu c¬ Ðp gi¸ n«ng thuû s¶n trong n−íc, mμ

108

cßn x¶y ra ë c¶ thÞ tr−êng ngoμi n−íc nh− çc vô kiÖn ç, t«m trong thêi gian qua, ®·

g©y nªn nhiÒu khã kh¨n cho viÖc xuÊt khÈu s¶n phÈm hμng ho¸ cña çc trang tr¹i ë

vïng §BSCL. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ch−a t¹o thuËn lîi vμ ch−a ®¸p øng çc yªu cÇu ph¸t

triÓn cña KTTT, ®· lμm h¹n chÕ nh÷ng mÆt tÝch cùc cña sù ph¸t triÓn KTTT ë vïng

§BSCL.

Nh− vËy, cã thÓ thÊy r»ng KTTT lμ mét h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp

hμng ho¸ tiÕn bé, cã tÝnh quy luËt ph¸t triÓn tÊt yÕu, võa t¹o nªn çc hiÖu qu¶ kinh tÕ -

x· héi to lín, nh−ng ®ång thêi cã thÓ g©y nªn çc t¸c ®éng tiªu cùc ®Æc biÖt lμ t×nh

tr¹ng çc hé n«ng d©n mÊt ®Êt canh t¸c. Cho nªn vÊn ®Ò c¬ b¶n lμ ph¶i cã chÝnh s¸ch

phï hîp cho tõng thêi kú ph¸t triÓn nh»m kh«ng ngõng tÝch lòy vμ ph¸t huy çc hiÖu

qu¶ kinh tÕ - x· héi to lín mμ KTTT mang l¹i, hoμn thμnh môc tiªu CNH, H§H khu

vùc n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n mμ §¶ng vμ Nhμ n−íc ®· ®Ò ra.

3.3.1.2. Kinh tÕ trang tr¹i vμ sù ph©n ho¸ x· héi ë vïng §BSCL

Tr−íc ngμy thèng nhÊt ®Êt n−íc 1975, ë vïng §BSCL cã tíi 2 triÖu ng−êi kh«ng cã

ruéng ®Êt canh t¸c, sau ®ã ch−¬ng tr×nh ng−êi cμy cã ruéng ®· ®−îc thùc hiÖn réng r·i.

T×nh tr¹ng chªnh lÖch vÒ ruéng ®Êt gi÷a çc hé n«ng d©n hÇu nh− kh«ng cßn. Song, kÓ tõ

khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ hé vμ KTTT, th× b¾t ®Çu x¶y ra sù ph©n ho¸ vÒ

kh¶ n¨ng sö dông ®Êt tÝch tô cho ph¸t triÓn kinh tÕ vμ kÌm theo lμ sù ph©n ho¸ trong x· héi

n«ng th«n g¾n liÒn víi t×nh tr¹ng çc hé n«ng d©n thiÕu vèn s¶n xuÊt (kho¶ng 30%); thiÕu,

mÊt ®Êt canh t¸c vμ nghÌo ®ãi (kho¶ng 20%) nh− çc hé n«ng d©n ë An Giang, ng−êi

Khmer ë Sãc Tr¨ng vμ çc hé sèng trong vïng ngËp lò, chiÕm ®Õn 50%, còng nh− sù h×nh

thμnh çc tÇng líp trung n«ng ë vïng §BSCL chiÕm ®Õn 50%, ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng

chÝnh s¸ch thÝch hîp cho çc tÇng líp nghÌo ë khu vùc n«ng th«n.

Çc nghiªn cøu x· héi häc ë vïng §BSCL cho r»ng, hiÖn cã çc tÇng líp x· héi

®· ph©n ho¸ ë vïng n«ng th«n §BSCL sau ®©y:

+ Nhãm thø nhÊt lμ nhãm nh÷ng hé trung n«ng m¹nh (kho¶ng 10%), cã kh¶ n¨ng

vÒ ®Êt ®ai, vèn, lao ®éng... ®Ó ph¸t triÓn KTTT quy m« lín vμ t− b¶n t− nh©n trong

n«ng th«n.

+ Nhãm thø hai chiÕm ®Õn 40% cã kh¶ n¨ng v−ît qua kinh tÕ hé ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ

tiÓu chñ, x©y dùng trang tr¹i ë çc quy m« kh¸c nhau, song cÇn cã sù hç trî vÒ vèn vμ kü thuËt.

+ Nhãm thø ba chiÕm kho¶ng 30%, thiÕu vèn ®Çu t− s¶n xuÊt, dÔ trë l¹i c¶nh ®ãi

nghÌo nÕu nh− bÞ rñi ro kinh tÕ, th−êng ph¸t triÓn trång lóa ë quy m« kinh tÕ hé gia ®×nh.

+ Nhãm thø t− lμ nhãm thùc sù nghÌo khæ (20%) do thiÕu ruéng ®Êt, ph¶i ®i lμm

thuª hoÆc do thiÕu vèn trÇm träng, møc sèng kh«ng ®ñ cho nh÷ng nhu cÇu tèi thiÓu vμ

ph¶i ®i vay nãng, khi cã nh÷ng nhu cÇu ch÷a bÖnh, häc hμnh, ®i l¹i...

109

Nh×n chung, ë vïng §BSCL ®· h×nh thμnh 03 c¬ cÊu thμnh phÇn kinh tÕ chÝnh lμ:

kinh tÕ tiÓu n«ng, kinh tÕ tiÓu chñ vμ kinh tÕ quèc doanh, cßn kinh tÕ t− b¶n t− nh©n

hiÖn cã sè l−îng kh«ng ®¸ng kÓ, trong ®ã kinh tÕ quèc doanh cã thÓ chuyÓn sang h×nh

thøc doanh nghiÖp vμ n¾m gi÷ khu vùc dÞch vô n«ng th«n vμ xuÊt khÈu hμng ho¸, t¸c

®éng ¶nh h−ëng hç trî theo h×nh thøc kinh tÕ hîp t¸c cho khu vùc kinh tÕ hé gia ®×nh

vμ KTTT. Ngoμi ra, ®êi sèng v¨n ho¸, truyÒn thèng, tËp qu¸n gia ®×nh, dßng hä cña

lμng x· Nam Bé, ®iÒu kiÖn sinh sèng sinh ho¹t trong çc x· Êp th«n, ®êi sèng v¨n ho¸,

t«n gi¸o vμ tÝn ng−ìng cña ng−êi d©n §BSCL còng cã ¶nh h−ëng quan träng tíi sù

ph¸t triÓn KTTT ë vïng §BSCL.

Nh− vËy, cã thÓ thÊy r»ng vÒ thùc tr¹ng v¨n ho¸ - x· héi cña vïng §BSCL cã

nhiÒu vÊn ®Ò khã kh¨n bøc xóc khã gi¶i quyÕt h¬n so víi thùc tr¹ng kinh tÕ, trong ®ã

muèn hay kh«ng muèn, th× sù ph¸t triÓn KTTT còng cã t¸c ®éng ¶nh h−ëng lμm s©u

s¾c h¬n vÊn ®Ò nμy, kÓ c¶ vÒ ý nghÜa t¸c ®éng tÝch cùc vμ tiªu cùc ®èi víi sù ph¸t triÓn

cña toμn vïng §BSCL. Song song víi nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc nh−: lμm thay ®æi s©u

s¾c c¬ cÊu kinh tÕ c«ng - n«ng - dÞch vô trong vïng, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng

hμng ho¸ trong n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn v¨n ho¸, x· héi, s¬ së

h¹ tÇng vËt chÊt n«ng th«n theo h−íng CNH, H§H vμ v¨n minh n«ng th«n, th× sù ph¸t

triÓn KTTT còng ®ang g©y nªn t×nh tr¹ng khai th¸c qu¸ møc tμi nguyªn thiªn nhiªn,

søc lao ®éng vμ g©y nªn sù ph©n ho¸ x· héi víi viÖc xuÊt hiÖn tÇng líp ®ãi nghÌo trong

khu vùc n«ng th«n, buéc ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn n«ng th«n hiÖu qu¶ theo

®Þnh h−íng x©y dùng CNXH ë n−íc ta.

3.3.1.3. T¸c ®éng cña ho¹t ®éng KTTT NTTS ®Õn çc vÊn ®Ò x· héi

Riªng trong lÜnh vùc NTTS, mét sè trang tr¹i ®· ®¹t ®−îc nh÷ng thμnh qu¶ tèt.

VÝ dô trang tr¹i NTTS cña çc chñ trang tr¹i lμ «ng Lª C«ng An, Phan V¨n §iÓu, Lª

V¨n N¨m, Huúnh V¨n S¬n, Vâ V¨n M¸nh... ë Gß C«ng §«ng nu«i nghªu víi diÖn tÝch

10 ha trë lªn, hμng n¨m ®¹t doanh thu 200 - 300 triÖu ®ång vμ thu lîi nhuËn tõ 100 -

150 triÖu ®ång. Çc chñ trang tr¹i lμ «ng TrÇn Trung Dòng (11,5 ha), Lª V¨n NhÞ, Vâ

Duy MËt, NguyÔn H÷u Tμi (5 - 7 ha) ë Gß C«ng §«ng nu«i t«m só ®¹t doanh thu 120 -

150 triÖu ®ång vμ thu lîi nhuËn 60 - 70 triÖu ®ång/n¨m.

Çc trang tr¹i chuyªn canh nu«i t«m só trªn diÖn tÝch 1.320 ha thuéc çc huyÖn

CÇn §−íc, CÇn Giuéc víi møc l·i trung b×nh 10 triÖu ®ång/ha vμ ®ang ph¸t triÓn thªm

02 dù ¸n nu«i t«m víi diÖn tÝch 1.600 ha.

Tuy nhiªn, ®èi víi ngμnh NTTS, th× tû lÖ lîi nhuËn chØ ®¹t 24% do ®Çu ra vμ ®Çu

vμo s¶n xuÊt ®Òu kh«ng æn ®Þnh, cÇn cã chÝnh s¸ch thÞ tr−êng phï hîp h¬n.

Çc hé n«ng d©n nghÌo chØ cã thÓ sö dông hÖ thèng nu«i qu¶ng canh cã chi phÝ

thÊp, lîi nhuËn Ýt. Khi tiÕn hμnh nu«i th©m canh, cÇn ph¶i cã vèn ®Ó x©y dùng, vËn hμnh

110

vμ qu¶n lý ao nu«i, ph¶i vay tiÒn ®Ó thiÕt kÕ hay n©ng cÊp ao nu«i cña m×nh. Çc kho¶n

vay ®Òu trùc tiÕp tõ çc ng©n hμng, trong ®ã Ng©n hμng N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn N«ng

th«n lμ c¬ quan tÝn dông chÝnh thøc, cung cÊp 80 ®Õn 90% çc kho¶n vay [107].

Khi nu«i trång cã hiÖu qu¶, lîi tøc cao cho phÐp ng−êi d©n tr¶ nî, c¶i thiÖn cuéc

sèng vμ thËm chÝ cã thÓ mua ®Êt. Tuy nhiªn, NTTS lμ mét c«ng viÖc mμ rñi ro rÊt lín.

Theo ®¸nh gi¸ cña Oxfam GB, nguy c¬ thua lç cña NTTS ®èi víi ng−êi nghÌo lμ rÊt

lín, cã thÓ tíi 40%, thËm chÝ cã n¬i 70 - 80%. Khi thÊt b¹i hay khi s¶n l−îng thu

ho¹ch thÊp, ®Ó cã tiÒn ®Çu t− tiÕp vμo ao nu«i, ng−êi d©n kh«ng cßn çch nμo kh¸c lμ

ph¶i vay nãng víi l·i suÊt tõ 10 - 20%/th¸ng, do vËy nguy c¬ gia t¨ng nî nÇn lμ rÊt lín.

Khi ng−êi n«ng d©n c¶m thÊy b¶n th©n m×nh kh«ng thÓ hoμn tr¶ nî, kh«ng cßn kh¶

n¨ng vay m−în n÷a th× sù lùa chän cuèi cïng lμ b¸n ®Êt ®Ó cã thÓ trang tr¶i nî nÇn. HËu

qu¶ lμ NTTS cã thÓ dÉn ®Õn sù biÖt ho¸ vÒ kinh tÕ x· héi do gia t¨ng viÖc mÊt ®Êt cña

mét sè ng−êi nghÌo vμ tÝch luü ®Êt ®ai ë mét sè ng−êi giμu. Sù mÊt ®Êt ®ai nμy lμ nguyªn

nh©n quan träng vÒ sù x¸o ®éng trong vïng n«ng th«n vμ lμ nh©n tè chÝnh gãp phÇn vμo

viÖc nî nÇn chång chÊt vμ bÊt æn, dÉn ®Õn nh÷ng sù thay ®æi vÒ cÊu tróc x· héi.

T¸c ®éng cña viÖc kh«ng cßn ®Êt canh t¸c dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nhiÒu hé gia ®×nh

ph¶i b¸n søc lao ®éng cho nh÷ng ng−êi kh¸c; gia t¨ng viÖc khai th¸c tr¸i phÐp çc s¶n

phÈm tõ rõng ngËp mÆn; di c− ra thμnh phè ®Ó kiÕm sèng.

§èi víi çc vïng n«ng th«n, mÊt ®Êt nghÜa lμ mÊt c¶ c¬ héi viÖc lμm. MÆc dï

NTTS t¹o ra c«ng ¨n viÖc lμm cho mét sè d©n ®Þa ph−¬ng, tuy nhiªn viÖc chuyÓn ®æi

®Êt n«ng nghiÖp vμ rõng ngËp mÆn sang NTTS theo h−íng th©m canh sÏ t¹o ra Ýt c¬ héi

lμm viÖc h¬n cho céng ®ång ®Þa ph−¬ng. Nh×n chung, mét trang tr¹i NTTS cÇn kho¶ng

5 c«ng nh©n lao ®éng/ha, trong khi ®ã ®èi víi mét ha ®Êt trång lóa cÇn kho¶ng 35 lao

®éng. Mét ha rõng ngËp mÆn cã thÓ cung cÊp thøc ¨n vμ nu«i sèng cho 10 gia ®×nh,

trong khi ®ã mét trang tr¹i NTTS chØ t¹o c«ng ¨n viÖc lμm cho kho¶ng 11 ng−êi [107].

KTTT ph¸t triÓn ë nh÷ng vïng ®Êt hoang vμ nh÷ng vïng ®· canh t¸c mang l¹i

hiÖu qu¶ m«i tr−êng quan träng lμ gia t¨ng diÖn tÝch vμ mËt ®é che phñ, phñ xanh vïng

®Êt hoang ho¸, c¶i thiÖn m«i tr−êng sinh th¸i theo h−íng c©n b»ng ®éng, c¶i t¹o ®Êt vμ

n−íc víi çc m« h×nh vμ kü thuËt th©m canh tiªn tiÕn, gãp phÇn tÝch cùc vμo viÖc b¶o

vÖ vμ ph¸t triÓn ®a d¹ng sinh häc phï hîp víi çc ®iÒu kiÖn tù nhiªn vμ sinh th¸i m«i

tr−êng ë §BSCL.

3.3.2 T¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng sinh th¸i

Trong thËp kû qua, mèi ®e do¹ lín nhÊt cho rõng ngËp mÆn lμ viÖc nu«i t«m. Sù

ph¸t triÓn nhanh chãng cña nghÒ nμy ®· cã ¶nh h−ëng nghiªm träng ®èi víi rõng ngËp

mÆn ë ViÖt Nam nãi chung vμ §BSCL nãi riªng. Theo Tæng côc Thèng kª, trong thêi kú

tõ 1995 - 2001 tæng s¶n l−îng cña NTTS ®· t¨ng 180%, trong khi ®ã th× diÖn tÝch mÆt

111

n−íc ®−îc sö dông cho ngμnh nghÒ nμy t¨ng 170% (tõ 453.000 ha lªn 755.178 ha). Nh−

vËy, s¶n l−îng NTTS t¨ng lªn chñ yÕu lμ nhê më réng diÖn tÝch nu«i trång. §©y chÝnh lμ

nguyªn nh©n dÉn ®Õn gi¶m diÖn tÝch rõng ngËp mÆn. Trong h¬n n¨m thËp kû qua, ViÖt

Nam ®· mÊt ®i Ýt nhÊt 200.000 ha rõng §−íc (diÖn tÝch hiÖn t¹i lμ 156.608 ha).

ChØ tÝnh riªng t¹i Cμ Mau, diÖn tÝch nu«i t«m cña tØnh t¨ng gÊp 3 lÇn trong n¨m

2003 vμ nay ®· ®¹t 250.000 ha. ¦íc tÝnh diÖn tÝch rõng ngËp mÆn ë ®©y ®· gi¶m tõ h¬n

200.000 ha tr−íc n¨m 1975 xuèng chØ cßn 50.000 - 70.000 ha, vμ hÇu hÕt diÖn tÝch mÊt

®i lμ do lÊy mÆt n−íc ®Ó nu«i t«m.

B¶ng 3.8. T−¬ng quan gi÷a sù suy gi¶m diÖn tÝch rõng ngËp mÆn vμ sù më réng diÖn tÝch nu«i

t«m n−íc lî ë mét sè tØnh §BSCL n¨m 2002

TØnh DiÖn tÝch tù nhiªn (ha)

DiÖn tÝch rõng ngËp mÆn (ha)

§é che phñ (%)

DiÖn tÝch nu«i t«m

(ha)

Tû lÖ ®Êt n«ng

nghiÖp (%)BÕn Tre 231.500 3.797 1,64 34.392 14,85

Trμ Vinh 222.600 6.002 2,60 30.996 13,92

Sãc Tr¨ng 322.300 9.106 53.000 12,54

B¹c Liªu 252.100 3.990 108.000 39,04

Cμ Mau 519.500 58.285 11,0 244.000 47,0 Nguån: ViÖt Nam- m«i tr−êng vμ cuéc sèng, 2004

Tr−íc n¨m 1945, BÕn Tre cã 48.000 ha rõng ngËp mÆn, víi ®é che phñ 21,75%,

nay chØ cßn 1,64%; Trμ Vinh cã 65.000 ha víi ®é che phñ lμ 29,20%, nay chØ cßn

2,53%; Sãc Tr¨ng cã 41.000 ha, ®é che phñ 12,72% nay chØ cßn 2,81%; Cμ Mau cã

140.000 ha, ®é che phñ 27%, nay chØ cßn 11,21% [73].

Nh÷ng hËu qu¶ cña viÖc gi¶m diÖn tÝch rõng ngËp mÆn cã thÓ kÓ ra ë ®©y lμ: lμm bê

biÓn bÞ xãi mßn, lμm cho n−íc mÆn tiÕn s©u vμo çc dßng s«ng vμ mÊt n¬i sinh sèng, sinh

s¶n, v−ên u¬m cña nhiÒu loμi ®éng vËt d−íi n−íc vμ trªn c¹n, ®e däa nghiªm träng ®Õn

b¶o tån ®a d¹ng sinh häc vμ an ninh l−¬ng thùc, lμm suy gi¶m møc sèng cña nhiÒu c− d©n

nghÌo, ¶nh h−ëng xÊu ®Õn chñ tr−¬ng xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vμ PTBV cña ChÝnh phñ. Ngoμi

ra mÊt rõng cßn lμm xÊu ®i m«i tr−êng NTTS, gi¶m n¨ng suÊt vμ chÊt l−îng thuû s¶n.

B¶ng 3.9. T−¬ng quan diÖn tÝch NTTS vμ diÖn tÝch rõng ngËp mÆn bÞ mÊt qua mét sè n¨m

N¨m

T−¬ng quan 1990 1995 1999 2000 2001 2002 2003

DiÖn tÝch NTTS (ngh×n ha)

297,7 453,6 524,6 641,9 755,2 819,8 901,7

DiÖn tÝch rõng ngËp mÆn bÞ mÊt (ha)

160 135 160 170 175 168 187

Nguån: Hå Trung Thμnh, 2005

112

ë §BSCL, rõng ngËp mÆn ®ãng vai trß hÕt søc quan träng, ®Æc biÖt lμ chøc n¨ng

phßng hé, nªn nh÷ng tæn thÊt do viÖc gi¶m diÖn tÝch çc rõng ngËp mÆn cã thÓ ¶nh

h−ëng rÊt lín ®Õn viÖc ®¶m b¶o an toμn cho ®íi bê vμ sinh kÕ cña ng−êi d©n n¬i ®©y.

3.3.3. T¸c ®éng lªn søc khoÎ cña con ng−êi

Çc kÕt qu¶ ®iÒu tra nghiªn cøu s¬ bé vÒ KTTT ë vïng §BSCL cho thÊy r»ng, do

®Æc ®iÓm ®iÒu kiÖn tù nhiªn vμ tμi nguyªn thiªn nhiªn, mμ vïng nμy chñ yÕu ph¸t triÓn

çc lo¹i h×nh KTTT trong lÜnh vùc ngμnh trång trät (trång lóa, c©y c«ng nghiÖp vμ c©y

tr¸i miÖt v−ên Nam Bé), ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm (heo, gμ, vÞt vμ ®Æc s¶n) vμ NTTS

(t«m, ç) víi çc m« h×nh th©m canh kü thuËt n¨ng suÊt cao, ngμy cμng ®−îc c¶i tiÕn

vμ ®æi míi theo yªu cÇu cña m« h×nh ®a canh, sinh th¸i bÒn v÷ng, cã Ýt hoÆc kh«ng cã

chÊt th¶i, b¶o ®¶m tÝnh n¨ng vμ hiÖu qu¶ b¶o vÖ m«i tr−êng cao. V× vËy, Ýt cã t¸c ®éng

¶nh h−ëng xÊu tíi søc kháe céng ®ång vμ ch−a ph¸t hiÖn thÊy çc tr−êng hîp kiÖn ço,

khiÕu kiÖn hoÆc than phiÒn cña nh©n d©n quanh vïng ®èi víi çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt vμ

kinh doanh cña çc trang tr¹i.

Tuy nhiªn, ë quy m« côc bé hoÆc trªn diÖn réng còng cã thÓ x¶y ra çc t¸c ®éng

m«i tr−êng tiªu cùc cña çc trang tr¹i ®èi víi søc kháe céng ®ång nh− sau:

3.3.3.1. §èi víi çc trang tr¹i trong lÜnh vùc trång lóa g¹o, c©y c«ng nghiÖp vμ c©y

tr¸i miÖt v−ên

¶nh h−ëng côc bé cã thÓ x¶y ra ®èi víi nh÷ng ng−êi n«ng d©n canh t¸c lμ do viÖc

l¹m dông hoÆc sö dông çc lo¹i ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt kh«ng ®óng tiªu chuÈn vμ quy

tr×nh kü thuËt, nhÊt lμ ®èi víi hoa mμu vμ c©y tr¸i miÖt v−ên, lμm n¶y sinh vÊn ®Ò vÒ an

toμn vÖ sinh thùc phÈm vμ nhu cÇu rau s¹ch. ViÖc l¹m dông hoÆc sö dông kh«ng ®óng

quy çch çc lo¹i ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt cã thÓ g©y ra çc lo¹i bÖnh vÒ ngé ®éc,

®−êng h« hÊp, tiªu hãa vμ sinh s¶n phô n÷. Tuy nhiªn, do çc trang tr¹i cã møc ®é ¸p

dông tiÕn bé KHKT vμ c«ng t¸c khuyÕn n«ng tèt h¬n kinh tÕ hé gia ®×nh, cho nªn çc

tr−êng hîp nμy cßn Ýt x¶y ra.

3.3.3.2. §èi víi çc trang tr¹i trong lÜnh vùc ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm

§©y lμ lÜnh vùc cã vÊn ®Ò m«i tr−êng bøc xóc nhÊt do c«ng t¸c xö lý chÊt th¶i

(ph©n, n−íc th¶i) vμ vÖ sinh chuång tr¹i ch−a ®¹t yªu cÇu, cã thÓ g©y nªn dÞch bÖnh

trªn quy m« réng (nh− dÞch cóm gia cÇm võa qua) hoÆc çc hiÖn t−îng « nhiÔm mïi

h«i kh«ng khÝ, n−íc mÆt vμ n−íc ngÇm ë quy m« côc bé. Riªng ®èi víi dÞch cóm gia

cÇm, th× t¸c ®éng ¶nh h−ëng ®èi víi søc kháe céng ®ång lμ nghiªm träng do vÊn ®Ò vÒ

an toμn vÖ sinh thùc phÈm, thËm chÝ cã thÓ g©y tö vong cho nhiÒu ng−êi. Nh×n chung,

trong n¨m 2004 ®· x¶y ra dÞch cóm gia cÇm trªn diÖn réng ë vïng §BSCL, g©y thiÖt

h¹i kinh tÕ lín cho çc trang tr¹i ch¨n nu«i, ®ång thêi g©y thiÖt h¹i nghiªm träng cho

søc kháe céng ®ång.

113

3.3.3.3. §èi víi çc trang tr¹i trong lÜnh vùc NTTS

§èi víi lo¹i h×nh trang tr¹i nμy hÇu nh− kh«ng ph¸t hiÖn thÊy çc ¶nh h−ëng cô

thÓ ®èi víi søc kháe céng ®ång vÒ m«i tr−êng kh«ng khÝ (mïi h«i), n−íc (ph©n, n−íc

th¶i) vμ ®Êt (chÊt th¶i r¾n), song ¶nh h−ëng søc kháe céng ®ång còng cã thÓ ®¸nh gi¸

th«ng qua vÊn ®Ò an toμn vÖ sinh thùc phÈm (chÊt l−îng t«m, ç), mμ cã thÓ thÊy râ

th«ng qua çc vô kiÖn t«m, ç hoÆc çc ®ßi hái kh¾t khe cña çc thÞ tr−êng thÕ giíi ®èi

víi çc mÆt hμng xuÊt khÈu t«m, ç cña n−íc ta.

Tuy nhiªn, ngoμi vÊn ®Ò vÒ d− l−îng thuèc kh¸ng sinh trong NTTS, th× hiÖn nay

còng ch−a cã ghi nhËn nμo vÒ vÊn ®Ò an toμn vÖ sinh thùc phÈm t«m, ç cã ¶nh h−ëng

tíi søc kháe céng ®ång. MÆc dï, trong lÜnh vùc nμy cã x¶y ra dÞch bÖnh t«m chÕt do

virus ®èm tr¾ng g©y thiÖt h¹i kinh tÕ to lín cho ng−êi nu«i t«m, hoÆc çc lo¹i bÖnh

th−êng gÆp cña ç tra, ç ba sa.

Do vËy, cã thÓ thÊy r»ng ë quy m« çc trang tr¹i, ¶nh h−ëng ®¸ng kÓ ®èi víi søc

kháe céng ®ång vÉn chÝnh lμ vÊn ®Ò vÒ an toμn vÖ sinh thùc phÈm cña çc lo¹i s¶n

phÈm n«ng s¶n, thuû s¶n hμng ho¸ lμm ra, cßn quy tr×nh vμ kü thuËt canh t¸c (chÊt th¶i

ph¸t sinh), ho¹t ®éng cña çc m¸y mãc thiÕt bÞ kü thuËt (tiÕng ån) Ýt cã ¶nh h−ëng

®¸ng kÓ tíi søc kháe céng ®ång. Tuy nhiªn, nh×n chung c«ng t¸c xö lý chÊt th¶i ë çc

trang tr¹i cña vïng §BSCL cÇn ph¶i ®−îc t¨ng c−êng nh»m ng¨n ngõa cã hiÖu qu¶ çc

¶nh h−ëng g©y « nhiÔm ®èi víi m«i tr−êng kh«ng khÝ, ®Êt vμ n−íc cã thÓ x¶y ra, g©y

khã kh¨n cho c«ng t¸c b¶o ®¶m n−íc s¹ch, vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n vμ søc khoÎ

céng ®ång ë vïng §BSCL vèn lu«n bÞ ngËp lò hμng n¨m.

114

115

Ch−¬ng 4. VÊn ®Ò M«i tr−êng trong ph¸t triÓn

kinh tÕ trang tr¹i

4.1. HiÖn tr¹ng m«i tr−êng kinh tÕ trang tr¹i

4.1.1. Vïng Duyªn h¶i miÒn Trung

4.1.1.1. HiÖn tr¹ng m«i tr−êng n−íc

1. ChÊt l−îng n−íc mÆt ë çc vïng ven biÓn vμ s«ng

Trong NTTS, chÊt l−îng n−íc ®−îc ®¸nh gi¸ lμ nh©n tè hμng ®Çu ®Ó ®¹t ®−îc

thμnh c«ng. Nh÷ng th«ng sè chØ thÞ ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l−îng n−íc lμ: nhiÖt ®é, pH, DO,

®é mÆn, H2S, NO3-, NH4

+, kim lo¹i ®éc h¹i...

Çc nghiªn cøu vμ thùc tiÔn cho thÊy, hÇu hÕt ng−êi d©n vïng DHMT tËn dông

mÆt n−íc ë ven biÓn hay dÉn n−íc tõ çc ®Çm, ph¸ vμo ®Ó NTTS. §Ó ®¸nh gi¸ chÊt

l−îng n−íc ë çc cöa s«ng ven biÓn vμ n−íc biÓn ven bê dùa vμo sè liÖu tõ çc b¸o ço

hiÖn tr¹ng m«i tr−êng cña çc tØnh trong giai ®o¹n tõ 1995 ®Õn 2005, sö dông çc c«ng

cô thèng kª xö lý tæng hîp.

D−íi ®©y lμ kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ chÊt l−îng n−íc cña çc cöa s«ng vμ n−íc biÓn

ven bê çc tØnh DHMT.

Thanh Ho¸

B¶ng 4.1. ChÊt l−îng n−íc biÓn ven bê tØnh Thanh Ho¸ (trung b×nh qua çc n¨m)

Th«ng sè

N¨m pH

SS

(mg/L)

NO3-

(mg/L)

BOD5

(mg/L)

COD

(mg/L)

Coliform

(MPN/100mL)

2000 7,29 1185 0 51,30 84,0 305

2002 7,48 4365 0,33 2,45 5,38 115

2003 8,29 294 0,19 12,86 19,24 33078

TCVN

5943 - 1995 6,5 - 8,5 50 - <10 - 1000


KÕt qu¶ thu ®−îc cho thÊy: HÇu hÕt th«ng sè ®¸nh gi¸ chÊt l−îng n−íc kh«ng

æn ®Þnh qua çc n¨m. N¨m 2003, hÇu hÕt çc th«ng sè ®Òu v−ît tiªu chuÈn cho phÐp

®èi víi n−íc mÆt dμnh cho NTTS rÊt nhiÒu lÇn, ®Æc biÖt lμ chØ tiªu SS vμ coliform. §©y

lμ vÊn ®Ò cÇn xem xÐt khi x©y dùng nh÷ng trang tr¹i NTTS ë çc vïng nμy, nh»m ®¶m

b¶o çc ®èi t−îng nu«i cã thÓ sinh tr−ëng tèt.

116

NghÖ An

B¶ng 4.2. ChÊt l−îng n−íc biÓn t¹i mét sè cöa s«ng ë NghÖ An

(gi¸ trÞ trung b×nh tõ n¨m 1998 - 2004)

VÞ trÝ

Th«ng sè L¹ch QuÌn

L¹ch Th¬i Cöa Héi

L¹ch V¹n

L¹ch Tr¸p Cöa Lß

L¹ch Cên

Trung b×nh

TCVN

5943 - 1995

DO (mg/L) 6,37 78,20 58,14 21,62 6,58 91,32 22,00 54,89 ≥ 5

BOD5 (mg/L) 5,75 7,36 4,64 5,40 1,38 6,34 7,00 5,41 <10

COD (mg/L) 9,95 12,19 7,84 9,12 4,09 11,03 11,00 9,32 -

Coliform (MNP/100mL) 741 3348 21 2922 4100 799 79 1716 1000

NO3- (mg/L) 0,57 0,62 0,21 0,07 0,02 0,46 0,90 0,41 -

PO43- (mg/L) 0,05 0,05 0,06 0,33 0,02 0,20 0,10 0,12 -

SiO2 (mg/L) 0,25 1,60 0,97 0,50 0,43 0,40 0,10 0,61 -

Cu (mg/L) 0,031 0,156 0,035 0,006 0 0,005 0,06 0,042 0,01

Zn (mg/L) 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 KPH§ 0,001 0,01

Nguån: B¸o ço HTMT NghÖ An, 2004

Ghi chó: KPH§: kh«ng ph¸t hiÖn ®−îc

Nh×n chung, m«i tr−êng n−íc mÆt ë vïng ven biÓn NghÖ An cho ®Õn thêi ®iÓm

2004 lμ kh¸ tèt, ch−a cã dÊu hiÖu « nhiÔm nguån n−íc; chØ trõ mét sè n¬i bÞ « nhiÔm

côc bé chØ tiªu coliform (L¹ch Th¬i, L¹ch V¹n, L¹ch Tr¸p) vμ « nhiÔm ®ång (L¹ch

QuÌn, L¹ch Th¬i, Cöa Héi, L¹ch Cên).

Qu¶ng B×nh

B¶ng 4.3. ChÊt l−îng n−íc mÆt cña çc s«ng ë Qu¶ng B×nh

Th«ng sè

VÞ trÝ

COD

(mg/L)

DÇu mì

(mg/L) PH

SS

(mg/L)

BOD5

(mg/L)

∑ N

(mg/L)

∑ Fe

(mg/L)

DO

(mg/L)

S«ng Roßn 81 0,065 7,94 10 26,25 9 0,25 5,7

S«ng Gianh 77,5 0,05 7,87 6 25 6,93 0,11 6,05

S«ng Dinh 37 KPH§ 6,51 24,75 22,5 6,65 0,45 5,85

S«ng NhËt LÖ 80,25 KPH§ 7,63 4,5 28,5 5,56 0,17 6,22

S«ng KiÕn Giang 39,5 0,025 6,13 16,75 20,5 5,25 0,13 5,9

Lo¹i A < 10 0 6,8-8,5 20 < 4 - 1 ≥ 6 TCVN

5942 - 1995 Lo¹i B < 35 0,3 5,5-9 80 < 25 - 2 ≥ 2

Nguån: B¸o ço HTMT Qu¶ng B×nh, 2004

117

B¶ng 4. 4. ChÊt l−îng n−íc biÓn ven bê t¹i mét sè vÞ trÝ cöa s«ng ë Qu¶ng B×nh

Th«ng sè

VÞ trÝ

DÇu mì

(mg/L)pH

SS

(mg/L)

BOD5

(mg/L)

NH3

(mg/L)

NaCl

(mg/L)

Cöa s«ng Gianh t¹i c¶ng x¨ng dÇu 0,15 7,86 4,75 30,5 0,8 10,73

Cöa s«ng Gianh t¹i c¶ng Gianh 0,28 7,94 6,5 34 0,87 12244

Cöa NhËt LÖ t¹i bÕn xe §ång Híi 0,21 7,8 6,25 33,25 0,45 9700

Cöa NhËt LÖ t¹i cét H¶i §¨ng 0,08 7,83 4,75 29,5 0,74 10290

TCVN 5943 -1995 (NTTS) 0 6,5-8,5 50 < 10 0,5 -

Nguån: B¸o ço HTMT Qu¶ng B×nh, 2004

Tõ b¶ng trªn cho thÊy, hÇu hÕt çc khu vùc ven biÓn vμ ë çc l−u vùc s«ng hμm

l−îng BOD5 vμ NH3 ®Òu v−ît qu¸ tiªu chuÈn cho phÐp theo TCVN 5945-1995 cho

n−íc mÆt vμ TCVN 5943-1995 cho n−íc biÓn ven bê. Hμm l−îng COD ë çc s«ng ®Òu

v−ît qu¸ tiªu chuÈn lo¹i B, ®Æc biÖt lμ s«ng Roßn, s«ng Gianh vμ s«ng NhËt LÖ v−ît

qu¸ TCVN 5945-1995 lo¹i B tõ 2 - 3 lÇn. NÕu nh− trong thêi gian tíi kh«ng cã biÖn

ph¸p qu¶n lý tèt th× kh¶ n¨ng g©y « nhiÔm nguån n−íc lμ rÊt cao.

Thõa Thiªn HuÕ

Nhê cã hÖ ®Çm ph¸ Tam Giang - CÇu Hai lμ vμ ®Çm L¨ng C«, nh÷ng n¨m

gÇn ®©y, ng−êi d©n Thõa Thiªn HuÕ ®· tiÕn hμnh NTTS trªn diÖn réng vμ ®em l¹i

hiÖu qu¶ cao. Tuy nhiªn, do ph¸t triÓn m¹nh, nh−ng ch−a cã biÖn ph¸p qu¶n lý vμ

b¶o vÖ kÞp thêi cña çc c¬ quan chøc n¨ng nªn ®· g©y ra nh÷ng vÊn ®Ò m«i tr−êng,

thÊt b¹i trong NTTS ë mét sè n¬i.

Theo çc ®Ò tμi nghiªn cøu m«i tr−êng n−íc mÆt hÖ ®Çm ph¸ cho thÊy: nång ®é

DO, COD, BOD5 dao ®éng kh¸ lín, cã lóc v−ît qu¸ tiªu chuÈn cho phÐp ®èi víi n−íc

dïng cho NTTS, ®Æc biÖt lμ khu vùc ®Çm ph¸ Tam Giang - CÇu Hai. Çc kÕt qu¶ quan

tr¾c liªn tôc trong çc th¸ng cña çc n¨m 1998 - 2003 cña Dù ¸n ViÖt - Ph¸p, dù ¸n

ICZM cho thÊy: ®· cã sù gia t¨ng ®¸ng kÓ gi¸ trÞ COD, gia t¨ng møc ®é « nhiÔm chÊt

h÷u c¬ cña n−íc vïng ®Çm ph¸. Tuy nhiªn, ch−a thÓ kh¼ng ®Þnh ®−îc quy luËt biÕn

®éng çc th«ng sè m«i tr−êng ë ®©y, v× hÖ ®Çm ph¸ Tam Giang - CÇu Hai ngoμi chÞu

¶nh h−ëng cña ho¹t ®éng sinh ho¹t vμ s¶n xuÊt cña con ng−êi th× cßn chÞu ¶nh h−ëng

cña çc yÕu tè khÝ hËu, thuû v¨n, sù ®ãng më cña çc cöa biÓn vμ c¶ yÕu tè thêi gian

(çc thêi ®iÓm kh¸c nhau trong n¨m).

118

B¶ng 4.5. ChÊt l−îng n−íc ë s«ng H−¬ng vμ ®Çm ph¸ Thõa Thiªn HuÕ

(gi¸ trÞ trung b×nh tõ n¨m 1998 - 2003)

Trªn s«ng H−¬ng §Çm ph¸ Tam Giang - CÇu

Hai ChØ tiªu

Mïa §¬n vÞ

TCVN

5942 -1995

(B)

TCVN

5943 -1995

NTTS SH 1 SH 2 SH 3 TG §S-AT TT CH

®Çm

L¨ng C«

Mïa kh« 29 29 29 29 29 32 33 31 NhiÖt ®é

Mïa m−a

0C - -

27 26 25 26 25 27 26 27

Mïa kh« 0,3 0,9 3 9 22 18 16 28 §é mÆn

Mïa m−a

0/00

- -

0 0,3 1,4 4 11 8 7 24

Mïa kh« 19 16 12 13 5 8 4 5 §é ®ôc

Mïa m−a NTU

- -

23 20 21 11 11 9 8 10

Mïa kh« 7,0 7,1 7,3 7,7 8,1 7,9 8,0 8 pH

Mïa m−a

5,5-9 6,5-8,5

6,5 6.4 6.4 7,2 7,8 7,7 7,7 8,1

Mïa kh« 6,6 6,4 6,2 6,6 6,8 6,4 7,3 6,5 DO

Mïa m−a mg/L

≥ 2 ≥ 5

7,2 6,8 6,7 6,8 7,3 6,8 7,2 7,2

Mïa kh« 1,2 1,1 1,1 1 1 1 1,5 - BOD5

Mïa m−a mg/L

< 25 < 10

0,4 0,3 0,6 0.8 0,5 0,7 1,2 -

Mïa kh« 8,0 9,5 12 12,5 11,5 12,2 13,2 - COD

Mïa m−a mg/L

< 35 -

4,5 6,5 6,1 8,5 8,2 7,5 7,6 -

Mïa kh« 0,12 0,13 0,12 0,12 0,09 0,07 0.09 - N-NO3

Mïa m−a mg/L

15 -

0,20 0,21 0,20 0,21 0,13 0,13 0,13

Mïa kh« 0,015 0,016 0,015 0,019 0,015 0,02 0,021 0,018P-PO4

Mïa m−a mg/L

- -

0,022 0,023 0,024 0,025 0,023 0,028 0,024 0,027

Nguån: Dù ¸n ViÖt Ph¸p, ICZM

Ghi chó:

SH1: §o¹n tõ ng· ba TuÇn - X−íc Dò; TG: Ph¸ Tam Giang

SH2: §o¹n tõ X−íc Dò - Bao Vinh; §S-AT: §Çm Sam - An TruyÒn;

TT: §Çm Thuû Tó SH3: §o¹n tõ Bao vinh - ®Ëp Th¶o Long;

CH: §Çm CÇu Hai; (-): Kh«ng ph©n tÝch

119

§μ N½ng

KÕt qu¶ quan tr¾c trong hai n¨m 2002, 2003 ë 2 cöa s«ng Cu §ª vμ Phó Léc cho thÊy:

B¶ng 4.6. ChÊt l−îng n−íc biÓn ven bê t¹i mét sè vÞ trÝ ë §μ N½ng

N¨m VÞ trÝ BOD5 (mg/L)

NH4+

(mg/L) Fe

(mg/L)

Cöa s«ng Cu §ª 0,88 0,2 0,75 2002

Cöa s«ng Phó Léc 0,97 0,58 2,75

Cöa s«ng Cu §ª 1,23 1,04 1,12 2003

Cöa s«ng Phó Léc 0,62 1,88 2,83

TCVN 5943-1995 (NTTS) < 10 - 0,1

Nguån: B¸o ço HTMT §μ N½ng, 2004

Tõ b¶ng trªn cho thÊy hμm l−îng s¾t trong n−íc ë 2 cöa s«ng ®Òu v−ît qu¸ tiªu

chuÈn cho phÐp tõ 2 - 9 lÇn; NH4+ hÇu hÕt v−ît qu¸ tiªu chuÈn cho phÐp tõ 1-3 lÇn.

Qu¶ng Ng·i

Nh×n chung, chÊt l−îng nguån n−íc mÆt cña tØnh Qu¶ng Ng·i cßn ë møc tèt, tuy

nhiªn çc khu vùc cöa s«ng ®· cã dÊu hiÖu « nhiÔm dÇu mì, chÊt r¾n l¬ löng. Nguyªn

nh©n cã thÓ do ho¹t ®éng th−êng xuyªn cña tμu thuyÒn vμ dÇu th¶i tõ çc ®éng c¬ (xem

b¶ng 4.7).

120

Nguån: HiÖn tr¹ng m«i tr−êng Qu¶ng Ng·i

VÞ trÝ pH SS (mg/L)

NH4+

(mg/L) NO3

-

(mg/L) Fe (mg/L)

NaCl (mg/L)

Zn (mg/L) Pb (mg/L)

S«ng Ba Liªn 8,1 150 0,08 0,002 0,51 11,9 KPH§ KPH§ S«ng VÖ 7,8 0 0,06 0,11 0,86 23,7 0,2 0,008

Cöa s«ng Sa Kú 7,5 0 0,09 0,01 0,19 17760 0,2 0,005

BÕn Tam Th−¬ng (S. Trμ Khóc)

7,1 78 6,67 0,03 - - 0,03 0,04

§Ëp Th¹ch Nham (S. Trμ Khóc)

7,9 0 0,03 0,03 0,5 18,9 0,2 0,01

Th¹ch Phæ (S. Trμ Khóc) 8,5 5 0,09 0,02 1,68 18,9 0,2 0,011

CÇu Ch©u æ (S. Trμ Bång)

7,6 0 0,05 0,02 0,46 14,2 0,2 0,01

CÇu s¾t xe löa B×nh Trung - B×nh S¬n

7,8 0 0,05 0,3 0,24 14,2 0,2 0,01

Cöa s«ng Trμ Bång (doi çt th«n Bμ)

7,7 0 0,12 0,012 0,1 14450 0,2 0,005

Cöa s«ng Trμ Bång (Hßn ¤ng) 7,8 0 0,06 0,03 0,28 16800 0,2 0,005

TCVN 5945-1995

Lo¹i A 6 - 8,5 20 0,05 10 1 - 1 0,05

Lo¹i B 5,5 - 9 80 1 15 2 - 2 0,1

B¶ng 4.7. ChÊt l−îng n−íc mÆt mét sè ®iÓm t¹i Qu¶ng Ng·i

121

Kh¸nh Hoμ

Theo b¸o ço hiÖn tr¹ng m«i tr−êng tØnh Kh¸nh Hoμ n¨m 2004 vμ diÔn biÕn m«i

tr−êng trong 5 n¨m tõ 1999 ®Õn 2003 cña tØnh: −íc tÝnh, mçi n¨m çc ao nu«i t«m ë

Kh¸nh Hoμ th¶i ra m«i tr−êng tõ 50 - 60 tÊn ho¸ chÊt vμ çc chÊt th¶i kh¸c nhau, g©y «

nhiÔm nÆng çc vïng ®Êt vμ n−íc ven biÓn, mét sè khu vùc ®Êt ven biÓn do NTTS ®·

trë nªn bÞ mÆn ho¸ vÜnh viÔn.

2. ChÊt l−îng nguån n−íc ë çc ao nu«i

ChÊt l−îng n−íc ë mét sè ao nu«i ®−îc tr×nh bμy qua çc b¶ng sè liÖu sau:

Trong ®ît kh¶o s¸t th¸ng 7 n¨m 2004 ®Ò tμi ®· tiÕn hμnh lÊy mÉu vμ ph©n tÝch

mÉu n−íc cña mét sè ao nu«i t«m tõ NghÖ An ®Õn Kh¸nh Hoμ (xem b¶ng 4.8).

KÕt qu¶ ph©n tÝch cho thÊy: mét sè chØ tiªu cã gi¸ trÞ rÊt cao nh− SS, pH, N-H4+,

COD, BOD5... v−ît qu¸ giíi h¹n cho phÐp theo TCVN 5943 - 1995. L−u ý r»ng khi ®èi

t−îng nu«i lμ t«m só th× çc th«ng sè nμy cßn ®ßi hái kh¾t khe h¬n v× t«m só rÊt nh¹y

c¶m víi biÕn ®æi cña çc thμnh phÇn m«i tr−êng nh− nhiÖt ®é, pH... ®Òu cã ¶nh h−ëng

®Õn qu¸ tr×nh sinh tr−ëng vμ ph¸t triÓn cña t«m só.

Nh×n chung, çc ao nu«i ®Òu cã gi¸ trÞ pH xÊp xØ nhau, n»m trong giíi h¹n

cho phÐp theo TCVN 5943 - 1995 phôc vô NTTS, ngo¹i trõ ao nu«i ë x· CÈm

Thanh, Héi An, Qu¶ng Nam (QNa2 pH = 9,2); x· VÜnh Thanh, VÜnh Linh, Qu¶ng

TrÞ (VLQT2 pH = 8,63).

122

B¶ng 4.8. ChÊt l−îng n−íc t¹i çc ao NTTS vïng DHMT

MÉu NhiÖt ®é

(0C) pH

DO

(mg/L)

BOD5

(mg/L)

COD

(mg/L)

§é mÆn

(o/oo)

§é ®ôc

(NTU)

SS

(mg/L)

Cl-

(mg/L)

N-NH4+

(mg/L)

N-NO3-

(mg/L)

P-PO43-

(mg/L)

NA2 29,6 7,83 4,74 19,0 49,0 19,5 33 110,0 602,7 1,17 0,12 0,05

HT2 27,1 7,34 5,02 29,6 37,9 18,7 23 28,0 638,1 1,44 0,20 0,23

QB2 29,3 7,18 4,02 17,8 36,5 22,9 26 45,0 354,5 1,24 0,16 0,36

VLQT2 27,9 8,63 6,93 11,0 22,3 19,5 19 42,0 947,1 1,03 0,13 0,07

TPQT2 28,4 8,38 6,64 8,9 42,1 9,1 39 36,0 463,5 1,01 0,08 0,05

H2 33,0 8,54 7,47 21,0 46,2 14,4 11 11,0 631,8 1,43 1,09 0,05

QNa2 33,8 9,20 10,84 22,8 25,6 16,0 33 84,0 731,8 1,45 0,16 0,35

QN2 35,6 8,36 7,13 17,6 24,6 16,1 30 64,0 769,9 0,64 0,38 0,21

B§2 35,4 7,78 5,85 15,8 8,9 26,7 5 13,6 890,8 0,59 0,14 0,33

PY2 29,9 8,31 6,09 13,2 32,3 14,0 2 17,8 673,6 0,47 0,52 0,18

KH2 33,6 8,21 7,39 25,4 41,0 31,9 4 47,0 1292,6 1,04 0,49 0,07

TCVN

5943-1995

(NTTS)

- 6,5 - 8,5 ≥ 5 < 10 - - - 50 0,01 0,5 - -

Nguån: CREB, 2004

123

Ghi chó:

STT Ký hiÖu mÉu VÞ trÝ thu mÉu

1 NA2 X· Quúnh Xu©n, Quúnh L−u, NghÖ An

2 HT2 X· Hé §é, Th¹ch Hμ, Hμ TÜnh

3 QB2 X· Nh©n Tr¹ch, Bè Tr¹ch, Qu¶ng B×nh

4 VLQT2 X· VÜnh Thanh, VÜnh Linh, Qu¶ng TrÞ

5 TPQT2 X· TriÖu Ph−íc, TriÖu Phong, Qu¶ng TrÞ

6 H2 X· §iÒn Léc, Phong §iÒn, Thõa Thiªn HuÕ

7 QNa2 X· CÈm Thanh, Héi An, Qu¶ng Nam

8 QN2 X· TÞnh Kú, S¬n TÞnh, Qu¶ng Ng·i

9 B§2 X· Tam Quan B¾c, Hoμi Nh¬n, B×nh §Þnh

10 PY2 X· Hoμ HiÖp, Tuy Hoμ, Phó Yªn

11 KH2 X· V¹n Kh¸nh, V¹n Ninh, Kh¸nh Hoμ

Oxy hoμ tan ë trong çc ao nu«i ®−îc bæ sung th−êng xuyªn b»ng çc thiÕt bÞ

khuÊy trén nªn hÇu hÕt n−íc ë çc ao nu«i ®Òu cã gi¸ trÞ DO cao, lín h¬n 5mg/L theo

tiªu chuÈn TCVN 5943 -1995. Tuy nhiªn, n−íc ë ao nu«i x· Quúnh Xu©n - Quúnh L−u,

NghÖ An vμ x· Nh©n Tr¹ch, Bè Tr¹ch, Qu¶ng B×nh (QB2) ®· cã biÓu hiÖu thiÕu « xy.

§é mÆn ë çc ao nu«i hÇu hÕt ®Òu n»m trong giíi h¹n cho phÐp cña TCVN

5943-1995 phôc vô NTTS. Tuy nhiªn, mét sè ao nu«i ë x· V¹n Kh¸nh - V¹n Ninh -

Kh¸nh Hoμ vμ x· Tam Quan B¾c - Hoμi Nh¬n - B×nh §Þnh cã ®é mÆn rÊt cao lªn ®Õn

31,9o/oo vμ 26,7o/oo. NÕu n−íc th¶i cña nh÷ng ao nu«i nμy kh«ng ®−îc xö lý triÖt ®Ó

tr−íc khi th¶i ra m«i tr−êng th× nguy c¬ g©y « nhiÔm n−íc mÆt vμ n−íc ngÇm ë vïng

phô cËn lμ rÊt lín.

Hμm l−îng N-NH4+ ë tÊt c¶ çc ao nu«i ®Òu v−ît qu¸ tiªu chuÈn chÊt l−îng n−íc

NTTS tõ 1 - 2 lÇn. §Æc biÖt lμ n−íc ao nu«i ë x· Hé §é - Th¹ch Hμ - Hμ TÜnh; x· §iÒn

Léc - Phong §iÒn - Thõa Thiªn HuÕ; x· CÈm Thanh - Héi An - Qu¶ng Nam cã gi¸ trÞ N-

NH4+ rÊt cao (> 1,4 mg/L). Hμm l−îng amoni trong n−íc cao dÔ g©y ra çc hiÖn t−îng

phó d−ìng ao nu«i vμ t¹o ®iÒu kiÖn cho çc t¶o ®éc trong n−íc ph¸t triÓn, tõ ®ã g©y nguy

hiÓm cho çc ®èi t−îng nu«i nhÊt lμ t«m. §ång thêi, nÕu kh«ng ®−îc xö lý kÞp thêi th× sÏ

g©y « nhiÔm nguån n−íc ven bê vμ n−íc ngÇm. §©y lμ mét th¸ch thøc lín ®èi víi çc

nhμ qu¶n lý m«i tr−êng nh»m ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ trang tr¹i NTTS.

VÒ nhu cÇu « xy sinh ho¸, ngo¹i trõ n−íc ao nu«i ë x· TriÖu Ph−íc - TriÖu Phong,

Qu¶ng TrÞ cã gi¸ trÞ BOD5 thÊp h¬n TCVN 5943-1995 ®èi víi n−íc NTTS, n−íc ë tÊt c¶

çc ao nu«i kh¸c ®Òu cã gi¸ trÞ BOD5 kh¸ cao, v−ît tiªu chuÈn tõ 1,3 ®Õn 2,5 lÇn.

124

Thùc tÕ kh¶o s¸t cho thÊy, hiÖn t−îng t¶o në hoa ë çc ao nu«i lμ kh¸ phæ biÕn,

ng−êi nu«i trång ph¶i vít t¶o th−êng xuyªn ®Ó ®¶m b¶o sù æn ®Þnh vÒ DO, pH cña ao

nu«i.. çc th«ng sè chÊt l−îng n−íc (BOD5, N-NH4+, N-NO3

-, P-PO43-) qua ®ît quan

tr¾c võa råi kh¸ cao. Mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh n−íc ao nu«i bÞ « nhiÔm theo chØ sè BOD.

0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

6.0N

A2

HT2

QB2

VLQ

T2

TPQ

T2 H2

Qna

2

QN

2

B§2

PY2

KH2

MÉu

Sè lÇ

n v−

ît

PHBODCODMÆnSSNH4

3. ChÊt l−îng n−íc trong çc ao chøa n−íc th¶i

C¨n cø vμo kÕt qu¶ ph©n tÝch cña n−íc th¶i t¹i mét sè trang tr¹i vïng DHMT,

thÊy r»ng chÊt l−îng n−íc th¶i tõ çc ao nu«i cã rÊt thÊp: ®é mÆn rÊt cao, l−îng chÊt

r¾n l¬ löng lín, chÊt dinh d−ìng N, P dao ®éng ë møc cao (xem b¶ng 4.9).

So s¸nh chÊt l−îng n−íc trong ao vμ chÊt l−îng n−íc th¶i tõ ao nu«i dÔ dμng

nhËn thÊy r»ng gi÷a chóng cã sù kh¸c biÖt theo nhiÒu th«ng sè. Hμm l−îng oxy hoμ tan

trong n−íc ë çc ao th¶i (ngo¹i trõ ao nu«i ë x· Hoμ HiÖp - Tuy Hoμ, Phó Yªn) hÇu

nh− cã gi¸ trÞ thÊp h¬n so víi n−íc çc ao nu«i t−¬ng øng. Tuy nhiªn, phÇn lín DO dao

®éng ë møc > 4mg/L. §iÒu nμy lμ do çc trang tr¹i NTTS n»m ë vïng ven biÓn tho¸ng

khÝ nªn kh¶ n¨ng khuÕch t¸n kh«ng khÝ vμo n−íc lμ rÊt cao ®ång thêi trong mét sè ao

nu«i sö dông hÖ thèng qu¹t n−íc th−êng xuyªn.

N−íc th¶i ®é mÆn dao ®éng lín, nh−ng gi¸ trÞ ®o ®−îc chØ h¬n kÐm rÊt Ýt so víi

®é mÆn trong çc ao nu«i, nÕu nh− çc t¸c nh©n g©y « nhiÔm kh¸c ®−îc xö lý th× cã thÓ

t¸i sö dông nguån n−íc nμy trong chu trinh tuÇn hoμn khÐp kÝn.

N−íc th¶i hÇu hÕt cã hμm l−îng N-NH4+ lín h¬n n−íc ë çc ao nu«i t−¬ng øng

vμ dao ®éng møc lín, ngo¹i trõ n−íc cña ao th¶i ë x· Quúnh Xu©n - Quúnh L−u, NghÖ

An lμ cã gi¸ trÞ N-NH4+ thÊp nhÊt. Hμm l−îng NH4

+ cao ë çc ao th¶i, chøng tá ®· cã

sù tÝch luü NH4+ sau nhiÒu ®ît nu«i. N−íc th¶i tõ çc ao nu«i ë ë Hμ TÜnh, Qu¶ng B×nh,

Qu¶ng TrÞ, B×nh §Þnh, cã gi¸ trÞ BOD5 ®o ®−îc lín h¬n so víi ao nu«i. BOD5 ë ao th¶i

Hμ TÜnh lín nhÊt, h¬n 40mg/l. NÕu kh«ng ®−îc xö lý, n−íc th¶i tõ çc ao nμy sÏ lμ

nguån g©y « nhiÔm m«i tr−êng.

H×nh 4.1: Møc ®é « nhiÔm n−íc mÆt ë DHMT

TCVN 5945-1995

Sal

pH

125

B¶ng 4.9. ChÊt l−îng n−íc th¶i NTTS vïng DHMT

MÉu NhiÖt ®é

(0C) pH

DO

(mg/L)

BOD

(mg/L)

COD

(mg/L)

§é mÆn

(o/oo)

§é ®ôc

(NTU)

SS

(mg/L)

Cl-

(mg/L)

N - NH4+

(mg/L)

N - NO3-

(mg/L)

P- PO43-

(mg/l)

NA1 29,2 7,83 4,12 12,0 92,6 17,2 56 73,0 531,8 0,09 0,58 0,08

HT1 26,9 7,07 4,45 43,8 78,8 25,5 62 138,0 1134,4 1,40 0,43 0,12

QB1 29,2 7,14 4,15 25,0 80,0 21,8 20 25,0 460,9 1,75 0,15 0,21

VLQT1 27,9 8,04 5,37 12,4 46,4 16,0 79 526,0 734,4 1,12 0,47 0,01

TPQT1 28,6 8,10 5,05 12,0 35,9 12,5 4 5,4 121,7 1,04 0,62 0,02

H1 37,6 8,34 6,99 19,5 39,8 10,4 25 42,0 590,0 1,43 0,9 0,11

QN1 35,0 8,32 5,32 16,0 64,0 22,9 22 58,0 979,9 0,72 0,91 0,17

B§1 34,6 8,62 5,43 30,1 11,0 18,1 12 116,0 886,3 1,05 0,45 0,03

PY1 30,2 8,49 7,27 6,4 25,9 22,8 19 29,8 673,6 1,92 1,09 0,14

KH1 35,0 7,99 5,70 30,0 43,2 - 7 64,0 357,2 1,46 0,06 0,06

TCVN

5945-1995

(B)

40 5,5-

9,0 -

50

100 - -

100

-

-

-

0,5

Nguån: CREB, 2004

126

Ghi chó:

STT Ký hiÖu

mÉu VÞ trÝ thu mÉu Ghi chó

1 NA1 X· Quúnh Xu©n, Quúnh L−u, NghÖ An Ao th¶i

2 HT1 X· Hé §é, Th¹ch Hμ, Hμ TØnh Ao th¶i

3 QB1 X· Nh©n Tr¹ch, Bè Tr¹ch, Qu¶ng B×nh Ao th¶i

4 VLQT1 X· VÜnh Thanh, VÜnh Linh, Qu¶ng TrÞ Ao ®ang thu ho¹ch

5 TPQT1 X· TriÖu Ph−íc, TriÖu Phong, Qu¶ng TrÞ Ao th¶i

6 H1 X· §iÒn Léc, Phong §iÒn, Thõa Thiªn HuÕ Ao th¶i

7 QN1 X· TÞnh Kú, S¬n TÞnh, Qu¶ng Ng·i M−¬ng th¶i

8 BD1 X· Tam Quan B¾c, Hoμi Nh¬n, B×nh §Þnh Ao th¶i

9 PY1 X· Hoμ HiÖp, Tuy Hoμ, Phó Yªn Ao th¶i

10 KH1 X· V¹n Kh¸nh, V¹n Ninh, Kh¸nh Hoμ Ao th¶i

0.1

1.0

10.0

100.0

VÞ trÝ mÉu

Sè lÇ

n pH

DO (mg/L)

BOD (mg/L)

COD (mg/L)

§é mÆn (o/oo)

§é ®ôc (NTU)

SS (mg/L)chÊt l−îng n−íc cÊp

NA

HT

QN

VL

QT

QB

TP

QT

PYH

B§

KH

H×nh 4.2a: So s¸nh chÊt l−îng n−íc cÊp vμ n−íc th¶i t¹i ao NTTS vïng DHMT

127

0.01

0.1

1

10

Cl-N - NH4+ (mg/L)N - NO3-(mg/L)P- PO43- (mg/l)

NA

HT

QN

VL

QT

QB

TP

QT

PYH

B§

KH

Sè lÇn

VÞ trÝ mÉu

ChÊt l−îng n−íc cÊp

H×nh 4.2b: So s¸nh chÊt l−îng n−íc cÊp vμ n−íc th¶i t¹i ao NTTS vïng DHMT

4. ChÊt l−îng n−íc ngÇm vïng nu«i trång thuû s¶n

Trong ®ît thùc ®Þa th¸ng 7-10/2004 còng ®· tiÕn hμnh lÊy mÉu n−íc ngÇm tõ

çc giÕng khoan UNICEF vμ çc giÕng ®ãng c¹nh çc trang tr¹i NTTS ë ®é ®é s©u 10 -

15m. KÕt qu¶ ph©n tÝch çc mÉu n−íc ngÇm tÇng n«ng ®−îc tr×nh bμy trong b¶ng sau:

B¶ng 4.10. ChÊt l−îng n−íc ngÇm ë DHMT

MÉu pH §é mÆn

(o/oo)

§é ®ôc

(NTU)

SS

(mg/L)

Cl-

(mg/L)

N-NH4+

(mg/L)

N-NO3-

(mg/L)

NA3 7,17 2,7 17 110,0 3,7 0,30 0,05

QB3 5,52 0,09 0 5,2 4,1 0,40 0,09

VLQT3 8,23 6,4 113 378,0 134,4 0,98 0,11

H3 6,89 5,3 0 10,0 83,6 1,56 0,87

B§3 7,48 6,8 1 10,6 185,4 0,12 0,07

TCVN 5944-1995 6,5 - 8,5 - - - 200- 600 - 45

Nguån: CREB, 2004

128

Ghi chó:

STT Ký hiÖu mÉu VÞ trÝ thu mÉu Ghi chó

1 NA3 X· Quúnh Xu©n, Quúnh L−u, NghÖ An N−íc ngÇm

2 QB3 X· Nh©n Tr¹ch, Bè Tr¹ch, Qu¶ng B×nh N−íc ngÇm

3 VLQT3 X· VÜnh Thanh, VÜnh Linh, Qu¶ng TrÞ N−íc ngÇm

4 H3 X· §iÒn Léc, Phong §iÒn, Thõa Thiªn HuÕ N−íc ngÇm

5 B§3 X· Tam Quan B¾c, Hoμi Nh¬n, B×nh §Þnh N−íc ngÇm

Tõ kÕt qu¶ ph©n tÝch çc th«ng sè chÊt l−îng n−íc ngÇm ë b¶ng 4.10, dùa vμo tiªu chuÈn chÊt l−îng n−íc ngÇm TCVN 5944 -1995 cã thÓ rót ra çc nhËn xÐt:

• pH

KÕt qu¶ ph©n tÝch 5 mÉu n−íc ngÇm chØ cã 01 mÉu ë nhμ «ng Lª Kh−¬ng, x· Nh©n Tr¹ch - Bè Tr¹ch, Qu¶ng B×nh cã gi¸ tri pH = 5,52 thÊp h¬n tiªu chuÈn quy ®Þnh. Nh− vËy cã thÓ nhËn ®Þnh s¬ bé r»ng ®é pH cña n−íc ngÇm tÇng n«ng trong vïng nu«i thuû s¶n phï hîp víi tiªu chuÈn cho phÐp.

• §é mÆn

Cã 3 mÉu trong sè 5 mÉu n−íc ngÇm ®· ph©n tÝch cã ®é muèi > 5 o/oo. §iÒu nμy ¶nh

h−ëng ®Õn viÖc sö dông nguån n−íc ngÇm cho môc ®Ých sinh ho¹t, cña c− d©n trong vïng.

Còng vËy, ®é mÆn giao ®éng tõ 1,5 - 8o/oo cßn ph¸t hiÖn trong çc giÕng khoan

ë tØnh Phó Yªn çch çc ao nu«i 30m... Nh− vËy, n−íc ngÇm vïng NTTS ë DHMT

®ang bÞ nhiÔm mÆn trªn diÖn réng, g©y khã kh¨n cho ng−êi d©n trong vïng. §©y lμ vÊn

®Ò cÇn quan t©m vμ xö lý kÞp thêi.

• Tæng chÊt r¾n (mg/L)

Cã thÓ nhËn thÊy r»ng, dï mét sè mÉu n−íc cã hμm l−îng tæng chÊt r¾n kh«ng

lín h¬n tiªu chuÈn TCVN 5944 -1995 nh− QB3, H3, B§3 nh−ng vÉn dao ®éng ë møc

kh¸ cao. Çc mÉu n−íc cßn l¹i: NA3, VLQT3 ®· v−ît chuÈn.

• ChÊt dinh d−ìng (N,P)

So víi tiªu chuÈn quy ®Þnh th× ch−a cã dÊu hiÖu « nhiÔm vÒ chÊt dinh d−ìng. Hμm

l−îng N-NO3- lín nhÊt ë mÉu H3 (0,87mg/L) nh−ng vÉn thÊp h¬n tiªu chuÈn cho phÐp.

Nh×n chung, nguån n−íc mÆt ë DHMT kh¸ phong phó nhê hÖ thèng ao hå, s«ng

ngßi dμy ®Æc nh−ng viÖc sö dông n−íc cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vμ NTTS cßn bÞ h¹n

chÕ do çc hÖ thèng thuû lîi vμ cung cÊp n−íc ch−a ®Çy ®ñ.

129

Tμi nguyªn n−íc ngÇm ë vïng DHMT cã Ýt vμ ®−îc khai th¸c chØ ë møc võa vμ

nhá. Chñ yÕu n−íc ngÇm cña vïng nμy chØ ®Ó phôc vô cÊp n−íc sinh ho¹t nh− ë §«ng

Hμ, Qu¶ng Ng·i, Quy Nh¬n... Ngoμi ra, n−íc ngÇm cßn ®−îc khai th¸c phôc vô cho

NTTS, ®Æc biÖt lμ nu«i t«m trªn çt hiÖn ®ang diÔn ra kh¸ rÇm ré. Tuy nhiªn, ë çc khu

vùc nu«i hÇu nh− ch−a cã kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ tr÷ l−îng nguån n−íc ngÇm ®Ó cã kÕ

ho¹ch khai th¸c sö dông hîp lý nguån n−íc nμy. T×nh tr¹ng l¹m dông n−íc ngÇm ven

biÓn ®Ó nu«i t«m vμ kh«ng tu©n thñ LuËt Tμi nguyªn n−íc lμ kh¸ phæ biÕn. HËu qu¶ lμ

lμm suy kiÖt nguån n−íc, nhiÒu n¬i n−íc ngÇm khu vùc ven biÓn bÞ nhiÔm mÆn, tõ ®ã

g©y « nhiÔm ®Êt vμ suy tho¸i hÖ sinh th¸i ven biÓn.

4.1.1.2. HiÖn tr¹ng m«i tr−êng kh«ng khÝ

Çc kÕt qu¶ nghiªn cøu vμ ®¸nh gi¸ vÒ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng kh«ng khÝ, tiÕng

ån ë khu vùc DHMT cho thÊy chÊt l−îng kh«ng khÝ ë ®©y cßn tèt, ch−a bÞ t¸c ®éng

®¸ng kÓ qu¸ tr×nh ®é ®« thÞ hãa vμ c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n, trõ mét

vμi n¬i cã dÊu hiÖu « nhiÔm do bôi vμ tiÕng ån.

B¶ng 4.11. ChÊt l−îng m«i tr−êng kh«ng khÝ ven biÓn mét sè tØnh vïng DHMT

TØnh, thμnh §é ån

(dBA)

Bôi

(mg/m3)

SO2

(mg/m3)

NO2

(mg/m3)

CO

(mg/m3)

SÇm S¬n (Thanh Ho¸) 72,6 0,20 0,27 0,14 2,15

Vinh (NghÖ An) 74,7 0,25 0,05 0,24 3,57

TP HuÕ (Thõa Thiªn HuÕ) 70,3 0,26 0,49 - 3,02

§«ng Hμ (Qu¶ng TrÞ) - 0,46 0,09 0,15 2,25

Tuy Hoμ (Phó Yªn) 68,6 0,25 0,24 0,20 5,73

Nha Trang (Kh¸nh Hoμ) 70,6 0,48 0,04 0,004 -

TCVN 5937- 1995 70 0,3 0,5 0,4 40


Çc trang tr¹i NTTS n»m ë vïng ven biÓn, çch xa khu d©n c− v× vËy, « nhiÔm

m«i tr−êng kh«ng khÝ lμ kh«ng ®¸ng kÓ vμ mang tÝnh côc bé. Th«ng th−êng, chÊt

l−îng n−íc t¹i khu vùc trang tr¹i cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn møc ®é « nhiÔm kh«ng khÝ.

Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh nu«i ®Ó tr¸nh dÞch bÖnh, tr−íc khi nu«i ph¶i c¶i t¹o ao vμ

trong thêi gian nu«i th−êng ph¶i gi¸m s¸t vμ khèng chÕ, ®iÒu chØnh çc th«ng sè chÊt

l−îng n−íc cho phï hîp. Do vËy chÊt l−îng n−íc t¹i çc ao ®ang nu«i th−êng Ýt g©y «

nhiÔm kh«ng khÝ, chØ trõ nh÷ng ao bÞ dÞch bÖnh, t«m chÕt hμng lo¹t hoÆc qu¸ tr×nh cμo

xíi vÐt bïn ®¸y c¶i t¹o ao sau nu«i, l−îng bïn th¶i nhiÒu, hoÆc ®æ bá bïn th¶i bõa b·i

sÏ g©y « nhiÔm m«i tr−êng kh«ng khÝ.

130

§Ó ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng kh«ng khÝ Trung t©m TNMT&CNSH - §¹i

häc HuÕ (CREB) ®· ®o ®¹c hμm l−îng CO, NOx, SO2, NH3, H2S ë mét sè khu vùc nu«i

trång thñy s¶n ven biÓn DHMT nh−: x· Quúnh Xu©n - Quúnh L−u - NghÖ An, x· Nh©n

Tr¹ch - Bè Tr¹ch - Qu¶ng B×nh, x· §iÒn Léc - Phong §iÒn - Thõa Thiªn HuÕ, x· Tam

Quan B¾c - Hoμi Nh¬n - B×nh §Þnh... Tõ ®ã rót ra nhËn xÐt:

- Nh×n chung nång ®é bôi t¹i çc khu vùc ®o cßn n»m d−íi ng−ìng tiªu chuÈn

cho phÐp.

- ChØ cã khu vùc nu«i t«m x· Tam Quan B¾c, huyÖn Hoμi Nh¬n tØnh B×nh §Þnh

nång ®é çc khÝ ®éc h¹i NH3, H2S v−ît tiªu chuÈn cho phÐp; NH3 v−ît ®Õn 10 lÇn,

riªng H2S v−ît ®Õn 250 lÇn, khu vùc nμy nhiÒu ao nu«i bèc mïi h«i thèi. Víi nång ®é

cao nh− vËy sÏ g©y ¶nh h−ëng xÊu ®Õn søc kháe cña ng−êi nu«i trång thñy vμ d©n c−

xung quanh.

B¶ng 4.12. KÕt qu¶ ph©n tÝch m«i tr−êng kh«ng khÝ t¹i vïng nu«i t«m c«ng nghiÖp ë

Thõa Thiªn HuÕ

STT VÞ trÝ lÊy mÉu Bôi

(mg/m3)

CO

(mg/m3)

NO2

(mg/m3)

SO2

(mg/m3)

NH3

(mg/m3)

1 T¹i khu vùc trung t©m vïng nu«i t«m c«ng

nghiÖp Vinh An, huyÖn Phó Vang 0,35 2,3 0,15 0,12 0,12

2

Khu d©n c− xung quanh, çch khu vùc nu«i

t«m kho¶ng 200m theo h−íng T©y Nam

(Vinh An - Phó Vang)

2,20 1,4 0,12 0,12 0,14

3

Khu vùc nu«i t«m cña C«ng ty cæ phÇn

Ng− nghiÖp §«ng Ph−¬ng (Phong H¶i,

Phong §iÒn).

0,25 1,4 0,10 0,12 0,14

4

Khu vùc tiÕn hμnh dù ¸n míi cña c«ng ty

(çch khu vùc cò 100 m) theo h−íng §«ng

(Phong H¶i, Phong §iÒn )

0,35 2,5 0,12 0,14 0,12

TCVN 5937 - 1995

TCVN 5938 - 1995

0,3

40

0,4

0,5

0,2

Nguån: CREB, 2004

Vïng nu«i t«m c«ng nghiÖp t¹i x· Vinh An huyÖn Phó Vang, tØnh Thõa Thiªn HuÕ

lμ mét trong nh÷ng vïng nu«i t«m c«ng nghiÖp lín cña tØnh Thõa Thiªn HuÕ nh−ng kÕt qu¶

quan tr¾c cho thÊy nång ®é çc chÊt khÝ ®éc h¹i, bôi vμ tiÕng ån ®Òu n»m d−íi giíi h¹n cho

phÐp. Nh− vËy, cã thÓ nãi m«i tr−êng kh«ng khÝ khu vùc nu«i ë ®©y ch−a bÞ « nhiÔm.

131

KÕt qu¶ quan tr¾c khu vùc nu«i t«m c«ng nghiÖp x· Phong H¶i huyÖn Phong

§iÒn tØnh Thõa Thiªn HuÕ cho thÊy çc chØ tiªu vÒ nång ®é chÊt « nhiÔm kh«ng khÝ

xung quanh (CO, NO2, NH3, SO2) ®Òu n»m trong giíi h¹n cho phÐp.

Theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t cña trung t©m c«ng nghÖ xö lý m«i tr−êng cña Bé t− lÖnh

Ho¸ häc - Bé Quèc phßng tiÕn hμnh t¹i thÞ x· B¶o Ninh - §ång Híi - Qu¶ng B×nh mét

trong nh÷ng vïng nu«i t«m lín cña tØnh Qu¶ng B×nh, th× nång ®é bôi vμ khÝ ®éc h¹i

®Òu n»m d−íi ng−ìng cho phÐp.

§¸ng l−u ý lμ, ®èi víi NH3, khi nhiÖt ®é vμ pH t¨ng, hμm l−îng khÝ NH3 trong

n−íc sÏ t¨ng theo, lμm cho sù bμi tiÕt NH3 tõ c¬ thÓ t«m, ç ra ngoμi kh«ng thùc hiÖn

®−îc, lμm h− mang, lμm gi¶m kh¶ n¨ng vËn chuyÓn oxy trong m¸u. Ng−îc l¹i ®èi víi

H2S th× khi pH gia t¨ng th× tû lÖ % cña H2S sÏ gi¶m. Tuy nhiªn sù hiÖn diÖn bÊt kú H2S

ë nång ®é nμo trong ao nu«i ®Òu kh«ng thÝch hîp cho t«m ç. Nh− vËy sù biÕn ®éng

pH trong ao nu«i ¶nh h−ëng ®Õn sù gia t¨ng hoÆc gi¶m nång ®é çc khÝ ®éc h¹i, ®Òu

g©y bÊt lîi cho thñy s¶n.

HiÖn nay, mét sè vïng nu«i trång thñy s¶n ë DHMT, m«i tr−êng n−íc bÞ « nhiÔm

nÆng bëi çc khÝ ®éc h¹i NH3, H2S, SO2, CO,... nh− khu vùc §øc Phæ, Mé §øc; S¬n TÞnh,

thμnh phè Qu¶ng Ng·i; mét sè khu vùc nu«i ë B×nh §Þnh nh− Hoμi Nh¬n; Phï Mü, Tuy

Ph−íc, ®Çm ThÞ N¹i... M«i tr−êng sèng trùc tiÕp cña t«m rÊt xÊu, hμm l−îng khÝ ®éc

v−ît trªn tiªu chuÈn cho phÐp rÊt cao, ®Æc biÖt NH4+ trong n−íc lμ 0,65 - 2,64 mg/l

(ng−ìng cho phÐp lμ < 0,1 mg/l). Theo Së Tμi nguyªn M«i tr−êng tØnh B×nh §Þnh cuèi

th¸ng 05/ 2004 vïng nu«i ven ®Çm ThÞ N¹i ®· cã trªn 380 ao t«m bÞ dÞch, nh− vËy nguy

c¬ « nhiÔm kh«ng khÝ lμ rÊt lín.

Tuy nhiªn, çc th«ng sè ®¸nh gi¸ chÊt l−îng m«i tr−êng kh«ng khÝ cña çc vïng

nu«i trång thñy s¶n ven biÓn cßn mang tÝnh thêi vô, ch−a ph¶n ¸nh ®−îc côc diÖn m«i

tr−êng kh«ng khÝ cña vïng nu«i trång thñy s¶n ë DHMT, nh−ng nh×n chung chÊt l−îng

m«i tr−êng kh«ng khÝ cña çc trang tr¹i ch−a ®Õn møc « nhiÔm vμ cã « nhiÔm th× còng

mang tÝnh côc bé, ®Æc biÖt do lo¹i h×nh s¶n xuÊt nμy n»m ë vïng ven biÓn nªn Ýt g©y «

nhiÔm m«i tr−êng kh«ng khÝ vμ Ýt ¶nh h−ëng ®Õn ®êi sèng d©n c−.

« nhiÔm kh«ng khÝ ë çc trang tr¹i NTTS chñ yÕu do mïi h«i ph¸t sinh tõ qu¸

tr×nh ph©n huû çc thμnh phÇn h÷u c¬ trong bïn th¶i, n−íc th¶i vμ thøc ¨n r¬i v·i, d−

thõa trong qu¸ tr×nh nu«i. Çc s¶n phÈm nμy ph©n huû t¹o nªn mét hçn hîp khÝ mïi

phøc t¹p gåm çc khÝ nh− H2S, NH3 vμ çc khÝ h÷u c¬ nh− indol, phenol, çc

mercaptan, amin h÷u c¬, an®ehyt h÷u c¬, axit bÐo dÔ bay h¬i.

132

Trong qu¸ tr×nh nu«i, çc chÊt th¶i, l−îng sinh vËt chÕt th−êng l¾ng ®äng, tÝch tô

trong ®¸y ao, ®Çm, ®Æc biÖt lμ n¬i cã ®iÒu kiÖn hoμn l−u yÕu. Sù tÝch tô chÊt th¶i lμm n¶y

sinh ph©n hñy yÕm khÝ t¹i tÇng ®¸y, v× vËy lμm gi¶m thÕ oxy hãa khö vμ gi¶i phãng çc

khÝ ®éc nh− H2S vμ CH4. Ngoμi ra, cßn cã çc chÊt h÷u c¬ x©m nhËp tõ bªn ngoμi vμo vμ

hiÖn t−îng t¶o chÕt trong qu¸ tr×nh nu«i t«m còng lμm « nhiÔm kh«ng khÝ.

T¹i çc trang tr¹i nu«i t«m ç c«ng nghiÖp, « nhiÔm kh«ng khÝ vμ mïi h«i thay

®æi theo quy tr×nh nu«i tõ giai ®o¹n x©y dùng, c¶i t¹o ao nu«i, xö lý ®¸y ao... ®Õn khi

thu ho¹ch. Tuy nhiªn, t¶i l−îng « nhiÔm d¹ng nμy lμ kh«ng ®¸ng kÓ vμ thay ®æi phô

thuéc vμo ®Æc ®iÓm ngo¹i c¶nh cña tõng khu vùc. ChÊt l−îng ®Êt, chÊt l−îng n−íc t¹i

khu vùc trang tr¹i cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn møc ®é « nhiÔm kh«ng khÝ vμ mïi h«i. Ngoμi

çc nguyªn nh©n g©y « nhiÔm kh«ng khÝ cã tÝnh chñ quan ph¶i kÓ ®Õn lμ viÖc tån tr÷ vμ

sö dông thøc ¨n, võa ®¶m b¶o chÊt l−îng n−íc trong ao nu«i còng nh− hiÖu qu¶ thu

ho¹ch (l−îng t«m ç bÞ chÕt khi thu ho¹ch Ýt hay nhiÒu)... Çc th«ng sè « nhiÔm chØ thÞ

lμ çc khÝ g©y mïi v« c¬ nh− NH3, H2S, CH4...

- Mïi ho¸ chÊt xö lý m«i tr−êng vμ khö trïng ao nu«i: Formol, Clorin, Cloramin B.

- KhÝ tho¸t tõ bïn ®¸y trong qóa tr×nh xö lý ®¸y ao sau mçi vô nu«i.

HiÖn nay, mét sè vïng nu«i trång thñy s¶n tËp trung do thiÕu hÖ thèng cÊp tho¸t

n−íc, xö lý n−íc th¶i, dÉn ®Õn n−íc bÞ ø ®äng, lμm cho n−íc trong çc ao biÕn ®æi theo

chiÒu h−íng xÊu, hμm l−îng oxy hßa tan thÊp. L−îng chÊt h÷u c¬ t¨ng nhanh, H2S t¨ng,

g©y « nhiÔm m«i tr−êng ®Êt n−íc còng nh− m«i tr−êng kh«ng khÝ.

- NhiÒu khu vùc nu«i bè trÝ s¸t nhau nªn kh«ng cã n¬i ®æ bá bïn th¶i, cho nªn

mét sè ®iÓm nu«i sau khi ph¬i kh« ®¸y ao ng−êi ta lÊy bïn ®¸y ao ®¾p lªn thμnh ao.

Th«ng th−êng bïn ®¸y sau khi ph¬i n¾ng 1-2 tuÇn sÏ hÕt mïi h«i nh−ng còng kh«ng

®¶m b¶o lμ ®· tiªu diÖt hÕt mÇm bÖnh. NÕu gÆp trêi m−a ao sÏ dÔ bÞ nhiÔm khuÈn, n−íc

m−a sÏ cuèn çc mÇm bÖnh, thuèc khö trïng çc chÊt khÝ ®éc h¹i tån t¹i trong bïn th¶i

xuèng ao lμm « nhiÔm n−íc ao nu«i.

Nu«i trång thñy s¶n lμ mét lÜnh vùc cã tiÒm n¨ng rÊt lín nh−ng còng chøa

®ùng nhiÒu nguy c¬ ®èi víi m«i tr−êng. ë mét sè ®Þa ph−¬ng m«i tr−êng nu«i trång

thñy s¶n ngμy mét xÊu ®i vμ thËm chÝ cã mét sè n¬i bÞ « nhiÔm nÆng nÒ ph¶i bá çc

ao “thèi” kh«ng thÓ sö dông l¹i ®−îc, g©y l·ng phÝ tμi nguyªn ®Êt vμ « nhiÔm n−íc

mÆt còng nh− n−íc ngÇm. V× vËy cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý m«i tr−êng trong

çc trang tr¹i NTTS.

4.1.1.3. HiÖn tr¹ng m«i tr−êng ®Êt

D−íi ®©y dÉn ra chÊt l−îng m«i tr−êng ®Êt ë mét sè trang tr¹i thñy s¶n vïng DHMT.

133

B¶ng 4.13. Tæng hîp chÊt l−îng m«i tr−êng ®Êt ®¸y

mét sè ao nu«i thñy s¶n ven biÓn tØnh Kh¸nh Hoμ

Çc th«ng sè Ao 1 Ao 2 Ao 3 Ao 4 Ao 5 Ao 6

pH ®Êt 7,5-8,2 7,4-8,2 7,6-8,7 7,8-8,4 7,7-8,7 7,7-8,7

Tæng çc chÊt

h÷u c¬ d¹ng

r¾n OR-S (%)

0,45-0,82 0,32-0,68 0,64-0,67 0,29-0,78 0,68-1,17 0,87-0,91

Tæng Nitrogen

(mg%N) 0,02-0,19 0,02-0,68 0,06-0,16 0,08-0.34 0,12-0,31 0,06-0,33

Tæng Phospho

(mg%P2O3) 0,22-0,67 0,24-0,48 0,38-0,82 0,06-0,92 0,02-0,25 0,05-0,57

Tæng phÌn s¾t

(mg%Fe) 2,4-6,08 3,17-5,44

4,51-

11,13 4,4-6,8 3,96-4,46 0,18-18,22

Tæng Sulfide

(mg%S2-)

0,012-

0,482

0,006-

1,325

0,012-

1,63

0,002-

0,086 0,00-0,80 0,02-3,38

D− l−îng thuèc

tÝm (mg%Mn) 0,18-2,8 0,62-2,66 1,63-3,1 1,16-1,99 0,73-1,99 0,26-0,83

V«i

(mg%CaCO3) 0,34-0,92 0,23-0,47 0,32-0,86 1,08-3,18 2,05-3,48 1,36-3,74

Nguån: NguyÔn Chu Håi, NguyÔn H÷u Thä, 2004

Çc th«ng sè chÊt l−îng m«i tr−êng ®Êt ®¸y ao ë b¶ng trªn biÕn ®æi theo tõng

thêi gian nu«i, cô thÓ nh−:

- pH ®Êt gi¶m dÇn theo thêi gian nu«i. Sù t¨ng pH ë giai ®o¹n ®Çu lμ do viÖc sö

dông v«i mét çch trùc tiÕp xuèng ®¸y ao trong qu¸ tr×nh c¶i t¹o ao tr−íc khi nu«i.

- OR-S t¨ng dÇn theo thêi gian do l−îng chÊt th¶i r¾n ngμy cμng nhiÒu vμ mËt

®é nu«i ngμy cμng cao.

- Tæng nit¬ vμ tæng Phospho gi¶m dÇn, do sù chuyÓn hãa nit¬ trong ®Êt diÔn ra

chËm vμ sù chuyÓn hãa cña Phospho l¹i diÔn ra nhanh, trong khi ®ã sù chuyÓn hãa cña hai

th«ng sè nμy diÔn ra ng−îc l¹i trong n−íc th¶i. Sù kh¸c th−êng nμy cã liªn quan ®Õn kü

thuËt kiÓm so¸t dÞch bÖnh vμ m«i tr−êng.

- Tæng Sulfide tÝch lòy trong ®Êt t¨ng dÇn vμ Sulfide hßa tan trong n−íc còng

t¨ng theo.

- D− l−îng thuèc tÝm gi¶m dÇn theo thêi gian, do thuèc tÝm l−u l¹i trong ®Êt ë

d¹ng Mn4+. §©y lμ chÊt cã tÝnh «xy hãa m¹nh vμ cã thÓ g©y ®éc, kh¶ n¨ng ph©n hñy

trong m«i tr−êng lμ kh¸ l©u.

134

B¶ng 4.14. ChÊt l−îng m«i tr−êng ®Êt ë mét sè ®iÓm nu«i trång thñy s¶n Kh¸nh Hßa

ChØ tiªu

§iÓm nu«i % cÊp h¹t <0.06mm

C h÷u c¬ (%)

N h÷u c¬ (μg/g)

P tæng (μg/g)

Coliform (tb/g)

Vibrio (tb/g)

V¹n Gi· 11,73 0,08 245 155,4 221 95

Hßn BÞp 11,21 0,39 359 252,8 357 21

Hßn ¤ng 19,35 0,27 366 2227,5 6 4

§Çm M«n 96,32 0,39 546 384,5 10 7

Hßn §á 94,39 0,36 727 451,8 2 7

Xu©n Tù 24,01 0,18 415 273,2 106 44

Nha Phu 98,99 1.16 628 401,1 89 18

Hßn Lao 91,31 0,46 454,6 319,5 15 9

TrÝ Nguyªn 12,48 0,35 255 186,6 38 49

BÝch §Çm 37,61 0,38 70 44,7 26 7

Thñy TriÒu 50,71 1,65 118 77,2 677 389

Cam ThÞnh §«ng 14,07 0,21 341 251,2 32 9

Cam B×nh 10,43 0,26 121 76,2 29 4

Nguån: ViÖn H¶i d−¬ng häc Nha Trang, 2003

Tõ b¶ng trªn cho thÊy:

- Hμm l−îng C h÷u c¬ trong m«i tr−êng ®Êt t¹i çc ®iÓm nu«i thñy s¶n dao ®éng

0,08-1,65%, çc gi¸ trÞ cao h¬n chØ gÆp t¹i Nha Phu vμ Thñy TriÒu.

- Hμm l−îng N h÷u c¬ thay ®æi tõ 70 - 628 ppm, gi¸ trÞ thÊp nhÊt gÆp t¹i BÝch

§Çm, cao nhÊt lμ §Çm M«n, Hßn §á vμ Nha Phu.

- Hμm l−îng P tæng kh¸ cao t¹i çc ®iÓm nu«i kho¶ng dao ®éng lμ 44,7-451,8

ppm, BÝch §Çm lμ n¬i cã gi¸ trÞ nμy thÊp nhÊt vμ §Çm M«n, Hßn §á, Nha Phu còng lμ

n¬i cã P tæng cao nhÊt.

- MËt ®é Coliform trong m«i tr−êng ®Êt thay ®æi trong kho¶ng rÊt réng tõ 2 ®Õn

907 tb/g, mËt ®é cao nhÊt vÉn gÆp ë Nha Phu, Thñy TriÒu.

- MËt ®é Vibrio còng thay ®æi rÊt réng 4 - 439 tb/g, Thñy TriÒu l¹i lμ n¬i cã gi¸

trÞ nμy cao nhÊt.

135

4.1.2. Vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long

4.1.2.1. HiÖn tr¹ng m«i tr−êng n−íc

1. ChÊt l−îng n−íc mÆt mét sè t×nh §BSCL

Qua sè liÖu ph©n tÝch cña mét sè tØnh cho thÊy chÊt l−îng n−íc mÆt ë §BSCL

cã dÊu hiÖu « nhiÔm vi sinh vμ « nhiÔm h÷u c¬.

B¶ng 4.15. Tæng hîp kÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt l−îng n−íc mÆt ë mét sè tØnh

TØnh MÉu pH BOD5

(mg/l)

COD

(mg/l)

SS

(mg/l)

Coliform

(MPN/100mL)

HËu Giang 6,5 12,7 22,25 68 9,3 x103

Th¬Ý ThuËn, B×nh §¹i 7,7 6 - 80 46 x103

X· T©n Thuû-Ba Tri 7,5 11 - 17 46 x103

BÕn Tre

X· Th¹nh H¶i - Th¹nh Phó

7,3 10 - 0 24 x103

Kinh X¸ng-LÊp Vß 6,85 20 34 95 11 x103

S«ng TiÒn - TX Sa §Ðc

4,74 21 28 29 1,1 x103

S«ng TiÒn- h. Hång Ngù

8,1 25 34 52 23 x103

Ng· n¨m - Trμm Chim 7,5 30 38 64 11 x103

§ång Th¸p

Ng· T− - Mü An 7,52 28 35 74 24 x103

Kiªn Giang TT Kiªn L−¬ng 3,52 11,0 - - 8 x 103

Kinh H¶ng - h. An Minh

3,85 12,0 - - 11 x103

TCVN

5942-1995

6,5 - 8,5

< 4 < 10 50 1.000

Nguån:B¸o ço HTMT cña çc tØnh §BSCL, 2004

BÕn Tre

N¨m 2004, Së Tμi nguyªn vμ M«i tr−êng BÕn Tre tiÕn hμnh ph©n tÝch mét sè mÉu

t¹i ba vïng nu«i nu«i thuû s¶n B×nh §¹i, Ba Tri vμ Th¹nh Phó, kÕt qu¶ nh− b¶ng 4.15:

Cã dÊu hiÖu « nhiÔm do vi sinh thÓ hiÖn ë gi¸ trÞ coliform ë ®©y v−ît TCVN

5942 - 1995 tõ 20 - 45 lÇn.

§ång Th¸p

136

NTTS lμ ngμnh mang l¹i nguån lîi kh«ng nhá cho kinh tÕ cña §ång Th¸p, tuy

nhiªn còng n¶y sinh rÊt nhiÒu vÊn ®Ò « nhiÔm m«i tr−êng cÇn ph¶i quan t©m. Sù ph¸t

triÓn nhanh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y mμ kh«ng chó träng ®Õn vÊn ®Ò xö lý « nhiÔm

m«i tr−êng ®· lμm cho m«i tr−êng n−íc mÆt bÞ « nhiÔm ®¸ng kÓ. Qua sè liÖu cña

Trung t©m th«ng tin Tμi nguyªn & M«i tr−êng tØnh cã mét sè nhËn xÐt sau:

- Hμm l−îng BOD5 v−ît tiªu chÈn cho phÐp tõ 2 - 4 lÇn ®iÒu nμy chøng tá kh¶

n¨ng lμm s¹ch ë çc s«ng ë ®©y lín.

- M«i tr−êng n−íc cã dÊu hiÖu « nhiÔm , thÓ hiÖn ë gi¸ trÞ COD v−ît tiªu chuÈn

cho phÐp 3 - 4 lÇn.

HiÖn nay, tuy ch−a cã sè liÖu quan tr¾c liªn tôc, cã thÓ thÊy chÊt l−îng n−íc mÆt

ë §ång Th¸p ®ang ®øng tr−íc nguy c¬ « nhiÔm cÇn cã gi¶i ph¸p ®Ó ng¨n chÆn vμ gi¶m

thiÓu « nhiÔm m«i tr−êng. Mét sè khu vùc cã nguy c¬ « nhiÔm cao nh−: vïng nu«i ç

Tra-basa bÌ vμ nu«i ao ë Hång Ngù, vïng nu«i ç lãc ë Tam N«ng vïng nu«i ç tra ë

Ch©u Thμnh.

Kiªn Giang

Qua sè liÖu ph©n tÝch chÊt l−îng n−íc mÆt tØnh cã mét sè nhËn xÐt sau:

- N−íc mÆt cã dÊu hiÖu nhiÔm phÌn, gi¸ trÞ pH thÊp (3,5 - 3,8).

- ChØ sè BOD5 v−ît tiªu chuÈn cho phÐp 2 - 3 lÇn, coliform v−ît 5 - 10 lÇn.

- Nång ®é N-NH3 « nhiÔm côc bé t¹i mét vμi ®iÓm, çc ®iÓm cßn l¹i nång ®é N-NH3

®Òu ë møc thÊp h¬n tiªu chuÈn cho phÐp.

B¶ng 4.16. KÕt qu¶ quan tr¾c N-NH3 th¸ng 12 n¨m 2003

TT Çc ®iÓm quan tr¾c N-NH3

(mg/L) Sè lÇn v−ît

TCVN 5943 - 1995 (NTTS) 0,5

1 Cöa kinh L×nh Huúnh, x· Thæ S¬n, Hßn §Êt 1,08 2,2 lÇn

2 Cöa Kinh Vμm RÇy, x· B×nh S¬n, Hßn §Êt 1,06 2,1 lÇn

3 Cöa Kinh T5, x· B×nh San, Hßn §Êt 0,94 1,2 lÇn

4 Khu Ba Hßn, x· D−¬ng Hoμ, Kiªn L−¬ng 0,72 1,4 lÇn

Nguån: B¸o ço HTMT Kiªn Giang, 2004

Bªn c¹nh viÖc thùc hiÖn n¹o vÐt vμ ®μo míi hÖ thèng kªnh, m−¬ng ®Ó x¶ lò ra

biÓn g©y x¸o trén vïng ®Êt phÌn, tõ ®ã lμm gia t¨ng ®é phÌn trong n−íc, ®e do¹ ®êi

137

sèng cña çc loμi thuû s¶n. Ngoμi ra mét phÇn ®¸ng kÓ l−îng phï sa tõ S«ng HËu vμo

vïng Tø Gi¸c Long Xuyªn (1,5 - 2,5 triÖu tÊn/n¨m) l¾ng ®äng lμm thay ®æi cÊu tróc

cña nÒn ®¸y.

2. ChÊt l−îng n−íc ngÇm

BÕn Tre

Qua kÕt qu¶ ph©n tÝch nguån n−íc ngÇm tõ çc giÕng khoan cña çc huyÖn ven

biÓn thÓ hiÖn ë b¶ng 4.17.

B¶ng 4.17. ChÊt l−îng n−íc ngÇm ë BÕn Tre

TT VÞ trÝ pH Fe

(mg/L)

Cl-

(mg/L)

NO2-

(mg/L)

NO3-

(mg/L)

Coliform

(MPN/100mL)

1 X· Thíi

ThuËn 6,2 0,12 6.620 0,003 0,03 9

2 X· Th¹nh

H¶i 5,8 0,01 1.820 0 0,13 24.000

3 X· B¶o

Th¹nh 7,6 0,89 17.750 0,13 0,33 400

TCVN 5944-1995

6,5-8,5 1 - 5 200-600 - 45 3

Nguån: ViÖn Kü thuËt nhiÖt ®íi vμ B¶o vÖ m«i tr−êng, 2004

- ChØ tiªu pH, SS, Fe, NO2- vμ NO3

- n»m trong giíi h¹n cho phÐp.

- ChØ tiªu Cl- trong n−íc t¹i çc ®iÓm thu mÉu ®Òu v−ît h¬n rÊt nhiÒu lÇn so víi tiªu

chuÈn cho phÐp.

- HÇu hÕt çc giÕng ®Òu bÞ « nhiÔm vi sinh, trong ®ã mÉu n−íc giÕng lÊy thÞ x·

Th¹nh H¶i v−ît h¬n tiªu chuÈn cho phÐp rÊt nhiÒu lÇn.

Trμ Vinh

N¨m 2004 Trung t©m BVMT ®· kh¶o s¸t vμ ph©n tÝch chÊt l−îng n−íc ngÇm ë

tØnh Trμ Vinh cho thÊy chÊt l−îng n−íc ngÇm ë ®©y cßn t−¬ng ®èi tèt trõ chØ tiªu ®é

cøng h¬i cao vμ hμm l−îng vi sinh bÞ nhiÔm d¹ng nhÑ (v−ît TCVN 1944 - 1995).

Ngoμi ra, do sö dông nguån n−íc ngÇm phôc vô s¶n xuÊt vμ sinh ho¹t t−¬ng ®èi

lín nªn mùc n−íc ë çc giÕng khoan sôt gi¶m ®¸ng kÓ. Theo kÕt qu¶ ®o ®¹c cña Trung

t©m n−íc sinh ho¹t vμ vÖ sinh m«i tr−êng tØnh Trμ Vinh ë 50 giÕng thuéc çc trang tr¹i ë

huyÖn Duyªn H¶i, CÇu Ngang, TiÓu CÇn ®Òu tôt gi¶m h¬n so víi çc n¨m tr−íc, trung

b×nh mçi n¨m sôt gi¶m ®Õn 0,5m. §©y lμ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò m«i tr−êng cÇn ph¶i

®−îc quan t©m vμ cã gi¶i ph¸p ®¸p øng.

138

B¶ng 4.18. ChÊt l−îng n−íc ngÇm ë mét sè giÕng khoan trong tØnh (mÉu lÊy vμ ph©n

tÝch vμo th¸ng 3/2004 do trung t©m BVMT ph©n tÝch)

§Þa ®iÓm

ChØ tiªu

§¬n vÞ

GiÕng

t¹i TT

Trμ Có

GiÕng

x·

Ph−íc

H−ng

GiÕng

x· HiÕu

Tö

GiÕng

x· HiÖp

Mü

GiÕng

TT CÇu

KÌ

GiÕng

TT

TiÓu

CÇn

TCVN

5944- 1995

pH

SO42-

N-NH4

N-NO3

§é cøng

Cl-

Al3+

ΣFe

ΣColiform

mg/L

mg/L

mg/L

mg/L

mg/L

mg/L

mg/L

MPN/

100mL

7,4

65

1,16

0,25

360

28

0,01

0,298

2.400

7,4

25

0,88

0,16

220

71

0,01

0,845

2.400

7,3

80

0,93

0,20

420

130

0,01

0,11

2.400

7,6

<5

0,89

0,21

236

21

0,02

0,137

15

7,4

65

0,01

7,2

240

198

0,01

0,01

1.100

7,6

25

0,51

1,2

200

28

0,02

0,038

2.400

6,5-8,5

200-400

-

45

300-500

200-600

-

-

3

§ång Th¸p

Nh×n chung, nguån n−íc ngÇm tÇng s©u ë tØnh §ång Th¸p cã chÊt l−îng tèt,

®−îc çc c¬ quan chuyªn ngμnh kiÓm tra, quan tr¾c th−êng xuyªn, nhiÒu n¬i ®· ®−îc

khai th¸c cÊp n−íc phôc vô cho sinh ho¹t, s¶n xuÊt.

B¶ng 4.19. KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt l−îng n−íc ngÇm

ChØ tiªu

§Þa ®iÓm

pH §é cøng

(mg/L)SO4

2-

(mg/L)Fe tæng

(mg/L)

Tæng cÆn

(mg/L)

Mn2+

(mg/L)

Cl-

(mg/L)

Thanh B×nh2-TT 6,8 800 77,5 4,45 3.558 3,575 1.650

Hång Ngù 2-LK 7,4 210 0 7,3 388 1,25 50

Cao L·nh 2-ML 7,0 340 10 3,50 3.202 4,187 1.640

TCVN

5944 -1995 6,5 - 8,5 300-500 200-400 - 750-1500 0,1-0,5 200-600

Nguån: Trung t©m th«ng tin Tμi nguyªn & M«i tr−êng §ång Th¸p.

139

HËu Giang

ChÊt l−îng n−íc ngÇm t¹i vïng çc trang tr¹i thÓ hiÖn qua b¶ng sè liÖu sau:

B¶ng 4.20. KÕt qu¶ ph©n tÝch mét sè chØ tiªu chÊt l−îng n−íc ngÇm ë HËu Giang

MÉu pH §é cøng

(mg CaCO3/L) Fe tæng (mg/L)

1 7,2 356 1,1

2 7,0 390 0,85

3 7,1 340 1,2

4 7,4 260 0,75

TCVN 5944-1995 6,5-8,5 300 - 500 -

Nguån: B¸o ço HTMT HËu Giang, 2004

KÕt qu¶ quan tr¾c n−íc ngÇm cho thÊy hÇu hÕt çc chØ tiªu n»m trong tiªu chuÈn

cho phÐp, riªng ®é cøng n−íc ngÇm cã dÊu hiÖu v−ît tiªu chuÈn cho phÐp, do çc

nguyªn nh©n chÝnh sau:

+ Ch−a ®−îc qu¶n lý vμ quy ho¹ch ®Ó khai th¸c sö dông hîp lý.

+ Tr×nh ®é khai th¸c n−íc ngÇm ch−a cao, chñ yÕu çc c¬ së khoan giÕng do t−

nh©n ®¶m tr¸ch.

+ ChÊt th¶i do ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña con ng−êi th¶i ra kh«ng ®−îc xö lý ®óng møc.

3. N−íc th¶i tõ çc trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n

BÕn Tre

Kh¶o s¸t chÊt l−îng n−íc th¶i NTTS ë 03 huyÖn ven biÓn cã kÕt qu¶ nh− sau:

B¶ng 4.21. KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt l−îng n−íc th¶i nu«i thuû s¶n mét sè trang tr¹i ë BÕn Tre

ChØ tiªu ChØ tiªu

VÞ trÝ pH SS (mg/L)

NH4+

(mg/L)BOD5 (mg/L)

DÇu mì (mg/L)

Coliform (MPN/100mL)

X· T©n Thuû 7,2 45 0,53 10 0,06 240x103

X· Th¹nh Ph−íc 7,8 36 0,03 8 0,11 200x103

X· An Nh¬n 8,0 16 0,05 10 0,12 110x103

TCVN 5945-1995 Lo¹i A Lo¹i B

6-9 5,5-9

50 100

0,1 1

20 50

- 1

5.000 10.000

Nguån: B¸o ço HTMT tØnh BÕn Tre, 2004

140

HÇu hÕt çc chØ tiªu ®Òu n»m trong giíi h¹n cho phÐp ®èi víi n−íc th¶i NTTS, trõ chØ tiªu Coliform rÊt cao, v−ît tõ 20 - 30 lÇn lÇn so víi tiªu chuÈn TCVN 5945-1995, ®iÒu nμy cho thÊy nguån n−íc th¶i NTTS ë ®©y ®ang bÞ « nhiÔm vi sinh.

Cμ Mau B¶ng 4.22. Mét sè chØ tiªu m«i tr−êng t¹i trang tr¹i nu«i t«m th©m canh

TuÊn Tμi

Çc chØ tiªu Ao sè 1 Ao sè 2 TCVN 5943-1995

(NTTS)

§é ®ôc (NTU) 24.5 54.7 -

NhiÖt ®é (°C) 30.6 30.8 -

§é muèi (0/00) 14,4 11,7 -

Oxy hoμ tan (mg/L) 6,39 6,12 ≥ 5

pH 7,85 7,92 6,5 - 8,5

NO2-(mg/L) 0,332 0,059 -

NO3-(mg/L) 0,7 0,7 -

NH3(mg/L) 2,75 0,28 0,5

PO43-(mg/L) 0,1 0,11 -

SiO2(mg/L) 0,354 0,60 -

H2S(mg/L) 0,041 0,019 0,005

Nguån: ViÖn NCNTS H¶i Phßng, 10/2004

Ao 1: ®· nu«i 03 th¸ng. Ao 2: míi th¶ t«m.

- KÕt qu¶ trªn cho thÊy chØ sè NH3 v−ît TCVN 5943 -1995 (NH3 < 0,5mg/L) ë ao

sè 1. Theo Pornlerd trong ao nu«i NH3 < 0,1mg/L vμ H2S < 0,03 mg/L th× çc chØ sè

NH3 vμ H2S trong ao nu«i ®· v−ît giíi h¹n tèi −u.

- KÕt qu¶ ph©n tÝch diÔn biÕn n−íc ao nu«i c«ng nghiÖp (n¨m 2003) cña Dù ¸n

Quy ho¹ch nu«i thuû s¶n huyÖn N¨m C¨n (hîp phÇn Suma tμi trî), m«i tr−êng n−íc

trong ao nu«i th©m canh cã çc diÔn biÕn ®Æc tr−ng sau ®©y:

Trong trang tr¹i nu«i t«m c«ng nghiÖp, m«i tr−êng n−íc cã khuynh h−íng «

nhiÔm h÷u c¬ thÓ hiÖn ë çc chØ tiªu BOD5, tæng N cao (do thøc ¨n d− thõa, vá t«m lét),

m«i tr−êng n−íc trong ao thÓ hiÖn tÝnh yÕm khÝ víi s¶n phÈm lμ H2S kh¸ cao, ®ång thêi

còng mang tÝnh chÊt ®Æc tr−ng cña n−íc mÆt Cμ Mau lμ nhiÔm phÌn (Fe tæng cao) vμ

®é ®ôc cao. Trong ®ã Fe tæng vμ H2S v−ît nhiÒu lÇn giíi h¹n tèi −u, cÇn xö lý ®Ó ®¹t

141

hiÖu qu¶ cao h¬n trong nu«i t«m.

B¶ng 4.23. ChÊt l−îng n−íc ë tr¹i nu«i t«m b¸n th©m canh

(trang tr¹i cña phßng N«ng nghiÖp, huyÖn §Çm D¬i)

Çc chØ tiªu Ao 1 Ao 2 TCVN 5943 - 1995

§é ®ôc (NTU) 132 79,9 -

NhiÖt ®é (°C) 28,4 28,4 -

§é muèi (0/00) 7,3 6,8 -

Oxy hoμ tan (mg/L) 6,23 6,17 ≥ 5

pH 7,32 7,45 6,5 - 8,5

NO2-(mg/L) 0,058 0,013 -

NO3-(mg/L) 0,2 0,2 -

NH3(mg/L) 1,4 0,11 0,5

PO43-(mg/L) 0,1 0,12 -

SiO2(mg/L) 0,42 2,469 -

H2S(mg/L) 0,028 0,014 0,005 Nguån: Trang tr¹i cña Phßng NN - TT §Çm D¬i. ViÖn NCNTS H¶i Phßng, 10/2004

Ao 1: ®· nu«i 03 th¸ng. Ao 2: míi th¶ t«m

Ao sè 2 (nu«i ®−îc 01 th¸ng) cã hμm l−îng SiO2 (nguån gèc n−íc biÓn) cao h¬n

rÊt nhiÒu lÇn ao sè 1 (nu«i ®−îc 03 th¸ng). ViÖc qu¶n lý n−íc kh«ng tèt thÓ hiÖn ë çc

chØ tiªu ®é ®ôc, NH3, H2S cao ë ao nu«i.

B¶ng 4.24. ChÊt l−îng n−íc ë trang tr¹i nu«i qu¶ng canh (LNT Tam Giang 1)

Çc chØ tiªu Gi¸ trÞ TCVN 5943 - 1995

§é ®ôc (NTU) 82,5 -

NhiÖt ®é (°C) 31,3 -

§é muèi (0/00) 15,8 -

Oxy hoμ tan (mg/L) 6,23 ≥ 5

pH 7,71 6,5 - 8,5

NO2-(mg/L) 0,008 -

NO3-(mg/L) 0,3 -

NH3 (mg/L) 0,14 0,5

PO43-(mg/L) 0,09 -

SiO2 (mg/L) 4,179 -

H2S (mg/L) 0,015 0,005

Nguån: ViÖn NCNTS H¶i Phßng, 2004

142

KÕt qu¶ ph©n tÝch mÉu n−íc nu«i qu¶ng canh cho thÊy chÊt l−îng n−íc kh¸ tèt.

Tuy nhiªn do ®Æc ®iÓm nguån n−íc, ®é ®ôc t−¬ng ®èi cao, hμm l−îng SiO2 lín do

nguån gèc n−íc biÓn.

NhËn xÐt chung vÒ m«i tr−êng n−íc trong çc trang tr¹i nu«i t«m:

KÕt qu¶ ®o ®¹c chØ tiªu m«i tr−êng n−íc ë 03 trang tr¹i nu«i t«m, cho thÊy: ao

nu«i th©m canh cã gi¸ trÞ çc chØ tiªu « nhiÔm m«i tr−êng cao nhÊt, mét sè chØ tiªu

v−ît TCVN vμ giíi h¹n tèi −u cho nu«i thuû s¶n. Cô thÓ:

ChØ tiªu NO2- trong nu«i th©m canh cao (viÕt t¾t NTC) h¬n nu«i b¸n th©m canh

(ViÕt t¾t NBTC) kho¶ng 5,7 lÇn, cao h¬n nu«i qu·ng canh (viÕt t¾t NQC) kho¶ng 41,5 lÇn.

ChØ tiªu NO3- trong ao NTC cao h¬n 3,5 lÇn so víi NBTC, cao h¬n 2,3 lÇn NQC.

ChØ tiªu PO43- ao NTC b»ng ao NBTC vμ cao h¬n ao NQC 1,1 lÇn.

ChØ tiªu SiO2 ao NTC chØ b»ng 0,8 lÇn ao NBTC, b»ng 0,08 lÇn ao NQC.

ChØ tiªu H2S ao NTC cao h¬n ao NBTC 1,5 lÇn, cao h¬n ao NQC 2,7 lÇn.

Th−êng v−ît gi¸ trÞ tèi −u cho nu«i thuû s¶n.

ChØ tiªu NH3 ao NTC cao h¬n ao NBTC 1,96 lÇn, cao h¬n ao NQC 19,6 lÇn.

Th−êng v−ît gi¸ trÞ tèi −u cho nu«i thuû s¶n. §èi víi NTC vμ BTC, gi¸ trÞ nμy th−êng

v−ît TCVN 5943 -1995.

Tuy nhiªn, t×nh tr¹ng sö dông nhiÒu Clorine trong ao nu«i th©m canh vμ sö dông

tuú tiÖn thuèc b¶o vÖ thùc vËt cã gèc Clo, ®èi víi m« h×nh nu«i lóa - t«m, nu«i qu¶ng

canh c¶i tiÕn, lμ mèi ®e do¹ cho m«i tr−êng ®Êt, n−íc ë çc trang tr¹i. Trong ph¹m vi

®Ò tμi ch−a cã sè liÖu ph©n tÝch thùc tÕ vÒ hμm l−îng çc chÊt nμy trong m«i tr−êng ®Êt,

n−íc, nh−ng qua sè liÖu thu thËp ®−îc t¹i Chi côc b¶o vÖ nguån lîi thuû s¶n vμ Chi côc

b¶o vÖ thùc vËt, l−îng Clorine sö dông ë ao nu«i c«ng nghiÖp cã thÓ lªn ®Õn 100

kg/ha/n¨m, ë qu¶ng canh c¶i tiÕn cã thÓ lªn ®Õn 200-300 ml/ha thËm chÝ gÇn 600 ml/ha,

g©y ¶nh h−ëng lín ®Õn m«i tr−êng ®Êt, n−íc.


ChÊt l−îng m«i tr−êng kh«ng khÝ t¹i çc tØnh, thμnh cña khu vùc §BSCL ®·

®−îc tæng hîp nh− trong b¶ng 4.25 d−íi ®©y.

143

B¶ng 4.25. ChÊt l−îng m«i tr−êng kh«ng khÝ t¹i khu vùc §BSCL

TØnh, thμnh §é ån

(dBA)

Bôi

(mg/m3)

SO2

(mg/m3)

NO2

(mg/m3)

CO

(mg/m3)

Long An 69 0,63 0,078 0,055 3,9

§ång Th¸p 63 0,48 0,082 0,030 2,8

An Giang 66 0,43 0,063 0,030 2,5

TiÒn Giang 66 0,35 0,080 0,029 3,5

VÜnh Long 69 0,46 0,064 0,036 3,8

BÕn Tre 63 0,34 0,059 0,029 3,6

Kiªn Giang 63 0,38 0,045 0,007 2,8

Tp. CÇn Th¬

HËu Giang 64 0,47 0,090 0,016 3,0

Trμ Vinh 69 0,44 0,081 0,067 2,6

Sãc Tr¨ng 67 0,68 0,079 0,023 3,8

B¹c Liªu 72 0,37 0,054 0,041 2,4

Cμ Mau 68 0,32 0,052 0,042 1,4

Trung b×nh 67 0,45 0,069 0,034 3,0

Min 63 0,32 0,045 0,007 1,4

Max 72 0,68 0,090 0,067 3,9

TCVN 5937 -

1995 65 0,3 0,5 0,4 40

Nguån: ENTEC,2002

TiÒn Giang

Qua kÕt qu¶ ph©n tÝch hμm l−îng bôi ®o t¹i 17 ®iÓm so n¨m 2002 kh«ng t¨ng

nh−ng so víi TCVN 5937 - 1995 cao h¬n 2 - 10 lÇn, riªng t¹i çc ®iÓm ®o trªn Quèc lé

1, Trung t©m Y tÕ HuyÖn, Trung t©m Th−¬ng m¹i vμ çc trôc lé chÝnh th× hμm l−îng

bôi cao h¬n TCVN quy ®Þnh kho¶ng 2,4 lÇn.

- KhÝ NO2, SO2, CO ®Òu kh«ng v−ît quy ®Þnh TCVN 5937 - 1995 nh−ng hμm

l−îng khÝ nμy cã nhiÒu ë giao lé chÝnh.

- TiÕng ån trung b×nh trªn toμn tØnh 2003 kh«ng t¨ng so víi n¨m 2002, dao

®éng trung b×nh kho¶ng 65 - 75 dBA vμo giê cao ®iÓm vμ ë trªn quèc lé dao ®éng 80 -

86 dBA møc ®é cho phÐp TCVN 5945 - 1995 cho phÐp tiÕng ån trong khu vùc th−¬ng

m¹i, dÞch vô tõ 6h -18h lμ 70 dBA.

144

§ång Th¸p

VÊn ®Ò « nhiÔm kh«ng khÝ hiÖn nay t¹i tØnh §ång Th¸p nãi chung vμ t¹i çc

trang tr¹i tØnh §ång Th¸p ch−a ph¶i lμ vÊn ®Ò lín. Nguån g©y « nhiÔm kh«ng khÝ chñ

yÕu mang tÝnh chÊt côc bé t¹i mét sè trang tr¹i ch−a ®−îc thu gom vμ xö lý nªn g©y

mïi h«i lμm ¶nh h−ëng ®Õn m«i tr−êng xung quanh.

Kh«ng khÝ ë n«ng th«n nãi chung vÉn cßn trong lμnh. KÕt qu¶ quan tr¾c m«i

tr−êng kh«ng khÝ ®−îc tr×nh bμy trong b¶ng d−íi ®©y:

B¶ng 4.26. ChÊt l−îng kh«ng khÝ ë tØnh §ång Th¸p

ChØ tiªu

VÞ trÝ

§é ån

(dBA)

Bôi

(mg/m3)

SO2

(mg/m3)

NO2

(mg/m3)

CO

(mg/m3)

Khu lß g¹ch

(H.Ch©uThμnh)

Mïa kh« n¨m 2003

Mïa kh« n¨m 2004

60 - 70

65-70

1,26

0,36

0,07

1

0,00

0

0,15

0,04

B−u ®iÖn

ThÞ x· Sa §Ðc

Mïa kh« n¨m 2003

Mïa kh« n¨m 2004

70 - 80

70-75

1,5

1,8

0,1

2,5

0,00

0,02

0,5

1,7

KCN

T©n Quy T©y

Mïa kh« n¨m 2003

Mïa kh« n¨m 2004

60-75

60-65

0,7

1,4

0,6

3,15

0,00

0,003

0,2

0,6

KCN Sa §Ðc Mïa kh« n¨m 2003

Mïa kh« n¨m 2004

50-55

55-60

0,05

0,3

0,00

1

0,00

0

0,00

0,03

Ng· t− v¨n nghÖ

TX Cao L·nh

Mïa kh« n¨m 2003

Mïa kh« n¨m 2004

60-65

80-85

1,2

1,76

0,05

3,2

0,00

0,015

0,3

2,15

Khu C«ng nghiÖp

TrÇn Quèc To¶n

Mïa kh« n¨m 2003

Mïa kh« n¨m 2004

55-65

66-69

0,9

0,25

0,02

0,05

0,00

0,016

0,6

0,6

Nguån: Trung t©m th«ng tin Tμi nguyªn & M«i tr−êng, §ång Th¸p


Vïng §BSCL ngoμi çc khu vùc ®Êt phï sa ngät, lî ®ang ®−îc canh t¸c d−íi

d¹ng v−ên theo m« h×nh m−¬ng liÕp, ®Êt ®ai t−¬ng ®èi æn ®Þnh do ®−îc båi ®¾p hμng

n¨m vμ ®Êt ®−îc tr¶ mét phÇn chÊt dinh d−ìng th«ng qua ph©n bãn, vËt rông... Çc khu

vùc kh¸c ®Òu bÞ Ýt nhiÒu suy tho¸i vμ « nhiÔm do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau. Çc

nguyªn nh©n chÝnh bao gåm:

+ Do chÊt th¶i çc ho¹t ®éng c«ng nghiÖp vμ dÞch vô t¹o nªn çc d¹ng g©y

« nhiÔm m«i tr−êng kh¸c nhau nh−: khÝ th¶i, chÊt th¶i r¾n, n−íc th¶i s¶n xuÊt vμ

sinh ho¹t.

145

+ Do çc ho¹t ®éng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp t¹o nªn çc lo¹i chÊt th¶i g©y « nhiÔm

m«i tr−êng nh−: çc lo¹i ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt, phô phÕ th¶i, ph©n vμ n−íc th¶i. Trong

®ã, cã thÓ ¶nh h−ëng tíi çc vÊn ®Ò vÒ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng ®Êt nh− sau:

- Qu¸ tr×nh ®μo ao nu«i t«m ®−a tÇng sinh phÌn lªn mÆt ®Êt, biÕn phÌn tiÒm

tμng thμnh phÌn hiÖn t¹i, cho nªn ®Êt vμ n−íc ®Òu bÞ nhiÔm phÌn gia t¨ng ë çc møc

®é kh¸c nhau.

- §Êt bÞ suy tho¸i theo h−íng b¹c mμu ho¸ do qu¸ tr×nh canh t¸c mïa vô cao (2 -

3 vô lóa), bãn ph©n ho¸ häc ch−a c©n ®èi hîp lý, ®Êt ®ai bÞ chai s¹n dÇn do Ýt sö dông

ph©n h÷u c¬ vμ bÞ « nhiÔm do viÖc sö dông ph©n bãn vμ thuèc trõ s©u çc lo¹i.

§èi víi hiÖn tr¹ng chÊt l−îng ®Êt ë vïng §BSCL cßn ph¶i kÓ ®Õn vÊn ®Ò s¹t lë

vμ båi tô çc cöa s«ng, ven biÓn hoÆc t−¬ng tù ®èi víi çc b·i båi ven s«ng vμ ven biÓn.

Theo çc kÕt qu¶ nghiªn cøu vμ kh¶o s¸t cña Liªn ®oμn ®Þa chÊt VI phÝa Nam, th× t¹i

khu vùc §BSCL hiÖn ®ang cã 02 vÊn ®Ò kh¸ cÊp b¸ch lμ:

- Båi tô x©m thùc çc vïng cöa s«ng tËp trung chñ yÕu ë çc vïng cöa s«ng cña

tØnh BÕn Tre, ®Æc biÖt lμ ë cöa s«ng Ba Lai vμ Cæ Chiªn, chñ yÕu do çc hiÖn t−îng

ho¹t ®éng cña thuû triÒu, s«ng vμ do çc tÝch tô phï sa gi÷a lßng s«ng lμm lÖch dßng

ch¶y, g©y s¹t lë bê s«ng.

- Båi tô x©m thùc ven biÓn tËp trung ë vïng cöa Ba Lai, phÝa Nam cöa Hμm

Lu«ng (Vμm Rçng) vμ phÝa B¾c cöa Cæ Chiªn (Vμm Hå) víi møc ®é lín nhÊt tËp trung

ë khu S©n nghªu - phÝa §«ng cån Lín.

B¹c Liªu

Trong ®Êt phÌn, çc ®éc chÊt g©y h¹i cho c©y trång lμ S2-, Al3+, Fe2+, Fe3+. §Êt phÌn

ë B¹c Liªu cã ¶nh h−ëng rÊt lín ®èi víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vμ nu«i trång thñy s¶n.

Nhãm ®Êt phÌn ë B¹c Liªu cßn bÞ nhiÔm mÆn vμo mïa kh« khi thñy triÒu g©y ngËp.

Çc nguyªn nh©n g©y nhiÔm phÌn:

+ Do çc ho¹t ®éng më réng hÖ thèng thñy lîi (®μo kªnh m−¬ng thiÕu quy ho¹ch)

lμm cho tÇng sinh phÌn (pyrite) bÞ t¸c ®éng lμm cho qu¸ tr×nh phÌn ho¸ x¶y ra m¹nh dÉn

®Õn ®Êt tõ chç kh«ng cã tÇng phÌn (Javosite) nay ®· xuÊt hiÖn do sù oxy hãa (pyrite).

+ Do ®μo ao, m−¬ng nu«i t«m, nu«i çc loμi thñy s¶n kh¸c t¸c ®éng ®Õn ®é s©u

tÇng sinh phÌn (pyrite) mét çch tù ph¸t kh«ng theo quy ho¹ch, ngoμi ra cßn cã sù oxy

hãa pyrite x¶y ra trªn bê ao, m−¬ng nu«i t«m.

Nguyªn nh©n g©y « nhiÔm do ho¹t ®éng cña thñy triÒu vμ canh t¸c kh«ng hîp lý

(dÉn n−íc mÆn vμo ®Êt n«ng nghiÖp ®Ó nu«i t«m) sù ph¸ hñy cÊu tróc cña ®Êt lμm cho

çc tÇng dinh d−ìng bÞ röa tr«i, ho¹t ®éng khai th¸c n−íc ngÇm kh«ng ®óng quy

ho¹ch, kh«ng ®óng kü thuËt còng g©y sù nhiÔm mÆn.

146

B¶ng 4.27. Quy m« diÖn tÝch ®Êt bÞ nhiÔm mÆn trong tØnh B¹c Liªu

Møc ®é nhiÔm mÆn DiÖn tÝch (ha) Tû lÖ (%)

§Êt nhiÔm mÆn 210.048 82,63

- NhiÔm mÆn th−êng xuyªn 3.567 1,41

- NhiÔm mÆn nÆng 14.828 5,83

- NhiÔm mÆn trung b×nh 20.272 7,97

- NhiÔm mÆn Ýt 171.381 67,42

Nguån: B¸o ço HTMT B¹c Liªu, 2004

Qu¸ tr×nh thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt, hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt cña tØnh

cã nhiÒu thay ®æi so víi quy ho¹ch, do ¸p lùc cña viÖc më réng diÖn tÝch nu«i t«m diÖn

tÝch ®Êt canh t¸c n«ng nghiÖp ngμy cμng bÞ thu hÑp, theo sè liÖu ®Õn cuèi n¨m 2003

tØnh B¹c Liªu cã 13.176 trang tr¹i trong ®ã trang tr¹i thñy s¶n chiÕm 11.511, trang tr¹i

s¶n xuÊt n«ng nghiÖp 1.577, trang tr¹i l©m nghiÖp 01 trang tr¹i, cßn l¹i 87 trang tr¹i

kinh doanh tæng hîp.

BÕn Tre

KÕt qu¶ ph©n tÝch d− l−îng hãa chÊt b¶o vÖ thùc vËt trong ®Êt nu«i trång thñy s¶n

vμo n¨m 2003 cho thÊy: d− l−îng cña çc lo¹i thuèc b¶o vÖ thùc vËt tån ®äng trong ®Êt

thñy s¶n ®Òu ®¹t tiªu chuÈn m«i tr−êng qui ®Þnh TCVN 5941-1995.

B¶ng 4.28. KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt l−îng m«i tr−êng ®Êt NTTS

VÞ trÝ ChØ tiªu §¬n vÞ

KhÑm trªn B¶o Th¹nh An Nh¬n

TCVN 5941-1995

Aldrin Mg/kgx10-6 5,3 <0,1 84,0 -

Heptachlo Mg/kgx10-6 54,9 77,5 <0,1 -

DDT Mg/kgx10-6 <0,1 57,9 <0,1 0,1 mg/kg

TDE Mg/kgx10-6 <0,1 39,0 <0,1 -

DDE Mg/kgx10-6 <0,1 24,4 <0,1 -

Eldrine Mg/kgx10-6 <0,1 <0,1 <0,1 -

Dieldrin Mg/kgx10-6 <0,1 <0,1 <0,1 -

Tæng N Mg/kg 726 787 688 -

P2O5 % ®Êt kh« 0,27 0,25 0,13 -

Nguån: B¸o ço HTMTBÕn Tre, 2004

147

4.2. kh¶ n¨ng diÔn biÕn m«i tr−êng kinh tÕ trang trai nu«i

trång thuû s¶n

4.2.1. Môc tiªu cña dù b¸o diÔn biÕn m«i tr−êng

Çc ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ khoa häc vÒ diÔn biÕn vμ dù b¸o m«i tr−êng KTTT

nh»m môc tiªu, dù b¸o xu h−íng thay ®æi chÊt l−îng m«i tr−êng trang tr¹i, phßng

tr¸nh rñi ro, phßng chèng « nhiÔm, suy tho¸i vμ sù cè m«i tr−êng b»ng çc gi¶i ph¸p vμ

biÖn ph¸p tæng hîp. Trong ®ã, cÇn lμm râ nh÷ng néi dung chÝnh sau ®©y:

+ X¸c ®Þnh quy m« ho¹t ®éng vμ ph¸t triÓn cña çc nguån g©y « nhiÔm hiÖn cã

b»ng çch kiÓm to¸n vμ ®¸nh gi¸ çc nguån th¶i t¹i çc trang tr¹i.

+ X¸c ®Þnh quy m« g©y « nhiÔm m«i tr−êng cña çc nguån sÏ h×nh thμnh trong

t−¬ng lai theo quy ho¹ch ph¸t triÓn KTTT b»ng çch ®¸nh gi¸ vμ dù b¸o çc nguån th¶i

sÏ xuÊt hiÖn t¹i çc trang tr¹i (dù b¸o nguån th¶i « nhiÔm).

+ X¸c ®Þnh tèc ®é gia t¨ng « nhiÔm m«i tr−êng nÒn trªn c¬ së x©y dùng ph−¬ng

ph¸p x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng chøa vμ ph©n huû « nhiÔm (dung tÝch) cña çc m«i tr−êng thμnh

phÇn vμ nhËn d¹ng quy m« chuyÓn hãa « nhiÔm gi÷a chóng trong t−¬ng lai theo mèi

quan hÖ gi÷a nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vμ b¶o vÖ m«i tr−êng (quy ho¹ch ph¸t

triÓn, c¬ së h¹ tÇng, hÖ thèng thuû lîi, n−íc s¹ch vμ vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n...) t¹i

çc trang tr¹i.

+ X¸c ®Þnh hËu qu¶ suy tho¸i m«i tr−êng, hËu qu¶ « nhiÔm ®Õn tõng ®èi t−îng

chÞu t¸c ®éng nh− søc kháe céng ®ång, n−íc s¹ch vμ vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n, ®a

d¹ng sinh häc... ë quy m« tõng ®Þa ph−¬ng vμ ë quy m« toμn vïng.

Ph−¬ng ph¸p khoa häc cho phÐp x¸c ®Þnh mét sè kÞch b¶n diÔn biÕn m«i tr−êng

cã thÓ x¶y ra theo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vμ b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT, ®Ó

®−a ra çc dù b¸o diÔn biÕn m«i tr−êng tin cËy nhÊt. Dùa trªn viÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c

néi dung çc vÊn ®Ò m«i tr−êng, ph¶n ¸nh xu h−íng thay ®æi tÊt yÕu trong l−îng vμ

chÊt cña tr¹ng th¸i m«i tr−êng.

4.2.2. Çc ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ diÔn biÕn m«i tr−êng

4.2.2.1. DiÔn biÕn m«i tr−êng

Cã thÓ ®−îc thiÕt lËp tõ çc c¬ së d÷ liÖu thu thËp l©u dμi trong c«ng t¸c quan tr¾c

m«i tr−êng, thùc hiÖn §TM, thèng kª t− liÖu, çc niªn gi¸m thèng kª, çc sè liÖu quan

tr¾c quèc gia vμ ®Þa ph−¬ng, çc ®Ò tμi - ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc, çc b¶n b¸o

ço hiÖn tr¹ng m«i tr−êng kh¸c nhau... trong ®ã cã thÓ ¸p dông çc ph−¬ng ph¸p ®¸nh

gi¸ theo çc mÆt “c¾t ngang”, “c¾t däc” cña hÖ thèng c¬ së d÷ liÖu, hoÆc b»ng ph−¬ng

ph¸p GIS, ph©n tÝch ¶nh viÔn th¸m vμ çc ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ kh¸c. §é tin cËy cña

çc ®¸nh gi¸ phô thuéc vμo ®é chÝnh x¸c cña çc c¬ së d÷ liÖu phôc ®· cã vμ nghiªn cøu

bæ sung vÒ m«i tr−êng trang tr¹i.

148

Chñ yÕu dùa trªn çc c¬ së dù b¸o hoÆc ph¸n ®o¸n vÒ çc xu h−íng biÕn ®æi chÊt

l−îng m«i tr−êng vïng d−íi t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong vïng

víi kho¶ng ph©n chia thêi gian: 5 - 10 n¨m lμ ng¾n h¹n, 20 - 30 n¨m lμ trung h¹n, trong ®ã

bao gåm çc dù b¸o m«i tr−êng ®èi víi çc quy ho¹ch ph¸t triÓn vïng víi çc kÞch b¶n dù

b¸o vÒ viÔn c¶nh nguån th¶i, tr¹ng th¸i m«i tr−êng vμ t¸c ®éng m«i tr−êng. Çc dù b¸o vÒ

tr¹ng th¸i m«i tr−êng trong t−¬ng lai cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®èi víi viÖc x©y dùng

chiÕn l−îc, chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch b¶o vÖ m«i tr−êng vμ çc gi¶i ph¸p phßng ngõa ®¸p øng

ph¸t triÓn bÒn v÷ng, cho çc môc tiªu chung cña §Ò tμi KC.08.30.

Çc ph−¬ng ph¸p khoa häc dù b¸o vÒ diÔn biÕn tr¹ng th¸i m«i tr−êng KTTT dùa

trªn m« h×nh qu¶n lý m«i tr−êng chung víi kiÓu tam gi¸c vai trß m«i tr−êng- nhμ n−íc

- x· héi lμ “¸p lùc - hiÖn tr¹ng - ®¸p øng’’:

H×nh 4.3: M« h×nh "¸p lùc - hiÖn tr¹ng - ®¸p øng" sö dông cho çc nghiªn cøu ®¸nh

gi¸ vÒ diÔn biÕn m«i tr−êng KTTT

¸p lùc hiÖn tr¹ng m«i tr−êng1.Çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt

C«ng nghiÖp, dÞch vô, n«ng nghiÖp n¨ng l−îng, kÕt cÊu h¹ tÇng 2. Çc ho¹t ®éng ®êi sèng

Y tÕ, gi¸o dôc, v¨n ho¸, thÓ thao 3. Çc t¸c ®éng cña thiªn nhiªn

Thiªn tai, b·o, lò lôt, óng, h¹n h¸n

1.HiÖn tr¹ng tμi nguyªn - §Êt - N−íc - KhÝ hËu - §a d¹ng sinh häc

2. HiÖn tr¹ng m«i tr−êng - M«i tr−êng sèng - M«i tr−êng s¶n xuÊt - ¤ nhiÔm m«i tr−êng

®¸p øng1. ThÓ chÕ, chÝnh s¸ch 2. Tæ chøc, nguån lùc 3. Khoa häc - C«ng nghÖ 4. NhËn thøc céng ®ång 5. Th«ng tin, truyÒn th«ng 6. §éi ngò lao ®éng

¸p lùc, th¸ch thøc

Nguån lùc, M«i tr−êng

TiÒn ®Ò, th«ng tinKh¾c phôc, c¶i thiÖn Çc ho¹t ®éng qu¶n lý, b¶o vÖ TNMT

C¨n cø, c¬ së, ®iÓm xu¸t ph¸t

149

Trong ®ã, cã thÓ ¸p dông çc ph−¬ng ph¸p khoa häc dù b¸o tr¹ng th¸i m«i

tr−êng sau ®©y:

+ Ph−¬ng ph¸p “håi cøu qu¸ khø - dù b¸o t−¬ng lai’’: lμ ph−¬ng ph¸p håi

cøu çc sè liÖu quan tr¾c m«i tr−êng qu¸ khø ®Ó dù b¸o tr¹ng th¸i m«i tr−êng trong

t−¬ng lai. Trong ®ã, dùa trªn mét sè kÞch b¶n gi¶ thiÕt cã møc gia t¨ng ¸p lùc m«i

tr−êng nh− çc n¨m tr−íc ®©y ®Ó dù b¸o kÞch b¶n gi¶ thiÕt cã kh¶ n¨ng vμ møc t¨ng

¸p lùc m«i tr−êng tèi ®a hay tèi thiÓu. Tuy nhiªn, ph−¬ng ph¸p nμy cã ®é tin cËy

h¹n chÕ, nÕu nh− kh«ng tÝch lòy ®ñ çc sè liÖu qu¸ khø trong c¶ mét qu¸ tr×nh ph¸t

triÓn vμ quan tr¾c m«i tr−êng kÐo dμi.

+ Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý (GIS): lμ ph−¬ng ph¸p sö dông

GIS cho viÖc ®¸nh gi¸ diÔn biÕn vμ dù b¸o m«i tr−êng theo thêi gian vμ kh«ng gian nhê

kü thuËt c«ng nghÖ th«ng tin hiÖn ®¹i. Trong ®ã, GIS cã thÓ cho phÐp thiÕt lËp b¶n ®å

tr¹ng th¸i m«i tr−êng theo çc kÞch b¶n dù b¸o kh¸c nhau trªn m¸y tÝnh, hoÆc chång

ghÐp nhiÒu b¶n ®å tr¹ng th¸i cña çc thμnh phÇn m«i tr−êng kh¸c nhau trªn m¸y tÝnh

®Ó cã dù b¸o tæng hîp vÒ tr¹ng th¸i m«i tr−êng trong t−¬ng lai, hoÆc cã kh¶ n¨ng ph©n

tÝch m«i tr−êng qua çc ¶nh viÔn th¸m chôp tõ vÖ tinh theo kh«ng gian vμ thêi gian cô

thÓ. HiÖu qu¶ cña ph−¬ng ph¸p nμy lμ rÊt cao, song cã h¹n chÕ lμ kh«ng thÓ ¸p dông

cho viÖc ®¸nh gi¸ vμ dù b¸o vÒ chÊt l−îng m«i tr−êng do vÖ tinh kh«ng thÓ chôp ¶nh sù

thay ®æi cã tÝnh thêi ®iÓm cña nång ®é çc chÊt « nhiÔm trong m«i tr−êng.

+ Ph−¬ng ph¸p dù b¸o nguån th¶i « nhiÔm m«i tr−êng theo "hÖ sè « nhiÔm": lμ

ph−¬ng ph¸p dù b¸o néi suy tõ viÖc dù b¸o gÇn ®óng nguån th¶i (th¶i l−îng « nhiÔm) råi

néi suy dù b¸o chÊt l−îng m«i tr−êng do t¸c ®éng cña çc nguån th¶i. Ph−¬ng ph¸p nμy

bao gåm 4 b−íc chÝnh lμ: nghiªn cøu, ph©n tÝch quy ho¹ch hoÆc kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh

tÕ - x· héi trong thêi h¹n x¸c ®Þnh; nghiªn cøu, ph©n tÝch x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ ®¸p øng xö

lý « nhiÔm t¹i vïng; ¸p dông ph−¬ng ph¸p “hÖ sè « nhiÔm” ®Ó dù b¸o çc nguån th¶i «

nhiÔm m«i tr−êng sÏ xuÊt hiÖn; trªn c¬ së quy luËt biÕn ®æi « nhiÔm m«i tr−êng tû lÖ

thuËn víi l−îng chÊt th¶i « nhiÔm ®Ó so s¸nh møc th¶i hiÖn t¹i víi møc th¶i t−¬ng lai,

råi néi suy dù ®o¸n møc ®é « nhiÔm m«i tr−êng t−¬ng lai trªn c¬ së so s¸nh víi møc

®é « nhiÔm hiÖn t¹i, hoÆc sö dông çc m« h×nh ph©n tÝch kh¸c ®Ó dù b¸o m«i tr−êng. §é tin cËy cña ph−¬ng ph¸p nμy kh¸ thÊp do quy ho¹ch vμ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ -

x· héi th−êng cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ so víi dù ®Þnh ban ®Çu.

Do hiÖn nay ch−a cã c«ng tr×nh nghiªn cøu nμo triÓn khai cô thÓ ho¸ çc ph−¬ng

ph¸p dù b¸o m«i tr−êng cho lÜnh vùc KTTT, ®ång thêi çc sè liÖu ®· nghiªn cøu vÒ m«i

tr−êng cña KTTT trong nh÷ng n¨m qua cßn rÊt Ýt vμ thiÕu tÝnh ®ång bé, v× vËy, ®Ò tμi

KC.08.30 xin ®−îc sö dông theo "hÖ sè « nhiÔm’’ ®Ó dù b¸o m«i tr−êng ë KTTT nãi

chung vμ KTTT nu«i trång thuû s¶n nãi riªng.

150

Thùc tÕ lμ ë kh¶ n¨ng th«ng tin h¹n chÕ, th× çc dù b¸o m«i tr−êng tiÕn hμnh ë

®©y chØ mang tÝch chÊt ®Þnh tÝnh lμ chñ yÕu, cã ph©n tÝch t−¬ng ®èi xu h−íng diÔn biÕn

m«i tr−êng ®Ó dù ®o¸n kh¶ n¨ng biÕn ®æi m«i tr−êng trong t−¬ng lai, v× vËy sÏ ch−a thÓ

®¸p øng yªu cÇu khoa häc cao cÇn thiÕt.

Ngoμi ra, cã thÓ ¸p dông thö nghiÖm m« h×nh dù b¸o m«i tr−êng theo ph−¬ng

ph¸p ma trËn m«i tr−êng ¸p dông cho KTTT nh»m c¶i thiÖn ®é tin cËy cÇn thiÕt cho

çc phÐp dù b¸o m«i tr−êng KTTT. Ph−¬ng ma trËn m«i tr−êng ®−îc ¸p dông kh¸ réng

r·i trong c«ng t¸c §TM çc dù ¸n KCN, KCX míi nh»m ®−a ra çc ®¸nh gi¸ tæng hîp

vμ dù b¸o diÔn biÕn m«i tr−êng trong c¶ thêi gian ho¹t ®éng cña dù ¸n. Song, ®ã chØ lμ

çc dù b¸o ®Þnh tÝnh cã tÝnh chÊt tæng hîp vμ ®Þnh h−íng biÕn ®æi chung.

4.2.2.2. Nh÷ng c¨n cø ®Ó xem xÐt diÔn biÕn m«i tr−êng

- C¨n cø vμo ®iÒu kiÖn tù nhiªn vμ tμi nguyªn thiªn nhiªn

- C¨n cø vμo hiÖn tr¹ng m«i tr−êng

- C¨n cø vμo quy ho¹ch vμ tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi

- C¨n cø vμo sè l−îng vμ tèc ®é ph¸t triÓn çc trang tr¹i

4.2.3. Kh¶ n¨ng diÔn biÕn m«i tr−êng

Ph©n cÊp chØ tiªu x©y dùng ma trËn diÔn biÕn m«i tr−êng

1. Qui m« vμ kÕt cÊu h¹ tÇng çc trang tr¹i

a. Tèc ®é ph¸t triÓn trang tr¹i (sè l−îng/n¨m)

- D−íi 10.000 trang tr¹i +

- Tõ 10.000 - 20.000 trang tr¹i ++

- Trªn 20.000 trang tr¹i +++

b. DiÖn tÝch ao nu«i

- Nhá h¬n 0,4 ha: +

- Tõ 0,4 - 1 ha: ++

- Trªn 1 ha: +++

c. H×nh thøc nu«i

- Qu¶ng canh +

- QCCT ++

- BTC, TC (c«ng nghiÖp) +++

d. KÕt cÊu h¹ tÇng

- Th« s¬ +

- B¸n hiÖn ®¹i ++

151

- HiÖn ®¹i +++

2. Tr×nh ®é hiÓu biÕt vμ KHCN

a. ¸p dông tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ vμo s¶n xuÊt

- Thñ c«ng +

- C«ng nghÖ tiªn tiÕn ++

- C«ng nghÖ hiÖn ®¹i +++

b. Tr×nh ®é ng−êi qu¶n lý

- Cao +

- Trung b×nh ++

- ThÊp +++

c. Tr×nh ®é ng−êi s¶n xuÊt

- Giμu kinh nghiÖm +

- Thμnh th¹o ++

- ThiÕu kinh nghiÖm +++

3. Qu¶n lý vμ b¶o vÖ m«i tr−êng

a. Ch−¬ng tr×nh gi¸m s¸t m«i tr−êng

- Kh«ng thùc hiÖn +++

- Thùc hiÖn tuú tiÖn ++

- Thùc hiÖn theo quy tr×nh +

b. Cã tæ chøc vμ biÖn ph¸p qu¶n lý m«i tr−êng

- Th−êng xuyªn +

- ¸p dông kh«ng th−êng xuyªn ++

- Ch−a cã +++

c. HiÖu qu¶ xö lý « nhiÔm

- Tèt +

- HiÖu qu¶ trung b×nh ++

- Kh«ng cã hiÖu qu¶ +++

d. C¬ chÕ chÝnh s¸ch b¶o vÖ m«i tr−êng

- §Çy ®ñ vμ ®ång bé +

- Ch−a ®ång bé ++

- ThiÕu +++

®. KiÓm so¸t d− l−îng ho¸ chÊt, chÊt kh¸ng sinh

152

- KiÓm so¸t ®Çy ®ñ theo quy tr×nh +

- Cã kiÓm so¸t nh−ng kh«ng th−êng xuyªn ++

- Kh«ng cã kiÓm so¸t m«i tr−êng +++

M« t¶ çc kÞch b¶n

KÞch b¶n 1: Xu h−íng « nhiÔm m«i tr−êng gia t¨ng cïng víi sù gia t¨ng nhanh

chãng sè l−îng çc trang tr¹i, sù ph¸t triÓn m¹nh cña çc ngμnh c«ng nghiÖp, du lÞch,

th−¬ng m¹i, dÞch vô, kh«ng cã sù c¶i thiÖn ®¸ng kÓ cña c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng.

B¶ng 4.29. DiÔn biÕn m«i tr−êng KTTT theo kÞch b¶n 1

Thêi kú

ChØ tiªu Tr−íc 2000 2000-2005 2006-2020


- Tèc ®é ph¸t triÓn trang tr¹i + ++ +++

- DiÖn tÝch ao nu«i ++ ++ +

- H×nh thøc nu«i + ++ +++

- KÕt cÊu h¹ tÇng + ++ ++


- øng dông c«ng nghÖ + ++ +++

- Tr×nh ®é ng−êi qu¶n lý +++ ++ ++

- Tr×nh ®é ng−êi s¶n xuÊt +++ ++ ++


-Ch−¬ng tr×nh gi¸m s¸t m«i tr−êng +++ +++ ++

- Tæ chøc vμ biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng ++ ++ ++

- HiÖu qu¶ xö lý « nhiÔm +++ ++ ++

- C¬ chÕ chÝnh s¸ch b¶o vÖ m«i tr−êng +++ ++ ++

- KiÓm so¸t d− l−îng ho¸ chÊt + ++ ++

Tæng 24 + 25 + 26 +

KÞch b¶n 2: M«i tr−êng cã xu h−íng Ýt bÞ « nhiÔm h¬n t¹i çc trang tr¹i do sè

l−îng çc trang tr¹i sÏ gi¶m ë cuèi thêi kú CNH vμ çc ngμnh c«ng nghiÖp, th−¬ng m¹i

dÞch vô ph¸t triÓn phï hîp h¬n vμ do cã sù ®ãng gãp ®¸ng kÓ cña c«ng t¸c b¶o vÖ m«i

tr−êng. §Õn n¨m 2015, tèc ®é ph¸t triÓn cña çc trang tr¹i b¾t ®Çu æn ®Þnh dÇn, ®Õn

153

n¨m 2020 nh÷ng m« h×nh trang tr¹i bÒn v÷ng sÏ ®−îc ph¸t triÓn ®ång bé, khai th¸c cã

hiÖu vμ æn ®Þnh h¬n.

B¶ng 4.30. DiÔn biÕn m«i tr−êng KTTT theo kÞch b¶n 2

Thêi kú

ChØ tiªu Tr−íc 2000 2000-2005 2006-2020


- Tèc ®é ph¸t triÓn trang tr¹i + ++ +

- DiÖn tÝch ao nu«i ++ ++ +

- H×nh thøc nu«i + ++ ++

- KÕt cÊu h¹ tÇng + ++ ++


- øng dông c«ng nghÖ + ++ +++

- Tr×nh ®é ng−êi qu¶n lý +++ ++ +

- Tr×nh ®é ng−êi s¶n xuÊt +++ ++ +


-Ch−¬ng tr×nh gi¸m s¸t m«i tr−êng +++ +++ +

- Tæ chøc vμ biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng ++ ++ +

- HiÖu qu¶ xö lý « nhiÔm +++ ++ ++

- C¬ chÕ chÝnh s¸ch b¶o vÖ m«i tr−êng +++ ++ +

- KiÓm so¸t d− l−îng ho¸ chÊt + ++ +

Tæng 24 + 25 + 17 +

Ghi chó: (+) T¸c ®éng tiªu cùc

4.2.3.1. T¹i Duyªn h¶i miÒn Trung

1. DiÔn biÕn m«i tr−êng n−íc mÆt

T×nh h×nh chung vμ diÔn biÕn m«i tr−êng KTTT trong giai ®o¹n 1995 - 2005.

§èi víi m«i tr−êng n−íc ven bê

N−íc biÓn ven bê trong vïng DHMT gÇn khu vùc çc trang tr¹i NTTS nh×n

chung cßn chÊt l−îng kh¸ tèt, cã kh¶ n¨ng ®¸p øng cho NTTS, trõ mét sè n¬i bÞ «

nhiÔm côc bé, nh− ®· tr×nh bμy ë trªn.

§èi víi m«i tr−êng n−íc s«ng

154

MÆc dï trong canh t¸c s¶n xuÊt ë çc trang tr¹i NTTS cßn thiÕu quy ho¹ch vμ

viÖc x¶ th¶i çc chÊt th¶i ph¸t sinh ra nh÷ng vùc n−íc cßn bõa b·i, nh−ng nguån g©y «

nhiÔm cho çc con s«ng lμ tæ hîp cña çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt, sinh ho¹t, n−íc th¶i c«ng

nghiÖp, chÊt th¶i r¾n ch−a qua xö lý, giao th«ng thuû, khai th¸c vËt liÖu x©y dùng, x©m

nhËp mÆn... trong ®ã, chÊt th¶i tõ NTTS chØ lμ mét hîp phÇn. Tõ ®ã cho thÊy, viÖc ®Þnh

l−îng riªng tõng nguån th¶i t¸c ®éng lªn nguån nhËn lμ rÊt khã, do vËy chØ cã thÓ ®¸nh

gi¸ mét çch tæng thÓ. KÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng ViÖt Nam cho biÕt:

chÊt l−îng n−íc ë çc con s«ng miÒn Trung th−êng tèt h¬n so víi çc con s«ng miÒn

B¾c vμ miÒn Nam.

T¹i çc vïng ®Êt ngËp n−íc ven biÓn, n«ng d©n tù ph¸t ®μo ®¾p, x©y dùng ao

nu«i t«m, kh«ng theo quy ho¹ch vμ quy tr×nh khoa häc nªn ®· lμm mÊt ®i nhiÒu diÖn

tÝch rõng ngËp mÆn. ViÖc thiÕt kÕ m−¬ng lÊy vμ tho¸t n−íc, kho¶ng çch l«, ao bÊt hîp

lý,vμ nu«i th¶ çc ®èi t−îng nu«i kh«ng phï hîp ®· lμm l©y lan bÖnh dÞch t«m, gi¶m

hiÖu qu¶ kinh tÕ cña nghÒ NTTS.

Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra vμ kh¶o s¸t chung, cho tíi thêi ®iÓm hiÖn nay, phÇn lín

n−íc th¶i tõ çc trang tr¹i NTTS ®−îc x¶ th¼ng ra biÓn kh«ng qua xö lý. Mét phÇn

n−íc th¶i ngÊm xuèng çt, trë l¹i giÕng cÊp n−íc. ChÝnh v× thÕ mμ bÖnh t«m trë thμnh

mèi lo cña çc nhμ s¶n xuÊt. Tuy chØ míi cã dÊu hiÖu « nhiÔm côc bé nh−ng nguy c¬

¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng m«i tr−êng n−íc mÆt lμ rÊt ®¸ng lo ng¹i.

Kh¶ n¨ng diÔn biÕn m«i tr−êng n−íc mÆt vïng DHMT ®Õn n¨m 2010 vμ 2020

KÞch b¶n 1: Xu h−íng « nhiÔm m«i tr−êng n−íc mÆt gia t¨ng cïng víi sù gia t¨ng

nhanh chãng sè l−îng çc trang tr¹i, sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n cña çc ngμnh c«ng

nghiÖp, du lÞch, th−¬ng m¹i, dÞch vô vμ kh«ng cã sù c¶i thiÖn ®¸ng kÓ cña c«ng t¸c b¶o vÖ

m«i tr−êng.

§èi víi kÞch b¶n nμy, khi khi sè l−îng cña çc trang tr¹i gia t¨ng, kh«ng kÕt hîp

víi c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng th× m«i tr−êng n−íc ë çc trang tr¹i còng nh− chÊt

l−îng nguån n−íc mÆt ë çc vïng ven biÓn diÔn biÕn theo xu h−íng ngμy cμng xÊu ®i.

§Õn n¨m 2010, hÇu hÕt çc trang tr¹i NTTS bÞ thua lç nÆng do chÊt l−îng n−íc ®Çu vμo

bÞ « nhiÔm dÉn ®Õn dÞch bÖnh vμ çc ®èi t−îng nu«i chÕt hμng lo¹t. §Õn n¨m 2020,

chÊt l−îng n−íc nãi chung ®· bÞ « nhiÔm ®Õn møc b¸o ®éng, kh«ng thÓ dïng ®Ó NTTS

®−îc n÷a. §©y lμ ®iÒu ®¸ng b¸o ®éng cho çc nhμ qu¶n lý m«i tr−êng vμ çc nhμ qu¶n

lý kinh tÕ ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng KTTT.

KÞch b¶n 2: M«i tr−êng n−íc mÆt cã xu h−íng Ýt bÞ « nhiÔm h¬n t¹i çc trang tr¹i

do sè l−îng çc trang tr¹i sÏ gi¶m ë cuèi thêi kú CNH vμ çc ngμnh c«ng nghiÖp, th−¬ng

m¹i dÞch vô ph¸t triÓn phï hîp h¬n vμ do cã sù ®ãng gãp ®¸ng kÓ cña c«ng t¸c b¶o vÖ m«i

tr−êng. §Õn n¨m 2015, tèc ®é ph¸t triÓn cña çc trang tr¹i b¾t ®Çu æn ®Þnh dÇn, ®Õn n¨m

155

2020 nh÷ng m« h×nh trang tr¹i bÒn v÷ng sÏ ®−îc ph¸t triÓn ®ång bé, khai th¸c cã hiÖu qu¶

vμ æn ®Þnh h¬n.

§èi víi kÞch b¶n nμy th× tèc ®é ph¸t triÓn cña çc trang tr¹i b¾t ®Çu æn ®Þnh dÇn,

thªm vμo ®ã, çc ban ngμnh chøc n¨ng ®· kÞp thêi ®−a ra çc chÝnh s¸ch qu¶n lý vμ b¶o

vÖ m«i tr−êng. Do ®ã, cã thÓ ®¶m b¶o r»ng viÖc ph¸t triÓn KTTT theo chiÒu h−íng æn

®Þnh vμ kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr−êng.

Kh¶ n¨ng diÔn biÕn n−íc th¶i NTTS ë DHMT ®Õn n¨m 2010 vμ 2020

Çc tØnh DHMT cã 30.828 ha (chiÕm 5,6%), trong ®ã vïng B¾c Trung Bé lμ

15.240 ha (chiÕm 49,44%), Nam Trung Bé lμ 15.588 ha (chiÕm 50,56%).

Tõ thùc tiÔn s¶n xuÊt vμ qua ®iÒu tra, kh¶o s¸t ë mét sè ®Þa ph−¬ng cho thÊy:

mùc n−íc ao nu«i khi th¶ gièng lμ 0,8 - 1,0 mÐt, sau ®ã t¨ng dÇn ®Ó ®¶m b¶o mùc n−íc

æn ®Þnh 1,4 - 1,5 mÐt trë lªn. Nh− vËy, nÕu tÝnh ®é s©u trung b×nh cña çc ao trong suèt

thêi gian nu«i lμ 1,4 mÐt, th× tæng l−îng n−íc cÇn cho 1 ha ao nu«i lμ 14.000 m3, sau 2

tuÇn thªm n−íc 1 lÇn (20%) vμ dù phßng n−íc ®Ó thay khi cã sù cè (50%), suy ra khèi

l−îng n−íc cÇn cho 1 ha ao nu«i trong 1 vô lμ 54.600 m3, trong ®ã l−îng n−íc th¶i sau

1 vô nu«i chiÕm kho¶ng 30% tøc lμ 16.380 m3.

Víi 30.828 ha nu«i t«m cña vïng DHMT th× sau mçi vô nu«i l−îng n−íc th¶i sÏ

lμ: 16.380 m3/ha x 30.828 ha = 504.962.640 m3, tøc lμ vμo kho¶ng 0,5 tû m3/1vô.

Trung b×nh mçi n¨m ë vïng DHMT nu«i trång 2 vô/n¨m, nh− vËy mçi n¨m l−îng n−íc

th¶i x¶ ra m«i tr−êng lμ: 2 vô x 0,5 tû m3/1vô = 1 tû m3/n¨m. Theo quy ho¹ch ph¸t triÓn

diÖn tÝch nu«i cña ViÖn quy ho¹ch thuû s¶n, ®Õn n¨m 2010 diÖn tÝch nu«i cña vïng

DHMT sÏ lμ 58.000 ha t¨ng gÇn gÊp ®«i so víi n¨m 2003 (30.828 ha) dÉn ®Õn l−îng

n−íc th¶i còng sÏ t¨ng gÇn gÊp ®«i ®¹t kho¶ng 2 tû m3/n¨m.

2. Kh¶ n¨ng diÔn biÕn m«i tr−êng n−íc ngÇm vïng DHMT ®Õn n¨m 2010 vμ 2020

a. Trong giai ®o¹n tõ n¨m 1981 ®Õn 2005

Nh×n chung, chÊt l−îng n−íc ngÇm ë vïng ph¸t triÓn trang tr¹i NTTS vÉn cßn

tèt, hμm l−îng cña BOD5 vμ COD cña n−íc ngÇm thÊp h¬n tiªu chuÈn cho phÐp nhiÒu

lÇn tuy còng cã nh÷ng n¬i cã dÊu hiÖu bÞ « nhiÔm bëi chÊt h÷u c¬. « nhiÔm chÊt dinh

d−ìng vμ vi sinh ®ang trë thμnh vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Tuy

nhiªn, diÔn biÕn « nhiÔm nμy vÉn cßn mang tÝnh côc bé vμ cã biÕn ®éng theo mïa.

N−íc ngÇm bÞ nhiÔm mÆn hiÖn ®ang lμ vÊn ®Ò bøc xóc cña c¶ n−íc nãi chung vμ

vïng nu«i t«m DHMT nãi riªng, do khai th¸c qu¸ møc n−íc d−íi ®Êt nªn hiÖn t−îng

nμy ®· ngμy cμng gia t¨ng vμ lμ mèi nguy h¹i cho nguån cung cÊp n−íc s¹ch cho sinh

ho¹t cña ng−êi d©n.

b. Trong giai ®o¹n tõ n¨m 2005 ®Õn 2010 vμ 2020

Kh¶ n¨ng diÔn biÕn chÊt l−îng n−íc ngÇm vïng DHMT theo hai kÞch b¶n cho thÊy:

156

- KÞch b¶n 1: nÕu t×nh h×nh cø tiÕp diÔn nh− hiÖn nay (tøc lμ viÖc khai th¸c qu¸

møc n−íc ngÇm vÉn tiÕp tôc diÔn ra, n−íc th¶i x¶ ra tõ ho¹t ®éng NTTS vÉn kh«ng cã

biÖn ph¸p xö lý vμ x¶ th¶i bõa b·i) th× tíi n¨m 2010 chÊt l−îng n−íc ngÇm sÏ bÞ gi¶m sót,

çc chØ tiªu nh− BOD5, COD, NH4+, Coliform sÏ t¨ng lªn ®¸ng kÓ so víi hiÖn nay. §ång

thêi hiÖn t−îng nhiÔm mÆn nguån n−íc ngÇm sÏ diÔn ra ngμy cμng gay g¾t ¶nh h−ëng

®Õn nguån cung cÊp n−íc s¹ch cho sinh ho¹t cña ng−êi d©n vïng DHMT. §Õn n¨m 2020,

chÊt l−îng n−íc ngÇm bÞ gi¶m sót nghiªm träng, thËm chÝ cã thÓ g©y sôt lón ®Þa tÇng vμ

c¹n kiÖt nguån n−íc ngÇm. Do khai th¸c qu¸ møc n−íc ngät cho çc trang tr¹i NTTS,

®Æc biÖt lμ çc trang tr¹i nu«i t«m trªn çt.

- KÞch b¶n 2: nÕu çc trang tr¹i ®Òu ¸p dông biÖn ph¸p xö lý n−íc th¶i tr−íc khi

®−a vμo çc nguån tiÕp nhËn, tu©n thñ çc biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch qu¶n lý vÒ m«i tr−êng

®−îc ban hμnh th× tíi n¨m 2010 vμ 2020, gi¸ trÞ cña çc chØ tiªu chÊt l−îng n−íc ngÇm

nh− BOD5, COD, NH4+, Coliform sÏ cã chiÒu h−íng gi¶m so víi hiÖn nay. §èi víi hiÖn

t−îng nhiÔm mÆn nguån n−íc ngÇm, ®Ó kh¾c phôc cÇn cã nh÷ng nghiªn cøu cô thÓ

nh»m ®¸nh gi¸ tr÷ l−îng n−íc ngÇm cña tõng tØnh tõ ®ã quy ho¹ch khu vùc nμo cã thÓ

ph¸t triÓn nu«i t«m trªn çt. KÕt hîp x©y dùng çc c«ng tr×nh thuû lîi ®Ó dÉn nguån

n−íc ngät phôc vô cho NTTS tr¸nh khai th¸c qu¸ møc nguån n−íc ngÇm.

3. Kh¶ n¨ng diÔn biÕn m«i tr−êng ®Êt

a. M«i tr−êng ®Êt trong giai ®o¹n 1995-2005

- VÒ tèc ®é ph¸t triÓn: trong giai ®o¹n nμy sè l−îng çc trang tr¹i trong khu vùc

DHMT ph¸t triÓn m¹nh, ®Çy ®ñ çc lo¹i h×nh víi quy m« lín nhá kh¸c nhau theo ®ã

diÖn tÝch ®Êt phôc vô cho çc trang tr¹i còng t¨ng lªn.

- VÒ thùc tr¹ng: nh×n chung lμ tù ph¸t, phÇn lín lμ ch−a ¸p dông çc quy tr×nh

c«ng nghÖ s¶n xuÊt nªn vÒ mÆt c¬ së h¹ tÇng vμ kü thuËt cña çc trang tr¹i trong giai

®o¹n nμy ch−a ®−îc hoμn thiÖn.

- ¤ nhiÔm m«i tr−êng ®Êt: do ch−a cã quy ho¹ch chi tiÕt, çc quy tr×nh NTTS

ch−a chó träng ®Õn viÖc xö lý chÊt th¶i ®Æc biÖt lμ n−íc th¶i, bïn th¶i. HÇu hÕt, tÊt c¶

çc chÊt th¶i ®Òu th¶i trùc tiÕp ra m«i tr−êng ®Êt nªn ®· lμm cho ®Êt bÞ « nhiÔm côc bé

(vi khuÈn, ho¸ chÊt d− thõa, thøc ¨n thõa, chÊt cÆn b·...).

b. Kh¶ n¨ng diÔn biÕn m«i tr−êng ®Êt t¹i çc m« h×nh KTTT NTTS ®Õn 2010 vμ 2020

KÞch b¶n 1: Sè l−îng trang tr¹i ph¸t triÓn m¹nh dÉn ®Õn « nhiÔm m«i tr−êng ®Êt

t¹i çc trang tr¹i vÉn tiÕp tôc t¨ng cïng víi sù gia t¨ng nhanh chãng vÒ quy m« trang

tr¹i, sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña çc ngμnh c«ng nghiÖp, dÞch vô, th−¬ng m¹i. Ngoμi ra

viÖc ¸p dông kü thuËt cßn h¹n chÕ, ch−a øng dông nhiÒu çc gi¶i ph¸p sinh häc trong

xö lý bïn ®¸y ao sÏ lμm m«i tr−êng ®Êt bÞ « nhiÔm nÆng.

157

KÞch b¶n 2: Xu h−íng « nhiÔm ®Êt t¹i çc m« h×nh kinh tÕ trang trang tr¹i sÏ suy

gi¶m dÇn do sè l−îng çc trang tr¹i sÏ gi¶m xuèng ë cuèi thêi kú CNH. Thø nhÊt do tÝnh

hiÖu qu¶ kh«ng bÒn v÷ng cña çc m« h×nh nu«i t«m trªn çt, çc ngμnh c«ng nghiÖp,

dÞch vô ph¸t triÓn phï hîp h¬n. Thø hai do nhËn thøc céng ®ång ®−îc n©ng cao, ¸p dông

nhiÒu thμnh tùu KHKT vμo c«ng t¸c xö lý m«i tr−êng, c¶i thiÖn çc vÊn ®Ò n−íc s¹ch -

vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n vμ c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng ®Êt vïng KTTT.

4. Kh¶ n¨ng diÔn biÕn m«i tr−êng khÝ

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y thùc hiÖn c¬ chÕ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng

nghiÖp n«ng th«n, diÖn tÝch NTTS ®· gia t¨ng ®¸ng kÓ vμ ®ang trªn ®μ ph¸t triÓn rÇm

ré ë hÇu hÕt çc tØnh thμnh trong c¶ n−íc. Sù ph¸t triÓn ®ã tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn vÊn ®Ò «

nhiÔm m«i tr−êng kh«ng khÝ. Tuy nhiªn, çc nghiªn cøu vÒ ¶nh h−ëng cña nã ®Õn m«i

tr−êng cßn h¹n chÕ vμ çc sè liÖu vÒ chÊt l−îng m«i tr−êng kh«ng khÝ cña vïng ch−a

nhiÒu vμ gi¸n ®o¹n. V× v©y, chØ cã thÓ ®¸nh gi¸ chung vÒ xu h−íng diÔn biÕn m«i tr−êng

kh«ng khÝ t¹i çc trang tr¹i NTTS.

a. Trong qu¸ khø

Theo kÕt qu¶ quan tr¾c cña Trung t©m TNMT&CNSH - §¹i häc HuÕ cho thÊy:

hÇu hÕt çc th«ng sè chÊt l−îng m«i tr−êng kh«ng khÝ ®Òu tho¶ m·n tiªu chuÈn cho

phÐp. Tuy nhiªn, ë mét sè ®Þa ph−¬ng cã hiÖn t−îng « nhiÔm kh«ng khÝ nh− khu vùc x·

§øc Phong, x· TÞnh Kú, tØnh Qu¶ng Ng·i; mét sè khu vùc nu«i ë Hoμi Nh¬n , Phï Mü,

Tuy Ph−íc tØnh B×nh §Þnh... Nh−ng trong t−¬ng lai khi sè l−îng vμ diÖn tÝch cña çc

trang tr¹i thuû s¶n t¨ng lªn, l−îng n−íc th¶i vμ çc chÊt th¶i cña ao sau nu«i sÏ rÊt lín.

NÕu kh«ng ®−îc thu gom vμ xö lý tèt th× çc khÝ ®éc h¹i cã trong n−íc th¶i sÏ bèc h¬i vμ

g©y « nhiÔm m«i tr−êng kh«ng khÝ. Bªn c¹nh ®ã, chÊt th¶i r¾n cña ao sau nu«i trong giai

®o¹n ph¬i kh« sÏ cã çc khÝ cã trong bïn th¶i bay h¬i vμ g©y « nhiÔm kh«ng khÝ. Ngoμi

ra, nÕu ë çc ao nu«i kh«ng kiÓm so¸t chÊt l−îng tèt, bÞ « nhiÔm th−êng bèc mïi h«i rÊt

khã chÞu.

Thùc tÕ cho thÊy, çc lo¹i thuû s¶n ®−îc nu«i trång nh− t«m, ç... rÊt nh¹y c¶m

víi ®iÒu kiÖn m«i tr−êng, chØ cÇn thay ®æi mét vμi th«ng sè chÊt l−îng n−íc nh− pH,

hμm l−îng oxy hoμ tan trong n−íc, nhiÖt ®é ®Òu cã thÓ dÉn ®Õn thay ®æi sù sèng vμ chÊt

l−îng cña chóng.

b. Kh¶ n¨ng diÔn biÕn m«i tr−êng KTTT ®Õn n¨m 2010 vμ 2020

KÞch b¶n 1: xu h−íng « nhiÔm m«i tr−êng kh«ng khÝ gia t¨ng cïng víi sù gia

t¨ng nhanh chãng sè l−îng çc trang tr¹i, sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n cña çc ngμnh

c«ng nghiÖp, th−¬ng m¹i dÞch vô vμ kh«ng cã sù c¶i thiÖn ®¸ng kÓ cña c«ng t¸c b¶o

vÖ m«i tr−êng.

§èi víi kÞch b¶n nμy, sè l−îng çc trang tr¹i kh«ng ngõng gia t¨ng, trong khi ®ã

158

çc biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng kh«ng ®−îc quan t©m, ®Çu t− ®óng møc th× « nhiÔm

m«i tr−êng nãi chung vμ « nhiÔm kh«ng khÝ nãi riªng trë thμnh vÊn ®Ò næi cém. Lóc

®ã, chÊt l−îng còng nh− s¶n l−îng thuû s¶n sÏ gi¶m xuèng mét çch ®¸ng kÓ, hiÖn

t−îng t«m chÕt, t«m dÞch bÖnh sÏ x¶y ra víi quy m« réng lín vμ bïng ph¸t. V× vËy,

viÖc « nhiÔm kh«ng khÝ cã kh¶ n¨ng ph¸t t¸n trªn diÖn réng.

KÞch b¶n 2: m«i tr−êng kh«ng khÝ tiÕp tôc ®−îc duy tr× ë chÊt l−îng tèt t¹i çc

trang tr¹i do sè l−îng çc trang tr¹i sÏ gi¶m ë cuèi thêi kú CNH, do çc ngμnh c«ng

nghiÖp, th−¬ng m¹i dÞch vô ph¸t triÓn phï hîp h¬n vμ do cã sù ®ãng gãp ®¸ng kÓ cña

c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng.

§èi víi kÞch b¶n 2, nÕu sù ph¸t triÓn cña çc trang tr¹i ®i kÌm víi c«ng t¸c b¶o

vÖ m«i tr−êng th× trong t−¬ng lai vÊn ®Ò « nhiÔm m«i tr−êng kh«ng cßn lμ vÊn ®Ò nan

gi¶i vμ KTTT lμ ph¸t triÓn theo h−íng bÒn v÷ng.

4.2.3.2. Kh¶ n¨ng diÔn biÕn m«i tr−êng NTTS t¹i §BSCL

1. M«i tr−êng n−íc mÆt

a. T×nh h×nh chung m«i tr−êng n−íc mÆt KTTT t¹i khu vùc §BSCL ®Õn n¨m 2005

ChÊt l−îng m«i tr−êng n−íc mÆt cã xu h−íng thay ®æi b»ng sù gia t¨ng møc ®é

vμ quy m« « nhiÔm vi sinh, chÊt h÷u c¬, chÊt dinh d−ìng vμ çc lo¹i ho¸ chÊt, ph©n

bãn, thuèc BVTV do çc nguyªn nh©n sau:

- Sù ph¸t triÓn cña çc ngμnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn vμ dÞch vô th−¬ng m¹i ch−a

g¾n liÒn víi c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng vμ xö lý chÊt th¶i c«ng nghiÖp theo yªu cÇu.

- Sù ph¸t triÓn cña çc ngμnh n«ng - l©m - thuû s¶n trong ®ã bao gåm kinh tÕ

trang tr¹i ch−a g¾n liÒn víi c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng vμ xö lý ph©n, n−íc th¶i theo

yªu cÇu.

- C«ng t¸c b¶o ®¶m n−íc s¹ch vμ vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n ch−a ®−îc gi¶i

quyÕt tèt, ch−a ®¸p øng yªu cÇu phßng chèng lò lôt, h¹n h¸n, dÞch bÖnh vμ t×nh tr¹ng

phæ biÕn « nhiÔm m«i tr−êng trªn quy m« réng.

- HiÖn tr¹ng c«ng nghÖ m«i tr−êng xö lý « nhiÔm m«i tr−êng n−íc mÆt cßn

nhiÒu h¹n chÕ, cho nªn t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr−êng n−íc mÆt do viÖc l¹m dông ph©n

bãn, ho¸ chÊt BVTV vμ do ph©n, n−íc th¶i ph¸t sinh t¹i çc trang tr¹i x¶ th¼ng vμo m«i

tr−êng kh«ng qua xö lý lμ nguyªn nh©n vμ nguy c¬ g©y « nhiÔm chÝnh, cã tÝnh chÊt

toμn diÖn vμ ph¹m vi phæ biÕn « nhiÔm trªn diÖn réng ë çc tØnh, thμnh cña khu vùc

§BSCL, nhÊt lμ trong mïa n−íc ngËp lò.

b. DiÔn biÕn m«i tr−êng n−íc mÆt kinh tÕ trang tr¹i ®Õn n¨m 2020

159

- KÞch b¶n 1: « nhiÔm m«i tr−êng n−íc mÆt do vi sinh, chÊt h÷u c¬, chÊt dinh

d−ìng, çc lo¹i ho¸ chÊt, ph©n bãn vμ thuèc BVTV t¹i çc trang tr¹i tiÕp tôc gia t¨ng

cïng víi sù gia t¨ng nhanh chãng sè l−îng çc trang tr¹i, sù ph¸t triÓn m¹nh cña çc

ngμnh c«ng nghiÖp, th−¬ng m¹i dÞch vô, çc khu chÕ xuÊt t¹i vïng kinh tÕ träng ®iÓm

phÝa nam, gãp phÇn g©y « nhiÔm n−íc mÆt. Ngoμi ra, vïng §BSCL hμng n¨m chÞu ¶nh

h−ëng cña lò s«ng Mª K«ng còng lμ t¸c nh©n lμm cho chÊt l−îng n−íc mÆt ë ®©y suy

gi¶m, vÊn ®Ò n−íc s¹ch - vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n vμ, ch−a cã sù c¶i thiÖn ®¸ng kÓ

cña c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng kinh tÕ trang tr¹i.

- KÞch b¶n 2: « nhiÔm m«i tr−êng n−íc mÆt do vi sinh, chÊt h÷u c¬, chÊt dinh

d−ìng, çc lo¹i ho¸ chÊt, ph©n bãn vμ thuèc BVTV t¹i çc trang tr¹i sÏ suy gi¶m dÇn

do sè l−îng çc trang tr¹i sÏ gi¶m, do çc ngμnh c«ng nghiÖp, th−¬ng m¹i dÞch vô ph¸t

triÓn phï hîp h¬n vμ do cã sù c¶i thiÖn ®¸ng kÓ cña vÊn ®Ò n−íc s¹ch - vÖ sinh m«i

tr−êng n«ng th«n vμ cña c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng kinh tÕ trang tr¹i.

Ngoμi çc thiÖt h¹i vÒ ng−êi vμ cña, th× t×nh tr¹ng b·o lò, ngËp lò ë vïng §BSCL

cßn cã ¶nh h−ëng rÊt lín tíi chÊt l−îng n−íc, cã tÝnh chÊt phæ biÕn « nhiÔm m«i

tr−êng trªn quy m« réng, g©y nªn çc æ dÞch bÖnh lín vμ ¶nh h−ëng nghiªm träng tíi

søc kháe céng ®ång, nhÊt lμ çc dÞch bÖnh vÒ nhiÔm khuÈn, tiªu ho¸, da, phô khoa...

Trong ®ã, t×nh tr¹ng ngËp óng kÐo dμi cã t¸c ®éng ¶nh h−ëng tíi chÊt l−îng n−íc, chÕ

®é nhiÔm mÆn, phÌn cña m«i tr−êng ®Êt vμ n−íc víi quy m« ¶nh h−ëng chÝnh lμ çc

tiÓu vïng §ång Th¸p M−êi, Tø Gi¸c Long Xuyªn, ¶nh h−ëng quan träng tíi ®é ®ôc,

chÊt r¾n l¬ löng trong n−íc, g©y khã kh¨n nghiªm träng cho viÖc kiÓm so¸t chÊt l−îng

n−íc, cung øng nguån n−íc s¹ch vμ viÖc b¶o ®¶m vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n, ®ång

thêi g©y nªn hiÖn t−îng båi tô, x©m thùc vμ s¹t lë ®Êt ®ai ë çc l−u vùc s«ng.

Nh− vËy, trong c¶ hai kÞch b¶n kh¶ n¨ng chÝnh vÒ hiÖn tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ

trang tr¹i ®· dù b¸o ë trªn, th× kh¶ n¨ng suy tho¸i nghiªm träng m«i tr−êng n−íc mÆt

t¹i çc trang tr¹i ®Òu cã thÓ x¶y ra, nÕu nh− kh«ng cã c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn vμ

qu¶n lý kinh tÕ trang tr¹i phï hîp theo yªu cÇu ph¸t triÓn bÒn v÷ng cho khu vùc n«ng

nghiÖp vμ n«ng th«n. Cã thÓ, quy m« « nhiÔm t¨ng nhanh tíi 5 - 10 lÇn hoÆc cao h¬n

khi çc ngμnh c«ng nghiÖp vμ dÞch vô sÏ ph¸t triÓn nhanh h¬n do qu¸ tr×nh CNH, H§H

vμ sÏ g©y « nhiÔm m«i tr−êng chñ yÕu trong khu vùc n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n, bªn

c¹nh mét thùc tÕ kh¸ch quan rÊt quan träng lμ sÏ rÊt khã kiÓm so¸t møc ®é vμ quy m«

« nhiÔm ë khu vùc th−îng nguån cã t¸c ®éng phæ biÕn « nhiÔm cho nguån n−íc mÆt h¹

nguån t¹i khu vùc §BSCL.

2. DiÔn biÕn m«i tr−êng n−íc ngÇm

a. DiÔn biÕn m«i tr−êng n−íc ngÇm ®Õn n¨m 2005

160

- Theo kÕt qu¶ th¨m dß vμ dù b¸o cña Liªn ®oμn ®Þa chÊt phÝa Nam, th× tiÒm

n¨ng n−íc ngÇm ë vïng §BSCL cã tr÷ l−îng ®éng kh«ng lín, kho¶ng 78,8 m3/s, chØ

b»ng 3,3% tæng l−u l−îng n−íc mÆt th¸ng kh« nhÊt ch¶y vμo §BSCL øng víi tÇn suÊt

90%. Tuy nhiªn, nguån n−íc ngÇm ngμy cμng cã ý nghÜa quan träng cho s¶n xuÊt vμ

sinh ho¹t ë khu vùc §BSCL.

- Tr÷ l−îng n−íc ngÇm cã ®é mÆn < 1g/l cã thÓ khai th¸c ®−îc −íc tÝnh cã

kho¶ng 1,5 triÖu m3/ngμy, tøc lμ b×nh qu©n kho¶ng 38 m3/km2/ngμy, cã thÓ ®¸p øng

nhu cÇu sinh ho¹t cña d©n c− ë khu vùc §BSCL cho ®Õn n¨m 2010 vμ nÕu kÕt hîp víi

viÖc khai th¸c n−íc m−a, th× cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu cho ®Õn vμi thËp kû sau.

ChÊt l−îng m«i tr−êng n−íc ngÇm hiÖn ch−a cã xu h−íng thay ®æi ®¸ng kÓ,

ngo¹i trõ viÖc gia t¨ng møc ®é vμ quy m« « nhiÔm phÌn, mÆn do çc nguyªn nh©n sau:

- C«ng t¸c b¶o ®¶m n−íc s¹ch vμ vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n ch−a ®−îc gi¶i

quyÕt tèt, ch−a ®¸p øng yªu cÇu phßng chèng lò lôt, tho¸t lò, h¹n h¸n vμ t×nh tr¹ng phæ

biÕn « nhiÔm m«i tr−êng trªn quy m« réng.

- HÖ thèng thuû lîi c¶i t¹o phÌn, mÆn ch−a ®¹t yªu cÇu, kÕt hîp viÖc chuyÓn

®æi môc ®Ých sö dông ®Êt cßn tù ph¸t, thiÕu quy ho¹ch hîp lý, nhÊt lμ ®Ó ph¸t triÓn

nu«i t«m só.

b. DiÔn biÕn m«i tr−êng n−íc ngÇm t¹i çcc trang tr¹i ®Õn n¨m 2020

- KÞch b¶n 1: xu h−íng « nhiÔm m«i tr−êng n−íc ngÇm do nhiÔm phÌn, mÆn

hoÆc do gia t¨ng « nhiÔm vi sinh, chÊt h÷u c¬, chÊt dinh d−ìng, çc lo¹i ho¸ chÊt, ph©n

bãn vμ thuèc BVTV t¹i çc trang tr¹i t¨ng do sè l−îng çc trang tr¹i ph¸t triÓn m¹nh,

çc ngμnh c«ng nghiÖp, th−¬ng m¹i dÞch vô vμ t¸c ®éng ngμy cμng lín cña t×nh tr¹ng

h¹n h¸n, x©m nhËp mÆn.

- KÞch b¶n 2: sè l−îng çc trang tr¹i sÏ gi¶m, vμ quy tr×nh c«ng nghÖ NTTS ®−îc

n©ng cao, sö dông çc chÕ phÈm sinh häc trong kh©u xö lý ®¸y ao vμ chu tr×nh sö dông

n−íc khÐp kÝn nªn h¹n chÕ tèi ®a hiÖn t−îng lÊy n−íc ngÇm cho NTTS, dÉn ®Õn nhiÔm

phÌn, mÆn t¹i çc trang tr¹i sÏ gi¶m dÇn hoÆc sÏ gi÷ nguyªn tr¹ng th¸i tù nhiªn.

Nh− vËy, ®Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng « nhiÔm vμ suy tho¸i m«i tr−êng n−íc ngÇm

t¹i çc trang tr¹i, th× trong giai ®o¹n ph¸t triÓn t−¬ng lai ®ßi hái ph¶i n©ng cao vÊn ®Ò

n−íc s¹ch vμ vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n, c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng, ¸p dông tiÕn

bé KHKT, nhÊt lμ çc m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i hiÖu qu¶, kiÓm so¸t d− l−îng ho¸ chÊt,

ph©n bãn, thuèc BVTV, ®¸nh gi¸ ®óng tr÷ l−îng, chÊt l−îng ®Ó cã ph−¬ng ¸n sö dông

hîp lý n−íc ngÇm.

3. Kh¶ n¨ng diÔn biÕn m«i tr−êng ®Êt

a. Mét sè vÊn ®Ò vÒ m«i tr−êng ®Êt vïng §BSCL

161

- Båi tô x©m thùc çc vïng cöa s«ng: tËp trung chñ yÕu ë çc vïng cöa s«ng cña

tØnh BÕn Tre, ®Æc biÖt lμ ë cöa s«ng Ba Lai vμ Cæ Chiªn, chñ yÕu do çc hiÖn t−îng

ho¹t ®éng cña thuû triÒu, s«ng vμ do çc tÝch tô phï sa gi÷a lßng s«ng lμm lÖch dßng

ch¶y, g©y s¹t lë bê s«ng.

- Båi tô x©m thùc ven biÓn: tËp trung ë vïng cöa Ba Lai, phÝa Nam cöa Hμm

Lu«ng (Vμm rçng) vμ phÝa B¾c cöa Cæ Chiªn (Vμm hå) víi møc ®é lín nhÊt tËp trung

ë khu s©n nghªu - phÝa §«ng cån lín.

b. DiÔn biÕn m«i tr−êng ®Êt ®Õn 2005

- ChÊt l−îng m«i tr−êng ®Êt cã nh÷ng xu h−íng thay ®æi c¨n b¶n nh− suy tho¸i

chÊt l−îng m«i tr−êng ®Êt, g©y xãi mßn, chai s¹n vμ bÞ « nhiÔm bëi çc lo¹i ho¸ chÊt,

ph©n bãn, thuèc BVTV, chÊt l−îng ®Êt bÞ qu¸ t¶i, chÞu t¸c ®éng cña lò lôt, qu¸ tr×nh

x©m mÆn, nhiÔm phÌn tù nhiªn.

- Çc chñ trang tr¹i ®· cã ý thøc b¶o vÖ, c¶i t¹o m«i tr−êng ®Êt, cho nªn nguy c¬

suy tho¸i chÊt l−îng ®Êt ®· phÇn nμo ®−îc gi¶m thiÓu, viÖc l¹m dông ho¸ chÊt BVTV

®· tõng b−íc ®−îc h¹n chÕ, viÖc ¸p dông mét sè ph−¬ng ph¸p xö lý chÊt th¶i ®¬n gi¶n,

gãp phÇn cung cÊp nguån ph©n bãn chÊt l−îng cao, c¶i t¹o ®Êt hiÖu qu¶ h¬n.

Ngoμi çc t¸c ®éng g©y nhiÔm phÌn mÆn, th× chÕ ®é ngËp lò còng nh− chÕ ®é

mïa n−íc kiÖt ë vïng §BSCL cßn cã thÓ g©y ra çc hiÖn t−îng s×nh lÇy, s¹t lë vμ xãi

mßn ®Êt ®ai canh t¸c, trong ®ã ®· x¸c ®Þnh çc quy m« ¶nh h−ëng tíi chÊt l−îng ®Êt

nh− sau:

+ Vïng ®Êt mÆn cã diÖn tÝch 744.547 ha, chiÕm 19,10% tæng diÖn tÝch.

+ Vïng ®Êt phÌn cã diÖn tÝch 1.000.263 ha, chiÕm 30,40% tæng diÖn tÝch.

+ Vïng ®Êt lÇy vμ than bïn do bÞ ngËp lò th−êng xuyªn cã diÖn tÝch 24.027 ha,

chiÕm 0,60% tæng diÖn tÝch.

+ Vïng ®Êt xãi mßn cã diÖn tÝch 8.787 ha, chiÕm 0,20% tæng diÖn tÝch.

c. Kh¶ n¨ng diÔn biÕn m«i tr−êng ®Êt ë trang tr¹i NTTS ®Õn n¨m 2020

- KÞch b¶n 1: xu h−íng « nhiÔm m«i tr−êng ®Êt t¹i çc trang tr¹i tiÕp tôc gia

t¨ng do sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña çc trang tr¹i, ch−a cã quy ho¹ch chi tiÕt cho

vïng NTTS, ch−a vËn dông quy tr×nh c«ng nghÖ nu«i tiªn tiÕn. Ngoμi ra, ng−êi d©n

ch−a cã quen víi çc biÖn ph¸p xö lý bïn ®¸y ao vμ ch−a cã gi¶i ph¸p thÝch hîp ®Ó

tiªu huû sè l−îng lín bïn ®¸y, vÉn sö dông n−íc ngÇm trong NTTS.

- KÞch b¶n 2: xu h−íng « nhiÔm m«i tr−êng ®Êt t¹i çc trang tr¹i sÏ suy gi¶m

dÇn do sè l−îng çc trang tr¹i sÏ gi¶m, ho¹c ë møc b·o hoμ vμ sö dông quy tr×nh nu«i

t«m bÒn v÷ng, th©n thiÖn víi m«i tr−êng. Sö dông çc biÖn ph¸p sinh häc trong xö lý

n−íc th¶i ®Ó t¸i sö dông tuÇn hoμn. Xö lý bïn ®¸y b»ng çc chÕ phÈm sinh häc.

162

4. Kh¶ n¨ng diÔn biÕn m«i tr−êng kh«ng khÝ

¤ nhiÔm m«i tr−êng kh«ng khÝ ë §BSCL ®−îc nhËn biÕt qua çc chØ tiªu sau :

+ « nhiÔm bôi: ë §BSCL ®Òu ph¸t hiÖn thÊy nång ®é bôi cao h¬n tiªu chuÈn

cho phÐp.

+ « nhiÔm khÝ SO2: çc ®Þa ph−¬ng cña vïng §BSCL ®Òu ch−a bÞ « nhiÔm khÝ SO2.

+ « nhiÔm khÝ NO2: çc ®Þa ph−¬ng cña vïng §BSCL ®Òu ch−a bÞ « nhiÔm

khÝ NO2 vμ cho thÊy nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cña vïng §BSCL cßn ch−a ph¸t triÓn.

+ « nhiÔm khÝ CO : çc ®Þa ph−¬ng cña vïng §BSCL ®Òu ch−a bÞ « nhiÔm khÝ CO.

+ « nhiÔm do tiÕng ån: trung b×nh ®o ®−îc t¹i çc ®Þa ph−¬ng cña vïng §BSCL

lμ tõ 63 ®Õn 72 dBA, nh×n chung n»m trong møc tiªu chuÈn ViÖt Nam cho phÐp vÒ ®é ån.

a. DiÔn biÓn m«i tr−êng kh«ng khÝ ®Õn 2005

- ChÊt l−îng m«i tr−êng kh«ng khÝ cßn s¹ch, Ýt bÞ « nhiÔm, ngo¹i trõ cã thÓ bÞ «

nhiÔm mïi h«i do çc nguyªn nh©n sau:

- Çc ngμnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn vμ dÞch vô th−¬ng m¹i ph¸t triÓn cßn yÕu kÐm.

- Kinh tÕ trang tr¹i vèn t¸c ®éng tíi m«i tr−êng kh«ng khÝ ë møc ®é yÕu.

- HiÖn tr¹ng c«ng nghÖ m«i tr−êng xö lý « nhiÔm do ph©n, n−íc th¶i t¹i çc

trang tr¹i cßn yÕu kÐm, cho nªn cßn g©y nªn « nhiÔm mïi h«i côc bé vμ ë quy m« hÑp.

b. DiÔn biÕn m«i tr−êng kh«ng khÝ ë trang tr¹iNTTS ®Õn n¨m 2020

- KÞch b¶n 1: xu h−íng « nhiÔm m«i tr−êng kh«ng khÝ sÏ gia t¨ng cïng víi sù

gia t¨ng nhanh chãng sè l−îng çc trang tr¹i vμ ch−a sö dông çc chÕ phÈm sinh häc

trong xö lý ®¸y ao. Ch−a thùc hiÖn tèt c«ng t¸c phßng dÞch, thu gom xö lý x¸c chÕt cña

çc sinh vËt sau mçi vô thu ho¹ch.

- KÞch b¶n 2: m«i tr−êng kh«ng khÝ tiÕp tôc ®−îc duy tr× ë chÊt l−îng tèt t¹i çc

trang tr¹i do sè l−îng çc trang tr¹i sÏ gi¶m vμ sö dông çc biÖn ph¸p kü thuËt ®Ó xö lý

mïi h«i, çc quy tr×nh NTTS bÒn v÷ng.

4.3. NhËn xÐt chung vÒ t¸c ®éng cña sù ph¸t triÓn trang tr¹i ë

ViÖt Nam ®Õn m«i tr−êng vμ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng

4.3.1. Nh÷ng thμnh tùu cña KTTT

- Kinh tÕ trang tr¹i n−íc ta tuy cßn nhá bÐ vμ míi chØ ®ang trªn ®μ ph¸t triÓn,

song ®· gãp phÇn ph¸t huy néi lùc, kh¬i dËy ®−îc tiÒm n¨ng ®Êt ®ai, lao ®éng, vèn

163

trong d©n c− cho ®Çu t− ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng− nghiÖp vμ ph¸t triÓn n«ng

th«n, trong ®ã chØ víi trªn 60 ngμn trang tr¹i ho¹t ®éng ®· huy ®éng ®−îc h¬n 6.000

tû ®ång vèn ®Çu t− cho n«ng nghiÖp vμ t¹o ®−îc viÖc lμm th−êng xuyªn cho h¬n 1,2

triÖu lao ®éng.

- Kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp vμ

n«ng th«n, t¹o ra çc vïng tËp trung, chuyªn canh, s¶n xuÊt hμng ho¸, lμm tiÒn ®Ò cho

ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n, thùc phÈm, t¹o thuËn lîi cho viÖc ®−a c«ng

nghiÖp, dÞch vô vμo n«ng th«n, t¨ng tèc ®é phñ xanh ®Êt trèng, ®åi nói träc, c¶i thiÖn

m«i tr−êng sinh th¸i. ë çc tØnh lμm tèt kinh tÕ trang tr¹i, th× viÖc trång rõng, phñ xanh

®Êt trèng, ®åi nói träc vμ c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c− còng ®−îc thóc ®Èy tèt vμ hiÖu qu¶.

- Kinh tÕ trang tr¹i t¹o thªm viÖc lμm, gãp mét phÇn gi¶i quyÕt sè lao ®éng d−

thõa trong n«ng th«n, t¨ng thu nhËp cho mét bé phËn d©n c−, gãp phÇn thóc ®Èy viÖc

n©ng cao d©n trÝ vμ ®êi sèng v¨n ho¸ ë n«ng th«n, ®Æc biÖt lμ ë trung du, miÒn nói vμ

vïng ®ång bμo d©n téc.

- Kinh tÕ trang tr¹i g¾n víi thÞ tr−êng hμng ho¸, ph¶i tham gia c¹nh tranh quyÕt

liÖt trªn thÞ tr−êng. ChÝnh v× vËy, çc trang tr¹i cã nhu cÇu hîp t¸c, liªn kÕt l¹i víi nhau

vμ víi kinh tÕ nhμ n−íc vÒ nhiÒu mÆt (nh− vÒ gièng, thuèc BVTV, s¬ chÕ, b¶o qu¶n,

tiªu thô s¶n phÈm...), thóc ®Èy kinh tÕ hîp t¸c ph¸t triÓn, tiÕn bé cña kinh tÕ trang tr¹i

trong thêi kú CNH vμ H§H, mμ hiÖn nay ®· nhËn thÊy xu h−íng nμy ph¸t triÓn m¹nh ë

nhiÒu vïng kh¸c nhau.

- Kinh tÕ trang tr¹i trªn nÒn t¶ng kinh tÕ hé gia ®×nh thùc sù lμ mét h×nh thøc tæ

chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp míi, cã hiÖu qu¶ vμ g¾n kÕt víi thÞ tr−êng hμng ho¸, thóc

®Èy viÖc h×nh thμnh çc quan hÖ s¶n xuÊt míi ë n«ng th«n theo h−íng CNH, c«ng

nghiÖp - dÞch vô vμ v¨n minh n«ng th«n, hîp t¸c ho¸ ®a thμnh phÇn kinh tÕ vμ phï hîp

quan ®iÓm “lÊy d©n lμm gèc" cña §¶ng ta, cho nªn m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i sÏ lμ

®éng lùc thóc ®Èy chÝnh ®Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n theo yªu cÇu cña qu¸

tr×nh CNH, H§H ®Êt n−íc hiÖn nay.

- Kinh tÕ trang tr¹i lμ chñ thÓ kinh tÕ tù chñ, ®éc lËp vμ cã ®ñ kh¶ n¨ng tæ chøc

s¶n xuÊt ph¸t triÓn n¨ng ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr−êng vμ qu¸ tr×nh CNH n«ng nghiÖp,

n«ng th«n.

- Kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn gãp phÇn thóc ®Èy c«ng nghiÖp chÕ biÕn, dÞch vô vμ th−¬ng

m¹i n«ng th«n ph¸t triÓn, t¹o nªn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý theo h−íng CNH.

- Kinh tÕ trang tr¹i t¹o nªn sù g¾n kÕt thÞ tr−êng gi÷a çc thμnh phÇn kinh tÕ theo

con ®−êng hîp t¸c ho¸ vμ CNH gi÷a nhμ n−íc, tæ chøc x· héi vμ çc hé n«ng d©n.

164

4.3.1.1. Vïng Duyªn h¶i miÒn Trung

- Thùc tÕ cho thÊy, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, kinh tÕ trang tr¹i ë çc tØnh Duyªn

h¶i miÒn Trung ®· cã sù ph¸t triÓn nhanh vÒ sè l−îng vμ më réng vÒ quy m« thu hót vμ

t¹o viÖc lμm æn ®Þnh cho hμng ngμn lao ®éng n«ng nhμn ë DHMT - lμ ®Þa bμn mμ d©n

c− chñ yÕu sinh sèng ë çc vïng n«ng th«n.

- Bªn c¹nh ®ã, kinh tÕ trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n còng ®· gãp phÇn thóc ®Èy

qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp ë DHMT theo h−íng t¨ng nhanh tû

träng s¶n xuÊt hμng ho¸, t¹o ra nhiÒu vïng s¶n xuÊt tËp trung, t¹o tiÒn ®Ò cho c«ng

nghiÖp chÕ biÕn n«ng thuû s¶n ph¸t triÓn. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn huy

®éng ®−îc l−îng vèn ®Çu t− lín trong d©n ®Ó ®Çu t− cho ph¸t triÓn n«ng, l©m, ng−

nghiÖp. Ngoμi ra, còng tõ m« h×nh nμy, ®êi sèng cña nhiÒu ng−êi d©n miÒn Trung ®−îc

c¶i thiÖn, nhiÒu hé gia ®×nh ®· tho¸t khái c¶nh ®ãi nghÌo, chÊt l−îng cuéc sèng ®−îc

n©ng cao râ rÖt.

- Do tÇm quan träng cña s¶n xuÊt trang tr¹i ®èi víi viÖc ph¸t triÓn n«ng th«n

miÒn Trung ®Ó ®¶m b¶o cho lo¹i h×nh kinh tÕ nμy ®−îc ph¸t triÓn mét çch bÒn v÷ng,

vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr−êng b−íc ®Çu ®· ®−îc çc cÊp, çc ngμnh vμ çc chñ trang tr¹i ë

çc tØnh DHMT quan t©m nh»m duy tr× vμ më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña

chÝnh çc trang tr¹i.

4.3.1.2. Vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long

- §a sè çc trang tr¹i ë vïng §BSCL lμ kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh s¶n xuÊt hμng

ho¸ víi tû suÊt cao, ph¸t triÓn theo çc m« h×nh s¶n xuÊt ®a canh, kinh doanh tæng hîp

cã sö dông nguån vèn vμ sè l−îng lao ®éng cao h¬n so víi çc vïng kh¸c, g¾n liÒn víi

çc thμnh tùu khai khoang phôc ho¸ vïng §ång Th¸p M−êi vμ Tø Gi¸c Long Xuyªn,

¸p dông tiÕn bé KHKT vμ ph¸t triÓn kinh tÕ hîp t¸c, liªn doanh, liªn kÕt trang tr¹i

nh»m thÝch øng tèt h¬n víi thÞ tr−êng néi ®Þa vμ xuÊt khÈu.

- Çc m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i ë §BSCL ph¸t triÓn phï hîp víi çc ®iÒu kiÖn tù

nhiªn - x· héi vμ tμi nguyªn - m«i tr−êng, cã møc ®é ¸p dông tiÕn bé KHKT kh¸, cho

phÐp ®¹t tû suÊt hμng ho¸ vμ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt - kinh doanh cao, ®ång thêi ®· xuÊt

hiÖn nhiÒu m« h×nh s¶n xuÊt tiªn tiÕn, cã Ýt chÊt th¶i, khÐp kÝn vμ ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ

æn ®Þnh, kh«ng ph¶i chÞu çc t¸c ®éng tiÖu cùc do çc lo¹i dÞch bÖnh kh¸c nhau.

- H×nh thμnh c¬ b¶n nÒn n«ng nghiÖp th−¬ng phÈm, s¶n xuÊt hμng ho¸ víi çc thÕ

m¹nh vÒ mÆt hμng chiÕn l−îc nh−: g¹o, tr¸i c©y, thuû s¶n vμ s¶n phÈm ch¨n nu«i.

- T¹o nhiÒu viÖc lμm, t¨ng thu nhËp vμ n©ng cao møc sèng cho n«ng d©n (tèc ®é

t¨ng thu nhËp trung b×nh lμ kho¶ng 9,3%/n¨m).

165

Sù ph¸t triÓn thμnh c«ng quan träng b−íc ®Çu cña kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh ë khu

vùc §BSCL ®· ®−îc ®óc kÕt kinh nghiÖm vμ ®¸nh gi¸ tæng kÕt nh− sau :

- Kinh tÕ trang tr¹i lμ kÕt qu¶ ph¸t triÓn m« h×nh v−ên - ao - chuång (VAC) kÕt hîp

®a ngμnh s¶n xuÊt hiÖu qu¶ cho kinh tÕ hé theo môc tiªu hμng ho¸, g¾n kÕt hμi hßa bÒn

v÷ng trong kh«ng gian kinh tÕ hé, tÝch lòy vμ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i.

- Kinh tÕ trang tr¹i lμ ph¸t triÓn m« h×nh miÖt v−ên s¶n xuÊt truyÒn thèng cña

vïng §BSCL, thóc ®Èy nhu cÇu chÕ biÕn tr¸i c©y, th©m canh miÖt v−ên, thuª lao ®éng

s¶n xuÊt, ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i...

- Kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ vïng ®Êt ngËp n−íc b»ng nu«i

trång thuû h¶i s¶n, nu«i trång thuû s¶n n−íc ngät hoÆc çc ngμnh kinh tÕ tæng hîp kÕt

hîp gi÷a n«ng nghiÖp vμ thuû s¶n, t¹o nªn sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ kinh tÕ thuû s¶n mòi

nhän vμ çc lo¹i h×nh kinh tÕ trang tr¹i kh¸c, h−íng m¹nh sang xuÊt khÈu hμng ho¸.

- Kinh tÕ trang tr¹i thóc ®Èy c«ng cuéc khai hoang phôc ho¸ §BSCL nh− vïng

§TM, TGLX...vμ th«ng qua çc chÝnh s¸ch giao quyÒn sö dông ®Êt, giao kho¸n ®Êt,

®Êu thÇu cho thuª ®Êt cña nhμ n−íc ®· t¹o ®iÒu kiÖn tÝch tô ruéng ®Êt khai hoang h×nh

thμnh çc trang tr¹i tõ quy m« nhá vμi ba ha ®Õn lín hμng tr¨m ha.

- Kinh tÕ trang tr¹i t¹o tiÒn ®Ò ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë n«ng th«n

§BSCL, mμ nhiÒu hé gia ®×nh ë §BSCL võa cã thÓ chuyªn canh, võa cã thÓ chÕ biÕn

n«ng s¶n, võa tiÕn hμnh kinh doanh tæng hîp trªn ®Êt ®ai cña m×nh (nh− dÞch vô n«ng

nghiÖp, du lÞch sinh th¸i,...), t¹o nªn sù ®a d¹ng ho¸ ngμnh nghÒ s¶n xuÊt, nh»m khai

th¸c hiÖu qu¶ h¬n nguån lîi tõ ®Êt ®ai, ®iÒu kiÖn tù nhiªn vμ søc lao ®éng.

4.3.2. Nh÷ng mÆt h¹n chÕ vμ bÊt cËp cÇn gi¶i quyÕt

- NhËn thøc ch−a nhÊt qu¸n, cßn hiÖn t−îng b¶o thñ, cøng nh¾c vμ quan liªu trong

t− duy l·nh ®¹o vÒ kinh tÕ trang tr¹i nãi chung vμ trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n nãi

riªng, cho nªn ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ch−a thμnh mòi nhän trong ph¸t triÓn kinh tÕ

- x· héi ë n«ng th«n.

Trong ph¸t triÓn trang tr¹i NTTS, tiÕp cËn tiÕn bé khoa häc kü thuËt míi, tù chñ

s¶n xuÊt kinh doanh vμ thÝch øng cao ®é víi thÞ tr−êng s¶n xuÊt hμng ho¸ cßn chËm.

- Nhμ n−íc ch−a cã h−íng dÉn cô thÓ çc trang tr¹i quy ho¹ch s¶n xuÊt n«ng, l©m,

ng− nghiÖp g¾n víi thÞ tr−êng hμng ho¸, ch−a ®Çu t− m¹nh cho nghiªn cøu, øng dông

tiÕn bé KHKT trong n«ng, l©m, ng− nghiÖp, ch−a cã chÝnh s¸ch hç trî vèn cho kinh tÕ

trang tr¹i vμ gióp trang tr¹i tiªu thô s¶n phÈm.

- Nhμ n−íc cßn thiÕu çc chÝnh s¸ch hç trî kÞp thêi cho çc trang tr¹i trong nhiÖm

vô ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc, b¶o vÖ tμi nguyªn vμ m«i tr−êng n«ng nghiÖp, n«ng th«n

theo môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ - x· héi.

166

+ Kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn tù ph¸t: Trong nh÷ng n¨m ®Çu, kinh kÕ trang tr¹i

ph¸t triÓn tù ph¸t trªn c¬ së chñ tr−¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ hé, chÝnh s¸ch giao ®Êt giao

rõng.... C«ng t¸c quy ho¹ch cña nhμ n−íc ch−a theo kÞp tèc ®é ph¸t triÓn cña kinh tÕ

trang tr¹i ®· dÉn ®Õn nh÷ng tæn thÊt vÒ m«i tr−êng vμ kinh tÕ. §©y lμ vÊn ®Ò næi cém

trong mét thêi gian dμi ë hÇu hÕt çc tØnh DHMT tËp trung nhiÒu nhÊt lμ çc trang tr¹i

NTTS ë Qu¶ng Nam çc trang tr¹i nu«i t«m trªn çt, ë tØnh Thõa Thiªn HuÕ nu«i t«m

trªn ®Çm ph¸ Tam Giang. ë thμnh phè §μ N½ng trong n¨m 2000 cã kho¶ng trªn 200

trang tr¹i s¶n xuÊt t«m gièng n»m däc theo B¸n ®¶o S¬n Trμ vμ quËn Ngò Hoμng S¬n

®· g©y « nhiÔm m«i tr−êng rÊt nÆng nÒ cho ®Êt, n−íc ven biÓn. Sau khi quy häach l¹i

®Ó ph¸t triÓn ®« thÞ vμ du lÞch çc trang tr¹i nμy ®· bÞ gi¶i thÓ toμn bé.

+ Møc ®é ®Çu t− th©m canh thÊp (nÆng vÒ qui m« bÒ réng): HÇu hÕt çc trang tr¹i

ph¸t triÓn trong thêi gian võa qua ®Òu chó träng vμo qui m« diÖn tÝch (nu«i t«m ë vïng

®Çm ph¸ vμ nu«i t«m trªn çt).

+ C¬ cÊu ®Êt ®ai thiÕu c©n ®èi, ®Êt n«ng l©m nghiÖp bÞ thu hÑp: Trong thêi gian qua

do ¶nh h−íng cña xu thÕ ®« thÞ hãa vμ më réng çc khu du lÞch nªn vïng ven çc ®« thÞ

®Êt n«ng l©m nghiÖp ®· bÞ thu hÑp ë tÊt c¶ çc tØnh. Ngoμi ra do nhiÒu ng−êi muèn tranh

®Êt chê ®Òn bï, gi¶i táa nªn t×nh trang ®Êt bÞ sö dông qu¶ng canh víi diÖn tÝch kh¸ lín

(gÇn 500 ha t¹i trang tr¹i x· Hßa Phó, Hßa Ninh huyÖn Hßa Vang thμnh phè §μ N½ng).

+ ThiÕu ®ång bé víi ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, b¶o vÖ m«i tr−êng: Ph¸t triÓn kinh tÕ trang

tr¹i NTTS ch−a g¾n kÕt víi ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng nh−: giao th«ng, ®iÖn l−íi, th«ng tin liªn

l¹c, cung cÊp n−íc s¹ch, xö lý « nhiÔm, thñy lîi vμ b¶o vÖ m«i tr−êng mét çch ®ång bé.

Çc chÝnh s¸ch vμ gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i trong ho¹t ®éng KTTT

NTTS sÏ tiÕp tôc ®−îc bμn th¶o vμ ®Ò xuÊt trong ch−¬ng 6.

Ch−¬ng 5. ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i

theo h−íng bÒn v÷ng

5.1. quan niÖm vÒ Ph¸t triÓn bÒn v÷ng

Cã thÓ nãi r»ng, mäi vÊn ®Ò m«i tr−êng ®Òu b¾t nguån tõ ph¸t triÓn. Con ®−êng

®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn lμ ph¶i chÊp nhËn ph¸t triÓn,

nh−ng ph¶i gi÷ cho ph¸t triÓn kh«ng t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn m«i tr−êng. Ph¸t triÓn

®−¬ng nhiªn sÏ lμm biÕn ®æi m«i tr−êng, vÊn ®Ò ph¶i lμm sao cho m«i tr−êng tuy biÕn

®æi nh−ng vÉn lμm ®Çy ®ñ ba chøc n¨ng c¬ b¶n cña nã lμ t¹o cho con ng−êi mét kh«ng

gian sèng víi ph¹m vi vμ chÊt l−îng tiÖn nghi cÇn thiÕt; cung cÊp cho con ng−êi çc tμi

nguyªn cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt, sinh sèng; xö lý, ch«n vïi çc phÕ th¶i vμ gi÷ kh«ng cho

phÕ th¶i lμm « nhiÔm m«i tr−êng. Ph¶i ch¨ng ®ã lμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng?

Ph¸t triÓn bÒn v÷ng

X· héiKinh tÕ

M«i tr−êng

Tμi nguyªn thiªn nhiªn giμu cã Moi tr−êng sèng trong lμnh M«i tr−êng s¶n xuÊt thuËn lîi h¬n

vμ phï hîp víi tr×nh ®é s¶n xuÊt

Hμi hoμ cïng ph¸t triÓn

C«ng b»ng x· héi C«ng b»ng gi÷a çc thÕ hÖ §êi sèng kh«ng ngõng n©ng cao X· héi ®oμn kÕt th©n ¸i

Kinh tÕ t¨ng tr−ëng cao HiÖu qu¶ kinh tÕ lín TiÕt kiÖm tμi nguyªn

T¹o c¬ së thuËn lîi cïng ph¸t triÓn

H×nh 5.1: Kinh tÕ - X· héi - M«i tr−êng trong ph¸t triÓn bÒn v÷ng

Thóc ®Êy ph¸t triÓn cïng nhau

VËy PTBV lμ g×? “lμ sù ph¸t triÓn, sö dông tμi nguyªn thiªn nhiªn, ®iÒu kiÖn m«i tr−êng hiÖn cã ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu cña çc thÕ hÖ con ng−êi ®ang sèng, nh−ng ph¶i ®¶m b¶o cho çc thÕ hÖ t−¬ng lai nh÷ng ®iÒu kiÖn tμi nguyªn vμ m«i tr−êng cÇn thiÕt ®Ó hä cã thÓ sèng tèt h¬n ngμy nay”. §ã lμ môc tiªu lín cña sù ph¸t triÓn hiÖn nay ë mäi quèc gia trªn thÕ giíi. §Ó ®¹t ®−îc môc tiªu cña sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng th× c¶ 3 vÊn ®Ò KT - XH - MT cÇn ®−îc ph¸t triÓn mét çch hμi hoμ.

Héi nghÞ Th−îng ®Ønh Tr¸i ®Êt vÒ M«i tr−êng vμ Ph¸t triÓn tæ chøc ë Rio de Janeiro (Braxin) n¨m 1992 vμ Héi nghÞ Th−îng ®Ønh ThÕ giíi vÒ Ph¸t triÓn bÒn v÷ng tæ

167

chøc ë Johannesburg (Céng hoμ Nam Phi) n¨m 2002 ®· x¸c ®Þnh: “Ph¸t triÓn bÒn v÷ng lμ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cã sù kÕt hîp chÆt chÏ, hîp lý vμ hμi hoμ gi÷a 3 mÆt cña sù ph¸t triÓn, gåm: ph¸t triÓn kinh tÕ (nhÊt lμ t¨ng tr−ëng kinh tÕ), ph¸t triÓn x· héi (nhÊt lμ thùc hiÖn tiÕn bé, c«ng b»ng x· héi: xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vμ gi¶i quyÕt viÖc lμm) vμ b¶o vÖ m«i tr−êng (nhÊt lμ xö lý, kh¾c phôc « nhiÔm, phôc håi vμ c¶i thiÖn chÊt l−îng m«i tr−êng; phßng chèng ch¸y vμ chÆt ph¸ rõng; khai th¸c hîp lý vμ tiÕt kiÖm tμi nguyªn thiªn nhiªn)... Tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng lμ sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ æn ®Þnh; thùc hiÖn tèt tiÕn bé vμ c«ng b»ng x· héi; khai th¸c hîp lý, sö dông tiÕt kiÖm tμi nguyªn thiªn nhiªn, b¶o vÖ vμ n©ng cao ®−îc chÊt l−îng m«i tr−êng sèng.

5.2. TiÕp cËn ®èi víi ph¸t triÓn bÒn v÷ng 5.2.1. TiÕp cËn mang tÝnh ®¹o ®øc Dùa vμo ®Þnh luËt Pareto vÒ sù c¶i thiÖn tèi −u. §ã lμ ®ßi hái sao cho khi ph¸t triÓn, Ýt nhÊt cã mét ng−êi cã cuéc sèng kh¸ lªn nh−ng kh«ng cã ai bÞ sèng tåi tÖ. §Ò cËp ®Õn nguyªn t¾c ®Òn bï do tæn h¹i m«i tr−êng. §Ò cËp ®Õn nguyªn t¾c ra quyÕt ®Þnh cho mäi thÓ chÕ x· héi lμ nh»m lμm t¨ng phóc lîi x· héi ®èi víi tÊt c¶ mäi ng−êi. Lîi Ých l©u dμi thay v× lîi Ých tr−íc m¾t. Thay ®æi thãi quen vμ chñ nghÜa tiªu thô v× sö dông qu¸ møc tμi nguyªn dμnh cho thÕ mai sau.

Ph¸t triÓn tiÕn bé khoa häc kü thuËt ®Ó thay thÕ viÖc sö dông çc tμi nguyªn kh«ng t¸i t¹o vμ ®Ó tèi −u ho¸ viÖc sö dông tμi nguyªn t¸i t¹o.

5.2.2. TiÕp cËn kinh tÕ

Theo Young (1990), cã 4 triÓn väng kinh tÕ cña PTBV lμ:

- T¨ng tr−ëng kinh tÕ bÒn v÷ng ®−îc x¸c ®Þnh b»ng l−îng hμng ho¸ cùc ®¹i cã thÓ tiªu thô mμ kh«ng lμm gi¶m ®i gi¸ trÞ cña tμi s¶n vèn.

- Sö dông tμi nguyªn t¸i t¹o theo ph−¬ng thøc sao cho chÊt l−îng cuéc sèng lμ hμm sè ®ång biÕn víi chÊt l−îng m«i tr−êng.

- Sö dông tμi nguyªn kh«ng t¸i t¹o sao cho gi¸ trÞ thùc cña tæng l−îng tμi nguyªn kh«ng t¸i t¹o kh«ng bÞ suy gi¶m theo thêi gian.

- §¶m b¶o tr¹ng th¸i bÒn v÷ng cña kinh tÕ v× kh¶ n¨ng vËt chÊt cña Tr¸i ®Êt lμ cã h¹n, nã kh«ng thÓ cung cÊp nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt vμ chøa ®ùng chÊt th¶i cña s¶n xuÊt mét çch v« h¹n.

Khi ra çc quyÕt ®Þnh vÒ kinh tÕ cÇn dùa trªn nguyªn t¾c ®¶m b¶o tÝnh bÒn v÷ng, theo chiÕn l−îc vÒ “Tiªu chuÈn an toμn tèi thiÓu” nh»m ng¨n ngõa tr−íc nh÷ng hiÓm häa vÒ m«i tr−êng cã thÓ x¶y ra.

5.2.3. TiÕp cËn sinh th¸i

Sö dông vμ ®iÒu chØnh b¶n chÊt tæng thÓ vμ n¨ng suÊt cña çc hÖ sinh th¸i, nh»m b¶o ®¶m: tÝnh phôc håi, n¨ng suÊt sinh häc vμ tÝnh bÒn v÷ng.

168

5.3. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i theo h−íng bÒn v÷ng

5.3.1. Tiªu chÝ ph¸t triÓn KTTT theo h−íng bÒn v÷ng

Nghiªn cøu ph¸t triÓn KTTT theo h−íng bÒn v÷ng lμ mét vÊn ®Ò míi ë n−íc ta

hiÖn nay. Dùa vμo çc tμi liÖu trªn thÕ giíi vμ ®iÒu kiÖn thùc tÕ vÒ ph¸t triÓn KTTT ë

ViÖt Nam, ®Ò tμi KC.08.30 kh¸i qu¸t çc tiªu chÝ cña vÊn ®Ò nμy nh− sau:

Ph¸t triÓn KTTT dùa trªn nguyªn lý PTBV

Tõ sau ®æi míi (1986) ®Õn nay, nh÷ng chÝnh s¸ch vÜ m« vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ -x·

héi cña n−íc ta ®· ®−îc x©y dùng bæ sung víi ®−êng lèi ®æi míi gãp phÇn tÝch cùc ®Èy

m¹nh qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ theo h−íng PTBV, trong ®ã cã KTTT - mét hîp phÇn

quan träng cña nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp ViÖt Nam.

Víi viÖc ban hμnh nhiÒu chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p cña §¶ng vμ Nhμ n−íc, trang tr¹i

®−îc xem nh− lμ mét ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ, do vËy sè l−îng vμ s¶n l−îng hμng ho¸ tõ

çc trang tr¹i ngμy cμng t¨ng nhanh, ®¶m b¶o chÊt l−îng s¶n phÈm, gãp phÇn gióp cho

ngμnh n«ng - l©m - thñy s¶n ®¹t 24,3% trong c¬ cÊu nÒn kinh tÕ cña ®Êt n−íc.

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, KTTT ®ang cã xu h−íng chuyÓn dÞch kh¸ m¹nh

theo h−íng s¶n xuÊt hμng ho¸, trong ®ã cã lo¹i h×nh trang tr¹i NTTS, ®Æc biÖt lμ ë

DHMT vμ §BSCL do tÝnh hiÖu qu¶ vÒ kinh tÕ cña lo¹i h×nh nμy.

Çc thÓ chÕ, chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ®¶m b¶o tÝnh bÒn v÷ng cña sù ph¸t triÓn

KTTT ®· ph¸t huy t¸c dông, thóc ®Èy KTTT ph¸t triÓn víi tèc ®é cao, thêi gian duy tr×

sù t¨ng tr−ëng kÐo dμi, ®ång bé víi sù PTBV vÒ m«i tr−êng, dÊu hiÖu suy tho¸i m«i

tr−êng, c¹n kiÖt tμi nguyªn thiªn nhiªn b−íc ®Çu ®−îc ng¨n chÆn. Ph¸t triÓn KTTT nh»m xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo lμ mét h−íng −u tiªn cña ViÖt

Nam, gãp phÇn tÝch cùc trong sù nghiÖp b¶o vÖ m«i tr−êng, b¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc vμ

®Æc biÖt cã ý nghÜa víi vïng n«ng nghiÖp n«ng th«n n−íc ta.

NghÌo ®ãi lμ mét ¸p lùc ®èi víi môc tiªu PTBV. Trong nh÷ng n¨m qua, KTTT

®· më ra cho vïng n«ng th«n mét h−íng ®i míi, thêi kú CNH, H§H n«ng nghiÖp n«ng

th«n ®· lμm thay ®æi h¼n bé mÆt n«ng th«n, gióp cho nhiÒu ng−êi v−¬n lªn lμm giμu

chÝnh ®¸ng.

§Ó t¹o cho ng−êi nghÌo cã vèn s¶n xuÊt - çi mμ hä rÊt thiÕu vμ rÊt cÇn, §¶ng

vμ Nhμ n−íc ®· ban hμnh nhiÒu c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn KTTT. HiÖu qu¶ cña çc

chÝnh s¸ch trªn lμ gióp céng ®ång, t¹o ®iÒu kiÖn cho ng−êi nghÌo cã ®Êt, cã vèn ®Ó s¶n

xuÊt, cã c¬ héi thay ®æi cuéc sèng cu¶ m×nh.

Gi¶m ®−îc nghÌo lμ gi¶m ®−îc mét bé phËn rÊt lín nh÷ng ng−êi v× m−u cÇu sù

sèng cña m×nh, v× thiÕu nhËn thøc ®· t¸c ®éng tiªu cùc mét çch th−êng xuyªn vμ trùc

tiÕp ®Õn m«i tr−êng. V× vËy, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo nh»m ®−a ra ®Þnh h−íng cho viÖc kÕt

169

hîp hμi hoμ gi÷a b¶o vÖ m«i tr−êng víi t¨ng tr−ëng kinh tÕ vμ ph¸t triÓn x· héi, ®¶m

b¶o môc tiªu PTBV.

æn ®Þnh lao ®éng vμ sö dông bÒn v÷ng tμi nguyªn thiªn nhiªn trong ph¸t triÓn KTTT

Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KTTT, mét bé phËn lín d©n c− (nhÊt lμ çc lao ®éng

nhμn rçi trong n«ng th«n) ®· ®−îc t¹o c«ng ¨n viÖc lμm, cã thu nhËp æn ®Þnh. Tuy nhiªn,

®èi víi lÜnh vùc æn ®Þnh lao ®éng trong ph¸t triÓn KTTT, ViÖt Nam ®ang ph¶i ®èi phã víi

nh÷ng th¸ch thøc kh«ng nhá: sù ph¸t triÓn tù ph¸t cïng víi nh÷ng thÊt b¹i cña çc trang

tr¹i ®· lμm x¸o trén lùc l−îng lao ®éng, viÖc canh t¸c theo mïa vô cña çc trang tr¹i còng

lμm thay ®æi c¬ cÊu lao ®éng.

øng dông khoa häc, c«ng nghÖ, kü thuËt cao, th©n thiÖn m«i tr−êng ®Ó s¶n xuÊt

s¹ch h¬n gióp cho KTTT cã nh÷ng b−íc khëi s¾c. Tõng b−íc hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ

trong lÜnh vùc s¶n xuÊt, khai th¸c tμi nguyªn ®Ó phôc vô cho ph¸t triÓn KTTT. Chó

träng ®Õn viÖc ph¸t triÓn mét nÒn n«ng nghiÖp h÷u c¬, gi¶m ®Õn møc tèi ®a çc lo¹i

ph©n bãn ho¸ häc, çc ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt.

Khai th¸c vμ sö dông tμi nguyªn thiªn nhiªn nh»m phôc vô ph¸t triÓn KTTT mét

çch hîp lý vμ tiÕt kiÖm. Sù bÒn v÷ng vÒ tμi nguyªn ®−îc thÓ hiÖn ë chç nh÷ng d¹ng tμi

nguyªn cã thÓ t¸i t¹o, ®−îc sö dông trong ph¹m vi kh«i phôc l¹i vÒ sè l−îng còng nh−

chÊt l−îng. H−íng ®Õn viÖc kiÓm so¸t vÊn ®Ò qu¶n lý vμ b¶o vÖ tμi nguyªn ®ång thêi

khèng chÕ vμ gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i tr−êng.

TÝnh bÒn v÷ng cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KTTT

§Ó b¶o ®¶m tÝnh bÒn v÷ng cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KTTT, cÇn qu¸n triÖt çc

nguyªn t¾c sau:

- Coi con ng−êi lμ trung t©m cña sù ph¸t triÓn KTTT

- Ph¸t triÓn KTTT lμ mét trong nh÷ng nhiÖm vô trung t©m cña nÒn kinh tÕ n«ng

nghiÖp, lμ ph−¬ng tiÖn chñ yÕu ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu ®Ò ra.

- B¶o vÖ vμ c¶i thiÖn chÊt l−îng m«i tr−êng ë khu vùc çc trang tr¹i lμ mét yÕu

tè kh«ng thÓ t¸ch rêi cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KTTT. Chñ ®éng g¾n kÕt yªu cÇu c¶i

thiÖn m«i tr−êng trong chiÕn l−îc, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn KTTT.

- Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KTTT ph¶i ®¶m b¶o ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt hiÖn t¹i

®ång thêi kh«ng g©y ¶nh h−ëng ®Õn nhu cÇu cña thÕ hÖ mai sau.

Nh− vËy, ph¸t triÓn KTTT cÇn kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a sù ph¸t triÓn kinh tÕ, æn

®Þnh x· héi vμ b¶o vÖ m«i tr−êng.

170

§Ó ®¸nh gi¸ tÝnh bÒn v÷ng cña ph¸t triÓn KTTT lμ ®iÒu hÕt søc khã kh¨n, bëi v×

ph¸t triÓn KTTT liªn quan ®Õn nhiÒu mÆt cña sù ph¸t triÓn x· héi mμ trong ®ã quan

träng nhÊt lμ 3 mÆt cña mét vÊn ®Ò: kinh tÕ, x· héi vμ m«i tr−êng.

- BÒn v÷ng vÒ kinh tÕ: tÝnh bÒn v÷ng vÒ KTTT cã thÓ ®−îc biÓu hiÖn qua çc chØ

tiªu c¬ b¶n sau:

+ Tæng s¶n l−îng hμng hãa t¹o ra cña trang tr¹i

+ Tæng doanh thu cña trang tr¹i

+ Lîi nhuËn cña trang tr¹i

+ T¨ng tr−ëng vμ kh¶ n¨ng t¸i ®Çu t− cña trang tr¹i

+ C¬ cÊu cña KTTT trong nÒn kinh tÕ n«ng - l©m - thñy s¶n.

- BÒn v÷ng vÒ x· héi: tÝnh bÒn v÷ng vÒ x· héi cña KTTT ®−îc thÓ hiÖn qua çc

chØ sè sau:

+ Tr×nh ®é v¨n ho¸ (häc vÊn) cña çc chñ trang tr¹i

+ Kh¶ n¨ng vμ ý chÝ v−¬n lªn lμm giμu cña trang tr¹i

+ Søc khoÎ vμ kh¶ n¨ng lao ®éng cña çc thμnh viªn trang tr¹i

+ Çc chØ tiªu vÒ thu nhËp, kh¶ n¨ng vÒ ch¨m sãc y tÕ, ho¹t ®éng v¨n ho¸...

- BÒn v÷ng vÒ m«i tr−êng: m«i tr−êng bÒn v÷ng trong ph¸t triÓn kinh tÕ trang

tr¹i ®−îc thÓ hiÖn th«ng qua:

+ Sö dông hîp lý TNTN, kh«ng khai th¸c bõa b·i ®Ó dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ph¸ hñy,

suy tho¸i, c¹n kiÖt tμi nguyªn, nhÊt lμ ®Êt, n−íc, rõng, çc hÖ sinh th¸i.

+ T¹o cho trang tr¹i mét kh«ng gian s¶n xuÊt b¶o ®¶m chÊt l−îng, vμ ®ång thêi

t¹o cho con ng−êi ë ®©y mét cuéc sèng tiÖn nghi cÇn thiÕt.

+ Cung cÊp cho trang tr¹i çc tμi nguyªn cÇn thiÕt ®Ó canh t¸c vμ s¶n xuÊt.

+ §¶m b¶o çc d¹ng phÕ th¶i cña trang tr¹i kh«ng lμm « nhiÔm m«i tr−êng.

Nh− vËy, ph¸t triÓn KTTT theo h−íng bÒn v÷ng nh− trªn lμ ®iÒu mμ chóng ta

®ang h−íng tíi. Cßn thùc tÕ, ph¸t triÓn KTTT ë n−íc ta hiÖn nay vÉn cã nhiÒu vÊn ®Ò

cÇn xem xÐt ®Ó gi¶i quyÕt mét çch hiÖu qu¶ vμ kÞp thêi.

5.3.2. Nh÷ng tæn thÊt trong ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i

Nh×n chung, viÖc ph¸t triÓn KTTT trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· mang l¹i hiÖu

qu¶ kinh tÕ - x· héi - m«i tr−êng cho nhiÒu vïng n«ng th«n trªn c¶ n−íc. Tuy nhiªn,

bªn c¹nh nh÷ng thμnh qu¶ ®¸ng ghi nhËn ®ã, th× mÆt tr¸i cña vÊn ®Ò lμ do KTTT ®·

ph¸t triÓn mét çch å ¹t, tù ph¸t vμ thiÕu quy ho¹ch g©y nªn nh÷ng tæn thÊt kh¸ nÆng

nÒ c¶ vÒ kinh tÕ lÉn m«i tr−êng ë mét sè vïng, ®Þa ph−¬ng, ®Æc biÖt lμ trang tr¹i NTTS

ë DHMT vμ §BSCL. §èi víi çc tØnh §BSCL lμ hiÖn t−îng "bïng næ" vÒ diÖn tÝch

171

NTTS, cßn ®èi víi çc tØnh DHMT lμ do diÖn tÝch vïng triÒu rÊt h¹n chÕ, ®· khai th¸c

hÕt tiÒm n¨ng nªn hä tù ph¸t më réng diÖn tÝch nu«i t«m mét çch thiÕu bÒn v÷ng trªn

nhiÒu vïng çt ven biÓn. Nh÷ng viÖc lμm thiÕu quy ho¹ch, thiÕu c¬ së khoa häc ®ã

khiÕn hä ®· ph¶i chÞu nhiÒu thua thiÖt.

5.3.2.1. Tæn thÊt vÒ kinh tÕ

Trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña nhiÒu tØnh DHMT vμ §BSCL, NTTS mμ

®Æc biÖt lμ nu«i t«m ®−îc xem nh− lμ "ngμnh mòi nhän" ®Ó lμm giμu, ®iÒu ®ã hoμn

toμn phï hîp víi thÕ m¹nh cña hai l·nh thæ nμy. Tuy nhiªn, mét nhu cÇu thùc tiÔn bøc

xóc cÇn gi¶i quyÕt sím lμ c«ng t¸c quy ho¹ch theo h−íng bÒn v÷ng nh»m tr¸nh nh÷ng

tæn thÊt vÒ kinh tÕ do viÖc ph¸t triÓn NTTS thiÕu tÝnh bÒn v÷ng g©y nªn.

Thùc tÕ qua hai ®ît ®iÒu tra, kh¶o s¸t do ®Ò tμi KC.08.30 tiÕn hμnh trong 2 n¨m

2004 vμ 2005 ®· minh chøng ®−îc nh÷ng tæn thÊt vÒ kinh tÕ, cô thÓ nh− sau:

ë çc x· Phó Diªn (Phó Vang), Qu¶ng C«ng, Qu¶ng Ng¹n (Qu¶ng §iÒn), Phong

H¶i, §iÒn Léc (Phong §iÒn) cña tØnh Thõa Thiªn HuÕ, hÇu hÕt çc ao nu«i t«m trªn çt

®Òu ®· bá hoang. ¤ng Hå CËy, BÝ th− x· Qu¶ng C«ng cho biÕt trong mÊy n¨m trë l¹i ®©y,

hÔ nhμ nμo nu«i t«m lμ cã nî Ng©n hμng, thua lç do t«m chÕt. Cßn ¤ng NguyÔn ViÕt Tõ,

phã Chñ tÞch UBND x· Phong H¶i còng cho biÕt thªm: chØ mÊy n¨m tr−íc, t«m só lμ cøu

çnh cho ng−êi d©n ven biÓn tho¸t nghÌo. Kh«ng chØ cã ng−êi d©n lao vμo nu«i t«m mμ

çn bé x· hÇu nh− ng−êi nμo còng nu«i. ThÕ mμ 2-3 n¨m nay, t«m chÕt hμng lo¹t, tæn thÊt

vÒ kinh tÕ qu¸ lín nªn nî nÇn lμ ®iÒu mμ kh«ng ng−êi nu«i t«m nμo ë ®©y tr¸nh khái.

Kh«ng riªng g× ë Thõa Thiªn HuÕ, t¹i huyÖn Tuy Ph−íc tØnh B×nh §Þnh, kho¶ng

2/3 cña gÇn 1.000 ha ao nu«i còng ®ang trong t×nh tr¹ng bá hoang. ChØ cã 1/3 diÖn tÝch

®−îc th¶ nu«i, nh−ng qua ®iÒu tra hÇu hÕt çc chñ nu«i ë ®©y ai còng than phiÒn nu«i

t«m ë ®©y rÊt bÊp bªnh, cã nhiÒu ng−êi ®· thua lç tr¾ng tay. ChØ riªng ë x· Ph−íc Hoμ,

ng−êi d©n ®· nî Ng©n hμng lªn ®Õn 20 tû ®ång vμ nhiÒu ng−êi kh«ng cßn kh¶ n¨ng ®Ó

tr¶ nî do thÊt b¹i cña viÖc nu«i t«m.

Cßn ë vïng nu«i t«m cña huyÖn Tuy Hoμ (Phó Yªn), nhiÒu hé nu«i t«m do bÞ

mÊt mïa liªn tiÕp nªn nî nÇn ®ang chång chÊt lªn ®Õn hμng chôc tû ®ång.

5.3.2.2. Tæn thÊt vÒ m«i tr−êng

Nh− trªn ®· ®Ò cËp, viÖc ph¸t triÓn NTTS mét çch thiÕu quy ho¹ch kh«ng chØ

g©y nªn nh÷ng tæn thÊt vÒ kinh tÕ mμ cßn tæn thÊt vÒ m«i tr−êng, ®ã lμ:

- Rõng phßng hé (rõng phi lao ven biÓn, rõng ngËp mÆn) bÞ thu hÑp ¶nh h−ëng

trùc tiÕp ®Õn d©n sinh.

Khi phong trμo nu«i t«m trªn çt ré lªn, rÊt nhiÒu rõng phi lao ven biÓn bÞ chÆt

ph¸ ®Ó lμm ao nu«i. MÆc dï chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng chØ cho phÐp x©y ao phÝa tr−íc

nh÷ng ®åi phi lao, thÕ nh−ng thùc tÕ rÊt nhiÒu ao ®Òu cã dÊu tÝch nh÷ng gèc phi lao bÞ

172

chÆt ph¸. Mét sè n¬i rõng phi lao cßn ®−îc tËn dông lμm çc hè ch«n chÊt th¶i. Çc

rõng ngËp mÆn còng trong t×nh tr¹ng t−¬ng tù, diÖn tÝch rõng ngμy cμng bÞ thu hÑp dÇn

®Ó më réng diÖn tÝch NTTS.

Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña viÖc NTTS ®· cã nh÷ng ¶nh h−ëng nghiªm träng

®èi víi rõng ngËp mÆn. Trong h¬n n¨m thËp kû qua, ViÖt Nam ®· mÊt ®i Ýt nhÊt

200.000 ha rõng §−íc (diÖn tÝch hiÖn t¹i lμ 156.608 ha). Riªng t¹i Cμ Mau, diÖn tÝch

nu«i t«m cña tØnh t¨ng gÊp 3 lÇn trong n¨m 2003 vμ −íc tÝnh diÖn tÝch rõng §−íc ë ®©y

®· gi¶m tõ h¬n 200.000 ha (tr−íc n¨m 1975) xuèng chØ cßn 60.000 - 70.000 ha (n¨m

2004), hÇu hÕt diÖn tÝch mÊt ®i lμ lÊy chç ®Ó nu«i t«m.

- Khai th¸c n−íc ngÇm qu¸ møc dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c¹n kiÖt nguån n−íc, g©y sôt

lón ®Þa tÇng, lμm t¨ng nhanh sù x©m nhËp mÆn ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn ®êi sèng sinh

ho¹t vμ s¶n xuÊt cña nhiÒu ngμnh.

Theo ViÖn Kinh tÕ vμ Quy ho¹ch Thuû s¶n (Bé Thñy s¶n), mét ha nu«i t«m cÇn

15.000 - 20.000 m3 n−íc lî mçi n¨m. ThÕ nh−ng khi vÒ ®Õn çc vïng nu«i t«m trªn çt,

hÇu nh− çc vïng çt ®−îc qui ho¹ch ®Ó nu«i t«m ®Òu kh«ng cã nguån n−íc hå thñy lîi,

chØ cã çc ao hå nhá kh«ng ®¸ng kÓ. Çc trang tr¹i nu«i t«m ®Òu sö dông n−íc ngÇm ®Ó

nu«i t«m trªn çt. NÕu theo thèng kª s¬ bé cña Bé Thñy s¶n, hiÖn c¶ n−íc cã kho¶ng

20.000 ha nu«i t«m trªn çt th× l−îng n−íc ngÇm sÏ cÇn ®Õn lμ 400 triÖu m3/n¨m. V× vËy

ë nhiÒu vïng nu«i t«m, n−íc giÕng cña çc c− d©n xung quanh bÞ kiÖt dÇn vμ nhiÔm

mÆn, cã nhiÒu gia ®×nh ph¶i ®μo giÕng s©u ®Õn 15 - 20 m mμ vÉn kh«ng cã n−íc.

Nu«i t«m trªn çt yªu cÇu l−îng n−íc s¹ch kh¸ lín, nÕu kh«ng tÝnh to¸n c©n

b»ng gi÷a tr÷ l−îng n−íc vμ l−îng n−íc sö dông sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng lμm c¹n kiÖt

nguån n−íc, ®Æc biÖt lμ nguån n−íc ngÇm, rÊt hiÕm hoi t¹i çc vïng ven biÓn. T¹i khu

vùc ¶nh h−ëng cña c«ng tr×nh khai th¸c, mùc n−íc ngÇm bÞ h¹ thÊp, lμm ¶nh h−ëng tíi

sù ph¸t triÓn cña c©y trång, nhÊt lμ ®èi víi nh÷ng vïng n−íc ngÇm n«ng, còng nh− ¶nh

h−ëng tíi viÖc sö dông n−íc cña çc hé khai th¸c trong khu vùc; g©y c¹n kiÖt nguån

n−íc khi l−îng n−íc khai th¸c v−ît qu¸ tr÷ l−îng cã thÓ khai th¸c ®−îc.

Nh− t¹i khu vùc nu«i t«m cña C«ng ty Thiªn T©n ë x· §øc Phong, huyÖn §øc

Phæ, tØnh Qu¶ng Ng·i ®−îc bè trÝ ngay trong khu kinh tÕ míi, çc giÕng khoan ®−îc

khai th¸c ®Ó nu«i trång thuû s¶n cña C«ng ty ®Æt gÇn çc giÕng cña d©n, lμm mùc n−íc

giÕng cña d©n bÞ h¹ thÊp. MÆt kh¸c, n−íc tõ ao nu«i thÊm qua çc lç thñng cña líp lãt

®¸y b»ng nilong còng nh− tõ kªnh tho¸t n−íc g©y nhiÔm bÈn, nhiÔm mÆn nguån n−íc

d−íi ®Êt, g©y rông l¸, chÕt c©y cña çc hé d©n.

173

- N−íc th¶i kh«ng qua xö lý tõ çc ao nu«i x¶ ra m«i tr−êng xung quanh g©y «

nhiÔm m«i tr−êng vμ çc dÞch bÖnh dÔ l©y lan.

ViÖc NTTS cßn thiÕu quy ho¹ch, ng−êi d©n thiÕu vèn cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng,

®Æc biÖt lμ hÖ thèng cÊp vμ xö lý n−íc th¶i. Çc chñ trang tr¹i cßn thiÕu kinh nghiÖm vÒ

qu¶n lý m«i tr−êng trong NTTS nªn viÖc x¶ çc lo¹i chÊt th¶i cßn rÊt tuú tiÖn. Cã nhiÒu

trang tr¹i x¶ th¶i trùc tiÕp ra khu vùc ven biÓn c¹nh nguån n−íc cÊp vμo ao. N−íc th¶i tõ

çc ao nu«i bÞ nhiÔm bÖnh kh«ng ®−îc xö lý th× dÞch bÖnh sÏ l©y lan sang çc ao nu«i

kh¸c. T¸c ®éng tõ m«i tr−êng n−íc l¹i g©y ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn çc ao nu«i t«m khiÕn

t«m bÖnh, çc chñ trang tr¹i NTTS ph¶i sö dông ho¸ chÊt, chÕ phÈm trÞ bÖnh cho t«m, sau

®ã d− l−îng çc lo¹i thuèc, ho¸ chÊt nμy l¹i g©y t¸c ®éng trùc tiÕp lªn m«i tr−êng t¹o

thμnh vßng luÈn quÈn « nhiÔm ë vïng nu«i t«m.

- Xung ®ét m«i tr−êng víi c− d©n ®Þa ph−¬ng do vÊn ®Ò « nhiÔm, mÆn ho¸, phÌn

ho¸, thiÕu n−íc ngät... mμ çc trang tr¹i ®· g©y nªn.

5.3.3. Sù cÇn thiÕt thay ®æi ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i

Víi nh÷ng bÊt cËp trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña KTTT NTTS ®ang gÆp ph¶i

nh− ®· ph©n tÝch trªn ®©y, thiÕt nghÜ chóng ta cÇn ph¶i thay ®æi vμ hoμn thiÖn ngμnh

kinh tÕ nμy theo h−íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

§iÒu nμy còng ®−îc «ng NguyÔn Chu Håi - ViÖn tr−ëng ViÖn Kinh tÕ vμ Quy

ho¹ch Thuû s¶n (Bé Thuû s¶n) kh¼ng ®Þnh: "Ng−êi nu«i t«m vμ nhiÒu ®Þa ph−¬ng ®Òu qu¸

say s−a víi çi ®−îc cña m« h×nh. §©y lμ nguyªn nh©n c¬ b¶n trong t− duy ph¸t triÓn cña

chóng ta, mμ mét chuyªn gia n−íc ngoμi ®· ph¶i nãi r»ng kiÓu lμm kinh tÕ cña ViÖt Nam

lμ ai lμm ®−îc g× th× ng−êi sau cø b¾t ch−íc nh− thÕ ®Õn nçi khung ph¸p lý kh«ng ®iÒu

chØnh ®−îc kÞp thêi. T×nh tr¹ng NTTS bõa b·i, thiÕu qui ho¹ch còng ®· diÔn ra nh− vËy".

V× thÕ tr−íc m¾t çc ®Þa ph−¬ng ph¶i x¸c ®Þnh cô thÓ mËt ®é ®Çm nu«i thÕ nμo,

qui m« ra sao, nguån n−íc cung cÊp ë ®©u... ®Ó qui ho¹ch vμ thiÕt kÕ vïng NTTS hîp

lý nh»m ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ, an sinh x· héi vμ an toμn m«i tr−êng. Tuy nhiªn, mét

thùc tÕ lμ cho ®Õn nay nhiÒu vïng trang tr¹i NTTS ë §BSCL vμ DHMT ®· ®−îc h×nh

thμnh víi tæng diÖn tÝch kh¸ lín, song c¬ së h¹ tÇng yÕu kÐm, ®Æc biÖt lμ c«ng nghÖ xö

lý m«i tr−êng ao nu«i vμ chÝnh ®iÒu ®ã ®· ®e däa sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ trang

tr¹i. V× vËy mét vÊn ®Ò cùc kú quan träng ®Æt ra ®èi víi NTTS lμ lμm sao c¶i tiÕn, n©ng

cÊp çc trang tr¹i ®ång bé vÒ mäi mÆt, bao gåm: cÊp vμ tho¸t n−íc, kü thuËt canh t¸c,

c«ng nghÖ xö lý m«i tr−êng, c¬ chÕ chÝnh s¸ch...

Lùa chän mét sè trang tr¹i ®iÓn h×nh vμ hoμn thiÖn m« h×nh trang tr¹i NTTS

theo h−íng PTBV lμ çch tiÕp cËn cña ®Ò tμi KC.08.30 ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nãi trªn.

174

5.4. §¸nh gi¸ chung t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë

ViÖt Nam 5.4.1. §¸nh gi¸ chung

Theo sè liÖu thèng kª th× ®Õn ®Çu n¨m 2004 c¶ n−íc cã kho¶ng trªn 110.832 ( )1

trang tr¹i, chñ yÕu lμ trang tr¹i gia ®×nh víi diÖn tÝch b×nh qu©n 3 - 5 ha, trong ®ã cã

56% víi quy m« d−íi 2 ha, møc ®Çu t− b×nh qu©n cña mét trang tr¹i kho¶ng 200 triÖu

®ång. Nh−ng nÕu ¸p dông tiªu chÝ x¸c ®Þnh kinh tÕ trang tr¹i cña Liªn bé N«ng nghiÖp

vμ ph¸t triÓn n«ng th«n, Tæng côc Thèng kª ban hμnh ngμy 23/06/2000 th× sè l−îng

trang tr¹i ë n−íc ta hiÖn nay thÊp h¬n nhiÒu so víi b¸o ço trªn. §Êt ®ai hiÖn nay ®ang

s¶n xuÊt cña trang tr¹i ®· ®−îc chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng giao quyÒn sö dông ®¹t 71,8%.

HÇu hÕt çc chñ trang tr¹i lμ n«ng d©n, c«ng nh©n viªn chøc ®· ®−îc nghØ h−u vÒ ®Þa

ph−¬ng lμm, phÇn lín sö dông lao ®éng gia ®×nh lμ chÝnh, mét sè cã thuª thªm lao

®éng thêi vô 79% vμ lao ®éng th−êng xuyªn lμ 39%, tiÒn c«ng ®−îc tho¶ thuËn gi÷a

hai bªn. Vèn tù cã cña trang tr¹i 85%, vèn vay cña céng ®ång lμ 5%, vay ng©n hμng vμ

vay qua çc dù ¸n gÇn 10%. Gi¸ trÞ s¶n l−îng b×nh qu©n mét trang tr¹i lμ 150 triÖu

®ång, trong ®ã ngμnh trång trät chiÕm 58%, ngμnh ch¨n nu«i chiÕm 27,3%, ngμnh

nu«i trång thuû s¶n chiÕm 13,7%, l©m nghiÖp 1,2%.

Ngoμi viÖc gãp phÇn lμm giμu cho çc chñ trang tr¹i, ph¸t triÓn kinh tÕ trang

tr¹i ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua ®· gi¶i quyÕt c«ng ¨n, viÖc lμm cho nhiÒu lao

®éng thÊt nghiÖp vμ thu hót ®−îc mét l−îng vèn nhμn rçi trong d©n c−. Ph¸t triÓn kinh

tÕ trang tr¹i ®· gãp phÇn tÝch cùc trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång, vËt

nu«i vμ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Ngoμi ra, çc trang tr¹i

cßn ®ãng gãp ®¸ng kÓ vμo viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i, n©ng ®é che phñ cña rõng

chèng ®−îc nhiÒu thiªn tai x¶y ra. Nh×n chung, sau mét thêi gian ph¸t triÓn, kinh tÕ

trang tr¹i ®· tù kh¼ng ®Þnh vai trß cña m×nh trªn hÇu kh¾p çc vïng kinh tÕ ®åi nói,

®ång b»ng vμ ven biÓn. §iÒu nμy chøng tá r»ng ®©y lμ mét lo¹i h×nh tæ chøc kinh tÕ cã

hiÖu qua vμ phï hîp víi ®iÒu kiÖn n«ng nghiÖp n«ng th«n n−íc ta kh«ng chØ ë hiÖn t¹i

mμ cßn cho c¶ t−¬ng lai ë phÝa tr−íc

M« h×nh kinh tÕ trang tr¹i ®ang ngμy cμng trë nªn phæ biÕn, réng kh¾p trªn mäi

vïng kinh tÕ cña ®Êt n−íc, kh¸ ®a d¹ng vÒ quy m«, lo¹i h×nh s¶n xuÊt, c¬ cÊu ngμnh

nghÒ... ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ - kinh tÕ - x· héi - m«i tr−êng sinh th¸i râ rÖt kh«ng chØ gãp

phÇn khai th¸c thªm çc nguån lùc s¼n cã ch−a khai th¸c nh− diÖn tÝch ®Êt trèng, ®åi nói

träc, ®Êt hoang ho¸, vèn, gi¶i quyÕt viÖc lμm... môc ®Ých n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ, xo¸

®ãi gi¶m nghÌo ë n«ng th«n, thÓ hiÖn qua nh÷ng mÆt sau:

( ) 1 Sè liÖu ®iÒu tra cña Tæng côc Thèng kª, 2004

175

Kinh tÕ trang tr¹i lμ mét b−íc ph¸t triÓn míi cña kinh tÕ hé g¾n víi môc tiªu s¶n

xuÊt hμng ho¸ quy m« lín, thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp

vμ n«ng th«n theo h−íng t¨ng nhanh tû träng s¶n xuÊt hμng ho¸, t¹o ra çc vïng s¶n

xuÊt tËp trung, lμm tiÒn ®Ò cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m , thuû s¶n, ®−a c«ng

nghiÖp vμ çc ngμnh nghÒ dÞch vô vμo n«ng th«n, t¨ng tèc ®é phñ xanh ®Êt trèng, ®åi

nói träc, c¶i thiÖn m«i tr−êng sinh th¸i.

KÕt qu¶ vμ hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi - m«i tr−êng lín nhÊt lμ kinh tÕ trang tr¹i ®· biÕn

nh÷ng vïng ®Êt hoang ho¸, kh« c»n hoÆc ngËp óng quanh n¨m thμnh nh÷ng vïng kinh tÕ trï

phó, ®Çu t− cao, t¹o viÖc lμm, t¨ng cña c¶i vËt chÊt cho céng ®ång vμ cho x· héi.

Kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn t¹o nh÷ng yÕu tè h×nh thμnh nh÷ng vïng s¶n xuÊt tËp

trung, g¾n liÒn víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn, huy ®éng vèn, gi¶i quyÕt viÖc lμm, b−íc ®Çu

h×nh thμnh ng−êi chñ míi trong n«ng nghiÖp, m¹nh d¹n ®Çu t−, ¸p dông khoa häc - kü

thuËt s¶n xuÊt kinh doanh trªn quy m« lín gãp phÇn ®æi míi çch lμm, çch nghÜ trong

n«ng nghiÖp - n«ng th«n phï hîp víi c¬ chÕ kinh tÕ míi.

5.4.2. Çc lo¹i h×nh trang tr¹i


TCTK ngμy 20/06/2000 cña Bé N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn N«ng th«n - Tæng Côc

Thèng kª th× ë vïng DHMT tÝnh ®Õn cuèi n¨m 2004 cã çc lo¹i h×nh, sè l−îng, c¬ cÊu

trang tr¹i ®−îc thÓ hiÖn nh− sau:

B¶ng 5.1. Sè l−îng çc lo¹i h×nh trang tr¹i ë DHMT vμ §BSCL

Lo¹i h×nhÇc tØnh

Tæng C©y hμng n¨m

C©y l©u n¨m

Ch¨n Nu«i

NTTS

Çc lo¹i h×nh

trang tr¹i kh¸c

C¶ n−íc 110832 32961 22759 9967 35424 9721DHMT 12818 3382 1874 1108 4116 2338§BSCL 56128 25708 2469 2228 24600 1123


B¶ng 5.2. C¬ cÊu cña mét sè lo¹i h×nh trang tr¹i ë DHMT vμ §BSCL Lo¹i h×nh trang tr¹i Sè l−îng trang tr¹i C¬ cÊu trang tr¹i (%)

Tæng 68946 100,00C©y hμng n¨m 29090 42,19C©y l©u n¨m 4343 6,29Thñy s¶n 28716 41,65Ch¨n nu«i 3336 4,84Çc lo¹i h×nh kh¸c 3461 5,03


176

Qua b¶ng trªn ta thÊy lo¹i h×nh trang tr¹i trång trät cã sè l−îng nhiÒu vμ chiÕm tû

lÖ c¬ cÊu cao nhÊt, tiÕp theo lμ trang tr¹i thñy s¶n.


Vïng nghiªn cøu cã 33 433 trang tr¹i trång trät, trong ®ã trang tr¹i c©y hμng n¨m

cã 29.090 chiÕm 42,19% c¬ cÊu çc lo¹i h×nh trang tr¹i cña vïng vμ 4343 trang tr¹i

trång c©y hμng n¨m chiÕm 6,29%.

Çc lo¹i c©y trång chñ yÕu ®−îc çc trang tr¹i ®−a vμo trång ë ®©y lμ lóa, ng«,

khoai, s¾n, l¹c, ®Ëu t−¬ng, mÝa...

Çc lo¹i c©y l−¬ng thùc kh¸c nh− khoai lang, ng«, c©y s¾n còng ®ãng vai trß quan

träng hç trî lμm l−¬ng thùc cho lóa g¹o; vμ còng lμ nguån thøc ¨n gia sóc quan träng.

ChÝnh v× thÕ mμ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y diÖn tÝch trång çc lo¹i c©y nμy ë miÒn

Trung ngμy cμng t¨ng lªn.

DHMT vμ §BSCL cã ®Æc ®iÓm ®iÒu kiÖn tù nhiªn vèn cã cña nã t¹o nªn vïng cã

tiÒm n¨ng ph¸t triÓn c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngμy, ®Æc biÖt lμ mÝa vμ l¹c. Nh×n chung diÖn

tÝch trång çc lo¹i c©y nμy ngμy mét t¨ng nh»m phôc vô xuÊt khÈu vμ cung cÊp nguyªn

liÖu cho çc nhμ m¸y chÕ biÕn thùc phÈm, çc nhμ m¸y ®−êng vμ thuèc l¸ trong vïng.

Ngoμi nh÷ng c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngμy ë trªn, ë vïng nghiªn cøu cßn cã thÓ

ph¸t triÓn c©y ®ay, cãi vμ ®Ëu t−¬ng, tuy nhiªn sè l−îng kh«ng nhiÒu, ch−a phæ biÕn vμ

ch−a ph¶i lμ thÕ m¹nh cña vïng.

C©y c«ng nghiÖp dμi ngμy vμ c©y ¨n qu¶ còng lμ mét lo¹i h×nh trang tr¹i ®−îc çc «ng

chñ muèn lμm KTTT quan t©m. DHMT vμ §BSCL cã nhiÒu tiÒm n¨ng ph¸t triÓn c©y c«ng

nghiÖp nh− chÌ, cμ phª, hå tiªu vμ cao su. Nh×n chung, diÖn tÝch trång c©y c«ng nghiÖp l©u

n¨m vμ c©y ¨n qu¶ cña khu vùc nμy ngμy mét t¨ng nhÊt lμ nh÷ng n¨m gÇn ®©y.

2. §èi víi trang tr¹i ch¨n nu«i

TÝnh ®Õn nay toμn khu vùc ®· cã 3336 trang tr¹i ch¨n nu«i gia sóc vμ gia cÇm çc

lo¹i theo tiªu chÝ trang tr¹i, chiÕm 4,84% c¬ cÊu çc lo¹i h×nh trang tr¹i cña toμn vïng.

Çc vËt nu«i chñ yÕu lμ tr©u, bß, lîn vμ gia cÇm çc lo¹i.

3. §èi víi trang tr¹i NTTS

Trong sè 35424 trang tr¹i NTTS th× 2 vïng nghiªn cøu cã 28716 trang tr¹ichiÕm

81,19% tæng sè trang tr¹i NTTS toμn quèc vμ 41,65% tæng sè trang tr¹i trong vïng.

Trªn thùc tÕ, KTTT ë DHMT vμ §BSCL còng ®· ph¸t triÓn nhanh vÒ sè l−îng vμ

®a d¹ng vÒ lo¹i h×nh. Çc trang tr¹i nh×n chung cã ®ñ çc lo¹i c¬ cÊu s¶n xuÊt, kinh

doanh kh¸c nhau nh− trang tr¹i chuyªn doanh vÒ n«ng nghiÖp hoÆc l©m nghiÖp; trang

tr¹i ®a canh n«ng l©m kÕt hîp; trang tr¹i chuyªn ch¨n nu«i; trang tr¹i kÕt hîp trång

trät, ch¨n nu«i, chÕ biÕn; trang tr¹i kinh doanh tæng hîp n«ng l©m...

177

5.5. lùa chän vμ hoμn thiÖn mét sè m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i

theo h−íng bÒn v÷ng

5.5.1. Quan ®iÓm

KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ tæng hîp chung vÒ çc m« h×nh KTTT hiÖn cã t¹i khu vùc DHMT

vμ §BSCL cho thÊy: çc m« h×nh trang tr¹i thuû s¶n ngμy cμng kh¼ng ®Þnh tÝnh hiÖu qu¶

kinh tÕ cao, gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn m¹nh mÏ ngμnh thuû s¶n, gi¶i quyÕt viÖc lμm

vμ lao ®éng, gãp phÇn gióp ng−êi n«ng d©n tho¸t nghÌo vμ lμm giμu chÝnh ®¸ng.

Tuy nhiªn, çc m« h×nh trang tr¹i thuû s¶n còng b¾t ®Çu béc lé nh÷ng khiÕm khuyÕt

vÒ kü thuËt, gièng, thuû lîi, b¶o vÖ m«i tr−êng... do ch−a cã nh÷ng nghiªn cøu hoμn thiÖn

kÞp thêi. VÝ dô: m« h×nh nu«i t«m trªn çt t¹i khu vùc DHMT, tuy mang l¹i hiÖu qu¶ kinh

tÕ cao cho ng−êi n«ng d©n, song còng ®ang ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc to lín vÒ mÆt m«i

tr−êng nh−: c¹n kiÖt nguån n−íc ngÇm, nguån n−íc th¶i g©y « nhiÔm, chÊt th¶i r¾n, hiÖn

t−îng di chuyÓn çt,... Cßn ë khu vùc §BSCL, çc ®ît dÞch bÖnh do virus ®èm tr¾ng trªn

quy m« lín trong çc n¨m 2003 - 2004 võa qua ®· dÉn ®Õn nh÷ng tæn thÊt kinh tÕ - m«i

tr−êng rÊt lín cho ng−êi n«ng d©n nãi riªng vμ khu vùc n«ng th«n nãi chung.

V× vËy, vÊn ®Ò ®Æt ra lμ ph¶i cÊp b¸ch hoμn thiÖn çc m« h×nh trang tr¹i NTTS

b»ng çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng trªn quan ®iÓm phï hîp vμ hiÖu qu¶ cao nh»m

tõng b−íc khèng chÕ, gi¶i quyÕt çc h¹n chÕ nªu trªn vμ tiÕn tíi nÒn n«ng nghiÖp sinh

th¸i bÒn v÷ng, cô thÓ lμ:

- Çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i ph¶i nh»m phôc vô hiÖu qu¶ cho môc

tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng KTTT, cô thÓ ho¸ çc chÝnh s¸ch b¶o vÖ m«i tr−êng cña ChÝnh

phñ, gãp phÇn thóc ®Èy viÖc øng dông çc gi¶i ph¸p qu¶n lý vμ c«ng nghÖ vμo nhiÖm vô

phßng ngõa, xö lý vμ kiÓm so¸t « nhiÔm m«i tr−êng trong çc trang tr¹i.

- Çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i ph¶i c¨n cø trªn çc ®iÒu kiÖn vμ nhu

cÇu b¶o vÖ m«i tr−êng t−¬ng lai ®· ®−îc dù b¸o, tøc lμ ph¶i ®¸p øng tèt çc nhu cÇu

ph¸t triÓn bÒn v÷ng KTTT cho ®Õn n¨m 2010.

- Çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i ph¶i ®¸p øng tèt çc nhu cÇu ph¸t triÓn

c«ng nghÖ b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i theo yªu cÇu chung cña ChÝnh phñ.

- Çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i ph¶i ®¸p øng tèt çc nhu cÇu cña viÖc

dù b¸o thay ®æi diÔn biÕn m«i tr−êng t¹i çc trang tr¹i, tøc lμ ph¶i b¶o ®¶m tÝnh kh¶ thi

trong viÖc thùc thi çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng ®· nghiªn cøu ®Ò xuÊt nh»m kh«ng

ngõng ®Èy lïi, khèng chÕ vμ ng¨n ngõa hiÖn tr¹ng « nhiÔm m«i tr−êng t¹i çc trang tr¹i.

178

5.5.2. Çch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

Trong tæ hîp çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng ¸p dông cho çc trang tr¹i thuû s¶n,

cã thÓ nhÊn m¹nh vÒ çc gi¶i ph¸p kh¶ thi cã thÓ ¸p dông nh− sau:

- Çc gi¶i ph¸p c«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i ph¸t sinh nh− çc biÖn ph¸p xö lý cuèi

®−êng èng kh«ng thÓ thiÕu, trong ®ã çc ®èi t−îng quan t©m chÝnh yÕu lμ: n−íc th¶i,

ph©n th¶i, thøc ¨n d− thõa vμ chÊt th¶i r¾n kh¸c.

- Çc gi¶i ph¸p m« h×nh hãa tæ chøc s¶n xuÊt trong çc trang tr¹i thuû s¶n nh− çc

biÖn ph¸p phßng ngõa « nhiÔm t¹i nguån, trong ®ã çc m« h×nh quan träng nhÊt lμ çc m«

h×nh s¶n xuÊt ®a canh, hÖ thèng tuÇn hoμn khÐp kÝn vμ nèi tiÕp liªn tôc, b¶o ®¶m kh¶ n¨ng

t¸i sö dông vμ gi¶m thiÓu chÊt th¶i x¶ th¶i vμo m«i tr−êng.

- Çc gi¶i ph¸p hoμn thiÖn hÖ thèng n−íc cÊp nh»m b¶o ®¶m ®¸p øng nguån n−íc

nu«i ®¹t tiªu chuÈn vμ xö lý n−íc th¶i phï hîp tiªu chuÈn m«i tr−êng.

- Çc gi¶i ph¸p qu¶n lý m«i tr−êng, ch¨m sãc vμ b¶o vÖ ®èi t−îng vËt nu«i nh»m h¹n

chÕ ¶nh h−ëng cña çc yÕu tè bªn ngoμi ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña trang tr¹i.

Çc gi¶i ph¸p nμy cã thÓ lùa chän øng dông ®¬n lÎ tuú thuéc vμo tõng nhu cÇu

hoμn thiÖn m« h×nh trang tr¹i thuû s¶n cô thÓ hoÆc kÕt hîp ®a n¨ng. §èi víi 04 trang

tr¹i ®iÓn h×nh, qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®· lùa chän çch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò theo ph−¬ng

ph¸p kÕt hîp ®a n¨ng, v× ®iÒu kiÖn thùc tÕ cô thÓ cho phÐp vμ nh»m ®¹t tíi sù hoμn

thiÖn cao nhÊt vÒ kinh tÕ - m«i tr−êng cho çc m« h×nh nμy, mμ cô thÓ lμ kÕt hîp xö lý

chÊt th¶i, t¹o m« h×nh tuÇn hoμn khÐp kÝn vμ nèi tiÕp liªn tôc, gi¶i quyÕt triÖt ®Ó vÊn ®Ò

cÊp n−íc trong NTTS.

5.5.3. Çc kÕt qu¶ nghiªn cøu hoμn thiÖn m« h×nh trang tr¹i

5.5.3.1. ë duyªn h¶i miÒn Trung

1. Trang tr¹i nu«i t«m §øc Th¾ng ë x· B¶o Ninh, thμnh phè §ång Híi, tØnh Qu¶ng B×nh

HiÖn tr¹ng s¶n xuÊt cña trang tr¹i

a. VÞ trÝ: Trang tr¹i §øc Th¾ng cña «ng NguyÔn V¨n Sü n»m trªn ®Þa phËn th«n

Cöa Phó, x· B¶o Ninh, thμnh phè §ång Híi, tØnh Qu¶ng B×nh, thuéc khu vùc quy ho¹ch

nu«i trång thñy s¶n cña thμnh phè §ång Híi. §©y lμ m« h×nh nu«i t«m trªn çt ®iÓn

h×nh cña khu vùc DHMT nãi chung vμ tØnh Qu¶ng B×nh nãi riªng.

HiÖn tr¹ng s¶n xuÊt vμ b¶o vÖ m«i tr−êng cña trang tr¹i tr−íc khi hoμn thiÖn

nh− h×nh 5.2.

179

HÖ thèng b¬m n−íc ngät vμ

mÆn tõ cån çt ven biÓn

Ao chøa n−íc cÊp Ao l¾ng vμ khö trïng

Khu vùc ao nu«i(Gåm 37 ao víi diÖn

tÝch 18 ha)

Ao l¾ng n−íc th¶i Ao xö lý n−íc th¶i b»ng sinh häc(nu«i ç, dïng chÕ phÈm sinh häc)

M«i tr−êng

Tr¹i s¶n xuÊt t«m gièng

H×nh 5.2: HiÖn tr¹ng m« h×nh trang tr¹i §øc Th¾ng tr−íc khi hoμn thiÖn

b. Quy m« vμ ®Æc ®iÓm quy tr×nh s¶n xuÊt cña trang tr¹i: Trang tr¹i §øc Th¾ng

chñ yÕu nu«i t«m só, ®−îc quy ho¹ch mÆt b»ng víi tæng diÖn tÝch lμ 28,7194 ha, ®−îc

ph©n khu theo chøc n¨ng vμ quy tr×nh sö dông gåm:

- Khu tr¹i s¶n xuÊt t«m gièng, kho hμng vμ khu v¨n phßng: 1,4 ha

- Khu ao nu«i (37 ao): 18 ha

- Khu ao chøa (2 ao): 03 ha, dïng ®Ó xö lý n−íc cÊp (l¾ng vμ khö trïng) nh»m cÊp

n−íc cho ao nu«i.

- Khu xö lý n−íc th¶i (02 ao): 02 ha, chñ yÕu lμ xö lý b»ng sinh häc (nu«i ç vμ

dïng çc chÕ phÈm sinh häc), l¾ng vμ t¨ng c−êng sôc khÝ bïn ®¸y ao nh»m xö lý n−íc

th¶i ®¹t tiªu chuÈn cho phÐp tr−íc khi th¶i ra m«i tr−êng.

- DiÖn tÝch cÊp n−íc, tiªu n−íc, c©y xanh bao quanh: 4,3194 ha

c. Nguån cung cÊp n−íc:

- VÒ n−íc ngät: Trang tr¹i khai th¸c tõ nguån n−íc ngÇm phôc vô cho nhu cÇu

s¶n xuÊt vμ sinh ho¹t. T¹i khu vùc trang tr¹i, n−íc ngÇm n»m ë ®é s©u 2 - 3 m so víi

mÆt çt. Nhu cÇu sö dông tèi ®a lμ 50 m3/h.

- VÒ n−íc mÆn (n−íc biÓn): lμ nhu cÇu chÝnh phôc vô cho ho¹t ®éng c«ng nghÖ

cña trang tr¹i. N−íc mÆn ®−îc b¬m trùc tiÕp tõ biÓn vμo theo giÕng th«ng. Nhu cÇu sö

dông tèi ®a 100 - 150 m3/h. Môc ®Ých sö dông chÝnh lμ b¬m cÊp n−íc nu«i ban ®Çu vμ

180

sö dông ®Ó thay n−íc khi cÇn thiÕt. L−îng b¬m cÊp ban ®Çu ko¶ng 12.000 m3/ha, nhu

cÇu thay n−íc tèi ®a trong qu¸ tr×nh nu«i kho¶ng 8.000 m3/ha/vô (mçi lÇn thay tèi ®a

10 - 15% l−îng n−íc trong ao, sè lÇn thay n−íc tèi ®a 3 lÇn/th¸ng).

d. N−íc th¶i tõ çc ho¹t ®éng cña trang tr¹i:

- N−íc th¶i sinh ho¹t: ®−îc xö lý qua hÖ thèng hÇm cÇu tù ho¹i sau ®ã khö trïng

n−íc b»ng Clorine råi th¶i ra m«i tr−êng.

- N−íc th¶i s¶n xuÊt: lμ n−íc th¶i thay thÕ mét phÇn tõ çc ao nu«i trong qu¸ tr×nh

nu«i vμ n−íc x¶ ®Ó xö lý ®¸y ao sau khi thu ho¹ch. Çc phÇn n−íc th¶i nμy sÏ ®−îc xö

lý qua çc bÓ xö lý n−íc th¶i hîp quy chuÈn tr−íc khi t¸i sö dông (tõng phÇn) hoÆc th¶i

ra m«i tr−êng.

e. ChÊt th¶i r¾n: ph¸t sinh tõ 2 nguån chÝnh:

- ChÊt th¶i r¾n sinh ho¹t gåm çc thμnh phÇn nh− bao b× PE, BP, giÊy gãi thùc

phÈm d− thõa... t¶i l−îng −íc tÝnh kho¶ng 10kg/ngμy. Nguån nμy ®−îc thu gom qua hÖ

thèng thïng r¸c chuyªn dông, ph©n lo¹i ®Ó b¸n, tËn dông ®èi víi çc d¹ng cã thÓ tËn

dông ®−îc, cßn l¹i ®−îc ph¬i ®èt hoÆc ch«n lÊp n¬i thÝch hîp.

- ChÊt th¶i r¾n s¶n xuÊt gåm çc thμnh phÇn nh−: thøc ¨n nu«i t«m th¶i lo¹i, thøc

¨n d− thõa vμ bïn th¶i ®¸y ao,... ®−îc n¹o vÐt, thu gom 1 vô nu«i/1lÇn, cã thÓ dïng ®Ó

trång c©y, san lÊp mÆt b»ng hoÆc ch«n lÊp n¬i thÝch hîp.

f. Danh môc nguyªn, nhiªn vμ phô liÖu:

- T«m gièng: ®−îc s¶n xuÊt t¹i trang tr¹i. Nhu cÇu gièng cho 01 vô lμ 7.200.000

con ®¶m b¶o theo chÊt l−îng tiªu chuÈn ngμnh thñy s¶n sè 28 TCVN vμ 28 TCVN 125.

MËt ®é th¶ 25 - 40 con/m2 ao nu«i.

- Thøc ¨n nu«i t«m: 200 tÊn/n¨m, gåm çc lo¹i thøc ¨n hiÖn cã trªn thÞ tr−êng.

- Ho¸ chÊt xö lý m«i tr−êng: xö lý nguån n−íc nu«i vμ diÖt khuÈn, mÇm bÖnh

nh−: Formol, Clor, Cloramin... Nguån ho¸ chÊt nμy ®−îc mua ë thÞ tr−êng hoÆc ®−îc

cung cÊp th«ng qua trung t©m khuyÕn ng−.

- Thuèc xö lý bÖnh t«m: gåm çc lo¹i thuèc hiÖn cã ë thÞ tr−êng.

- Nhiªn liÖu: nhiªn liÖu ®−îc sö dông chÝnh lμ dÇu Diezen cung cÊp cho m¸y ph¸t

®iÖn trong nh÷ng tr−êng hîp cÇn thiÕt vμ çc m¸y cuång t¹i çc ao nu«i.

g. NhËn xÐt −u nh−îc ®iÓm cña m« h×nh trang tr¹i §øc Th¾ng:

¦u ®iÓm

- §· cã ®Çu t− x©y dùng ao xö lý n−íc th¶i trong qu¸ tr×nh nu«i tr−íc khi x¶ th¶i

ra m«i tr−êng.

- TËn dông ®−îc nguån n−íc ngÇm s¸t biÓn.

181

- Ao nu«i ®−îc thiÕt kÕ tèt, ®−êng bê gi÷a çc ao t−¬ng ®èi réng nªn gãp phÇn

gi¶m thiÓu sù l©y lan gi÷a çc ao khi cã dÞch bÖnh x¶y ra.

- Trang tr¹i ®· sö dông mét diÖn tÝch t−¬ng ®èi lín cho viÖc trång rõng phßng hé

nh»m ng¨n chÆn hiÖn t−îng çt bay, sôt lì....

Nh−îc ®iÓm

Tuy cã ®Çu t− x©y dùng çc ao xö lý n−íc th¶i nh−ng viÖc xö lý ch−a ®−îc triÖt

®Ó nªn kh«ng thÓ t¸i sö dông l−îng n−íc nμy (m« h×nh ch−a khÐp kÝn).

Hoμn thiÖn m« h×nh b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i §øc Th¾ng

a. Môc tiªu: ¸p dông m« h×nh nu«i t«m c«ng nghiÖp (nu«i trªn çt) tiªn tiÕn,

khÐp kÝn, t¸i sö dông n−íc th¶i sau xö lý ®¹t hiÖu qu¶ cao (tuÇn hoμn n−íc), nh»m h¹n

chÕ kh¶ n¨ng sö dông nguån n−íc ngÇm bæ sung trong qu¸ tr×nh nu«i vμ phßng ngõa

hiÖn t−îng c¹n kiÖt nguån n−íc ngÇm g©y sôt lón ®Þa tÇng, mÆn ho¸..., ®ång thêi t¨ng

c−êng c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i (khÝ, n−íc mÆt, n−íc ngÇm vμ ®Êt trong

çc ao nu«i vμ çc khu vùc xung quanh).

b. X¸c ®Þnh çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng cÇn bæ sung:

+ T¨ng c−êng ¸p dông çc chÕ phÈm sinh häc míi vμ hiÖu qu¶ nh»m ph©n huû

çc nguån thøc ¨n d− thõa.

+ T¨ng c−êng c«ng t¸c qu¶n lý, b¶o vÖ vμ ch¨m sãc t«m.

+ B¶o ®¶m sôc khÝ ao nu«i nh»m xö lý bïn ®¸y phßng ngõa hiÖn t−îng « nhiÔm

mïi h«i g©y chÕt t«m, ç.

+ VÐt bïn, chuÈn bÞ vμ xö lý ao nu«i ®óng lÞch thêi vô nu«i trång.

+ X©y dùng hÖ thèng xö lý n−íc th¶i ®óng quy çch.

c. Néi dung hoμn thiÖn m« h×nh:

Quy tr×nh c«ng nghÖ nu«i cña trang tr¹i

• ChuÈn bÞ ao

- Ao ®−îc lãt b»ng lo¹i v¶i bÒn, dμy, chÞu ®−îc søc nãng. Toμn bé ®¸y ao ®−îc

lμm b»ng tÊm nhùa PE ®Ó chèng thÊm.

- Ao ®−îc thiÕt kÕ theo h×nh vu«ng hoÆc gÇn vu«ng víi diÖn tÝch 0,5 - 0,6 ha. NÒn

®¸y ao ®−îc lãt b»ng tÊm nilon ®Ó h¹n chÕ thÊm, vμ phñ mét líp çt dμy tõ 0,4 - 0,5 m

®Ó kh«ng lμm r¸ch nÒn khi c¶i t¹o chuÈn bÞ ao nu«i vô sau. Çc gãc cña ao nu«i ph¶i lμ

gãc tï kh«ng lμm l¾ng ®äng t¹p chÊt. MÆt b»ng ao nu«i thiÕt kÕ nghiªng vÒ cèng th¸o

c¹n n−íc kho¶ng 0,5%. Cèng th¸o c¹n n−íc ®Æt gi÷a ®¸y ao ®Ó khi x¶ hót ®−îc nhiÒu

t¹p chÊt ®¸y ra ngoμi.

182

Tr−íc mçi vô nu«i kho¶ng 16 - 20 ngμy ph¶i hoμn thμnh c«ng viÖc chuÈn bÞ ao

theo tr×nh tù víi nh÷ng c«ng viÖc sau:

- C¶i t¹o ao cò: th¸o c¹n n−íc trong ao, n¹o vÐt, röa s¹ch ®¸y ao.

- Khö chua:

+ R¾c ®Òu v«i bét trªn ®¸y ao vμ mÆt trong bê ao. L−îng v«i bét sö dông tuú

thuéc vμo pH cña ®Êt ®−îc quy ®Þnh cô thÓ trong b¶ng nh− sau:

B¶ng 5.1. L−îng v«i khö ®é chua cña ao nu«i t«m

pH cña ®Êt ë ®¸y, bê ao L−îng v«i (kg/ha)

5,1-5,5 800-1000

5,6-6,0 500-800

6,1-6,5 200-500

6,6-7,0 100-200

+ Gi÷ ao kh« trong kho¶ng 7-10 ngμy

+ LÊy n−íc ®· xö lý b»ng l¾ng läc tõ ao chøa vμo ao nu«i t«m qua l−íi läc cã

kÝch th−íc m¾t l−íi 2a = 5 mm, ë møc n−íc ban ®Çu kho¶ng 0,5 - 0,6m.

+ §èi víi ao cò, bãn v«i víi l−îng 100 - 200 kg/ha

- DiÖt t¹p:

Cã thÓ dïng mét trong çc lo¹i thuèc ®Ó diÖt t¹p cho nh÷ng ao kh«ng ph¶i khö

chua vμ bïn ®¸y ao ®· ®−îc xö lý.

+ H¹t bå ®μo gi· nhá (cì h¹t 1-5 mm) hoÆc h¹t chÌ gi· mÞn víi cì h¹t 4-5 ppm

+ Rotec víi liÒu l−îng 2,0 - 4,5 ppm

Ngoμi viÖc sö dông çc lo¹i thuèc diÖt t¹p trªn ®©y, cã thÓ sö dông mét sè lo¹i

thuèc diÖt t¹p th−¬ng m¹i kh¸c theo h−íng dÉn ghi trªn nh·n hμng ho¸.

Çch diÖt t¹p

+ Th¸o bít n−íc sau ao ®· khö chua ®Õn møc cßn kho¶ng 0,05 - 0,1m. Th¸o c¹n

n−íc ao råi vít hÕt çc lo¹i t«m, ç t¹p chÕt trong ao.

+ LÊy n−íc tõ ao xö lý qua l−íi läc råi l¹i th¸o ra 1-2 lÇn ®Ó röa s¹ch ®¸y ao, sau ®ã

tiÕp tôc lÊy n−íc tõ ao xö lý qua l−íi läc vμo ao cho tíi khi ®¹t møc n−íc tõ 0,5 - 0,6m.

- Bãn ph©n g©y nu«i thøc ¨n tù nhiªn: tr−íc khi th¶ t«m gièng 7 ngμy, sö dông

ph©n v« c¬ ®Ó bãn cho ao víi liÒu l−îng nh− sau:

UREA: 20 - 25 kg/ha

Ph©n l©n: 10 - 15 kg/ha

183

Çch bãn: hoμ tan tõng lo¹i ph©n v« c¬ vμo trong n−íc ngät råi t¹t ®Òu kh¾p

mÆt ao. §èi víi nh÷ng ph©n g©y mμu n−íc cã thÓ dïng bét ®Ëu nμnh víi l−îng 10

kg/ha ®Ó duy tr× ®é trong cña n−íc ao kho¶ng 0,3 - 0,4m tr−íc khi th¶ t«m gièng. Sau 7

ngμy, nÕu ch−a th¶ ®−îc t«m gièng ph¶i lÆp l¹i biÖn ph¸p bãn ph©n g©y nu«i thøc ¨n tù

nhiªn trªn ®©y cho ao nu«i t«m.

• Th¶ t«m gièng

- MËt ®é gièng th¶: tõ 25 ®Õn 40 con/m2

- Quy cì gièng th¶: PL15 - PL20

- Ph−¬ng ph¸p th¶: tr−íc khi th¶ t«m gièng ph¶i tiÕp tôc lÊy n−íc ®· xö lý qua

l−íi läc vμo ao ®Ó ®¹t tíi møc n−íc trong ao 0,9-1,0m. Thao t¸c th¶ t«m gièng theo quy

®Þnh cña tiªu chuÈn ngμnh 28 TCVN 95-1994 (gièng t«m biÓn - kü thuËt vËn chuyÓn).

• Ch¨m sãc

- Cho t«m ¨n: sö dông thøc ¨n viªn c«ng nghiÖp ®−îc s¶n xuÊt trong n−íc hoÆc

thøc ¨n nhËp khÈu ®Ó cho t«m ¨n. ChÊt l−îng thøc ¨n ph¶i ®¶m b¶o cã hμm l−îng ®¹m

tæng sè tõ 30 ®Õn 40%.

- Thêi ®iÓm cho ¨n vμ l−îng thøc ¨n mçi lÇn trong ngμy cho t«m ®−îc tÝnh theo

quy ®Þnh trong b¶ng sau:

B¶ng 5.2. Thêi ®iÓm vμ l−îng thøc ¨n mçi lÇn cho t«m ¨n hμng ngμy

Thêi ®iÓm trong ngμy Tû lÖ % thøc ¨n so víi khèi l−îng thøc ¨n hμng tuÇn 6 giê 20

10 giê 10 16 giê 20 20 giê 25 23 giê 25

- Ph−¬ng ph¸p cho ¨n: khi cho t«m ¨n ph¶i r¶i ®Òu thøc ¨n kh¾p mÆt ao. Mçi lÇn

cho ¨n ph¶i kiÓm tra t×nh h×nh t«m sö dông thøc ¨n ®Ó ®iÒu chØnh l−îng thøc ¨n lÇn sau

cho phï hîp. Çch kiÓm tra, ®iÒu chØnh nh− sau:

+ Mçi ha ao nu«i t«m ®Æt tõ 6 ®Õn 8 khau (sμng ¨n) ë quanh bê ao. DiÖn tÝch mçi

sμng ¨n kho¶ng 0,4 - 0,8m2. Sau khi ®· r¶i thøc ¨n kh¾p mÆt ao ®Ó cho t«m ¨n, ph¶i gi÷

l¹i tõ 2 - 4% l−îng thøc ¨n cña mçi lÇn cho ®Ó r¶i vμo sμng ¨n. Kho¶ng 1-3 giê sau,

tiÕn hμnh kiÓm tra l¹i çc sμng ¨n ®Ó t¨ng hoÆc gi¶m l−îng cho lÇn sau

+ Khi thÊy t«m lét vá, ph¶i gi¶m 20 - 30% l−îng thøc ¨n cho lÇn sau

+ Khi thÊy t«m b¾t måi kÐm, n−íc ao ®ôc hoÆc vμo nh÷ng ngμy trêi n¾ng nãng,

nhiÖt ®é n−íc trong ao cao ph¶i gi¶m l−îng thøc ¨n cho t«m

+ Vμo nh÷ng ngμy trêi m¸t cã thÓ t¨ng l−îng thøc ¨n cho t«m

184

B¶ng 5.3. L−îng thøc ¨n viªn sö dông hμng ngμy tÝnh theo khèi l−îng cña t«m

Khèi l−îng

t«m (g)

Ngμy nu«i

(ngμy)

KhÈu phÇn cho ¨n

theo khèi l−îng

th©n t«m (%)

L−îng thøc ¨n

cho vμo sμng

(%)

Thêi gian kiÓm

tra sμng sau

giê cho ¨n (giê)

PL15-PL25 1-15 9,0-15,0

PL26-PL40 15-20 10

PL41-PL50 20-30 10

1,0-1,5 30-35 10

1,5-3,0 35-50 8 2,0 2,0

3,0-5,0 50-55 4,5-6,0 2,2 2,5

5-10 55-65 3,8-4,5 2,4 2,5

10-15 65-75 3,2-3,8 2,8 2,5

15-20 75-85 2,9-3,2 3,0 2,0

20-25 85-95 2,8-3,0 3,3 2,0

25-30 95-105 2,8-3,0 3,6 1,5

30-35 105-120 2,5-2,8 4,0 1,0

• Qu¶n lý n−íc

- Xö lý n−íc cÊp cho ao nu«i: trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ ao vμ tr−íc khi th¶ t«m

gièng ph¶i lÊy n−íc cÊp vμo ao chøa l¾ng ®Ó xö lý sinh häc. NÕu nguån n−íc bÞ nhiÔm

bÈn ph¶i tiÕn hμnh xö lý b»ng clorin víi nång ®é 15 - 30 ppm trong 12 giê hoÆc formol

nång ®é 30 ppm råi míi ®−îc cÊp vμo ao nu«i. TuyÖt ®èi kh«ng lÊy n−íc vμo ao trong

nh÷ng ngμy m−a b·o.

- LÊy n−íc vμo ao nu«i: ao nu«i t«m sau khi ®· ®−îc hoμn tÊt c«ng t¸c chuÈn bÞ

vμ th¶ gièng ph¶i lÊy n−íc qua xö lý vμo ®Ó n©ng møc n−íc cña ao lªn 0,8 - 1,0m. Sau

th¸ng thø nhÊt, t¨ng møc n−íc ao nu«i tíi ®é s©u 1,2 - 1,3m, tõ th¸ng thø 3 trë ®i ph¶i

th−êng xuyªn duy tr× ®é s©u n−íc ao nu«i t«m 1,3 m.

- Bæ sung n−íc cho ao nu«i: vμo nh÷ng ngμy n¾ng nãng, nhiÖt ®é vμ ®é mÆn n−íc

t¨ng cao ph¶i kÞp thêi bæ sung n−íc míi ®· qua xö lý ®Ó æn ®Þnh nhiÖt ®é vμ ®é mÆn cho

ao nu«i. L−îng n−íc míi bæ sung mçi lÇn kho¶ng 10 - 15% khèi l−îng n−íc trong ao.

- Thay n−íc ao nu«i

+ Khi n−íc ao nu«i bÞ nhiÔm bÈn lμm t«m bÞ bÖnh hoÆc t«m khã lét x¸c ph¶i tiÕn

hμnh rót bít líp ®¸y ao kho¶ng 10 - 15% khèi l−îng n−íc ao, ®Ó thay b»ng nguån n−íc

míi ®· qua xö lý cho ao.

+ Khi n−íc ao cã ®é mÆn v−ît qu¸ 30%o ph¶i bæ sung nguån n−íc ngät ®Ó gi¶m

®é mÆn xuèng d−íi 30%o.

185

- KiÓm tra chÊt l−îng n−íc ao nu«i: hμng ngμy theo dâi çc chØ tiªu oxy hoμ tan,

pH, nhiÖt ®é, ®é s©u trong vμ mμu n−íc ao. NÕu chÊt l−îng kh«ng ®¹t yªu cÇu kü thuËt

cã thÓ xö lý b»ng ho¸ chÊt theo b¶ng 5.4.

B¶ng 5.4. Çc biÖn ph¸p xö lý b»ng ho¸ chÊt ®Ó c¶i thiÖn chÊt l−îng n−íc ao

Môc ®Ých Ho¸ chÊt LiÒu l−îng T¨ng ®é kiÒm Bét vá nghªu, sß

Bét ®¸ 100-200 kg/ha/lÇn

50 kg/ha/ngμy T¨ng pH Bét ®¸

V«i n−íc 100-300 kg/ha/lÇn 50-100 kg/ha/lÇn

Gi¶m pH (nÕu pH n−íc ao buæi s¸ng lín h¬n 8,3)

§−êng çt Formol

2-5 ppm (kho¶ng 11giê) 30 ppm (kho¶ng 11giê)

Gi¶m biÕn ®éng pH Formol H¬i n−íc

60 ppm (kho¶ng 1 giê) 60kg/ha (kho¶ng 23 giê)

Gi¶m bít t¶o trong ao nu«i Formol BKC

10 ppm (ë mét gãc ao) 0,3 ppm (ë mét gãc ao)

T¨ng c−êng qu¸ tr×nh ph©n gi¶i h÷u c¬

EDTA 1-5 ppm

§Þnh kú quan tr¾c çc chØ tiªu BOD5, NH3-N, H2S, NO2-N, Chlorophyll-a ®Ó ®iÒu

chØnh cho phï hîp yªu cÇu cô thÓ nh− sau cña m«i tr−êng:

- Oxy hoμ tan: > 5 mg/L

- §é mÆn: 15 - 25%o

- pH: 7,5 - 8,5

- NH3-N: < 0,1 ppm

- NO2-N: < 0,25 ppm

- H2S: < 0,02 ppm

- BOD5: < 10 mg oxy/L

- Xö lý n−íc th¶i: n−íc ao nu«i t«m th¶i ra trong qu¸ tr×nh thay n−íc ph¶i ®−îc xö lý

trong ao xö lý n−íc th¶i råi míi ®−îc th¶i ra m«i tr−êng. Xö lý n−íc th¶i b»ng chlorin víi

nång ®é 30 ppm trong thêi gian 01 ngμy råi th¶i ra ngoμi.

• Qu¶n lý ao nu«i

- Hμng ngμy kiÓm tra bê ao, cèng, m−¬ng, ph¸t hiÖn vμ xö lý kÞp thêi nh÷ng chç

rß, háng, s¹t lë.

- Th−êng xuyªn vÖ sinh l−íi ch¾n r¸c, l−íi läc n−íc sμng ¨n, víi çc r¸c bÈn, rong

t¶o quanh bê, gãc ao, cöa cèng, qu¹t n−íc. §Þnh kú 5 - 7 ngμy/lÇn tiÕn hμnh vÖ sinh

lμm s¹ch mïn, b· h÷u c¬ l¾ng ®äng ë ®¸y ao.

- Th−êng xuyªn ®¶m b¶o hμm l−îng oxy hoμ tan trong n−íc lín h¬n 5 mg/l theo

yªu cÇu kü thuËt nu«i b»ng çc biÖn ph¸p sau:

186

+ Mçi ao ph¶i ®Æt Ýt nhÊt hai giμn qu¹t n−íc ®Ó t¨ng oxy hoμ tan vμ t¹o dßng ch¶y

thu gom chÊt th¶i vμo gi÷a ®¸y ao.

+ Thêi gian, chÕ ®é ho¹t ®éng cu¶ giμn qu¹t phô thuéc vμo l−îng oxy hoμ tan trong

n−íc, vμo mËt ®é vμ kÝch cì t«m nu«i. Nãi chung, sè giê ho¹t ®éng t¨ng tõ mçi giê vμi

ngμy trong th¸ng ®Çu tiªn ®Õn 14 - 16 giê mçi ngμy khi ®Õn gÇn thêi ®iÓm thu ho¹ch.

Nh÷ng ngμy thêi tiÕt xÊu cã thÓ cho m¸y ho¹t ®éng liªn tôc c¶ ngμy.

Trong qu¸ tr×nh sö dông, ph¶i th−êng xuyªn kiÓm tra hÖ thèng qu¹t n−íc, m¸y

sôc khÝ ®Ó söa ch÷a, ®iÒu chØnh kÞp thêi nh÷ng chç háng hãc.

- §Þnh kú 10 ngμy 1 lÇn lÊy mÉu t«m nu«i (30 con/mÉu) ®Ó kiÓm tra tèc ®é sinh

tr−ëng. Hai th¸ng ®Çu lÊy mÉu b»ng vã, tõ th¸ng thø 3 lÊy mÉu b»ng chμi.

- Th−êng xuyªn kiÓm tra ao, nÕu ph¸t hiÖn cã çc t¹p chÊt ph¶i kÞp thêi dïng

thuèc diÖt t¹p ®Ó xö lý.

• Qu¶n lý søc khoÎ t«m

- Th−êng xuyªn kiÓm tra ho¹t ®éng cña t«m, ®Æc biÖt vμo ban ®ªm ®Ó kÞp thêi

ph¸t hiÖn nh÷ng hiÖn t−îng bÊt th−êng trong ao nu«i.

- §Þnh kú 10 ngμy lÊy mÉu mét lÇn ®Ó quan s¸t phÇn phô, mμu s¾c th©n t«m, thøc

¨n trong d¹ dμy, mang, gan, tôy.

- Khi thÊy t«m cã biÓu hiÖn bÊt th−êng hoÆc cã dÊu hiÖu bÖnh lý, ph¶i x¸c ®Þnh râ

nguyªn nh©n ®Ó xö lý theo h−íng dÉn ë b¶ng 5.5.

B¶ng 5.5. Mét sè hiÖn t−îng th−êng gÆp cña t«m nu«i, nguyªn nh©n vμ çch xö lý

HiÖn t−îng Nguyªn nh©n Çch xö lý T«m chuyÓn sang mμu sÉm, chËm lín

DÊu hiÖu bÞ nhiÔm MBV Thay n−íc, gi¶m pH b»ng formol nång ®é 20 - 30 ppm

Mμu ®á hång DÊu hiÖu nhiÔm virut ®èm tr¾ng Dïng formol nång ®é 30 ppm ®Ó gi¶m pH xuèng 7,5-8,0

PhÇn phô bÞ g·y, ®Ðt, cã bÐt ®en vμ phång bãng n−íc

DÊu hiÖu nhiÔm khuÈn C¶i thiÖn chÊt l−îng n−íc. Thay n−íc kÕt hîp víi dïng ho¸ chÊt diÖt khuÈn

Mang mμu n©u ®en hoÆc hång

T«m yÕu do ®¸y bÈn T«m thiÕu oxy

Thay n−íc kÕt hîp dïng formol diÖt khuÈn

Vá t«m mÒm kÐo dμi §é mÆn d−íi 5%o, n−íc cã d− l−îng thuèc trõ s©u cao, thøc ¨n bÞ mèc, chÊt l−îng kÐm, pH trong ®Êt vμ hμm l−îng phètph¸t thÊp

Thay n−íc cã ®é mÆn thÝch hîp N©ng pH lªn 7,5-8,5, cho thøc ¨n cã chÊt l−îng cao

Mμu n−íc ao: a. Trong b. Vμng c. N©u ®en d. Xanh ®Ëm

a. §Êt chua phÌn, Ýt t¶o b. T¶o vμng ph¸t triÓn m¹nh lμm gi¶m ®é pH trong ao c. T¶o gi¸p ph¸t triÓn m¹nh g©y bÈn ao nu«i d. T¶o lam ph¸t triÓn m¹nh

a. Dïng v«i bãn cho ao b. Thay n−íc cho ao c. Thay n−íc cho ao d. Thay n−íc cho ao

187

• Thu ho¹ch

CÇn kiÓm tra t«m tr−íc khi thu ho¹ch vμ thùc hiÖn ®óng çc ph−¬ng ph¸p thu ho¹ch.

Çc ®Çu t− bæ sung hoμn thiÖn quy tr×nh c«ng nghÖ

+ Më réng diÖn tÝch ao l¾ng n−íc th¶i vμ ao xö lý b»ng sinh häc

+ X©y dùng bÓ läc n−íc th¶i b»ng çt

+ X©y dùng thªm ao æn ®Þnh n−íc th¶i sau xö lý vμ khö trïng

+ §Çu t− thªm hÖ thèng sôc khÝ bïn ®¸y ao

+ T¨ng c−êng dïng çc lo¹i chÕ phÈm sinh häc míi.

C«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng

Gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i tr−êng kh«ng khÝ vμ b¶o vÖ søc khoÎ ng−êi lao ®éng

Thùc hiÖn çc biÖn ph¸p khèng chÕ « nhiÔm kh«ng khÝ bao gåm:

- N¹o vÐt vμ khö trïng ao nu«i sau mçi vô thu ho¹ch ®Ó tr¸nh tÝch tô çc khÝ ®éc

(H2S, CH4,...) vμ mïi h«i. Trang tr¹i ®· sö dông çc ho¹t chÊt chuyªn dông ®Ó xö lý

nh− v«i bét, ®«l«mit, çc chÕ phÈm sinh häc...

- Trang bÞ ®Çy ®ñ dông cô b¶o hé lao ®éng nh− khÈu trang, ñng, g¨ng tay (1 ng−êi

2 bé) ®Ó ®¶m b¶o vÖ sinh cho c«ng nh©n mçi lóc xö lý ao nu«i.

Gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i tr−êng n−íc

- Th−êng xuyªn kiÓm tra çc tÊm b¹t lãt ao sau mçi vô thu ho¹ch ®Ó tr¸nh t×nh

tr¹ng b¹t thñng lμm n−íc tõ ao nu«i rß rØ thÊm vμo ®Êt g©y « nhiÔm m«i tr−êng.

- N−íc th¶i tõ ao nu«i ®−îc ®−a sang ao xö lý n−íc th¶i, sau khi ®−îc xö lý ®¹t

yªu cÇu quy ®Þnh th× míi ®−îc dÉn theo m−¬ng tho¸t tù nhiªn ®æ ra biÓn. DiÖn tÝch ao

xö lý cña c¬ së ®¹t 10% diÖn tÝch ao nu«i.

- N−íc th¶i sinh ho¹t ®−îc xö lý b»ng hÖ thèng hÇm cÇu tù ho¹i.

X©y dùng hÖ thèng xö lý n−íc th¶i

HÖ thèng nμy ®−îc x©y dùng theo nguyªn lý nèi tiÕp vμ t¹o nªn hÖ thèng ao nu«i - ao xö lý n−íc th¶i tuÇn hoμn khÐp kÝn, h¹n chÕ nhu cÇu cÊp n−íc ao nu«i theo c«ng

thøc chung, ®ång thêi tËn dông ®−îc nguån n−íc th¶i ®Ó cung cÊp trë l¹i cho ao nu«i

h×nh (5.3).

188


10 m


A

o ch

øa n−í

c cÊ

p

Ao

l¾ng

vμ

khö

trïn

g

Khu vùc ao nu«i

Ao

æn ®

Þnh

n−íc

sau

xö

lý vμ

khö

trïn

g

Khu vùc ao nu«i

Ao

l¾ng

n−í

c th

¶i

HÖ thèng b¬m n−íc ngät vμ

mÆn tõ cån çt ven BiÓn

TuÇn hoμn n−íc Ao

xö

lý n−í

c th

¶i b

»ng

sinh

häc

(n

u«i c

¸,dï

ng c

hÕ p

hÈm

sin

h hä

c)

BÓ

läc

b»n

g ç

t

Gi¶i thÝch:

+ N−íc th¶i cña toμn bé khu vùc ao nu«i (gåm 37 ao) ®−îc thu gom vÒ ao l¾ng

n−íc th¶i ®Ó l¾ng çc chÊt th¶i vμ thøc ¨n d− thõa. Sau ®ã, cïng víi n−íc th¶i cña tr¹i

s¶n xuÊt t«m gièng cho sang ao xö lý n−íc th¶i b»ng sinh häc, ë ®©y chñ yÕu lμ nu«i ç

(r« phi...) ®Ó tËn dông nguån thøc ¨n tõ ao l¾ng.

+ N−íc th¶i tõ ao xö lý b»ng sinh häc ®−îc b¬m qua mét bÓ läc b»ng çt ®Ó xö lý

çc t¹p chÊt vμ chÊt h÷u c¬... Tõ ®©y, n−íc sau khi läc ®−îc cho vÒ ao æn ®Þnh vμ tiÕn

hμnh khö trïng, diÖt khuÈn.

+ Sau ®ã, n−íc ®−îc cÊp trë l¹i cho hÖ thèng cÊp n−íc ban ®Çu cho çc ao nu«i,

t¹o nªn mét chu tr×nh tuÇn hoμn. L−îng n−íc tuÇn hoμn chiÕm kho¶ng 40 - 60%.

189

+ Trong qu¸ tr×nh nu«i, çc ao ®Òu ®−îc sôc khÝ bïn ®¸y ao, dïng çc chÕ phÈm

sinh häc vμ tiÕn hμnh n¹o vÐt bïn ®¸y ao 1 vô/1lÇn.

Xö lý chÊt th¶i r¾n

- R¸c th¶i sinh ho¹t, bao b×, thøc ¨n cña t«m bÞ h− háng b×nh qu©n kho¶ng

10kg/ngμy, ®−îc trang tr¹i thu gom ®Ó ®èt hoÆc ch«n lÊp t¹i khu vùc trång c©y trong

ph¹m vi c¬ së 2 ngμy/1 lÇn.

- Bïn ®Êt n¹o vÐt tõ çc hå nu«i sÏ ®−îc khö trïng triÖt ®Ó b»ng çch trén cïng

víi v«i vμ ch«n lÊp t¹i phÇn diÖn tÝch ®Êt trång c©y cña c¬ së.

Çc biÖn ph¸p phßng chèng sù cè m«i tr−êng

- Trang bÞ ®Çy ®ñ çc thiÕt bÞ phßng ch¸y ch÷a ch¸y theo quy ®Þnh.

- Th−êng xuyªn gi¸o dôc nhËn thøc vμ n©ng cao hiÓu biÕt cho ng−êi lao ®éng vÒ

c«ng t¸c an toμn trong s¶n xuÊt.

- LËp kÕ ho¹ch phßng, chèng b·o lôt, trang bÞ ®Çy ®ñ çc ph−¬ng tiÖn phßng hé,

cøu hé cÇn thiÕt, b¶o vÖ vμ ch¨m sãc hμng rμo c©y xanh xung quanh hμnh lang b¶o vÖ

®Ó gi¶m thiÓu sù cè çt bay, s¹t lì.

Çc kho¶n chi phÝ cña trang tr¹i

Tæng vèn ®Çu t− cho trang tr¹i: 20.826.896.595 ®ång

Trong ®ã:

- Vèn x©y l¾p: 19.565.573.399 ®ång

- ThiÕt bÞ: 1.115.996.000 ®ång

- Chi kh¸c: 100.327.196 ®ång

Nhu cÇu gièng cho 01 vô lμ 7.200.000 con t−¬ng ®−¬ng kho¶ng 720 triÖu ®ång.

Nhu cÇu thøc ¨n cho trang tr¹i ®ñ ®Ó quay vßng s¶n xuÊt c¶ n¨m lμ 200 tÊn, tøc lμ

kho¶ng 320 triÖu ®ång.

Nhu cÇu ho¸ chÊt xö lý m«i tr−êng cña trang tr¹i cho hai vô s¶n xuÊt kho¶ng 100

triÖu ®ång.

Thuèc xö lý bÖnh t«m: nhu cÇu ban ®Çu kho¶ng 90 triÖu ®ång.

Nhu cÇu nhiªn liÖu cho 2 vô −íc tÝnh 60 triÖu ®ång.

- N¨ng suÊt:

+ Vô ®Çu: 6-7 tÊn/1ha

+ Vô 2: 4 tÊn/1ha

- S¶n l−îng: 10-11tÊn/1ha/n¨m

Tæng thu cña trang tr¹i: 13.140.000.000 ®ång/n¨m

190

- Gi¶i quyÕt 50 lao ®éng víi møc thu nhËp 2.000.000 ®ång/1lao ®éng/1th¸ng

(t−¬ng ®−¬ng 1,2 tû ®ång/n¨m).

Theo tÝnh to¸n víi nh÷ng kho¶n chi phÝ nh− trªn th× thêi gian hoμn vèn cña trang

tr¹i §øc Th¾ng kho¶ng tõ 3 n¨m ®Õn 4 n¨m.

NhËn xÐt kÕt qu¶ øng dông çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng ®èi víi trang tr¹i

a. VÒ hiÖu qu¶ kü thuËt

Çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng ®−îc ¸p dông nh»m hoμn thiÖn trang tr¹i ®· gi¶i

quyÕt hîp lý çc nh−îc ®iÓm c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®ang sö dông t¹i trang tr¹i, cô thÓ lμ:

+ T¸i sö dông n−íc th¶i cña trang tr¹i theo hÖ thèng tuÇn hoμn, khÐp kÝn víi hiÖu

qu¶ cao nh»m h¹n chÕ çc t¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng.

+ Gãp phÇn c¶i t¹o ®Êt vμ t¨ng ®é ph× nhiªu cho ®Êt.

+ Kh¾c phôc mét çch hiÖu qu¶ hiÖn t−îng nhiÔm mÆn, di chuyÓn çt ë khu vùc

trang tr¹i.

+ Xö lý triÖt ®Ó çc lo¹i chÊt th¶i ph¸t sinh g©y « nhiÔm m«i tr−êng n−íc, kh«ng

khÝ, ®Êt nh»m b¶o ®¶m tiªu chuÈn m«i tr−êng.

+ Phßng ngõa « nhiÔm m«i tr−êng, dÞch bÖnh mét çch hiÖu qu¶.

+ H−íng tíi mét m« h×nh sinh th¸i bÒn v÷ng trong lÜnh vùc NTTS víi hiÖu qu¶

kinh tÕ - kü thuËt - x· héi vμ m«i tr−êng rÊt cao.

b. VÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ

Nh− ®· tÝnh to¸n, viÖc ®Çu t− hoμn thiÖn c«ng nghÖ s¶n xuÊt vμ b¶o vÖ m«i tr−êng t¹i

trang tr¹i n»m trong kh¶ n¨ng nguån vèn tù cã cña chñ trang tr¹i. V× thÕ, hiÖu qu¶ kinh tÕ

tõ viÖc hoμn thiÖn m« h×nh trang tr¹i víi çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng lμ rÊt râ:

+ N¨ng suÊt vμ s¶n l−îng t¨ng ®em l¹i lîi nhuËn cao vμ l©u dμi cho chñ trang tr¹i.

+ Cho phÐp phßng tr¸nh hiÖu qu¶ çc rñi ro vμ thiÖt h¹i kinh tÕ cho chñ trang tr¹i,

c¶i thiÖn ®¸ng kÓ doanh thu cho trang tr¹i.

+ Gi¶i quyÕt viÖc lμm vμ t¨ng thªm thu nhËp cho ng−êi lao ®éng.

+ Gãp phÇn t¨ng thu ng©n s¸ch cho ®Þa ph−¬ng th«ng qua thuÕ doanh thu cña

trang tr¹i.

c. VÒ hiÖu qu¶ x· héi

+ Sù ph¸t triÓn vμ lμm ¨n cã hiÖu qu¶ cña trang tr¹i ®· kÐo theo hμng lo¹t çc ngμnh

nghÒ kh¸c cïng ph¸t triÓn.

+ T¹o c«ng ¨n viÖc lμm cho hμng chôc lao ®éng, më ra h−íng lμm giμu chÝnh ®¸ng cho n«ng d©n trong vïng.

+ Lμm thay ®æi bé mÆt n«ng th«n trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸

n«ng nghiÖp, gãp phÇn xãa ®ãi gi¶m nghÌo t¹i ®Þa ph−¬ng.

191

+ T¹o nªn m« h×nh s¶n xuÊt sinh th¸i bÒn v÷ng, gãp phÇn c¶i thiÖn ®¸ng kÓ m«i

tr−êng t¹i khu vùc xung quanh.

d. VÒ hiÖu qu¶ m«i tr−êng

KÕt qu¶ ph©n tÝch m«i tr−êng d−íi ®©y cho thÊy tÝnh hiÖu qu¶ cao cña viÖc hoμn

thiÖn m« h×nh víi çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng ®· øng dông.

ChÊt l−îng m«i tr−êng t¹i khu vùc s¶n xuÊt

N¨m 2005, trang tr¹i ®· phèi hîp víi Trung t©m C«ng nghÖ xö lý M«i tr−êng - Bé

T− lÖnh ho¸ häc - Bé Quèc phßng thùc hiÖn gi¸m s¸t chÊt l−îng m«i tr−êng khu vùc

trang tr¹i víi kÕt qu¶ nh− sau:

* M«i tr−êng n−íc

• N−íc ngÇm

T¹i çc vÞ trÝ cÇn quan s¸t chÊt l−îng n−íc, tiÕn hμnh lÊy mÉu ph©n tÝch chÊt

l−îng n−íc ngÇm (khai th¸c b»ng giÕng khoan) cung cÊp cho çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt vμ

sinh ho¹t cña trang tr¹i. KÕt qu¶ ph©n tÝch nh− ë b¶ng 5.6:

B¶ng 5. 6. ChÊt l−îng n−íc ngÇm t¹i khu vùc xung quanh cña trang tr¹i

TT ChØ tiªu ph©n tÝch §¬n vÞ KÕt qu¶ TCVN

5944-1995

1 pH 6,88 6,5-8,5

2 ChÊt r¾n l¬ l÷ng mg/L 12 750-1500

3 NO3 - N mg/L 0,19 45

4 Crom (IV) mg/L KPH§ 0,05

5 S¾t mg/L 0,48 1-5

6 Clorua mg/L 26,7 200-600

7 §é cøng tæng mg/L 97,5 300-500

8 Mangan mg/L 0,01 0,1-0,5

9 Amoniac - N mg/L KPH§ -

Nguån: Trung t©m C«ng nghÖ xö lý M«i tr−êng - Bé T− lÖnh hãa häc - Bé Quèc phßng

KÕt qu¶ kiÓm tra so s¸nh víi TCVN 5944 -1995 (ChÊt l−îng n−íc - Tiªu chuÈn

chÊt l−îng n−íc ngÇm) cho thÊy: Çc chØ tiªu chÊt l−îng n−íc ®−îc ph©n tÝch ®Òu n»m

trong kho¶ng giíi h¹n tèi ®a cho phÐp cña tiªu chuÈn. Nh− vËy, chÊt l−îng n−íc ngÇm

khu vùc ch−a cã dÊu hiÖu bÞ « nhiÔm.

192

• N−íc th¶i

B¶ng 5.7. ChÊt l−îng n−íc th¶i cña trang tr¹i TT ChØ tiªu ph©n tÝch §¬n vÞ KÕt qu¶ TCVN

5945-1995 (Cét B)1 pH 7,5 5,5-9,0 2 ChÊt r¾n l¬ l÷ng mg/L 60 100 3 COD mg/L 81 100 4 BOD5 mg/L 52 50 5 Nit¬ tæng mg/L 12 - 6 Photpho tæng mg/L 0,78 6 7 Ch× mg/L KPH§ 0,5 8 S¾t tæng mg/L 0,022 5 9 KÏm mg/L 0,002 2

10 §ång mg/L 0,002 1 11 Mangan mg/L 0,025 1

Nguån: Trung t©m C«ng nghÖ xö lý M«i tr−êng - Bé T− lÖnh hãa häc - Bé Quècphßng

Ghi chó: MÉu n−íc trªn ®−îc lÊy tõ cèng tho¸t n−íc th¶i cña hå xö lý th¶i ra m«i tr−êng.

So s¸nh kÕt qu¶ kiÓm tra chÊt l−îng n−íc th¶i cña ao nu«i víi TCVN 5945-1995 (N−íc th¶i c«ng nghiÖp - Tiªu chuÈn th¶i) ®−îc x¸c ®Þnh t¹i cét B cho thÊy tÊt c¶ chØ tiªu ®· ®−îc kiÓm tra ®Òu ®¹t yªu cÇu theo tiªu chuÈn.

• N−íc mÆt

B¶ng 5.8. ChÊt l−îng n−íc biÓn ven bê gÇn trang tr¹i

TT ChØ tiªu ph©n tÝch §¬n vÞ KÕt qu¶ TCVN 5943-1995 (NTTS)

1 pH 7,06 6,5-8,5 2 ChÊt r¾n l¬ l÷ng mg/L 55 50 3 BOD5 mg/L 8 <10 4 NO3 - N mg/L 6 - 5 Cr3+ mg/L KPH§ 0,1 6 Pb mg/L KPH§ 0,05 7 Fe mg/L 0,05 0,1 8 Zn mg/L 0,003 0,01 9 Cu mg/L 0,002 0,01 10 Mn mg/L 0,025 0,1 11 NH3- N mg/L 0,06 0,5


Tõ kÕt qu¶ ph©n tÝch trªn so s¸nh víi mÉu ®èi chøng, cho thÊy møc ®é ¶nh h−ëng

cña n−íc th¶i ®èi víi m«i tr−êng n−íc biÓn khu vùc trang tr¹i kh«ng ®¸ng kÓ.

193

* M«i tr−êng ®Êt khu vùc trang tr¹i

§Ó ®¸nh gi¸ sù « nhiÔm cña m«i tr−êng ®Êt khu vùc cã chÞu ¶nh h−ëng cña n−íc

th¶i, mét sè mÉu ®· ®−îc lÊy vμ ph©n tÝch. KÕt qu¶ nh− sau:

B¶ng 5.9. ChÊt l−îng m«i tr−êng ®Êt t¹i trang tr¹i

TT ChØ tiªu ph©n tÝch §¬n vÞ KÕt qu¶

1 pH 6,72

2 Hμm l−îng mïn % 2,4

3 §é mÆn mgCl/kg 351


Tõ kÕt qu¶ ®o ®−îc so s¸nh ®èi chiÕu mÉu ®Êt bÞ ¶nh h−ëng cña n−íc th¶i víi mÉu

®Êt ®èi chøng (mÉu kh«ng bÞ ¶nh h−ëng), cho thÊy: Hμm l−îng mïn cña mÉu ®Êt bÞ

¶nh h−ëng cña n−íc th¶i cao h¬n rÊt nhiÒu so víi mÉu ®èi chøng; Trªn thùc tÕ l−îng

c©y cèi ë ®©y xanh tèt h¬n nh÷ng c©y n»m xa tuyÕn tho¸t n−íc. §ã lμ mét t¸c ®éng

tÝch cùc ®èi víi m«i tr−êng ®Êt cña khu vùc trang tr¹i.

* M«i tr−êng khÝ t¹i khu vùc trang tr¹i

B¶ng 5.10. ChÊt l−îng kh«ng khÝ t¹i khu vùc trang tr¹i

TT Th«ng sè §¬n vÞ Gi¸ trÞ

1 Tèc ®é giã m/s 2,28

2 Bôi träng l−îng mg/m3 0,599

3 §é Èm % 65,4

4 TiÕng ån dBA 76,9

5 CO mg/m3 KPH§

6 NOx mg/m3 KPH§

7 SO2 mg/m3 KPH§


Nh− vËy, chÊt l−îng m«i tr−êng kh«ng khÝ ë ®©y cßn trong s¹ch, kh«ng ¶nh

h−ëng ®Õn søc khoÎ céng ®ång vμ m«i tr−êng xung quanh.

2. Trang tr¹i nu«i t«m dùa vμo céng ®ång x· Vinh H−ng, huyÖn Phó Léc, tØnh

Thõa Thiªn HuÕ


a. VÞ trÝ: Trang tr¹i nu«i t«m qu¶ng canh c¶i tiÕn dùa vμo céng ®ång cña «ng TrÇn §×nh

Quang n»m ë ven ®Çm CÇu Hai, thuéc x· Vinh H−ng, huyÖn Phó Léc, tØnh Thõa Thiªn HuÕ.

b. Quy m« vμ ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ cña trang tr¹i

194

M« h×nh nu«i t«m dùa vμo céng ®ång theo lo¹i h×nh qu¶ng canh c¶i tiÕn cña «ng TrÇn §×nh Quang ë x· Vinh H−ng, huyÖn Phó Léc, cã quy m« diÖn tÝch 7.000m2.

- Ao −¬m t«m gièng: 1.000 m2.

- Khu ao nu«i (2 ao): 6.000m2 trong ®ã 1 ao diÖn tÝch 3.500 m2, 1 ao diÖn tÝch

2.500m2 ®−îc nèi víi nhau qua hÖ thèng cèng.

- Nguån n−íc cÊp, vμ n−íc th¶i sö dông chung víi toμn x·.

c. Nguån cung cÊp n−íc

- VÒ n−íc ngät: M« h×nh nu«i kh«ng sö dông n−íc ngät.

- VÒ n−íc lî (n−íc tù nhiªn cña ®Çm CÇu Hai): N−íc lî ®−îc b¬m trùc tiÕp tõ ®Çm CÇu Hai vμo hÖ thèng m−¬ng dÉn n−íc cÊp chung cña toμn vïng nu«i, sau ®ã vμo

theo m−¬ng th«ng vμo çc ao nu«i (xem h×nh 5.4). Nhu cÇu sö dông tèi ®a trong mét

vô lμ 8.500 m3, trong ®ã 5.000 m3 l−îng n−íc cè ®Þnh vμ 3.500m3 n−íc thay. V× ®©y lμ h×nh thøc nu«i qu¶ng canh c¶i tiÕn nªn m« h×nh rÊt Ýt thay n−íc. Trong 1 vô nÕu kh«ng

xuÊt hiÖn sù cè, bÖnh th× cã 2 lÇn thay n−íc nh−ng kh«ng nhiÒu.

+ Th¸ng thø 1: Thay 20% l−îng n−íc trong ao kho¶ng 1000 m3.

+ Th¸ng thø 3 (th¸ng cuèi tr−íc khi thu ho¹ch 10 ngμy): thay 50% n−íc,

kho¶ng 2.500 m3.

HÖ thèng m−¬ng th¶i

HÖ thèng m−¬ng cÊp n−íc

Ao nu«i3500 m2

AAoo nnuu««ii 22550000 mm22

Ao nu«i

A C

Ao nu«i

Tr¹m b¬m

M« h×nh ao nu«i cña «ng TrÇn §×nh Quang

B

§Çm

CÇu

Hai

H×nh 5.4: HiÖn tr¹ng m« h×nh trang tr¹i nu«i t«m dùa vμo céng ®ång (¤ng TrÇn §×nh

Quang, x· Vinh H−ng, Phó Léc) tr−íc khi hoμn thiÖn

195

d. N−íc th¶i tõ çc ho¹t ®éng cña trang tr¹i

- N−íc th¶i sinh ho¹t: HÇu nh− kh«ng ®¸ng kÓ, v× ®©y lμ m« h×nh víi diÖn tÝch

nhá, chØ cã 2 lao ®éng nªn l−îng n−íc th¶i sinh ho¹t Ýt.

- N−íc th¶i s¶n xuÊt: Tõ qu¸ tr×nh thay n−íc ë trªn cho thÊy l−îng n−íc th¶i cña

m« h×nh nμy sÏ lμ 8.500m3/1vô, 17.000m3/n¨m. N−íc th¶i cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt th¶i

trùc tiÕp vμo hÖ thèng m−¬ng th¶i chung vμ trë l¹i ®Çm. V× vËy, nÕu ph¸t hiÖn trong ao

cã mÇm bÖnh th× cÇn th«ng b¸o cho çc hé xung quanh ®Ó kiÓm tra, b¸o cho HTX ®Ó

kÕt hîp víi Chi côc B¶o vÖ nguån lîi Thuû s¶n cã gi¶i ph¸p kh¾c phôc tr¸nh t×nh tr¹ng

tù th¶i n−íc ra hÖ thèng chung.

e. ChÊt th¶i r¾n

- ChÊt th¶i r¾n sinh ho¹t gåm çc thμnh phÇn nh− bao b× PE, BP giÊy gãi thùc

phÈm d− thõa... t¶i l−îng −íc tÝnh kho¶ng 0,2kg/ngμy. Nguån nμy ®−îc thu gom, tËn

dông ®èi víi çc d¹ng cã thÓ, cßn l¹i ®−îc ph¬i ®èt hoÆc ch«n lÊp.

- ChÊt th¶i r¾n s¶n xuÊt gåm çc thμnh phÇn nh−: thøc ¨n nu«i t«m th¶i lo¹i, thøc

¨n d− thõa vμ bïn th¶i ®¸y ao... ®−îc n¹o vÐt, thu gom 1vô nu«i/1lÇn.

f. Danh môc nguyªn, nhiªn liÖu

- T«m gièng: Mua t¹i §μ N½ng, tæng sè t«m gièng cho 01 vô lμ 40.000 con ®¶m

b¶o theo chÊt l−îng tiªu chuÈn ngμnh Thñy s¶n sè 28 TCVN vμ 28 TCVN 125. MËt ®é

th¶ 3 - 4 con/m2.

- Thøc ¨n nu«i t«m: 20 t¹/n¨m, chñ yÕu lμ thøc ¨n c«ng nghiÖp.

- Ho¸ chÊt xö lý m«i tr−êng: xö lý trong c«ng ®o¹n chuÈn bÞ ao nh−: Chloramin,

v«i ®«l«mÝt, CaO...

- Thuèc xö lý bÖnh t«m: kh«ng sö dông thuèc phßng bÖnh, chØ khi cã ph¸t hiÖn

bÖnh míi dïng.

- Nhiªn liÖu: nhiªn liÖu ®−îc sö dông chÝnh lμ dÇu Diezen cung cÊp cho m¸y b¬m n−íc.

g. NhËn xÐt −u nh−îc ®iÓm cña m« h×nh

+ ¦u ®iÓm

- M« h×nh cã diÖn tÝch võa ph¶i, phï hîp víi hé gia ®×nh, gÇn nguån cÊp n−íc cã

®é mÆn phï hîp víi d¹ng nu«i qu¶ng canh c¶i tiÕn.

- VÞ trÝ vμ chÊt l−îng nguån n−íc t¹i ®Çm CÇu Hai phï hîp víi lo¹i h×nh nu«i nμy.

- Chi phÝ x©y dùng, nguyªn vËt liÖu phôc vô cho viÖc nu«i kh«ng nhiÒu. HiÖu

qu¶ kinh tÕ kh¸.

196

- §©y lμ lo¹i m« h×nh s¶n xuÊt mang tÝnh céng ®ång cao nªn viÖc kiÓm so¸t chÊt

l−îng n−íc cÊp, bÖnh t«m ®−îc thùc hiÖn theo H−¬ng −íc cña x· nh»m gi¶m thiÖt h¹i

cho çc hé nu«i trong vïng.

+ Nh−îc ®iÓm

- Ch−a cã hÖ thèng xö lý n−íc th¶i.

Hoμn thiÖn m« h×nh b¶o vÖ m«i tr−êng

a. Môc tiªu: N©ng cao kh¶ n¨ng b¶o vÖ m«i tr−êng tõ çc trang trai nu«i t«m theo

kiÓu qu¶ng canh c¶i tiÕn dùa vμo céng ®ång.

b. X¸c ®Þnh çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng cÇn bæ sung

- Bæ sung thªm ao l¾ng vμ kiÓm tra chÊt l−îng n−íc tr−íc khi cÊp vμo hÖ thèng ao nu«i.

- T¨ng c−êng c«ng t¸c qu¶n lý, b¶o vÖ vμ ch¨m sãc t«m.

- T¨ng c−êng tÝnh céng ®ång trong c«ng t¸c qu¶n lý dÞch bÖnh vμ m«i tr−êng n−íc.

- X©y dùng hÖ thèng xö lý n−íc th¶i sau nu«i ®¶m b¶o chÊt l−îng n−íc tr−íc khi

th¶i ra m«i tr−êng.

c. Néi dung hoμn thiÖn m« h×nh

* ChuÈn bÞ ao

- Ao ®−îc thiÕt kÕ theo h×nh vu«ng hoÆc gÇn vu«ng víi diÖn tÝch 1500 - 3500 m2.

Çc gãc cña ao nu«i ph¶i lμ gãc tï kh«ng lμm l¾ng ®äng t¹p chÊt. MÆt b»ng ao nu«i thiÕt

kÕ nghiªng vÒ cèng th¸o c¹n n−íc kho¶ng 0,5%, Xung quanh ao ®μo mét hÖ thèng

m−¬ng réng 40cm s©u 2m ®Ó chÊt cÆn b· l¾ng xuèng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho n¹o vÐt

vμ xö lý líp bïn ®¸y.

§¸y ao M−¬ngl¾ng bïn

M−¬ng l¾ng bïn

H×nh 5.5: MÆt c¾t ngang ao

Tr−íc mçi vô nu«i kho¶ng 10 - 15 ngμy ph¶i hoμn thμnh c«ng viÖc chuÈn bÞ ao

theo tr×nh tù víi nh÷ng c«ng viÖc sau:

- C¶i t¹o ao cò: th¸o c¹n n−íc trong ao, n¹o vÐt, röa s¹ch ®¸y ao. NÕu ®¸y ao cã

v¸ng vμng th× chøng tá bÞ nhiÔm phÌn, nªn röa ao 2 - 3 lÇn cho s¹ch.

- Hót bïn tõ çc m−¬ng xung quanh ao, ®Æc biÖt lμ líp bïn ®en ë ®¸y ao, nÕu nh−

líp bïn ®en kh«ng hÕt th× nªn cμy ®Êt ®¸y ao lªn ph¬i cho kh« vμ ph¬i ao trong vßng 1

tuÇn cho líp bïn ®en bay hÕt.

197

- R¶i v«i kÕt hîp diÖt t¹p b»ng Chlorin sau ®ã ®Ó 1-2 ngμy vμ vít çc x¸c sinh vËt

chÕt ra khái ao. Nªn gi÷ ao −ít ®Ó khi bãn v«i hiÖu qu¶ h¬n, sau ®ã kiÓm tra ®é pH cña

®Êt (®é chua) tr−íc khi lÊy n−íc vμo.

- LÊy n−íc vμo ao ®¹t møc 80 - 100cm

- G©y mμu b»ng ph©n c«ng nghiÖp Supephotphaste hoÆc NPK (5:10:3) víi hμm

l−îng 30 - 50 kg/ha. Dïng ®Üa secchi ®o ®é trong ®¹t kho¶ng 40 - 50cm vμ ®Ó tõ 5 - 7

ngμy tr−íc khi th¶ t«m gièng. G©y mμu cho ®Õn khi n−íc cã mμu xanh hoÆc mμu n©u lμ

cã thÓ th¶ gièng.

§©y lμ c«ng ®o¹n cã ý nghÜa quan träng, v× vËy çc Hîp t¸c x· NTTS trong khu

vùc cÇn cã lÞch thêi vô thèng nhÊt ®Ó çc héi viªn ®ång lo¹t c¶i t¹o ao ®Ó thuËn tiÖn

trong c«ng ®o¹n th¶ t«m gièng.

* Th¶ t«m gièng

- Lμ m« h×nh nu«i t«m dùa vμo céng ®ång nªn çc hé nu«i ph¶i tu©n thñ çc ®iÒu

kho¶n trong H−¬ng −íc cña x· nh−: th¶ t«m −¬m, th¶ t«m nu«i hoÆc th¶ nu«i th¼ng ph¶i

®óng theo lÞch thêi vô cña TØnh, huyÖn vμ UBND x·, ®ång thêi b¸o ço sè l−îng cho ®éi

s¶n xuÊt, HTX biÕt theo dâi vμ gi¸m s¸t; T«m −¬m ph¶i ®−îc −¬ng trªn ®Þa bμn x·,

kh«ng ®−îc −¬ng hoÆc mua t«m ngoμi x· ®Ó th¶ nu«i. Tr−íc lóc th¶ t«m −¬m ®Ó nu«i

ph¶i b¸o víi ®éi s¶n xuÊt vμ HTX ®Ó ch¹y PCR; §èi víi çc ao th¶ nu«i th¼ng trong thêi

®iÓm kh«ng qu¸ 25 ngμy còng ph¶i ch¹y PCR; NÕu chñ hé nμo kh«ng chÊp hμnh th× lËp

biªn b¶n tiªu huû, hoÆc khi ch¹y PCR nÕu cã mÇm bÖnh th× ph¶i tiªu huû kÞp thêi kh«ng

®Ó kÐo dμi lμm ¶nh h−ëng cho céng ®ång (H−¬ng −íc céng ®ång x· Vinh H−ng).

- Mçi vô nu«i chØ nªn th¶ gièng 1 lÇn, tæ chøc th«ng b¸o cho çc hé nu«i trong

vïng ®ång lo¹t th¶ trong vßng 3 - 4 ngμy. Çc ao c¹nh nhau nªn th¶ cïng mét lóc.

- Tr−íc khi th¶ cÇn kiÓm tra chÊt l−îng vμ xuÊt xø cña t«m gièng.

- Lùa chän çc mÎ t«m gièng cã søc khoÎ b»ng çch: LÊy mÉu t«m cho vμo chËu

lín, khuÊy nhanh n−íc trong chËu nÕu nh− phÇn lín t«m tËp trung ë gi÷a chËu th×

chøng tá mÎ t«m nμy yÕu, ng−îc l¹i th× chän. KiÓm tra søc khoÎ cña t«m b»ng çch

cho 20 - 30 con t«m gièng vμo mét çi cèc ®ùng n−íc ngät ®Ó trong thêi gian 1 giê nÕu

thÊy h¬n 1/4 sè t«m chÕt th× chän mÎ kh¸c khoÎ h¬n, ®©y lμ gi¶i ph¸p chèng t«m bÞ sèc

tõ ao −¬m sang ao nu«i. Dïng kÝnh lóp ®Ó kiÓm tra ch©n t«m, nÕu cã nhiÒu con bÞ gÉy

ch©n, ch©n ®en th× nªn t×m mét mÎ kh¸c tèt h¬n.

- MËt ®é gièng th¶: tõ 3 ®Õn 4 con/m2

- Quy cì gièng th¶: cã chiÒu dμi tõ 2-3cm

- Ph−¬ng ph¸p th¶: Thao t¸c th¶ t«m gièng theo quy ®Þnh cña tiªu chuÈn ngμnh 28

TCVN 95-1994 (gièng t«m biÓn - kü thuËt vËn chuyÓn).

198

* Ch¨m sãc

- Cho t«m ¨n: sö dông thøc ¨n viªn c«ng nghiÖp ®−îc s¶n xuÊt trong n−íc hoÆc

thøc ¨n nhËp khÈu ®Ó cho t«m ¨n. ChÊt l−îng thøc ¨n ph¶i ®¶m b¶o cã hμm l−îng ®¹m

tæng sè tõ 30 ®Õn 40%.

- Thêi ®iÓm cho ¨n trong ngμy theo thêi gian nh− sau:

+ Trong th¸ng ®Çu cho ¨n 3 lÇn, vμo lóc 6h - 10h - 18h.

+ Th¸ng thø 2 trë ®i cho ¨n 4 lÇn, vμo lóc 6h - 10h - 18h - 21h.

+ 15 ngμy tr−íc khi thu ho¹ch cho ¨n thªm 1 lÇn n÷a vμo lóc 2h s¸ng.

- Ph−¬ng ph¸p cho ¨n: khi cho t«m ¨n ph¶i r¶i ®Òu thøc ¨n kh¾p mÆt ao. Mçi lÇn

cho ¨n ph¶i kiÓm tra t×nh h×nh t«m sö dông thøc ¨n ®Ó ®iÒu chØnh l−îng thøc ¨n lÇn sau

cho phï hîp. Çch kiÓm tra, ®iÒu chØnh nh− sau:

+ Mçi ha ao nu«i t«m ®Æt tõ 2 ®Õn 3 khay (sμng ¨n) ë quanh bê ao. DiÖn tÝch mçi

sμng ¨n kho¶ng 0,4 - 0,8m2. Sau khi ®· r¶i thøc ¨n kh¾p mÆt ao ®Ó cho t«m ¨n, ph¶i gi÷

l¹i tõ 2- 4% l−îng thøc ¨n cña mçi lÇn cho ®Ó r¶i vμo sμng ¨n. Kho¶ng 1-3 giê sau, tiÕn

hμnh kiÓm tra l¹i çc sμng ¨n ®Ó t¨ng hoÆc gi¶m l−îng cho lÇn sau.

+ Khi thÊy t«m lét vá, ph¶i gi¶m 20-30% l−îng thøc ¨n cho lÇn sau.

+ Khi thÊy t«m b¾t måi kÐm, n−íc ao ®ôc hoÆc vμo nh÷ng ngμy trêi n¾ng nãng,

nhiÖt ®é n−íc cao ph¶i gi¶m l−îng thøc ¨n cho t«m.

+ Khi nhiÖt ®é n−íc 35 - 360C th× t«m ¨n Ýt vμ nhiÖt ®é d−íi 150C th× t«m kh«ng ¨n.

* Qu¶n lý n−íc: ®Ó qu¶n lý tèt n−íc ao nu«i cÇn thùc hiÖn çc c«ng ®o¹n sau.

- Tr−íc khi th¶ t«m tõ hå −¬m gièng vμo ao nu«i cÇn tr¸nh t×nh tr¹ng t«m gièng

bÞ sèc, sù chªnh lÖch ®é mÆn gi÷a tr¹i −¬m vμ ao nu«i ph¶i b¶o ®¶m nhá h¬n 5o/oo. §Ó

tr¸nh sèc t«m do nhiÖt ®é cÇn cho t«m gièng vμo 1 çi tói bãng buéc kÝn th¶ xuèng ao

trong vßng 15 - 20 phót sau ®ã th¶ t«m ra tõ tõ.

- Tr−íc khi th¶ t«m gièng ph¶i lÊy n−íc vμo ao chøa l¾ng ®Ó æn ®Þnh n−íc.

- LÊy n−íc vμo ao nu«i: ao nu«i t«m sau khi ®· ®−îc hoμn tÊt c«ng t¸c chuÈn bÞ

vμ th¶ gièng ph¶i lÊy n−íc tõ ao cÊp ®· qua xö lý vμo ®Ó n©ng møc n−íc cña ao lªn

0,8m sau th¸ng thø nhÊt.

- Bæ sung n−íc cho ao nu«i: vμo nh÷ng ngμy n¾ng nãng, nhiÖt ®é vμ ®é mÆn n−íc

t¨ng cao ph¶i kÞp thêi bæ sung n−íc míi ®· qua xö lý ®Ó æn ®Þnh nhiÖt ®é vμ ®é mÆn cho

ao nu«i. L−îng n−íc míi bæ sung mçi lÇn kho¶ng 10-15% khèi l−îng n−íc trong ao.

- Thay n−íc ao nu«i: Th¸ng thø 2 sau khi th¶ gièng thay 20% l−îng n−íc trong

ao. 10 ngμy tr−íc khi thu ho¹ch thay 50% n−íc ®Ó kÝch thÝch t«m thay vá vμ ®¶m b¶o

søc khoÎ t«m.

199

+ Khi n−íc ao cã ®é mÆn v−ît qu¸ 30 o/oo ph¶i bæ sung nguån n−íc ngät ®Ó gi¶m

®é mÆn xuèng d−íi 30 o/oo .

- KiÓm tra chÊt l−îng n−íc ao nu«i: hμng ngμy theo dâi çc chØ tiªu oxy hoμ tan,

pH, nhiÖt ®é, ®é trong vμ mμu n−íc ao.

- Xö lý n−íc th¶i: n−íc ao nu«i t«m th¶i ra trong qu¸ tr×nh thay n−íc ph¶i ®−îc thu

gom vÒ ao l¾ng nu«i ç.

- Khi x¶ n−íc ®ét xuÊt ph¶i b¸o ço cho ®éi s¶n xuÊt biÕt, nÕu ph¸t hiÖn t«m bÞ sù

cè nh− ®ãng rªu, vμng mang v.v.. ph¶i b¸o ço kÞp thêi cho ®éi s¶n xuÊt vμ HTX biÕt,

nghiªm cÊm viÖc x¶ n−íc ra m−¬ng x¶ chung. NÕu cè t×nh x¶ n−íc ra th× xö lý ph¹t

hμnh chÝnh, c«ng bè trªn ®μi truyÒn thanh x· 3 lÇn vμ buéc ph¶i tù mua ho¸ chÊt Clorin

®¶m b¶o sè l−îng lμ 30 ppm ®Ó xö lý vμ thùc hiÖn chËm nhÊt lμ kh«ng qu¸ 2 ngμy, hå

nμo ®· bÞ nhiÔm bÖnh vμ ®· xö lý sau 1 th¸ng míi ®−îc nu«i l¹i (H−¬ng −íc céng ®ång

x· Vinh H−ng).

* Qu¶n lý ao nu«i

- Hμng ngμy kiÓm tra bê ao, cèng, m−¬ng, ph¸t hiÖn vμ xö lý kÞp thêi nh÷ng chç

rß, háng, s¹t lë.

- Th−êng xuyªn vÖ sinh l−íi ch¾n r¸c, l−íi läc n−íc sμng ¨n, vít çc r¸c bÈn, rong

t¶o quanh bê, gãc ao, cöa cèng.

- §Þnh kú 10 ngμy 1 lÇn lÊy mÉu t«m nu«i (30 con/mÉu) ®Ó kiÓm tra tèc ®é sinh

tr−ëng. Hai th¸ng ®Çu lÊy mÉu b»ng vã, tõ th¸ng thø 3 lÊy mÉu b»ng chμi.

- Th−êng xuyªn kiÓm tra ao, nÕu ph¸t hiÖn cã çc t¹p chÊt ph¶i kÞp thêi dïng

thuèc diÖt t¹p ®Ó xö lý.

* Qu¶n lý søc khoÎ t«m

- Hμng ngμy ghi chÐp l¹i nh÷ng biÓu hiÖn kh«ng b×nh th−êng cña t«m, vít çc con

t«m chÕt, t«m bÖnh vμ ch«n çch xa çc ao nu«i.

- Hμng tuÇn b¾t kho¶ng 10 con t«m vμ kiÓm tra xem t«m cã bÞ bÈn mang, nÕu cã

cÇn r¶i thøc ¨n ra xa phÝa gi÷a ao, dïng l−íi vít t¶o ë trong ao ra vμ tiÕn hμnh thay 10 -

15 cm n−íc råi r¶i ®Òu bét ®¸ xuèng ao 100 - 150 kg/5.000 m2. §ång thêi th«ng b¸o

cho HTX biÕt ®Ó çc hé trong vïng cã biÖn ph¸p kh¾c phôc.

- Th−êng xuyªn theo dâi ho¹t ®éng cña t«m, ®Æc biÖt vμo ban ®ªm ®Ó kÞp thêi

ph¸t hiÖn nh÷ng hiÖn t−îng bÊt th−êng trong ao nu«i.

- Hμng ngμy kiÓm tra søc khoÎ cña t«m b»ng çch: dïng kÝnh lóp quan s¸t t«m tõ

sμng ¨n. NÕu ph¸t hiÖn mang ®en hay vμng th× xö lý nh− sau: x¶ 30% l−îng n−íc trong

ao, sau ®ã cÊp l¹i cho ®Çy nh− ban ®Çu, råi dïng Gel liÒu l−îng 5 - 10kg cho vμo ao.

200

- NÕu ph¸t hiÖn kh¸c l¹ th× lÊy mÉu ch¹y qua m¸y PCR ®Ó kiÓm tra vμ xö lý theo

chØ dÉn cña HTX, Chi côc B¶o vÖ nguån lîi thuû s¶n.

- NÕu ph¸t hiÖn t«m bÞ chÕt, vá t«m bÞ ®èm tr¾ng th× tuyÖt ®èi kh«ng thay n−íc,

b¸o cho çc hé xung quanh, hîp t¸c x· ®Ó cã biÖn ph¸p tiªu huû kÞp thêi. Kh«ng

chuyÓn t«m bÖnh tõ ao nμy sang ao kh¸c.

- NÕu thÊy t«m b¬i quanh bê nhiÒu vμo çc buæi s¸ng sím cÇn tiÕn hμnh thay 10 -

20 cm n−íc trong ao ®ång thêi gi¶m l−îng thøc ¨n.

* Thu ho¹ch

CÇn kiÓm tra t«m tr−íc khi thu ho¹ch vμ thùc hiÖn ®óng çc ph−¬ng ph¸p thu ho¹ch.

§Çm

CÇu

Hai

Ao l¾ng æn ®Þnh n−íc

cÊp

Ao nu«i 1 2500 m2

Ao nu«i 2 3500 m2

Ao xö lý sinh häc

N−íc th¶i

N−í

c th

¶i


Cèng

Cèng

M−¬ng th¶i chung

Tr¹m b¬m

PhÇn HiÖn Tr¹ng

PhÇn bæ sungGhi chó: N−íc cÊp

N−íc th¶i

A C

B

A, C Nh÷ng m« h×nh kÕ cËn

H×nh 5.6: M« h×nh hoμn thiÖn trang tr¹i nu«i t«m qu¶ng canh c¶i tiÕn ë x· Vinh H−ng

huyÖn Phó Léc, Thõa Thiªn HuÕ

201

Gi¶i thÝch:

+ N−íc th¶i cña toμn bé khu vùc ao nu«i ®−îc thu gom vÒ ao l¾ng n−íc th¶i ®Ó

l¾ng çc chÊt th¶i vμ thøc ¨n d− thõa vμ xö lý n−íc th¶i b»ng sinh häc, ë ®©y chñ yÕu lμ

nu«i ç (ç ®ång, r« phi...) ®Ó tËn dông nguån thøc ¨n.

d. Çc ®Çu t− bæ sung hoμn thiÖn quy tr×nh c«ng nghÖ

+ Bæ sung 1 ao l¾ng n−íc tr−íc khi cÊp cho hÖ thèng ao nu«i.

+ X©y dùng thªm ao xö lý sinh häc (nu«i ç).

+ T¨ng c−êng dïng çc lo¹i chÕ phÈm sinh häc trong kh©u xö lý ®¸y ao.

e. C«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng

* T×nh h×nh thùc hiÖn c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng hμng n¨m

- N¹o vÐt vμ khö trïng ao nu«i sau mçi vô thu ho¹ch ®Ó tr¸nh tÝch tô çc khÝ ®éc

(H2S, CH4,...) vμ mïi h«i. M« h×nh ®· sö dông çc ho¹t chÊt chuyªn dông ®Ó xö lý nh−

v«i bét, ®«l«mit...

- N−íc th¶i tõ ao nu«i ®−îc ®−a sang ao xö lý n−íc th¶i b»ng sinh häc sau ®ã th¶i

ra m«i tr−êng.

- R¸c th¶i sinh ho¹t, bao b×, thøc ¨n cña t«m bÞ h− háng ®−îc thu gom ®Ó ®èt hoÆc

ch«n lÊp, t¸i sö dông.

- Bïn ®Êt n¹o vÐt tõ çc ao nu«i sÏ ®−îc khö trïng triÖt ®Ó b»ng çch trén cïng

víi v«i vμ ch«n lÊp t¹i n¬i cho phÐp.

- LËp kÕ ho¹ch phßng, chèng b·o lôt, trang bÞ ®Çy ®ñ çc ph−¬ng tiÖn phßng hé,

cøu hé cÇn thiÕt, b¶o vÖ vμ ch¨m sãc hμng rμo c©y xanh xung quanh hμnh lang b¶o vÖ

®Ó gi¶m thiÓu sù cè çt bay, s¹t lë.

- CÇn tu©n thñ çc quy ®Þnh, quy −íc cña céng ®ång trong x· vμ çc quy ®Þnh vÒ

b¶o vÖ m«i tr−êng vïng nu«i cña Së Thuû s¶n.

Chi phÝ hiÖn t¹i cña m« h×nh

- §Çu t− x©y dùng ao nu«i: 20 triÖu ®ång

- Tæng chi phÝ s¶n xuÊt cho m« h×nh trong 1 vô nu«i kho¶ng 26 triÖu ®ång (kh«ng

tÝnh chi phÝ ®Çu t− x©y dùng ao cña vô ®Çu) trong ®ã ®−îc chia ra çc kho¶n sau:

+ Chi phÝ n¹o vÐt ao, xö lý ao t−íc khi nu«i (5000 m2): 2 triÖu ®ång.

+ Chi phÝ gièng cho m« h×nh nμy lμ 40.000 con kho¶ng 4 triÖu ®ång.

+ Thøc ¨n: 10 triÖu ®ång.

+ C«ng ch¨m sãc (2 lao ®éng): 5 triÖu ®ång.

202

+ Çc chi phÝ kh¸c: 5 triÖu.

- N¨ng suÊt ®¹t 1,4 tÊn/ha (7 t¹/5000 m2), tõ 30 - 40 con/kg.

- Gi¸ t«m: 75.000 ®/kg.

- Tæng thu cña m« h×nh lμ 700 kg x 75.000 ® = 52,5 triÖu ®ång.

- Thu nhËp thùc tÕ cña 52,5 - 26 = 26,5 triÖu ®ång(2,5 th¸ng).

- Thêi gian hoμn vèn: 1- 2 n¨m

NhËn xÐt vÒ kÕt qu¶ øng dông çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng

a. VÒ kü thuËt

Çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng cã thÓ gi¶i quyÕt nh÷ng tån t¹i tõ c«ng nghÖ

s¶n xuÊt ®· ¸p dông t¹i trang tr¹i, nh−:

- H¹n chÕ « nhiÔm nguån n−íc mÆt, n−íc ngÇm t¹i trang tr¹i. Xö lý çc lo¹i chÊt

th¶i ph¸t sinh b»ng biÖn ph¸p sinh häc, b¶o ®¶m giíi h¹n cho phÐp tr−íc khi x¶ th¶i ra

m«i tr−êng. §ång thêi phßng ngõa « nhiÔm, dÞch bÖnh mét çch hiÖu qu¶. Lμ m« h×nh

®iÓm ®iÓn h×nh, mang tÝnh céng ®ång cao, phï hîp víi kinh tÕ hé gia ®×nh, cã thÓ nh©n

réng trong çc vïng nu«i qu¶ng canh c¶i tiÕn.

- H¹n chÕ « nhiÔm m«i tr−êng ®Êt t¹i çc vïng xung quanh.

b. VÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ

+ Tæng kinh phÝ ®Çu t− hoμn thiÖn c«ng nghÖ s¶n xuÊt vμ b¶o vÖ m«i tr−êng t¹i

trang tr¹i kho¶ng 30 triÖu ®ång.

+ N¨ng suÊt s¶n xuÊt cã thÓ t¨ng tõ 1,4 - 2 tÊn/ha. H¹n chÕ rñi ro vμ thiÖt h¹i

kinh tÕ cho chñ trang tr¹i.

+ T¹o thªm viÖc lμm vμ thu nhËp cho ng−êi lao ®éng.

c. VÒ hiÖu qu¶ x· héi

T¹o nªn m« h×nh NTTS dùa vμo céng ®ång theo kiÓu qu¶ng canh c¶i tiÕn, cã thÓ

nh©n réng trªn vïng ®Çm ph¸ Thõa Thiªn HuÕ, gãp phÇn xãa ®ãi gi¶m nghÌo trong tØnh.

d. VÒ hiÖu qu¶ m«i tr−êng

- Kh«ng g©y t¸c ®éng m«i tr−êng tíi çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña çc trang tr¹i

liÒn kÒ vμ çc khu vùc d©n c− xung quanh. Kh«ng g©y çc hiÖn t−îng « nhiÔm m«i

tr−êng n−íc mÆt vμ n−íc ngÇm. Cho phÐp nh©n réng m« h×nh trang tr¹i nu«i t«m

qu¶ng canh bÒn v÷ng trong thùc tiÔn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi t¹i ®Þa ph−¬ng, gãp

phÇn h¹n chÕ « nhiÔm m«i tr−êng n−íc, ®Êt.

203

ChÊt l−îng m«i tr−êng t¹i khu vùc s¶n xuÊt

N¨m 2005, trang tr¹i ®· phèi hîp víi Trung t©m TNMT&CNSH - §H HuÕ thùc

hiÖn quan tr¾c chÊt l−îng m«i tr−êng khu vùc trang tr¹i, kÕt qu¶ nh− sau:

* N−íc th¶i, t¹i m−¬ng th¶i

B¶ng 5.11. ChÊt l−îng n−íc th¶i cña trang tr¹i ë x· Vinh H−ng

STT ChØ tiªu ph©n tÝch §¬n vÞ KÕt qu¶ TCVN 5945-1995 (Cét B)

1 NhiÖt ®é 0C 26,8 40 2 §é ®ôc NTU 71 - 3 pH 6,72 5,5-9,0 4 DO mg/L 4,02 - 5 ChÊt r¾n l¬ löng mg/L 63,00 100 6 COD mg/L 37,48 100 7 BOD5 mg/L 1,09 50 8 PO4-P mg/L 0,11 0,5 9 Cl- mg/L 710 - 10 S¾t mg/L 0,05 5 11 Mangan mg/L 0,017 1 12 NH3 - N mg/L 0,04 1

Nguån: Trung t©m TNMT&CNSH - §¹i häc HuÕ

Ph©n tÝch mét sè chØ tiªu liªn quan ®Õn « nhiÔm do NTTS vμ ¸p dông TCVN

5945-1995 cho n−íc th¶i ë cét B cho thÊy, tÊt c¶ çc chØ tiªu ph©n tÝch ®Òu n»m trong

giíi h¹n cho phÐp. §iÒu nμy chøng tá r»ng nguån n−íc th¶i do NTTS theo lo¹i h×nh

qu¶ng canh c¶i tiÕn nμy Ýt bÞ « nhiÔm. Tuy nhiªn, cÇn quan t©m ®Õn mét sè chØ tiªu

nh−: Cl-, ®é ®ôc.

B¶ng 5.12. ChÊt l−îng n−íc cÊp cña thuû vùc tiÕp nhËn n−íc th¶i tõ çc trang tr¹i ë Vinh H−ng

TT ChØ tiªu ph©n tÝch §¬n vÞ KÕt qu¶ TCVN

5943-1995 1 NhiÖt ®é 0C 26,7 - 2 §é ®ôc NTU 7 - 3 pH 7,08 6,5 - 8,5 4 DO mg/L 6,20 ≥ 5 5 ChÊt r¾n l¬ löng mg/L 6,00 50 6 BOD5 (200C) mg/L 1,56 < 10 7 COD mg/L 12,6 - 8 NO3 - N mg/L 0,14 - 9 PO4-P mg/L 0,09 - 10 S¾t mg/L 0,07 0,1 11 Mangan mg/L 0,011 0,1 12 NH3 - N mg/L 0,05 0,5

Nguån: Trung t©m TNMT&CNSH - §¹i häc HuÕ

204

KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt l−îng n−íc ®Çm CÇu Hai (nguån n−íc cÊp cho hÖ thèng ao nu«i) cho thÊy chÊt l−îng n−íc ë ®©y rÊt tèt, tÊt c¶ çc chØ tiªu ®Òu n»m trong giíi h¹n cho phÐp víi môc ®Ých NTTS theo TCVN 5943-1995 cét NTTS (ChÊt l−îng n−íc biÓn ven bê cho môc ®Ých NTTS).

5.5.3.2. ë §ång b»ng s«ng Cöu Long

1. Trang tr¹i nu«i t«m c«ng nghiÖp Ch©u Thanh T©m, x· T¾c V©n, huyÖn Gi¸ Rai, tØnh B¹c Liªu

HiÖn tr¹ng m« h×nh nu«i t«m c«ng nghiÖp Ch©u Thanh T©m

a. M« h×nh nu«i t«m c«ng nghiÖp + ç + m−¬ng æn ®Þnh n−íc th¶i

Trang tr¹i nu«i t«m c«ng nghiÖp ®−îc lùa chän nghiªn cøu øng dông çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng lμ trang tr¹i nu«i t«m ®iÓn h×nh lμm ¨n giái cña tØnh B¹c Liªu do «ng Ch©u Thanh T©m ë x· T¾c V©n, huyÖn Gi¸ Rai lμm chñ. §©y lμ m« h×nh nu«i t«m c«ng nghiÖp tiªn tiÕn, cã t¸i sö dông n−íc th¶i ®· xö lý. HÖ thèng c«ng nghÖ s¶n xuÊt vμ b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i tr−íc khi hoμn thiÖn nh− h×nh 5.7:

Khu ao nu«i t«m c«ng nghiÖp (06 ao víi diÖn

tÝch 0,7 ha/ao xö lý tuÇn hoμn n−íc)

Ao nu«i ç xö lý n−íc th¶i (01 ao)

M−¬ng æn ®Þnh

n−íc th¶i sau

xö lý

M−¬ng tuÇn hoμn n−íc th¶i sau xö lý vμ cung cÊp n−íc tuÇn hoμn nu«i t«m c«ng nghiÖp khÐp kÝn

M−¬ng chøa bïn

th¶i xö lý ao

nu«i

Kho thøc ¨n nu«i t«m CN

Kªnh cÊp n−íc L¸ng Tr©m

Ao l¾ng

Xö lý

ch«n lÊp

H×nh 5.7: HÖ thèng c«ng nghÖ s¶n xuÊt vμ b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i

Ch©u Thanh T©m tr−íc khi hoμn thiÖn

b. §Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt vμ b¶o vÖ m«i tr−êng

Trang tr¹i nu«i t«m c«ng nghiÖp cña «ng Ch©u Minh T©m chñ yÕu nu«i t«m só,

cßn viÖc nu«i ç vμ sö dông m−¬ng æn ®Þnh n−íc th¶i sau xö lý nh»m môc ®Ých xö lý

n−íc th¶i nu«i t«m theo m« h×nh tuÇn hoμn, khÐp kÝn vμ t¸i sö dông n−íc th¶i theo hÖ

thèng çc ao, m−¬ng nèi tiÕp, tuÇn hoμn vμ khÐp kÝn, bao gåm: 01 m−¬ng cung cÊp n−íc

205

tuÇn hoμn --> 06 ao nu«i t«m c«ng nghiÖp --> 01 ao nu«i ç --> 01 m−¬ng æn ®Þnh n−íc

th¶i --> 01 ao l¾ng, víi viÖc sö dông men EM néi ®Þa (hoÆc Marzal cña Mü) vμ t¨ng

c−êng sôc khÝ bïn ®¸y ao ®Ó xö lý n−íc th¶i ®¹t tiªu chuÈn nu«i t«m, råi dÉn chuyÓn qua

m−¬ng cung cÊp n−íc tuÇn hoμn cÊp n−íc cho hÖ thèng ao nu«i.

Bïn th¶i nu«i t«m ®−îc n¹o vÐt, thu gom t¹i m−¬ng ph¬i ¶i bïn th¶i riªng (01

kªnh m−¬ng) vμ b¸n cho doanh nghiÖp cã nhu cÇu sö dông ®Ó trång trät hoÆc ch«n lÊp

vμ san lÊp mÆt b»ng, mμ kÕt qu¶ lμ võa xö lý phï hîp n−íc th¶i nu«i t«m, võa t¹o nªn

çc nguån s¶n phÈm phô (ç), tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt vμ t¨ng doanh thu cho trang

tr¹i. Trong ®ã, viÖc nu«i ç vμ æn ®Þnh chÊt l−îng n−íc th¶i sau xö lý trong kªnh

m−¬ng nh»m môc ®Ých tiªu hãa nguån thøc ¨n d− thõa, phßng chèng « nhiÔm mïi h«i

kh«ng khÝ (ç) vμ phßng chèng dÞch bÖnh cho t«m do n−íc nu«i bÞ nhiÔm khuÈn g©y

bÖnh (m−¬ng tuÇn hoμn).

c. Nguån thøc ¨n cung cÊp: thøc ¨n nu«i t«m c«ng nghiÖp b¸n trªn thÞ tr−êng.

d. Çc nguån chÊt th¶i ph¸t sinh: thøc ¨n d− thõa, ph©n, n−íc th¶i cña t«m, bïn

th¶i ®¸y ao theo l−u l−îng n−íc th¶i nu«i t«m vμ bïn th¶i ®¸y ao t¹i tõng ao nu«i t«m

c«ng nghiÖp (vÖ sinh vμ xö lý ®¸y ao 1 vô nu«i/1 lÇn). e. C«ng nghÖ xö lý « nhiÔm do thøc ¨n d− thõa, ph©n, n−íc th¶i vμ bïn th¶i ®¸y

ao ®· ¸p dông t¹i trang tr¹i

N−íc th¶i nu«i t«m nhê cã hÖ thèng sôc khÝ bïn ®¸y ao, çc men vi sinh lμm xóc

t¸c «xy ho¸ ph©n huû vμ cã ç tiªu ho¸ nguån thøc ¨n d− thõa trong qu¸ tr×nh nu«i t«m

c«ng nghiÖp (kh«ng cÇn sö dông ®Êt ho¹t tÝnh vμ zeolite chuyªn dông ®Ó xö lý n−íc

th¶i), nªn kh«ng g©y « nhiÔm mïi h«i kh«ng khÝ, b¶o ®¶m chÊt l−îng n−íc nu«i vμ sau

khi æn ®Þnh chÊt l−îng n−íc trong kªnh m−¬ng tuÇn hoμn, n−íc th¶i sau xö lý sÏ ®¹t

tiªu chuÈn nguån n−íc nu«i t«m, råi ®−îc cÊp cho çc ao nu«i t«m. Sau khi kÕt thóc vô

nu«i, bïn th¶i ®¸y ao ®−îc n¹o vÐt vμo kªnh bïn th¶i ®Ó ph¬i ¶i vμ tiÕn hμnh xö lý ®¸y

ao phï hîp tr−íc vô nu«i míi.

f. §¸nh gi¸ −u vμ nh−îc ®iÓm cña quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt khÐp kÝn ®· ¸p dông

Çc −u ®iÓm

- ViÖc sö dông men vi sinh vμ ç lμm chøc n¨ng xö lý n−íc th¶i NTTS lμ mét gi¶i

ph¸p c«ng nghÖ cã tÝnh s¸ng t¹o trong ®iÒu kiÖn nu«i t«m cô thÓ ë n−íc ta (ph−¬ng ph¸p

truyÒn thèng lμ sö dông ®Êt vμ zeolit ho¹t tÝnh), cho phÐp kÕt hîp kh¸ tèt gi÷a nhu cÇu

s¶n xuÊt vμ b¶o vÖ m«i tr−êng, t¹o nªn hiÖu qu¶ kinh tÕ vμ m«i tr−êng kh¸ cao.

- §©y lμ m« h×nh xö lý n−íc th¶i tuÇn hoμn gÇn t−¬ng tù nh− m« h×nh nu«i t«m

c«ng nghiÖp n¨ng suÊt cao cña Bangladesh, cho phÐp phßng chèng dÞch bÖnh cho t«m

vμ ®¸ng quý lμ do chñ trang tr¹i tù häc hái, ¸p dông thùc tiÔn, kh«ng ph¶i chÞu nh÷ng

tæn thÊt rñi ro do dÞch bÖnh nu«i t«m (virus ®èm tr¾ng) x¶y ra trong vμi n¨m võa qua ë

vïng §BSCL.

206

- Sôc khÝ bïn ®¸y ao, men vi sinh ph©n huû vμ ç ®ång tiªu ho¸ çc thøc ¨n c«ng

nghiÖp d− thõa, cho phÐp xö lý n−íc th¶i ®¹t tiªu chuÈn m«i tr−êng, kh«ng g©y «

nhiÔm mïi h«i kh«ng khÝ; lμ gi¶i ph¸p kü thuËt c«ng nghÖ m«i tr−êng nèi tiÕp ®a n¨ng

“mÒm” vμ hiÖu qu¶ tæng hîp; gÇn gòi víi çc gi¶i ph¸p do ViÖn CNSH (ViÖn

KH&CNVN) ¸p dông ®Ó nghiªn cøu s¶n xuÊt thμnh c«ng chÕ phÈm sinh häc míi lμ

Biochie vμ Biof chuyªn dïng cho viÖc xö lý çc lo¹i hîp chÊt h÷u c¬ trong nh÷ng ao

NTTS (ç, t«m, nghªu, cua...).

Çc nh−îc ®iÓm - M« h×nh cña Bangladesh tiªn tiÕn h¬n nhê sö dông 01 ao nu«i vμ 01 ao l¾ng

chøa n−íc dù tr÷ ®· ®−îc khö trïng ®Ó lÊy n−íc thªm vμo ao nu«i bï l¹i l−îng n−íc ®·

bÞ bèc h¬i hoÆc rß rØ. §Æc biÖt lμ n−íc ao l¾ng ®−îc thiÕt kÕ ®Ó diÖt çc vi rót, vi sinh

vËt g©y bÖnh cho t«m, ®ång thêi ®¸p øng çc yªu cÇu th©n thiÖn m«i tr−êng. N¨ng suÊt

nu«i trung b×nh cña Bangladesh h¬n 1.600 - 2.000 kg/vô/ha ao nu«i.

- M« h×nh cña ViÖn CNSH (ViÖn KH&CNVN) tiªn tiÕn h¬n v× çc chÕ phÈm sinh häc

míi lμ Biochie vμ Biof kh«ng chØ cho phÐp xö lý triÖt ®Ó çc lo¹i hîp chÊt h÷u c¬ trong

nh÷ng ao NTTS (nguån thøc ¨n d− thõa), mμ cßn kÝch thÝch qu¸ tr×nh t¨ng tr−ëng t«m só,

t¨ng vô vμ cho phÐp tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt do ph¶i mua men vi sinh nhËp ngo¹i.

- Ch−a tiÕn hμnh ph©n tÝch chÊt l−îng n−íc th¶i sau xö lý t¹i m−¬ng tuÇn hoμn

n−íc ®Ó cã ®¸nh gi¸ cô thÓ h¬n vÒ hiÖu qu¶ xö lý n−íc th¶i theo c«ng nghÖ khÐp kÝn

®ang ¸p dông.

g. Hoμn thiÖn m« h×nh b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i Ch©u Thanh T©m

* Môc tiªu: ¸p dông m« h×nh nu«i t«m c«ng nghiÖp tiªn tiÕn, khÐp kÝn, t¸i sö

dông n−íc th¶i sau xö lý vμ hiÖu qu¶ cao cña Bangladesh theo c«ng thøc 1:1 (06 ao

nu«i vμ 06 ao xö lý n−íc th¶i nu«i t«m kÌm theo) nh»m h¹n chÕ kh¶ n¨ng sö dông

nguån n−íc nu«i bæ sung bÞ « nhiÔm trong qu¸ tr×nh nu«i (virus ®èm tr¾ng g©y dÞch

bÖnh t«m chÕt hμng lo¹t) vμ phßng ngõa hiÖn t−îng nhiÔm phÌn, mÆn do viÖc cÊp n−íc

tõ bªn ngoμi, ®ång thêi t¨ng c−êng c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i (khÝ, n−íc

mÆt, n−íc ngÇm vμ ®Êt trong çc ao nu«i).

* Çch gi¶i quyÕt: t¹o m« h×nh tuÇn hoμn khÐp kÝn trong nu«i t«m c«ng nghiÖp.

* X¸c ®Þnh çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng cÇn ¸p dông:

+ T¨ng c−êng ¸p dông çc chÕ phÈm sinh häc míi vμ hiÖu qu¶ nh»m t¨ng c−êng

ph©n huû çc nguån thøc ¨n d− thõa (hiÖn ®ang ¸p dông).

+ B¶o ®¶m sôc khÝ ao nu«i nh»m xö lý bïn ®¸y phßng ngõa hiÖn t−îng « nhiÔm

mïi h«i g©y chÕt t«m, ç (hiÖn ®ang ¸p dông).

+ VÐt bïn, xö lý ao nu«i ®óng lÞch thêi vô nu«i trång (hiÖn ®ang ¸p dông).

+ X©y dùng hÖ thèng ao xö lý n−íc th¶i sau nu«i theo nguyªn lý nèi tiÕp vμ t¹o

nªn hÖ thèng ao nu«i - ao xö lý n−íc th¶i tuÇn hoμn khÐp kÝn, h¹n chÕ nhu cÇu cÊp

207

n−íc ao nu«i theo c«ng thøc chung lμ 1:1 (1 ao nu«i - 1 ao xö lý n−íc th¶i), lμ néi dung

chÝnh hoμn thiÖn m« h×nh.

h. Çc gi¶i ph¸p hoμn thiÖn c«ng nghÖ s¶n xuÊt vμ b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i

• M« h×nh nu«i t«m c«ng nghiÖp + ç + m−¬ng æn ®Þnh n−íc th¶i hoμn thiÖn

1. Kªnh cÊp n−íc L¸ng Tr©m

Ghi chó: Khi ph¸t sinh dÞch bÖnh

2. Ao l¾ng

3. HÖ thèng 06 ao nu«i t«m c«ng

nghiÖp nèi tiÕp víi diÖn tÝch 0,7

ha/ao

4. M−¬ng xö lý bïn th¶i

®¸y ao sau vô nu«i

6. HÖ thèng 06 ao xö lý

n−íc th¶i kÕt hîp nu«i ç nèi tiÕp víi diÖn tÝch 0,7

ha/ao

7. M−¬ng

æn ®Þnh n−íc

vμ khö

trïng

9. Ch«n lÊp, trång c©y, san

nÒn...

5. M−¬ng chøa n−íc th¶i8. M«i

tr−êng tù nhiªn

H×nh 5.8: M« h×nh hoμn thiÖn b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i Ch©u Thanh T©m

Gi¶i thÝch:

+ HÖ thèng ao nu«i gåm kho¶ng 6 ao nèi tiÕp cã trang bÞ çc cèng tù trμn (sang

m−¬ng æn ®Þnh vμ khö trïng n−íc cÊp) cã diÖn tÝch 0,7 ha/ao nu«i, ¸p dông çc biÖn ph¸p

nh−: bæ sung chÕ phÈm sinh häc (EM, Marzal, Biof...), sôc khÝ bïn ®¸y ao phßng ngõa

ph¸t sinh mïi h«i, n¹o vÐt bïn xö lý ao nu«i, b¶o ®¶m chÕ ®é nu«i t«m c«ng nghiÖp.

+ Bïn th¶i xö lý ao nu«i sau mçi vô ®−îc n¹o vÐt sang m−¬ng xö lý bïn th¶i sau

nu«i, sau ®ã vËn chuyÓn ch«n lÊp, trång c©y hoÆc san nÒn theo nhu cÇu thÞ tr−êng.

+ N−íc th¶i sau vô nu«i ®−îc b¬m chuyÓn qua m−¬ng x¶ th¶i vμ dÉn chuyÓn vÒ

hÖ thèng ao xö lý n−íc th¶i b»ng çch nu«i ç tiªu thô nèt phÇn thøc ¨n d− thõa. Theo

tû lÖ 1:1, th× hÖ thèng nμy còng gåm 06 ao xö lý víi diÖn tÝch kho¶ng 0,7 ha/ao nu«i.

208

+ N−íc th¶i sau xö lý ®−îc æn ®Þnh ho¸ vμ khö trïng trong m−¬ng æn ®Þnh vμ khö trïng n−íc cÊp, sau ®ã chuyÓn lªn m−¬ng cÊp n−íc nu«i.

+ M−¬ng cÊp n−íc nu«i t«m b¶o ®¶m cÊp ®Çy ®ñ nguån n−íc s¹ch nu«i t«m theo mçi mïa vô.

+ Khi ph¸t sinh dÞch bÖnh, n−íc th¶i nu«i t«m ®−îc xö lý t¹i hÖ thèng ao nu«i, æn ®Þnh ho¸, khö trïng t¹i m−¬ng æn ®Þnh vμ khö trïng n−íc cÊp, sau ®ã x¶ th¶i ra m«i tr−êng vμ lÊy nguån cÊp n−íc s¹ch míi cho nu«i t«m.

Nh− vËy, m« h×nh nu«i t«m c«ng nghiÖp hoμn thiÖn trªn ®©y lμ m« h×nh tuÇn hoμn, nèi tiÕp vμ khÐp kÝn sö dông kinh nghiÖm nu«i t«m tiªn tiÕn cña Bangladesh cho n¨ng suÊt nu«i cao gÊp 02 - 10 lÇn, phßng ngõa tèt çc lo¹i dÞch bÖnh cho t«m, b¶o ®¶m gi¶i quyÕt hμi hßa 03 nhu cÇu BVMT lμ: xö lý chÊt th¶i hiÖu qu¶, m« h×nh sinh th¸i bÒn v÷ng vμ ®¸p øng nhu cÇu c¶i thiÖn hÖ thèng thuû lîi néi ®ång.

§Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ hoμn thiÖn HÖ thèng c«ng nghÖ hiÖn cã ®−îc hoμn thiÖn b»ng çch ¸p dông m« h×nh tiªn tiÕn

cña Bangladesh, t¹o nªn sù khÐp kÝn ao nu«i - xö lý - æn ®Þnh n−íc th¶i - cÊp n−íc theo tû lÖ 1:1 (06 ao nu«i vμ 06 ao xö lý n−íc th¶i) nhê viÖc ®Çu t− x©y dùng thªm 03 ao xö lý n−íc th¶i b»ng çch nu«i çc lo¹i ç ®ång phï hîp, ®ång thêi cã thÓ ¸p dông thö nghiÖm çc chÕ phÈm sinh häc míi lμ Biochie vμ Biof cña ViÖn CNSH (ViÖn KH&CNVN) trong lo¹i h×nh ao nu«i t«m só c«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, n−íc th¶i sau xö lý t¹i m−¬ng tuÇn hoμn cÇn ®−îc lÊy mÉu vμ ph©n tÝch çc chØ tiªu ho¸ lý ®Ó x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ xö lý n−íc th¶i nu«i t«m cña hÖ thèng c«ng nghÖ hoμn thiÖn ¸p dông.

* Çc ®Çu t− bæ sung hoμn thiÖn quy tr×nh c«ng nghÖ + 03 ao nu«i ç ®Ó xö lý n−íc th¶i nu«i t«m. + 03 hÖ thèng sôc khÝ bïn ®¸y ao cho 03 ao nu«i ç ®ång (01 hÖ thèng/1 ao). + Çc chÕ phÈm sinh häc Biochie vμ Biof. + N−íc Chlor th−¬ng phÈm ®Ó ¸p dông khö trïng nguån n−íc cÊp bæ sung nu«i

t«m t¹i m−¬ng tuÇn hoμn.

§¸nh gi¸ kÕt qu¶ øng dông çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT a. §èi víi çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng n−íc mÆt vμ n−íc ngÇm * VÒ hiÖu qu¶ kü thuËt Çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng n−íc mÆt vμ n−íc ngÇm ®· cho phÐp gi¶i quyÕt

hîp lý nhÊt çc nh−îc ®iÓm c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®· ¸p dông t¹i trang tr¹i, mμ cô thÓ lμ: + Cho phÐp t¸i t¹o, b¶o tån vμ t¸i sö dông tμi nguyªn n−íc t¹i trang tr¹i theo hÖ

thèng tuÇn hoμn, khÐp kÝn víi hiÖu qu¶ cao (kho¶ng 42.000 m3 n−íc/06 ao nu«i/vô).

+ Cho phÐp xö lý triÖt ®Ó çc lo¹i chÊt th¶i ph¸t sinh, b¶o ®¶m tiªu chuÈn m«i tr−êng.

+ Cho phÐp phßng ngõa « nhiÔm, dÞch bÖnh mét çch hiÖu qu¶, nhÊt lμ dÞch bÖnh virót ®èm tr¾ng g©y bÖnh t«m chÕt hμng lo¹t.

+ Cho phÐp ®¹t tíi m« h×nh s¶n xuÊt ®a canh sinh th¸i bÒn v÷ng trong lÜnh vùc NTTS víi hiÖu qu¶ kinh tÕ - kü thuËt - x· héi vμ m«i tr−êng cao.

209

+ Lμ m« h×nh ®iÓm ®iÓn h×nh cã thÓ nh©n réng trong thùc tiÔn nh»m gi¶i quyÕt triÖt ®Ó çc nh−îc ®iÓm hiÖn nay cña çc m« h×nh NTTS t¹i khu vùc §BSCL.

* §¸nh gi¸ vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ

+ Tæng kinh phÝ ®Çu t− hoμn thiÖn c«ng nghÖ s¶n xuÊt vμ b¶o vÖ m«i tr−êng t¹i trang tr¹i lμ kho¶ng 241,50 triÖu ®ång. §©y lμ nguån kinh phÝ ®Çu t− n»m trong kh¶ n¨ng nguån vèn ®Çu t− tù cã cña chñ trang tr¹i, kh«ng g©y khã kh¨n trong viÖc t¹o nguån vèn BVMT trang tr¹i.

+ N¨ng suÊt s¶n xuÊt cã thÓ t¨ng tõ 2 - 10 lÇn (n¨ng suÊt thu ho¹ch t«m - ç/vô nu«i) cho phÐp hoμn vèn ®Çu t− dÔ dμng chØ trong 1 vô nu«i, ®ång thêi mang l¹i lîi nhuËn cao, l©u dμi cho chñ trang tr¹i.

+ Cho phÐp phßng tr¸nh hiÖu qu¶ çc rñi ro vμ thiÖt h¹i kinh tÕ cho chñ trang tr¹i, c¶i thiÖn ®¸ng kÓ doanh thu cho trang tr¹i.

+ Cho phÐp t¹o thªm viÖc lμm vμ thu nhËp cho ng−êi lao ®éng.

+ Gãp phÇn t¨ng thu ng©n s¸ch cho ®Þa ph−¬ng th«ng qua thuÕ doanh thu cña trang tr¹i.

* §¸nh gi¸ vÒ hiÖu qu¶ x· héi

T¹o nªn m« h×nh s¶n xuÊt sinh th¸i bÒn v÷ng, kh«ng g©y ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng m«i tr−êng n−íc mÆt vμ n−íc ngÇm khu vùc xung quanh, kh«ng g©y nªn çc khiÕu n¹i cña nh©n d©n, b¶o ®¶m søc khoÎ céng ®ång, gãp phÇn xãa ®ãi gi¶m nghÌo t¹i tØnh B¹c Liªu.

* §¸nh gi¸ vÒ hiÖu qu¶ m«i tr−êng

+ B¶o ®¶m kh«ng g©y t¸c ®éng m«i tr−êng tíi çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña çc trang tr¹i liÒn kÒ.

+ Kh«ng g©y ra çc hiÖn t−îng « nhiÔm m«i tr−êng n−íc mÆt vμ n−íc ngÇm, gãp phÇn t¸i t¹o vμ b¶o vÖ nguån tμi nguyªn n−íc quý gi¸ cña khu vùc §BSCL.

+ Cho phÐp nh©n réng m« h×nh trang tr¹i nu«i t«m c«ng nghiÖp bÒn v÷ng trong thùc tiÔn ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi t¹i ®Þa ph−¬ng, gãp phÇn ®Èy lïi, khèng chÕ vμ phßng ngõa hiÖu qu¶ çc hiÖn t−îng « nhiÔm m«i tr−êng n−íc mÆt vμ n−íc ngÇm trong ngμnh NTTS.

b. §èi víi çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng kh«ng khÝ çc trang tr¹i

Çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng kh«ng khÝ ®· cho phÐp gi¶i quyÕt hîp lý nhÊt çc nh−îc ®iÓm c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®· ¸p dông t¹i trang tr¹i, mμ cô thÓ lμ:

+ Cho phÐp xö lý triÖt ®Ó çc lo¹i chÊt th¶i ph¸t sinh g©y « nhiÔm m«i tr−êng kh«ng khÝ, b¶o ®¶m tiªu chuÈn m«i tr−êng kh«ng khÝ t¹i trang tr¹i.

+ Cho phÐp phßng ngõa « nhiÔm kh«ng khÝ mét çch hiÖu qu¶, nhÊt lμ hiÖn t−îng « nhiÔm mïi h«i do ph©n, n−íc th¶i ph©n huû cã thÓ g©y bÖnh t«m - ç chÕt hμng lo¹t.

c. §èi víi çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng ®Êt çc trang tr¹i

Çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng ®Êt ®· ¸p dông t¹i trang tr¹i cô thÓ lμ:

210

+ Cho phÐp t¸i t¹o tμi nguyªn ®Êt t¹i trang tr¹i theo nghÜa vô quy ®Þnh cña çc chñ trang tr¹i trong viÖc giao quyÒn sö dông ®Êt cho çc trang tr¹i cña Nhμ n−íc.

+ Cho phÐp xö lý triÖt ®Ó çc lo¹i chÊt th¶i ph¸t sinh g©y « nhiÔm m«i tr−êng ®Êt, b¶o ®¶m tiªu chuÈn m«i tr−êng.

+ Cho phÐp phßng ngõa « nhiÔm m«i tr−êng ®Êt mét çch hiÖu qu¶, nhÊt lμ hiÖn t−îng nhiÔm phÌn, mÆn vμ b¹c mμu ®Êt t¹i trang tr¹i.

2. Trang tr¹i Ph−¬ng Th¶o

Trang tr¹i ch¨n nu«i, nu«i trång thuû ®Æc s¶n kÕt hîp ®−îc lùa chän nghiªn cøu øng dông çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng lμ trang tr¹i nu«i ç sÊu Ph−¬ng Th¶o ®iÓn h×nh lμm ¨n giái cña tØnh B¹c Liªu do «ng TrÇn Hoμng Minh ë x· Ph−íc Long, huyÖn Ph−íc Long lμm chñ trang tr¹i. §©y lμ m« h×nh ch¨n nu«i - thuû s¶n kÕt hîp ®a ngμnh, nèi tiÕp vμ cã Ýt chÊt th¶i (nu«i ç SÊu + Tr¨n, N−a + R¾n + Ç ®ång). HÖ thèng c«ng nghÖ s¶n xuÊt vμ b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i tr−íc khi hoμn thiÖn nh− sau:

Khu ao nu«i ç SÊu con

Khu chuång nu«i Tr¨n, N−a

Khu ao nu«i R¾n chun

Khu ao nu«i ç ®ång

Cèng tho¸t n−íc

Khu chuång nu«i (Gμ, VÞt) lμm

thøc ¨n cho Tr¨n, N−a

Thøc ¨n ®Ó nu«i ç SÊu

Khu ao nu«i ç SÊu tr−ëng thμnh

M«i tr−êng

H×nh 5.9: HÖ thèng c«ng nghÖ s¶n xuÊt vμ b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i

Ph−¬ng Th¶o tr−íc khi hoμn thiÖn

Trang tr¹i Ph−¬ng Th¶o cña «ng TrÇn Hoμng Minh ë Ph−íc Long, B¹c Liªu ch¨n

nu«i 5 lo¹i s¶n phÈm (ç SÊu, Tr¨n, N−a, R¾n chun vμ çc lo¹i ç ®ång) theo m« h×nh ao

chuång ®a canh (AC) vμ kÕt hîp xö lý n−íc th¶i ch¨n nu«i theo hÖ thèng çc ao vμ

chuång nèi tiÕp, bao gåm: çc bÓ nu«i ç SÊu con --> 03 ao nu«i ç SÊu tr−ëng thμnh +

01 khu chuång nu«i Tr¨n, N−a --> 01 ao nu«i R¾n chun --> 02 ao nu«i ç ®ång nèi tiÕp -

-> cèng tho¸t n−íc --> kªnh, r¹ch (m«i tr−êng). Trong ®ã, ho¹t ®éng s¶n xuÊt chÝnh lμ

211

nu«i ç SÊu vμ Tr¨n, N−a ®Æc s¶n ®Ó lÊy da xuÊt khÈu, cßn nu«i R¾n chun vμ ç ®ång

nh»m môc ®Ých xö lý thøc ¨n d− thõa tõ viÖc nu«i ç SÊu vμ Tr¨n N−a, mμ kÕt qu¶ lμ võa

xö lý tèt n−íc th¶i ch¨n nu«i, võa t¹o nªn çc nguån s¶n phÈm phô (r¾n, ç), tiÕt kiÖm

chi phÝ s¶n xuÊt vμ t¨ng doanh thu cho trang tr¹i.

a. Nguån thøc ¨n cung cÊp: ç ®Ó nu«i ç SÊu vμ Gμ, VÞt lμm thøc ¨n cho Tr¨n, N−a.

b. Çc nguån chÊt th¶i ph¸t sinh: thøc ¨n d− thõa, ph©n, n−íc th¶i víi dung

l−îng lμ 10 m3/3 lÇn (3 ngμy thay n−íc, vÖ sinh ao chuång/1 lÇn). c. C«ng nghÖ xö lý « nhiÔm do thøc n d− thõa, ph©n, n−íc th¶i ®· p dông t¹i trang tr¹i

Sö dông hÖ thèng ao nèi tiÕp ®Ó nu«i r¾n, ç ®ång cã thÓ tiªu thô hiÖu qu¶ thøc ¨n

d− thõa, ph©n vμ n−íc th¶i. Sau khi qua 01 ao nu«i r¾n vμ 02 ao nu«i ç ®ång, n−íc th¶i

®−îc xö lý ®¹t tiªu chuÈn m«i tr−êng, kh«ng g©y « nhiÔm mïi h«i kh«ng khÝ, ®−îc x¶

th¶i vμo m«i tr−êng qua cèng tho¸t n−íc vμ kh«ng g©y « nhiÔm nguån n−íc mÆt t¹i

khu vùc (kh«ng cã khiÕu n¹i cña nh©n d©n xung quanh).

d. §¸nh gi¸ −u vμ nh−îc ®iÓm cña quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®a canh ®· ¸p dông

* Çc −u ®iÓm

- ViÖc sö dông r¾n vμ ç ®ång lμm chøc n¨ng xö lý n−íc th¶i lμ mét gi¶i ph¸p

c«ng nghÖ cã tÝnh s¸ng t¹o, ®Æc tr−ng cho lo¹i c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®a canh tiªn tiÕn

trong n«ng nghiÖp, cho phÐp kÕt hîp tèt gi÷a nhu cÇu s¶n xuÊt vμ b¶o vÖ m«i tr−êng,

t¹o nªn hiÖu qu¶ kinh tÕ vμ m«i tr−êng cao.

- R¾n vμ ç ®ång tiªu ho¸ çc thøc ¨n d− thõa, xö lý n−íc th¶i ®¹t tiªu chuÈn m«i

tr−êng, kh«ng g©y « nhiÔm mïi h«i kh«ng khÝ. R¾n, ç ®ång ®−îc lùa chän phï hîp,

b¶o ®¶m tèc ®é t¨ng tr−ëng tèt vμ chÊt l−îng vÖ sinh an toμn thùc phÈm yªu cÇu.

- §©y lμ m« h×nh c«ng nghÖ AC ®a canh tiªn tiÕn, hiÖu qu¶ cao, æn ®Þnh vμ ®¸ng

quý lμ do chñ trang tr¹i tù häc hái, ¸p dông thùc tiÔn.

* Çc nh−îc ®iÓm

- HÖ thèng s¶n xuÊt ch−a khÐp kÝn, cho nªn cã thÓ x¶y ra t×nh tr¹ng nguån n−íc bÞ

« nhiÔm trong mïa lò sÏ trμn ngËp vμo çc ao nu«i trong trang tr¹i qua cèng tho¸t n−íc,

hoÆc hiÖn t−îng x©m nhËp mÆn ®Æc tr−ng cho ®Þa bμn tØnh B¹c Liªu.

- Ch−a cã ®ñ biÖn ph¸p phßng ngõa dÞch bÖnh cho Tr¨n, N−a trong c«ng t¸c vÖ

sinh chuång tr¹i, nhÊt lμ bÖnh cóm gia cÇm (gμ, vÞt lμm thøc ¨n).

- Ch−a cã hÖ thèng thu gom r¸c th¶i ®Ó kiÓm so¸t chÊt l−îng kh«ng khÝ vμ ®Êt.

- Ch−a tiÕn hμnh ph©n tÝch chÊt l−îng n−íc th¶i sau xö lý ®Ó cã ®¸nh gi¸ cô thÓ

h¬n vÒ hiÖu qu¶ xö lý n−íc th¶i theo c«ng nghÖ ®a canh ®ang ¸p dông.

- Ch−a cho phÐp t¸i sö dông n−íc th¶i nh»m tiÕt kiÖm n−íc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.

Hoμn thiÖn m« h×nh b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i Ph−¬ng Th¶o

a. Môc tiªu: ThiÕt kÕ c«ng nghÖ b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i theo yªu cÇu khÐp

kÝn vμ t¸i sö dông n−íc th¶i sau xö lý nh»m phßng ngõa kh¶ n¨ng trμn ngËp n−íc bÞ «

212

nhiÔm vμo mïa lò, hiÖn t−îng nhiÔm phÌn, mÆn do thuû triÒu vμ tiÕt kiÖm n−íc s¹ch,

®ång thêi t¨ng c−êng chÊt l−îng c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i (khÝ, n−íc mÆt,

n−íc ngÇm, ®Êt vμ vÖ sinh chuång tr¹i).

b. Çch gi¶i quyÕt: t¹o m« h×nh tuÇn hoμn khÐp kÝn trong ch¨n nu«i ®Æc s¶n (ç

SÊu, Tr¨n, N−a, R¾n) kÕt hîp nu«i ç ®ång.

c. X¸c ®Þnh çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng cÇn ¸p dông

+ T¨ng c−êng ¸p dông çc chÕ phÈm sinh häc míi vμ hiÖu qu¶ nh»m t¨ng c−êng

ph©n huû çc nguån thøc ¨n d− thõa (hiÖn ®ang ¸p dông).

+ X©y dùng hÖ thèng tuÇn hoμn n−íc th¶i sau xö lý theo nguyªn lý t¸i sö dông nguån

n−íc cÊp vμ t¹o nªn hÖ thèng chuång - ao nu«i - t¸i sö dông n−íc th¶i tuÇn hoμn khÐp kÝn,

h¹n chÕ nhu cÇu cÊp n−íc chuång - ao nu«i, lμ néi dung chÝnh hoμn thiÖn m« h×nh.

+ T¨ng c−êng biÖn ph¸p xö lý chÊt th¶i r¾n, r¸c th¶i sinh ho¹t phßng ngõa mïi h«i.

d. Çc gi¶i ph¸p hoμn thiÖn m« h×nh b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i

M« h×nh AC nu«i ç SÊu + Tr¨n, N−a + R¾n + Ç ®ång nèi tiÕp vμ khÐp kÝn

M«i tr−êng

A Khu chuång tr¹i, ao nu«i ç

SÊu, Tr¨n, N−a ®Æc s¶n

B Khu ao nu«i R¾n chun

C Khu ao nu«i ç ®ång

HÖ thèng ao, m−¬ng æn ®Þnh vμ t¸i sö dông n−íc

th¶i sau xö lý

Ao l¾ng vμ khö trïngN−íc cÊp

HÖ thèng ao xö lý n−íc th¶i


Gi¶i thÝch :

+ Khu A: hÖ thèng chuång tr¹i (Tr¨n, N−a), ao nu«i ç SÊu t¹o nªn nguån th¶i

(thøc ¨n d− thõa, ph©n, n−íc th¶i) ®Çu vμo cho hÖ thèng ao nèi tiÕp sau ®ã, ®−îc trang

bÞ thªm çc thïng chøa r¸c, çc thiÕt bÞ vÖ sinh chuång tr¹i, ao nu«i, khö trïng dÞch

bÖnh. R¸c th¶i vμ chÊt th¶i r¾n khã tiªu huû sÏ ®−îc thu gom xö lý ch«n lÊp phï hîp.

213

+ Khu B: hÖ thèng ao nu«i R¾n chun nh»m xö lý s¬ cÊp çc nguån thøc ¨n d−

thõa trong ch¨n nu«i Tr¨n, N−a vμ ao nu«i ç SÊu.

+ Khu C: hÖ thèng ao nu«i ç ®ång nh»m xö lý thø cÊp çc nguån thøc ¨n d− thõa

trong ch¨n nu«i Tr¨n, N−a vμ ao nu«i ç SÊu. Cã thÓ ¸p dông bæ sung chÕ phÈm sinh häc

(EM, Marzal, Biof, Biochie) cho çc ao nμy nh»m t¨ng c−êng ph©n huû thøc ¨n d− thõa,

ng¨n ngõa mïi h«i, b¶o ®¶m qu¸ tr×nh sinh tr−ëng cña ç ®ång.

+ N−íc th¶i sau Khu C ®−îc æn ®Þnh ho¸ trong m−¬ng æn ®Þnh vμ t¸i sö dông n−íc

th¶i, dÉn chuyÓn vÒ hÖ thèng ao xö lý nguån n−íc cÊp b»ng çch khö trïng.

+ HÖ thèng ao xö lý nguån n−íc cÊp b¶o ®¶m cÊp ®Çy ®ñ nguån n−íc s¹ch cho

ch¨n nu«i vμ vÖ sinh chuång tr¹i (Tr¨n, N−a), ao nu«i ç SÊu.

+ Khi ph¸t sinh dÞch bÖnh, n−íc th¶i sÏ ®−îc khö trïng t¹i hÖ thèng ao xö lý

nguån n−íc cÊp vμ x¶ th¶i vμo m«i tr−êng, lÊy nguån cÊp n−íc s¹ch míi cho ch¨n nu«i

vμ nu«i ç.

M« h×nh ch¨n nu«i ®Æc s¶n (ç SÊu, Tr¨n, N−a, R¾n) kÕt hîp nu«i ç ®ång hoμn

thiÖn trªn ®©y lμ m« h×nh nèi tiÕp vμ khÐp kÝn sö dông kinh nghiÖm m« h×nh kÕt hîp

ch¨n nu«i - thuû s¶n ®ang ¸p dông phæ biÕn t¹i An Giang, TiÒn Giang... cho hiÖu qu¶

kinh tÕ - m«i tr−êng cao, phßng ngõa tèt çc dÞch bÖnh.

§Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ hoμn thiÖn HÖ thèng c«ng nghÖ hiÖn cã ®−îc hoμn thiÖn b»ng çch t¹o nªn sù khÐp kÝn nhê

viÖc ®Çu t− x©y dùng m−¬ng (èng) dÉn n−íc tuÇn hoμn tõ cèng tho¸t n−íc, dÉn chuyÓn

n−íc th¶i sau xö lý vÒ ao chøa tù trμn vμ sau ®ã b¬m chuyÓn cho viÖc vÖ sinh chuång

tr¹i. Tuy nhiªn, n−íc th¶i sau xö lý cÇn ph¶i ®−îc lÊy mÉu vμ ph©n tÝch çc chØ tiªu ho¸

lý ®Ó x¸c ®Þnh nhu cÇu xö lý n−íc th¶i bæ sung t¹i khu ao nu«i ç ®ång (bæ sung men

vi sinh EM, Marzal...).

e. Çc ®Çu t− bæ sung hoμn thiÖn quy tr×nh c«ng nghÖ

+ M−¬ng dÉn n−íc tù trμn (hoÆc ®−êng èng) vμo bÓ chøa n−íc.

+ B¬m n−íc cho viÖc vÖ sinh chuång tr¹i.

+ Çc thïng ®ùng r¸c th¶i t¹i çc khu chuång ch¨n nu«i.

+ B¬m xÞt thuèc khö trïng chuång tr¹i.

+ Men vi sinh EM, Marzal, Biof, Biochie... bæ sung vμo ao nu«i ç ®ång nh»m

t¨ng c−êng hiÖu qu¶ xö lý n−íc th¶i vμ kÝch thÝch t¨ng tr−ëng cña ç. Ngoμi ra, cã thÓ

t¨ng c−êng sôc khÝ ®¸y ao nu«i ç ®ång ®Ó xö lý bïn ®¸y ao hiÖu qu¶ h¬n.

§¸nh gi¸ kÕt qu¶ øng dông çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμo m« h×nh

a. §èi víi çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng n−íc mÆt vμ n−íc ngÇm

* VÒ hiÖu qu¶ kü thuËt

214

Çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng n−íc mÆt vμ n−íc ngÇm ®· cho phÐp gi¶i quyÕt

hîp lý nhÊt çc nh−îc ®iÓm c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®· ¸p dông t¹i trang tr¹i, cô thÓ lμ:

+ Cho phÐp t¸i sö dông tμi nguyªn n−íc mÆt vμ n−íc ngÇm t¹i trang tr¹i theo hÖ

thèng tuÇn hoμn, khÐp kÝn víi hiÖu qu¶ cao (kho¶ng 7.500 m3 n−íc/03 ao nu«i/vô).

+ Cho phÐp xö lý triÖt ®Ó çc lo¹i chÊt th¶i ph¸t sinh, b¶o ®¶m tiªu chuÈn m«i tr−êng.

+ Cho phÐp phßng ngõa « nhiÔm, dÞch bÖnh mét çch hiÖu qu¶.

+ Cho phÐp ®¹t tíi m« h×nh s¶n xuÊt ®a canh sinh th¸i bÒn v÷ng trong lÜnh vùc ch¨n

nu«i - thuû ®Æc s¶n víi hiÖu qu¶ kinh tÕ - kü thuËt - x· héi vμ m«i tr−êng cao.

+ Lμ m« h×nh ®iÓn h×nh cã thÓ nh©n réng trong thùc tiÔn nh»m gi¶i quyÕt triÖt ®Ó

çc nh−îc ®iÓm hiÖn nay cña çc m« h×nh ch¨n nu«i - thuû s¶n ®a canh kÕt hîp t¹i khu

vùc §BSCL.

* VÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ

+ Tæng kinh phÝ ®Çu t− hoμn thiÖn c«ng nghÖ s¶n xuÊt vμ b¶o vÖ m«i tr−êng t¹i

trang tr¹i lμ kho¶ng 26 triÖu ®ång. §©y lμ nguån kinh phÝ ®Çu t− n»m trong kh¶ n¨ng

nguån vèn ®Çu t− tù cã cña chñ trang tr¹i.

+ N¨ng suÊt s¶n xuÊt t¨ng do thu ho¹ch r¾n - ç/vô nu«i, cho phÐp hoμn vèn ®Çu t−

dÔ dμng chØ trong 1 vô nu«i, ®ång thêi mang l¹i lîi nhuËn cao, l©u dμi cho chñ trang tr¹i.

+ Cho phÐp phßng tr¸nh hiÖu qu¶ çc rñi ro vμ thiÖt h¹i kinh tÕ cho chñ trang tr¹i,

c¶i thiÖn ®¸ng kÓ doanh thu cho trang tr¹i.

+ Cho phÐp t¹o thªm viÖc lμm vμ thu nhËp cho ng−êi lao ®éng.

+ Gãp phÇn t¨ng thu ng©n s¸ch cho ®Þa ph−¬ng th«ng qua thuÕ doanh thu cña

trang tr¹i.

* VÒ hiÖu qu¶ x· héi

T¹o nªn m« h×nh s¶n xuÊt bÒn v÷ng, gãp phÇn g×n gi÷ m«i tr−êng n−íc mÆt vμ n−íc

ngÇm t¹i khu vùc xung quanh, kh«ng g©y nªn çc khiÕu n¹i cña nh©n d©n, b¶o ®¶m søc

khoÎ céng ®ång, gãp phÇn xãa ®ãi gi¶m nghÌo t¹i tØnh B¹c Liªu.

* VÒ hiÖu qu¶ m«i tr−êng

+ B¶o ®¶m kh¶ n¨ng kh«ng g©y t¸c ®éng m«i tr−êng tíi çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt

cña çc trang tr¹i liÒn kÒ.

+ Kh«ng g©y çc hiÖn t−îng « nhiÔm m«i tr−êng n−íc mÆt vμ n−íc ngÇm, gãp

phÇn t¸i t¹o vμ b¶o vÖ nguån tμi nguyªn n−íc.

+ Cho phÐp nh©n réng m« h×nh trong thùc tiÔn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi t¹i ®Þa

ph−¬ng, phßng ngõa hiÖu qu¶ çc hiÖn t−îng « nhiÔm m«i tr−êng n−íc mÆt vμ n−íc

ngÇm trong ngμnh ch¨n nu«i - nu«i trång thuû ®Æc s¶n.

215

b. §èi víi çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng kh«ng khÝ

Çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng kh«ng khÝ ®· ¸p dông t¹i trang tr¹i lμ:

+ Cho phÐp xö lý triÖt ®Ó çc lo¹i chÊt th¶i ph¸t sinh g©y « nhiÔm m«i tr−êng

kh«ng khÝ, b¶o ®¶m tiªu chuÈn m«i tr−êng.

+ Cho phÐp phßng ngõa « nhiÔm, dÞch bÖnh mét çch hiÖu qu¶, nhÊt lμ hiÖn t−îng

« nhiÔm kh«ng khÝ vμ sù ph¸t sinh dÞch bÖnh do çc lo¹i r¸c th¶i ph¸t sinh.

5.5.3.3. NhËn xÐt chung

KÕt qu¶ lùa chän nghiªn cøu hoμn thiÖn 04 m« h×nh trang tr¹i ®iÓn h×nh theo

h−íng bÒn v÷ng ®· cho thÊy r»ng 03 néi dung cÇn thiÕt hoμn thiÖn lμ:

+ Xö lý chÊt th¶i triÖt ®Ó nh»m gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng « nhiÔm.

+ KÕt cÊu m« h×nh theo h−íng bÒn v÷ng (kÕt hîp ®a canh, tuÇn hoμn, kÐp kÝn, nèi

tiÕp), mμ kÕt qu¶ lμ t¹o nªn Ýt hoÆc kh«ng cã chÊt th¶i, t¸i sö dông chÊt th¶i, tiÕt kiÖm tμi

nguyªn mét çch hiÖu qu¶ nhÊt, gia t¨ng lîi Ých kinh tÕ - m«i tr−êng cho trang tr¹i.

+ Kh¾c phôc khiÕm khuyÕt quy tr×nh s¶n xuÊt cña trang tr¹i b»ng chÝnh viÖc øng

dông çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng víi chi phÝ ®Çu t− hîp lý.

216

Ch−¬ng 6. ®Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p B¶o VÖ M«i

Tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng Kinh TÕ Trang Tr¹i

nu«i trång thuû s¶n ë viÖt nam

6.1. nh÷ng mÆt tÝch cùc, h¹n chÕ cña mét sè chÝnh s¸ch, gi¶i

ph¸p liªn quan ®Õn kinh tÕ trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n

6.1.1. ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai

6.1.1.1. Mét sè chÝnh s¸ch vÒ ®Êt ®ai hiÖn hμnh liªn quan ®Õn KTTT

- NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø n¨m 05/NQ-HNTW kho¸ VII, ngμy 10/06/1993

cña BCHTW §¶ng (kho¸ VII) cã quy ®Þnh vÒ viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch giao quyÒn sö

dông ®Êt l©u dμi cho hé n«ng d©n vμ chÝnh s¸ch thuÕ sö dông ®Êt, thuû lîi phÝ, trong ®ã

®· chØ ra mét sè vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ®Êt ®ai nh− sau:

ChÝnh s¸ch giao quyÒn sö dông ®Êt l©u dμi cho hé n«ng d©n:

Nh÷ng gia ®×nh sèng b»ng nghÒ n«ng, nhÊt lμ gia ®×nh chÝnh s¸ch ph¶i cã ruéng

®Êt, ®−îc quyÒn sö dông l©u dμi, ®−îc quyÒn chuyÓn ®æi, chuyÓn nh−îng, thõa kÕ, cho

thuª, thÕ chÊp theo ph¸p luËt. Ph¶i cã quy ®Þnh cô thÓ, hîp lý vÒ thêi gian sö dông ®Êt

trång c©y ng¾n ngμy vμ l©u n¨m. ChÝnh s¸ch h¹n ®iÒn ph¶i phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña

tõng vïng... Nhμ n−íc cã chÝnh s¸ch kÕt hîp lîi Ých tr−íc m¾t vμ l©u dμi trong viÖc khai

th¸c, sö dông ®Êt trèng, ®åi nói träc, khai hoang, lÊn biÓn. Quü ®Êt c«ng Ých ®Ó l¹i

kh«ng qu¸ 5% diÖn tÝch canh t¸c cña x·...

ChÝnh s¸ch thuÕ sö dông ®Êt vμ thuû lîi phÝ:

Thay thuÕ n«ng nghiÖp b»ng thuÕ sö dông ®Êt ®Ó ®Çu t− l¹i cho n«ng nghiÖp vμ

x©y dùng h¹ tÇng n«ng th«n. Thùc hiÖn viÖc miÔn hoÆc gi¶m thuÕ cho çc hé gia ®×nh

chÝnh s¸ch vμ gÆp nhiÒu khã kh¨n. Thùc hiÖn gi¶m gi¸ dÞch vô thuû lîi vμ gi¸ ®iÖn cho

n«ng d©n.

- NghÞ quyÕt sè 03/CP ngμy 22/04/2000 cña ChÝnh phñ vÒ ban hμnh chÝnh s¸ch

®Êt ®ai nh− sau: phô thuéc vμo quü ®Êt cña ®Þa ph−¬ng vμ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt kinh

doanh cña chñ trang tr¹i, ®Þa ph−¬ng cã quyÒn cho thuª ®Êt ®Ó ph¸t triÓn trang tr¹i theo

quy m« diÖn tÝch phï hîp trong çc tr−êng hîp sau:

Hé gia ®×nh ®−îc giao ®Êt hoÆc cho thuª ®Êt vμ ®−îc cÊp giÊy chøng nhËn

quyÒn sö dông ®Êt.

Hé gia ®×nh ®−îc cho thuª ®Êt ngoμi møc h¹n ®iÒn ®Ó ph¸t triÓn trang tr¹i.

Hé gia ®×nh phi n«ng nghiÖp cã nguyªn väng vμ kh¶ n¨ng sÏ ®−îc cho thuª ®Êt

®Ó lμm KTTT.

217

Hé gia ®×nh, ç nh©n ë ®Þa ph−¬ng kh¸c cã nguyÖn väng vμ cã vèn ®Çu t− ®−îc

cho thuª ®Êt ®Ó ph¸t triÓn KTTT.

Hé gia ®×nh, ç nh©n ®−îc nhËn chuyÓn nh−îng quyÒn sö dông ®Êt, thuª hoÆc

thuª l¹i quyÒn sö dông ®Êt cña çc tæ chøc, hé gia ®×nh, ç nh©n kh¸c ®Ó ph¸t triÓn

trang tr¹i theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Ng−êi nhËn chuyÓn nh−îng hoÆc thuª quyÒn sö

dông ®Êt hîp ph¸p cã çc quyÒn vμ nghÜa vô theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai vμ

®−îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt.

Hé gia ®×nh, ç nh©n ®· ®−îc giao hoÆc nhËn chuyÓn nh−îng quyÒn sö dông ®Êt

v−ît qu¸ møc h¹n ®iÒn tr−íc ngμy 01/01/1999 ®Ó ph¸t triÓn trang tr¹i, th× ®−îc tiÕp tôc

sö dông vμ chuyÓn sang thuª phÇn diÖn tÝch ®Êt v−ît qu¸ møc h¹n ®iÒn theo quy ®Þnh

cña ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai vμ ®−îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt.

UBND çc tØnh, thμnh phè trùc thuéc Trung −¬ng cã tr¸ch nhiÖm chØ ®¹o c¬

quan ®Þa chÝnh khÈn tr−¬ng cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt, ®Ó çc chñ trang

tr¹i yªn t©m ®Çu t− ph¸t triÓn s¶n xuÊt.

- Th«ng t− sè 82/2000/TT-BTC vÒ viÖc h−íng dÉn chÝnh s¸ch tμi chÝnh nh»m

ph¸t triÓn KTTT, ®· chØ ra viÖc −u ®·i ®èi víi chÝnh s¸ch ®Êt ®ai trong ph¸t triÓn

KTTT lμ: chñ trang tr¹i khi sö dông ®Êt trèng, ®åi nói träc, ®Êt hoang hãa vμ diÖn tÝch

ë çc vïng n−íc tù nhiªn ch−a cã ®Çu t− c¶i t¹o thuéc quy ho¹ch ph¸t triÓn trang tr¹i

do UBND tØnh, thμnh phè trùc thuéc Trung −¬ng x¸c ®Þnh ®−îc miÔn gi¶m tiÒn sö

dông ®Êt, tiÒn thuª ®Êt, thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 17, §iÒu

18 vμ §iÒu 19 NghÞ ®Þnh sè 51/1999/ N§-CP cña ChÝnh phñ.

- LuËt §Êt ®ai (söa ®æi) ®· ®−îc th«ng qua ngμy 26/11/2003. Néi dung cña çc

®iÒu, kho¶n cã liªn quan ®Õn KTTT nh− sau:

§iÒu 8: Nhμ n−íc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt cho ng−êi sö dông

®Êt vμ chÝnh s¸ch t¹o ®iÒu kiÖn cho ng−êi trùc tiÕp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp,

NTTS, lμm muèi cã ®Êt ®Ó s¶n xuÊt; ®ång thêi cã chÝnh s¸ch −u ®·i ®Çu t−, ®μo t¹o

nghÒ, ph¸t triÓn ngμnh nghÒ, gi¶i quyÕt viÖc lμm cho lao ®éng ë n«ng th«n phï hîp víi

qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu sö dông ®Êt vμ chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n theo

h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.

§iÒu 27: Thêi h¹n giao ®Êt n«ng nghiÖp ®Ó trång c©y hμng n¨m, NTTS, lμm

muèi lμ hai m−¬i (20) n¨m; ®Ó trång c©y l©u n¨m, trång rõng lμ n¨m m−¬i (50) n¨m.

Khi hÕt thêi h¹n, nÕu ng−êi sö dông ®Êt cã nhu cÇu tiÕp tôc sö dông vμ trong qu¸ tr×nh

sö dông ®Êt chÊp hμnh ®óng ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai th× ®−îc Nhμ n−íc giao ®Êt ®ã ®Ó tiÕp

tôc sö dông.

§iÒu 78: H¹n møc ®Êt n«ng nghiÖp, NTTS... cña mçi hé gia ®×nh lμ kh«ng qu¸ 3 ha...

§iÒu 91: §Êt sö dông cho KTTT

218

n Nhμ n−íc khuyÕn khÝch hé gia ®×nh, ç nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp,

l©m nghiÖp, NTTS, lμm muèi sö dông ®Êt ®Ó ph¸t triÓn KTTT; nghiªm cÊm viÖc lîi

dông h×nh thøc KTTT ®Ó bao chiÕm, tÝch tô ®Êt ®ai kh«ng v× môc ®Ých s¶n xuÊt.

n Nhμ n−íc giao ®Êt kh«ng thu tiÒn sö dông ®Êt theo h¹n møc giao ®Êt quy ®Þnh

t¹i §iÒu 78 cña LuËt nμy vμ cho thuª ®Êt ®èi víi diÖn tÝch v−ît h¹n møc giao ®Êt cho

hé gia ®×nh, ç nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, NTTS, lμm muèi ®Ó

lμm KTTT, trõ diÖn tÝch ®Êt do nhËn chuyÓn nh−îng, ®−îc thõa kÕ, ®−îc tÆng cho.

n Hé gia ®×nh, ç nh©n kh«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp,

NTTS, lμm muèi cã nhu cÇu sö dông ®Êt ®Ó lμm KTTT th× ®−îc Nhμ n−íc cho thuª ®Êt.

n Hé gia ®×nh, ç nh©n ®ang sö dông ®Êt lμm KTTT phï hîp quy ho¹ch, kÕ

ho¹ch sö dông ®Êt ®· ®−îc xÐt duyÖt, ®−îc Uû ban nh©n d©n x·, ph−êng, thÞ trÊn x¸c

nhËn lμ kh«ng cã tranh chÊp th× ®−îc tiÕp tôc sö dông.

6.1.1.2. MÆt tÝch cùc

KTTT lμ lo¹i h×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp míi ®−îc h×nh thμnh, nh−ng ®· mang

l¹i lîi Ých vÒ kinh tÕ - x· héi rÊt lín. Çc v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai ¸p

dông cho KTTT cña ViÖt Nam ®· t¹o nªn mÆt tÝch cùc cho ph¸t triÓn KTTT:

- Nhμ n−íc giao quyÒn sö dông ®Êt ®Ó x©y dùng çc trang tr¹i, ®Êt cã mÆt n−íc

NTTS cho tõng hé d©n. CÊp quyÒn sö dông ®Êt l©u dμi, gióp cho çc chñ trang tr¹i yªn

t©m ®Çu t− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vμ tiÕn hμnh s¶n xuÊt, kinh doanh. Trong thêi gian

gÇn ®©y sè l−îng vμ quy m« trang tr¹i t¨ng nhanh.

- Çc chñ trang tr¹i cã quyÒn thuª ®Êt ®Ó ph¸t triÓn KTTT nªn trong nh÷ng n¨m

gÇn ®©y sè l−îng vμ qui m« diÖn tÝch trang tr¹i ®−îc gia t¨ng nhanh chãng.

- Nhμ n−íc khuyÕn khÝch hé gia ®×nh, ç nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp,

l©m nghiÖp, NTTS, lμm muèi sö dông ®Êt ®Ó ph¸t triÓn KTTT.

- Nhê cã chÝnh s¸ch b¶o hé vÒ ®Êt ®ai trong ph¸t triÓn KTTT, çc hé gia ®×nh,

ç nh©n ®Çu t− ph¸t triÓn KTTT ®−îc Nhμ n−íc giao ®Êt, cho thuª ®Êt, cÊp giÊy chøng

nhËn quyÒn sö dông ®Êt æn ®Þnh, l©u dμi theo ph¸p luËt nªn viÖc s¶n xuÊt kinh doanh

trang tr¹i ®−îc thuËn lîi.

- Nhê chÝnh s¸ch ®Êt ®ai nªn çc ç nh©n, tËp thÓ ®· ®Çu t− khai th¸c vμ sö dông

cã hiÖu qu¶ ®Êt trèng, ®åi nói träc ë trung du, miÒn nói, h¶i ®¶o, biªn giíi, tËn dông

khai th¸c ®Êt hoang ho¸, ven biÓn, hå, ®Çm ®Ó x©y dùng vμ ph¸t triÓn KTTT.

- Çc thñ tôc hμnh chÝnh ®Ó ®−îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt, mÆt

n−íc NTTS, vay vèn ®Ó tiÕn hμnh x©y dùng çc trang tr¹i NTTS ®¬n gi¶n vμ Ýt tèn thêi

gian ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho çc tæ chøc ç nh©n, tËp thÓ b¾t tay nhanh vμo s¶n

xuÊt kinh doanh.

219


- Mèi liªn quan gi÷a çc chÝnh s¸ch tõ cÊp Trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng ch−a thËt

®ång bé vμ phèi hîp ch−a nhÞp nhμng, hiÖn nay ®· cã mét sè chÝnh s¸ch vÒ ®Êt ®ai

nh−ng kho¶ng çch gi÷a chÝnh s¸ch vμ thùc tÕ cßn xa. ThiÕu ®ång bé gi÷a chÝnh s¸ch

®Êt ®ai víi çc chÝnh s¸ch kh¸c (®Çu t− c¬ së h¹ tÇng, chÝnh s¸ch x· héi, b¶o vÖ m«i

tr−êng) g©y nªn sù chång chÐo, m©u thuÉn dÉn ®Õn t×nh tr¹ng chËm trÔ khi thi c«ng çc

trang tr¹i.

- Thêi gian giao ®Êt vÉn cßn ng¾n, bëi v× çc trang tr¹i nãi chung vμ çc trang

tr¹i NTTS nãi riªng th−êng x©y dùng trªn nh÷ng vïng ®Êt hoang ho¸, møc ®é rñi ro rÊt

cao. NÕu v× lý do s¶n xuÊt kh«ng hiÖu qu¶ mμ bÞ thu håi ®Êt, dï ®· ®Çu t−, nªn çc chñ

trang tr¹i kh«ng yªn t©m.

6.1.2. ChÝnh s¸ch tÝn dông, huy ®éng vèn ®Çu t− hç trî ph¸t triÓn KTTT

6.1.2.1. Mét sè chÝnh s¸ch hiÖn hμnh

- LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t− trong n−íc söa ®æi ngμy 20/05/1998 cã nh÷ng quy

®Þnh liªn quan ®Õn ph¸t triÓn KTTT:

T¹i §iÒu 15 dù ¸n ®Çu t− vμo çc lÜnh vùc sau ®©y ®−îc −u ®·i:

Trång rõng, khoanh nu«i t¸i sinh rõng; trång c©y l©u n¨m trªn ®Êt hoang ho¸, ®åi,

nói träc; khai hoang; lμm muèi; NTTS ë vïng n−íc ch−a ®−îc khai th¸c.

§¸nh b¾t h¶i s¶n ë vïng biÓn xa bê; chÕ biÕn n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû s¶n; dÞch

vô kü thuËt trùc tiÕp phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, ng− nghiÖp.

- ChØ thÞ sè 327/CT ngμy 15/09/1992 cña Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr−ëng ban hμnh

chÝnh s¸ch ®Çu t−:

T¹i §iÒu 10 Nhμ n−íc khuyÕn khÝch m¹nh mÏ çc doanh nghiÖp, c«ng ty vμ çc

hé t− nh©n, kÓ c¶ liªn doanh gi÷a c«ng ty hoÆc t− nh©n víi n−íc ngoμi ®Çu t− vμo viÖc

trång trät, ch¨n nu«i, NTTS ë vïng ®Êt míi; çc ®¬n vÞ kinh tÕ nμy ®−îc xÐt cho sö

dông ®Êt trèng, ®åi träc, b·i båi ven biÓn, mÆt n−íc phï hîp víi quü ®Êt ë tõng vïng vμ

kh¶ n¨ng ®Çu t− cña tõng doanh nghiÖp, d−íi nhiÒu h×nh thøc nh− ®ån ®iÒn, trang tr¹i

kÓ c¶ cho t− nh©n liªn doanh víi n−íc ngoμi.

- NghÞ ®Þnh 106/2004/N§-CP ngμy 01 th¸ng 04 n¨m 2004 vÒ tÝn dông ®Çu t−

ph¸t triÓn.

C¨n cø vμo quy ho¹ch ph¸t triÓn n«ng, l©m, ng− nghiÖp trªn çc ®Þa bμn cã ®iÒu

kiÖn kinh tÕ - x· héi khã kh¨n, nhμ n−íc cã chÝnh s¸ch hç trî ®Çu t− ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹

tÇng vÒ giao th«ng, thuû lîi, ®iÖn, n−íc sinh ho¹t, th«ng tin, c¬ së chÕ biÕn ®Ó khuyÕn

khÝch çc hé gia ®×nh, ç nh©n ph¸t triÓn trang tr¹i s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng− nghiÖp.

220

Trang tr¹i ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh trong nh÷ng lÜnh vùc thuéc ®èi t−îng quy

®Þnh t¹i §iÒu 8, môc I, ch−¬ng II cña NghÞ ®Þnh 43/1999/N§-CP ngμy 29/06/1999 cña

ChÝnh phñ ®−îc vay vèn tõ Quü hç trî ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc vμ viÖc vay vèn tÝn

dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc thùc hiÖn theo çc quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh nμy.

Trang tr¹i ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh ®−îc vay vèn cña çc ng©n hμng

th−¬ng m¹i quèc doanh. ViÖc vay vèn ®−îc thùc hiÖn theo quyÕt ®Þnh sè 67/1999/Q§-

TTg ngμy 30/03/1999 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ. Chñ trang tr¹i ®−îc dïng tμi s¶n h×nh

thμnh tõ vèn vay ®Ó b¶o ®¶m tiÒn vay cña çc tæ chøc tÝn dông.

- Th«ng t− sè 82/2000/TT-BTC cña Bé Tμi chÝnh vÒ viÖc h−íng dÉn thi hμnh

chÝnh s¸ch tμi chÝnh nh»m ph¸t triÓn KTTT ®· chØ ra:

VÒ −u ®·i vèn ®Çu t−: §Çu t− ph¸t triÓn KTTT ®−îc vay −u ®·i tõ çc ch−¬ng

tr×nh tÝn dông ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc theo tr×nh tù, thñ tôc, quy ®Þnh ®èi víi tõng

ch−¬ng tr×nh cô thÓ. §Çu t− vμo çc trang tr¹i s¶n xuÊt hμng xuÊt khÈu; trång rõng

nguyªn liÖu tËp trung, c©y c«ng nghiÖp dμi ngμy vμ c©y ¨n qu¶; nu«i trång thuû h¶i s¶n

vμ ch¨n nu«i bß s÷a, x©y dùng hÖ thèng dÉn n−íc phôc vô s¶n xuÊt vμ sinh ho¹t trong

trang tr¹i; s¶n xuÊt ph©n bãn, thuèc trõ s©u vi sinh; chÕ t¹o m¸y c«ng cô, ®éng lùc phôc

vô n«ng nghiÖp; x©y dùng c¬ së chÕ biÕn n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû s¶n, ®−îc quü hç trî

ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc cho vay ®Çu t−; hç trî l·i suÊt sau ®Çu t−; b¶o l·nh tÝn dông

hμng ®Çu theo ®óng tr×nh tù, thñ tôc quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh 43/1999/N§-CP ngμy

29/06/1999 cña ChÝnh phñ vÒ tÝn dông ®Çu t− vμ ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc.

ChÝnh s¸ch huy ®éng vèn ph¸t triÓn KTTT: Çc chñ trang tr¹i d−îc huy ®éng

vèn b»ng h×nh thøc vay ng©n hμng, vay çc tæ chøc, ç nh©n theo quy ®Þnh cña ph¸p

luËt hiÖn hμnh ®Ó t¹o nguån vèn ®Çu t− kinh doanh.


Theo çc v¨n b¶n trªn, Nhμ n−íc tiÕn hμnh ®Çu t− b»ng mét phÇn ng©n s¸ch

tháa ®¸ng cho x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi ë n«ng th«n nh− thuû lîi, giao

th«ng, ®iÖn, th«ng tin liªn l¹c... t¹o thuËn lîi trong viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña çc

trang tr¹i.

ViÖc khuyÕn khÝch nh©n d©n, çc nhμ ®Çu t− trong vμ ngoμi n−íc tham gia ®Çu t−

vμo çc lÜnh vùc trùc tiÕp phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n; §¬n gi¶n hãa çc

thñ tôc cho vay vèn; Më réng h×nh thøc cho vay th«ng qua tÝn chÊp ®èi víi hé nghÌo,

thêi gian cho vay vèn ph¶i phï hîp víi chu kú sinh tr−ëng cña vËt nu«i, c©y trång vμ

thêi gian khÊu hao m¸y mãc n«ng nghiÖp; Xãa bá çc lo¹i phÝ, çc kho¶n ®ãng gãp ®Æt

ra tuú tiÖn, tr¸i ph¸p luËt.

221

Hç trî viÖc ®Çu t− n©ng cÊp, më réng vμ x©y dùng míi çc c¬ së c«ng nghiÖp

chÕ biÕn ë çc vïng tËp trung, chuyªn canh ph¸t triÓn trang tr¹i; §Èy m¹nh sù liªn kÕt

gi÷a çc c¬ së s¶n xuÊt, chÕ biÕn, tiªu thô n«ng s¶n thuéc çc thμnh phÇn kinh tÕ, ®Æc

biÖt lμ gi÷a çc doanh nghiÖp nhμ n−íc víi hîp t¸c x·, chñ trang tr¹i, hé n«ng d©n, ®·

më ra nh÷ng tiÒn ®Ò ch¾c ch¾n vμ c¬ héi tèt cho trang tr¹i ph¸t triÓn.

6.1.2.3. MÆt h¹n chÕ

- Theo th«ng tin ®iÒu tra çc chñ trang tr¹i thÊy r»ng: vèn mμ çc chñ trang tr¹i

®−îc vay rÊt Ýt vμ kh«ng tËp trung ®óng thêi kú, cßn nhá giät. Trong khi ®ã yªu cÇu

®Çu t− cho trang tr¹i cÇn rÊt nhiÒu vèn nªn ®· lμm khã kh¨n cho çc chñ trang tr¹i ph¸t

triÓn s¶n xuÊt.

- Thêi gian hoμn vèn cho Nhμ n−íc qu¸ ng¾n, khi vèn vay ch−a sinh lêi hoÆc do

rñi ro cña mïa vô nhiÒu lóc ®· ®−a çc chñ trang tr¹i vμo thÕ khã kh¨n.

- Ch−a t¹o nhiÒu ®iÒu kiÖn cho çc chñ trang tr¹i ®−îc tiÕp cËn vμ tham gia çc

ch−¬ng tr×nh, dù ¸n hîp t¸c, héi chî triÓn l·m trong vμ ngoμi n−íc ®Ó qu¶ng b¸ s¶n

phÈm, lîi thÕ ®Ó thu hót vèn ®Çu t−.

- Ch−a ph¸t triÓn m¹nh viÖc hîp t¸c th−¬ng m¹i, quan hÖ ®èi ngo¹i víi çc tæ

chøc ph¸t triÓn n«ng th«n trªn thÕ giíi ®Ó thu hót çc dù ¸n ®Çu t−.

6.1.3. ChÝnh s¸ch thuÕ, thÞ tr−êng vμ tiªu thô s¶n phÈm

6.1.3.1. ChÝnh s¸ch hiÖn hμnh

- Theo NghÞ quyÕt 03/2000/NQ-CP, ®Ó khuyÕn khÝch vμ t¹o ®iÒu kiÖn hé gia ®×nh,

ç nh©n ®Çu t− ph¸t triÓn KTTT, nhÊt lμ ë nh÷ng vïng ®Êt trèng, ®åi nói träc, b·i båi,

®Çm ph¸ ven biÓn sÏ thùc hiÖn thuÕ thu nhËp cho trang tr¹i víi thêi gian tèi ®a theo

NghÞ ®Þnh 51/1999/N§-CP, ngμy 08/07/1999 cña ChÝnh phñ, trong ®ã ®èi t−îng nép

thuÕ lμ nh÷ng hé lμm KTTT ®· s¶n xuÊt kinh doanh æn ®Þnh, cã gi¸ trÞ hμng ho¸ vμ l·i

lín, gi¶m thÊp nhÊt møc thuÕ suÊt, nh»m khuyÕn khÝch ph¸t triÓn trang tr¹i, ®−îc nh©n

d©n ®ång t×nh vμ cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn.

- NghÞ quyÕt sè 09/2000/NQ-CP ngμy 15/06/2000 cña ChÝnh phñ:

Ngoμi çc chÝnh s¸ch tμi trî hiÖn hμnh th× Nhμ n−íc khuyÕn khÝch lËp Quü b¶o

hiÓm xuÊt khÈu ngμnh hμng. Çc ngμnh hμng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín: g¹o, cμ phª,

cao su, chÌ, ®iÒu, hå tiªu, rau qu¶, thuû s¶n, gç ®−îc lËp quü nμy. Quü ngμnh hμng nμo

th× sö dông ®Ó b¶o hiÓm ngμnh hμng ®ã. Nhμ n−íc sÏ tμi trî cho quü b¶o hiÓm víi mét

sè ngμnh hμng ®Æc biÖt.

- QuyÕt ®Þnh cña Thñ t−íng ChÝnh phñ sè 80/2002/Q§-TTg ngμy 24/6/2002 vÒ

chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch tiªu thô n«ng s¶n hμng hãa th«ng qua hîp ®ång.

222

- Th«ng t− sè 09/2002/TT-BTC ngμy 23/1/2002 h−íng dÉn viÖc miÔn, gi¶m thuÕ,

sö dông ®Êt n«ng nghiÖp tõ n¨m 2002 theo QuyÕt ®Þnh sè 199/2001/Q§-TTg ngμy

28/12/2001 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ.


ViÖc ký kÕt hîp ®ång cung øng vËt t− vμ tiªu thô n«ng s¶n; khuyÕn khÝch çc

thμnh phÇn kinh tÕ tham gia ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n vμ tiªu thô n«ng

s¶n hμng ho¸; khuyÕn khÝch ph¸t triÓn hç trî n«ng th«n, çc trung t©m giao dÞch mua

b¸n n«ng s¶n vμ vËt t− n«ng nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn cho çc chñ trang tr¹i tham gia hîp

t¸c vμ xóc tiÕn th−¬ng m¹i; ®Èy m¹nh sù liªn kÕt gi÷a çc c¬ së s¶n xuÊt, chÕ biÕn, tiªu

thô n«ng s¶n ®a thμnh phÇn kinh tÕ ®· t¹o ®iÒu kiÖn vμ khuyÕn khÝch çc chñ trang tr¹i

xuÊt khÈu trùc tiÕp s¶n phÈm.

- Cïng víi chÝnh s¸ch miÔn, gi¶m thuÕ sö dông ®Êt ®èi víi çc hé s¶n xuÊt n«ng

nghiÖp nãi chung vμ NTTS nãi riªng, çc trang tr¹i ®−îc miÔn gi¶m tiÒn thuª ®Êt theo

quy ®Þnh chung cña ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai khi thuª ®Êt trèng, ®åi nói träc, ®Êt hoang ho¸

®Ó trång rõng s¶n xuÊt, trång c©y l©u n¨m vμ khi thuª diÖn tÝch mÆt n−íc NTTS.

Ph¸t triÓn thÞ tr−êng tiªu thô n«ng, l©m, thuû s¶n trong n−íc. Thùc hiÖn çc biÖn

ph¸p më réng thÞ tr−êng xuÊt khÈu ®· kÝch thÝch sù ph¸t triÓn m¹nh KTTT.

6.1.3.3. MÆt h¹n chÕ

- Tuy Nhμ n−íc ®· cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m vμ

thuû s¶n nh−ng cho ®Õn nay ngμnh c«ng nghiÖp nμy cßn qu¸ yÕu ch−a ®¸p øng ®−îc

yÕu cÇu cña viÖc s¶n xuÊt ra çc s¶n phÈm cã chÊt l−îng tèt, ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu.

Trong khi ®ã, s¶n phÈm cña trang tr¹i mμ ®Æc biÖt trang tr¹i NTTS mang tÝnh thêi vô,

nÕu kh«ng ®−îc chÕ biÕn vμ b¶o qu¶n kÞp thêi th× sÏ bÞ h− háng, rít gi¸. Tæn thÊt sau

khi thu ho¹ch cμng lín th× çc chñ trang tr¹i cμng bÞ thua thiÖt.

- Ch−a cã chÝnh s¸ch b¶o hé s¶n phÈm, hç trî çc trang tr¹i NTTS khi gÆp rñi ro,

thiªn tai, hoÆc biÕn ®éng bÊt th−êng trªn thÞ tr−êng thÕ giíi.

- Ch−a t¨ng c−êng c«ng t¸c th«ng tin thÞ tr−êng, n©ng cao kh¶ n¨ng tiÕp thÞ; g¾n

thÞ tr−êng víi s¶n phÈm, thÞ tr−êng n−íc ngoμi víi thÞ tr−êng trong n−íc nªn s¶n phÈm

tõ çc trang tr¹i cßn bÞ çc c«ng ty th−¬ng m¹i vμ t− th−¬ng Ðp gi¸.

6.1.4. VÒ ®μo t¹o nh©n lùc vμ chuyÓn giao khoa häc - c«ng nghÖ - kü thuËt

6.1.4.1. ChÝnh s¸ch ®μo t¹o nh©n lùc vμ chuyÓn giao khoa häc - c«ng nghÖ - kü thuËt

hiÖn cã

- NghÞ quyÕt sè 06/NQ/TW ngμy 10/11/1998 cña Bé chÝnh trÞ (kho¸ VIII) ban

hμnh chÝnh s¸ch khoa häc vμ c«ng nghÖ −u tiªn ®Çu t− vμo çc lÜnh vùc n«ng nghiÖp

n«ng th«n, trong ®ã chØ râ:

223

§Çu t− ®óng møc cho viÖc ph¸t triÓn khoa häc, c«ng nghÖ trong lÜnh vùc n«ng

nghiÖp vμ n«ng th«n, nhÊt lμ øng dông çc thμnh tùu cña sinh häc hiÖn ®¹i −u tiªn ®Çu

t− cho nghiªn cøu vμ ¸p dông gièng míi.

Nhμ n−íc t¹o ®iÒu kiÖn vμ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c«ng nghÖ chÕ biÕn, b¶o

qu¶n ®Ó gi¶m tæn thÊt sau thu ho¹ch, n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm, hç trî vμ t¹o ®iÒu

kiÖn ®Ó ®Èy m¹nh viÖc nghiªn cøu, s¶n xuÊt chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû h¶i s¶n.

- NghÞ quyÕt sè 03/NQ-CP ngμy 02/02/2000 cña ChÝnh phñ vÒ KTTT

Cã quy ho¹ch, kÕ ho¹ch x©y dùng çc c«ng tr×nh thuû lîi ®Ó t¹o nguån n−íc cho

ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Chñ trang tr¹i cã thÓ tù bá vèn hoÆc vay vèn tÝn dông cña Nhμ n−íc

cho x©y dùng hÖ thèng dÉn n−íc phôc vô s¶n xuÊt vμ sinh ho¹t trong çc trang tr¹i, x©y

dùng çc c«ng tr×nh thuû lîi, sö dông n−íc mÆt, n−íc ngÇm t¹i çc trang tr¹i mμ kh«ng

ph¶i nép thuÕ tμi nguyªn n−íc; cã quy ho¹ch ph¸t triÓn çc v−ên −¬m c©y gièng c©y

n«ng nghiÖp, c©y l©m nghiÖp vμ çc c¬ së s¶n xuÊt con gièng (ch¨n nu«i, thuû s¶n)

hoÆc hç trî mét sè trang tr¹i cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt gièng ®Ó b¶o ®¶m ®ñ gièng tèt, chÊt

l−îng cao cho çc trang tr¹i vμ çc hé n«ng d©n; khuyÕn khÝch chñ trang tr¹i gãp vèn

vμo Quü hç trî ph¸t triÓn khoa häc, liªn kÕt víi c¬ së khoa häc, ®μo t¹o, chuyÓn giao

tiÕn bé KH, KT ¸p dông vμo trang tr¹i vμ lμm dÞch vô kü thuËt cho n«ng d©n.

- NghÞ quyÕt sè 09/NQ-CP ngμy 15/06/2000 cña ChÝnh phñ vÒ chuyÓn dÞch c¬

cÊu kinh tÕ vμ tiªu thô s¶n phÈm n«ng nghiÖp nhÊn m¹nh:

øng dông réng r·i nh÷ng thμnh tùu khoa häc - c«ng nghÖ míi vμo s¶n xuÊt

n«ng nghiÖp. Khoa häc vμ c«ng nghÖ ph¶i phôc vô môc tiªu ph¸t triÓn mét nÒn n«ng

nghiÖp bÒn v÷ng, trong ®ã ph¶i tËp trung ®¸p øng yªu cÇu n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt

l−îng hμng ho¸ vμ h¹ gi¸ thμnh s¶n phÈm, ®ång thêi t¹o ra nhiÒu mÆt hμng míi, quÝ

hiÕm, tr¸i vô ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña hμng ho¸ n«ng s¶n ViÖt Nam.

- Th«ng t− sè 04/2000/TT-BTS ngμy 03/11/2000 cña Bé Thuû s¶n vÒ khoa häc

c«ng nghÖ gièng thñy s¶n:

§èi víi çc lo¹i thñy s¶n ®· cã c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng nh©n t¹o nh−: t«m só

ë khu vùc DHMT vμ §BSCL, t«m cμng xanh ë §«ng Nam Bé vμ §BSCL, çc loμi ç

n−íc ngät ë khu vùc phÝa B¾c, viÖc s¶n xuÊt gièng cÇn n©ng cÊp thiÕt bÞ, c¶i tiÕn c«ng

nghÖ ®Ó n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt vμ chÊt l−îng con gièng. S¾p xÕp l¹i çc c¬ së s¶n

xuÊt cho phï hîp gi÷a cung vμ cÇu vÒ gièng thñy s¶n ë tõng ®Þa ph−¬ng, khu vùc vμ

toμn quèc, h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt viÖc vËn chuyÓn gièng tõ vïng nμy sang vïng

kh¸c ®Ó ®Ò phßng lan truyÒn dÞch bÖnh.

6.1.4.2. Nh÷ng mÆt tÝch cùc

Trong nh÷ng ®Þnh h−íng chÝnh s¸ch chÝnh trªn ®©y, th× c«ng t¸c chuyÓn giao

KHKT - CN cã ý nghÜa rÊt quan träng. §èi víi çc lo¹i h×nh KTTT, th× c«ng t¸c nμy

224

ngμy cμng trë nªn cÊp thiÕt nh− chÝnh s¸ch ph¶n biÖn ®èi øng c¬ b¶n nhÊt nh»m ®iÒu

chØnh sù ph¸t triÓn n¨ng ®éng, m¹nh mÏ, song ®«i khi tù ph¸t vμ bïng ph¸t cña KTTT

theo yªu cÇu thÝch øng ngμy cμng cao víi c¬ chÕ thÞ tr−êng.

Çc ho¹t ®éng chuyÓn giao KHCN trong KTTT ®· ®−îc quy ®Þnh kh¸ ®Çy ®ñ

vμ chi tiÕt theo çc chÝnh s¸ch 03/CP vμ 09/CP ®· ban hμnh cña ChÝnh phñ. Trong ®ã,

c¬ b¶n ®· thÓ hiÖn ®Çy ®ñ viÖc triÓn khai çc chÝnh s¸ch KHKT - CN cña §¶ng, LuËt

KHCN vμo thùc tiÔn ph¸t triÓn KTTT. KÕt qu¶ lμ:

- T¹o ra nhiÒu gièng míi, kü thuËt míi còng nh− çc biÖn ph¸p canh t¸c khoa

häc ®−îc ¸p dông cã hiÖu qu¶ trong çc trang tr¹i.

- C«ng nghÖ sau thu ho¹ch lμm t¨ng gi¸ trÞ s¶n phÈm n«ng nghiÖp vμ gãp phÇn

tÝch cùc vμo b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i.

- T¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, n¨ng suÊt c©y trång, vËt nu«i mét çch ®¸ng kÓ.

- N©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, ®é an toμn cña s¶n

phÈm ®−îc b¶o ®¶m.


- Trªn thÞ tr−êng hiÖn cã nhiÒu lo¹i ho¸ chÊt cã tÝnh ®éc tè ®èi víi con ng−êi vμ

®a d¹ng sinh häc, vÉn ch−a cã gi¶i ph¸p cô thÓ ®Ó h¹n chÕ t¸c h¹i cña ho¸ chÊt trong

NTTS ®Õn m«i tr−êng.

- T¹o ra nhiÒu gièng cã n¨ng suÊt cao, träng l−îng lín nh−ng chÊt l−îng kh«ng

b»ng s¶n phÈm truyÒn thèng.

- ChÕ biÕn vμ b¶o qu¶n n«ng s¶n cßn rÊt h¹n chÕ.

- C¬ giíi ho¸, çc c«ng cô c¶i tiÕn ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng trong n«ng nghiÖp

cßn nhiÒu bÊt cËp.

6.1.5. VÒ khuyÕn n«ng - khuyÕn ng−

6.1.5.1. ChÝnh s¸ch cña §¶ng vμ Nhμ n−íc vÒ vÊn ®Ò khuyÕn n«ng - khuyÕn ng−

- NghÞ quyÕt 02/NQ-HNTW kho¸ VII cã quy ®Þnh:

§Èy m¹nh c«ng t¸c khuyÕn n«ng, ph¸t triÓn m¹ng l−íi chuyÓn giao kü thuËt ®Õn

hé n«ng d©n b»ng nhiÒu h×nh thøc.

Chó träng ®μo t¹o kü thuËt viªn, d¹y nghÒ, tæ chøc huÊn luyÖn, lμm mÉu cho çc

hé n«ng d©n.

- NghÞ quyÕt 05/NQ-HNTW kho¸ VII cã quy ®Þnh:

Tæ chøc khuyÕn n«ng thμnh hÖ thèng m¹nh vμ ®a d¹ng tõ trung −¬ng ®Õn c¬ së.

Thu hót sù ®ãng gãp cña çc ngμnh hμng, çc c¬ së kinh doanh n«ng s¶n vμ

nguån tμi trî quèc tÕ vμo c«ng t¸c khuyÕn n«ng.

225

KhuyÕn khÝch viÖc thμnh lËp çc tæ chøc khuyÕn n«ng tù nguyÖn do çc ®oμn

thÓ, çc nhμ khoa häc, çc doanh nghiÖp vμ ç nh©n ®øng ra tæ chøc vμ ho¹t ®éng.

- Th«ng t− sè 04/2000/TT-BTS ngμy 03/11/2000 cña Bé Thuû s¶n:

KhuyÕn khÝch t¹o ®iÒu kiÖn cho çc tæ chøc, hé gia ®×nh vμ ç nh©n thuéc mäi

thμnh phÇn kinh tÕ trong n−íc vμ çc nhμ ®Çu t− n−íc ngoμi ®Çu t− vμo lÜnh vùc b¶o vÖ

vμ ph¸t triÓn gièng thñy s¶n.

Thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn gièng thñy s¶n.

6.1.5.2. Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc vμ nh÷ng mÆt h¹n chÕ cña chÝnh s¸ch khuyÕn

n«ng - khuyÕn ng− ®Õn KTTT NTTS

ChÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, l©m, ng− lμ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch ®èi øng quan

träng nh»m ®iÒu chØnh sù ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i theo quy luËt gia t¨ng æn ®Þnh sè

l−îng vμ chÊt l−îng ph¸t triÓn trang tr¹i nhê viÖc lùa chän sù ph¸t triÓn hμi hßa gi÷a

çc nguån lùc tμi nguyªn, quy m« vμ tû suÊt hμng ho¸, còng nh− nhê sù t¨ng kh«ng

ngõng n¨ng suÊt vμ hiÖu qu¶ ph¸t triÓn KTTT, kh¾c phôc m©u thuÉn gi÷a sù ph¸t triÓn

më réng quy m« vμ sù suy gi¶m chÊt l−îng trang tr¹i trong qu¸ tr×nh CNH, H§H n«ng

nghiÖp, n«ng th«n.

Tuy nhiªn, vÒ c¬ b¶n çc chÝnh s¸ch nμy ch−a cô thÓ. Bªn c¹nh ®ã, c¬ chÕ

khuyÕn n«ng, l©m, ng− còng ch−a ®−îc x©y dùng chÆt chÏ, cho nªn c«ng t¸c khuyÕn

n«ng, l©m, ng− chñ yÕu cßn mang tÝnh liªn kÕt vμ hç trî tù nguyÖn, ch−a ®¹t hiÖu qu¶

theo yªu cÇu. Mét sè chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, l©m, ng− ch−a ®−îc h−íng dÉn vμ triÓn

khai phï hîp nh»m thóc ®Èy viÖc ¸p dông çc thμnh tùu tiÕn bé khoa häc - kü thuËt,

®μo t¹o, thÞ tr−êng... m¹nh mÏ trong çc lo¹i h×nh trang tr¹i.

6.1.6. Gi¶m thiÓu, phßng ngõa vμ xö lý « nhiÔm m«i tr−êng

6.1.6.1. ChÝnh s¸ch cña §¶ng vμ Nhμ n−íc vÒ gi¶m thiÓu, phßng ngõa vμ xö lý «

nhiÔm m«i tr−êng

- NghÞ quyÕt sè 41/NQ-TW ngμy 15 th¸ng 11 n¨m 2004 cña Bé ChÝnh trÞ ban

hμnh çc chñ tr−¬ng vμ chÝnh s¸ch cña §¶ng vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng trong thêi kú ®Èy

m¹nh CNH, H§H ®Êt n−íc.

- LuËt B¶o vÖ M«i tr−êng ban hμnh n¨m 1994 vμ LuËt B¶o vÖ M«i tr−êng (söa

®æi) ®· ®−îc Quèc héi n−íc Céng hoμ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam th«ng qua n¨m 2005

quy ®Þnh rÊt râ vÒ c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng, sö dông hîp lý tμi nguyªn thiªn nhiªn,

b¶o vÖ çc hÖ sinh th¸i, trong ®ã cã c¶ vÊn ®Ò vÒ m«i tr−êng n«ng th«n vμ liªn quan

®Õn KTTT.

226

- NghÞ quyÕt sè 03/NQ-CP ngμy 02/02/2000 cña ChÝnh phñ vÒ KTTT:

NghÜa vô cña chñ trang tr¹i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i thùc hiÖn çc quy tr×nh

kü thuËt vÒ b¶o vÖ ®Êt, lμm giμu ®Êt vμ çc quy ®Þnh kh¸c vÒ ®Êt ®ai cña ph¸p luËt; tu©n

thñ çc quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng, b¶o vÖ di tÝch lÞch sö, v¨n ho¸, danh

lam th¾ng c¶nh.

- ChØ thÞ sè 200-TTg ngμy 29/04/1994 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ vÒ b¶o ®¶m n−íc

s¹ch vμ vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n. Trong ®ã, quy ®Þnh cô thÓ nhiÖm vô b¶o ®¶m n−íc

s¹ch n«ng th«n; nghiªm cÊm x¶ xuèng s«ng ngßi n−íc th¶i ch−a qua xö lý.

- ChØ thÞ sè 29-TTg ngμy 25/08/1999 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ vÒ viÖc t¨ng

c−êng c«ng t¸c qu¶n lý viÖc sö dông thuèc BVTV vμ çc chÊt h÷u c¬ g©y « nhiÔm khã

ph©n huû. Trong ®ã, quy ®Þnh cô thÓ vÒ 05 biÖn ph¸p cÊp b¸ch ®Ó qu¶n lý viÖc sö dông

thuèc BVTV vμ çc chÊt h÷u c¬ g©y « nhiÔm khã ph©n huû.

- QuyÕt ®Þnh sè 256/Q§-TTg ngμy 02/12/2003 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ vÒ viÖc

phª duyÖt chiÕn l−îc b¶o vÖ m«i tr−êng quèc gia ®Õn n¨m 2010 vμ ®Þnh h−íng ®Õn

n¨m 2020. Trong ®ã, bao gåm çc vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr−êng, xö lý « nhiÔm kh«ng khÝ,

« nhiÔm n−íc vμ « nhiÔm do chÊt th¶i r¾n.

6.1.6.2. T¸c ®éng tÝch cùc cña çc chÝnh s¸ch gi¶m thiÓu, phßng ngõa vμ xö lý «

nhiÔm m«i tr−êng KTTT NTTS

Çc chÝnh s¸ch nªu trªn ®· cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn c«ng t¸c gi¶m thiÓu, phßng

ngõa vμ xö lý « nhiÔm m«i tr−êng ®èi víi çc trang tr¹i NTTS nh− sau:

Phun xÞt chÕ phÈm EM ®Ó gi¶m mïi h«i thèi t¹i çc trang tr¹i, xö lý ph©n vμ

n−íc th¶i, phô phÕ phÈm vμ r¸c th¶i ph¸t sinh, ph©n huû g©y « nhiÔm mïi.

Çc trang tr¹i ¸p dông çc biÖn ph¸p ®Ó gi¶m thiÓu chÊt th¶i nh− s¶n xuÊt theo m«

h×nh kÕt hîp nèi tiÕp ®Ó t¸i sö dông chÊt th¶i trong trång trät, ch¨n nu«i vμ NTTS, xö lý

ph©n gia sóc theo çc m« h×nh hÇm ñ biogas, hoÆc ®μo hÇm chøa ñ ph©n.

N−íc th¶i trong NTTS ®−îc xö lý b»ng çch sö dông chÕ phÈm sinh häc kÕt hîp

sôc khÝ nh»m t¨ng tèc ®é ph©n huû thøc ¨n d− thõa g©y « nhiÔm nguån n−íc nu«i.

Çc chñ trang tr¹i sö dông çc kªnh m−¬ng lμm ao nu«i ç nh»m tiªu thô hiÖu

qu¶ h¬n l−îng thøc ¨n, ph©n r¬i v·i vμ lμm ao chøa n−íc th¶i t¹i trang tr¹i; Çc m«

h×nh kinh tÕ kÕt hîp xen vô nh− m« h×nh t«m-lóa, t«m-ç, ¸p dông quy chÕ m«i tr−êng

ngμy cμng phæ biÕn t¹i çc trang tr¹i; Çc trang tr¹i s¶n xuÊt khÐp kÝn theo çc m« h×nh

VAC, VACR hoÆc VARC...; ¸p dông çc biÖn ph¸p phßng chèng dÞch bÖnh nh− khö

trïng, tiªu huû hoÆc ch«n lÊp hîp vÖ sinh çc mÇm bÖnh ph¸t sinh.

6.1.7. ChÝnh s¸ch liªn kÕt "bèn nhμ"

227

6.1.7.1. Ch−¬ng tr×nh liªn kÕt gi÷a Bé NN&PTNT, Héi N«ng d©n VN, Tæng Liªn

®oμn Lao ®éng VN, Liªn hiÖp çc Héi KH& KT VN vμ Ng©n hμng Nhμ n−íc VN

- Ngay tõ n¨m 2002, Thñ t−íng ChÝnh phñ ®· cã QuyÕt ®Þnh 80/2002/Q§ - TTg

vÒ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch tiªu thô n«ng s¶n hμng ho¸ th«ng qua hîp ®ång nh»m thóc

®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn n«ng nghiÖp hμng ho¸, hç trî tiªu thô n«ng l©m s¶n cho n«ng

d©n, æn ®Þnh thÞ tr−êng, gióp ng−êi s¶n xuÊt yªn t©m ®Çu t−, t¨ng n¨ng suÊt vμ chÊt

l−îng n«ng s¶n, n©ng cao søc c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng thÕ giíi.

- Theo tinh thÇn cña QuyÕt ®Þnh trªn, ngμy 04 th¸ng 01 n¨m 2003, Ch−¬ng tr×nh

liªn kÕt “bèn nhμ” ®· ®−îc ra ®êi. T¹i §iÒu 8 trong Ch−¬ng tr×nh nμy cã ghi: “Liªn

hiÖp çc Héi KH vμ KT ViÖt Nam cïng çc héi thμnh viªn vμ çc ®¬n vÞ trùc thuéc

gi¸n tiÕp hay trùc tiÕp ký hîp ®ång chuyÓn giao tiÕn bé KH - CN vμ KT víi çc doanh

nghiÖp, çc c¬ së chÕ biÕn, b¶o qu¶n, çc hé n«ng d©n, hîp t¸c x·, chñ trang tr¹i, ®−a

KH vμ KT trùc tiÕp ®Õn ng−êi s¶n xuÊt nh»m n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l−îng vμ h¹ gi¸

thμnh s¶n phÈm; tæ chøc çc líp ®μo t¹o, tËp huÊn, h−íng dÉn sö dông c«ng nghÖ,

tham gia x©y dùng hÖ thèng th«ng tin hai chiÒu gi÷a çc nhμ KH- CN, çc doanh

nghiÖp vμ n«ng d©n”.

Çc chñ thÓ ®¹i diÖn trong ch−¬ng tr×nh trªn bao gåm: Nhμ n«ng, Nhμ khoa häc,

Nhμ qu¶n lý vμ Nhμ doanh nghiÖp.

6.1.7.2. T¸c ®éng tÝch cùc cña ch−¬ng tr×nh liªn kÕt

Trong bèi c¶nh héi nhËp quèc tÕ vμ toμn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi, n«ng thuû

s¶n hμng ho¸ cña n−íc ta ph¶i b¶o ®¶m ®ñ søc c¹nh tranh vÒ sè l−îng, chÊt l−îng, gi¸

c¶ vμ tæ chøc ph©n phèi. B¶n th©n ng−êi n«ng d©n kh«ng tù gi¶i quyÕt ®−îc nh÷ng vÊn

®Ò nμy do thiÕu th«ng tin khoa häc vμ c«ng nghÖ, th«ng tin thÞ tr−êng vμ gi¸ c¶, thiÕu

vèn ®Çu t− s¶n xuÊt lín... Çc nhμ khoa häc cã thÓ hç trî n«ng d©n vÒ nh÷ng tiÕn bé

khoa häc vμ c«ng nghÖ, phÇn nμo ®¸p øng th«ng tin cho ng−êi s¶n xuÊt. Çc nhμ doanh

nghiÖp lμ cÇu nèi gi÷a s¶n xuÊt vμ tiªu thô s¶n phÈm; b¶n th©n hä còng cÇn th«ng tin

khoa häc vμ c«ng nghÖ, th«ng tin gi¸ c¶ vμ thÞ tr−êng. Nhμ qu¶n lý ®ãng vai trß kh©u

nèi, tæ chøc mèi liªn kÕt trªn, ®ång thêi thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhμ n−íc. Do vËy,

liªn kÕt “bèn nhμ” sÏ lμ c¬ héi ®Ó çc nhμ chia sÎ th«ng tin vμ hç trî lÉn nhau trong s¶n

xuÊt, kinh doanh vμ tiªu thô s¶n phÈm hμng ho¸ ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n.

6.1.7.3. Nh÷ng mÆt h¹n chÕ cña ch−¬ng tr×nh liªn kÕt

Trong thùc tÕ, liªn kÕt “bèn nhμ” ®· xuÊt hiÖn, tuy nhiªn ch−a râ nÐt, hiÖu qu¶

phèi hîp ch−a cao. Qua ®iÒu tra vμ nghiªn cøu, thÊy r»ng, vai trß cña çc doanh nghiÖp

vμ ®Æc biÖt lμ cña ng©n hμng ch−a ®−îc thÓ hiÖn râ nÐt. ë mét sè ®Þa ph−¬ng, çc doanh

nghiÖp ®· vμo cuéc, nh−ng nh×n tæng thÓ trªn ph¹m vi c¶ n−íc vÉn cßn Ýt, cßn nhiÒu ®Þa

ph−¬ng vai trß cña ng©n hμng vÉn cßn lu mê.

228

Theo TS. NguyÔn M¹nh §«n, trong mèi liªn kÕt “bèn nhμ”, míi chØ næi lªn mèi

liªn kÕt gi÷a çc nhμ khoa häc vμ n«ng d©n [63a]. V× vËy cÇn ph¶i cã c¬ chÕ thÝch hîp

vμ quy chÕ chÆt chÏ ®Ó mèi quan hÖ “bèn nhμ” trë nªn tèt h¬n vμ hiÖu qu¶ h¬n, ®Æc biÖt

lμ khi thùc hiÖn liªn kÕt “bèn nhμ” trong ph¸t triÓn KTTT.

6.2. §Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang

tr¹i nu«i trång thñy s¶n theo h−íng bÒn v÷ng

Trªn c¬ së çc kÕt qu¶ nghiªn cøu trªn, ®Ò tμi KC.08.30 ®Ò xuÊt mét sè chÝnh

s¸ch vμ gi¶i ph¸p nh− sau:

6.2.1. VÒ ®Êt ®ai

6.2.1.1. Môc tiªu vμ quan ®iÓm

ChÝnh s¸ch Nhμ n−íc vÒ ®Êt ®ai lμ hÖ thèng çc chÝnh s¸ch ban hμnh nh»m môc

tiªu t¹o nªn chÝnh s¸ch b×nh ®¼ng cho nh©n d©n lμm chñ ®Êt ®ai, sö dông tμi nguyªn

®Êt ®ai theo n¨ng lùc vμ kh¶ n¨ng hiÖn thùc ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt (gåm c¶ KTTT) trªn

c¬ së hoμn thμnh nghÜa vô ®èi víi Nhμ n−íc vμ tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ, b¶o tån tμi nguyªn

®Êt ®ai cña ®Êt n−íc.

Quan ®iÓm chung lμ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai lμ mét bé phËn chÝnh s¸ch quan träng

nhÊt cña Nhμ n−íc nh»m qu¶n lý tμi nguyªn ®Êt ®ai trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KTTT,

trong ®ã bao gåm çc bé phËn hîp thμnh: quyÒn sö dông ®Êt cña chñ trang tr¹i hoÆc

quyÒn lμm chñ cña chñ trang tr¹i ®èi víi ®Êt ®ai; môc ®Ých sö dông ®Êt ®ai; nghÜa vô

cña chñ trang tr¹i trong sö dông ®Êt ®ai vμ tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ tμi nguyªn ®Êt ®ai cña

chñ trang tr¹i.

+ Tr×nh tù qu¶n lý ®Êt ®ai tr×nh bμy trªn h×nh 6.1 gåm khung c¬ b¶n, khung më

réng vμ khung bæ trî.

6.2.1.2. §Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch cÇn thiÕt ph¶i bæ sung hoμn chØnh

1. Nhãm chÝnh s¸ch khung c¬ b¶n

Nhμ n−íc ®· ban hμnh LuËt §Êt ®ai vμ LuËt thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp trong

®ã bao gåm viÖc quy ®Þnh vÒ qu¶n lý Nhμ n−íc ®èi víi ®Êt ®ai vμ thuÕ sö dông ®Êt

n«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, hiÖn cßn thiÕu c¬ chÕ qu¶n lý vμ hËu kiÓm nhμ n−íc ®èi víi

®Êt ®ai vμ thuÕ ®Êt sö dông trong KTTT.

ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai bæ sung hoμn chØnh cho KTTT bao gåm çc chÝnh s¸ch

khung c¬ b¶n nh− sau:

a. Quy chÕ qu¶n lý ®Êt ®ai vμ quy chÕ qu¶n lý ho¹t ®éng sau giao quyÒn sö dông

®Êt ®ai cho çc lo¹i h×nh KTTT (quy chÕ qu¶n lý vμ hËu kiÓm vÒ ®Êt ®ai trong çc lo¹i

h×nh KTTT).

229

b. Quy chÕ qu¶n lý nép thuÕ vμ quy chÕ qu¶n lý ho¹t ®éng thu thuÕ sö dông ®Êt ®ai cho çc lo¹i h×nh KTTT (quy chÕ qu¶n lý vμ hËu kiÓm vÒ thuÕ trong çc lo¹i h×nh KTTT).

H×nh 6.1: M« h×nh chÝnh s¸ch ®Êt ®ai

ChÝnh s¸ch nhμ n−íc vÒ ®Êt ®ai

Ph¸p luËt nhμ n−íc ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch

Khung c¬ b¶n Khung më réng

LuËt ®Êt ®ai

LuËt thuÕ sö dông ®Êt

Qu¶n lý nhμ n−íc vÒ ®Êt ®ai

Qu¶n lý nhμ n−íc vÒ thuÕ

Qu¶n lý nhμ n−íc vÒ trang tr¹i

ChÝnh s¸ch xãa ®ãi, gi¶m nghÌo

Khung bæ trî

ChÝnh s¸ch hËu kiÓm

Mét sè chÝnh s¸ch kh¸c

KhuyÕn khÝch vÒ ®Êt ®ai

KhuyÕn khÝch vÒ thuÕ

Hç trî vÒ ®Êt ®ai

Hç trî vÒ thuÕ

Hç trî vÒ trang tr¹i

Hç trî vÒ hËu kiÓm

KhuyÕn khÝch xãa ®ãi, nghÌo

KhuyÕn khÝch kh¸c

KhuyÕn khÝch bæ trî

c. Quy chÕ qu¶n lý vμ hËu kiÓm vÒ ®Êt ®ai cho çc lo¹i h×nh KTTT sÏ bao gåm:

viÖc giao quyÒn sö dông ®Êt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai trong sù g¾n kÕt víi

viÖc thùc hiÖn ph©n lo¹i vμ cÊp chøng nhËn trang tr¹i; qu¶n lý ho¹t ®éng sau giao

quyÒn sö dông ®Êt bao gåm Ýt nhÊt çc néi dung sau ®©y: kiÓm so¸t môc ®Ých sö dông

®Êt; kiÓm so¸t qu¸ tr×nh sö dông ®Êt theo quyÒn vμ nghÜa vô cña chñ trang tr¹i; kiÓm

230

so¸t qu¸ tr×nh tÝch tô më réng quy m« trang tr¹i gåm chuyÓn nh−îng vμ thuª v−ît h¹n

®iÒn (nÕu cã); gi¸m s¸t tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ vμ b¶o tån tμi nguyªn ®Êt ®ai cña chñ trang

tr¹i theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai.

d. Quy chÕ qu¶n lý vμ hËu kiÓm vÒ thuÕ sö dông ®Êt cho çc lo¹i h×nh KTTT sÏ bao

gåm: viÖc tÝnh thuÕ sö dông ®Êt ®ai trong çc trang tr¹i theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ

thuÕ; qu¶n lý ho¹t ®éng nép thuÕ theo nghÜa vô cña chñ trang tr¹i; qu¶n lý ho¹t ®éng thu

thuÕ theo tr¸ch nhiÖm cña çc c¬ quan thuÕ vô ®Þa ph−¬ng.

2. Nhãm chÝnh s¸ch khung më réng

§èi víi quyÒn vμ nghÜa vô sö dông ®Êt ®ai, th× luËt vμ çc quy ®Þnh cña ChÝnh

phñ ®· bao gåm çc biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vμ hç trî vÒ quyÒn sö dông ®Êt ®ai v−ît

møc h¹n ®iÒn, nhÊt lμ ®èi víi çc lo¹i h×nh ®Êt ®ai nh− ®Êt trèng, ®åi träc, b·i båi, ®Êt

khai hoang phôc hãa... hoÆc theo çc dù ¸n ®Çu t− ®Ó sö dông ®Êt ®ai (−u tiªn vÒ ®Êt sö

dông cho kinh tÕ hé gia ®×nh, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, thuû lîi...), hoÆc khuyÕn khÝch

vμ h−íng dÉn quyÒn ®æi ®Êt gi÷a çc hé gia ®×nh... hoÆc trî gióp vμ h−íng dÉn çc biÖn

ph¸p b¶o vÖ ®Êt trong qu¸ tr×nh sö dông... Tuy nhiªn, hiÖn vÉn cßn thiÕu çc biÖn ph¸p

hç trî chñ trang tr¹i trong qu¸ tr×nh qu¶n lý ®Êt ®ai, thùc hiÖn quyÒn sö dông ®Êt ®ai...

§èi víi thuÕ sö dông ®Êt ®ai, th× luËt vμ çc quy ®Þnh cña ChÝnh phñ ®· bao gåm

çc biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vμ hç trî vÒ thuÕ nh− chÕ ®é miÔn vμ gi¶m thuÕ ®· ban

hμnh. Tuy nhiªn, hiÖn nay vÉn cßn thiÕu chÝnh s¸ch −u ®·i vÒ ®Êt ®ai vμ thuÕ cho çc

chñ trang tr¹i, hoÆc chÝnh s¸ch hç trî çc chñ trang tr¹i vÒ ho¹t ®éng hËu kiÓm trong

®Êt ®ai vμ thuÕ.

3. Nhãm chÝnh s¸ch bæ trî khung c¬ b¶n

Nhãm chÝnh s¸ch bæ trî khung c¬ b¶n hiÖn nay ®· cã lμ chÝnh s¸ch xãa ®ãi,

gi¶m nghÌo. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò n«ng d©n thiÕu, mÊt ruéng ®Êt kh«ng thÓ chØ gi¶i quyÕt

æn tháa b»ng chÝnh s¸ch xãa ®ãi, gi¶m nghÌo, mμ cßn bao gåm çc chÝnh s¸ch bæ trî

vÒ lao ®éng, viÖc lμm, gi¸o dôc vμ ®μo t¹o nghÒ, x©y dùng giai cÊp c«ng nh©n n«ng

th«n, b¶o hiÓm x· héi.

4. Nhãm chÝnh s¸ch bæ trî khung më réng

Nhãm chÝnh s¸ch bæ trî khung më réng bao gåm çc biÖn ph¸p khuyÕn khÝch

c«ng t¸c xãa ®ãi, gi¶m nghÌo (®a d¹ng ho¸ nguån lùc cho xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, ph¸t huy

vai trß cña çc tæ chøc n«ng th«n, thu hót çc nguån lùc ngoμi n«ng th«n...), còng nh− ¸p

dông çc biÖn ph¸p −u tiªn, −u ®·i vÒ viÖc lμm, lao ®éng, ®μo t¹o nghÒ cho n«ng d©n

nghÌo hoÆc khuyÕn khÝch vμ −u ®·i cho viÖc di d©n ®ãi, nghÌo tíi çc vïng cã quü ®Êt

thuéc chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch chung cña Nhμ n−íc ®Ó t¸i æn ®Þnh viÖc lμm vμ ®êi sèng.

6.2.1.3. Çc gi¶i ph¸p cô thÓ

231

+ Çc gi¶i ph¸p khuyÕn khÝch vμ −u ®·i cho çc chñ trang tr¹i vÒ ®Êt ®ai vμ thuÕ,

nhÊt lμ cho çc ®èi t−îng chñ trang tr¹i nhá cã nhu cÇu ph¸t triÓn më réng quy m«

trang tr¹i t¹i çc khu vùc quü ®Êt thuéc chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch chung cña Nhμ n−íc,

hoÆc cho çc chñ trang tr¹i ®ang khai th¸c vμ sö dông ë quy m« lín çc khu vùc quü

®Êt thuéc chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch chung cña Nhμ n−íc theo chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch

®Çu t− trong n−íc ¸p dông cho khu vùc kinh tÕ n«ng th«n vμ trang tr¹i. Nh×n chung,

®©y lμ vÊn ®Ò cÊp b¸ch vμ ®ßi hái ph¶i gi¶i quyÕt tæng hîp kh«ng chØ gåm lÜnh vùc ®Êt

®ai vμ thuÕ, mμ cßn cÇn −u ®·i vÒ vèn, KHCN, trang thiÕt bÞ m¸y mãc vμ c«ng nghÖ

th«ng tin.

+ Gi¶i ph¸p hç trî çc chñ trang tr¹i vÒ ho¹t ®éng hËu kiÓm trong ®Êt ®ai vμ

thuÕ bao gåm viÖc më réng çc ho¹t ®éng vμ lo¹i h×nh ®μo t¹o, dÞch vô t− vÊn, h−íng

dÉn, cung cÊp th«ng tin... vÒ ho¹t ®éng hËu kiÓm trong ®Êt ®ai vμ thuÕ, gióp cho çc

chñ trang tr¹i n¾m v÷ng vμ thùc hiÖn ®óng çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ho¹t ®éng hËu

kiÓm trong ®Êt ®ai vμ thuÕ.

+ Gi¶i ph¸p hç trî çc chñ trang tr¹i vÒ ho¹t ®éng qu¶n lý trong ®Êt ®ai vμ thuÕ bao

gåm viÖc më réng çc ho¹t ®éng vμ lo¹i h×nh ®μo t¹o, t− vÊn, h−íng dÉn, cung cÊp th«ng

tin... vÒ ho¹t ®éng qu¶n lý trong ®Êt ®ai vμ thuÕ, gióp cho çc chñ trang tr¹i n¾m v÷ng vμ

thùc hiÖn ®óng çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ho¹t ®éng qu¶n lý trong ®Êt ®ai vμ thuÕ.

6.2.2. Huy ®éng vèn ®Çu t− ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i


ChÝnh s¸ch huy ®éng vèn Nhμ n−íc lμ hÖ thèng çc ®Þnh chÕ cÇn thiÕt nh»m

thùc thi hiÖu qu¶ çc chÝnh s¸ch huy ®éng vèn ®· ban hμnh ®Ó nh»m môc tiªu thóc ®Èy

vμ khuyÕn khÝch m¹nh mÏ çc ho¹t ®éng huy ®éng vèn cho çc trang tr¹i vμ ph¸t triÓn

thÞ tr−êng s¶n xuÊt, cung øng vèn cho KTTT.

Quan ®iÓm chung: ChÝnh s¸ch huy ®éng vèn bao gåm çc ®Þnh chÕ nh»m thùc

thi hiÖu qu¶ çc ho¹t ®éng huy ®éng vèn vμ hç trî, khuyÕn khÝch huy ®éng vèn cña

Nhμ n−íc nh»m ph¸t triÓn KTTT, trong ®ã bao gåm çc bé phËn hîp thμnh: çc ho¹t

®éng huy ®éng vèn; çc ho¹t ®éng cung øng, hç trî huy ®éng vèn vμ ph¸t triÓn thÞ

tr−êng vèn cho çc trang tr¹i.


Theo m« h×nh chÝnh s¸ch huy ®éng vèn cã thÓ x¸c ®Þnh çc bé phËn thμnh phÇn

cña chÝnh s¸ch huy ®éng vèn c¬ b¶n nh− d−íi ®©y:

1. ChÝnh s¸ch hËu kiÓm huy ®éng vèn cho çc trang tr¹i bao gåm çc chÕ ®é

qu¶n lý ho¹t ®éng hËu kiÓm quy ®Þnh theo ph¸p luËt vÒ tμi chÝnh vμ ng©n hμng ®· ban

hμnh cña Nhμ n−íc.

232

2. X¸c ®Þnh m« h×nh chÝnh s¸ch vÒ huy ®éng vèn

ChÝnh s¸ch huy ®éng vèn cho çc lo¹i h×nh KTTT lμ mét bé phËn chÝnh s¸ch

chÝnh vÒ ®Çu t−, tÝn dông vμ b¶o hiÓm ¸p dông cho çc lo¹i h×nh KTTT. V× vËy, chÝnh

s¸ch nμy võa bao gåm khung c¬ b¶n võa lμ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vμ hç trî sù ph¸t

triÓn cña trang tr¹i, cã mèi quan hÖ liªn kÕt vμ hîp t¸c gi÷a nhiÒu ®èi t−îng chñ thÓ,

liªn quan vμ liªn ®íi trong ph¸t triÓn KTTT. Cã thÓ tr×nh bμy m« h×nh chÝnh s¸ch huy

®éng vèn cho çc trang tr¹i nh− h×nh 6.2:

ChÝnh s¸ch huy ®éng vèn

Hç trî cña ChÝnh phñ

ChÝnh s¸ch hËu kiÓm vèn

Çc luËt vÒ TCNH, §T, TTCK

Hç trî cña ®Þa ph−¬ngChÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ

H×nh 6.2: M« h×nh chÝnh s¸ch huy ®éng vèn

Nh− vËy, m« h×nh trªn bao gåm 02 dßng chÝnh s¸ch huy ®éng vèn chÝnh - phô

theo khung c¬ b¶n vμ khung më réng, t¹o nªn hÖ thèng chÝnh s¸ch huy ®éng vèn ®Çy

®ñ theo vai trß chñ ®¹o cña nhμ n−íc cÊp trung −¬ng vμ nhμ n−íc cÊp ®Þa ph−¬ng trong

chÝnh s¸ch huy ®éng vèn, mμ kÕt qu¶ ph¶i lμ t¹o nªn nguyªn lý hÖ thèng khÐp kÝn

chung ®i tõ ph¸p luËt --> triÓn khai --> qu¶n lý --> hËu kiÓm trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn

çc chÝnh s¸ch huy ®éng vèn.

6.2.2.3. Gi¶i ph¸p cô thÓ

+ Gi¶i ph¸p khuyÕn khÝch vμ t¨ng c−êng huy ®éng nguån vèn tù cã trong nh©n

d©n (gåm chñ trang tr¹i, th©n nh©n chñ trang tr¹i hoÆc çc ®èi t¸c liªn kÕt cña chñ

trang tr¹i, ViÖt KiÒu...)

+ Gi¶i ph¸p t¹o nguån vèn hîp ph¸p b»ng tμi s¶n, hiÖn vËt cã thÓ ®Çu t− hoÆc

t¹o vèn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt (vay, m−în, chuyÓn nh−îng, mua b¸n, thÕ chÊp...).

+ Gi¶i ph¸p t¹o nguån vèn b»ng çch huy ®éng nguån vèn ®Çu t−, liªn doanh,

liªn kÕt cña çc trang tr¹i kh¸c, HTX, CSSX, doanh nghiÖp, c«ng ty.

+ Gi¶i ph¸p hç trî nguån vèn ®Çu t− tõ ng©n s¸ch nhμ n−íc çc cÊp, vèn vay

n−íc ngoμi.

233

+ Gi¶i ph¸p t¹o nguån vèn th«ng qua chÝnh s¸ch vèn vay, thÕ chÊp tõ çc ng©n

hμng, tÝn dông.

+ Gi¶i ph¸p t¹o nguån vèn s¶n xuÊt tõ thÞ tr−êng chøng kho¸n trong n−íc vμ

n−íc ngoμi, tõ çc quü ph¸t triÓn, hç trî vμ b¶o hiÓm, tõ çc quü tμi trî, viÖn trî vμ hç

trî quèc tÕ.

+ Gi¶i ph¸p t¨ng c−êng thu hót nguån vèn ®Çu t− n−íc ngoμi hoÆc quèc tÕ.

6.2.3. ChÝnh s¸ch Quü hç trî ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i


ChÝnh s¸ch thμnh lËp Quü hç trî ph¸t triÓn trang tr¹i lμ çc gi¶i ph¸p huy ®éng

vèn cã thÓ ®−îc ¸p dông nh»m thμnh lËp Quü hç trî ph¸t triÓn trang tr¹i.

ChÝnh s¸ch thμnh lËp Quü hç trî ph¸t triÓn trang tr¹i bao gåm çc gi¶i ph¸p huy

®éng vèn vμ hç trî, khuyÕn khÝch huy ®éng vèn nh»m ph¸t triÓn KTTT, trong ®ã bao

gåm çc bé phËn hîp thμnh: çc ho¹t ®éng huy ®éng vèn cho quü; çc ho¹t ®éng cung

øng vèn cho trang tr¹i vμ çc ho¹t ®éng qu¶n lý, ph¸t triÓn quü cho çc trang tr¹i.

6.2.3.2. §Ò xuÊt chÝnh s¸ch cÇn thiÕt ph¶i bæ sung hoμn chØnh

Theo m« h×nh chÝnh s¸ch huy ®éng vèn cã thÓ x¸c ®Þnh çc bé phËn thμnh phÇn

cña chÝnh s¸ch thμnh lËp Quü hç trî ph¸t triÓn trang tr¹i c¬ b¶n nh− d−íi ®©y:

1. ChÝnh s¸ch thμnh lËp Quü

Môc tiªu cña Quü lμ hç trî ph¸t triÓn vμ b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i th«ng qua

çc dù ¸n ®Çu t− ph¸t triÓn vμ b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i cô thÓ theo ®óng quy ®Þnh

cña ph¸p luËt vÒ ®Çu t− vμ b¶o vÖ m«i tr−êng. Cã thÓ x¸c ®Þnh çc ®èi t−îng ¸p dông

chñ yÕu cña Quü nh− sau:

+ Çc trang tr¹i cã nhiÒu khã kh¨n trong viÖc ®Çu t− ph¸t triÓn vμ b¶o vÖ m«i

tr−êng, nhÊt lμ çc trang tr¹i gia ®×nh nhá vμ võa.

+ Çc trang tr¹i cã nhiÒu h¹n chÕ trong viÖc ®Çu t− khai th¸c tμi nguyªn ®Êt ®ai

vμ mÆt n−íc ë çc vïng khã kh¨n vÒ kinh tÕ - x· héi.

+ Çc trang tr¹i cã nhu cÇu liªn kÕt, liªn doanh víi nhau thμnh HTX, doanh

nghiÖp, c«ng ty, cã nhu cÇu ph¸t triÓn m¹nh thÞ tr−êng tiªu thô hμng ho¸, ¸p dông çc

thμnh tùu ®μo t¹o, tiÕn bé KHKT vμo s¶n xuÊt vμ tiªu thô, b¶o vÖ m«i tr−êng; cã nhu

cÇu ph¸t triÓn hîp t¸c quèc tÕ vÒ ®Çu t−.

2. ChÝnh s¸ch cung øng quü cho çc trang tr¹i (çc ho¹t ®éng sö dông Quü)

234

Quü hç trî ph¸t triÓn KTTT ®−îc sö dông theo chÝnh s¸ch vay vèn −u tiªn vÒ

møc suÊt vèn vay, l·i suÊt vμ thêi gian vay phï hîp víi çc quy ®Þnh h−íng dÉn sö

dông quü cña ChÝnh phñ. Trong ®ã, chÕ ®é vay vèn −u tiªn sÏ ®−îc quy ®Þnh theo çc

tr−êng hîp chñ yÕu nh− sau:

+ Møc suÊt vèn vay: quy ®Þnh theo tæng møc vèn ®Çu t− dù ¸n cô thÓ vμ phô

thuéc vμo tõng tr−êng hîp thÈm ®Þnh, ®¸nh gi¸ vÒ møc ®é nhu cÇu vμ møc ®é khã kh¨n

thùc hiÖn dù ¸n cô thÓ, cã thÓ hç trî nguån vèn vay cho dù ¸n tíi 60% tæng møc vèn

®Çu t− cô thÓ cña dù ¸n.

+ L·i suÊt vèn vay: quy ®Þnh theo tr×nh tù −u tiªn dù ¸n vμ tæng vèn hç trî cho dù ¸n.

+ Thêi gian vay vèn: −u tiªn hç trî cho vay vèn trung vμ dμi h¹n.

3. ChÝnh s¸ch qu¶n lý vμ ph¸t triÓn Quü cho çc trang tr¹i (çc ho¹t ®éng qu¶n

lý sö dông vμ ph¸t triÓn Quü)

Bao gåm çc chÕ ®é qu¶n lý ho¹t ®éng hËu kiÓm qu¶n lý sö dông vμ ph¸t

triÓn Quü.

Cã thÓ m« t¶ m« h×nh chÝnh s¸ch thμnh lËp Quü hç trî ph¸t triÓn KTTT nh− trªn

h×nh 6.3:

Çc chÝnh s¸ch tμi chÝnh cña CP

C¬ chÕ sö

dông, ph¸t triÓn Quü cho çc ®èi

t−îng trang tr¹i

C¬ chÕ hËu kiÓm qu¶n lý vμ ph¸t triÓn Quü

hç trî ph¸t triÓn

Quü hç trî ph¸t triÓn trang tr¹i

Çc ®èi t−îng trang tr¹i ®−îc hç trî

Vay vèn −u tiªn cho çc dù ¸n

SuÊt vèn vay, l·i suÊt, thêi h¹n

H×nh 6.3: ChÝnh s¸ch thμnh lËp Quü hç trî ph¸t triÓn

6.2.3.3. Çc gi¶i ph¸p cô thÓ

235

+ Huy ®éng çc nguån vèn nhμn rçi trong nh©n d©n th«ng qua çc biÖn ph¸p

huy ®éng vèn tμi chÝnh vμ ng©n hμng (ph¸t hμnh tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu...).

+ Huy ®éng çc nguån vèn nhμn rçi, v·ng lai, hoÆc thu hót ®Çu t− vèn cña çc

tÇng líp ViÖt kiÒu th«ng qua çc biÖn ph¸p huy ®éng vèn tμi chÝnh vμ ng©n hμng (ph¸t

hμnh tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu...).

+ Dμnh nguån vèn hç trî ph¸t triÓn tõ nguån ng©n s¸ch nhμ n−íc çc cÊp theo

quy ®Þnh cña ChÝnh phñ.

+ Huy ®éng nguån vèn hç trî ph¸t triÓn th«ng qua thÞ tr−êng chøng kho¸n theo

chÝnh s¸ch tμi chÝnh ng©n hμng cña ChÝnh phñ.

+ Dμnh nguån vèn hç trî ph¸t triÓn tõ çc quü tμi trî, viÖn trî vμ hç trî quèc tÕ

theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ.

+ Dμnh nguån vèn hç trî ph¸t triÓn tõ çc nguån vay n−íc ngoμi hoÆc quèc tÕ

theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ.

6.2.4. ChÝnh s¸ch thuÕ


ChÝnh s¸ch thuÕ, vèn, tÝn dông lμ hÖ thèng çc chÝnh s¸ch ban hμnh nh»m môc

tiªu t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi khuyÕn khÝch ph¸t triÓn m¹nh mÏ KTTT trªn c¬ së sö dông

vμ khai th¸c ngμy cμng hiÖu qu¶ tμi nguyªn ®Êt, n−íc vμo viÖc s¶n xuÊt hμng ho¸, c¶i

thiÖn vμ n©ng cao møc sèng n«ng d©n g¾n kÕt chÆt chÏ víi nhiÖm vô b¶o vÖ, b¶o tån tμi

nguyªn vμ b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i.

ChÝnh s¸ch −u ®·i vÒ thuÕ, vèn, tÝn dông lμ mét bé phËn chÝnh s¸ch hç trî,

khuyÕn khÝch quan träng nhÊt cña nhμ n−íc nh»m ph¸t triÓn KTTT, trong ®ã bao gåm

çc bé phËn hîp thμnh: çc −u ®·i theo LuËt KK§TTN, çc −u ®·i cña ChÝnh phñ vμ

çc −u ®·i cña tõng ®Þa ph−¬ng.



ChÝnh s¸ch −u ®·i vÒ thuÕ, vèn, tÝn dông bæ sung hoμn chØnh cho KTTT bao

gåm çc chÝnh s¸ch khung c¬ b¶n nh− sau:

a. Quy chÕ qu¶n lý hËu kiÓm ®èi víi çc −u ®·i vÒ thuÕ, vèn, tÝn dông trong

nhiÖm vô ph¸t triÓn KTTT (Quy chÕ gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch −u ®·i cña

nhμ n−íc vμ ChÝnh phñ ®èi víi KTTT).

b. ChÝnh s¸ch −u ®·i vÒ thuÕ, vèn, tÝn dông cho çc trang tr¹i trong viÖc b¶o vÖ

tμi nguyªn vμ m«i tr−êng trang tr¹i.

Trong ®ã:

236

+ Quy chÕ qu¶n lý hËu kiÓm −u ®·i vÒ thuÕ, vèn, tÝn dông cho çc lo¹i h×nh

KTTT bao gåm: viÖc thùc hiÖn −u ®·i vÒ thuÕ, vèn, tÝn dông vμ qu¶n lý ho¹t ®éng sau

−u ®·i vÒ thuÕ, vèn, tÝn dông (b¸o ço, kiÓm tra, gi¸m s¸t).

+ ChÝnh s¸ch −u ®·i vÒ thuÕ, vèn, tÝn dông cho çc trang tr¹i trong viÖc b¶o vÖ

tμi nguyªn vμ m«i tr−êng trang tr¹i nh− çc −u ®·i vÒ phÝ xö lý chÊt th¶i, ¸p dông çc

c«ng nghÖ m«i tr−êng nh− kü thuËt biogas, −u ®·i vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ, hoÆc

chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ vμ −u ®·i vÒ nguån vèn cho BVMT trang tr¹i.


Nhãm chÝnh s¸ch khung më réng bao gåm bé phËn chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vμ

hç trî cña tõng ®Þa ph−¬ng ®−îc ban hμnh phô thuéc vμo çc ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn

KTTT vμ b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i cô thÓ ho¸ cña tõng ®Þa ph−¬ng, cã thÓ cã nh÷ng

−u ®·i bæ sung vÒ ph¸t triÓn KTTT, nhÊt lμ çc −u ®·i vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng cho çc

trang tr¹i.

3. M« h×nh chÝnh s¸ch −u ®·i

ChÝnh s¸ch −u ®·i cña Nhμ n−íc c¬ b¶n dùa trªn LuËt KK§TTN vμ sau ®ã ®−îc

cô thÓ ho¸ trong NghÞ quyÕt 03/CP vμ çc chÝnh s¸ch 327, 773 cña ChÝnh phñ ®· ban

hμnh, trong ®ã m« h×nh vËn hμnh çc chÝnh s¸ch −u ®·i thuÕ, vèn, tÝn dông c¬ b¶n bao

gåm 02 thμnh phÇn chÝnh lμ: khung c¬ b¶n (theo LuËt KK§TTN vμ çc chÝnh s¸ch cña

ChÝnh phñ) vμ khung më réng (theo nh÷ng −u ®·i riªng, cô thÓ bæ sung cña tõng ®Þa

ph−¬ng), mμ cã thÓ tr×nh bμy ë h×nh 6.4 d−íi ®©y:

ChÝnh s¸ch nhμ n−íc −u ®·i

Ph¸p luËt nhμ n−íc ChÝnh s¸ch −u ®·i bæ sung

Khung c¬ b¶n Khung më réng

LuËt KK§TTN

Çc chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ

ChÝnh s¸ch hËu kiÓm −u ®·i

Çc chÝnh s¸ch −u ®·i bæ sung cña tõng ®Þa ph−¬ng

H×nh 6.4: M« h×nh chÝnh s¸ch −u ®·i

237

Nh− vËy, m« h×nh trªn bao gåm 02 dßng chÝnh s¸ch −u ®·i chÝnh - phô theo

khung c¬ b¶n vμ khung më réng, t¹o nªn hÖ thèng chÝnh s¸ch −u ®·i võa ®Çy ®ñ theo

vai trß cña nhμ n−íc cÊp trung −¬ng vμ nhμ n−íc cÊp ®Þa ph−¬ng, mμ kÕt qu¶ ph¶i lμ

t¹o nªn nguyªn lý hÖ thèng khÐp kÝn chung ®i tõ ph¸p luËt --> triÓn khai --> qu¶n lý --

> hËu kiÓm trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch −u ®·i vÒ thuÕ, vèn, tÝn dông cña

nhμ n−íc, b¶o ®¶m cao nhÊt hiÖu qu¶ triÓn khai vμ thùc thi çc chÝnh s¸ch −u ®·i cña

§¶ng trong thùc tiÔn ph¸t triÓn KTTT.

6.2.5. ChuyÓn giao khoa häc - c«ng nghÖ vμ kü thuËt


ChÝnh s¸ch chuyÓn giao KHKT - CN lμ hÖ thèng çc ®Þnh chÕ cÇn thiÕt ®Ó thùc

thi hiÖu qu¶ çc chÝnh s¸ch KHCN ®· ban hμnh nh»m môc tiªu thóc ®Èy vμ khuyÕn

khÝch m¹nh mÏ viÖc chuyÓn giao KHKT - CN vμo çc trang tr¹i NTTS vμ ph¸t triÓn thÞ

tr−êng KHCN cho KTTT NTTS trªn c¬ së nghiªn cøu vμ øng dông ngμy cμng hiÖu qu¶

çc thμnh tùu KHCN, gi¸o dôc ®μo t¹o, truyÒn th«ng vμ ph¸t triÓn thÞ tr−êng KHCN vμo

viÖc kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶, chÊt l−îng vμ n¨ng suÊt s¶n xuÊt hμng ho¸, còng

nh− trong c«ng t¸c b¶o vÖ, b¶o tån tμi nguyªn vμ m«i tr−êng trang tr¹i.


1. X¸c ®Þnh m« h×nh chÝnh s¸ch chuyÓn giao KHKT - CN

ChÝnh s¸ch chuyÓn giao KHKT - CN cho çc lo¹i h×nh KTTT NTTS võa bao gåm

khung c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch Nhμ n−íc vμ ChÝnh phñ, ®ång thêi võa lμ chÝnh s¸ch

khuyÕn khÝch vμ hç trî sù ph¸t triÓn cña trang tr¹i, cã mèi quan hÖ liªn kÕt vμ hîp t¸c

gi÷a nhiÒu ®èi t−îng chñ thÓ, liªn quan vμ liªn ®íi trong ph¸t triÓn KTTT. Cã thÓ tr×nh

bμy m« h×nh chÝnh s¸ch chuyÓn giao KHKT - CN cho çc trang tr¹i NTTS nh− h×nh 6.5:

238

ChÝnh s¸ch KHKT - CN

ChÝnh s¸ch cña ®Þa ph−¬ng

Çc trang tr¹i

ChÝnh s¸ch hËu kiÓm KHKT-CN

Hç trî øng dông KHKT-CN, ®μo t¹o, phæ biÕn,tr×nh diÔn

Ng−êi liªn ®íi

ChuyÓn giao KHKT - CN vμo s¶n xuÊt vμ BVMT

Tæ chøc KHCN

LuËt KHCN

HiÖp héi KHKT

ChÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ

H×nh 6.5: ChÝnh s¸ch chuyÓn giao KHKT - CN

Vai trß h¹t nh©n trung t©m cña m« h×nh lμ çc trang tr¹i NTTS - ®èi t−îng ¸p dông

chÝnh cña chÝnh s¸ch KHKT- CN, thùc thi çc ho¹t ®éng øng dông KHCN, gi¸o dôc ®μo

t¹o, thóc ®Èy ph¸t triÓn thÞ tr−êng KHCN v× sù ph¸t triÓn vμ lîi Ých cña chÝnh m×nh.

Çc tæ chøc KHCN cã vai trß chÝnh trong çc ho¹t ®éng KHCN vμ chuyÓn giao

KHKT - CN cho çc trang tr¹i NTTS theo LuËt KHCN vμ çc chÝnh s¸ch KHKT - CN kh¸c.

HiÖp héi KHKT cã vai trß ®¸p øng vμ thùc thi chÝnh s¸ch KHKT trªn c¬ së LuËt

KHCN vμ chÝnh s¸ch KHKT - CN cña Nhμ n−íc hËu kiÓm ho¹t ®éng KHKT - CN cña

hiÖp héi, phèi hîp vμ liªn kÕt çc tæ chøc hiÖp héi, tæ chøc KHCN, ng−êi liªn ®íi vμ

çc trang tr¹i NTTS trong c«ng t¸c chuyÓn giao KHKT - CN vμ hËu kiÓm ho¹t ®éng

KHKT - CN theo nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña HiÖp héi.

Ng−êi liªn ®íi bao gåm çc tæ chøc khuyÕn n«ng, l©m, ng−, çc doanh nghiÖp,

ç nh©n, çc tæ chøc gi¸o dôc ®μo t¹o, truyÒn th«ng... cã ¶nh h−ëng liªn ®íi tíi çc

ho¹t ®éng KHCN vμ chuyÓn giao KHKT - CN trong çc trang tr¹i.

Nh− vËy, m« h×nh trªn bao gåm 02 dßng chÝnh s¸ch KHKT - CN chÝnh - phô theo

khung c¬ b¶n vμ khung më réng, t¹o nªn hÖ thèng chÝnh s¸ch KHKT - CN võa ®Çy ®ñ

theo vai trß cña nhμ n−íc cÊp trung −¬ng vμ nhμ n−íc cÊp ®Þa ph−¬ng, ®ång thêi võa

239

theo vai trß cña çc tæ chøc, ®¬n vÞ vμ ç nh©n liªn quan, liªn ®íi trong chÝnh s¸ch

KHKT - CN, mμ kÕt qu¶ ph¶i lμ t¹o nªn nguyªn lý hÖ thèng khÐp kÝn chung ®i tõ ph¸p

luËt --> triÓn khai --> qu¶n lý --> hËu kiÓm trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch

KHKT - CN.

2. Gi¶i ph¸p chuyÓn giao KHKT - CN

Gi¶i ph¸p giμnh mét néi dung vμ ng©n s¸ch ho¹t ®éng xøng ®¸ng trong ChiÕn

l−îc vμ kÕ ho¹ch hμnh ®éng nghiªn cøu ph¸t triÓn KHCN vμ ho¹t ®éng chuyÓn giao

KHKT - CN cña çc cÊp chÝnh quyÒn vμ çc hiÖp héi KHKT cho çc trang tr¹i NTTS

theo kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi hμng n¨m.

T¨ng c−êng ¸p dông gi¶i ph¸p ®a d¹ng ho¸ nguån lùc cho çc ho¹t ®éng nghiªn

cøu KHCN vμ chuyÓn giao KHKT - CN cho çc trang tr¹i NTTS trªn c¬ së kÕt hîp ®Çy

®ñ hai chÝnh s¸ch ho¹t ®éng hç trî tù nguyÖn vμ chÝnh s¸ch thÞ tr−êng, ¸p dông gi¶i

ph¸p x©y dùng vμ ph¸t triÓn thÞ tr−êng KHCN cho çc trang tr¹i NTTS theo chÝnh s¸ch

KHCN, nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ vμ b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i.

T¨ng c−êng ¸p dông gi¶i ph¸p truyÒn th«ng, phæ biÕn kiÕn thøc vμ kinh nghiÖm,

tr×nh diÔn m« h×nh hiÖu qu¶, hç trî gi¸o dôc ®μo t¹o, hç trî xóc tiÕn vμ ph¸t triÓn thÞ

tr−êng KHCN.

T¨ng c−êng ¸p dông gi¶i ph¸p liªn kÕt, liªn doanh vμ hîp t¸c gi÷a çc trang tr¹i

NTTS trong viÖc øng dông chuyÓn giao KHCN, phæ biÕn çc m« h×nh ®iÓn h×nh theo

yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ hîp t¸c vμ liªn kÕt ph¸t triÓn thμnh m« h×nh doanh nghiÖp,

c«ng ty trang tr¹i, ¸p dông gi¶i ph¸p hîp t¸c chÆt chÏ gi÷a çc trang tr¹i NTTS víi çc

tæ chøc hiÖp héi KHKT, çc tæ chøc KHCN, çc tæ chøc khuyÕn n«ng, l©m, ng− vμ çc

®èi t¸c liªn ®íi kh¸c.

T¨ng c−êng vμ khuyÕn khÝch m¹nh mÏ çc ho¹t ®éng hîp t¸c quèc tÕ trong

c«ng t¸c chuyÓn giao KHKT - CN vμ ph¸t triÓn thÞ tr−êng KHCN cho çc trang tr¹i.

3. Gi¶i ph¸p hËu kiÓm chuyÓn giao KHKT - CN cho çc trang tr¹i NTTS bao

gåm çc chÕ ®é b¸o ço, thanh tra, kiÓm tra vμ gi¸m s¸t theo nguyªn t¾c qu¶n lý nhμ

n−íc hoÆc theo nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña çc tæ chøc hiÖp héi liªn quan.

6.2.6. KhuyÕn n«ng - khuyÕn ng−

6.2.6.1. Quan ®iÓm vμ môc tiªu

ChÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, l©m, ng− nh»m môc tiªu t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi

khuyÕn khÝch ph¸t triÓn m¹nh mÏ KTTT NTTS, kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶, chÊt

l−îng vμ n¨ng suÊt s¶n xuÊt hμng ho¸, còng nh− trong c«ng t¸c b¶o vÖ, b¶o tån tμi

nguyªn vμ m«i tr−êng trang tr¹i.

240

Quan ®iÓm chung lμ chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, l©m, ng− bao gåm çc bé phËn

hîp thμnh: çc hç trî øng dông KHCN, gi¸o dôc ®μo t¹o, truyÒn th«ng vμ thÞ tr−êng

cho çc trang tr¹i; çc liªn kÕt, hîp t¸c vμ dÞch vô gi÷a çc trang tr¹i NTTS víi çc ®èi

t¸c liªn quan vμ liªn ®íi.


1. X¸c ®Þnh m« h×nh chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, l©m, ng−

ChÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, l©m, ng− võa lμ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vμ hç trî sù

ph¸t triÓn cña trang tr¹i, võa lμ chÝnh s¸ch liªn kÕt vμ hîp t¸c gi÷a nhiÒu ®èi t−îng chñ

thÓ, liªn quan vμ liªn ®íi trong ph¸t triÓn KTTT. Trªn h×nh 6.6 lμ m« h×nh chÝnh s¸ch

khuyÕn n«ng, l©m, ng−.

Vai trß h¹t nh©n trung t©m cña m« h×nh lμ çc trang tr¹i NTTS - ®èi t−îng ¸p

dông chÝnh cña chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, l©m, ng−, thùc thi çc ho¹t ®éng øng dông

KHCN, gi¸o dôc ®μo t¹o, thóc ®Èy ph¸t triÓn thÞ tr−êng v× sù ph¸t triÓn vμ lîi Ých cña

chÝnh m×nh.

ChÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, l©m, ng−

ChÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ

ChÝnh s¸ch cña ®Þa ph−¬ng

Çc trang tr¹i

ChÝnh s¸ch hËu kiÓm khuyÕn

Liªn kÕt, hîp t¸c, dÞch vô... gi÷a trang tr¹i vμ ®èi t¸c

Ng−êi liªn ®íi

Hç trî øng dông KHCN, ®μo t¹o, thÞ tr−êng

ChÝnh s¸ch HiÖp héi

H×nh 6.6: M« h×nh chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, l©m, ng−

HiÖp héi cã vai trß chÝnh trong viÖc ®¸p øng vμ thùc thi chÝnh s¸ch n«ng, l©m,

ng− vμ hËu kiÓm khuyÕn n«ng, l©m, ng− phèi hîp vμ liªn kÕt çc tæ chøc ®oμn thÓ hiÖp

héi, ng−êi liªn ®íi vμ çc trang tr¹i NTTS trong c«ng t¸c khuyÕn n«ng, l©m, ng− vμ hËu

kiÓm khuyÕn n«ng, l©m, ng−.

241

Ng−êi liªn ®íi bao gåm çc tæ chøc ®oμn thÓ quÇn chóng, çc tæ chøc KH-CN, çc

doanh nghiÖp, çc tæ chøc gi¸o dôc ®μo t¹o (Tr−êng, ViÖn, Trung t©m nghiªn cøu), truyÒn

th«ng... cã t¸c ®éng liªn kÕt, hîp t¸c, dÞch vô vμ hç trî çc trang tr¹i NTTS trong qu¸ tr×nh

thùc thi chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, l©m, ng− nãi chung.

Nh− vËy, m« h×nh trªn bao gåm 02 dßng chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, l©m, ng−

chÝnh - phô theo khung më réng, t¹o nªn hÖ thèng chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, l©m, ng−

võa ®Çy ®ñ theo vai trß cña nhμ n−íc cÊp trung −¬ng vμ nhμ n−íc cÊp ®Þa ph−¬ng, ®ång

thêi võa theo vai trß cña çc tæ chøc, ®¬n vÞ vμ ç nh©n liªn quan, liªn ®íi trong chÝnh

s¸ch khuyÕn n«ng, l©m, ng−, mμ kÕt qu¶ lμ t¹o nªn nguyªn lý hÖ thèng khÐp kÝn chung

®i tõ ph¸p luËt --> triÓn khai --> qu¶n lý --> hËu kiÓm trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn çc

chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, l©m, ng−.

2. X¸c ®Þnh çc chÝnh s¸ch cÇn thiÕt ph¶i bæ sung hoμn chØnh

Çc ®Ò xuÊt bæ sung bao gåm:

Hoμn thiÖn hÖ thèng tæ chøc khuyÕn n«ng, l©m, ng− theo vai trß trung t©m cña

çc hiÖp héi (héi khuyÕn n«ng, l©m, ng−; çc hiÖp héi n«ng d©n, l©m d©n vμ ng− d©n;

çc hiÖp héi KHKT cã liªn quan trùc tiÕp tíi c«ng t¸c khuyÕn n«ng, l©m, ng− cho çc

trang tr¹i.

X©y dùng, lång ghÐp chiÕn l−îc vμ kÕ ho¹ch hμnh ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn

n«ng, l©m, ng− theo kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi chung.

X¸c ®Þnh çc gi¶i ph¸p thóc ®Èy khuyÕn n«ng, l©m, ng− (®a d¹ng ho¸ nguån

lùc; t¨ng c−êng øng dông vμ chuyÓn giao KHCN; t¨ng c−êng c«ng t¸c truyÒn th«ng,

tr×nh diÔn m« h×nh hiÖu qu¶; hç trî gi¸o dôc ®μo t¹o; hç trî xóc tiÕn vμ ph¸t triÓn thÞ

tr−êng tiªu thô s¶n phÈm; t¨ng c−êng hîp t¸c gi÷a çc trang tr¹i NTTS trong viÖc phæ

biÕn çc m« h×nh ®iÓn h×nh; t¨ng c−êng hîp t¸c gi÷a çc trang tr¹i NTTS víi çc tæ

chøc khuyÕn n«ng, l©m, ng− tù nguyÖn; t¨ng c−êng hîp t¸c quèc tÕ).

Ban hμnh chÝnh s¸ch cho phÐp vμ khuyÕn khÝch çc tæ chøc dÞch vô khuyÕn n«ng,

l©m, ng− ®¨ng ký ho¹t ®éng theo ph¸p luËt d−íi h×nh thøc doanh nghiÖp, c«ng ty.

Ph¸t triÓn vμ khuyÕn khÝch çc tæ chøc khuyÕn n«ng, l©m, ng− tù nguyÖn cho

çc trang tr¹i. Ph¸t triÓn vμ khuyÕn khÝch çc mèi liªn kÕt, hîp t¸c vμ dÞch vô khuyÕn

n«ng, l©m, ng− theo h×nh thøc chÆt chÏ, cïng cã lîi Ých - tr¸ch nhiÖm vμ nghÜa vô.

ChÝnh s¸ch hËu kiÓm khuyÕn n«ng, l©m, ng− cho çc trang tr¹i NTTS bao gåm

çc chÕ ®é b¸o ço, thanh tra, kiÓm tra vμ gi¸m s¸t theo nguyªn t¾c qu¶n lý nhμ n−íc

hoÆc theo nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña çc tæ chøc hiÖp héi liªn quan.

242

6.2.7. Gi¶m thiÓu, phßng ngõa vμ xö lý « nhiÔm m«i tr−êng

6.2.7.1. Quan ®iÓm, môc tiªu

1. Quan ®iÓm

ChÝnh s¸ch qu¶n lý vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng m«i tr−êng KTTT NTTS nh»m b¶o

®¶m kh¶ n¨ng thùc thi çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng ®Ò xuÊt nh»m ®Èy lïi, khèng

chÕ vμ ng¨n ngõa hiÖn tr¹ng « nhiÔm m«i tr−êng t¹i çc trang tr¹i.

ChÝnh s¸ch ®Ò xuÊt ph¶i nh»m ®¸p øng tèt kh¶ n¨ng gia t¨ng ¸p lùc - tr¹ng th¸i

trong diÔn biÕn m«i tr−êng t−¬ng lai ®Ó gi¶m thiÓu tèi ®a vμ gi¶i quyÕt triÖt ®Ó çc

nguy c¬ « nhiÔm m«i tr−êng ®· ®−îc dù b¸o. Trong ®ã, nhiÖm vô c¬ b¶n sÏ lμ khèng

chÕ vμ ®Èy lïi hiÖn tr¹ng « nhiÔm m«i tr−êng, triÓn khai ®Çy ®ñ çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ

m«i tr−êng ®· x¸c ®Þnh theo çc kÕt qu¶ dù b¸o diÔn biÕn chÊt l−îng m«i tr−êng.

2. Môc tiªu

+ Tõng b−íc ®Èy lïi, kiÓm so¸t chÆt chÏ « nhiÔm vμ suy tho¸i, c¶i thiÖn chÊt

l−îng m«i tr−êng t¹i çc trang tr¹i.

+ N©ng cao chÊt l−îng thÓ chÕ, ph¸p luËt vμ qu¶n lý nhμ n−íc vÒ b¶o vÖ m«i

tr−êng trong çc trang tr¹i, ®Æc biÖt lμ kiÓm so¸t chÆt chÏ d− l−îng ho¸ chÊt, ph©n bãn,

thuèc BVTV trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña çc trang tr¹i, phßng chèng vμ kiÓm so¸t

hiÖu qu¶ t×nh tr¹ng dÞch bÖnh.


1. Çc gi¶i ph¸p chung vÒ quy ho¹ch vμ qu¶n lý m«i tr−êng NTTS

Quy ho¹ch lμ gi¶i ph¸p tæng thÓ, lμ b−íc ®i ®Çu tiªn trong BVMT NTTS. CÇn

xem xÐt kü c«ng t¸c quy ho¹ch, lùa chän vïng nu«i thÝch hîp nhÊt trong quy ho¹ch

ph¸t triÓn chung cña toμn khu vùc. Quy ho¹ch NTTS biÓn, ven biÓn cÇn ®−îc g¾n víi

viÖc b¶o vÖ rõng ngËp mÆn, rõng phßng hé ven biÓn, ®¶m b¶o c©n b»ng sinh th¸i vïng

biÓn... Çc yÕu tè vÒ quy m« diÖn tÝch vμ m«i tr−êng ph¶i ®−îc chän theo tiªu chuÈn

quy ®Þnh cña Bé Thuû s¶n ViÖt Nam.

a. Lång ghÐp quy ho¹ch BVMT NTTS víi quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi

cña vïng.

Gi¶i ph¸p tæng hîp quan träng nhÊt vμ cã hiÖu qu¶ nhÊt trong BVMT lμ lång

ghÐp BVMT víi quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña vïng còng nh− cña mçi

tØnh/thμnh trong vïng. ViÖc lång ghÐp nμy cÇn ph¶i dùa trªn quan ®iÓm lîi Ých chung cña

toμn vïng, çch nh×n tæng thÓ vÒ BVMT cña toμn vïng, v× vËy cÇn cã sù chØ ®¹o cña

ChÝnh phñ, sù chñ tr× tiÕn hμnh chung cña Bé Tμi nguyªn vμ M«i tr−êng còng nh−

UBND çc tØnh/thμnh trong vïng.

243

b. X©y dùng tæ chøc vμ chÝnh s¸ch qu¶n lý tæng hîp m«i tr−êng toμn vïng

HiÖn nay viÖc qu¶n lý m«i tr−êng do çc Së Tμi nguyªn vμ M«i tr−êng cña tõng

tØnh, thμnh phè chÞu tr¸ch nhiÖm. Do ch−a cã mét c¬ quan qu¶n lý m«i tr−êng chung

cho c¶ vïng nªn çc vÊn ®Ò m«i tr−êng liªn l−u vùc, liªn tØnh, toμn vïng ch−a ®−îc gi¶i

quyÕt tho¶ ®¸ng. Çc c¬ quan qu¶n lý Nhμ n−íc (cô thÓ lμ çc Së Tμi nguyªn vμ M«i

tr−êng cña çc tØnh) cÇn t×m ra ph−¬ng thøc phèi hîp qu¶n lý m«i tr−êng vïng nh»m

®¶m b¶o NTTS g¾n liÒn víi ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

c. Gi¸o dôc m«i tr−êng vμ n©ng cao ý thøc cña ng−êi d©n vÒ c«ng t¸c BVMT

BVMT lμ sù nghiÖp cña toμn §¶ng vμ toμn d©n. V× vËy, gi¸o dôc m«i tr−êng vμ

n©ng cao ý thøc BVMT cho d©n chóng, huy ®éng toμn d©n trong vïng tù gi¸c tham gia

ho¹t ®éng BVMT lμ mét gi¶i ph¸p rÊt quan träng vμ cã hiÖu qu¶ cao.

- N©ng cao nhËn thøc BVMT trang tr¹i NTTS th«ng qua çc héi nghÞ vμ héi th¶o

vÒ « nhiÔm m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng cho çc cÊp l·nh ®¹o vμ ho¹ch ®Þnh

chÝnh s¸ch ë çc tØnh/thμnh trong vïng.

- Phæ biÕn çc ch−¬ng tr×nh truyÒn th«ng vÒ çc ®Æc tÝnh, nguån gèc ph¸t th¶i

chÊt « nhiÔm m«i tr−êng vμ çc mèi ®e do¹ ®èi víi søc khoÎ con ng−êi vμ m«i tr−êng

thiªn nhiªn do NTTS g©y ra, ®Ó n©ng cao ý thøc BVMT cña ng−êi d©n.

- Huy ®éng céng ®ång cã liªn quan tham gia vμo qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ t¸c ®éng

m«i tr−êng ®èi víi çc dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vμ tham gia kiÓm so¸t « nhiÔm

m«i tr−êng ®èi víi çc trang tr¹i NTTS.

- VËn ®éng nh©n d©n tù nguyÖn tham gia çc phong trμo BVMT, x©y dùng

h−¬ng −íc gi÷ g×n VSMT, thùc hiÖn chñ tr−¬ng x· héi ho¸ c«ng t¸c BVMT.

d. Çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ, ph¸t triÓn rõng phßng hé

ë mét sè khu vùc NTTS cã rÊt nhiÒu c©y ngËp mÆn sinh sèng, nh−ng ng−êi d©n

l¹i tiÕn hμnh chÆt ph¸ do lo ng¹i l¸ c©y theo giã rông vμo hå g©y « nhiÔm nguån n−íc,

çc c¬ quan qu¶n lý cÇn cã biÖn ph¸p ng¨n chÆn, ®ång thêi cÇn t¨ng c−êng viÖc gi¸o

dôc tuyªn truyÒn vÒ lîi Ých cña rõng ngËp mÆn, qua ®ã khuyÕn khÝch ng−êi d©n trång

rõng ngËp mÆn. §èi víi çc trang tr¹i nu«i t«m trªn çt, cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn

khÝch (tiÕn tíi b¾t buéc) trång mét diÖn tÝch rõng phßng hé nhÊt ®Þnh nh»m ng¨n chÆn

hiÖn t−îng çt bay, thiªn tai...

- CÇn nghiªn cøu vμ ¸p dông chÝnh s¸ch hîp lý, h÷u hiÖu ®èi víi qu¶n lý b¶o vÖ

rõng, ph¸t triÓn rõng theo quy ho¹ch m«i tr−êng ë çc vïng träng ®iÓm, trong ®ã cã

trÝch phÇn tr¨m tho¶ ®¸ng nguån kinh phÝ tõ doanh thu cña tÊt c¶ çc ho¹t ®éng kinh tÕ

trong khu vùc, dμnh cho qu¶n lý b¶o vÖ vμ ph¸t triÓn rõng. TÝch cùc vËn ®éng çc chñ

trang tr¹i NTTS ë vïng b·i triÒu, cöa s«ng vμ ven biÓn tham gia trång rõng ngËp mÆn.

244

e. §¸nh gi¸ vμ dù b¸o søc chÞu t¶i cña m«i tr−êng

§èi víi NTTS, ®Æc biÖt lμ nu«i t«m trªn cån çt ven biÓn th× mét trong nh÷ng

gi¶i ph¸p quan träng ®¶m b¶o PTBV lo¹i h×nh trang tr¹i nμy lμ viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸

vμ dù b¸o søc chÞu t¶i m«i tr−êng cña vïng nu«i. Víi mçi vïng nu«i cô thÓ th× ®Êt,

n−íc mÆt, n−íc ngÇm ®Òu lμ nh÷ng nguån tμi nguyªn h÷u h¹n, v× vËy kh«ng thÓ khai

th¸c, sö dông qu¸ ng−ìng cho phÐp. N−íc ngÇm trong cån çt phô thuéc trùc tiÕp vμo

l−îng m−a vμ ®−îc ®iÒu tiÕt hμng n¨m: vμo mïa m−a nhiÒu th× n−íc ø ®äng l¹i ngay

trong çc tròng nhá gi÷a cån çt, nh−ng vμo mïa kh« th× l−îng n−íc ngÇm trong cån

çt gi¶m ®i nhanh chãng do n−íc ngÇm di chuyÓn theo c¶ hai h−íng: vÒ phÝa néi ®ång

vμ ra phÝa biÓn. Trong lóc ®ã nguån n−íc mÆt th−êng n»m xa cån çt, muèn ®−a n−íc

ngät vÒ nu«i t«m trªn çt ph¶i x©y dùng nh÷ng c«ng tr×nh thuû lîi quy m« vμ rÊt tèn

kÐm. V× vËy, khi quy ho¹ch vïng nu«i t«m trªn çt cÇn x¸c ®Þnh râ t¶i l−îng tÜnh vμ t¶i

l−îng khai th¸c cña khèi l−îng n−íc ngÇm, c¨n cø vμo yªu cÇu dïng n−íc ngät cho

NTTS sÏ x¸c ®Þnh ®−îc diÖn tÝch ®Êt tèi ®a cã thÓ x©y dùng víi sè l−îng hîp lý çc ao

nu«i. NÕu v−ît qu¸ søc chÞu t¶i cña m«i tr−êng th× n−íc ngÇm sÏ c¹n kiÖt, bÞ « nhiÔm

vμ nghÒ nu«i sÏ thÊt b¹i nh− th−êng gÆp hiÖn nay ë mét sè n¬i.

- LËp quy ho¹ch khai th¸c vμ b¶o vÖ nguån n−íc ngÇm ë tõng vïng NTTS lμm

c¬ së kü thuËt cho c«ng t¸c qu¶n lý nguån n−íc ngÇm.

- T¨ng c−êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t çc ho¹t ®éng khai th¸c vμ hμnh nghÒ

khoan giÕng khai th¸c n−íc ngÇm trªn cån çt ®Ó phôc vô NTTS.

- §iÒu tra ®¸nh gi¸ çc nguån n−íc ngÇm bÞ « nhiÔm vμ cã gi¶i ph¸p xö lý thÝch

hîp, tr¸nh g©y ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn çc khu vùc NTTS.

- CÇn tiÕn hμnh xö lý çc nguån n−íc mÆt bÞ « nhiÔm (chñ yÕu lμ nguån n−íc th¶i

tõ ho¹t ®éng NTTS vμ sinh ho¹t cña ng−êi d©n) ®Ó tr¸nh g©y « nhiÔm cho n−íc ngÇm.

2. Çc gi¶i ph¸p kü thuËt gi¶m thiÓu vμ phßng chèng « nhiÔm m«i tr−êng n−íc

Çc t¸c ®éng bÊt lîi cã thÓ x¶y ra ë tÊt c¶ çc giai ®o¹n trong qu¸ tr×nh ph¸t

triÓn cña ®èi t−îng nu«i trång: tõ giai ®o¹n quy ho¹ch, chän ®Þa ®iÓm nu«i trång, thiÕt

kÕ hÖ thèng c«ng tr×nh, x©y dùng c«ng tr×nh, ®Õn viÖc qu¶n lý nu«i trång vμ qu¶n lý

nguån n−íc. Mçi ho¹t ®éng cña NTTS ®Òu cã nh÷ng t¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng vμ cã thÓ

t×m ®−îc gi¶i ph¸p gi¶m thiÓu chóng sao cho nh÷ng t¸c ®éng bÊt lîi lμ Ýt nhÊt. Nhê vËy

mμ viÖc NTTS sÏ ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ cao nhÊt trong sù æn ®Þnh c©n b»ng sinh th¸i m«i

tr−êng chung. Sau ®©y lμ mét sè gi¶i ph¸p ®−îc ®Ò xuÊt nh»m gãp phÇn gi¶m thiÓu vμ

phßng chèng « nhiÔm m«i tr−êng n−íc cho çc trang tr¹i NTTS:

- Khi x©y dùng quy tr×nh nu«i cÇn chó ý ®Õn çc ®iÒu kiÖn m«i tr−êng hiÖn t¹i

còng nh− çch chän çc lo¹i con nu«i, lo¹i h×nh nu«i phï hîp:

245

+ C«ng t¸c c¶i t¹o ao: C¶i thiÖn m«i tr−êng b»ng çc biÖn ph¸p xö lý tæng hîp

nguån n−íc ®Ó lo¹i trõ çc yÕu tè bÊt lîi. Tuú theo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng khu vùc

nu«i trång, tèt nhÊt nªn ph¬i kh« ®¸y ao, bãn v«i vμ cÇn cã sù ph©n tÝch kiÓm tra çc

yÕu tè nh− nhiÖt ®é, ®é mÆn, ®é pH, ®é trong, hμm l−îng çc khÝ ®éc nh− NH3, H2S...

+ Th¶ gièng: Sau khi çc yÕu tè m«i tr−êng trong ao nu«i n»m trong ph¹m vi

cho phÐp míi tiÕn hμnh th¶ gièng. Chän con gièng tèt, Ýt mÇm bÖnh, kh¶ n¨ng thÝch

øng m«i tr−êng cao vμ ®¶m b¶o chÊt l−îng, tËn dông gièng ë ®Þa ph−¬ng, kh«ng sö

dông gièng kh«ng râ nguån gèc, ch−a qua kiÓm dÞch. Gièng t«m ph¶i chän gièng khoÎ

m¹nh, ®Òu con, th©n s¸ng, ®u«i r©u hoμn chØnh, ph¶n øng nhanh víi tiÕng ®éng.

- Qu¶n lý chÆt chÏ viÖc sö dông thøc ¨n vμ thuèc kh¸ng sinh trong qu¸ tr×nh NTTS.

+ Cho ¨n vμ qu¶n lý thøc ¨n: Theo ®iÒu tra cho thÊy, chi phÝ thøc ¨n chiÕm trªn

50% chi phÝ NTTS. NÕu thøc ¨n thiÕu, ®èi t−îng nu«i sÏ ph¸t triÓn chËm, nh−ng nÕu

thøc ¨n thõa ngoμi viÖc t¨ng chÝ phÝ th× nghiªm träng h¬n n÷a lμ vÊn ®Ò g©y « nhiÔm

m«i tr−êng n−íc dÉn ®Õn dÞch bÖnh.

Do vËy, ®Ó qu¶n lý thøc ¨n mét çch khoa häc, ng−êi nu«i ph¶i quan s¸t vÒ sinh

khèi vμ theo dâi ho¹t ®éng cña vËt nu«i hμng ngμy ®Ó ®iÒu chØnh chÕ ®é cho ¨n thÝch

hîp. Ch¼ng h¹n nh−: t«m ®ãi th−êng b¬i quanh bê, nhÊt lμ gÇn ®Õn giê cho t«m ¨n;

CÇn thiÕt ph¶i kiÓm tra sau mçi b÷a ¨n vμ dïng chμi nhá ®Ó b¾t ngÉu nhiªn mét Ýt mÉu

t«m ®Ó kiÓm tra thøc ¨n ®· phï hîp ch−a, ®ång thêi theo dâi dÊu hiÖu bÖnh tËt ë t«m

®Ó cã h−íng xö lý kÞp thêi.

ViÖc qu¶n lý thøc ¨n mét çch ®óng ®¾n sÏ gióp khèng chÕ ®−îc chÊt th¶i. Cã

thÓ gi¶m thiÓu sù s¶n sinh ra chÊt th¶i b»ng çch chän lùa nh÷ng lo¹i thøc ¨n ®−îc chÕ

biÕn t−¬i, chÊt l−îng ®¶m b¶o vμ cã hÖ sè chuyÓn ®æi cao. Nh÷ng thøc ¨n kÐm gi¸ trÞ

dinh d−ìng, kh«ng ®−îc −a thÝch, lμm mÊt æn ®Þnh chÊt l−îng n−íc th× cÇn lo¹i bá.

Nªn sö dông khay ®ãng thøc ¨n ®Ó kiÓm so¸t l−îng thøc ¨n cho vμo ao nu«i.

+ Qu¶n lý sö dông ho¸ chÊt vμ chÊt kh¸ng sinh: Th−êng xuyªn kiÓm so¸t viÖc sö

dông thuèc, ho¸ chÊt vμ chÊt kh¸ng sinh cho vμo ao nu«i, cÇn ¸p dông kü thuËt nu«i cã

lîi ®èi víi hÖ sinh th¸i. Sö dông ho¸ chÊt ®−îc phÐp, ®óng liÒu l−îng, an toμn sinh häc.

Sö dông v«i th−êng xuyªn trong khi nu«i nh»m duy tr× pH cña vùc n−íc vμ lμm

t¨ng nhanh sù kho¸ng ho¸ chÊt th¶i h÷u c¬. Phßng ngõa bÖnh tõ khi míi chím ph¸t

hiÖn, h¹n chÕ thÊp nhÊt viÖc dïng ho¸ chÊt xö lý m«i tr−êng.

Khèng chÕ « nhiÔm n−íc th¶i, qu¶n lý vμ xö lý ®¸y ao sau thu ho¹ch theo yªu

cÇu kü thuËt, x¶ th¶i trÇm tÝch ®¸y vμo nguån n−íc mÆt xung quanh.

246

Ao nu«i

Ao nu«i

Ao xö lý l¾ng, (kÕt hîp víi th¶ ç, nhuyÔn thÓ)

Ao l¾ng vμ läc n−íc sau khi ®· xö lý

Nguån tiÕp nhËn

TuÇn hoμn n−íc

(¸p dông ®èi víi m« h×nh nu«i t«m trªn çt sÏ gãp phÇn gi¶m thiÓu hiÖn t−îng nhiÔm mÆn nguån n−íc ngÇm)

H×nh 6.7: M« h×nh xö lý n−íc th¶i nu«i t«m

Th«ng th−êng, khi vô nu«i kÕt thóc, n−íc trong ao sÏ ®−îc th¸o c¹n vμ ®æ th¶i

trùc tiÕp vμo çc vùc n−íc ë khu vùc xung quanh. HÖ thèng nu«i vμ x¶ n−íc tù do kiÓu

truyÒn thèng nμy sÏ g©y nªn vÊn ®Ò « nhiÔm m«i tr−êng n−íc chung quanh ngμy cμng

nghiªm träng. Do vËy, cÇn thiÕt ph¶i cã çc biÖn ph¸p gi¶m thiÓu nh»m tr¸nh g©y «

nhiÔm trªn diÖn réng vÒ l©u dμi.

§èi víi çc trang tr¹i NTTS cã quy m« lín, nh÷ng khu vùc NTTS tËp trung th×

çc chñ trang tr¹i NTTS nªn cã sù phèi hîp ®Ó xö lý n−íc th¶i trong mét hÖ thèng

chung cho c¶ vïng nu«i víi m« h×nh xö lý ®−îc ®Ò xuÊt nh− sau (xem h×nh 6.7).

Líp bïn vít lªn tõ ®¸y ao ®−îc xö lý b»ng çch ph¬i kh« vμ t¸i sö dông cho çc

môc ®Ých kh¸c: ®èi víi m« h×nh nu«i t«m trªn çt th× bïn ®¸y th−êng ®−îc ph¬i kh«

sau ®ã sö dông ®Ó bãn cho c©y, çc lo¹i h×nh kh¸c th× bïn ®¸y cÇn thu gom vμ ®æ th¶i

®óng n¬i quy ®Þnh.

Trong tr−êng hîp ph¸t hiÖn ao nu«i cã mÇm bÖnh th× cÇn c« lËp vμ xö lý ngay

t¹i ao ®Ó tiªu diÖt kÞp thêi tr¸nh l©y lan dÞch bÖnh.

Nªn bè trÝ thμnh nh÷ng khu nu«i tËp trung trong ®ã cã hÖ thèng ao nu«i, ao

chøa vμ ao xö lý n−íc th¶i tr−íc khi tho¸t ra m«i tr−êng theo tû lÖ hîp lý.

+ Ao xö lý chÊt th¶i: Nªn dμnh kho¶ng 15- 20% diÖn tÝch nu«i, cã ®¸y thÊp h¬n,

dïng ®Ó xö lý n−íc th¶i vμ nhÊt lμ ®Ó chøa bïn ®¸y ao nu«i ®Ó xö lý vμo cuèi vô, tr¸nh

viÖc hót bïn x¶ ra m−¬ng th¶i chung. §Ó tiÕt kiÖm diÖn tÝch ®Êt, tèt nhÊt lμ 2- 3 ao nu«i

th× nªn cã 1 ao xö lý chung.

+ Nªn bè trÝ ®−êng n−íc cÊp çch xa vÞ trÝ ®−êng n−íc th¶i gi÷a çc vïng ®Ó

tr¸nh l©y lan « nhiÔm.

+ Bè trÝ çc kªnh cÊp vμ tho¸t xen cμi r¨ng l−îc ®Ó tÊt c¶ çc ao nu«i cã ®−êng

cÊp vμ tho¸t, tr¸nh chång chÐo, hoÆc ®−êng tho¸t cña ao nμy l¹i lμ ®−êng cÊp cña ao kia.

247

- Thùc hiÖn quan tr¾c m«i tr−êng (monitoring): KiÓm so¸t chÆt chÏ chÊt l−îng

n−íc th¶i, thu gom r¸c th¶i vμ ng¨n chÆn çc ho¹t ®éng kh¸c kh«ng tu©n thñ quy ®Þnh

cña LuËt B¶o vÖ M«i tr−êng.

- C¬ quan qu¶n lý chÊt l−îng, an toμn vÖ sinh thuû s¶n cÇn t¨ng c−êng lùc l−îng

cã ®ñ thiÕt bÞ kiÓm tra, kiÓm so¸t çc vïng nu«i, b¶o ®¶m an toμn vÖ sinh m«i tr−êng

thuû s¶n.

- B¶o ®¶m thùc hiÖn viÖc ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng theo luËt ®Þnh ®èi víi

çc trang tr¹i cã quy m« lín trong ngμnh NTTS.

- TiÕn hμnh çc ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc n©ng cao nhËn thøc cho tÊt c¶ çc bªn

liªn quan tõ çn bé qu¶n lý ®Õn ç nh©n çc chñ trang tr¹i vÒ NTTS bÒn v÷ng.

3. Gi¶i ph¸p gi¶m thiÓu vμ phßng chèng « nhiÔm m«i tr−êng ®Êt

a. Chèng xãi mßn, sa m¹c ho¸ ®Êt

- Trång rõng phßng hé, ch¾n giã vμ ch¾n çt bay çt nh¶y t¹i çc khu vùc nu«i

t«m trªn çt, h¹n chÕ kh¶ n¨ng më réng cña sa m¹c.

- Ph¸t triÓn çc trang tr¹i NTTS theo h−íng tæng hîp “m« h×nh lμng sinh th¸i” ®¸p

øng cho sù ph¸t triÓn nu«i trång bÒn v÷ng.

- Trång rõng ngËp mÆn vïng ven biÓn, vïng cöa s«ng, ®Çm ph¸ nh»m võa chèng xãi

lë, gi¶m qu¸ tr×nh x©m nhËp mÆn v× rõng ngËp mÆn nh− mét l¸ ch¾n b¶o vÖ vïng bê biÓn,

b·i triÒu, cöa s«ng vμ b¶o vÖ c¶ çc ao nu«i t«m. Ngoμi ra, rõng ngËp mÆn cßn cã vai æn

®Þnh tÝnh ®a d¹ng sinh häc vïng ven biÓn, qua nghiªn cøu cho thÊy rõng ngËp mÆn lμ b·i

®Î vμ nu«i d−ìng Êu trïng cña rÊt nhiÒu loμi sinh vËt biÓn. V× vËy, cã thÓ nãi rõng ngËp

mÆn lμ chiÕc n«i −¬m vμ cung cÊp gièng sinh vËt cho çc vïng biÓn l©n cËn.

b. Thu gom chÊt th¶i r¾n

- Trong khu vùc NTTS chÊt th¶i r¾n chñ yÕu lμ çc lo¹i bao, b× nilon, vá chai lä

®ùng çc ho¸ chÊt, chÊt kh¸ng sinh nu«i t«m. VËy cÇn tiÕn hμnh viÖc thu gom, tËp

trung l¹i tr¸nh hiÖn t−îng d− l−îng ho¸ chÊt tån ®äng khuÕch t¸n ra m«i tr−êng ®Êt.

c. H¹n chÕ dïng ho¸ chÊt trong NTTS

- CÇn phèi hîp gi÷a Côc B¶o vÖ nguån lîi thuû s¶n víi Trung t©m KhuyÕn ng−

Trung −¬ng, Vô Khoa häc C«ng nghÖ ®Ó tuyªn truyÒn phæ biÕn tíi d©n viÖc sö dông

thuèc an toμn.

- Hoμn thμnh dù th¶o nghÞ ®Þnh xö ph¹t hμnh chÝnh ®èi víi çc vi ph¹m trong

ngμnh NTTS ®Ó thuËn lîi trong c«ng t¸c kiÓm tra.

- T¨ng c−êng c«ng t¸c kiÓm tra th−êng xuyªn çc lo¹i ho¸ chÊt sö dông trong NTTS.

248

Sö dông çc chÊt kh¸ng sinh cho nu«i t«m theo chØ thÞ sè 07/2002/CT-TTg,

ngμy 25/02/2002, vÒ viÖc qu¶n lý chÊt kh¸ng sinh vμ ho¸ chÊt trong s¶n xuÊt thøc ¨n

nu«i thuû s¶n.

d. Hoμn thiÖn hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng vïng NTTS

- HÖ thèng kªnh m−¬ng cÊp n−íc ngät: HÇu hÕt ë çc trang tr¹i nãi chung vμ

çc trang tr¹i NTTS.

- HÖ thèng tho¸t vμ xö lý n−íc th¶i: Çc hÖ thèng chøa vμ tho¸t n−íc cña hÇu

hÕt çc trang tr¹i thuû s¶n hiÖn nay ®Òu kh«ng cã. V× vËy, quy ho¹ch diÖn tÝch nu«i

trång cÇn cã diÖn tÝch x©y dùng çc ao chøa.

- HÖ thèng giao th«ng

- HÖ thèng ®iÖn

- HÖ thèng rõng phßng hé, rõng ch¾n çt

- HÖ thèng sinh th¸i tæng hîp

e. §μo t¹o, gi¸o dôc, n©ng cao nhËn thøc céng ®ång

§©y lμ gi¶i ph¸p cã ý nghÜa quan träng trong c«ng t¸c phßng chèng vμ gi¶m thiÓu

« nhiÔm m«i tr−êng ®Êt nãi riªng. Th«ng qua çch tuyªn truyÒn, lång ghÐp çc héi th¶o,

héi nghÞ, héi th¶o céng ®ång gi¸o dôc cho céng ®ång ý thøc tù gi¸c b¶o vÖ m«i tr−êng

®Êt trong khu vùc NTTS. Chóng ta còng ®· biÕt vai trß rÊt lín cña céng ®ång trong c«ng

t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng. NhiÖm vô cña gi¶i ph¸p nμy gåm çc hîp phÇn sau:

- Lång ghÐp ch−¬ng tr×nh b¶o vÖ m«i tr−êng vμo tÊt c¶ çc cÊp häc, triÓn khai

LuËt §Êt ®ai, LuËt Thuû s¶n, LuËt BVMT, NghÞ ®Þnh 175CP, 143CP,... ®Õn tõng tæ

chøc qu¶n lý m«i tr−êng ®Þa ph−¬ng quËn, huyÖn, x· vμ çc ç nh©n, tËp thÓ tham gia

NTTS trªn vïng ven biÓn.

- Th−êng xuyªn tuyªn truyÒn LuËt BVMT trªn çc ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i

chóng, treo b¨ng r«n, ¸p phÝch cæ ®éng vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng nãi chung vμ b¶o vÖ m«i

tr−êng NTTS t¹i çc khu vùc trang tr¹i nãi riªng.

- Ph¸t ®éng çc phong trμo nh©n d©n tham gia b¶o vÖ m«i tr−êng, gi÷ g×n vÖ

sinh n«ng th«n.

- TÝch cùc tæ chøc çc héi th¶o céng ®éng vÒ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng, s¶n xuÊt vμ

NTTS bÒn v÷ng, b¶o vÖ m«i tr−êng NTTS, vai trß cña ®Êt ®ai.

- Dïng ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra, ®¸nh gi¸ nhanh çc ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi, m«i

tr−êng vïng NTTS cã sù tham gia cña ng−êi d©n.

- T¨ng c−êng c«ng t¸c tËp huÊn çn bé c¬ së, nh©n d©n vÒ kü thuËt NTTS, sö

dông çc biÖn ph¸p tæng hîp b¶o vÖ m«i tr−êng ®Êt, n−íc ngÇm ®Æc biÖt lμ t¹i çc khu

vùc nu«i t«m tËp trung trªn çt, nu«i cao triÒu.

249

- T¨ng c−êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn vÒ t¸c h¹i cña viÖc l¹m dông çc ho¸ chÊt,

chÊt kh¸ng sinh trong NTTS.

- Gi¸o dôc cho nh©n d©n biÕt sù x©m nhËp mÆn do sôt lón ®Þa tÇng, lμm n−íc

mÆn ngÊm s©u vμo trong vïng néi ®ång lμm cho ®Êt bÞ tho¸i ho¸, mÆn ho¸.

- Thμnh lËp çc hiÖp héi nu«i t«m trong khu vùc ®Ó cã çc tho¶ −íc vÒ s¶n xuÊt

vμ b¶o vÖ m«i tr−êng chung.

f. Çc gi¶i ph¸p qu¶n lý b¶o vÖ m«i tr−êng ®Êt t¹i çc m« h×nh KTTT NTTS

* Nhãm gi¶i ph¸p vÒ quy ho¹ch

- Çc tØnh cÇn tiÕn hμnh ®iÒu tra, kh¶o s¸t tiÒm n¨ng, diÖn tÝch çc vïng ®Êt ngËp n−íc, ®Êt çt ven biÓn cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn thuû s¶n. §iÒu tra tæng hîp vÒ ®iÒu

kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi cña vïng ven biÓn ®Æc biÖt lμ çc yÕu tè t¸c ®éng m¹nh ®Õn NTTS nh−: chÕ ®é khÝ t−îng thuû v¨n, chÊt l−îng n−íc mÆn, n−íc ngät, çc yÕu tè

vÒ thiªn tai, sinh vËt cÇn chó träng ®Õn hÖ sinh th¸i rõng ngËp mÆn, rõng phßng hé, n−íc ngÇm. §iÒu tra vÒ ®a d¹ng sinh häc, ®Þa ®éng lùc vïng ven biÓn, hÖ thèng ®Çm

ph¸, cöa s«ng. TÝnh ®−îc tr÷ l−îng n−íc ngÇm cung cÊp trong mïa kiÖt tr¸nh t×nh tr¹ng sôt lón ®Þa tÇng g©y mÆn cho ®Êt.

- CÇn cã sù ®¸nh gi¸ tæng hîp çc ®iÒu kiÖn tù nhiªn, nghiªn cøu sù ph©n ho¸ l·nh thæ mét çch tæng hîp ®Ó cã c¬ së khoa häc cho viÖc quy ho¹ch ph¸t triÓn vïng

ph¸t triÓn çc trang tr¹i NTTS.

- Quy ho¹ch sö dông ®Êt chi tiÕt cho tõng ®Þa ph−¬ng, theo ngμnh chó träng ®èi

víi çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt cho NTTS. Ph¶i chØ ra ®−îc nh÷ng vïng nμo NTTS võa

phï hîp víi çc yÕu tè tù nhiªn ®ång thêi b¶o vÖ ®−îc m«i tr−êng.

- Trong d·i cån çt ven biÓn miÒn Trung, nh− ®· tr×nh bμy trong ch−¬ng 2 cña

b¸o ço nμy, cã rÊt nhiÒu má vμ ®iÓm quÆng sa kho¸ng, nhÊt lμ quÆng inmenit (titan).

V× vËy, khi quy ho¹ch nu«i t«m trªn çt cÇn tr¸nh nh÷ng khu vùc cã quÆng titan, hoÆc

lμ tæ chøc khai th¸c thu quÆng, sau ®ã c¶i t¹o nh÷ng moong khai th¸c titan ®Ó x©y dùng

çc ao nu«i t«m, lμm ®−îc nh− vËy sÏ tiÖn lîi c¶ ®«i ®−êng.

- Quy ho¹ch NTTS cÇn cã sù phèi hîp ®ång bé víi çc ngμnh n«ng, l©m nghiÖp,

thuû lîi, m«i tr−êng t×m ph−¬ng ¸n tèi −u cho viÖc ph¸t triÓn bÒn v÷ng vïng ven bê.

- Sö dông biÖn ph¸p qu¶n lý tæng hîp vïng ven bê (ICZM- Integrated Coastal

Zone Management) vμo c«ng t¸c quy ho¹ch NTTS.

- CÊm chÆt ph¸ rõng phi lao phßng hé ven biÓn ®Ó x©y dùng çc ao nu«i t«m

trªn çt. Ph¸ rõng phi lao chØ trong chèc l¸t, nh−ng trång rõng phi lao ph¶i mÊt ®Õn 7-

10 n¨m. Rõng phßng hé phi lao chèng l¹i hiÖn t−îng çt bay, çt ch¶y ®ång thêi che

ch¾n cho ao nu«i t«m trªn çt khi cã m−a to giã lín.

250

- CÊm x©y dùng çc ao nu«i t«m ë nh÷ng vïng ®−íc, só, vÑt l©u n¨m. Ph¸t triÓn chÝnh s¸ch qu¶n lý rõng ®−íc trªn c¬ së céng ®ång.

* Nhãm thÓ chÕ, chÝnh s¸ch

- ¸p dông LuËt §Êt ®ai, LuËt B¶o vÖ M«i tr−êng vμo qu¸ tr×nh qu¶n lý tμi

nguyªn ®Êt vïng ven biÓn. Thùc hiÖn viÖc giao ®Êt cho çc hé cã nhu cÇu ph¸t triÓn

NTTS dùa theo çc ph−¬ng ¸n quy ho¹ch sö dông ®Êt tèi −u.

- X©y dùng vμ ¸p dông bé chØ tiªu cho NTTS.

- VËn dông c«ng cô kinh tÕ trong vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr−êng vïng NTTS.

* Khoa häc vμ chuyÓn giao c«ng nghÖ

- Hoμn thiÖn c«ng nghÖ míi xö lý m«i tr−êng, chuÈn ®o¸n phßng trõ dÞch bÖnh

cho lo¹i thñy s¶n nu«i, thu gom vμ xö lý chÊt th¶i r¾n, xö lý bïn t¹i çc khu vùc trang tr¹i NTTS ra m«i tr−êng ®Êt.

- øng dông GIS, Remote sensing vμo c«ng t¸c qu¶n lý diÖn tÝch, sè l−îng vμ hiÖu

suÊt còng nh− t¸c ®éng m«i tr−êng cña çc trang tr¹i NTTS tËp trung.

4. Gi¶i ph¸p gi¶m thiÓu vμ phßng chèng « nhiÔm m«i tr−êng kh«ng khÝ

* Çc gi¶i ph¸p qu¶n lý kü thuËt

- Xö lý bïn ®¸y b»ng clorin hay v«i

- X©y dùng ao l¾ng, ao tr÷ n−íc, cÇn xö lý n−íc tr−íc khi ®−a vμo ao nu«i.

- Nu«i t«m kÕt hîp víi mét sè ®èi t−îng ç ¨n t¹p nh− ç r« phi, ç ®èi... Nu«i

ghÐp vÑm xanh xung quanh mét sè lång nu«i t«m hïm.

- Dïng nguyªn liÖu cao lanh chøa vËt liÖu zeolit ®Ó æn ®Þnh m«i tr−êng n−íc

trong qu¸ tr×nh NTTS.

- Sö dông çc chÕ phÈm sinh häc lμ rÊt cÇn thiÕt, trong ®ã BRF - 2 Aquakit ®¸p

øng ®Çy ®ñ çc thuéc tÝnh vμ ®−îc sö dông réng r·i ë nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi.

6.2.8. §Ò xuÊt bæ sung vÒ ChÝnh s¸ch liªn kÕt "bèn nhμ" ®èi víi kinh tÕ trang tr¹i

(Nhμ n−íc, Chñ trang tr¹i, Nhμ doanh nghiÖp vμ Nhμ khoa häc)

6.2.8.1. Quan ®iÓm, môc tiªu vμ nhiÖm vô

1. Quan ®iÓm

Trong bèi c¶nh tõng b−íc thùc hiÖn tù do th−¬ng m¹i, çc mÆt hμng thuû s¶n

n−íc ta cã c¬ héi lín ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, song ®Ó gi÷ v÷ng vμ ph¸t triÓn thÞ tr−êng

hμng thuû s¶n ngay trªn “s©n nhμ” còng lμ vÊn ®Ò cÇn ph¶i cã chiÕn l−îc vμ gi¶i ph¸p

cô thÓ. ChiÕn l−îc vμ gi¶i ph¸p ®ã ph¶i ®−îc x©y dùng xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña thÞ

tr−êng thuû s¶n n−íc ta hiÖn nay vμ xu h−íng tiªu dïng cña thÞ tr−êng thÕ giíi. Sù chñ

®éng cña tõng ngμnh hμng, tõng ®Þa ph−¬ng, cña mçi doanh nghiÖp, ng−êi s¶n xuÊt lμ

251

®iÒu kiÖn cÇn thiÕt trong ph¸t triÓn thÞ tr−êng hμng thuû s¶n, song sù liªn kÕt chÆt chÏ

gi÷a 4 nhμ (nhμ n−íc, chñ trang tr¹i, nhμ doanh nghiÖp vμ nhμ khoa häc) lμ ®iÒu quan

träng vμ cÇn thiÕt.

2. Môc tiªu vμ nhiÖm vô

+ Môc tiªu: Nh»m phèi hîp, ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp phôc vô s¶n xuÊt cña

chñ trang tr¹i [63a].

+ NhiÖm vô:

- KÕt hîp gi÷a nhμ khoa häc víi chñ trang tr¹i thÓ hiÖn: nhμ khoa häc cã thÓ hç

trî, chuyÓn giao cho chñ trang tr¹i vÒ nh÷ng tiÕn bé khoa häc vμ c«ng nghÖ, ®¸p øng

phÇn nμo th«ng tin cho çc trang tr¹i.

- Doanh nghiÖp b¶o ®¶m cho chñ trang tr¹i vay vèn, øng tr−íc vËt t− vμ c«ng bè

gi¸ mua æn ®Þnh ngay tõ ®Çu vô s¶n xuÊt; chñ trang tr¹i cam kÕt hîp ®ång vÒ sè l−îng,

chÊt l−îng s¶n phÈm b¸n cho doanh nghiÖp theo gi¸ trÞ hîp ®ång, t¹o cÇu nèi bÒn v÷ng

gi÷a s¶n xuÊt vμ tiªu thô.

- Liªn kÕt gi÷a Liªn hiÖp çc Héi KH vμ KT VN víi chñ trang tr¹i thÓ hiÖn ë

viÖc triÓn khai çc ®Ò tμi nghiªn cøu khoa häc, chuyÓn giao c«ng nghÖ ®Õn tËn tay chñ

trang tr¹i.

- Vai trß cña çc cÊp chÝnh quyÒn lμ rÊt quan träng, võa hç trî võa t¹o ®iÒu kiÖn

cho chñ trang tr¹i tiÕp cËn víi KH vμ KT, l¹i võa lμ nh÷ng ng−êi chÞu tr¸ch nhiÖm

tr−íc chñ trang tr¹i, nhμ n−íc vμ ph¸p luËt vÒ çc ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ

trong ®Þa bμn m×nh qu¶n lý. §ång thêi, sù gióp ®ì cña chÝnh quyÒn sÏ t¹o ®iÒu kiÖn

cho chñ trang tr¹i tiÕp cËn ®−îc víi çc doanh nghiÖp vμ ®Æc biÖt lμ ng©n hμng ®Ó cã

thÓ vay vèn ®Çu t− s¶n xuÊt.

- Trong qu¸ tr×nh triÓn khai ch−¬ng tr×nh liªn kÕt trªn, mèi quan hÖ còng nh− sù

t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a çc bªn lμ rÊt quan träng vμ cÇn thiÕt.


+ VÒ s¶n xuÊt hμng ho¸: HiÖn nay khã kh¨n lín ®èi víi chñ trang tr¹i ®ã lμ s¶n

xuÊt nh−ng thiÕu quy ho¹ch, chñ trang tr¹i thiÕu kiÕn thøc KH vμ KT, thiÕu th«ng tin

vÒ thÞ tr−êng vμ gi¸ c¶,... v× vËy hä rÊt lóng tóng khi ®Æt vÊn ®Ò s¶n xuÊt ra lo¹i hμng

ho¸ g× ? Thùc tÕ cho thÊy, l©u nay nÕu chñ trang tr¹i nμo ®−îc ®¸p øng ®Çy ®ñ çc vÊn

®Ò trªn th× phÇn lín s¶n phÈm cña hä lμm ra ®Òu ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr−êng tiªu thô,

trang tr¹i lμm ¨n cã l·i vμ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt rÊt æn ®Þnh, tr¸i l¹i, th× hä th−êng gÆp khã

kh¨n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. V× vËy, nhãm t¸c gi¶ ®Ò tμi KC.08.30 ®Ò xuÊt nh− sau:

- CÇn cã quy ho¹ch cô thÓ trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn chung cña ngμnh vμ ®Þa

ph−¬ng. VÝ dô, hiÖn nay phong trμo nu«i t«m trªn çt ®ang ph¸t triÓn réng kh¾p, tuy

nhiªn nhiÒu ý kiÕn cho r»ng kh«ng nªn ph¸t triÓn lo¹i h×nh s¶n xuÊt nμy, nh−ng còng

cã nh÷ng ý kiÕn cho r»ng cÇn ®−îc tiÕp tôc ph¸t triÓn. Theo chóng t«i, thËt ra lμ do quy

252

ho¹ch (bao gåm ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng, ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng vμ quy ho¹ch ph¸t triÓn), cÇn

cã quy ho¹ch cô thÓ th× sÏ gi¶i quyÕt tèt bμi to¸n cho s¶n xuÊt cña x· héi.

- CÇn cã kªnh th«ng tin kÞp thêi vμ cô thÓ, cÇn cã nh÷ng dù b¸o trong thêi gian

ng¾n vμ dμi h¹n ®Ó chñ trang tr¹i dùa vμo ®ã mμ tÝnh to¸n kÕ ho¹ch lμm ¨n hîp lý.

- X©y dùng çc quy ®Þnh chung mang tÝnh chÊt nh− lμ H−¬ng −íc.

+ VÒ tiªu thô s¶n phÈm: Nh− ®· nãi ë trªn (6.1.7), mÆc dï ChÝnh phñ ®· cã

QuyÕt ®Þnh 80/2002/Q§ - TTg, tuy nhiªn thùc tÕ cho thÊy r»ng chñ trang tr¹i lμm ra

s¶n phÈm nh−ng khi ®em ®i tiªu thô, hä gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, biÓu hiÖn: bÞ Ðp gi¸, c¬

së chÕ biÕn cßn thiÕu ph¶i ®em ®i b¸n ë çc ®Þa ph−¬ng kh¸c nªn lîi nhuËn thu ®−îc

cμng thÊp, thÞ tr−êng ®Çu ra cña s¶n phÈm rÊt bÞ ®éng,... V× vËy, xin ®Ò xuÊt nh− sau:

- ChÝnh phñ cÇn cã chÕ tμi cμng cô thÓ th× ng−êi chñ trang tr¹i míi yªn t©m h¬n

cho ®Çu ra cña s¶n phÈm.

- MÆc dï ®· cã nh÷ng hîp ®ång gi÷a chñ trang tr¹i vμ nhμ doanh nghiÖp, nh−ng

thùc tÕ mét khi ng−êi s¶n xuÊt gÆp khã kh¨n vÒ mïa vô (do kh¸ch quan mang l¹i) th×

th−êng hay bÞ doanh nghiÖp g©y khã kh¨n; hay lμ doanh nghiÖp thùc hiÖn kh«ng

nghiªm hîp ®ång nh−ng ch¼ng cã ai ®øng ra lμm träng tμi. V× vËy, çc cÊp chÝnh

quyÒn cÇn quan t©m h¬n n÷a khÝa c¹nh nμy.

+ VÒ ®μo t¹o vμ hç trî chuyÓn giao KH vμ KT: Qua kh¶o s¸t cña ®Ò tμi

KC.08.30 ë hai vïng träng ®iÓm nghiªn cøu, nhËn thÊy r»ng, cã mét sè chñ trang tr¹i

vÒ tr×nh ®é häc vÊn rÊt cao còng nh− rÊt cã kinh nghiÖm lμm ¨n; nh−ng hÇu hÕt çc chñ

trang tr¹i kh¸c tæ chøc s¶n xuÊt theo kinh nghiÖm vμ së thÝch, kiÕn thøc vμ tr×nh ®é KH

vμ KT cña hä lμ rÊt h¹n chÕ. V× vËy, nhãm t¸c gi¶ xin ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p nh− sau:

- §èi víi çc chñ trang tr¹i, cÇn më nhiÒu líp tËp huÊn nh»m ®−a tiÕn bé KH vμ

KT vμo s¶n xuÊt, gi¶i quyÕt çc bμi to¸n rÊt cô thÓ phôc vô thiÕt thùc cho ®èi t−îng s¶n

xuÊt cô thÓ. VÝ dô, qua kh¶o s¸t ë çc trang tr¹i nu«i t«m b¸n th©m canh hay qu¶ng

canh c¶i tiÕn, hÇu hÕt çc trang tr¹i triÓn khai theo kinh nghiÖm s¶n xuÊt h¬n lμ øng

dông tiÕn bé KH vμ KT, hÇu nh− kh«ng quan t©m ®Õn vÊn ®Ò xö lý còng nh− phßng

ngõa « nhiÔm.

- Çc nhμ khoa häc nªn ®Çu t− çc c«ng tr×nh nghiªn cøu cô thÓ ®èi víi vÊn ®Ò

xö lý m«i tr−êng cho çc lo¹i h×nh trang tr¹i cô thÓ.

+ §èi víi çc cÊp chÝnh quyÒn: Thùc tÕ cho thÊy r»ng, mèi quan hÖ vμ liªn kÕt

gi÷a nhμ khoa häc vμ n«ng d©n lμ chÆt chÏ h¬n c¶, v× vËy, çc cÊp chÝnh quyÒn cÇn thÓ

hiÖn vai trß cña m×nh cô thÓ h¬n, b»ng çch nh− lμ mét träng tμi, ®Æc biÖt trong çc

cam kÕt gi÷a chñ trang tr¹i vμ doanh nghiÖp th× vai trß cña çc cÊp chÝnh quyÒn lμ v«

cïng cã ý nghÜa vμ quan träng.

253

+ VÒ c¬ chÕ phèi hîp: T¹i QuyÕt ®Þnh 80/2002/Q§ - TTg ®· ghi rÊt ®Çy ®ñ çc

néi dung cña çc chÝnh s¸ch nh−: §Êt ®ai, ®Çu t−, tÝn dông, chuyÓn giao tiÕn bé kü

thuËt vμ c«ng nghÖ, thÞ tr−êng vμ xóc tiÕn th−¬ng m¹i. Víi tinh thÇn trªn, trong qu¸

tr×nh triÓn khai, nÕu nh− sù phèi hîp vμ liªn kÕt gi÷a “bèn nhμ” ®−îc thùc hiÖn mét

çch nhÞp nhμng vμ cã hiÖu qu¶ th× kÕt qu¶ sÏ nh− mong ®îi. Tuy nhiªn, thùc tÕ cho

thÊy r»ng, do thiÕu chÕ tμi cô thÓ cho nªn sù liªn kÕt trªn lμ kh«ng nh− mong muèn.

6.3. H−íng dÉn thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i

tr−êng kinh tÕ trang tr¹i nu«i trång thñy s¶n

6.3.1. Môc ®Ých

Néi dung cña viÖc h−íng dÉn thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i

tr−êng cho çc trang tr¹i NTTS ®−îc x©y dùng trªn thùc tiÔn tõ qu¸ tr×nh nghiªn cøu,

®iÒu tra, kh¶o s¸t thùc tÕ ®Ó thùc hiÖn çc néi dung cña ®Ò tμi KC.08.30 tõ tr−íc tíi nay

vμ ¸p dông nh÷ng bμi häc, ®óc rót nh÷ng kinh nghiÖm trong çch tiÕp cËn míi cña

ph−¬ng ph¸p luËn thùc hiÖn ®Ò tμi. H−íng dÉn thùc hiÖn khuyÕn khÝch çch lËp kÕ

ho¹ch tõ d−íi lªn vμ çc s¸ng kiÕn ë c¬ së, ®ång thêi gîi ý lμm thÕ nμo ®Ó ph¸t huy tèi

®a thÕ m¹nh cña hÖ thèng tæ chøc s½n cã trong viÖc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ çc chÝnh

s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng KTTT NTTS.

Trong bèi c¶nh nμy, h−íng dÉn cã thÓ ®−îc sö dông nh»m:

• Gióp cho çc c¬ quan qu¶n lý, çc ban ngμnh chøc n¨ng vμ nh÷ng ng−êi thùc

hiÖn hiÓu ®−îc néi dung cña çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p.

• X¸c ®Þnh môc tiªu tr−íc m¾t, ph©n chia giai ®o¹n ®Ó lËp kÕ ho¹ch thùc hiÖn çc

chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p mét çch hiÖu qu¶ nhÊt.

• Cung cÊp çc b−íc h−íng dÉn thùc hiÖn cho çc c¬ quan, ban ngμnh chøc n¨ng

tõ trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng.

• KhuyÕn khÝch qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch vμ thùc thi cã nhiÒu ban ngμnh liªn quan

cïng tham gia.

• Dùa trªn c¬ së khoa häc vμ tÝnh thùc tiÔn cña çc chÝnh s¸ch vμ gi¶i ph¸p gióp cho

çc c¬ quan qu¶n lý, çc ban ngμnh chøc n¨ng thèng nhÊt ban hμnh çc chÝnh s¸ch, gi¶i

ph¸p mang tÝnh ph¸p lý nh»m thùc thi çc chÝnh s¸ch vμ gi¶i ph¸p ®ã mét çch ®ång bé.

6.3.2. Çch tiÕp cËn ®Ó thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

Çch tiÕp cËn ®−îc m«t t¶ trong h×nh d−íi ®©y cho thÊy, Nhμ n−íc ®ãng vai trß chñ

®¹o trong viÖc lËp kÕ ho¹ch, x©y dùng vμ ban hμnh çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i

tr−êng cho KTTT NTTS. §ång thêi céng ®ång (ng−êi sö dông) ®−îc ®¸p øng dùa vμo

nhu cÇu cña hä khi thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ®ã.

254

Bvmt cho trang tr¹i ntts

n¨m 2010

d−¹ vμo céng ®ång vμ ng−êi sö dông Tõ

®Þnh h−íng chØ ®¹o §Õn

céng ®ång lμm chñ

Céng ®ång lμ ng−êi tiÕp nhËn

§¸p øng dùa vμo nhu cÇu


§©y thùc sù lμ mét ®Þnh h−íng chiÕn l−îc h−íng tíi sù thay ®æi tõ çch tiÕp cËn

theo chØ tiªu sang çch tiÕp cËn ®¸p øng dùa vμo nhu cÇu. Do vËy, môc tiªu tæng qu¸t

cña viÖc thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng cho trang tr¹i NTTS sÏ lμ:

- Gi¶i quyÕt c¬ b¶n t×nh tr¹ng suy tho¸i m«i tr−êng ë mét sè vïng NTTS.

- C¶i t¹o vμ xö lý « nhiÔm m«i tr−êng ë çc trang tr¹i NTTS.

- N©ng cao kh¶ n¨ng phßng tr¸nh vμ h¹n chÕ t¸c ®éng xÊu cña thiªn tai, biÕn

®éng thêi tiÕt bÊt lîi ®èi víi vïng nu«i.

- øng cøu vμ kh¾c phôc cã hiÖu qu¶ thiÖt h¹i, rñi ro do thiªn tai g©y ra.

- Khai th¸c vμ sö dông hîp lý çc nguån tμi nguyªn, b¶o ®¶m c©n b»ng sinh th¸i.

Môc tiªu chiÕn

l−îc

LËp kÕ ho¹ch

theo chØ tiªu

Nhμ n−íc ®Þnh

h−íng vμ lùa chän

Nhμ n−íc x©y dùng vμ ban hμnh

Céng ®ång tiÕp nhËn

Th«ng tin vÒ chÝnh s¸ch - gi¶i ph¸p cho céng ®ång

Tæng hîp nhu cÇu tõ céng ®ång

Céng ®ång ®−îc h−íng

dÉn çc chÝnh s¸ch - gi¶i

ph¸p

Céng ®ång thùc hiÖn

C¬ quan, ban ngμnh chøc n¨ng tham gia chØ ®¹o vμ h−íng dÉn

255

- Chñ ®éng thùc hiÖn çc yªu cÇu m«i tr−êng trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, h¹n

chÕ t¸c ®éng xÊu cña toμn cÇu hãa ®èi víi m«i tr−êng.

6.3.3. Ph−¬ng h−íng thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

Ph−¬ng h−íng thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT

NTTS ®−îc x¸c ®Þnh th«ng qua çc giai ®o¹n thùc hiÖn vμ sÏ ®−îc ®¸p øng b»ng çc

môc tiªu vμ ph−¬ng ph¸p ®−îc x¸c ®Þnh d−íi ®©y. Çc nguyªn t¾c ®Þnh h−íng vμ môc

tiªu cô thÓ nh»m thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p, bao gåm:

6.3.3.1. Nguyªn t¾c ®Þnh h−íng thùc hiÖn

ChiÕn l−îc b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng KTTT bao gåm mét sè

nguyªn t¾c quan träng liªn quan ®Õn lËp kÕ ho¹ch vμ thùc thi çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

b¶o vÖ m«i tr−êng cho lo¹i h×nh KTTT NTTS. Çc nguyªn t¾c nμy ®−îc tãm t¾t nh− sau:

1. TËp trung vμo ng−êi nghÌo

Do ng−êi nghÌo Ýt ®−îc tiÕp cËn víi th«ng tin vμ th−êng cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp,

nªn cÇn ph¶i tõng b−íc h−íng dÉn hä thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p. Ngoμi ra, cÇn

®¶m b¶o cho ng−êi nghÌo çc chÕ ®é −u tiªn khi thùc thi çc chÝnh s¸ch vμ gi¶i ph¸p ®ã.

2. ¸p dông ph−¬ng ph¸p cïng tham gia

Kinh nghiÖm tõ thùc tiÔn cho thÊy, ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i tr−êng trong çc trang

tr¹i NTTS ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt khi ¸p dông ph−¬ng ph¸p cïng tham gia. Do vËy träng

t©m sÏ lμ thiÕt lËp mét mèi quan hÖ chÆt chÏ vμ sù hîp t¸c, ®èi tho¹i cëi më gi÷a çc

chñ trang tr¹i vμ çc c¬ quan, ban ngμnh chøc n¨ng. §ång thêi cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng

tin cÇn thiÕt ®Ó gióp ng−êi sö dông ®−a ra quyÕt ®Þnh cña chÝnh hä.

3. Lång ghÐp çc néi dung vμ ho¹t ®éng th«ng tin, gi¸o dôc, truyÒn th«ng

Ph−¬ng ph¸p lång ghÐp ®−îc sö dông ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi ng−êi d©n cã thÓ

cïng mét lóc tiÕp cËn ®−îc víi nhiÒu lo¹i th«ng tin vÒ çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ

m«i tr−êng KTTT NTTS mμ hä cÇn, trªn c¬ së ®ã ®−a ra quyÕt ®Þnh cña m×nh.

ViÖc thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT NTTS ph¶i

®−îc tiÕn hμnh ë tÊt c¶ çc cÊp, ®Æc biÖt chó träng tËp trung vμo cÊp x· vμ th«n b¶n.

256

môc tiªu Çc giai ®o¹n ph−¬ng ph¸p

♦ TruyÒn th«ng trùc tiÕp ♦ M« h×nh ho¸ ♦ §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ KT-XH-MT

X¸c ®Þnh nhu cÇu

♦ X¸c ®Þnh yªu cÇu, nhu cÇu, −u tiªn cña ng−êi sö dông, c¬ quan qu¶n lý, çc ban ngμnh chøc n¨ng ♦ ThiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a ng−êi sö dông víi çc c¬ quan, ban ngμnh chøc n¨ng

♦ §¸nh gi¸ nhu cÇu cã sù tham gia cña çc bªn liªn quan ♦ TËp huÊn - Trao ®æi

♦ TruyÒn th«ng ®¹i chóng ♦Ph©n tÝch tÝnh khoa häc - thùc tiÔn vμ ph¸p lý cña çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ♦ChuÈn b

♦ T¹o sù ñng hé cña çc c¬ quan, ban ngμnh chøc n¨ng ♦ Th«ng tin vÒ çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ®Ó ng−êi sö dông hiÓu vμ lùa chän ♦ KhuyÕn khÝch vμ duy tr× çc nhu cÇu

ChuÈn bÞ


4. Xem xÐt sù kh¸c biÖt

Nh÷ng ®Æc thï vÒ phong tôc - tËp qu¸n, truyÒn thèng, d©n téc, ®iÒu kiÖn kinh tÕ -

x· héi, tr×nh ®é d©n trÝ vμ çc vïng sinh th¸i ®Æc thï cÇn ph¶i ®−îc xem xÐt khi lËp kÕ

ho¹ch vμ thùc thi çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT NTTS.

Thùc thi

Gi¸m s¸t vμ ®¸nh gi¸

♦¸p dông çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p vμo thùc tiÔn ♦ Hoμn thiÖn m« h×nh víi çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng ♦ KiÓm nghiÖm kÕt qu¶ vμ tÝnh kh¶ thi cña çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

♦ §¸nh gi¸ tÝnh phï hîp cña çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

Þ tμi liÖu

♦ Tæ chøc ®¸nh gi¸ liªn ngμnh ♦ LÊy ý kiÕn céng ®ång

257

5. Chó träng ®Õn vÊn ®Ò giíi

§iÒu nμy cã nghÜa lμ cÇn ph¶i xem xÐt vai trß vμ tr¸ch nhiÖm cña c¶ phô n÷ vμ

nam giíi vÒ tiÕp nhËn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p, ®¶m b¶o quyÒn b×nh ®¼ng cña c¶ phô

n÷ vμ nam giíi trong viÖc tham gia thùc thi çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ®ã.

§Æc biÖt khuyÕn khÝch çc hμnh vi th©n thiÖn m«i tr−êng

ViÖc h−íng dÉn thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ph¶i ®Æc biÖt chó träng vμo

çc hμnh vi th©n thiÖn m«i tr−êng cña ng−êi tham gia, nh»m thóc ®Èy phong trμo tù

b¶o vÖ m«i tr−êng cho m×nh vμ cho mäi ng−êi.

6. Phèi hîp nhiÒu ngμnh vμo qu¸ tr×nh thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

SÏ cã nhiÒu c¬ quan, ban ngμnh tham gia vμo viÖc thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i

ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT NTTS. Do ®ã cÇn ®¶m b¶o viÖc phèi hîp chÆt chÏ ®Ó

çc ngμnh cã thÓ lång ghÐp çc ho¹t ®éng cña m×nh vμ tu©n thñ çc chÝnh s¸ch, gi¶i

ph¸p nh»m cung cÊp cho ng−êi d©n nh÷ng th«ng tin chÝnh x¸c vμ nhÊt qu¸n.

6.3.3.2. Môc tiªu

1. VÒ môc tiªu phÊn ®Êu

+ Tõng b−íc ®Èy lïi, kiÓm so¸t chÆt chÏ « nhiÔm vμ suy tho¸i, c¶i thiÖn chÊt

l−îng m«i tr−êng t¹i çc trang tr¹i.

+ Hîp t¸c chÆt chÏ gi÷a çc vïng l·nh thæ nh»m kiÓm so¸t tèt møc ®é « nhiÔm

m«i tr−êng t¹i çc trang tr¹i.

+ T¨ng c−êng ®ång bé vμ chÊt l−îng çc vÊn ®Ò ph¸t triÓn tæng hîp liªn quan

KTTT nh−: tiÕn hμnh m¹nh mÏ qu¸ tr×nh CNH, H§H n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n, qu¸

tr×nh ®« thÞ hãa, ph¸t triÓn thÞ tr−êng th−¬ng m¹i - dÞch vô, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng - kü

thuËt, n©ng cao chÊt l−îng thÓ chÕ, ph¸p luËt vμ qu¶n lý Nhμ n−íc.

+ §Æc biÖt lμ n©ng cao chÊt l−îng c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT, kiÓm so¸t

chÆt chÏ d− l−îng ho¸ chÊt, ph©n bãn, thuèc BVTV trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña çc

trang tr¹i, b¶o ®¶m vμ ®¸p øng tèt n−íc s¹ch vμ vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n, ph¸t

triÓn m¹nh mÏ øng dông tiÕn bé KHKT vμo s¶n xuÊt kinh doanh trang tr¹i, còng nh−

c«ng nghÖ m«i tr−êng vμo nhiÖm vô b¶o vÖ m«i tr−êng n−íc mÆt t¹i çc trang tr¹i,

phßng chèng vμ kiÓm so¸t hiÖu qu¶ t×nh tr¹ng dÞch bÖnh, phßng chèng hiÖu qu¶ thiªn

tai, lò lôt, h¹n h¸n...

2. VÒ møc chØ tiªu phÊn ®Êu

a. PhÊn ®Êu ®¹t mét sè chØ tiªu chÝnh ®Õn n¨m 2010 nh− sau:

+ Cã Ýt nhÊt 90% sè l−îng çc trang tr¹i trang bÞ ®Çy ®ñ c«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i.

258

+ Cã Ýt nhÊt 90% sè l−îng çc trang tr¹i ®−îc trang bÞ ®Çy ®ñ kiÕn thøc vμ cã m«

h×nh s¶n xuÊt cho phÐp kiÓm so¸t chÆt chÏ d− l−îng ho¸ chÊt, ph©n bãn, thuèc BVTV.

+ Cã Ýt nhÊt 90% sè l−îng çc trang tr¹i NTTS ®−îc trang bÞ ®Çy ®ñ kiÕn thøc vμ cã hÖ

thèng thuû lîi phï hîp cho viÖc phßng chèng dÞch bÖnh, c¶i t¹o m«i tr−êng.

+ Cã Ýt nhÊt 70% sè l−îng çc trang tr¹i ¸p dông çc m« h×nh s¶n xuÊt ®a canh

tiªn tiÕn, nèi tiÕp hoÆc khÐp kÝn, kh«ng cã hoÆc cã Ýt ph¸t th¶i.

b. Çc môc tiªu cô thÓ bao gåm:

+ H¹n chÕ, ®Èy lïi møc ®é gia t¨ng « nhiÔm:

- Ýt nhÊt 70% çc trang tr¹i ¸p dông c«ng nghÖ s¹ch, t¸i sö dông phô phÕ th¶i,

gi¶m thiÓu « nhiÔm vμ Ýt nhÊt 90% sè l−îng çc trang tr¹i ¸p dông xö lý ph©n, n−íc

th¶i, xö lý chÊt th¶i ®¹t tiªu chuÈn,...

- Cã 30% sè hé gia ®×nh vμ Ýt nhÊt 70% trang tr¹i cã dông cô ph©n lo¹i r¸c th¶i t¹i

nguån, 80% khu vùc c«ng céng cã thïng thu gom r¸c th¶i.

- Cã 30% sè hé gia ®×nh vμ Ýt nhÊt 90% trang tr¹i kiÓm so¸t tèt viÖc sö dông ph©n

bãn, ho¸ chÊt vμ thuèc BVTV.

6.3.4. Çc biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

Çc gi¶i ph¸p m« t¶ sau ®©y chØ ®−îc xem nh− gîi ý cho çc nhμ l·nh ®¹o vμ çn

bé cña çc c¬ quan qu¶n lý, çc ban ngμnh chøc n¨ng tõ Trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng

xem xÐt, ®iÒu chØnh cho phï hîp víi thùc tÕ vμ nhu cÇu cña tõng ®Þa ph−¬ng. Do vËy,

dùa trªn h−íng dÉn tæng thÓ nμy, tõng ban ngμnh vμ ®Þa ph−¬ng sÏ x©y dùng kÕ ho¹ch

cña riªng m×nh, lÊy c¬ së lμ çc nguyªn t¾c ®Þnh h−íng vÒ viÖc thùc hiÖn çc chÝnh

s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng cho çc trang tr¹i NTTS.

6.3.4.1. Çc nhiÖm vô c¬ b¶n

T¨ng c−êng chÊt l−îng c«ng t¸c qu¶n lý nhμ n−íc ®èi víi KTTT ë çc cÊp Trung

−¬ng vμ ®Þa ph−¬ng.

Lång ghÐp chÆt chÏ gi÷a quy ho¹ch ph¸t triÓn vμ nhiÖm vô b¶o vÖ m«i tr−êng

KTTT ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

T¨ng c−êng hîp t¸c quèc tÕ trong nhiÖm vô khai th¸c, sö dông vμ b¶o vÖ m«i tr−êng.

Thóc ®Èy vμ t¨ng c−êng m¹nh mÏ, ®ång bé sù ph¸t triÓn thÞ tr−êng th−¬ng m¹i -

dÞch vô, nhÊt lμ thÞ tr−êng xuÊt khÈu s¶n phÈm cña çc trang tr¹i.

Ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¬ së h¹ tÇng - kü thuËt theo quy ho¹ch ph¸t triÓn tæng thÓ.

259

N©ng cao vμ hoμn thiÖn chÊt l−îng thÓ chÕ, ph¸p luËt vμ qu¶n lý nhμ n−íc, nhÊt lμ viÖc

ban hμnh ®Çy ®ñ chÝnh s¸ch, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn, qu¶n lý vμ b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT.

T¨ng c−êng chÊt l−îng c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng nh»m tõng b−íc ®Èy lïi, kiÓm

so¸t chÆt chÏ « nhiÔm vμ suy tho¸i, c¶i thiÖn chÊt l−îng m«i tr−êng trang tr¹i.

T¨ng c−êng vμ n©ng cao c«ng t¸c kiÓm so¸t chÆt chÏ d− l−îng ho¸ chÊt, ph©n bãn,

thuèc BVTV trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña çc trang tr¹i, b¶o ®¶m vμ ®¸p øng tèt n−íc

s¹ch vμ vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n.

T¨ng c−êng vμ ph¸t triÓn m¹nh mÏ øng dông tiÕn bé KHKT vμo s¶n xuÊt kinh

doanh trang tr¹i, còng nh− c«ng nghÖ m«i tr−êng vμo nhiÖm vô b¶o vÖ m«i tr−êng n−íc

mÆt t¹i çc trang tr¹i, t¨ng c−êng c«ng t¸c phßng chèng vμ kiÓm so¸t hiÖu qu¶ t×nh tr¹ng

dÞch bÖnh, dÞch h¹i tæng hîp, phßng chèng hiÖu qu¶ thiªn tai, lò lôt, h¹n h¸n...

6.3.4.2. Nhãm gi¶i ph¸p c¬ b¶n

T¨ng c−êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¸o dôc vÒ ý thøc vμ tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ m«i

tr−êng trong çc trang tr¹i.

T¨ng c−êng thÓ chÕ, ph¸p luËt, chÝnh s¸ch vμ qu¶n lý nhμ n−íc vÒ b¶o vÖ m«i

tr−êng KTTT.

T¨ng c−êng c«ng t¸c b¶o ®¶m n−íc s¹ch vμ vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n.

T¨ng c−êng ¸p dông çc ch−¬ng tr×nh kiÓm so¸t vμ phßng ngõa d− l−îng ph©n

bãn, ho¸ chÊt thuèc b¶o vÖ thùc vËt.

T¨ng c−êng c«ng t¸c vμ çc ch−¬ng tr×nh phßng chèng thiªn tai.

T¨ng c−êng c«ng t¸c vμ çc ch−¬ng tr×nh phßng chèng dÞch bÖnh tæng hîp.

T¨ng c−êng çc ch−¬ng tr×nh øng dông vμ ph¸t triÓn c«ng nghÖ s¶n xuÊt vμ b¶o vÖ


T¨ng c−êng ®a d¹ng ho¸ nguån vèn cho c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng t¹i çc trang tr¹i.

T¨ng c−êng çc ch−¬ng tr×nh hîp t¸c quèc tÕ vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng nãi chung vμ

m«i tr−êng KTTT nãi riªng.

6.3.4.3. Nhãm gi¶i ph¸p hç trî

1. L«i cuèn sù tham gia cña l·nh ®¹o çc cÊp

L·nh ®¹o çc cÊp cña UBND, çc ban ngμnh liªn quan vμ ®oμn thÓ x· héi cÇn

hiÓu râ nguyªn t¾c vμ çch tiÕp cËn cña viÖc thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ

m«i tr−êng kinh tÕ trang tr¹i NTTS. §iÒu nμy cã thÓ thùc hiÖn ®−îc b»ng viÖc cung cÊp

th«ng tin th−êng xuyªn th«ng qua trang web, b¶n tin, th«ng tin ®¹i chóng, héi th¶o v.v.

260

2. LËp kÕ ho¹ch thùc hiÖn lång ghÐp çc néi dung cña chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

LËp kÕ ho¹ch dùa vμo nhu cÇu ®ßi hái ph¶i cã sù tham gia tÝch cùc tõ phÝa céng

®ång. §iÒu ®ã cã nghÜa lμ viÖc thùc hiÖn çc néi dung cña chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ph¶i

®−îc ®−a ra trªn c¬ së nhu cÇu cña ng−êi sö dông (chñ çc trang tr¹i). Mμ cô thÓ nã

®−îc thÓ hiÖn ë tiÕn tr×nh thùc thi çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p theo çch tiÕp cËn ®¸p

øng dùa vμo nhu cÇu t¹i h×nh d−íi ®©y.

§Ó ®¶m b¶o sù tham gia tÝch cùc cña çc ban ngμnh cã liªn quan, b¶n h−íng dÉn nμy

®Ò xuÊt thμnh lËp mét nhãm ®iÒu hμnh vÒ chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng

KTTT NTTS ë çc cÊp. Çc ban ngμnh tham gia trªn c¬ së hîp t¸c vμ vai trß ®Çu

mèi/®iÒu phèi sÏ ®−îc giao cho Së Thuû s¶n.

Theo ph−¬ng thøc nãi trªn, çc ®Þa ph−¬ng sÏ x©y dùng kÕ ho¹ch thùc hiÖn çc néi

dung liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT NTTS, trong ®ã cã sö

dông ph−¬ng ph¸p cïng tham gia vμ göi lªn cÊp trªn. Nhãm ®iÒu hμnh vÒ chÝnh s¸ch, gi¶i

ph¸p ®−îc sù chØ ®¹o cña tØnh, sÏ quyÕt ®Þnh nh÷ng néi dung nμo cÇn ®−îc thùc hiÖn vμ

çc c¬ quan chøc n¨ng sÏ lùa chän thùc hiÖn nh÷ng néi dung nμo dùa vμo ®Æc ®iÓm vμ tÝnh

hiÖu qu¶ cña tõng chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ®Ó ®¸p øng çc yªu cÇu cô thÓ cña céng ®ång.

3. N©ng cao n¨ng lùc trong lËp kÕ ho¹ch vμ qu¶n lý viÖc thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch

vμ gi¶i ph¸p

ViÖc lËp kÕ ho¹ch vμ thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng

KTTT NTTS theo çch tiÕp cËn dùa vμo nhu cÇu nh− m« t¶ ë phÇn trªn, yªu cÇu ph¶i

®Þnh h−íng vμ ®μo t¹o kh«ng chØ cho nh÷ng ng−êi ®ang c«ng t¸c trong lÜnh vùc b¶o

vÖ m«i tr−êng vμ thuû s¶n, mμ cßn cho c¶ çc bªn tham gia kh¸c. Víi môc ®Ých ®¶m

b¶o chÊt l−îng vμ hiÖu qu¶ bÒn v÷ng cña çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p viÖc cÇn thiÕt ®Çu

tiªn lμ cã mét ®éi ngò çn bé cã kü n¨ng vμ tr×nh ®é tõ cÊp trung −¬ng ®Õn cÊp tØnh

®Ó tæ chøc triÓn khai theo ph−¬ng ph¸p cïng tham gia. Nhãm çn bé trung −¬ng sÏ

chØ ®¹o, h−íng dÉn cho çn bé cÊp tØnh, vμ nh÷ng ng−êi nμy sÏ tæ chøc çc líp tËp

huÊn cÊp huyÖn vμ x·.

261

4. TiÕn tr×nh thùc thi çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p theo çch tiÕp cËn ®¸p øng dùa

vμo nhu cÇu.

H×nh 6.10: TiÕn tr×nh thùc thi çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

theo çch tiÕp cËn ®¸p øng dùa vμo nhu cÇu

5. TriÓn khai çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p cho çc vïng sinh th¸i kh¸c nhau

Mçi vïng sinh th¸i kh¸c nhau ®Òu cã nh÷ng ®Æc thï cña nã vÒ ®Æc ®iÓm tù nhiªn,

kinh tÕ - v¨n ho¸ - x· héi, phong tôc tËp qu¸n... Do vËy, cÇn ph¶i cã çch triÓn khai

phï hîp khi thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT NTTS cña

tõmg vïng.

Çc tæ chøc ♦ Ng©n hμng ♦ Tæ chøc t− vÊn vμ h−íng dÉn thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ♦ Çc c«ng ty, doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc thuû s¶n.

TiÕn tr×nh

Çc tæ chøc ♦ Çc Bé, Ban ngμnh cÊp Trung −¬ng ♦C¬ quan, Ban ngμnh cÊp tØnh, huyÖn vμ ®Þa ph−¬ng ♦ Tæ chøc quÇn chóng

Ng−êi sö dông

Çc chñ trang tr¹i

Nhãm ng−êi sö dông

1. Th«ng tin vÒ çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p BVMT cho çc trang tr¹i NTTS

2. CËp nhËt thªm th«ng tin

3. ChØ ®¹o thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

4. QuyÕt ®Þnh c¬ quan thùc thi vμ nhãm ng−êi thùc hiÖn

5. §Ò nghÞ h−íng dÉn vμ tæ chøc thùc hiÖn

6. TËp huÊn vÒ çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p cho ng−êi sö dông

7. ¸p dông çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p vμo thùc tiÔn

8. Hoμn thiÖn m« h×nh KTTT NTTS

262

6. Tæ chøc truyÒn th«ng ®¹i chóng vμ chiÕn dÞch quèc gia

Bé Tμi nguyªn vμ M«i tr−êng phèi hîp víi Bé Thuû s¶n, Bé N«ng nghiÖp vμ Ph¸t

triÓn n«ng th«n, çc ban ngμnh, ®oμn thÓ quÇn chóng ph¸t ®éng çc chiÕn dÞch quèc

gia. Çc ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng nh− ®μi truyÒn h×nh, hÖ thèng truyÒn thanh

®−îc chó träng sö dông t¹i cÊp quèc gia, cßn cÊp c¬ së nªn tËp trung vμo çc ho¹t ®éng

t¹o sù ®èi tho¹i trùc tiÕp víi céng ®ång nh− häp th«n/xãm, trao ®æi chuyªn ®Ò víi sù

tham gia cña çc chuyªn gia v.v.... Mçi chiÕn dÞch nªn tËp trung vμo mét chÝnh s¸ch,

gi¶i ph¸p cô thÓ.

B¸o chÝ ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc truyÒn b¸ th«ng tin, ph¶n ¸nh kÞp

thêi nh÷ng biÕn chuyÓn trong lÜnh vùc b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT, còng nh− cæ vò çc

m« h×nh tiªn tiÕn.

7. Phæ biÕn çc m« h×nh tèt vμ ®iÓn h×nh tiªn tiÕn

Th«ng tin vÒ çc m« h×nh tèt, ®iÓn h×nh tiªn tiÕn trong viÖc ¸p dông çc chÝnh

s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng KTTT NTTS cÇn ®−îc thu

thËp, ghi thμnh t− liÖu. KÕt qu¶ còng nh− bμi häc rót ra tõ çc m« h×nh nμy sÏ ®−îc phæ

biÕn réng r·i cho çc ®Þa ph−¬ng kh¸c th«ng qua çc kªnh truyÒn th«ng kh¸c nhau.

ViÖc thu thËp vμ ®¸nh gi¸ çc m« h×nh nμy cÇn sù hîp t¸c chÆt chÏ cña çc ngμnh

chuyªn m«n ®Ó ®¶m b¶o sù thÝch hîp vμ tÝnh chÝnh x¸c. Ngoμi ra, cÇn khuyÕn khÝch vμ

t¹o ®iÒu kiÖn cho çc chuyÕn tham quan thùc tÕ, trao ®æi kinh nghiÖm gi÷a çc ®Þa

ph−¬ng trong n−íc còng nh− víi quèc tÕ.

8. T¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m s¸t - ®¸nh gi¸

HÖ thèng gi¸m s¸t vμ b¸o ço thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i

tr−êng KTTT NTTS tõ c¬ së ®Õn trung −¬ng cÇn ®−îc lång ghÐp vμo hÖ thèng gi¸m s¸t

chung cña c¶ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KTTT. §Ó cã thÓ thu thËp ®−îc çc th«ng tin ®¸ng tin

cËy vμ cã gi¸ trÞ, çc çn bé cña c¬ quan chøc n¨ng ë çc cÊp sÏ ®−îc tËp huÊn ®Ó chÞu

tr¸ch nhiÖm vÒ qu¸ tr×nh nμy, trong ®ã chó träng ®Õn ph−¬ng ph¸p cïng tham gia.

Çc c¬ quan, ban ngμnh, ®¬n vÞ ë çc cÊp sÏ gi¸m s¸t th−êng xuyªn çc ho¹t ®éng

thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p mμ ®¬n vÞ m×nh ®¶m nhiÖm. C¬ quan ®Çu mèi,

th«ng qua çc ®¬n vÞ t− vÊn, sÏ ®¸nh gi¸ tÝnh hiÖu qu¶ cña çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

®Õn sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng KTTT. KÕt qu¶ gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ sÏ ®−îc chia sÎ, phæ biÕn

réng r·i vμ ¸p dông ®Ó ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch vμ ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn nh»m t¨ng hiÖu

qu¶ viÖc thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p.

6.3.5. §¶m b¶o çc ®iÒu kiÖn thùc hiÖn

ViÖc thùc hiÖn vμ duy tr× nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®−îc tõ çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

263

b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT NTTS ®ßi hái kh«ng chØ mét ®éi ngò chuyªn m«n v÷ng vμng

mμ cßn cÇn cã mét nguån kinh phÝ lín. Do vËy, ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch

vμ gi¶i ph¸p trªn cÇn thiÕt ph¶i:

6.3.5.1. Hç trî tμi chÝnh

+ §Ò nghÞ çc c¬ quan, ban ngμnh chøc n¨ng çc cÊp dμnh mét tû lÖ ng©n s¸ch thÝch

®¸ng trong ch−¬ng tr×nh b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng cho KTTT NTTS.

+ VËn ®éng vμ tranh thñ sù tμi trî song ph−¬ng vμ ®a ph−¬ng cña çc ç nh©n vμ

çc tæ chøc quèc tÕ, chÝnh phñ vμ phi chÝnh phñ, ®Æc biÖt cho viÖc thö nghiÖm çc gi¶i

ph¸p c«ng nghÖ vμ x©y dùng çc m« h×nh míi.

+ §a d¹ng ho¸ çc h×nh thøc huy ®éng vèn vμ ®Çu t− vèn nh− liªn doanh, liªn kÕt,

ph¸t hμnh tr¸i phiÕu, cæ phiÕu, gãp quü b¶o hiÓm, çc quü ®Çu t−...

+ TiÕp tôc thu hót m¹nh vμ sö dông cã hiÖu qu¶ çc nguån vèn ®Çu t− n−íc ngoμi.

+ Cïng víi çc chÝnh s¸ch huy ®éng d©n ®Çu t− ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n,

Nhμ n−íc t¨ng vèn ng©n s¸ch ®Çu t− ph¸t triÓn KTTT.

+ Bé Tμi chÝnh chñ tr× phèi hîp víi Bé Thuû s¶n vμ çc Bé, ngμnh cã liªn quan

nghiªn cøu x©y dùng chÝnh s¸ch hç trî ®Çu t− tõ Quü hç trî ph¸t triÓn víi çc ®iÒu kiÖn

vμ l·i suÊt −u ®·i ®èi víi çc dù ¸n s¶n xuÊt n«ng nghiÖp thu håi vèn nhanh nh− thuû

s¶n, tr×nh Thñ t−íng quyÕt ®Þnh.

+ LËp Quü b¶o l·nh tÝn dông ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho hé n«ng d©n, çc chñ trang tr¹i,

çc chñ doanh nghiÖp võa vμ nhá, çc hîp t¸c x· vay ®ñ vèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh

doanh trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n ®¶m b¶o vÒ thÕ chÊp. Bé Tμi chÝnh chñ tr× cïng Ng©n

hμng Nhμ n−íc ViÖt nam phèi hîp x©y dùng ®Ò ¸n lËp Quü cïng víi çc chÝnh s¸ch,

gi¶i ph¸p kÌm theo tr×nh Thñ t−íng quyÕt ®Þnh.

6.3.5.2. Hç trî kü thuËt

Víi n¨ng lùc hiÖn t¹i cña çc chñ trang tr¹i, mét sè gi¶i ph¸p −u tiªn sau ®©y cÇn

®−îc çc c¬ quan, ban ngμnh chøc n¨ng hç trî vÒ mÆt kü thuËt nh»m thùc hiÖn h−íng

dÉn trªn mét çch cã hiÖu qu¶. Çc gi¶i ph¸p ®ã lμ:

• Gi¶i ph¸p c«ng nghÖ xö lý khÝ th¶i.

• Gi¶i ph¸p c«ng nghÖ xö lý thøc ¨n d− thõa, n−íc th¶i.

• Gi¶i ph¸p c«ng nghÖ xö lý phô phÕ th¶i vμ r¸c th¶i.

• Gi¶i ph¸p c«ng nghÖ b¶o ®¶m n−íc s¹ch vμ vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n.

• Gi¶i ph¸p c«ng nghÖ c¶i t¹o phÌn, mÆn t¹i çc trang tr¹i.

264

• Gi¶i ph¸p c«ng nghÖ ®¸p øng c©y, con gièng vμ phßng chèng dÞch bÖnh t¹i çc

trang tr¹i.

• Gi¶i ph¸p c«ng nghÖ thuû lîi phßng chèng lò lôt vμ h¹n h¸n t¹i çc trang tr¹i.

6.3.6. Phèi hîp tæ chøc thùc hiÖn

Bé Tμi nguyªn vμ M«i tr−êng sÏ lμ ®¬n vÞ ®Çu mèi trong viÖc thùc hiÖn çc chÝnh

s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT NTTS, chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh trong viÖc chØ

®¹o h−íng dÉn thùc hiÖn. Ngoμi ra, cßn cã sù tham gia cña çc bé ngμnh nh− Bé Thuû

s¶n, Bé N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn n«ng th«n, Bé Tμi chÝnh, çc ®oμn thÓ quÇn chóng.

Çc ho¹t ®éng nμy, tõ trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng ph¶i ®−îc kÕt hîp chÆt chÏ trªn c¬ së

ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm cô thÓ, phï hîp víi chøc n¨ng vμ nhiÖm vô cña mçi bé, ngμnh,

®oμn thÓ, tæ chøc x· héi. Sù phèi hîp cã thÓ ®−îc thùc hiÖn th«ng qua ph©n c«ng tr¸ch

nhiÖm tõng ngμnh (theo chiÒu däc) vμ më réng vμ t¨ng c−êng phèi hîp liªn ngμnh

(theo chiÒu ngang).

6.3.6.1. Tr¸ch nhiÖm tõng ngμnh

1. Bé Tμi nguyªn vμ M«i tr−êng: Lμ c¬ quan ®Çu mèi chñ tr× viÖc lËp kÕ ho¹ch

cho qu¸ tr×nh thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch vμ gi¶i ph¸p, ®ång thêi cïng víi çc bé ngμnh

kh¸c gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ®ã.

2. Bé Thuû s¶n: ChÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh trong viÖc triÓn khai, ¸p dông çc chÝnh

s¸ch, gi¶i ph¸p, chØ ®¹o lång ghÐp çc néi dung cña çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p vμo qu¸

tr×nh s¶n xuÊt cña trang tr¹i NTTS. Hç trî vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô vÒ thuû s¶n cho

qu¸ tr×nh thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch vμ gi¶i ph¸p ®ã.

3. Bé N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn n«ng th«n: Tham gia hç trî viÖc triÓn khai vμ

thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p. KhuyÕn khÝch vμ h−íng dÉn ng−êi sö dông thùc

hiÖn tèt çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ®· ®−îc ®Ò xuÊt.

4. Bé Tμi chÝnh: C¨n cø vμo kÕ ho¹ch tæng thÓ cña viÖc thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch,

gi¶i ph¸p ®Ó c©n ®èi, ®iÒu phèi vμ ph©n bæ çc nguån vèn cÇn thiÕt, kÓ c¶ çc nguån tμi

trî n−íc ngoμi, ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng,

trong ®ã cã hîp phÇn quan träng lμ KTTT NTTS.

5. Çc c¬ quan th«ng tin ®¹i chóng: Gi÷ vai trß rÊt quan träng trong viÖc ®−a

th«ng tin vÒ çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT NTTS ®Õn víi ng−êi

d©n. §ång thêi ph¶n ¸nh kÞp thêi nh÷ng thuËn lîi vμ khã kh¨n trong qu¸ tr×nh thùc

hiÖn. Thóc ®Èy mèi quan t©m, ñng hé vμ h−ëng øng cña toμn x· héi ®èi víi lÜnh vùc

b¶o vÖ m«i tr−êng trong NTTS.

265

6. Çc C©u l¹c bé trang tr¹i: §ãng vai trß chñ chèt trong viÖc tiÕn hμnh çc ho¹t

®éng n©ng cao n¨ng lùc trong viÖc ¸p dông çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p cho çc chñ trang

tr¹i, gióp thμnh lËp nhãm thùc thi çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ®ã.

7. Liªn minh çc Hîp t¸c x·: VËn ®éng, khuyÕn khÝch vμ h−íng dÉn çc chñ

trang tr¹i sö dông çc gi¶i ph¸p ®óng kü thuËt, ®ång thêi thùc hiÖn nghiªm chØnh

nh÷ng néi dung trong çc chÝnh s¸ch vÒ quyÒn lîi còng nh− tr¸ch nhiÖm cña çc bªn

liªn quan.

6.3.6.2. Më réng vμ t¨ng c−êng phèi hîp liªn ngμnh

Nh− trªn ®· ®Ò cËp, b¶n h−íng dÉn nμy ®Ò xuÊt thμnh lËp çc nhãm ®iÒu hμnh

vÒ chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT NTTS ë çc cÊp. ViÖc thùc hiÖn

çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p trªn cÇn ph¶i ®−îc më réng vμ t¨ng c−êng phèi hîp gi÷a çc

nhãm, tuú theo chøc n¨ng vμ nhiÖm vô, cô thÓ lμ:

1. Nhãm ®iÒu hμnh cÊp Trung −¬ng: bao gåm çc chuyªn gia vÒ çc chÝnh s¸ch,

gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng cña çc bé, ngμnh liªn quan cã môc tiªu vμ kÕ ho¹ch c«ng

t¸c râ rμng. Nh÷ng nhiÖm vô chÝnh cña nhãm lμ:

• Tæng hîp kÕ ho¹ch hμng n¨m vÒ chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT

nu«i trång thñy s¶n vμ theo dâi, gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i

ph¸p ®ã.

• X©y dùng kÕ ho¹ch tËp huÊn vμ chuyÓn giao kü thuËt, kü n¨ng h−íng dÉn thùc

hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p cho çn bé cña çc c¬ quan, ban ngμnh chøc n¨ng cÊp

trung −¬ng vμ tØnh.

• Thùc hiÖn thÝ ®iÓm çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT t¹i mét

sè ®Þa ph−¬ng ®iÓn h×nh.

• Tæng hîp nhu cÇu vμ hç trî viÖc thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p.

• Gióp Bé Tμi nguyªn vμ M«i tr−êng ho¹ch ®Þnh chiÕn l−îc truyÒn th«ng vμ tæ

chøc çc chiÕn dÞch cÊp quèc gia.

2. Nhãm ®iÒu hμnh cÊp tØnh: bao gåm çc chuyªn viªn vÒ çc chÝnh s¸ch, gi¶i

ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT cña çc Së, ngμnh liªn quan. X©y dùng çc ®¬n vÞ

chuyªn tr¸ch vÒ chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p cña çc tØnh vμ ®¬n vÞ nμy ®ãng vai trß nh− bé

phËn hç trî cña nhãm c«ng t¸c tØnh. NhiÖm vô cña nhãm lμ:

• Tham gia qu¶n lý çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT NTTS

trong tØnh.

• Hç trî kü thuËt vμ kü n¨ng h−íng dÉn thùc hiÖn cho nhãm çn bé chuyªn tr¸ch

vÒ çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT NTTS cÊp huyÖn.

266

• Hç trî cho c«ng t¸c tËp huÊn cho çn bé chuyªn tr¸ch vÒ çc chÝnh s¸ch, gi¶i

ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT NTTS huyÖn vμ x·.

• Tæ chøc thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT NTTS

trong tØnh.

• Phèi hîp, lång ghÐp çc ho¹t ®éng liªn ngμnh vÒ çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o

vÖ m«i tr−êng KTTT NTTS.

3. Nhãm ®iÒu hμnh cÊp huyÖn: bao gåm çc chuyªn viªn vÒ çc chÝnh s¸ch, gi¶i

ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT NTTS cña ®¬n vÞ liªn quan, víi chøc n¨ng:

• Tæng hîp vμ theo dâi t×nh h×nh thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i

tr−êng KTTT NTTS tuyÕn x·, tæng hîp b¸o ço göi huyÖn vμ tØnh.

• T− vÊn cho céng ®ång/hé gia ®×nh/nh÷ng ng−êi sö dông vÒ çc chÝnh s¸ch ph¸t

triÓn KTTT, çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng, nh»m gióp hä thùc hiÖn ®óng çc chÝnh

s¸ch vμ lùa chän gi¶i ph¸p thÝch hîp ®Ó ph¸t triÓn KTTT vμ b¶o vÖ m«i tr−êng.

• Hç trî c«ng t¸c tËp huÊn vÒ h−íng dÉn thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o

vÖ m«i tr−êng KTTT NTTS ë x· vμ th«n.

• B¸o ço ®Þnh kú cho nhãm c«ng t¸c tØnh.

4. Nhãm ®iÒu hμnh cÊp x·: gåm ®¹i diÖn çc ban, ngμnh, ®oμn thÓ liªn quan.

• X©y dùng kÕ ho¹ch vμ thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng

KTTT NTTS, ®ång thêi vËn ®éng céng ®ång t¹i x·, lång ghÐp víi çc ch−¬ng tr×nh

ph¸t triÓn KTTT vμ b¶o vÖ m«i tr−êng hiÖn hμnh.

• Lùa chän çc çn bé x·, th«n, b¶n cã nhiÖm vô hç trî, tËp huÊn vμ gi¸m s¸t t×nh

h×nh thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT NTTS t¹i cÊp th«n, b¶n.

• Theo dâi vμ b¸o ço ®Þnh kú tiÕn ®é thùc hiÖn.

5. Céng t¸c viªn c¬ së: víi nßng cèt lμ tr−ëng th«n/Êp, çn bé phô n÷ vμ çc ®oμn

thÓ kh¸c.

• H−íng dÉn vμ thóc ®Èy thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng

KTTT NTTS ë cÊp th«n, b¶n.

• Tæ chøc çc ho¹t ®éng cung cÊp th«ng tin vÒ çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ

m«i tr−êng KTTT NTTS th«ng qua häp nhãm, häp céng ®ång.

267

kÕt luËn vμ kiÕn nghÞ

I. kÕt luËn

§Ò tμi "Nghiªn cøu c¬ së khoa häc thùc tiÔn nh»m ®Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch,

gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng kinh tÕ trang tr¹i t¹i ViÖt Nam" ®−îc thùc hiÖn trong 2

n¨m (2004 -2005). Trong thêi gian qua víi sù nç lùc lín cña Nhãm t¸c gi¶ vμ ®−îc sù

ñng hé cña çc Nhμ nghiªn cøu, sù gióp ®ì vμ hîp t¸c cña çc Trung t©m, ViÖn nghiªn

cøu, çc së ban ngμnh liªn quan trong 2 khu vùc, ®Õn nay ®Ò tμi ®· hoμn thμnh ®Çy ®ñ

çc môc tiªu vμ néi dung ®· ®Ò ra. Qua kÕt qu¶ nghiªn cøu, ®iÒu tra kh¶o s¸t kinh tÕ

trang tr¹i t¹i vïng Duyªn h¶i miÒn Trung vμ §ång b»ng s«ng Cöu Long, ®ång thêi kÕt

hîp thu thËp, xö lý tæng hîp çc t− liÖu ®· c«ng bè vμ l−u tr÷ liªn quan ®Õn vÊn ®Ò ph¸t

triÓn trang tr¹i vμ kinh tÕ trang tr¹i cã thÓ rót ra mét sè kÕt luËn sau:

A. VÒ ph−¬ng ph¸p luËn vμ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

1. ViÖc b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn KTTT theo h−íng bÒn v÷ng ®ang lμ vÊn

®Ò hÕt bøc b¸ch hiÖn nay. Trªn quan ®iÓm ph−¬ng ph¸p luËn vμ ph−¬ng ph¸p nghiªn

cøu nh−: Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn sinh th¸i hÖ thèng, ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn tæng hîp, vμ

ph¸t triÓn bÒn v÷ng. §Ò tμi ®· ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a khoa häc vμ thùc tiÔn ®Ó ®Ò

xuÊt ph¸t triÓn KTTT theo h−íng bÒn v÷ng trªn l·nh thæ nghiªn cøu.

2. Tõ hiÖn tr¹ng ph¸t triÓn vμ nh÷ng vÊn ®Ò m«i tr−êng cña çc trang tr¹i, b»ng

ph−¬ng ph¸p luËn nghiªn cøu vμ trªn c¬ së tiÕp cËn trong dù b¸o diÔn biÕn m«i tr−êng,

®Ò tμi ®· vËn dông m« h×nh: ¸p lùc - hiÖn tr¹ng - ®¸p øng, håi cøu qu¸ khø - dù b¸o

t−¬ng lai,... dùa vμo hÖ sè « nhiÔm, ®· x¸c ®Þnh mét sè kÞch b¶n diÔn biÕn m«i tr−êng

cã thÓ x¶y ra theo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vμ b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i,

tõ ®ã ®−a ra çc dù b¸o diÔn biÕn m«i tr−êng cã c¬ së khoa häc vμ thùc tiÔn.

B. T×nh h×nh ph¸t triÓn trang tr¹i ë DHMT vμ §BSCL

1. KTTT ë ViÖt Nam ®· tån t¹i vμ ph¸t triÓn l©u dμi víi çc thêi kú ph¸t triÓn

kh¸c nhau, song ®ã lμ s¶n phÈm cña tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tiÕn bé tÊt yÕu cña

kinh tÕ hé gia ®×nh n«ng d©n trong nÒn s¶n xuÊt thÞ tr−êng hμng ho¸, lμ qu¸ tr×nh ph¸t

triÓn cña kinh tÕ n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n. HiÖn nay c¶ n−íc cã trªn 110.832 trang tr¹i

víi tæng diÖn tÝch ®Êt kho¶ng 678.291 ha, tèc ®é ph¸t triÓn trang tr¹i gÇn 6%/n¨m. B×nh

qu©n mçi trang tr¹i cã diÖn tÝch 6,12 ha, trong ®ã trang tr¹i l©m nghiÖp cã diÖn tÝch lín

nhÊt 21,71 ha vμ trang tr¹i ch¨n nu«i cã diÖn tÝch trung b×nh thÊp nhÊt 1,09 ha. Trang tr¹i

NTTS cã 35.434 trang tr¹i chiÕm 31,97% tæng sè l−îng trang tr¹i. Trong 6 lo¹i h×nh

trang tr¹i chñ yÕu th× trang tr¹i NTTS cã t¸c ®éng tiªu cùc tíi m«i tr−êng nhiÒu nhÊt, ®Æc

biÖt lμ m«i tr−êng n−íc mÆt, n−íc ngÇm vμ m«i tr−êng ®Êt.

268

2. ë n−íc ta víi nguån tμi nguyªn n−íc vμ ®Êt thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn çc lo¹i

h×nh KTTT, trong ®ã cã kinh tÕ trang tr¹i ë DHMT vμ §BSCL, ®Æc biÖt lμ NTTS ë ®©y

®· thùc sù ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi to lín, kh«ng chØ khuyÕn khÝch nh÷ng ng−êi

n«ng d©n cã lao ®éng, chÞu khã häc hái ®Ó biÕt çch v−¬n lªn lμm giμu, mμ cßn t¹o ra

nhiÒu viÖc lμm cho ng−êi lao ®éng, gãp phÇn ®¸ng kÓ vμo c«ng cuéc xo¸ ®ãi, gi¶m

nghÌo, n©ng cao ®êi sèng cña c− d©n n«ng th«n, huy ®éng ®−îc nguån vèn trong d©n ®Ó

®Çu t− vμo viÖc khai ph¸ çc vïng ®Êt çt ven biÓn, çc vïng ®Êt ®Çm lÇy, chua phÌn ë

®ång b»ng, çc vïng hoang ho¸, kh« c»n ®ang trong xu thÕ bÞ hoang m¹c ho¸ ë ven biÓn.

3. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, do lîi Ých cña çc trang tr¹i NTTS mang l¹i ®· xuÊt

hiÖn nhiÒu trang tr¹i tù ph¸t, thiÕu quy ho¹ch vμ thiÕu çc chÝnh s¸ch gi¶i ph¸p ®ång

bé, ngoμi ra tr×nh ®é nhËn thøc cña chñ trang tr¹i trong 2 khu vùc trªn cßn nhiÒu h¹n

chÕ nªn phÇn lín çc trang tr¹i ë ®©y ®Òu s¶n xuÊt theo quy tr×nh kh«ng hîp lý, nªn

xuÊt hiÖn « nhiÔm m«i tr−êng côc bé.

4. Tuy nhiªn, qua kh¶o s¸t còng cho thÊy ®· xuÊt hiÖn mét sè m« h×nh s¶n xuÊt

tiªn tiÕn, võa mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi cao, nh−ng Ýt t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn

m«i tr−êng. Çc m« h×nh trªn cÇn ®−îc tiÕp tôc nghiªn cøu nh»m bæ sung çc gi¶i ph¸p

®Ó m« h×nh ®−îc hoμn thiÖn h¬n vμ cÇn ®−îc nh©n réng.

C. VÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i NTTS

1. Nh×n chung, hiÖn tr¹ng m«i tr−êng cña kinh tÕ trang tr¹i t¹i DHMT vμ

§BSCL ch−a cã dÊu hiÖu vμ nguy c¬ « nhiÔm nghiªm träng. Møc ®é vμ quy m« «

nhiÔm ph¸t hiÖn chñ yÕu lμ quy m« côc bé vμ møc ®é ch−a ®¸ng kÓ.

2. M«i tr−êng kh«ng khÝ t¹i çc trang tr¹i ch−a bÞ « nhiÔm. Tuy nhiªn, ë møc ®é

vμ quy m« côc bé còng ®· xuÊt hiÖn « nhiÔm mïi h«i do c«ng t¸c kiÓm so¸t vμ xö lý r¸c

th¶i, ph©n, n−íc th¶i ë çc trang tr¹i ch¨n nu«i ch−a ®−îc quan t©m vμ gi¶i quyÕt tèt.

3. M«i tr−êng n−íc mÆt ®ang cã xu h−íng gia t¨ng møc ®é « nhiÔm do vi sinh,

chÊt h÷u c¬, chÊt dinh d−ìng vμ thuèc BVTV, mμ xu h−íng nμy cã thÓ dÉn ®Õn t×nh

tr¹ng suy tho¸i m«i tr−êng n−íc, ®ång thêi ë quy m« côc bé ®· ph¸t hiÖn thÊy møc ®é

gia t¨ng nhiÔm phÌn, mÆn. Nguyªn nh©n cã nhiÒu trong ®ã bao gåm çc vÊn ®Ò chÝnh

nh− n−íc s¹ch vμ vÖ sinh m«i tr−êng, t×nh tr¹ng l¹m dông ph©n bãn, ho¸ chÊt vμ thuèc

BVTV, chÊt th¶i ch−a ®−îc thu gom xö lý phï hîp, tr×nh ®é vμ kü thuËt canh t¸c l¹c

hËu, t×nh tr¹ng ngËp lò, h¹n h¸n vμ çc tai biÕn m«i tr−êng kh¸c.

4. M«i tr−êng n−íc ngÇm hiÖn ch−a cã dÊu hiÖu bÞ « nhiÔm d−íi t¸c ®éng cña

çc trang tr¹i, song chñ yÕu cã nguy c¬ bÞ c¹n kiÖt nhanh chãng, ®Æc biÖt lμ t¹i çc khu

269

vùc NTTS trªn d¶i ®Êt çt ven biÓn. Çc khu vùc nu«i hÇu nh− ch−a cã kh¶o s¸t, ®¸nh

gi¸ tr÷ l−îng nguån n−íc ngÇm ®Ó cã kÕ ho¹ch khai th¸c sö dông hîp lý nguån n−íc

nμy. T×nh tr¹ng l¹m dông n−íc ngÇm ven biÓn ®Ó nu«i t«m vμ kh«ng tu©n thñ LuËt Tμi

nguyªn n−íc lμ kh¸ phæ biÕn, t×nh tr¹ng x©m nhËp mÆn vμo s©u trong lôc ®Þa ®· x¶y ra

do çc trang tr¹i sö dông qu¸ møc nguån n−íc ngÇm. HËu qu¶ lμ lμm suy kiÖt nguån

n−íc, nhiÒu n¬i n−íc ngÇm khu vùc ven biÓn bÞ nhiÔm mÆn, tõ ®ã g©y « nhiÔm côc bé

®Êt vμ suy tho¸i hÖ sinh th¸i ven biÓn.

5. M«i tr−êng ®Êt ®ang cã xu h−íng suy tho¸i do qu¸ t¶i, mÆn ho¸, chai s¹n, b¹c

mμu, d− l−îng ph©n bãn, ho¸ chÊt vμ thuèc BVTV..., mμ nguyªn nh©n chÝnh lμ do kü thuËt

vμ tr×nh ®é l¹c hËu, t×nh tr¹ng l¹m dông ho¸ chÊt vμ thuèc BVTV, do hÖ thèng thuû lîi néi

®ång ch−a hoμn chØnh vμ viÖc chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông ®Êt tõ n«ng nghiÖp sang

NTTS ch−a cã quy ho¹ch chi tiÕt vμ thiÕu c©n b»ng.

6. ViÖc ¸p dông KHKT, c«ng nghÖ xö lý « nhiÔm m«i tr−êng t¹i çc trang tr¹i

cßn rÊt khiªm tèn, ch−a cã t¸c dông ®¸ng kÓ trong viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i

ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Trong ®ã, mét sè c«ng nghÖ m«i tr−êng ®¸ng chó ý nhÊt ®Ó ph¸t

triÓn nh©n réng lμ sö dông men vi sinh, çc chÕ phÈm sinh häc, t¸i sö dông n−íc th¶i,

xö lý bïn th¶i, x©y dùng çc m« h×nh khÐp kÝn b¶o ®¶m kh¶ n¨ng ph¸t th¶i Ýt hoÆc

kh«ng ph¸t th¶i vμo m«i tr−êng.

D. DiÔn biÕn m«i tr−êng t¹i çc khu vùc ph¸t triÓn trang tr¹i NTTS vïng DHMT vμ §BSCL

1. B−íc ®Çu ®· vËn dông çc ph−¬ng ph¸p dù b¸o t−¬ng ®èi vÒ diÔn biÕn m«i tr−êng kinh tÕ trang tr¹i t¹i DHMT vμ §BSCL b»ng çch kÕt hîp øng dông ph−¬ng ph¸p hÖ sè « nhiÔm víi ph−¬ng ph¸p ma trËn m«i tr−êng (MEM) trªn c¬ së çc d÷ liÖu ®¸nh gi¸ tæng hîp vÒ çc mèi quan hÖ ¶nh h−ëng h÷u c¬ gi÷a qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi víi çc nhu cÇu b¶o vÖ m«i tr−êng vμ víi çc thμnh phÇn m«i tr−êng quan t©m. Gi¸ trÞ khoa häc vμ thùc tiÔn cña ph−¬ng ph¸p nμy cã thÓ chÊp nhËn ®−îc, gãp phÇn quy ho¹ch ph¸t triÓn vμ ho¹ch ®Þnh çc c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p vμ c«ng cô qu¶n lý nhμ n−íc cÇn ¸p dông cho t−¬ng lai.

2. Çc kÕt qu¶ dù b¸o cho phÐp x¸c ®Þnh 02 kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ vμ diÔn biÕn m«i tr−êng trang tr¹i chÝnh, trong ®ã phô thuéc vμo çc ®iÒu kiÖn tiÕn hμnh qu¸ tr×nh CNH, H§H, ®« thÞ hãa n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n, ph¸t triÓn thÞ tr−êng th−¬ng m¹i - dÞch vô, ph¸t triÓn KHKT s¶n xuÊt kinh doanh, n©ng cao chÊt l−îng thÓ chÕ vμ qu¶n lý nhμ n−íc... Ngoμi ra cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn m¹nh mÏ, æn ®Þnh vμ bÒn v÷ng kinh tÕ trang tr¹i, gi¶m « nhiÔm vμ suy tho¸i m«i tr−êng th× cÇn thiÕt ph¶i gi¶i quyÕt thËt tèt çc vÊn ®Ò chÝnh nh−: quy ho¹ch ph¸t triÓn trang tr¹i phï hîp, ph¸t triÓn hμi hoμ gi÷a qu¸ tr×nh CNH, H§H n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n, kiÓm so¸t chÆt chÏ d− l−îng ho¸ chÊt, ph©n bãn, thuèc BVTV trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña çc trang

270

tr¹i ®ång thêi ph¶i cã c¬ chÕ, chÝnh s¸ch phï hîp, nh©n réng çc m« h×nh theo h−íng bÒn v÷ng.

E. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i theo h−íng bÒn v÷ng

1. Qua kh¶o s¸t vμ nghiªn cøu ë DHMT vμ §BSCL ®Ò tμi ®· ®Ò xuÊt, hç trî x©y

dùng 04 m« h×nh ®iÓm ®Æc tr−ng theo h−íng bÒn v÷ng lμ:

- ë DHMT: 01 m« h×nh nu«i t«m c«ng nghiÖp, 01 m« h×nh NTTS dùa vμo céng

®ång theo h−íng qu¶ng canh c¶i tiÕn.

- ë §BSCL: 01 m« h×nh nu«i t«m c«ng nghiÖp vμ 01 m« h×nh nu«i ç sÊu, tr¨n.

2. KÕt qu¶ nghiªn cøu hoμn thiÖn 04 m« h×nh trang tr¹i ®iÓn h×nh theo h−íng

bÒn v÷ng ®· cho thÊy r»ng 03 néi dung cÇn thiÕt hoμn thiÖn lμ: xö lý chÊt th¶i triÖt ®Ó

nh»m gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng « nhiÔm. kÕt cÊu m« h×nh theo h−íng bÒn v÷ng (kÕt hîp ®a

canh, tuÇn hoμn, kÐp kÝn, nèi tiÕp), mμ kÕt qu¶ lμ t¹o nªn Ýt hoÆc kh«ng cã chÊt th¶i, t¸i

sö dông chÊt th¶i, tiÕt kiÖm tμi nguyªn mét çch hiÖu qu¶ nhÊt, gia t¨ng lîi Ých kinh tÕ -

m«i tr−êng cho trang tr¹i. Kh¾c phôc khiÕm khuyÕt quy tr×nh s¶n xuÊt cña trang tr¹i

b»ng chÝnh viÖc øng dông çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng víi chi phÝ ®Çu t− hîp lý.

3. Nh÷ng kÕt qu¶ øng dông çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμo çc trang tr¹i

nghiªn cøu ®· cho phÐp ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ øng dông tæng hîp çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i

tr−êng kh«ng khÝ, ®Êt, n−íc mÆt vμ n−íc ngÇm cÇn thiÕt trong çc m« h×nh trang tr¹i nu«i

t«m c«ng nghiÖp, nu«i t«m qu¶ng canh c¶i tiÕn, ch¨n nu«i - thuû ®Æc s¶n kÕt hîp ®iÓn h×nh

t¹i DHMT vμ §BSCL. Trong ®ã, cã thÓ x¸c ®Þnh r»ng çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng ®·

¸p dông mang l¹i hiÖu qu¶ kü thuËt - kinh tÕ - x· héi vμ m«i tr−êng cao, xøng ®¸ng lμ çc

m« h×nh trang tr¹i ®iÓn h×nh cÇn nh©n réng trong thùc tiÔn nh»m gi¶i quyÕt triÖt ®Ó vμ hiÖu

qu¶ çc vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr−êng kinh tÕ trang tr¹i t¹i hai khu vùc nμy.

F. §Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch phôc vô ph¸t triÓn KTTT

1. Qua ph©n tÝch nh÷ng mÆt tÝch cùc vμ h¹n chÕ cña çc chÝnh s¸ch hiÖn hμnh,

®Ò tμi ®· ®Ò xuÊt bæ sung mét sè néi dung nh»m hoμn thiÖn çc chÝnh s¸ch, t¹o c¬ së

ph¸p lý phôc vô cho ph¸t triÓn KTTT bÒn v÷ng.

2. LÇn ®Çu tiªn viÖc h−íng dÉn thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p vÒ b¶o vÖ

m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng lo¹i h×nh KTTT NTTS ®−îc biªn tËp vμ x©y dùng

thμnh mét tμi liÖu h−íng dÉn. Mμ tr−íc ®ã, çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p chØ ®−îc ban

hμnh d−íi d¹ng çc NghÞ quyÕt, NghÞ ®Þnh, Th«ng t−... cña çc c¬ quan qu¶n lý vμ çc

Bé, ban ngμnh chøc n¨ng.

271

II. KiÕn nghÞ

1. Trong ®iÒu kiÖn n−íc ta hiÖn nay cÇn cã sù nhÊt qu¸n vÒ lý luËn t− duy l·nh

®¹o vμ qu¶n lý kinh tÕ n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n, r»ng kinh tÕ trang tr¹i kh«ng ph¶i lμ

thμnh phÇn kinh tÕ ®¬n nhÊt, mμ chØ lμ mét h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp

hμng ho¸ míi, tiÕn bé, lμ s¶n phÈm t− duy vμ thùc tiÓn ®æi míi cô thÓ ho¸ trong thêi kú

c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc, sÏ ph¸t triÓn tÊt yÕu theo ®Þnh h−íng nÒn s¶n

xuÊt n«ng nghiÖp tri thøc míi, cho nªn ®ßi hái ph¶i cã hÖ thèng ph¸p luËt, c¬ chÕ vμ

chÝnh s¸ch ®ång bé cña Nhμ n−íc theo môc tiªu ®Þnh h−íng ph¸t triÓn rÊt râ rμng vμ

m¹nh mÏ, nh»m võa ®æi míi phï hîp h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt vμ quan hÖ s¶n xuÊt

n«ng nghiÖp cò, võa ®¶m b¶o ®Þnh h−íng tæ chøc s¶n xuÊt vμ quan hÖ s¶n xuÊt n«ng

nghiÖp míi ngμy cμng tiÕn bé, hiÖu qu¶ vμ chÊt l−îng cao theo ®Þnh h−íng nÒn kinh tÕ

tri thøc nãi chung.

2. Nh÷ng chÝnh s¸ch ®−îc ®Ò tμi KC.08.30 ®Ò xuÊt cïng víi nh÷ng gi¶i ph¸p

b¶o vÖ m«i tr−êng, ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng trang tr¹i NTTS lμ nh÷ng vÊn ®Ò

®−îc ®óc kÕt tõ thùc tiÔn vμ ®−îc x©y dùng trªn c¬ së khoa häc.

V× vËy, vÊn ®Ò chÝnh kh«ng ph¶i lμ xem cã nªn ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i hay

kh«ng, mμ lμ ph¶i gi¶i quyÕt thËt tèt ba néi dung chÝnh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i, ®ã

lμ phñ ®Þnh, kÕ thõa vμ c¶i t¹o kinh tÕ trang tr¹i ®¸p øng ngμy cμng ®Çy ®ñ çc môc

tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi n−íc ta theo ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa, phôc vô ®¾c

lùc cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n, x©y dùng

n«ng th«n v¨n minh, Êm no vμ h¹nh phóc. M« h×nh kinh tÕ trang tr¹i cô thÓ ho¸ theo

vïng, miÒn lμ nhu cÇu tÊt yÕu, cã søc sèng tù nhiªn vμ cã t−¬ng lai phï hîp, cho nªn

cÇn ph¶i t¨ng c−êng c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn vμ qu¶n lý nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp

n−íc ta trªn nÒn t¶ng c¬ b¶n vμ chñ yÕu lμ m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i theo vïng, miÒn.

§ã lμ nh÷ng kiÕn nghÞ phï hîp víi giai ®o¹n ph¸t triÓn hiÖn nay vμ s¾p tíi cña

kinh tÕ trang tr¹i ë n−íc ta. §Ò tμi KC.08.30 hy väng r»ng chóng sÏ sím ®−îc ®−a vμo

¸p dông.

272

Tμi liÖu tham kh¶o

TiÕng ViÖt

1. NguyÔn ThÞ Song An (2001). Qu¶n trÞ n«ng tr¹i. NXB §HQG Hå ChÝ Minh, Tp

HCM.

2. Ph¹m Quang Anh vμ çc ®ång t¸c gi¶ (1985). HÖ sinh th¸i Cμ phª §¨k l¨k - TËp

I. NXB §¹i häc Tæng hîp Hμ Néi, Hμ Néi.

3. Ph¹m Quang Anh (1996). Ph©n tÝch cÊu tróc sinh th¸i c¶nh quan øng dông ®Þnh

h−íng tæ chøc du lÞch xanh ë ViÖt Nam - LATS ®Þa lý - ®Þa chÊt. §HQG Hμ Néi.

4. Ph¹m Quang Anh (2001). TËp bμi gi¶ng vÒ lý thuyÕt "Kinh tÕ häc sinh th¸i". Bé

m«n "§Þa nh©n v¨n vμ kinh tÕ sinh th¸i", Khoa §Þa lý, §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn, §¹i

häc Quèc gia Hμ Néi, Hμ Néi.

5. §ç ¸nh (2002). §é ph× nhiªu cña ®Êt vμ dinh d−ìng c©y trång. NXB N«ng nghiÖp,

Hμ Néi.

6. Asian Development Bank (2001). ChiÕn l−îc ®Çu t− cho tμi nguyªn n−íc ë MiÒn Trung.

7. Lª Huy B¸, L©m Minh TriÕt (2000). Sinh th¸i m«i tr−êng øng dông. NXB KH&KT,

Hμ Néi.

8. Lª Huy B¸, Vò ChÝ HiÕu, Vâ §×nh Long (2002). Tμi nguyªn M«i tr−êng vμ Ph¸t

triÓn BÒn v÷ng. NXB Khoa häc vμ Kü thuËt, TP HCM.

9. Lª Huy B¸ (2003). Sinh th¸i m«i tr−êng §Êt. NXB §¹i häc Quèc gia, Tp Hå ChÝ Minh.

10. §¸i Duy Ban, §¸i ThÞ H»ng Nga (2002). Kü thuËt nu«i t«m ®¹i trμ xuÊt khÈu. NXB

N«ng nghiÖp, Hμ Néi.

11. Ban T− t−ëng v¨n ho¸ Trung ¦¬ng (1993). Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vμ thùc tiÔn cña

qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ë n−íc ta, tËp I, Hμ Néi.

12. Ban VËt gi¸ ChÝnh phñ (2000). T− liÖu vÒ Kinh tÕ trang tr¹i - tËp I. NXB TP. Hå

ChÝ Minh, Tp HCM.

13. Hoμng V¨n BÝnh (2002). §éc chÊt häc c«ng nghiÖp vμ dù phßng nhiÔm ®éc. NXB

Khoa häc Kü thuËt, Hμ Néi.

14. Bé KÕ ho¹ch vμ §Çu t− (1997). C«ng nghiÖp ho¸ vμ chiÕn l−îc t¨ng tr−ëng dùa

trªn xuÊt khÈu. NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi.

15. Bé Khoa häc C«ng nghÖ vμ M«i tr−êng (2002). TuyÓn tËp 31 tiªu chuÈn

ViÖt Nam vÒ m«i tr−êng b¾t buéc ¸p dông, Hμ Néi.

273

16. Bé N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn n«ng th«n (1999). B¸o ço b−íc ®Çu t×nh h×nh vμ

chñ tr−¬ng, gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë çc tØnh phÝa B¾c, Hμ Néi

17. Bé N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn n«ng th«n (1999). B¸o ço t×nh h×nh kinh tÕ trang

tr¹i ë mét sè tØnh phÝa Nam, Hμ Néi.

18. Bé N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn n«ng th«n (2002). Ch−¬ng tr×nh KC12 vμ Hå s¬

ngμnh n−íc, Hμ Néi.

19. Bé Khoa häc vμ C«ng nghÖ (2004). Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng

vïng kinh tÕ träng ®iÓm miÒn Trung (tõ Thõa Thiªn HuÕ ®Õn Qu¶ng Ng·i). B¸o ço

tæng kÕt KC.08.03.

20. Bé Tμi Nguyªn vμ M«i Tr−êng (2002). B¸o ço diÔn biÕn m«i tr−êng ViÖt Nam

2001, Hμ Néi.

21. Bé Tμi nguyªn vμ M«i tr−êng (2003). M«i tr−êng n«ng th«n tØnh Qu¶ng Nam. B¸o

ço ®Ò tμi nh¸nh. Ch−¬ng tr×nh KC.08.06.

22. Bé Tμi nguyªn vμ M«i tr−êng (2003). Qu¶n lý tæng hîp ®íi bê kinh nghiÖm thùc tÕ

ë ViÖt Nam. NXB Lao ®éng, Hμ Néi.


2003 - M«i tr−êng n−íc, Hμ Néi.


2004 - ChÊt th¶i r¾n, Hμ Néi.

25. Bé Thuû s¶n (2000). Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ngμnh Thuû s¶n

thêi kú 2000- 2010, Hμ Néi.

26. Bé Thuû s¶n (2004). KÕt qu¶ nu«i trång thuû s¶n n¨m 2003 vμ gi¶i ph¸p thùc hiÖn

n¨m 2004, Hμ Néi.

27. Bé T− lÖnh ho¸ häc, Bé Quèc Phßng - Trung t©m C«ng nghÖ xö lý m«i tr−êng

(2003). KÕt qu¶ ph©n tÝch n−íc s«ng Gianh, Hμ Néi.

28. Çc tæ chøc cña Liªn hîp quèc t¹i ViÖt Nam - United Nations (2004). B¸o ço

®¸nh gi¸ chung cña Liªn Hîp Quèc vÒ ViÖt Nam, Hμ Néi.

29. Çc v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ kinh tÕ trang tr¹i (2001). NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi.

30. Lª Th¹c Çn (2005). Tæng quan vÒ ph−¬ng ph¸p luËn vμ qu¸ tr×nh x©y dùng chØ thÞ

m«i tr−êng, Hμ Néi.

31. Chi côc B¶o vÖ NLTS B×nh §Þnh (2004). B¸o ço ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng c«ng t¸c quan

tr¾c m«i tr−êng thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh phßng chèng bÖnh t«m n¨m 2004, B×nh §Þnh.

274

32. Chi Côc Tiªu chuÈn ®o l−êng chÊt l−îng tØnh Qu¶ng B×nh (2002). B¶n ®¨ng ký ®¹t tiªu

chuÈn m«i tr−êng - Dù ¸n Më réng n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt xÝ nghiÖp chÕ biÕn n«ng

thñy s¶n xuÊt khÈu giai ®o¹n 2 t¹i Phó H¶i - §ång Híi - Qu¶ng B×nh, Qu¶ng B×nh.

33. Chi côc Tiªu chuÈn ®o l−êng chÊt l−îng tØnh Qu¶ng B×nh (2003). B¶n ®¨ng ký ®¹t

tiªu chuÈn m«i tr−êng: Dù ¸n më réng n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt xÝ nghiÖp chÕ biÕn

n«ng - thñy s¶n xuÊt khÈu Qu¶ng B×nh, Qu¶ng B×nh.

34. ChÝnh phñ n−íc CHXHCN ViÖt Nam (2003). B¸o ço Quy ho¹ch sö dông ®Êt ®Õn

n¨m 2010 vμ kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ®Õn n¨m 2005, Hμ Néi.

35. Ch−¬ng tr×nh hîp t¸c ViÖt Nam - Thôy §iÓn (PCM) (2000). B¸o ço dù th¶o lÇn

thø 3 "Quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vïng ven biÓn tØnh Qu¶ng B×nh thêi kú

2001 - 2010", Hμ Néi

36. C«ng ty cæ phÇn ASC (2/2003). B¸o ço ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng dù ¸n x©y

dùng khu liªn hiÖp khÐp kÝn nu«i trång xuÊt khÈu thñy h¶i s¶n t¹i khu c«ng nghiÖp

Ch©n M©y, HuÕ.

37. C«ng ty cæ phÇn §øc Th¾ng (2005). B¶n ®¨ng ký ®¹t tiªu chuÈn m«i tr−êng: Dù ¸n

Nu«i t«m th©m canh trªn çt t¹i Cöa Phó, B¶o Ninh, Qu¶ng B×nh, Qu¶ng B×nh.

38. C«ng ty TNHH §Çu t− & X©y dùng tæng hîp Tr−êng An (2002). B¶n §¨ng ký ®¹t

tiªu chuÈn m«i tr−êng, nu«i t«m th©m canh trªn çt t¹i Cöa Phó - X· B¶o Minh -

§ång Híi, Qu¶ng B×nh.

39. C«ng ty t− vÊn ®Çu t− vμ thiÕt kÕ Bé Thuû s¶n (2000). Dù ¸n vïng nu«i t«m c«ng

nghiÖp Liªn ChiÓu, §μ N½ng.

40. C¬ së nu«i t«m trªn çt Nh©n Tr¹ch - Bè Tr¹ch. B¶n kª khai çc ho¹t ®éng cã ¶nh

h−ëng ®Õn m«i tr−êng, Qu¶ng B×nh.

41. Côc M«i tr−êng ViÖt Nam. Nu«i t«m trªn çt ë miÒn Trung vμ nh÷ng c¶nh b¸o vÒ

m«i tr−êng, http://www.nea.gov.vn/

42. Côc Thèng kª B×nh §Þnh (2005). B¸o ço t×nh h×nh trang tr¹i B×nh §Þnh ®Õn th¸ng

7 n¨m 2005, B×nh §Þnh.

43. Côc Thèng kª thμnh phè §μ N½ng (2004). Niªm gi¸m thèng kª §μ N½ng 2003.

NXB Thèng kª, §μ N½ng.

44. Côc Thèng kª Hμ TÜnh (2004). Niªm gi¸m thèng kª Hμ TÜnh 2003. NXB Thèng kª,

Hμ TÜnh.

45. Côc Thèng kª Kh¸nh Hoμ (2004). Niªm gi¸m thèng kª Kh¸nh Hoμ 2003. XNB

Thèng kª, Kh¸nh Hoμ.

275

46. Côc Thèng kª NghÖ An (2004). Niªm gi¸m thèng kª NghÖ An 2003. NXB Thèng

kª, NghÖ An.

47. Côc Thèng kª Phó Yªn (2004). Niªm gi¸m thèng kª Phó Yªn 2003. NXB Thèng

kª, Phó Yªn.

48. Côc Thèng kª Qu¶ng B×nh (2004). Niªm gi¸m thèng kª tØnh Qu¶ng B×nh 2003.

NXB Thèng kª, Qu¶ng B×nh.

49. Côc Thèng kª Qu¶ng Nam (2004). Niªm gi¸m thèng kª Qu¶ng Nam 2003. NXB

Thèng kª, Qu¶ng Nam.

50. Côc Thèng kª Qu¶ng Ng·i (2004). Niªm gi¸m thèng kª Qu¶ng Ng·i 2003. NXB

Thèng kª, Qu¶ng Ng·i.

51. Côc Thèng kª Qu¶ng TrÞ (2004). Niªm gi¸m thèng kª Qu¶ng TrÞ n¨m 2003. NXB

Thèng kª, Qu¶ng TrÞ.

52. Côc Thèng kª Thanh Hãa (2004). B¸o ço t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi −íc tÝnh ®Õn

th¸ng 7 n¨m 2004, Thanh Ho¸.

53. Côc Thèng kª Thanh Hãa (2004). Niªm gi¸m thèng kª Thanh Ho¸ n¨m 2003. NXB

Thèng kª, Thanh Ho¸.

54. Côc Thèng kª Thõa Thiªn HuÕ (2005). Niªm gi¸m thèng kª Thõa Thiªn HuÕ 2004.

NXB Thèng kª, Thõa Thiªn HuÕ.

55. Danida - Bé Thuû s¶n (2002). S¬ kÕt hai n¨m thùc hiÖn S¶n xuÊt s¹ch h¬n vμ qu¶n

lý m«i tr−êng trong ngμnh chÕ biÕn thñy s¶n, Hμ Néi.

56. David Begg (1995). Kinh tÕ häc, tμi liÖu dÞch. NXB Gi¸o dôc, Hμ Néi.

57. §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n - Hμ Néi (1999). B¸o ço tæng hîp: Thùc tr¹ng vμ

gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸,

Hμ Néi.

58. §¹i häc Quèc Gia TP.HCM (2001). Vïng ngËp lò §ång b»ng s«ng Cöu Long -

HiÖn tr¹ng vμ gi¶i ph¸p. NXB §HQG TP. HCM, Tp HCM.

59. §¹i häc Thuû lîi - TP.HCM (2000). §¸nh gi¸ diÔn biÕn lò n¨m 2000 vμ vÊn ®Ò

kiÓm so¸t lò ë §BSCL, Tp HCM.

60. Ph¹m Ngäc §¨ng, Lª Tr×nh, NguyÔn Quúnh H−¬ng (2004). §¸nh gi¸ diÔn biÕn vμ

dù b¸o m«i tr−êng hai vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa B¾c vμ phÝa Nam ®Ò xuÊt çc gi¶i

ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng. NXB X©y dùng, Hμ Néi.

61. NguyÔn §×nh §Êu (2001). B¸o ço kÕt qu¶ ®Ò tμi Khoa häc cÊp tØnh: §¸nh gi¸ t×nh

h×nh kinh tÕ trang tr¹i, ®Ò xuÊt ®Þnh h−íng vμ çc gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ

trang tr¹i ë tØnh Thõa Thiªn HuÕ, HuÕ.

276

62. NguyÔn §iÒn, TrÇn §øc (1993). Kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh trªn thÕ giíi vμ ch©u ¸.

NXB Thèng kª, Hμ Néi.

63. NguyÔn §×nh §iÒn (2000). Trang tr¹i gia ®×nh - B−íc ph¸t triÓn míi cña kinh tÕ hé

n«ng d©n. NXB N«ng nghiÖp, Hμ Néi.

63a. TS. NguyÔn M¹nh §«n (2004). Thùc hiÖn cam kÕt trong ch−¬ng tr×nh liªn kÕt

“bèn nhμ”. T¹p chÝ Khoa häc vμ Tæ quèc, Liªn hiÖp çc Héi KH vμ KT VN, sè 4-2004.

64. TrÇn §øc (1990). Mμu xanh kú diÖu gi÷a thÕ kû XXI. NXB Sù thËt, Hμ Néi.

65. Frank Ellis (1994). Kinh tÕ hé gia ®×nh n«ng d©n. NXB N«ng nghiÖp, Hμ Néi.

66. Ng« §×nh Giao. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸ nÒn kinh

tÕ quèc d©n - tËp I, II. NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi.

67. Thanh Hai (2003). ViÖc vËn hμnh hÖ thèng xö lý chÊt th¶i ë nhiÒu doanh nghiÖp

cßn mang tÝnh ®èi phã.

68. Hoμng H¶i (1999). N«ng nghiÖp ch©u ¢u: Nh÷ng kinh nghiÖm ph¸t triÓn. NXB

Khoa häc X· héi, Hμ Néi.

69. L−u §øc H¶i, NguyÔn Ngäc Sinh (2001). Qu¶n lý m«i tr−êng cho sù ph¸t triÓn bÒn

v÷ng. NXB §¹i häc quèc gia, Hμ Néi.

70. Hanna Bach (2004). Ph−¬ng ph¸p luËn vμ qui tr×nh x©y dùng bé chØ thÞ, Hμ Néi.

71. §ç Hoμng, Minh ViÔn (2004). Nu«i t«m trªn çt vμ nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc cÇn ®−îc

quan t©m. T¹p chÝ B¶o vÖ M«i tr−êng - Sè 6, Hμ Néi.

72. NguyÔn Chu Håi vμ cs (2004). Mét sè c¶nh b¸o m«i tr−êng trong nu«i t«m trªn çt ë

miÒn trung ViÖt Nam. TuyÓn tËp B¸o ço Héi th¶o Ch−¬ng tr×nh hμnh ®éng h−ëng øng

ngμy M«i tr−êng ThÕ giíi 5/6/2004, Qu¶ng Ng·i.

73. Héi B¶o vÖ thiªn nhiªn vμ m«i tr−êng ViÖt Nam (2004). ViÖt Nam m«i tr−êng vμ

cuéc sèng. NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hμ Néi.

74. Héi Khoa häc ®Êt ViÖt Nam (1998). §Êt ViÖt Nam. NXB N«ng nghiÖp, Hμ Néi.

75. Héi n«ng d©n tØnh NghÖ An (2003). §Ò tμi nghiªn cøu khoa häc: Tæng kÕt khoa

häc thùc tiÔn çc m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i vμ ®Ò xuÊt çc gi¶i ph¸p çc c¬ chÕ chÝnh

s¸ch nh»m thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i NghÖ An, NghÖ An.

76. L©m Quang Huyªn (2002). VÊn ®Ò ruéng ®Êt ë ViÖt Nam. NXB Khoa häc X· héi,

Hμ Néi.

77. Hoμng ThÞ Thu H−¬ng (2002). Nghiªn cøu ®iÒu kiÖn tù nhiªn vμ hiÖn tr¹ng kinh

tÕ - x· héi b−íc ®Çu ®Þnh h−íng çc m« h×nh ph¸t triÓn trang tr¹i hîp lý cña tØnh

Lμo Cai. LuËn ¸n Cö nh©n Khoa häc Tμi n¨ng, Khoa §Þa lý, Hμ Néi.

277

78. NguyÔn §×nh H−¬ng (2000). Thùc tr¹ng vμ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i

trong thêi kú c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa ë ViÖt Nam. NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hμ Néi.

79. Vò Träng Kh¶i (2002). Hai m« h×nh kinh tÕ vμ sù ®æi míi kinh tÕ qua thùc tiÔn

ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ë ViÖt Nam. NXB ChÝnh trÞ Quèc Gia, Hμ Néi.

80. NguyÔn Hång Kh¸nh (2003). Gi¸m s¸t m«i truêng nÒn kh«ng khÝ vμ n−íc - Lý luËn

vμ thùc tiÔn ¸p dông ë ViÖt Nam. NXB Khoa häc Kü thuËt, Hμ Néi.

81. NguyÔn §øc KhiÓn (2002). Qu¶n lý m«i tr−êng. NXB Lao ®éng - X· héi, Hμ Néi.

82. Lª V¨n Khoa, NguyÔn Ngäc Sinh, NguyÔn TiÕn Dòng (2001). ChiÕn l−îc vμ chÝnh

s¸ch m«i tr−êng. NXB §¹i häc quèc gia, Hμ Néi.

83. TrÇn Kiªn - Phóc Kú (2000). Lμm giμu b»ng kinh tÕ trang tr¹i - M« h×nh trang tr¹i

trÎ. NXB Thanh Niªn, Tp HCM.

84. Phan NguyÔn DiÖp Lan. Sæ tay nu«i ç n−íc ngät quy m« nhá. NXB Khoa häc vμ

Kü thuËt, Hμ Néi.

85. TrÇn Thanh L©m (2004). Qu¶n lý m«i tr−êng ®Þa ph−¬ng. NXB X©y Dùng, Hμ Néi.

86. Lª ThÞ Kim Liªn (2004). B−íc ®Çu kh¶o s¸t c«ng t¸c kÕ to¸n trong çc trang tr¹i ë tØnh

Thõa Thiªn HuÕ. T¹p chÝ Khoa häc §¹i häc HuÕ, Sè 23, trang 73 - 79, HuÕ.

87. NguyÔn ThÞ Liªn (2003). Nu«i trång thuû s¶n ven biÓn g¾n víi b¶o vÖ m«i tr−êng ë

B×nh §Þnh, B×nh §Þnh.

88. NguyÔn V¨n Lôc (2002). B¸o ço chuyªn ®Ò ®iÒu tra kinh tÕ - x· héi, m«i tr−êng,

nguån lîi thñy s¶n ë ®íi ven bê biÓn tØnh B×nh §Þnh, B×nh §Þnh.

89. Maurice Buckett (1993). Tæ chøc qu¶n lý n«ng tr¹i gia ®×nh. NXB N«ng nghiÖp,

Hμ Néi.

90. Mét sè quan ®iÓm vμ gi¶i ph¸p chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr−êng theo ®Þnh h−íng x·

héi chñ nghÜa ë n−íc ta hiÖn nay (1994). NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi.

91. Mét sè quy ®Þnh Qu¶n lý Nhμ n−íc vÒ ®Êt ®ai, n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, ng−

nghiÖp, thñy s¶n (2002). NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi.

92. Mét sè v¨n kiÖn cña §¶ng vÒ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp (1993). NXB ChÝnh trÞ quèc

gia, Hμ Néi.

93. Ph¹m V¨n Ninh, TrÇn HiÕu NhuÖ, NguyÔn Chu Håi, L−u V¨n DiÖu (2000). HiÖn tr¹ng

m«i tr−êng ViÖt Nam - PhÇn 3: Çc vÊn ®Ò m«i tr−êng bøc b¸ch ë ViÖt Nam, Hμ Néi.

94. Ng©n hμng thÕ giíi (2003). Ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong mét thÕ giíi n¨ng ®éng - Thay

®æi thÓ chÕ, t¨ng tr−ëng vμ chÊt l−îng cuéc sèng. NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hμ Néi.

278

95. NguyÔn Xu©n Nguyªn (1995). Khuynh h−íng ph©n hãa hé n«ng d©n trong ph¸t

triÓn s¶n xuÊt hμng hãa. NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi.

96. NguyÔn ThÕ Nh·. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë ViÖt nam lý luËn, thùc tr¹ng vμ

gi¶i ph¸p. Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n, Hμ Néi.

97. NhiÒu t¸c gi¶ (1996). Héi th¶o: Sö dông hîp lý tμi nguyªn thiªn nhiªn vμ b¶o vÖ

m«i tr−êng vïng B×nh TrÞ Thiªn. NXB N«ng nghiÖp, Hμ Néi.

98. NhiÒu T¸c gi¶ (2002). Hái ®¸p vÒ trång trät vμ trang tr¹i. NXB Thanh Hãa, Thanh Hãa.

99. NhiÒu t¸c gi¶ (2004). Héi th¶o khoa häc: Nu«i t«m trªn çt, çc vÊn ®Ò vÒ m«i

tr−êng vμ gi¶i ph¸p, Qu·ng Ng·i.

100. NhiÒu t¸c gi¶. Sæ tay lμm giμu cho n«ng th«n, tËp 1: Hái ®¸p vÒ trång trät vμ

trang tr¹i. NXB Thanh Ho¸, Thanh Ho¸.

101. Ph©n viÖn nhiÖt ®íi - M«i tr−êng qu©n sù/Phßng quy ho¹ch m«i tr−êng (2003).

Chuyªn ®Ò sè 23: HiÖn tr¹ng c«ng nghÖ xö lý ph©n, n−íc th¶i ë çc trang tr¹i t¹i khu

vùc 12, Tp HCM.

102. Ph©n viÖn nhiÖt ®íi - M«i tr−êng qu©n sù/Phßng quy ho¹ch m«i tr−êng (2003).

Chuyªn ®Ò sè 24: HiÖn tr¹ng c«ng nghÖ xö lý phô phÈm n«ng nghiÖp ë çc trang tr¹i

t¹i khu vùc 12, Tp HCM.

103. Th¸i Phiªn, NguyÔn Tö Siªm (2002). Sö dông bÒn v÷ng ®Êt miÒn nói vμ vïng cao

ë ViÖt Nam. NXB N«ng nghiÖp, Hμ Néi.

104. Phïng Quèc Qu¶ng (2002). Nu«i tr©u bß ë n«ng hé vμ trang tr¹i. NXB N«ng

nghiÖp, Hμ Néi

105. Quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ qu¶n lý, sö dông vμ b¶o vÖ tμi nguyªn (2003). Nhμ xuÊt b¶n

ChÝnh trÞ Quèc gia, Hμ Néi.

106. Rosemary Morrow (2001). H−íng dÉn sö dông ®Êt ®ai lμm giμu kinh tÕ gia ®×nh.

NXB Phô n÷, Hμ Néi.

107. Tr−¬ng ThÞ Minh S©m (2002). Kinh tÕ trang tr¹i ë khu vùc Nam Bé thùc tr¹ng vμ

gi¶i ph¸p. NXB Khoa häc X· héi, Hμ Néi.

108. Së Khoa häc C«ng nghÖ & M«i tr−êng §μ N½ng (2000, 2003, 2004). KÕt qu¶

quan tr¾c, gi¸m s¸t chÊt l−îng m«i tr−êng mét sè c¬ së c«ng nghiÖp t¹i Qu¶ng Ng·i,

§μ N½ng.

109. Së Khoa häc C«ng nghÖ vμ M«i tr−êng Hμ TÜnh (2001). Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ ®iÒu

kiÖn tù nhiªn vμ mét sè tμi nguyªn kh«ng sinh vËt biÓn ven bê Hμ TØnh, Hμ TÜnh.

279

110. Së Khoa häc C«ng nghÖ vμ M«i tr−êng tØnh Kh¸nh Hoμ (2004). Sè liÖu l−u tr÷,

Kh¸nh Hoμ.

111. Së Khoa häc C«ng nghÖ tØnh NghÖ An (2004). B¸o ço hiÖn tr¹ng m«i tr−êng tØnh

NghÖ An n¨m 2003, NghÖ An.

112. Së Khoa häc C«ng nghÖ & M«i tr−êng Qu¶ng B×nh (2002). Nghiªn cøu thùc

nghiÖm nu«i t«m só c«ng nghiÖp trªn vïng çt Qu¶ng B×nh, Qu¶ng B×nh.

113. Së Khoa häc C«ng nghÖ vμ M«i tr−êng tØnh Qu¶ng Ng·i vμ §¹i häc Má - §Þa chÊt

(1999). B¸o ço tæng kÕt dù ¸n nghiªn cøu c©n b»ng vμ quy ho¹ch khai th¸c sö dông

cã hiÖu qu¶ l©u bÒn çc nguån n−íc phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ d©n sinh ®Õn n¨m 2010

trªn ®Þa bμn Qu¶ng Ng·i, Qu¶ng Ng·i.

114. Së Khoa häc c«ng nghÖ vμ M«i tr−êng tØnh Qu¶ng Ng·i (2003). B¸o ço kÕt qu¶

quan tr¾c vμ ph©n tÝch m«i tr−êng tØnh Qu¶ng Ng·i, Qu¶ng Ng·i.

115. Së Khoa häc C«ng nghÖ vμ M«i tr−êng Qu¶ng TrÞ (2002). HiÖn tr¹ng m«i tr−êng

TØnh Qu¶ng TrÞ, Qu¶ng TrÞ.

116. Së N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn N«ng th«n tØnh Qu¶ng B×nh (2003). Sè liÖu l−u tr÷,

Qu¶ng B×nh.

117. Së Tμi nguyªn vμ M«i tr−êng tØnh Phó Yªn (2004). B¸o ço hiÖn tr¹ng m«i tr−êng

tØnh Phó Yªn n¨m 2004, Phó Yªn.

118. Së Tμi nguyªn vμ M«i tr−êng tØnh Qu¶ng Ng·i (2003). Mét sè ¶nh h−ëng ®Õn m«i

tr−êng do qu¸ tr×nh nu«i t«m trªn çt t¹i TØnh Qu¶ng Ng·i, Qu¶ng Ng·i.

119. Së Tμi nguyªn vμ M«i tr−êng tØnh Thanh Ho¸ (2004). B¸o ço hiÖn tr¹ng m«i

tr−êng Thanh Hãa n¨m 2004, Thanh Ho¸.

120. Së Tμi nguyªn vμ M«i tr−êng tØnh Thanh Ho¸ (2004). B¸o ço kÕt qu¶ kiÓm so¸t «

nhiÔm m«i tr−êng n−íc hÖ thèng s«ng Yªn phôc vô cho nu«i trång thuû s¶n n¨m 2003,

Thanh Hãa.

121. Së Thñy s¶n B×nh §Þnh (2004). B¸o ço t×nh h×nh nu«i trång thñy s¶n ven biÓn

tØnh B×nh §Þnh n¨m 2000 - 2001, B×nh §Þnh.

122. Së Thuû s¶n Kh¸nh Hoμ (2002). Dù ¸n qui ho¹ch nu«i trång thuû s¶n vïng ven

biÓn tØnh Kh¸nh Hoμ thêi kú 2001 - 2010, Nha Trang.

123. Së Thuû s¶n Phó Yªn (2003). B¸o ço tæng kÕt t×nh h×nh nhiÖm vô c«ng t¸c n¨m

2003 vμ ph−¬ng h−íng nhiÖm vô n¨m 2004 cña ngμnh Thuû s¶n Phó Yªn, Phó Yªn.

124. Së Thuû S¶n Phó Yªn (2004). Ch−¬ng tr×nh c¶nh b¸o m«i tr−êng nu«i trång thuû

s¶n, th«ng tin kü thuËt Thuû s¶n Phó Yªn, Phó Yªn.

280

125. Së Thuû s¶n Qu¶ng B×nh (2000). Ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn NTTS thêi kú 2000 -

2010, Qu¶ng B×nh.

126. Së Thuû s¶n Qu¶ng B×nh (2001). Quy ho¹ch tæng thÓ ngμnh thuû s¶n Qu¶ng B×nh

thêi kú 2001-2010, Qu¶ng B×nh.

127. Së Thñy s¶n Qu¶ng B×nh (2003). Nghiªn cøu øng dông c«ng nghÖ nu«i t«m c«ng

nghiÖp t¹i vïng n−íc lî mÆn tØnh Qu¶ng B×nh, Qu¶ng B×nh.

128. Së Thñy s¶n Qu¶ng Nam (2003). T×nh h×nh chÕ biÕn thuû s¶n ë Qu¶ng Nam,

Qu¶ng Nam.

129. Së Thuû s¶n tØnh Qu¶ng Ng·i (2002). Quy ho¹ch tæng thÓ nu«i trång thuû s¶n tØnh

Qu¶ng Ng·i ®Õn n¨m 2010, Qu¶ng Ng·i.

130. Së Thñy s¶n Thanh Ho¸ (2000). B¸o ço tãm t¾t kÕt qu¶ dù ¸n ®iÒu tra nguån lîi

h¶i s¶n vïng biÓn ven bê tØnh Thanh Ho¸, Thanh Ho¸.

131. Së Thñy s¶n Thanh Hãa (2000). §iÒu tra ®iÒu kiÖn tù nhiªn ven bê biÓn lμm c¬ së

®Çu t− nu«i nhuyÔn thÓ, Thanh Hãa.

132. Së Thuû s¶n Thanh Ho¸ (2003). B¸o ço kÕt qu¶ nu«i trång thuû s¶n n¨m 2003 vμ

biÖn ph¸p tæ chøc thùc hiÖn nu«i trång thuû s¶n vô xu©n - hÌ n¨m 2004, Thanh Ho¸.

133. Së Thuû s¶n Thanh Ho¸ (2003). KÕt qu¶ kiÓm so¸t « nhiÔm m«i tr−êng n−íc s«ng

Yªn phôc vô cho nu«i trång thuû s¶n, Thanh Ho¸.

134. Bïi Quang TÒ (2002). BÖnh th−êng gÆp ë ç tr¾m cá vμ biÖn ph¸p phßng tr¸nh.

NXB N«ng nghiÖp, Hμ Néi.

135. Lª B¸ Th¶o (2003). Thiªn nhiªn ViÖt Nam. NXB Gi¸o dôc, TP HCM.

135a. Hå Trung Thμnh (2005). T¸c ®éng m«i tr−êng cña viÖc nu«i trång thuû s¶n ë

n−íc ta hiÖn nay. Internet

136. Lª V¨n Th¨ng vμ cs (2000). Nghiªn cøu c¬ së khoa häc x©y dùng chiÕn l−îc b¶o

vÖ m«i tr−êng çc tØnh B¾c Trung Bé ®Õn n¨m 2010, HuÕ.

137. Lª V¨n Th¨ng vμ cs (2004). KÕt qu¶ ph©n tÝch çc th«ng sè m«i tr−êng n−íc,

HuÕ.

138. Thierry de Montbrial, Philipe Moreau Defages (2003). ThÕ giíi toμn c¶nh

(RAMSES: N.C tæng hîp vÒ hÖ thèng kinh tÕ vμ çc vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt chiÕn l−îc

trªn thÕ giíi). NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hμ Néi.

139. NguyÔn ThÞ Th×n, TuÊn Lan (2001). ¤ nhiÔm vμ hËu qu¶. NXB Khoa häc Kü

thuËt, Hμ Néi.

281

140. NguyÔn ThÕ Th«n (2004). Quy ho¹ch m«i tr−êng ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

NXB.KH&KT, Hμ Néi.

141. Lª Th«ng (2002). §Þa lý çc tØnh thμnh phè ViÖt Nam, tËp I. NXB Gi¸o dôc, Hμ Néi.

142. Lª Th«ng (2003). §Þa lý çc tØnh thμnh phè ViÖt Nam, tËp II. NXB Gi¸o dôc,

Hμ Néi.

143. Th«ng tin Kü thuËt Thuû s¶n - Së Thuû S¶n Phó Yªn (2004). Ch−¬ng tr×nh c¶nh

b¸o m«i tr−êng nu«i trång thuû s¶n, Phó Yªn.

144. Hμ L−¬ng ThuÇn (2002). Thuû lîi víi nu«i t«m trªn çt. T¹p chÝ Th«ng tin Khoa

häc - C«ng nghÖ Qu¶ng Ng·i, Qu¶ng Ng·i.

145. §Æng Trung ThuËn, Tr−¬ng Quang H¶i (1999). M« h×nh hÖ kinh tÕ sinh th¸i phôc

vô ph¸t triÓn n«ng th«n bÒn v÷ng. NXB N«ng nghiÖp, Hμ Néi.

146. §Æng Trung ThuËn (2003). Nu«i t«m trªn çt huyÖn Phï Mü, tØnh B×nh §Þnh vμ

vÊn ®Ò m«i tr−êng liªn quan. TuyÓn tËp b¸o ço Héi th¶o nh©n ngμy M«i tr−êng ThÕ

giíi 5/6/2004, Qu¶ng Ng·i.

147. Tæ chøc b¶o tån Thiªn nhiªn Quèc tÕ (IUCN) & ViÖn Quèc tÕ vÒ Ph¸t triÓn BÒn

v÷ng (IISD) (2004). Më réng nu«i t«m trªn çt ë ViÖt Nam th¸ch thøc vμ c¬ héi,

Qu¶ng Ng·i.

148. Tæng côc Thèng kª (2001). Niªn gi¸m thèng kª. NXB Thèng kª, Hμ Néi.

149. Tæng côc Thèng kª (2001). Sè liÖu kinh tÕ x· héi 61 tØnh - thμnh phè ë ViÖt

Nam. NXB Thèng kª, Hμ Néi.

150. Tæng Côc Thèng kª (2001). T×nh h×nh kinh tÕ, x· héi c¶ n−íc n¨m 2001. NXB

Thèng kª, Hμ Néi.

151. Tæng Côc Thèng Kª (2002). Tãm t¾t kÕt qu¶ tæng ®iÒu tra n«ng th«n, n«ng nghiÖp

vμ thuû s¶n n¨m 2001, Hμ Néi.

152. Tæng kÕt c«ng t¸c phßng chèng b·o lôt t¹i çc tØnh §BSCL (1995), Tp HCM.

153. Lª Tr×nh (1997). Quan tr¾c vμ kiÓm so¸t « nhiÔm m«i tr−êng n−íc. NXB Khoa

häc Kü thuËt, Hμ Néi.

154. Lª Träng (1994). Ph¸t triÓn vμ qu¶n lý trang tr¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng.

NXB N«ng nghiÖp, Hμ Néi.

155. Lª Träng (2000). Ph¸t triÓn vμ qu¶n lý trang tr¹i trong kinh tÕ thÞ tr−êng, NXB

V¨n ho¸ - D©n téc, Hμ Néi.

156. NguyÔn TrÇn Träng (1996). Nh÷ng m« h×nh kinh tÕ hé n«ng d©n miÒn nói ®i lªn

s¶n xuÊt hμng hãa. NXB N«ng nghiÖp, Hμ Néi.

282

157. Trung t©m c«ng nghÖ M«i tr−êng (ENTEC, 2001). Nghiªn cøu ®iÒu tra ®¸nh gi¸

t×nh h×nh « nhiÔm vμ suy tho¸i m«i tr−êng vïng §ång b»ng s«ng Cöu Long do qu¸

tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vμ ®« thÞ ho¸ lμm c¬ së x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng phôc vô

ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ - x· héi, Tp HCM.

158. Trung t©m C«ng nghÖ Xö lý m«i tr−êng Bé t− lÖnh - Bé quèc phßng

(2003). KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt l−îng m«i tr−êng kh«ng khÝ x· B¶o Ninh, thÞ x·

§ång Híi, Qu¶ng B×nh.

159. Trung t©m gièng nu«i trång thuû s¶n (2003). §iÒu tra m«i tr−êng n−íc néi thuû vμ

yÕu tè thuû sinh vËt vïng n−íc lî mÆn phôc vô cho NTTS tØnh Qu¶ng B×nh, Qu¶ng B×nh.

160. Trung t©m KTCL&VSTS, Bé Thñy s¶n (2002). KÕt qu¶ kiÓm so¸t d− l−îng hãa

chÊt thñy s¶n nu«i, Hμ Néi.

161. Trung t©m Tμi nguyªn, M«i tr−êng vμ C«ng nghÖ Sinh häc (CREB, 2000). B¶n

®¨ng ký ®¹t tiªu chuÈn m«i tr−êng dù ¸n vïng nu«i t«m c«ng nghiÖp Phó Vang - C«ng

ty xuÊt nhËp khÈu h¶i s¶n S«ng H−¬ng, HuÕ.

162. Trung t©m Tμi nguyªn, M«i tr−êng vμ C«ng nghÖ Sinh häc - §¹i häc HuÕ (CREB,

2004). KÕt qu¶ ph©n tÝch çc th«ng sè m«i tr−êng kh«ng khÝ mét sè khu vùc nu«i trång

thñy s¶n ven biÓn miÒn Trung, HuÕ.

163. Trung t©m Tiªu chuÈn ChÊt l−îng (2002). TuyÓn tËp 31 tiªu chuÈn ViÖt Nam vÒ

M«i tr−êng b¾t buéc ¸p dông, Hμ Néi.

164. Trung t©m t− vÊn vμ hç trî ph¸t triÓn Khoa häc, C«ng nghÖ vμ M«i tr−êng Thõa

Thiªn HuÕ (2003). B¶n ®¨ng ký ®¹t tiªu chuÈn m«i tr−êng dù ¸n x©y dùng khu nu«i

trång xuÊt khÈu thñy h¶i s¶n t¹i x· Vinh An, huyÖn Phó Vang, Thõa Thiªn HuÕ - C«ng

ty cæ phÇn An Phó, HuÕ.

165. Trung t©m t− vÊn vμ hç trî ph¸t triÓn Khoa häc, C«ng nghÖ vμ M«i tr−êng Thõa

Thiªn HuÕ (2004). B¶n ®¨ng ký ®¹t tiªu chuÈn m«i tr−êng dù ¸n ®Çu t− nu«i t«m c«ng

nghiÖp x· Phong H¶i, huyÖn Phong §iÒn, tØnh Thõa Thiªn HuÕ - C«ng ty cæ phÇn ng−

nghiÖp §«ng Ph−¬ng, HuÕ.

166. Tñ s¸ch phæ biÕn kiÕn thøc (2002). Hái ®¸p vÒ kinh tÕ trang tr¹i vμ ph¸t triÓn c©y

c«ng nghiÖp. NXB V¨n hãa d©n téc, Hμ Néi.

167. UBND tØnh B×nh §Þnh. §Ò ¸n: Ph¸t triÓn nu«i t«m tØnh B×nh §Þnh theo h−íng

th©m canh c«ng nghiÖp giai ®o¹n 1999-2010, B×nh §Þnh.

168. UBND tØnh Hμ TÜnh, Së KHCN & M«i tr−êng Hμ TÜnh. §Þnh h−íng: Qui ho¹ch ph¸t

triÓn khoa häc c«ng nghÖ vμ b¶o vÖ m«i tr−êng tØnh Hμ TÜnh ®Õ n¨m 2010, Hμ TÜnh.

283

169. UBND tØnh NghÖ An, Së Tμi nguyªn vμ M«i tr−êng (2004). B¸o ço hiÖn tr¹ng

m«i tr−êng tØnh NghÖ An, NghÖ An.

170. UBND tØnh Phó Yªn, Së Tμi nguyªn vμ M«i tr−êng (2004). B¸o ço hiÖn tr¹ng

m«i tr−êng tØnh Phó Yªn, Phó Yªn.

171. UBND Qu¶ng B×nh, Së Thñy s¶n (2001). Quy ho¹ch tæng thÓ ngμnh thñy s¶n

Qu¶ng B×nh thêi kú 2001 - 2010, Qu¶ng B×nh.

172. UBND Qu¶ng Ng·i (2001). §Ò ¸n ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n Qu¶ng Ng·i

2001 - 2005, Qu¶ng Ng·i.

173. UBND Qu¶ng Ng·i, Së Thñy s¶n (2002). Quy ho¹ch tæng thÓ nu«i trång thñy s¶n

tØnh Qu¶ng Ng·i ®Õn n¨m 2010, Qu¶ng Ng·i.

174. UBND huyÖn Mé §øc - Qu¶ng Ng·i (2004). KÕt qu¶ thùc hiÖn NTTS, Qu¶ng Ng·i.

175. UBND Thanh Ho¸ (1996). B¸o ço tãm t¾t quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ -

x· héi tØnh Thanh Ho¸ thêi kú 1996 - 2010, Thanh Ho¸.

176. UBND Thanh Hãa, Së Thñy s¶n (2003). Quy ho¹ch tæng thÓ nu«i thñy s¶n n−íc

ngät tØnh Thanh Hãa ®Õn n¨m 2010, Thanh Hãa.

177. UBND Thanh Ho¸, Së Tμi nguyªn vμ M«i tr−êng (2004). B¸o ço hiÖn tr¹ng m«i

tr−êng tØnh Thanh Ho¸, Thanh Ho¸.

178. UBND Thõa Thiªn HuÕ (1998). LuËn chøng Khu b¶o vÖ tù nhiªn ®Êt ngËp n−íc

®Çm ph¸ Tam Giang - CÇu Hai, tØnh Thõa Thiªn HuÕ, HuÕ.

179. NguyÔn V¨n VÊn (2000). B¸o ço Khoa häc: §iÒu tra thùc tr¹ng, ®Ò xuÊt chñ tr−¬ng

vμ çc gi¶i ph¸p thÝch hîp ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë Qu¶ng Ng·i, Qu¶ng Ng·i.

180. ViÖn H¶i d−¬ng häc (2003). NhËn xÐt s¬ bé kÕt qu¶ kh¶o s¸t m«i tr−êng çc khu

vùc nu«i trång thñy s¶n tØnh Kh¸nh Hßa, Nha Trang.

181. ViÖn KHXH TP HCM/Trung t©m KTH&PT (2000). Kinh tÕ trang tr¹i ë çc tØnh

phÝa Nam - Mét sè vÊn ®Ò ®Æt ra. NXB Khoa häc X· héi, Hμ Néi.

182. TrÇn Minh V−îng, NguyÔn ThÞ Minh ThuËn (1999). M¸y phôc vô ch¨n nu«i. NXB Gi¸o

dôc, Hμ Néi.

284

TiÕng n−íc ngoμi

183. Craig Pratt, Ursula Kaly, Jonathan Mitchell (2004). Manual: How to use the

Environmental Vulnerability Index (EVI). SOPAC Technical Report 383.

184. Du Paskier (1928). La culture du Cafeier dans la sud des indes Ertrait de la

feuille wensuelle de renseiquement, Jan, 12p.

185. Environmental Justice Foundation (2003). Risky business: Vietnamese shrimp

aquaculture - impacts & improvements, London, UK.

186. Environmental Justice Foundation (2003). Draft Protocol for Sustainable Shrimp

Production. Internal Report. Internet.

187. FAO (1997). Aquaculture Development. FAO technical Guidelines For

Responsible Fisheries.

188. FAO (1998). Ad-hoc Expert meeting on Indicators and criteria of Sustainable

Shrimp Culture. FAO Fisheries Report No. 582, Rome.

189. FAO/WB/WWF/NACA (2002). Code of Practice and Conduct for Marine

Shrimp Aquaculture.

190. Federico Paez (2001). The Environmental Impacts of Shrimp Aquaculture:

Causes, Effects and Mitigating Aternatives. Environmental Management Journal. Vol.

28, No. 1, pp. 131-140. Springer.

191. Ms. Nguyen Thu Hue, Ms. Hazel Wade, Mr. Nguyen Viet Vinh (2000). The 1st

Locally Managed Marine Reserve in Vietnam Trao Reef Marine Reserve, Khanh Hoa

Province- A co-management approach to harmonize aquaculture development with

marine conservation in South Central Vietnam, IMA Vietnam.

192. IEEP - Institute for European Environmental Policy (2003). Review and gap

Analysis of Environmental Indicators for Fisheries and Aquaculture.

193. OECD (2004). Key Environmental Indicators.

194. Patrik Ronnback (2001). Shrimp Aquaculture, Swidish Centre for Environmental

Impact Assessment, SLU Uppsala.

195. Upali Senarath (2001). Environmental Issues in Brackish Water Shrimp

Aquaculture. Environmental Management Journal. Vol. 27, No. 3, pp. 335-348.

Springer.

196. Ursula Kaly et al. (1999). Environmental Vulnerability Index (EVI) to summarise

national environmental vulnerability profiles. SOPAC Technical Report 275.

285

Danh môc çc chÝnh s¸ch ph¸t triÓn cña çc cÊp Nhμ n−íc

liªn quan ®Õn ph¸t triÓn ngμnh thuû s¶n 197. NghÞ quyÕt 10/NQ-TW cña Bé ChÝnh trÞ n¨m 1988.

198. NghÞ ®Þnh sè 15/CP ngμy 21/2/1997 cña ChÝnh phñ vÒ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn hîp t¸c x·.

199. NghÞ quyÕt 06/NQ/TW ngμy 10/11/1998 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ mét sè vÊn ®Ò ph¸t

triÓn n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n.

200. QuyÕt ®Þnh sè 67/1999/Q§-TTg ngμy 30/3/1999 vÒ mét sè chÝnh s¸ch tμi chÝnh,

tÝn dông liªn quan ®Õn ngμnh Thuû s¶n.

201. NghÞ ®Þnh sè 43/1999/N§-CP ngμy 29/6/1999 cña ChÝnh phñ vÒ tÝn dông ®Çu t−

ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc.

202. NghÞ ®Þnh sè 85/1999/N§-CP ngμy 28/8/1999 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc söa ®æi, bæ

sung mét sè ®iÒu cña b¶n Quy ®Þnh vÒ viÖc giao ®Êt n«ng nghiÖp cho hé gia ®×nh, ç nh©n sö dông æn ®Þnh l©u dμi vμo môc ®Ých s¶n xuÊt n«ng nhiÖp, vμ bæ sung viÖc giao

®Êt lμm muèi cho hé gia ®×nh vμ ç nh©n sö dông æn ®Þnh l©u dμi.

203. QuyÕt ®Þnh sè 224 TTg ngμy 8/12/1999 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ phª duyÖt

ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Nu«i trång thñy s¶n thêi k× 1999-2010.

204. NghÞ ®Þnh sè 178/1999/N§-CP ngμy 29/12/1999 cña ChÝnh phñ vÒ ®¶m b¶o tiÒn

vay cña çc tæ chøc tÝn dông.

205. NghÞ quyÕt 03/2000/NQ-CP ngμy 2/2/2000 vÒ kinh tÕ trang tr¹i cña ChÝnh phñ.

206. QuyÕt ®Þnh 175/Q§-TTg ngμy 2/3/2000 h−íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh

43/1999/N§-CP ngμy 29/6/1999 cña ChÝnh phñ h¹ l·i suÊt tõ 9%/n¨m xuèng 7%/n¨m.

207. Th«ng t− sè 06/2000/TT-NHNN1 ngμy 4/4/2000 h−íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh

178/1999/N§-CP ngμy 29/12/1999 vÒ ®¶m b¶o tiÒn vay.

208. NghÞ quyÕt 09/2000/NQ-CP ngμy 15/6/2000 cña ChÝnh phñ vÒ mét sè chñ tr−¬ng

vμ chÝnh s¸ch vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vμ tiªu thô s¶n phÈm n«ng nghiÖp.

209. Th«ng t− sè 69/2000/TTLT/BNN-TCTK ngμy 23/6/2000 h−íng dÉn tiªu chÝ ®Ó

x¸c ®Þnh kinh tÕ trang tr¹i.

210. Th«ng t− sè 82/2000/TT-BTC ngμy 14/8/2000 h−íng dÉn chÝnh s¸ch tμi chÝnh

nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i.

211. QuyÕt ®Þnh sè 103/2000/Q§-TTg ngμy 25/8/2000 cña Thñ t−íng chÝnh phñ vÒ

mét sè chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn gièng thñy s¶n.

212. QuyÕt ®Þnh sè 284/2000/Q§-NHNN1 ngμy 25/8/2000 vÒ ban hμnh quy chÕ cho

vay cña tæ chøc tÝn dông ®èi víi kh¸ch hμng.

286

213. C«ng v¨n sè 934/CV-NHNN1 ngμy 25/9/2000 cña Ng©n hμng Nhμ n−íc ViÖt Nam h−íng dÉn thùc hiÖn QuyÕt ®Þnh 103/2000/Q§-TTg.

214. QuyÕt ®Þnh 423/2000/Q§-TTg cña Thñ t−íng ChÝnh phñ cho vay 20 triÖu ®ång kh«ng ph¶i thÕ chÊp tμi s¶n ®èi víi kinh tÕ trang tr¹i.

215. Th«ng t− sè 04/2000/TT-BTS ngμy 3/11/2000 h−íng dÉn thùc hiÖn mét sè ®iÒu trong QuyÕt ®Þnh sè 103/2000/Q§-TTg ngμy 25/8/2000 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ vÒ

mét sè chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn gièng thñy s¶n.

216. QuyÕt ®Þnh sè 02/2001/Q§-TTg ngμy 2/1/2001 cña ChÝnh phñ hç trî ®Çu t− tõ

quü hç trî ph¸t triÓn ®èi víi dù ¸n s¶n xuÊt hμng xuÊt khÈu vμ dù ¸n n«ng nghiÖp.

217. QuyÕt ®Þnh sè 34/2001/Q§-TTg ngμy 13/3/2001 cña ChÝnh phñ vÒ tæ chøc tæng

®iÒu tra n«ng th«n, n«ng nghiÖp vμ thñy s¶n n¨m 2001.

218. QuyÕt ®Þnh sè 58/2001 ngμy 24/4/2001 cña ChÝnh phñ vÒ hç trî l·i suÊt sau ®Çu t−.

219. NghÞ quyÕt sè 05/2001/NQ-CP ngμy 24/5/2001.

220. C«ng v¨n sè 890 HTPT/KHNV ngμy 8/6/2001 cña Quü hç trî ph¸t triÓn h−íng

dÉn thùc hiÖn NghÞ quyÕt 05/2001/NQ-CP cña ChÝnh phñ.

221. C«ng v¨n 1029/HTPT/BL-HTLS ngμy 4/7/2001 h−íng dÉn thùc hiÖn kÕ ho¹ch hç

trî l·i suÊt sau ®Çu t−.

222. Th«ng t− sè 56/2001/TTLB-BTC-BTS ngμy 9/7/2001.

223. QuyÕt ®Þnh 132 / 2001/ Q§-TTg ngμy 7/9/2001 vÒ c¬ chÕ tμi chÝnh thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn ®−êng giao th«ng n«ng th«n, c¬ së h¹ tÇng nu«i trång thuû s¶n,

c¬ së h¹ tÇng lμng nghÒ n«ng th«n dông cho çc doanh nghiÖp võa vμ nhá.

224. QuyÕt ®Þnh sè 133/2001/Q§-TTg ngμy 10/9/2001 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ quy

chÕ tÝn dông hç trî xuÊt khÈu

225. QuyÕt ®Þnh sè 143/2001/Q§-TTg ngμy 27/9/2001 phª duyÖt Ch−¬ng tr×nh môc

tiªu Quèc gia xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo vμ viÖc lμm giai ®o¹n 2001 - 2005.

226. QuyÕt ®Þnh 173/2001/Q§-TTg ngμy 06/11/2001 vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi

vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long.

227. QuyÕt ®Þnh 193/2001/Q§-TTg ngμy 20/12/2001 vÒ viÖc ban hμnh quy chÕ thμnh lËp, tæ chøc vμ ho¹t ®éng cña quü b¶o l·nh tÝn dông.

228. NghÞ ®Þnh sè 35/2002/N§-CP ngμy 29/3/2002 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc söa ®æi, bæ sung phô lôc ban hμnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 51/1999/N§-CP ngμy 8/7/1999.

229. Ch−¬ng tr×nh hμnh ®éng cña ChÝnh phñ Thùc hiÖn NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn 5 Ban ChÊp hμnh Trung −¬ng §¶ng kho¸ IX vÒ tiÕp tôc ®æi míi, ph¸t triÓn vμ n©ng cao hiÖu

qu¶ kinh tÕ tËp thÓ vμ tiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, khuyÕn khÝch vμ t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ t− nh©n.

287

Mét sè trang Web

230. http://www.agroviet.gov.vn

231. http://www.american.edu/TED/thaishimp.htm

232. http://www.bvom.com/news/

233. http://www.emtrading.com/em/htmlpapers/kysueeilhiga.html

234. http://www.fistenet.gov.vn

235. http://www.mientrung.com/khoahoc/

236. http://www.mofi.gov.vn/ifep/index.asp?progid=3&section=50000&oid=62

237. http://www.monre.gov.vn

238. http://www.shrimpfarm.net

239. http://www.tcvn.gov.vn

240. http://www.vasep.com.vn

241. http://www.vietlinh.com.vn

242. http://www.vietnam-tourism.com/vietnam_gov/v_pages/Kinhte/nongnghiep&

channuoi/nq_chuyendich.htm

243. http://www.vietnam-tourism.com/vietnam_gov/v_pages/Kinhte/nongnghiep&

channuoi/nq_kttrangtrai.htm

244. http://www.vista.gov.vn/kyyeukt/p2/9.htm

245. http://www.worldbank.org.vn

246. http://www.gso.gov.vn

288

http://www/

http://www.bvom.com/news/

http://www/

http://www.mientrung.com/khoahoc/

http://www.mofi.gov.vn/ifep/index.asp?progid=3&section=50000&oid=62

http://www.monre.gov.vn/

http://www/

http://www.vasep.com.vn/

http://www.vietlinh.com.vn/

http://www.vietnam-tourism.com/vietnam_gov/v_pages/Kinhte/nongnghiep&channuoi/nq_chuyendich.htm

http://www.vietnam-tourism.com/vietnam_gov/v_pages/Kinhte/nongnghiep&channuoi/nq_chuyendich.htm

http://www.vietnam-tourism.com/vietnam_gov/v_pages/Kinhte/nongnghiep&channuoi/nq_kttrangtrai.htm

http://www.vietnam-tourism.com/vietnam_gov/v_pages/Kinhte/nongnghiep&channuoi/nq_kttrangtrai.htm

http://www.vista.gov.vn/kyyeukt/p2/9.htm

http://www.worldbank.org.vn/

1. Héi th¶o ®Ò tμi KC.08.30, HuÕ th¸ng 08-2005

2. Khu nu«i t«m c«ng nghiÖp trë thμnh b·i ch¨n bß

(x· Phó Diªn, Phó Vang, Thõa Thiªn HuÕ )

3. Kh¶o s¸t thùc ®Þa t¹i çc trang tr¹i nu«i t«m trªn çt ë Phó Yªn

4. N−íc th¶i trùc tiÕp ra b·i biÓn ë vïng nu«i t«m trªn çt Qu¶ng B×nh

5. Kh¶o s¸t çc m« h×nh nu«i t«m ë x· Vinh H−ng, Phó Léc, TT HuÕ

6. Quan tr¾c chÊt l−îng n−íc t¹i çc ao nu«i (Khu trang tr¹i nu«i t«m trªn çt ë Ngò §iÒn, TT HuÕ)

7. M−¬ng cÊp n−íc cho çc m« h×nh nu«i t«m dùa vμo céng ®ång ë x· Vinh H−ng, Phó Léc, Thõa Thiªn HuÕ.

8. Toμn c¶nh trang tr¹i nu«i t«m c«ng nghiÖp §øc Th¾ng (B¶o Ninh, §ång Híi, Qu¶ng B×nh)

9. Trang tr¹i nu«i t«m ë §BSCL

10. Trang tr¹i nu«i ç sÊu Ph−¬ng Th¶o (Ph−íc Long, B¹c Liªu)

11. Trang tr¹i nu«i t«m c«ng nghiÖp Ch©u Thanh T©m (x· T¾c V©n, Gi¸ Rai, B¹c Liªu)

12. Kh¶o s¸t trang tr¹i nu«i t«m c«ng nghiÖp Ch©u Thanh T©m (x· T¾c V©n, Gi¸ Rai, B¹c Liªu)

13. N−íc th¶i trùc tiÕp ra biÓn tõ çc trang tr¹i nu«i t«m trªn çt ë DHMT

14. Ao nu«i t«m lÊn ¸t rõng ngËp mÆn ë h¹ du s«ng Gianh - Qu¶ng B×nh

15. N−íc vμ r¸c th¶i tõ trang tr¹i nu«i t«m H−¬ng BiÓn, Qu¶ng B×nh

16. Bïn ®¸y ao nu«i t«m sau thu ho¹ch cÇn ®−îc thu gom xö lý (Phó Mü, Phó Vang, Thõa Thiªn HuÕ)

17. Hå lÊy n−íc ngät nu«i t«m trªn çt ë vïng Ngò §iÒn, Thõa Thiªn HuÕ

18. Kªnh dÉn n−íc th¶i ë m« h×nh nu«i t«m céng ®ång x· Vinh H−ng Thõa Thiªn HuÕ

19. Sö dông n¨ng l−îng giã cho trang tr¹i nu«i t«m trªn çt §øc Th¾ng (B¶o Ninh, §ång Híi, Qu¶ng B×nh)

20. HÖ thèng ao nu«i t«m c«ng nghiÖp ë B×nh §Þnh

21. Nhãm nghiªn cøu lμm viÖc víi UBND tØnh Thanh Ho¸ vÒ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn trang tr¹i NTTS

22. Trao ®æi vÒ kÕt qu¶ liªn kÕt "bèn nhμ" t¹i trang tr¹i nu«i t«m ë Qu¶ng Ng·i

23. Nhãm ®Ò tμi trao ®æi víi së Thuû s¶n Qu¶ng Nam vÒ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn bÒn v÷ng trang tr¹i NTTS

24. Buæi lμm viÖc cña nhãm ®Ò tμi víi së Thuû s¶n Hμ TÜnh vÒ m« h×nh nu«i t«m trªn çt

Phô lôc

C¥ së d÷ liÖu phôc vô cho viÖc qu¶n lý vμ b¶o vÖ m«i

tr−êng ®èi víi çc lo¹i h×nh kinh tÕ trang tr¹i

phæ biÕn t¹i viÖt nam

1. Môc ®Ých vμ chøc n¨ng cña phÇn mÒm

1.1. Môc ®Ých cña phÇn mÒm

Qu¶n lý hÖ thèng C¬ së d÷ liÖu phôc vô cho viÖc qu¶n lý vμ b¶o vÖ m«i

tr−êng ®èi víi çc lo¹i h×nh kinh tÕ trang tr¹i phæ biÕn t¹i ViÖt Nam phôc vô cho

®Ò tμi KC.08.30.

1.2. Çc chøc n¨ng chÝnh hÖ thèng ®¸p øng

Gi¸m s¸t chÊt l−îng m«i tr−êng ®èi víi çc lo¹i h×nh trang tr¹i phæ biÕn ë ViÖt

Nam th«ng qua viÖc qu¶n lý vμ cËp nhËt çc sè liÖu quan tr¾c, qu¶n lý th«ng tin vÒ

çc trang tr¹i; ®Æc biÖt lμ nh÷ng trang tr¹i cã nguy c¬ g©y « nhiÔm m«i tr−êng.

L−u tr÷ vμ qu¶n lý çc lo¹i v¨n b¶n, c¬ chÕ chÝnh s¸ch liªn quan còng nh− çc

gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña çc lo¹i h×nh trang tr¹i

t¹i ViÖt Nam.

Tra cøu çc th«ng tin vÒ m«i tr−êng çc lo¹i h×nh trang tr¹i t¹i ViÖt Nam.

CËp nhËt trang th«ng tin vμ hÖ thèng th− viÖn m«i tr−êng çc trang tr¹i t¹i

ViÖt Nam.

22.. hh−−íínngg ddÉÉnn ssöö ddôônngg

2.1.Çc chøc n¨ng cña ng−êi sö dông

Giao diÖn ®−îc chia lμm 2 phÇn (H×nh 1):

- PhÇn trªn lμ tiªu ®Ò cña trang web vμ mét sè chøc n¨ng cña ch−¬ng tr×nh (Giíi

thiÖu, th«ng tin m«i tr−êng, th− viÖn ¶nh, liªn kÕt)

- Bªn tr¸i lμ çc chøc n¨ng sö dông chÝnh cña ch−¬ng tr×nh (giíi thiÖu, CSDL, c¬

chÕ chÝnh s¸ch, h−íng dÉn sö dông, th«ng tin m«i tr−êng, th− viÖn ¶nh, liªn kÕt).

Giao diÖn chÝnh cña ch−¬ng tr×nh:

H×nh 1: Giao diÖn chÝnh cña ch−¬ng tr×nh (PhÇn Ng−êi sö dông)

Sau ®©y lμ th«ng tin chi tiÕt çc chøc n¨ng:

2.1.1. C¬ së d÷ liªu

Ng−êi sö dông cã thÓ tra cøu, t×m kiÕm, thèng kª çc th«ng tin cña CSDL M«i

tr−êng n−íc bao gåm:

- T×m kiÕm th«ng tin

- Th«ng tin Vïng vμ çc TØnh/Thμnh phè

- Trang tr¹i vμ Th«ng sè m«i tr−êng

- Th«ng sè quan tr¾c: M«i tr−êng n−íc, m«i tr−êng khÝ, chÊt th¶i r¾n.

- HÖ thèng biÓu mÉu

Hình 2: Mục quản lý Cơ sở dữ liệu về hiện trạng môi trường

2.1.1.1. T×m kiÕm th«ng tin kÕt qu¶ quan tr¾c

+ NhËp çc th«ng tin cÇn T×m kiÕm liªn quan ®Õn th«ng sè quan tr¾c vμo « Textbox trªn giao diÖn H×nh 2.

+ NhÊn nót “T×m kiÕm" ®Ó thùc hiÖn viÖc t×m kiÕm.

+ Sau khi t×m kiÕm, giao diÖn kÕt qu¶ t×m kiÕm hiÓn thÞ nh− sau:

H×nh 2.1: Giao diÖn kÕt qu¶ T×m kiÕm th«ng tin quan tr¾c.

+ Trªn giao diÖn sÏ hiÓn thÞ kÕt qu¶ t×m kiÕm cña mét hoÆc c¶ ba th«ng sè m«i tr−êng (N−íc, KhÝ hoÆc ChÊt th¶i r¾n nÕu cã - H×nh 2.1 hiÓn thÞ ®Òu t×m thÊy kÕt qu¶ ë c¶ 3 th«ng sè m«i tr−êng).

+ NhÊn vμo liªn kÕt “M¤I TR¦êNG N¦íC”, “M¤I TR¦êNG KHÝ” hoÆc

“CHÊT TH¶I R¾N” ®Ó xem tÊt c¶ çc kÕt qu¶ t×m ®−îc cña môc ®ã.

+ Ngoμi ra ng−êi dïng cã thÓ t×m kiÕm chi tiÕt h¬n theo çc tiªu chÝ: Th«ng sè m«i tr−êng (M«i tr−êng n−íc, M«i tr−êng khÝ, ChÊt th¶i r¾n), theo ngμy th¸ng (Tõ ngμy... ®Õn ngμy...).

H×nh 2.2 : Danh s¸ch kÕt qu¶ t×m thÊy.

+ NhÊn vμo liªn kÕt ë cét “Tªn trang tr¹i” ®Ó xem chi tiÕt th«ng tin quan tr¾c.

2.1.1.2. Th«ng tin Vïng vμ çc TØnh/Thμnh phè

HiÓn thÞ danh s¸ch tÊt c¶ çc TØnh/Thμnh phè trong c¶ n−íc, cho phÐp ng−êi dïng

cã thÓ thèng kª çc TØnh theo Vïng

H×nh 3: Danh s¸ch çc TØnh/Thμnh phè

2.1.1.3. Trang t¹i vμ Th«ng sè m«i tr−êng

HiÓn thÞ danh s¸ch th«ng tin vÒ çc trang tr¹i (tªn trang tr¹i, lo¹i trang tr¹i, thuéc tØnh/thμnh phè,...). HÖ thèng cho phÐp ng−êi dïng cã thÓ t×m kiÕm/thèng kª theo:

.+ TØnh

+ Lo¹i trang tr¹i.

H×nh 4: Qu¶n lý th«ng tin vÒ çc trang tr¹i

VÝ dô: §Ó tra cøu/t×m kiÕm çc trang tr¹i lo¹i “Nu«i trång thuû s¶n” trªn ®Þa bμn TØnh Thõa Thiªn HuÕ, thùc hiÖn çc b−íc sau:

+ Chän TØnh/Thμnh phè “Thõa Thiªn HuÕ”

+ Chän Trang tr¹i lo¹i “Nu«i trång thuû s¶n”.

+ Sau ®ã chän Thèng kª

Th«ng sè quan tr¾c m«i tr−êng2.1.1.4.

HÖ thèng l−u tr÷, qu¶n lý tÊt c¶ çc th«ng sè quan tr¾c vÒ m«i tr−êng n−íc, kh«ng khÝ vμ chÊt th¶i r¾n. T¹i ®©y, ng−êi sö dông cã thÓ t×m kiÕm/ thèng kª theo nhiÒu tiªu chÝ:

+ Tªn trang tr¹i.

+ Lo¹i trang tr¹i.

+ Thμnh phÇn m«i tr−êng:

- M«i tr−êng n−íc (Bao gåm: N−íc th¶i sinh ho¹t, n−íc th¶i s¶n xuÊt, chÊt l−îng n−íc mÆt, hiÖn tr¹ng n−íc ngÇm).

- M«i tr−êng kh«ng khÝ

- ChÊt th¶i r¾n

+ TØnh/Thμnh phè.

+ Ngμy thu mÉu (tõ ngμy... ®Õn ngμy...).

Danh sách kết quả sau khi Thống kê

H×nh 5: Môc qu¶n lý CSDL m«i tr−êng n−íc

VÝ dô: §Ó tra cøu/t×m kiÕm th«ng tin quan tr¾c tÊt c¶ Trang tr¹i lo¹i “Nu«i trång

thuû s¶n” trªn ®Þa bμn TØnh Thõa Thiªn HuÕ, tõ ngμy 10/8/2002 8:30 ®Õn ngμy

10/8/2005 8:30, thùc hiÖn çc b−íc sau:

+ Chän Lo¹i trang tr¹i “Nu«i trång thuû s¶n”

+ Chän TØnh/Thμnh phè “Thõa Thiªn HuÕ”.

+ Chän Tõ ngμy 10/08/2002 8:30

+ Chän §Õn ngμy 10/08/2005 8:30

+ Sau ®ã chän Thèng kª

HÖ thèng sÏ tù ®éng thùc hiÖn viÖc t×m kiÕm vμ hiÓn thÞ danh s¸ch kÕt qu¶ trªn

mμn h×nh (H×nh 5).

Sau khi hiÓn thÞ danh s¸ch kÕt qu¶, ng−êi sö dông cã thÓ xem th«ng tin chi tiÕt vÒ

sè liÖu quan tr¾c b»ng çch nhÊn vμo liªn kÕt Tªn trang tr¹i t−¬ng øng ë cét “Tªn

trang tr¹i” trªn danh s¸ch võa t×m ®−îc. KÕt qu¶ hiÓn thÞ nh− (H×nh 6)

Çc thao t¸c diÔn ra t−¬ng tù ®èi víi qu¶n lý CSDL m«i tr−êng kh«ng khÝ vμ chÊt

th¶i r¾n (H×nh 7 vμ 8).

H×nh 6: Th«ng tin chi tiÕt vÒ çc th«ng sè quan tr¾c m«i tr−êng n−íc

H×nh 8: Môc qu¶n lý CSDL chÊt th¶i r¾n H×nh 7: Môc qu¶n lý CSDL m«i tr−êng khÝ

2.1.1.5. Danh s¸ch biÓu mÉu

HiÓn thÞ danh s¸ch tÊt c¶ çc BiÓu mÉu cã liªn quan tíi çc th«ng tin quan tr¾c.

HÖ thèng cho phÐp hiÓn thÞ çc d¹ng biÓu mÉu d−íi d¹ng h×nh ¶nh.

2.1.2. C¬ chÕ chÝnh s¸chH×nh 9: Danh s¸ch çc biÓu mÉu

§−îc chia lμm 2 lo¹i: C¬ chÕ chÝnh s¸ch chung vμ c¬ chÕ chÝnh s¸ch riªng cña TØnh

C¬ chÕ chÝnh s¸ch chung: çc chÝnh s¸ch, v¨n b¶n ph¸p luËt, c¬ chÕ liªn quan

®Õn viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®èi víi çc trang tr¹i.

C¬ chÕ chÝnh s¸ch cô thÓ cña tõng TØnh: nh÷ng th«ng tin ®Æc tr−ng riªng mçi

TØnh vÒ çc c¬ chÕ liªn quan ®Õn viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®èi víi

çc trang tr¹i.

HÖ thèng cßn cho phÐp ng−êi dïng t×m kiÕm/thèng kª çc c¬ chÕ b»ng çch nhÊn

vμo liªn kÕt T×m kiÕm, giao diÖn ch−¬ng tr×nh chÝnh sÏ ®−îc hiÓn thÞ nh− sau:

Chức năng tìm kiếm

H×nh 10: Danh s¸ch çc c¬ chÕ chÝnh s¸ch

T×m kiÕm: HÖ thèng cho phÐp t×m kiÕm theo: H×nh 11: Môc T×m kiÕm c¬ chÕ chÝnh s¸ch.

• Tõ kho¸

• Ngμy ban hμnh

• Lo¹i c¬ chÕ (chung/ riªng cho tõng TØnh)

Ng−êi dïng cã thÓ nhËp çc th«ng tin cÇn thiÕt sau ®ã nhÊn nót “T×m kiÕm”, hÖ

thèng sÏ ®−a ra kÕt qu¶ theo th«ng sè ®· cung cÊp. 2.1.3. H−íng dÉn sö dông

T¹i ®©y, ng−êi sö dông cã thÓ xem çc th«ng tin cÇn thiÕt vÒ hÖ thèng nh»m sö

dông hÖ thèng mét çch cã hiÖu qu¶.

2.1.4. Th«ng tin m«i tr−êng

Sau khi kÝch ho¹t chøc n¨ng nμy hÖ thèng sÏ liÖt kª çc tin tøc, çc th«ng b¸o liªn

quan míi nhÊt tíi ng−êi sö dông. Ng−êi sö dông cã thÓ xem çc tin tøc b»ng çch nhÊn

vμo çc tiªu ®Ò cña çc tin hoÆc h×nh ¶nh nÕu cã.

H×nh 12: Danh s¸ch çc th«ng tin vÒ m«i tr−êng

2.1.5. Th− viÖn ¶nh

L−u tr÷ çc th«ng tin, sù kiÖn b»ng h×nh ¶nh

- HÖ thèng cho phÐp hiÓn thÞ 6 th− viÖn míi nhÊt, çc th− viÖn ¶nh cßn l¹i ®−îc

liÖt kª phÝa d−íi cïng cña giao diÖn.

- Víi mçi th− viÖn ¶nh ®Òu cã tiªu ®Ò, ngμy th¸ng liªn quan. Ngoμi ra hÖ thèng

cßn thèng kª cã bao nhiªu h×nh ¶nh trong mét th− viÖn.

- Ng−êi sö dông cã thÓ xem b»ng çch nhÊn chuét vμo th− viÖn ¶nh t−¬ng øng.

H×nh 13: Môc qu¶n lý Th− viÖn ¶nh

2.1.6. Liªn hÖ

HÖ thèng sÏ liÖt kª tÊt c¶ çc liªn kÕt cña c¬ quan, tæ chøc, hay trung t©m cã liªn

quan ®Õn lÜnh vùc Tμi nguyªn, M«i tr−êng vμ C«ng nghÖ Sinh häc. Ng−êi dïng cã thÓ

nhÊn vμo liªn kÕt t−¬ng øng ®Ó xem th«ng tin cÇn thiÕt.

H×nh 14: Danh s¸ch çc Website liªn kÕt

2.2. Çc chøc n¨ng cña phÇn ng−êi qu¶n trÞ

T−¬ng øng víi phÇn cña ng−êi sö dông, ë phÇn ng−êi qu¶n trÞ còng cã çc chøc

n¨ng t−¬ng tù. Ngoμi ra cßn cã mét sè chøc n¨ng kh¸c, khi ng−êi qu¶n trÞ ch−a ®¨ng

nhËp, ë phÇn bªn tr¸i cña giao diÖn çc chøc n¨ng cña ng−êi qu¶n trÞ hoμn toμn gièng

víi çc chøc n¨ng ë phÇn cña ng−êi sö dông.

Ng−êi qu¶n trÞ cÇn ph¶i ®¨ng nhËp tr−íc khi thùc hiÖn çc chøc n¨ng cña ng−êi

qu¶n trÞ. Giao diÖn khi ®¨ng nhËp cña ng−êi qu¶n trÞ nh− sau:

H×nh 15: Giao diÖn khi ®¨ng nhËp cña ng−êi qu¶n trÞ

2.2.1. §¨ng nhËp hÖ thèng : Ng−êi qu¶n trÞ muèn vμo hÖ thèng cÇn ®¨ng nhËp

- NhËp th«ng tin “Tªn ®¨ng nhËp” vμ “MËt khÈu”.

- NhÊn chuét vμo nót §¨ng nhËp ®Ó ®¨ng nhËp hÖ thèng.

- NÕu ®¨ng nhËp kh«ng thμnh c«ng do “Tªn ®¨ng nhËp” hoÆc “MËt khÈu”

kh«ng ®óng, hÖ thèng sÏ th«ng b¸o cho ng−êi qu¶n trÞ (H×nh 16)

- NÕu ®¨ng nhËp thμnh c«ng, hÖ thèng sÏ cã giao diÖn (H×nh 17).

H×nh 16: §¨ng nhËp kh«ng thμnh c«ng

Khi ®· ®¨ng nhËp thμnh c«ng, ng−êi qu¶n trÞ cã thÓ thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng ë

çc môc: Th− viÖn ¶nh; Th«ng tin m«i tr−êng; C¬ chÕ chÝnh s¸ch; Qu¶n lý CSDL;

HÖ thèng biÓu mÉu. Ng−êi qu¶n trÞ cã thÓ nhÊn vμo çc liªn kÕt t−¬ng øng ®Ó thùc

hiÖn chøc n¨ng cña m×nh.

H×nh 17: Giao diÖn cña ng−êi qu¶n khi ®¨ng nhËp thμnh c«ng.

2.2.2. Th− viÖn ¶nh- Ng−êi qu¶n trÞ cã thÓ nhÊn vμo liªn kÕt Thªm míi ®Ó thªm míi mét th− viÖn ¶nh.

- Khi nhÊn vμo liªn kÕt Danh s¸ch - Söa ®æi - Xo¸ ng−êi qu¶n trÞ cã thÓ thÊy

danh s¸ch çc th− viÖn ®· ®−îc ®¨ng t¶i, t¹i ®©y ng−êi qu¶n trÞ cã thÓ Söa ®æi,

hoÆc Xo¸ th«ng tin çc th− viÖn nÕu cÇn thiÕt (Xem giao diÖn).

2.2.2.1. Thªm míi Th− viÖn ¶nh

- NhÊn vμo nót Thªm míi th− viÖn ¶nh trªn danh s¸ch Th− viÖn ¶nh (H×nh 18)

hoÆc cã thÓ nhÊn vμo liªn kÕt Thªm míi môc Th− viÖn ¶nh trªn giao diÖn ng−êi

qu¶n trÞ sau khi ®¨ng nhËp (H×nh 17), giao diÖn sÏ hiÓn thÞ nh− (H×nh 19).

- NhÊn vμo nót Browse, hÖ thèng sÏ më ra mét cöa sæ nh− (H×nh 20).

H×nh 18: Danh s¸ch çc th− viÖn hiÖn cã trªn hÖ thèng.

Thêm mới thư viện ảnh

H×nh 19: Giao diÖn thªm míi mét Th− viÖn ¶nh.

H×nh 20: Giao diÖn khi nhÊn nót Browse ®Ó chän h×nh ¶nh.

H×nh 21: HÖ thèng th«ng b¸o lçi trong qu¸ tr×nh Thªm míi.

- Sau ®ã, chän h×nh ¶nh cÇn ®−a lªn m¹ng.

- NhËp th«ng tin vμo « Tiªu ®Ò.

- NhËp th«ng tin Ngμy liªn quan.

- NhÊn vμo nót T¹o ®Ó kÕt thóc qu¸ tr×nh thªm míi.

- NÕu qu tr×nh thªm míi cã lçi, hÖ thèng sÏ th«ng b¸o ngay phÝa trªn Form nhËp (H×nh 21)

- NÕu thªm míi thμnh c«ng, hÖ thèng sÏ tù ®éng quay l¹i danh s¸ch çc th− viÖn ®·

®−îc t¹o vμ ng−êi qu¶n trÞ cã thÓ thÊy th− viÖn m×nh võa t¹o.

B¹n ®· t¹o xong mét c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh thªm míi mét th− viÖn, tiÕp theo

b¹n cÇn thªm çc h×nh ¶nh cho Th− viÖn m×nh võa t¹o b»ng çch:

Tr−êng hîp 1: NhÊn chuét vμo h×nh ¶nh cña th− viÖn ¶nh cÇn thªm trªn danh s¸ch çc th− viÖn

h×nh ¶nh. Giao diÖn xuÊt hiÖn nh− (H×nh 22) (trªn giao diÖn hiÖn t¹i ®· cã mét h×nh ¶nh)

H×nh 22: Thªm çc ¶nh míi cho Th− viÖn ¶nh ®· t¹o.

- Thùc hiÖn çc b−íc gièng nh− t¹o míi th− viÖn ¶nh.

- Çc h×nh ¶nh ®−îc thªm vμo sÏ hiÓn thÞ thμnh mét danh s¸ch ngay d−íi

form nhËp.

Tr−êng hîp 2 : Th− viÖn ¶nh ®· tån t¹i

- NhÊn chuét vμo nót Qu¶n trÞ ë Menu bªn tr¸i

- Chän Danh s¸ch - Söa ®æi - Xo¸ ë môc Th− viÖn ¶nh

- Thùc hiÖn çc thao t¸c nh− tr−êng hîp 1

2.2.2.2. Söa ®æi th«ng tin

- Chän th− viÖn hoÆc h×nh ¶nh cÇn söa ®æi th«ng tin.

- NhÊn vμo nót Söa ®æi t−¬ng øng ®Ó söa ®æi th«ng tin hoÆc h×nh ¶nh.

- NhÊn nót T¹o ®Ó hoμn thμnh viÖc thay ®æi.

- (NhÊn vμo Th− viÖn t−¬ng øng ®Ó thay ®æi çc h×nh ¶nh trong th− viÖn ®ã)

2.2.2.3. Xo¸ th«ng tin

- Chän th− viÖn cÇn xo¸.

- NhÊn vμo liªn kÕt Xo¸ t−¬ng øng.

- HÖ thèng sÏ hiÖn th«ng b¸o x¸c nhËn ‘B¹n cã ch¾c ch¾n muèn xo kh«ng ?’

- Chän ‘Cancel’ ®Ó tõ chèi.

- Chän ‘OK’ ®Ó ®ång ý.

- Khi ®ång ý, th− viÖn ¶nh hoÆc h×nh ¶nh t−¬ng øng sÏ bÞ xo¸ khái hÖ thèng.

2.2.3. Th«ng tin m«i tr−êng

T−¬ng tù víi môc Th− viÖn ¶nh b¹n cã thÓ cã 2 lùa chän: Danh s¸ch- Söa ®æi -

Xo¸, Thªm míi. NhÊn vμo liªn kÕt Danh s¸ch- Söa ®æi - Xo¸, giao diÖn sau khi kÝch

ho¹t nh− sau:

H×nh 23 : Danh s¸ch çc th«ng tin m«i tr−êng.

2.2.3.1. Thªm míi th«ng tin

H×nh 24: Giao diÖn Thªm míi Th«ng tin

m«i tr−êng.

- NhÊn vμo nót T¹o ®Ó kÕt thóc chøc

n¨ng T¹o míi tin. Chó ý çc th«ng b¸o

lçi (t−¬ng tù môc Th− viÖn ¶nh).

- NhËp th«ng tin yªu cÇu vμo çc «

t−¬ng øng. (chó ý: ngμy b¾t ®Çu lμ ngμy

®−a th«ng tin, ngμy kÕt thóc lμ ngμy tin

hÕt t¸c dông kh«ng ®−îc hiÓn thÞ n÷a).

- NhÊn vμo liªn kÕt Thªm míi ë Môc

Th«ng tin m«i tr−êng trang ng−êi

qu¶n trÞ sau khi ®¨ng nhËp hoÆc nhÊn

vμo liªn kÕt T¹o míi Tin ®Ó thªm míi

mét tin tøc. Giao diÖn T¹o míi tin nh−

(H×nh 24).

2.2.3.2. Söa ®æi th«ng tin

- Chän tin tøc cÇn söa ®æi th«ng tin.

- NhÊn vμo nót Söa ®æi t−¬ng øng ®Ó söa ®æi th«ng tin.

- (NÕu kh«ng thay ®æi h×nh ¶nh th× kh«ng cÇn nhÊn vμo nót Browse ®Ó chän

¶nh, chØ thùc hiÖn khi cã thay ®æi vÒ h×nh ¶nh míi chän Browse)

- Thay ®æi nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt.

- NhÊn nót T¹o ®Ó hoμn thμnh viÖc thay ®æi.

2.2.3.3. Xo¸ th«ng tin

- Chän vμo « check box tr−íc mçi tin cÇn xo¸ (Cã thÓ chän ®ång thêi nhiÒu «).

- NhÊn vμo nót Xo¸ ë ®Çu danh s¸ch hoÆc cuèi danh s¸ch.

- HÖ thèng sÏ xuÊt hiÖn th«ng b¸o x¸c nhËn.

- NhÊn nót “OK” nÕu chÊp nhËn, nhÊn nót “Cancel” nÕu kh«ng ®ång ý.

2.2.4. C¬ chÕ chÝnh s¸ch

Çc chøc n¨ng vμ çc b−íc thùc hiÖn t−¬ng tù nh− môc Th«ng tin m«i tr−êng.

2.2.5. Qu¶n lý C¬ së d÷ liÖu - Vïng

H×nh 25: Giao diÖn cËp nhËt th«ng tin Vïng

H×nh 25 lμ giao diÖn cËp nhËt th«ng tin Vïng, t¹i ®©y b¹n cã thÓ Thªm míi, Söa

®æi, hay Xo¸ th«ng tin Vïng.

- §Ó Thªm míi: NhËp th«ng tin Tªn Vïng vμo « textbox, nhÊn nót T¹o ®Ó hoμn

thμnh viÖc thªm míi.

- Trªn danh s¸ch çc th«ng tin ®· ®−îc nhËp, b¹n cã thÓ Söa mét th«ng tin b»ng

çch: Chän th«ng tin cÇn Söa ®æi, nhÊn vμo nót söa t−¬ng øng, th«ng tin cÇn söa

sÏ xuÊt hiÖn trªn Form t¹o ngay phÝa trªn, nhËp th«ng tin cÇn thay ®æi, nhÊn nót

T¹o ®Ó hoμn thμnh viÖc thay ®æi.

- §Ó Xo¸ th«ng tin : Chän th«ng tin t−¬ng øng, nhÊn nót Xo¸, hÖ thèng sÏ xuÊt

hiÖn th«ng b¸o x¸c nhËn. NhÊn OK ®Ó ®ång ý, nhÊn Cancel nÕu kh«ng ®ång ý.

2.2.6. Qu¶n lý C¬ së d÷ liÖu - TØnh/Thμnh phè

H×nh 26: Giao diÖn cËp nhËt th«ng tin TØnh/Thμnh phè.

Chøc n¨ng vμ çc b−íc thùc hiÖn ë môc nμy t−¬ng tù nh− ë môc Qu¶n lý C¬ së

d÷ liÖu - Vïng.

2.2.7. Qu¶n lý C¬ së d÷ liÖu - Lo¹i Trang tr¹i

H×nh 27: Giao diÖn cËp nhËt th«ng tin Lo¹i Trang tr¹i.


d÷ liÖu - Vïng.

2.2.8. Qu¶n lý C¬ së d÷ liÖu - Trang tr¹i (H×nh 28)


d÷ liÖu - Vïng. Çc b−íc thùc hiÖn chøc n¨ng Xo¸ ë môc nμy t−¬ng tù chøc n¨ng Xo¸

ë môc Th− viÖn ¶nh

2.2.9. Qu¶n lý C¬ së d÷ liÖu - Th«ng sè quan tr¾c - M«i tr−êng n−íc/kh«ng khÝ/chÊt

th¶i r¾n (H×nh 29, 30, 31)

Chøc n¨ng vμ çc b−íc thùc hiÖn ë çc môc nμy t−¬ng tù nh− ë môc Th− viÖn ¶nh.

H×nh 28: Giao diÖn cËp nhËt th«ng tin Trang tr¹i H×nh 29: Giao diÖn th«ng tin quan tr¾c m«i tr−êng n−íc

H×nh 30: Giao diÖn thông tin quan trắc m«i tr−êng khÝ

H×nh 31: Giao diÖn Danh s¸ch th«ng tin chÊt th¶i r¾n.

2.2.10. Qu¶n lý C¬ së d÷ liÖu - HÖ thèng biÓu mÉu

H×nh 32: Giao diÖn Danh s¸ch BiÓu mÉu.

Th− viÖn ¶nh. Chøc n¨ng vμ çc b−íc thùc hiÖn ë môc nμy t−¬ng tù nh− ë môc

Qu¶n lý Ng−êi sö dông2.2.11.

§Ó gi¶m c«ng viÖc cho ng−êi qu¶n trÞ, hÖ thèng cho phÐp ng−êi qu¶n trÞ cã quyÒn

thªm çc thμnh viªn. Chøc n¨ng nμy chØ hiÓn thÞ khi ng−êi Qu¶n trÞ ®¨ng nhËp vμo hÖ

thèng, çc thμnh viªn kh¸c kh«ng cã chøc n¨ng nμy.

Chøc n¨ng vμ çc b−íc thùc hiÖn ë môc nμy t−¬ng tù nh− ë môc Th− viÖn ¶nh.

H×nh 33: Giao diÖn cËp nhËt th«ng tin nguêi dïng

2.2.12. Qu¶n lý Ng−êi sö dông - Thay ®æi mËt khÈu

§Ó ®¶m b¶o hÖ thèng ®−îc an toμn, ng−êi qu¶n trÞ nªn ®æi mËt khÈu sö dông sau

mét thêi gian sö dông ®Ó tr¸nh cã ng−êi lÊy c¾p mËt khÈu dïng vμo môc ®Ých kh¸c.

Môc thay ®æi mËt khÈu nμy lμ thay ®æi mËt khÈu thμnh viªn hiÖn t¹i ®ang ®¨ng

nhËp, kh«ng cã t¸c dông ®èi víi çc thμnh viªn kh¸c.

2.2.13. Tho¸t - Huû ®¨ng nhËp

Sau khi thùc hiÖn çc chøc n¨ng, ng−êi qu¶n trÞ nªn huû ®¨ng nhËp ®Ó tr¸nh ng−êi

kh¸c sö dông hÖ thèng kh«ng ®óng môc ®Ých, b¶o vÖ d÷ liÖu cña hÖ thèng.

®¹i häc huÕ

trung t©m tµi nguyªn, m«i tr−êng vµ c«ng nghÖ sinh häc

b¸o ço tãm t¾t

nghiªn cøu c¬ së khoa häc vµ thùc tiÔn nh»m ®Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ

m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ trang tr¹i t¹i viÖt nam

m∙ sè kc 08.30

chñ nhiÖm ®Ò tµi: TS lª v¨n th¨ng

huÕ – 07-2006

®hh tt tnmt&cnsh

®hh

tt tn

mt&

cnsh

®hh tt tnm

t&cnsh

®¹i häc huÕ trung t©m tμi nguyªn, m«i tr−êng

vμ c«ng nghÖ Sinh häc 01 §iÖn Biªn Phñ - HuÕ, §T: 054. 820 438

b¸o ço tãm t¾t tæng kÕt khoa häc vμ kü thuËt ®Ò tμi

nghiªn cøu c¬ së khoa häc vμ thùc tiÔn nh»m ®Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ trang tr¹i t¹i viÖt nam

M· Sè: kc.08.30

TS. Lª V¨n Th¨ng

HuÕ, 07 - 2006

B¶n quyÒn thuéc TT TNMT&CNSH §HH §¬n xin sao chÐp toμn bé hoÆc tõng phÇn tμi liÖu nμy ph¶i göi ®Õn Gi¸m ®èc TT TNMT&CNSH §HH trõ tr−êng hîp sö dông víi môc ®Ých nghiªn cøu.

Môc Lôc Trang Danh s¸ch t¸c gi¶ i Lêi c¶m ¬n iii Môc lôc iv

Më ®Çu 1 1. §Æt vÊn ®Ò 1 2. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tμi 1 3. Môc tiªu cña ®Ò tμi 1 4. Néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tμi 2 5. Nh÷ng kÕt qu¶ míi cña ®Ò tμi 2 6. CÊu tróc cña ®Ò tμi 2 7. C¬ së cña viÖc lùa chän ®èi t−îng vμ giíi h¹n nghiªn cøu 2 8. Thêi gian vμ ®Þa bμn nghiªn cøu 2

Ch−¬ng 1. Tæng quan vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i vμ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 3

1.1. Kh¸i niÖm vÒ trang tr¹i vμ kinh tÕ trang tr¹i 3 1.1.1. Kh¸i niÖm, tiªu chÝ x¸c ®Þnh vμ ph©n lo¹i trang tr¹i 3 1.1.2. Kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ trang tr¹i 3

1.2. Hoμn c¶nh ra ®êi vμ sù ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trªn ThÕ giíi vμ ë ViÖt Nam 5

1.2.1. Trªn ThÕ giíi 5

1.2.2. ë ViÖt Nam 6 1.3. Mét sè nhËn xÐt vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë n−íc ta 9

1.4. Ph−¬ng ph¸p luËn vμ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 9 1.4.1. Ph−¬ng ph¸p luËn 9 1.4.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 12

Ch−¬ng 2. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë duyªn h¶i miÒn Trung 13 2.1. Kh¸i qu¸t ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tμi nguyªn thiªn nhiªn vμ kinh tÕ -

x· héi vïng duyªn h¶i miÒn Trung 13 2.1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn 13 2.1.2. Tμi nguyªn thiªn nhiªn 13 2.1.3. §iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi 15

2.2. HiÖn tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i t¹i DHMT 15 2.2.1. Çc lo¹i h×nh KTTT ë DHMT 15 2.2.2. T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë çc tØnh duyªn h¶i miÒn Trung 16

2.3. T¸c ®éng cña kinh tÕ trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n lªn sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, m«i tr−êng sinh th¸i vμ søc kháe céng ®ång 21

2.3.1. T¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi 21 2.3.2. T¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng sinh th¸i 21 2.3.3. T¸c ®éng lªn søc khoÎ cña con ng−êi 22

iv

Ch−¬ng 3. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long 23 3.1. Kh¸i qu¸t ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tμi nguyªn thiªn nhiªn vμ kinh tÕ - x· héi

vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long 23 3.1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn 23 3.1.2. Tμi nguyªn thiªn nhiªn vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long 23 3.1.3. §iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi 25

3.2. HiÖn tr¹ng ph¸t triÓn trang tr¹i t¹i §BSCL 25 3.2.1. Çc lo¹i h×nh KTTT 25 3.2.2. T×nh h×nh ph¸t triÓn KTTT ë §BSCL 27 3.2.3. HiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña çc trang tr¹i ë §BSCL 28

3.3. T¸c ®éng cña kinh tÕ trang tr¹i lªn sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, m«i tr−êng sinh th¸i vμ søc khoÎ céng ®ång 28

3.3.1. T¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi 28 3.3.2. T¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng sinh th¸i 30 3.3.3. T¸c ®éng lªn søc khoÎ cña con ng−êi 30

Ch−¬ng 4. VÊn ®Ò m«i tr−êng trong ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i 4.1. HiÖn tr¹ng m«i tr−êng kinh tÕ trang tr¹i 31

4.1.1. Vïng duyªn h¶i miÒn Trung 31 4.1.2. Vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long 32

4.2. Kh¶ n¨ng diÔn biÕn m«i tr−êng kinh tÕ trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n 33 4.2.1. Môc tiªu cña dù b¸o diÔn biÕn m«i tr−êng 33 4.2.2. Çc ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ diÔn biÕn m«i tr−êng 33 4.2.3. Kh¶ n¨ng diÔn biÕn m«i tr−êng 35

4.3. NhËn xÐt chung vÒ t¸c ®éng cña sù ph¸t triÓn trang tr¹i ë ViÖt Nam ®Õn m«i tr−êng vμ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng 41

4.3.1. Nh÷ng thμnh tùu cña KTTT 41 4.3.2. Nh÷ng mÆt h¹n chÕ vμ bÊt cËp cÇn gi¶i quyÕt 41

Ch−¬ng 5. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i theo h−íng bÒn v÷ng 43 5.1. Quan niÖm vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng 43 5.2. TiÕp cËn ®èi víi ph¸t triÓn bÒn v÷ng 43

5.2.1. TiÕp cËn mang tÝnh ®¹o ®øc 43 5.2.2. TiÕp cËn kinh tÕ 43 5.2.3. TiÕp cËn sinh th¸i 43

5.3. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i theo h−íng bÒn v÷ng 43 5.3.1. Tiªu chÝ ph¸t triÓn KTTT theo h−íng bÒn v÷ng 43 5.3.2. Nh÷ng tæn thÊt trong ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i 44 5.3.3. Sù cÇn thiÕt thay ®æi ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i 44

5.4. Lùa chän vμ hoμn thiÖn mét sè m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i theo h−íng bÒn v÷ng 44

5.4.1. Quan ®iÓm 44 5.4.2. Çch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò 44 5.4.3. Çc kÕt qu¶ nghiªn cøu hoμn thiÖn m« h×nh trang tr¹i 44

v

Ch−¬ng 6. §Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n ë ViÖt Nam 52

6.1. §¸nh gi¸ nh÷ng mÆt tÝch cùc, h¹n chÕ cña mét sè chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p liªn quan ®Õn kinh tÕ trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n 52

6.1.1. ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai 52 6.1.2. ChÝnh s¸ch tÝn dông, huy ®éng vèn ®Çu t− hç trî ph¸t triÓn KTTT 52 6.1.3. ChÝnh s¸ch thuÕ, thÞ tr−êng vμ tiªu thô s¶n phÈm 52 6.1.4. VÒ ®μo t¹o nh©n lùc vμ chuyÓn giao khoa häc - c«ng nghÖ - kü thuËt 53 6.1.5. VÒ khuyÕn n«ng - khuyÕn ng− 53 6.1.6. Gi¶m thiÓu, phßng ngõa vμ xö lý « nhiÔm m«i tr−êng 53 6.1.7. ChÝnh s¸ch liªn kÕt "bèn nhμ" 54

6.2. §Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i nu«i trång thñy s¶n theo h−íng bÒn v÷ng 54 6.2.1. VÒ ®Êt ®ai 54 6.2.2. Huy ®éng vèn ®Çu t− ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i 55 6.2.3. ChÝnh s¸ch Quü hç trî ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i 55 6.2.4. ChÝnh s¸ch thuÕ 56 6.2.5. ChuyÓn giao khoa häc - c«ng nghÖ vμ kü thuËt 56 6.2.6. KhuyÕn n«ng - khuyÕn ng− 56 6.2.7. Gi¶m thiÓu, phßng ngõa vμ xö lý « nhiÔm m«i tr−êng 57 6.2.8. §Ò xuÊt bæ sung vÒ ChÝnh s¸ch liªn kÕt "bèn nhμ" ®èi víi kinh tÕ trang tr¹i (Nhμ n−íc, Chñ trang tr¹i, Nhμ doanh nghiÖp vμ Nhμ khoa häc) 58

6.3. H−íng dÉn thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng kinh tÕ trang tr¹i nu«i trång thñy s¶n 58

6.3.1. Môc ®Ých 58 6.3.2. Çch tiÕp cËn ®Ó thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p 58 6.3.3. Ph−¬ng h−íng thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p 59 6.3.4. Çc biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p 60 6.3.5. §¶m b¶o çc ®iÒu kiÖn thùc hiÖn 62 6.3.6. Phèi hîp tæ chøc thùc hiÖn 62

KÕt luËn vμ kiÕn nghÞ 63 I. KÕt luËn 63 II. KiÕn nghÞ 64

vi

Më ®Çu 1. §Æt vÊn ®Ò

NÕu ph−¬ng thøc tån t¹i cña nh©n lo¹i ®· ®−îc "D©n sè häc" (Population) vμ "Nh©n chñng häc" (Anthropology) tr−íc ®©y x¸c lËp nh− mét c«ng thøc bÊt di, bÊt dÞch sau:

Ph−¬ng thøc tån t¹i cña con ng−êi = S¶n xuÊt l−¬ng thùc vμ thùc phÈm th× nÒn n«ng nghiÖp nãi chung vμ trang tr¹i - nh− mét ph−¬ng thøc tèi −u cña n«ng nghiÖp, ®· tá ra h÷u hiÖu nhÊt trong viÖc sö dông n¨ng suÊt tù nhiªn cña ®Êt ®ai ®Ó t¹o ra nhu yÕu phÈm tèi cÇn thiÕt ®ã cho loμi ng−êi. Khi KTTT ph¸t triÓn víi sù qu¶n lý tèt cßn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp nhanh chãng tiÕp cËn vμ héi nhËp víi kinh tÕ thÞ tr−êng bëi çc lÏ sau ®©y: - Nh− mét b−íc tÊt yÕu chuyÓn nèi nÒn kinh tÕ träng n«ng sang nÒn kinh tÕ träng th−¬ng. - DÔ chuyÓn s¶n phÈm n«ng nghiÖp thμnh hμng ho¸ ®¸p øng víi kinh tÕ thÞ tr−êng. - Cã thÓ më réng quy m« canh t¸c vμ th©m canh ®Ó t¹o nªn khèi l−îng s¶n phÈm hμng ho¸ lín. - KTTT cßn lμ ph−¬ng thøc s¶n xuÊt gióp chuyÓn ho¸ ng−êi n«ng d©n thμnh c«ng nh©n n«ng nghiÖp - ChØ cã tiÒn ®Ò nμy míi c«ng nghiÖp ho¸ vμ hiÖn ®¹i ho¸ ®−îc nÒn n«ng nghiÖp ë n«ng th«n, tÊt nhiªn lμ ph¶i víi hÖ thèng çn bé qu¶n lý ®−îc ®μo t¹o chu ®¸o vμ ph¶i biÕt tæ chøc kinh tÕ l·nh thæ s¸t hîp víi ®Æc ®iÓm quy luËt ®Þa sinh th¸i cña tõng vïng.

2. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tμi Sù h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn cña KTTT ®· gãp phÇn khai th¸c thªm nguån vèn trong

d©n, më mang thªm diÖn tÝch ®Êt trèng, ®åi nói träc, ®Êt hoang ho¸, nhÊt lμ çc vïng trung du, miÒn nói vμ ven biÓn; t¹o thªm viÖc lμm cho lao ®éng n«ng th«n, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo; t¨ng thªm n«ng s¶n hμng ho¸. Tuy nhiªn, thùc tÕ cho thÊy r»ng, vÊn ®Ò m«i tr−êng sinh th¸i cña KTTT ë n−íc ta hiÖn nay lμ v« cïng bøc b¸ch, trong ®ã cã KTTT nu«i trång thuû s¶n. HÇu hÕt çc trang tr¹i sö dông trùc tiÕp nguån n−íc tù nhiªn cho nu«i trång mμ kh«ng qua kiÓm tra chÊt l−îng ®Çu vμo, n−íc th¶i kh«ng ®−îc xö lý mμ x¶ trùc tiÕp ra m«i tr−êng, viÖc sö dông ho¸ chÊt vμ chÊt kh¸ng sinh mét çch tuú tiÖn, viÖc qu¶n lý chÊt th¶i r¾n kÐm hiÖu qu¶. Do vËy, vÊn ®Ò ®Æt ra lμ cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu x©y dùng m« h×nh KTTT trªn c¬ së ph¸t triÓn bÒn v÷ng vμ b¶o vÖ m«i tr−êng.

Tr−íc mét thùc tÕ ®a d¹ng, phong phó, réng lín vμ l¹i cã nhiÒu ®Æc thï nh− vËy, cÇn ph¶i thay ®æi çch nh×n nhËn vÒ chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi còng nh− b¶o vÖ m«i tr−êng ë çc trang tr¹i trªn ®Êt n−íc ViÖt Nam. V× vËy, viÖc tiÕn hμnh ®Ò tμi “Nghiªn cøu c¬ së khoa häc vμ thùc tiÔn nh»m ®Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ trang tr¹i t¹i ViÖt Nam” lμ mét viÖc lμm cÊp thiÕt, cÇn ®−îc sù quan t©m ®Çu t− thÝch ®¸ng cña çc c¬ quan h÷u quan.

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y sù ph¸t triÓn cña KTTT nãi chung vμ KTTT NTTS nãi riªng lμ rÊt lín, ®Æc biÖt ë khu vùc §BSCL vμ DHMT vμ thùc sù ®· ®em l¹i lîi Ých vÒ kinh tÕ, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho c− d©n trªn ®Þa bμn. Tuy nhiªn, trang tr¹i NTTS còng lμ lo¹i h×nh trang tr¹i g©y « nhiÔm m«i tr−êng, lμm suy tho¸i tμi nguyªn thiªn nhiªn mét çch nghiªm träng. V× vËy, trong khu«n khæ kinh phÝ vμ thêi gian cã h¹n (2 n¨m ), ®Ò tμi chØ tËp trung nghiªn cøu ë 2 vïng träng ®iÓm lμ DHMT vμ §BSCL, víi ®èi t−îng nghiªn cøu lμ m«i tr−êng sinh th¸i cña KTTT NTTS.

3. Môc tiªu cña ®Ò tμi 3.1. X©y dùng bøc tranh tæng thÓ vÒ hiÖn tr¹ng vμ xu thÕ diÔn biÕn m«i tr−êng mét sè lo¹i

h×nh trang tr¹i phæ biÕn t¹i ViÖt Nam 3.2. Cung cÊp çc c¬ së khoa häc vμ thùc tiÔn ®Ó x©y dùng çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng KTTT t¹i ViÖt Nam

1

4. Néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tμi 4.1. HÖ thèng hãa vμ tæng kÕt çc lo¹i h×nh KTTT hiÖn cã t¹i ViÖt Nam, ®Æc biÖt t¹i Duyªn h¶i miÒn Trung vμ §ång b»ng s«ng Cöu Long 4.2. Thu thËp, ph©n tÝch vμ xö lý toμn bé çc tμi liÖu, sè liÖu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, v¨n hãa - x· héi - m«i tr−êng liªn quan ®Õn hÖ thèng KTTT ë 2 vïng lùa chän nghiªn cøu lμ Duyªn h¶i miÒn Trung vμ §ång b»ng s«ng Cöu Long 4.3. §iÒu tra kh¶o s¸t bæ sung hiÖn tr¹ng tμi nguyªn - m«i tr−êng 4.4. §¸nh gi¸ tæng hîp çc lo¹i h×nh KTTT 4.5. §Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn bÒn v÷ng vμ b¶o vÖ m«i tr−êng cho çc lo¹i h×nh trang tr¹i 4.6. Nghiªn cøu ®Ò xuÊt çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng cho hÖ thèng çc lo¹i h×nh KTTT ë Duyªn h¶i miÒn Trung vμ §ång b»ng s«ng Cöu Long. 4.7. X©y dùng c¬ së d÷ liÖu nh»m phôc vô cho viÖc qu¶n lý vμ b¶o vÖ m«i tr−êng ®èi víi çc lo¹i h×nh KTTT phæ biÕn t¹i Duyªn h¶i miÒn Trung vμ §ång b»ng s«ng Cöu Long.

5. Nh÷ng kÕt qu¶ míi cña ®Ò tμi 5.1. LÇn ®Çu tiªn nghiªn cøu tæng hîp vμ ®· kh¸i qu¸t ®−îc mét bøc tranh tæng thÓ vÒ

hiÖn tr¹ng ph¸t triÓn, thùc tr¹ng m«i tr−êng cña KTTT t¹i DHMT vμ §BSCL. 5.2. LÇn ®Çu tiªn çc c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®−îc ph©n tÝch vμ ®¸nh gi¸ toμn diÖn vÒ nh÷ng

mÆt tÝch cùc còng nh− çc h¹n chÕ, trªn c¬ së ®ã ®Ò tμi x©y dùng bæ sung çc c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vμ gi¶i ph¸p míi, hoμn chØnh nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ KTTT t¹i khu vùc n«ng nghiÖp n«ng th«n rÊt quan träng nμy trong sù g¾n kÕt chÆt chÏ víi çc môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

5.3. §· thuyÕt minh 4 m« h×nh KTTT ®Æc tr−ng t¹i vïng Duyªn h¶i miÒn Trung (2 m« h×nh) vμ §ång b»ng s«ng Cöu Long (2 m« h×nh) nh− lμ nh÷ng nghiªn cøu ®iÓn h×nh (case study).

5.4. LÇn ®Çu tiªn x©y dùng ®−îc tμi liÖu h−íng dÉn thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng cho mét sè lo¹i h×nh KTTT g©y « nhiÔm ®iÓn h×nh t¹i DHMT vμ §BSCL.

5.5. Çc c¬ së d÷ liÖu vÒ KTTT ®−îc thÓ hiÖn ®Çy ®ñ vμ cËp nhËt th−êng xuyªn d−íi d¹ng mét trang web nh»m phôc vô cho viÖc tra cøu vμ qu¶n lý m«i tr−êng KTTT.

5.6. Çc kÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tμi ®· gãp phÇn lμm giμu tri thøc lý luËn vμ kinh nghiÖm thùc tiÔn vÒ KTTT, gãp phÇn thóc ®Èy viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò nμy lªn mét tÇm cao míi, ®¸p øng tèt h¬n çc nhu cÇu vÒ ph¸t triÓn thÞ tr−êng s¶n xuÊt hμng ho¸, trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n ë n−íc ta.

6. CÊu tróc cña ®Ò tμi §Ò tμi ngoμi phÇn më ®Çu; kÕt luËn; tμi liÖu tham kh¶o: 182 tiÕng ViÖt, 14 tiÕng n−íc ngoμi, 33 V¨n kiÖn, mét sè trang web; vμ phô lôc. Néi dung chÝnh gåm 6 ch−¬ng.

7. C¬ së cña viÖc lùa chän ®èi t−îng vμ giíi h¹n nghiªn cøu - NhiÖm vô ®−îc Bé KH&CN giao lμ tËp trung nghiªn cøu KTTT t¹i 2 vïng träng ®iÓm lμ Duyªn h¶i miÒn Trung vμ ®ång b»ng s«ng Cöu Long. - §èi t−îng ®−îc lùa chän ®Ó nghiªn cøu lμ KTTT nu«i trång thuû s¶n.

8. Thêi gian nghiªn cøu Nghiªn cøu ®−îc kÐo dμi 2 n¨m, tõ th¸ng 1 n¨m 2004 ®Õn th¸ng 12 n¨m 2005.

2

Ch−¬ng 1. Tæng quan vÒ ph¸t triÓn Kinh tÕ trang tr¹i vμ Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

1.1. Kh¸i niÖm vÒ trang tr¹i vμ kinh tÕ trang tr¹i

1.1.1. Kh¸i niÖm, tiªu chÝ x¸c ®Þnh vμ ph©n lo¹i trang tr¹i

1.1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ trang tr¹i

Trang tr¹i lμ c¬ së s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã quy m« diÖn tÝch t−¬ng ®èi lín vμ liÒn kho¶nh theo

h−íng cã tæ chøc vÒ quy tr×nh, c«ng cô vμ lao ®éng cao h¬n møc s¶n xuÊt truyÒn thèng ë gia ®×nh,

ho¹t ®éng kinh doanh trªn çc lÜnh vùc réng: Ch¨n nu«i, trång trät, l©m nghiÖp, NTTS cïng nh÷ng

ngμnh nghÒ liªn hîp theo ph−¬ng thøc tæng hîp hoÆc chuyªn m«n ho¸ s©u mét ý t−ëng hoÆc mét

ph¸c ho¹ quy ho¹ch ®Ó sö dông çc ®¬n vÞ ®Êt ®ai hîp lý nhÊt. Côm tõ "trang tr¹i" kh«ng ph¶n ¸nh

b¶n chÊt thÓ chÕ x· héi cña c¬ së s¶n xuÊt.(1)

1.1.1.2. Nh÷ng tiªu chÝ x¸c ®Þnh trang tr¹i

- Tiªu chÝ cña Ban kinh tÕ Trung −¬ng §¶ng.

- Tiªu chÝ cña Tæng Côc thèng kª.

- Tiªu chÝ cña liªn Bé N«ng nghiÖp vμ PTNT- Tæng Côc thèng kª.

- Tiªu chÝ cña Héi kinh tÕ häc ViÖt Nam.

Qu¸ tr×nh thùc hiÖn §Ò tμi KC 08.30 ®· cho phÐp ®óc kÕt r»ng, ë n−íc ta cÇn ¸p dông

®ång thêi 02 hÖ thèng tiªu chÝ ph©n lo¹i: trang tr¹i lo¹i 1 (®¹t c¶ 02 tiªu chÝ) vμ trang tr¹i

lo¹i 2 (®¹t 01 tiªu chÝ vÒ tû suÊt hμng ho¸, tøc doanh thu trang tr¹i) nh»m qu¶n lý tèt chÊt

l−îng ph¸t triÓn trang tr¹i (trang tr¹i lo¹i 1) vμ ph¸t triÓn ®a d¹ng ho¸ çc lo¹i h×nh trang

tr¹i nhá, võa vμ lín (trang tr¹i lo¹i 2)

1.1.2. Kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ trang tr¹i

1.1.2.1. Kh¸i niÖm

Trong NghÞ quyÕt 03 ngμy 02/02/2000 cña ChÝnh phñ ®· chØ râ: “KTTT lμ h×nh thøc tæ chøc s¶n

xuÊt hμng ho¸ trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n, chñ yÕu dùa vμo hé gia ®×nh...”.

- Héi nghÞ nghiªn cøu KTTT ViÖt Nam cña BKTTW cho r»ng “KTTT lμ mét h×nh thøc tæ

chøc kinh tÕ trong n«ng - l©m - ng− nghiÖp phæ biÕn ®−îc h×nh thμnh trªn c¬ së ph¸t triÓn kinh tÕ

hé nh−ng mang tÝnh s¶n xuÊt hμng ho¸ râ rÖt”.

- Ngoμi ra cßn cã nhiÒu t¸c gi¶ kh¸c cã ®−a ra kh¸i niÖm vÒ KTTT nh−: L©m Quang Huyªn,

NguyÔn ThÕ Nh·, TrÇn H÷u Quang, Lª Träng...

Tãm l¹i, qua nghiªn cøu, nhãm t¸c gi¶ (KC.08.30) ®· ®−a ra kh¸i niÖm vÒ KTTT nh− sau: “KTTT lμ mét h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hμng ho¸ trªn nÒn t¶ng kinh tÕ hé gia ®×nh tiÕn bé, hiÖu qu¶, phï hîp vμ thÝch øng cao víi c¬ chÕ thÞ tr−êng, h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn tÊt yÕu trong nÒn s¶n xuÊt theo xu h−íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ tri thøc nãi chung".

3

1.1.2.2. Mét sè ®Æc ®iÓm chung cña kinh tÕ trang tr¹i B¶ng 1.1. §Æc ®iÓm chung cña KTTT

- S¶n xuÊt hμnh ho¸ lμ chøc n¨ng chÝnh - Gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm hμng ho¸ lμ chØ tiªu trùc tiÕp ®¸nh gi¸ quy m« s¶n xuÊt cña trang tr¹i - Cã tû suÊt hμng ho¸ cao

TÝnh chÊt s¶n xuÊt

- Çc chØ tiªu vÒ vèn, møc ®é th©m canh, sö dông lao ®éng cao h¬n kinh tÕ hé - Chñ trang tr¹i lμ chñ gia ®×nh - Chñ trang tr¹i võa ®iÒu hμnh võa tham gia trùc tiÕp s¶n xuÊt

Chñ trang tr¹i - Chñ trang tr¹i lμ ng−êi cã ý chÝ lμm giμu, cã kinh nghiÖm vμ hiÓu biÕt s¶n xuÊt kinh doanh n«ng nghiÖp, nhanh nh¹y víi thÞ tr−êng - Chñ yÕu lμ lao ®éng cña gia ®×nh Lao ®éng trong

trang tr¹i - Lao ®éng theo thêi vô nhiÒu h¬n lao ®éng th−êng xuyªn

- Khai th¸c ®Êt ®ai gi¸n tiÕp Khai th¸c vμ sö

dông ®Êt ®ai - Còng cã thÓ khai th¸c ®Êt ®ai trùc tiÕp b»ng søc lao ®éng vμ kinh nghiÖm cña gia ®×nh - Kh«ng nhÊt thiÕt trang tr¹i ph¶i cã quy m« ®Êt ®ai lín

Quy m« ®Êt ®ai vμ ph−¬ng thøc s¶n xuÊt

- Quy m« s¶n xuÊt cña çc trang tr¹i trong mét l·nh thæ kh«ng cè ®Þnh theo thêi gian vμ thay ®æi theo tõng vïng sinh th¸i

1.1.2.3. Mét sè tiªu thøc c¬ b¶n ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a kinh tÕ trang tr¹i vμ kinh tÕ hé n«ng d©n

B¶ng 1.2. Sù kh¸c nhau vÒ mét sè ®Æc tr−ng c¬ b¶n gi÷a KTTT vμ kinh tÕ hé gia ®×nh n«ng d©n Tiªu thøc Kinh tÕ hé gia ®×nh n«ng d©n Kinh tÕ trang tr¹i

Môc ®Ých s¶n xuÊt Chñ yÕu ®Ó tiªu dïng Chñ yÕu ®Ó b¸n Quy m« s¶n xuÊt Nhá Lín Tr×nh ®é s¶n xuÊt ThÊp Cao Møc ®é quan hÖ víi thÞ tr−êng Ýt NhiÒu

Kh¶ n¨ng tÝch luü t¸i s¶n xuÊt Ýt NhiÒu

1.1.2.4. §iÒu kiÖn ®Ó h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i 1. §iÒu kiÖn cÇn: Cã nÒn kinh tÕ ®· hoÆc ®ang thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸. Cã nÒn kinh tÕ

thÞ tr−êng ®· hoμn chØnh hoÆc ®ang h×nh thμnh, trong ®ã cã thÞ tr−êng hμng hãa n«ng nghiÖp. §ång thêi kinh tÕ n«ng nghiÖp lμ mét hîp phÇn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. §−îc Nhμ n−íc c«ng nhËn vμ khuyÕn khÝch KTTT.

2. §iÒu kiÖn ®ñ: Cã mét bé phËn c− d©n cã nguyÖn väng vμ t©m huyÕt víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng s¶n hμng ho¸, ho¹t ®éng kinh doanh trang tr¹i. Cã tr×nh ®é kiÕn thøc qu¶n lý KTTT. Cã tiÒm n¨ng vÒ t− liÖu s¶n xuÊt kinh doanh (vèn, ®Êt ®ai, thiÕt bÞ, KHCN vμ kü thuËt ...). Cã c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vμ nh÷ng ®Þnh h−íng nh»m khuyÕn khÝch vμ ®Çu t− ph¸t triÓn KTTT. 1.1.2.5. Tæ chøc vμ qu¶n lý kinh tÕ trang tr¹i

Qu¶n lý t− liÖu s¶n xuÊt; Qu¶n lý lao ®éng; Qu¶n lý vèn; Qu¶n lý ®iÒu hμnh trang tr¹i ®ßi hái çc chñ trang tr¹i ph¶i cã kiÕn thøc vÒ kü thuËt vμ nghÖ thuËt qu¶n lý.

1.2. Hoμn c¶nh ra ®êi vμ Sù ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trªn ThÕ giíi vμ ë ViÖt Nam 1.2.1. Trªn ThÕ giíi

4


Quèc gia N¨m T¨ng, gi¶m%/n¨m

ANH 1950 1960 1970 1987 Sè trang tr¹i

(1000 trang tr¹i) 543 467 327 254 -2,1

DiÖn tÝch b×nh qu©n(ha) 36 41 55 71 1,8 Lao ®éng n«ng nghiÖp (1000 lao

®éng) 1.164 967 728 670 -1,5

Lao ®éng lμm thuª (%) 62 52 42 - -1,4 PH¸P 1955 1970 1979 1989

Sè trang tr¹i (1000 trang tr¹i)

2.285 1.588 1.263 982 -2,5


®éng) 6.125 4.327 2.943 2.031 -3,7

Lao ®éng lμm thuª (%) 10 9 8 8 -4,0 Mü 1950 1960 1970 1988


5.648 3.962 2.954 2.159 -2,6


®éng) 8.036 5.405 3.378 3.058 -2,6

Lao ®éng lμm thuª (%) 23 26 27 28 -2,0 NHËT b¶n 1950 1970 1980 1990


6.176 5.342 4.661 3.739 -1,3

DiÖn tÝch b×nh qu©n(ha) 0,8 1,1 1,1 1,4 1,2 Lao ®éng n«ng nghiÖp (1000 lao

®éng) 17.366 10.262 6.927 5.408 -2,9

Lao ®éng lμm thuª (%) - 1,1 0,3 - -8,6 Th¸I lan 1963 1978 1982 1988


3.214 4.108 4.464 5.245 2,0

DiÖn tÝch b×nh qu©n(ha) 3,50 3,72 3,56 4,52 1,0 Lao ®éng n«ng nghiÖp (1000 lao

®éng) 11.871 15.974 17.229 19.576 2,0

Ên ®é 1953 1961 1971 1985 Sè trang tr¹i

(1000 trang tr¹i) 44.354 50.765 57.070 97.720 2,5

DiÖn tÝch b×nh qu©n(ha) 3,01 2,60 2,18 1,68 -2,1 Lao ®éng n«ng nghiÖp (1000 lao

®éng) 105.670 143.995 160.572 199.765 2,0

in®«nªxia 1963 1973 1983 Sè trang tr¹i

(1000 trang tr¹i) 12.237 14.378 18.560 2,1

DiÖn tÝch b×nh qu©n(ha) 1,19 1,14 0,95 -1,1 Lao ®éng n«ng nghiÖp (1000 lao

®éng) 28.551 30.823 33.016 0,7

Pakixtan 1960 1972 1980 Sè trang tr¹i

(1000 trang tr¹i) 4.860 3.762 1.070 -0,9

DiÖn tÝch b×nh qu©n(ha) 4,08 5,29 4,68 0,7 Lao ®éng n«ng nghiÖp (1000 lao

®éng) 9.608 11.801 12.883 1,8

Nguån:Lª Träng, 1994

1.2.2. ë ViÖt Nam Tr−íc n¨m 1954: trang tr¹i ®· b¾t ®Çu xuÊt hiÖn tõ thêi nhμ TrÇn. §Õn thêi nhμ NguyÔn vμ ®Æc

biÖt lμ thêi kú thùc d©n Ph¸p ®« hé, do chóng cã kinh nghiÖm trong viÖc tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp

5

theo kiÓu trang tr¹i nªn thùc d©n Ph¸p ®· tæ chøc ra h×nh thøc trang trai t− b¶n t− nh©n (®ån ®iÒn) nh»m khai th¸c tiÒm n¨ng n«ng nghiÖp ë n−íc ta.

Tõ n¨m 1954 - 1975: ë miÒn Nam vÉn cßn tån t¹i çc trang tr¹i t− b¶n t− nh©n cña Ph¸p d−íi d¹ng ®ån ®iÒn. Cßn ë miÒn B¾c nÒn n«ng nghiÖp vÉn mang nÆng tÝnh tù tóc tù cÊp. V× vËy KTTT ë miÒn B¾c lóc nμy vÉn ch−a xuÊt hiÖn.

Tõ 1975 ®Õn 1986: x©y dùng vμ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n theo m« h×nh kÕ ho¹ch ho¸, tËp trung, kh«ng chÊp nhËn kinh tÕ thÞ tr−êng, kinh tÕ hé n«ng d©n chØ lμ kinh tÕ phô gia ®×nh, bÞ giíi h¹n ph¸t triÓn vμ lÖ thuéc vμo kinh tÕ tËp thÓ.

Tõ 1986 ®Õn nay: cã thÓ xem ®©y lμ b−íc ngoÆc cùc kú quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ n−íc ta, trong ®ã cã KTTT. §Ó “®æi míi” kinh tÕ, §¹i héi §¶ng toμn quèc lÇn VI (12/1986) ®· chØ ra trong thêi kú qu¸ ®é ë n−íc ta ph¶i lμ "nÒn kinh tÕ cã c¬ cÊu nhiÒu thμnh phÇn", vμ ®Õn NghÞ quyÕt 10 cña Bé ChÝnh trÞ (4/1988) “vÒ ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý n«ng nghiÖp”. §Æc biÖt, ®Õn NghÞ quyÕt 6 (kho¸ VI), n¨m 1989, §¶ng vμ Nhμ n−íc ®· kh¼ng ®Þnh vai trß cña kinh tÕ hé n«ng d©n, thõa nhËn hé n«ng d©n lμ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ, cïng víi sù ra ®êi cña LuËt §Êt ®ai (söa ®æi) n¨m 2003, LuËt Doanh nghiÖp; QuyÕt ®Þnh sè 187/1999/Q§ - TTg ngμy 16 th¸ng 9 n¨m 1999 vÒ ®æi míi tæ chøc vμ c¬ chÕ qu¶n lý l©m tr−êng quèc doanh; vμ çc NghÞ quyÕt 05-NQ/TW ngμy 10/06/1993, NghÞ quyÕt 04-NQ/TW ngμy 29/12/1997,... ®· cã nh÷ng khuyÕn khÝch ph¸t triÓn h×nh thøc KTTT. §ã chÝnh lμ nh÷ng c¬ së ®Ó hÖ thèng trang tr¹i ph¸t triÓn víi tèc ®é vμ quy m« ngμy cμng cao h¬n, lín h¬n. 1.2.2.1. Sè l−îng trang tr¹i

B¶ng 1.4. Sè l−îng çc lo¹i h×nh trang tr¹i ë ViÖt Nam ph©n theo çc vïng Trong ®ã

Tæng sè Trang tr¹i trång c©y hμng n¨m

Trang tr¹i trång c©y l©u n¨m

Trang tr¹i ch¨n nu«i

Trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n

Lo¹i h×nh trang tr¹i

kh¸c

C¶ n−íc 110832 32961 22759 9967 35424 9721

§ång b»ng s«ng Hång 8131 347 619 2473 2478 2214

§«ng B¾c Bé 4984 121 1134 400 1027 2302

T©y B¾c Bé 400 45 83 106 14 152

B¾c Trung Bé 5882 1551 1081 556 1160 1534

Duyªn h¶i Nam Trung Bé 6936 1831 793 552 2956 804

T©y Nguyªn 9450 1399 6887 551 64 549

§«ng Nam Bé 18921 1959 9693 3101 3125 1043

§ång b»ng S.Cöu Long 56128 25708 2469 2228 24600 1123 Nguån:[Tæng côc thèng kª, 2004]

1.2.2.2. Ph©n lo¹i trang tr¹i Ph©n lo¹i theo h×nh thøc qu¶n lý. Ph©n lo¹i theo h×nh thøc ®iÒu hμnh s¶n xuÊt. Ph©n lo¹i

trang tr¹i theo c¬ cÊu s¶n xuÊt. Ph©n lo¹i trang tr¹i theo nguån ®Êt. Ph©n lo¹i trang tr¹i theo quan hÖ s¶n xuÊt - gi÷a ng−êi vμ ng−êi. 1.2.2.3. VÒ quy m« trang tr¹i ë ViÖt Nam

1. Quy m« theo diÖn tÝch B¶ng 1.5. B×nh qu©n sö dông ®Êt trong 1 trang tr¹i ph©n theo çc lo¹i h×nh

Ph©n theo çc lo¹i h×nh Lo¹i h×nh trang tr¹i

Lo¹i h×nh sö dông ®Êt

C©y hμng n¨m C©y l©u n¨m Ch¨n nu«i L©m nghiÖp NTTS SXKD tæng hîp

Tæng diÖn tÝch 6,20 5,93 1,09 21,71 4,09 14,39§Êt n«ng nghiÖp 5,60 5,41 0,77 1,10 0,36 6,73§Êt l©m nghiÖp 0,44 0,44 0,29 20,32 0,20 6,89§Êt NTTS 0,17 0,08 0,04 0,29 3,53 0,77

Nguån: Tæng côc thèng kª, 2004.§¬n vÞ tÝnh: ha 2. VÒ quy m« theo vèn

6

B¶ng 1.6. Vèn s¶n xuÊt cña çc lo¹i h×nh trang tr¹i Ph©n theo çc lo¹i h×nh s¶n xuÊt trang tr¹i Lo¹i h×nh

trang tr¹i Vèn

§¬n vÞ

Tæng sè C©y hμng n¨m

C©y l©u n¨m

Ch¨n nu«i L©m nghiÖp

NTTS SXKD tæng hîp

Tæng sè trang tr¹i

Tr.tr 110.832 32.961 22.759 9.967 2.668 35.424 7.053

Tæng sè vèn Tû 14.400,825

2.297,052 4.714,117 2.352,511 220,723 3.687,284 1.129,138

Vèn cña chñ trang tr¹i

Tû 11.844,678

1.878,758 4.130,509 2.039,862 191,499 2.968,263 941,701


% 82,25 81,79 87,62 86,71 86,76 80,50 83,40

Vèn vay ng©n NH

Tû 2.556,146 418,293 583,607 312,648 29,223 719,021 187,436


% 17,75 18,21 12,38 13,29 13,24 19,50 16,60

Sè vèn trung b×nh 1 trang tr¹i

TriÖu 135,14 69,69 207,132 236,03 82,73 104,09 159,98

Nguån: [Tæng côc Thèng kª, 2004] 3. Quy m« trang tr¹i xÐt theo thu nhËp

B¶ng 1.7. KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña çc lo¹i h×nh trang tr¹i Ph©n theo çc lo¹i h×nh Çc lo¹i h×nh

trang tr¹i Tæng Trång c©y hμng n¨m


Ch¨n nu«i

L©m nghiÖp

NTTS SXKD Tæng hîp

Tæng sè trang tr¹i 110.832 32.961 22.759 9.967 2.668 35.424 7.053Tæng thu 5554584 1562288 1185651 468671 79516 2043895 214563Gi trÞ s¶n phÈm hμng ho¸, dÞch vô 5037259 1368540 999135 452834 68279 1962799 185671Thu nhËp 1969074 592985 482502 80368 42675 680469 90075Sè thuÕ nép cho Nhμ n−íc 291884 173919 57441 1095 2560 51887 4981

Nguån: Tæng côc Thèng Kª,2004.§¬n vÞ tÝnh: triÖu ®ång 4. Quy m« lao ®éng cña trang tr¹i B¶ng 1.8. Quy m« lao ®éng b×nh qu©n cña çc lo¹i h×nh trang tr¹i ë ViÖt Nam

Ph©n theo lo¹i h×nh s¶n xuÊt cña trang tr¹i Lo¹i h×nhTT

C¬ cÊu

Tæng Trång c©y hμng n¨m


Ch¨n nu«i L©m nghiÖp

NTTS SXKD Tæng hîp

Chñ trang tr¹i 110.832 32.961 22.759 9.967 2.668 35.424 7.053Sè lao ®éng 649.808,41 219.190,65 139.740,26 40.964,37 16.274,80 182.433,60 51.204,73L§ b×nh qu©n cña 1 tr.tr¹i

6,04 6,65 6,14 4,11 6,10 5,15 7,62

L§ cña hé chñ trang tr¹i

2,76 3,08 2,36 2,55 2,65 2,77 3,09

L§ thuª m−ín 0,97 0,62 1,14 1,36 1,04 1,3 1,60Nguån: [Tæng côc Thèng kª, 2004]

1.3. Mét sè nhËn xÐt vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn KTTT ë n−íc ta

Cã lý luËn vμ thùc tiÔn ®óng ®¾n vÒ KTTT, thÓ hiÖn th«ng qua ®−êng lèi vμ chÝnh s¸ch cña §¶ng vμ Nhμ n−íc ta vÒ KTTT. KTTT lμ chñ thÓ kinh tÕ tù chñ, ®éc lËp vμ cã ®ñ kh¶ n¨ng tæ chøc s¶n xuÊt ph¸t triÓn n¨ng ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr−êng vμ qu¸ tr×nh CNH n«ng nghiÖp, n«ng th«n. KTTT ph¸t triÓn gãp phÇn thóc ®Èy c«ng nghiÖp chÕ biÕn, dÞch vô vμ th−¬ng m¹i n«ng th«n ph¸t triÓn, t¹o nªn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý theo h−íng CNH n«ng th«n.

1.4. Ph−¬ng ph¸p luËn vμ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

7

1.4.1. Ph−¬ng ph¸p luËn Çch tiÕp cËn nghiªn cøu dùa trªn 3 quan ®iÓm chÝnh lμ: tæng hîp - ®a ngμnh, sinh th¸i

hÖ thèng vμ kinh tÕ m«i tr−êng trong nghiªn cøu çc lo¹i h×nh KTTT lμm c¬ së cho viÖc ®Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng KTTT. Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn vμ triÓn khai ®Ò tμi:

1. Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn sinh th¸i hÖ thèng 2. Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn tæng hîp

3. Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn bÒn v÷ng

1.4.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Ph−¬ng ph¸p thu thËp, thèng kª, ph©n tÝch tæng hîp dùa trªn quan ®iÓm hÖ thèng. Ph−¬ng ph¸p

kh¶o s¸t thùc ®Þa. Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi - m«i tr−êng. Ph−¬ng ph¸p b¶n ®å, hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý (GIS). Ph−¬ng ph¸p ®iÓm ch×a kho¸. Ph−¬ng ph¸p PRA. Ph−¬ng ph¸p quy n¹p. Ph−¬ng ph¸p chuyªn gia, chuyªn kh¶o, ph−¬ng ph¸p cã sù tham gia cña céng ®ång

Ch−¬ng 2. Ph¸t triÓn Kinh TÕ Trang Tr¹i ë duyªn h¶i miÒn trung

2.1. Kh¸i qu¸t ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tμi nguyªn thiªn nhiªn vμ kinh tÕ - x· héi vïng duyªn h¶i miÒn trung 2.1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn

Trong vïng DHMT hiÖn diÖn çc ®¸ macma thuéc phøc hÖ siªu mafic Nói N−a, B¾c NËm; phøc hÖ granitoid §¹i Léc; M−êng L¸t; phøc hÖ granit ¸ nói löa B¶n Muång; çc thÓ x©m nhËp tuæi kh«ng x¸c ®Þnh; phøc hÖ granitoid B¶n ChiÒng; phøc hÖ granit Tr−êng S¬n; phøc hÖ granit ¸ nói löa S«ng M·; phøc hÖ gabroid Nói Chóa; phøc hÖ granit Phia Bioc; çc phøc hÖ macma x©m nhËp: Trμ Bång, BÕn Gi»ng, QuÕ S¬n;...

§Þa h×nh toμn bé l·nh thæ vïng DHMT hÑp vÒ bÒ ngang vμ kÐo dμi theo h−íng T©y B¾c - §«ng Nam. H−íng nghiªng chñ yÕu cña ®Þa h×nh khu vùc lμ tõ T©y B¾c xuèng §«ng Nam. Trong vïng cã nhiÒu nh¸nh nói ®©m ra biÓn chia c¾t ®ång b»ng ven biÓn thμnh nhiÒu çnh ®ång nhá nèi tiÕp nhau tõ B¾c vμo Nam. §ång b»ng ë DHMT th−êng nhá hÑp, nhiÒu n¬i trong miÒn ®ång b»ng ®Þa h×nh tròng thÊp, mét bªn lμ ®ôn çt, cån çt; mét bªn lμ b¸n b×nh nguyªn. Lμ vïng khÝ hËu mang tÝnh chuyÓn tiÕp, cã mïa m−a lÖch vÒ mïa §«ng, mïa m−a tõ th¸ng IX ®Õn XII, riªng Thanh Ho¸ tõ th¸ng VII ®Õn th¸ng X, thêi kú ®Çu mïa §«ng lμ thêi kú ®é Èm ®¹t gi¸ trÞ cao nhÊt. Mïa h¹ xuÊt hiÖn hiÖn t−îng giã T©y Nam kh« nãng “giã ph¬n”.

2.1.2. Tμi nguyªn thiªn nhiªn 2.1.2.1. Tμi nguyªn n−íc. Theo tÝnh to¸n cña Ng« §×nh TuÊn vμ NguyÔn ViÕt Phæ (1984) th× tæng l−îng n−íc ngÇm c¬ b¶n cung cÊp cho çc l−u vùc s«ng ®¹t tû lÖ tõ 35 ®Õn 45 % tæng l−îng dßng ch¶y trung b×nh n¨m. TiÒm n¨ng n−íc bÒ mÆt phong phó nh−ng ph©n bè kh«ng ®Òu gi÷a çc mïa. Nguån n−íc ngÇm h¹n chÕ vμo mïa kh«. 2.1.2.2. Tμi nguyªn ®Êt Nhãm ®Êt çt, gåm çc lo¹i ®Êt lμ: Cån çt tr¾ng vμng, ®Êt çt, Cån çt ®á. Nhãm ®Êt mÆn, ph©n bè chñ yÕu ë vïng ven biÓn. Nhãm ®Êt phï sa, gåm çc lo¹i ®Êt: ®Êt phï sa ®−îc båi, ®Êt phï sa kh«ng ®−îc båi, ®Êt phï sa gl©y, ®Êt phï sa cã tÇng loang læ ®á vμng, ®Êt phï sa ngßi

8

suèi . Nhãm ®Êt x¸m vμ ®Êt b¹c mμu, gåm çc lo¹i ®Êt: ®Êt b¹c mμu trªn phï sa cæ, ®Êt x¸m trªn ®¸ macma axÝt vμ ®¸ çt. ... 2.1.2.3. Tμi nguyªn rõng KhÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa cïng víi vÞ trÝ ®Þa lý ®· t¹o nªn sù ph©n tÇng hÖ thùc vËt rõng theo ®é cao rÊt ®a d¹ng vμ hÖ ®éng vËt còng ®a d¹ng. 2.1.2.4. Tμi nguyªn sinh vËt

Vïng DHMT cã diÖn tÝch 10.700km 2 (tÝnh tõ 0 - 50m) víi trªn 600 loμi ç ®· ®−îc x¸c ®Þnh ë biÓn ven bê, trong ®ã cã kho¶ng 30 - 40 loμi cã gi¸ trÞ kinh tÕ.


Vïng DHMT cã sè d©n trªn 17 triÖu ng−êi, trong ®ã h¬n 60% d©n sè vμ gÇn 80% lao ®éng

sèng b»ng n«ng, l©m, ng− nghiÖp. TiÒm n¨ng con ng−êi dåi dμo ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc

khai th¸c vμ ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, do tû lÖ t¨ng d©n sè cao c¶ vÒ mÆt tù nhiªn vμ c¬ häc,

nªn chÊt l−îng cuéc sèng cña ng−êi d©n trong vïng kh«ng cao vμ gÆp ph¶i rÊt nhiÒu khã kh¨n.

2.2. HiÖn tr¹ng ph¸t triÓn Kinh TÕ Trang Tr¹i t¹i DHMT

2.2.1. Çc lo¹i h×nh KTTT ë DHMT

Theo Th«ng t− liªn tÞch sè 69/2000/TTLT/BNN-TCTK ngμy 20/06/2000 cña Bé N«ng

nghiÖp vμ Ph¸t triÓn N«ng th«n - Tæng Côc Thèng kª, KTTT ë vïng DHMT nh− sau:


Lo¹i h×nh Çc tØnh Tæng

C©y hμng n¨m

C©y l©u n¨m

Ch¨n Nu«i NTTS

Çc lo¹i h×nh kh¸c

B¾c Trung Bé 5882 1551 1081 556 1160 1534Nam Trung Bé 6936 1831 793 552 2956 804

Nguån: Tæng côc thèng kª, 2004 2.2.2. T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë çc tØnh Duyªn h¶i miÒn Trung 2.2.2.1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung Ho¹t ®éng cña KTTT chñ yÕu lμ n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp vμ thuû s¶n. Do ®Æc thï cña ngμnh n«ng, l©m, thuû s¶n cho nªn çc trang tr¹i võa cã h−íng kinh doanh s¶n xuÊt s¶n phÈm hμng ho¸ chÝnh, võa ph¸t triÓn tæng hîp. Sau ®©y lμ c¬ cÊu nguån vèn cña çc KTTT.

B¶ng 2.2. Vèn ®Çu t− b×nh qu©n cña çc trang tr¹i ë DHMT Vèn ®Çu t− b×nh qu©n cña çc trang tr¹i (triÖu ®ång) TØnh

Ch¨n nu«i Trång trät L©m nghiÖp Thñy s¶n Thanh Ho¸ 112,0 74,7 65,4 140,6 NghÖ An 68,3 79,5 49,9 209,1 Hμ TÜnh - 158,9 145,5 146,9 Qu¶ng B×nh 61,7 48,4 49,9 52,8 Qu¶ng TrÞ - 53,8 89,2 220,3 Thõa Thiªn HuÕ 79,5 76,2 91,8 289,3 §μ N½ng 272,8 113,7 140,0 177,4 Qu¶ng Nam 157,0 48,6 65,2 162,5 Qu¶ng Ng·i 180,0 25,9 46,7 - B×nh §Þnh 430,4 70,8 75,9 157,5 Phó Yªn 77,3 68,3 71,1 319,8 Kh¸nh Hoμ 392,0 69,9 - 244,8

Nguån: Tæng côc Thèng kª Qua sè liÖu ®iÒu tra cã thÓ kh¼ng ®Þnh çc tØnh vïng DHMT cã nhiÒu tiÒm n¨ng, ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn NTTS trªn 2 vïng n−íc lî vμ n−íc ngät. 2.2.2.2. Ph¸t triÓn theo lo¹i h×nh trang tr¹i

9

1. Trang tr¹i trång trät B¶ng 2.3. Çc gi¸ trÞ b×nh qu©n cña mét trang tr¹i trång trät ë DHMT

§Þa ph−¬ng Lao ®éng (ng−êi)

DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp

(ha)


Tæng thu (tr.®)

Lîi nhuËn (tr.®)

Hμng ho¸ vμ dÞch vô b¸n ra

(tr.®) Thanh Ho¸ 8,9 5,1 74,7 57,6 26,2 49,6 NghÖ An 8,0 5,7 79,5 57,6 26,1 52,4 Hμ TÜnh 7,9 6,8 158,9 68,6 24,1 62,5 Qu¶ng B×nh 5,3 4,1 48,4 26,8 13,4 23,5 Qu¶ng TrÞ 3,1 2,7 53,8 24,1 11,8 19,0 TT HuÕ 4,8 5,7 76,2 12,2 6,7 10,9 §μ N½ng 6,2 3,9 113,7 36,7 22,3 36,5 Qu¶ng Nam 5,4 5,6 48,6 47,5 26,7 38,8 Qu¶ng Ng·i 4,0 7,5 25,9 32,9 19,2 28,6 B×nh §Þnh 5,0 5,8 70,8 27,3 13,8 25,1 Phó Yªn 6,8 5,2 68,3 44,8 15,9 41,4 Kh¸nh Hoμ 8,4 6,7 69,9 64,4 18,7 60,0 Trung b×nh 6,15 5,4 74,058 41,708 18,742 37,358

Nguån: Tæng côc Thèng kª, 2002 2. Trang tr¹i ch¨n nu«i


§Þa ph−¬ng Vèn ®Çu t− (tr.®ång)



Hμng ho¸ vμ dÞch vô b¸n ra

(tr.®ång) Thanh Ho¸ 112,0 105,3 33,1 84,8 NghÖ An 68,3 39,4 17,2 34,6 Qu¶ng B×nh 61.7 44,7 19,7 39,3 TT HuÕ 79,5 102,1 20,4 100,8 §μ N½ng 272,8 170,3 33,4 166,0 Qu¶ng Nam 157,0 322,5 41,6 248,4 Qu¶ng Ng·i 180,0 51,5 8,2 51,5 B×nh §Þnh 430,4 367,8 42,6 357,7 Phó Yªn 77,3 78,3 16,1 72,8 Kh¸nh Hoμ 392,0 233,8 32,5 232,8 Trung b×nh 183,1 151,57 26,48 138,87

Nguån: Tæng côc Thèng kª, 2002 3. Trang tr¹i l©m nghiÖp



DiÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp

(ha)

Vèn ®Çu t− (tr.®ång)



Hμng ho vμ dÞch vô b¸n ra

(tr.®ång) Thanh Ho¸ 6,4 19,1 65,4 43,3 22,2 36,1 NghÖ An 7,3 25,4 49,9 17,5 9,9 15,9 Hμ TÜnh 9,5 37,7 145,5 89,0 30,7 85,0 Qu¶ng B×nh 6,3 38,9 49,9 24,5 10,9 19,6 Qu¶ng TrÞ 4,7 42,6 89,21 29,5 15,9 24,2 TT HuÕ 12,1 29,5 91,8 35,2 16,8 31,0 §μ N½ng 8,3 33,3 21,7 21,7 7,0 20,7 Qu¶ng Nam 7,7 28,7 48,3 48,3 29,1 36,3 Qu¶ng Ng·i 5,2 20,8 37,8 37,8 22,9 35,6 B×nh §Þnh 4,6 17,4 32,7 32,7 15,8 31,2 Phó Yªn 4,9 14,7 50,4 50,4 13,0 49,3 Trung b×nh 7,0 28,009 62,055 39,082 17,655 34,991

10

Nguån: Tæng côc Thèng kª, 2002 4. Trang tr¹i NTTS



DiÖn tÝch mÆt n−íc cã

nu«i trång (ha)


Tæng thu

(tr.®)

Lîi nhuËn (tr.®)

Hμng ho¸ vμ dÞch vô

b¸n ra (tr.®)

Thanh Ho¸ 8,3 5,3 140,6 130,5 51,3 122,5 NghÖ An 6,8 9,9 209,1 102,4 43,3 94,7 Hμ TÜnh 5,1 8,0 146,9 81,8 31,1 80,8 Qu¶ng B×nh 4,5 2,2 52,8 37,0 16,5 34,6 Qu¶ng TrÞ 3,5 2,9 220,3 153,8 18,1 148,5 TT HuÕ 6,7 3,2 289,3 205,9 61,6 200,2 §μ N½ng 4,6 0,4 177,4 184,7 42,2 183,6 Qu¶ng Nam 4,5 0,3 162,5 200,4 95,7 193,2 B×nh §Þnh 5,3 1,6 157,5 151,4 35,4 150,8 Phó Yªn 6,1 0,8 319,8 429,5 132,6 429,4 Kh¸nh Hoμ 5,2 1,2 244,8 219,4 72,5 216,5 Trung b×nh 5,5 3,25 192,82 172,44 54,57 168,62

Nguån: Tæng côc Thèng kª, 2002 HÇu hÕt çc chñ trang tr¹i ®Òu ch−a qua çc líp ®μo t¹o chuyªn m«n, chiÕm 72,64%. Çc chñ

trang tr¹i cã tr×nh ®é trung cÊp, cao ®¼ng vμ ®¹i häc rÊt Ýt, chØ cã 6%. VÒ thêi gian thμnh lËp, hÇu hÕt çc trang tr¹i ®−îc thμnh lËp trong thêi gian tõ n¨m 2000, çc trang tr¹i ®−îc thμnh lËp tõ n¨m 1999 trë vÒ tr−íc chiÕm tû lÖ kh«ng ®¸ng kÓ. 2.2.2.3. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i theo ®Þa ph−¬ng Sè liÖu ®iÒu tra cña 3 ®Þa ph−¬ng ®¹i diÖn:

1. TØnh Kh¸nh Hßa B¶ng 2.7. Tæng thu, thu nhËp b×nh qu©n cña çc nhãm trang tr¹i ë Kh¸nh Hßa

TT Lo¹i h×nh trang

tr¹i Gi¸ trÞ s¶n l−îng b×nh qu©n cña

1 trang tr¹i (tr.®) Lîi nhuËn b×nh qu©n cña 1

trang tr¹i (tr.®) 1 Trång trät 33 15 2 Ch¨n nu«i 135 25 3 Thñy s¶n 77 16 4 Tæng hîp 120 16 Nguån:Së KH&CN Kh¸nh Hoμ, 2004

2. Thõa Thiªn HuÕ B¶ng 2.8. C¬ cÊu çc lo¹i h×nh trang tr¹i ë Thõa Thiªn HuÕ

TT Lo¹i h×nh trang tr¹i Sè l−îng trang tr¹i Tû lÖ (%) 1 Ch¨n nu«i 21 10,5 2 Thuû s¶n 91 45,5 3 Trång trät 36 18 4 Tæng hîp 30 15 5 Hoa c©y c¶nh 22 11

Tæng 200 100 Nguån:NguyÔn §×nh §Êu, 2001

2.2.2.4. Ph©n tÝch khÝa c¹nh v¨n ho¸ - x· héi cña trang tr¹i 1. Quan hÖ së h÷u ®Êt ®ai Çc n«ng, l©m tr−êng th−êng thùc hiÖn viÖc giao kho¸n ®Êt cho çc hé c«ng nh©n cña

11

m×nh vμ hé n«ng d©n trong vïng. VÊn ®Ò khã kh¨n x¶y ra khi thùc hiÖn viÖc giao kho¸n ®Êt cho çc chñ trang tr¹i lμ: thêi h¹n giao ®Êt th−êng ng¾n, tõ 3 - 5 n¨m; hÕt thêi h¹n nμy, hä ph¶i ®Êu thÇu l¹i cho nªn çc chñ trang tr¹i ch−a yªn t©m ®Çu t− c¬ së vËt chÊt cho trang tr¹i. 2. Lao ®éng trong çc trang tr¹i

B¶ng 2.9. B×nh qu©n lao ®éng ë çc trang tr¹i ë vïng DHMT Çc lo¹i h×nh KTTT

TØnh Trång trät Ch¨n nu«i L©m nghiÖp Thñy s¶n

Thanh Ho¸ 8,9 4,6 6,4 8,3 NghÖ An 8,0 3,3 7,3 6,8 Hμ TÜnh 7,9 - 9,5 5,1 Qu¶ng B×nh 5,3 4,3 6,3 4,5 Qu¶ng TrÞ 3,1 - 4,7 3,5 Thõa Thiªn HuÕ 4,8 3,5 12,1 6,7 §μ N½ng 6,2 3,9 8,3 4,6 Qu¶ng Nam 5,4 2,7 7,7 4,5 Qu¶ng Ng·i 4,0 4,0 5,2 - B×nh §Þnh 5,0 6,9 4,6 5,3 Phó Yªn 6,8 4,0 4,9 6,1 Kh¸nh Hoμ 8,4 6,2 - 5,2

Nguån: CREB tæng hîp, 2004 3. Quan hÖ lao ®éng vμ quan hÖ x· héi Qua ®iÒu tra thùc tÕ, quan hÖ chñ trang tr¹i vμ ng−êi lμm thuª ch−a thÊy xuÊt hiÖn quan hÖ ”chñ - tí”, mμ th−êng mang tÝnh chÊt gia ®×nh trong ®èi xö. Nh×n chung thÞ tr−êng lao ®éng ch−a ph¸t triÓn, LuËt lao ®éng ch−a ®−îc ph¸t huy t¸c dông vμo khu vùc KTTT. 4. Phong tôc tËp qu¸n MiÒn Trung ®−îc biÕt ®Õn lμ mét vïng ®Êt kh¾c nghiÖt, m−a n¾ng thÊt th−êng, lò lôt th−êng xuyªn x¶y ra. Do vËy mμ cuéc sèng ng−êi d©n gÆp nhiÒu khã kh¨n, tr×nh ®é d©n trÝ t−¬ng ®èi thÊp. Thªm vμo ®ã, hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c ë çc vïng s©u, vïng xa ch−a ®−îc phæ cËp réng r·i nªn ®êi sèng v¨n ho¸, tinh thÇn cßn nghÌo nμn. Tuy vËy, hä ®· biÕt ¸p dông çc ph−¬ng thøc s¶n xuÊt, çc kinh nghiÖm truyÒn thèng cña «ng cha ta vμo s¶n xuÊt, ®ång thêi t×m tßi vμ s¸ng t¹o ra nh÷ng ph−¬ng thøc s¶n xuÊt míi nh»m n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña lo¹i h×nh kinh tÕ nμy.

2.3. T¸c ®éng cña Kinh TÕ Trang Tr¹i nu«i trång thuû s¶n lªn sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, m«i tr−êng sinh th¸i vμ søc khoÎ céng ®ång 2.3.1. T¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi 2.3.1.1. Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc KTTT ®· gãp phÇn huy ®éng ®−îc nguån vèn trong d©n vμo ®Çu t− ph¸t triÓn s¶n xuÊt, c¶i t¹o çc vïng ®Êt hoang ho¸, c»n cçi, çc ao hå ®Çm lÇy bÞ bá hoang thμnh nh÷ng rõng c©y, v−ên nhμ, ao ç, cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. Ph¸t triÓn KTTT ®−îc xem lμ con ®−êng quan träng gãp phÇn vμo môc tiªu xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, n©ng cao ®êi sèng cho çc tÇng líp d©n c− ë khu vùc n«ng th«n, miÒn nói vμ ven biÓn. 2.3.1.2. Nh÷ng mÆt h¹n chÕ

Thùc tiÔn cho thÊy r»ng, trong mÊy n¨m trë l¹i ®©y t«m thμnh phÈm bÞ sôt gi¸ m¹nh trong khi ®ã chi phÝ thøc ¨n, mua con gièng vμ çc chi phÝ ®Çu t− x©y dùng ao nu«i l¹i t¨ng lªn lμm cho lîi nhuËn thu ®−îc tõ çc trang tr¹i nu«i t«m gi¶m sót nghiªm träng. Bªn c¹nh ®ã, nhiÒu hé nu«i trång thuû s¶n, trong ®ã cã nu«i t«m bÞ thÊt thu nhiÒu vô liªn tiÕp do nguån n−íc bÞ « nhiÔm, thiÕu vèn s¶n xuÊt vμ dÞch bÖnh t«m kÐo dμi, mét sè ao t«m bÞ bá hoang. Ngoμi ra, mét khã kh¨n rÊt lín ®èi víi çc trang tr¹i ë vïng DHMT lμ ¶nh h−ëng cña thiªn tai,

12

2.3.2. T¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng sinh th¸i 2.3.2.1. §èi víi m« h×nh nu«i qu¶ng canh Víi h×nh thøc nu«i nμy, viÖc sö dông thøc ¨n cho vËt nu«i vÉn chñ yÕu lÊy tõ tù nhiªn, Çc thμnh phÇn thøc ¨n nμy ®i vμo ao th«ng qua viÖc thay n−íc hay trong qu¸ tr×nh thu thËp con gièng ngoμi tù nhiªn. M«i tr−êng n−íc nu«i theo h×nh thøc nμy t−¬ng ®èi s¹ch. XÐt vÒ mÆt m«i tr−êng sinh th¸i, hÖ thèng nμy thiªn vÒ tù nhiªn víi sù ®a d¹ng cao nªn t−¬ng ®æi æn ®Þnh. 2.3.2.2. §èi víi m« h×nh nu«i b¸n th©m canh

Trong m« h×nh nμy con ng−êi vÉn ch−a chñ ®éng ®iÒu hoμ ®−îc çc yÕu tè m«i tr−êng trong ao nu«i, chÊt l−îng vμ sè l−îng n−íc cßn phô thuéc nhiÒu vμo ®iÒu kiÖn tù nhiªn. Trong nu«i b¸n th©m canh thøc ¨n nh©n t¹o lμ chÝnh, thøc ¨n tù nhiªn Ýt ®−îc chó träng, do trao ®æi n−íc kÐm nªn chÊt l−îng n−íc trong ao nu«i th−êng kh«ng ®¶m b¶o. 2.3.2.3. §èi víi m« h×nh nu«i th©m canh

VÊn ®Ò quan träng nhÊt trong m« h×nh nu«i th©m canh lμ t¸c h¹i cña viÖc sö dông d− thõa çc lo¹i thøc ¨n, çc lo¹i ho¸ chÊt vμ çc chÊt kh¸ng sinh trong qu¸ tr×nh nu«i. ViÖc d− thõa thøc ¨n nh©n t¹o trong qu¸ tr×nh nu«i, lμm thay ®æi chuçi thøc ¨n tù nhiªn cña m«i tr−êng; lμm thay ®æi cÊu tróc quÇn x· ®éng vËt ®¸y. Mét trong nh÷ng t¸c ®éng lín cña viÖc nu«i trång th©m canh çc loμi thuû s¶n ®èi víi m«i tr−êng n−íc lμ hiÖn t−îng phó d−ìng. 2.3.2.4. Çc t¸c ®éng kh¸c

- DÞch bÖnh thñy s¶n. - ¤ nhiÔm côc bé. - MÊt rõng ngËp mÆn.

2.3.3. T¸c ®éng lªn søc khoÎ cña con ng−êi Do m«i tr−êng ®Æc thï cña viÖc NTTS, ho¸ chÊt ®−îc sö dông ®Ó phßng vμ trÞ bÖnh th−êng d− thõa víi sè l−îng lín vμ phÇn d− l−îng ho¸ chÊt nμy ®i vμo m«i tr−êng xung quanh cïng víi thøc ¨n thõa, ph©n cña thuû sinh vËt g©y « nhiÔm m«i tr−êng n−íc, ®e däa nguån n−íc cÊp cho céng ®ång d©n c− ë khu vùc nu«i t«m. Qua ®iÒu tra kh¶o s¸t ë mét sè trang tr¹i nu«i t«m ë vïng DHMT cho thÊy mét sè c¨n bÖnh mang tÝnh nghÒ nghiÖp, ®ã lμ: BÖnh ®á m¾t vμ bÖnh viªm da.

Ch−¬ng 3. Ph¸t triÓn Kinh tÕ trang tr¹i ë ®ång b»ng s«ng cöu long

3.1. Kh¸i qu¸t ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tμi nguyªn thiªn nhiªn vμ kinh tÕ - x· héi vïng ®ång b»ng s«ng cöu long 3.1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn

§Æc ®iÓm ®Þa chÊt trÇm tÝch cña toμn vïng kh¸ ®a d¹ng, bao gåm çc líp trÇm tÝch biÓn Holocene. Chóng cã nguån gèc lμ trÇm tÝch biÓn giã, trÇm tÝch ®Çm lÇy biÓn, trÇm tÝch s«ng biÓn, trÇm tÝch s«ng, trÇm tÝch s«ng ®Çm lÇy vμ trÇm tÝch s«ng cæ, t¹o nªn çc líp than bïn ®Æc tr−ng ë nhiÒu khu vùc cña çc ®Þa ph−¬ng trong vïng §BSCL.

§Þa h×nh toμn vïng lμ ®ång b»ng víi çc vïng phï sa cæ, vïng phï sa míi, vïng ®ång b»ng ngËp lò, vïng ven s«ng vμ ven biÓn.

§iÒu kiÖn khÝ hËu cña toμn vïng mang ®Æc ®iÓm nhiÖt ®íi giã mïa, nhiÖt ®é kh¸ cao vμ æn ®Þnh, cã ®é dμi ngμy lín, chÕ ®é giã T©y - Nam (th¸ng V ®Õn th¸ng XI) vμ §«ng B¾c (th¸ng XII ®Õn th¸ng IV n¨m sau), l−îng m−a ph©n bè theo hai mïa m−a - kh« râ rÖt, kh«ng cã sù ph©n ho¸ l−îng m−a trong ph¹m vi toμn vïng §BSCL.

13

§Æc ®iÓm thñy v¨n cña vïng §BSCL phô thuéc vμo çc yÕu tè nh−: ®éng lùc s«ng, thuû chÕ cña s«ng Cöu Long, çc ®éng lùc biÓn, nhÞp ®é vμ biªn ®é thuû triÒu, l−îng m−a khu vùc, trong ®ã ngËp lò x¶y ra trong thêi gian tõ ®Çu mïa m−a ®Õn cuèi th¸ng IX hμng n¨m, ¶nh h−ëng cña thuû triÒu g©y nªn çc hiÖn t−îng ngËp mÆn vμ nhiÔm phÌn. 3.1.2. Tμi nguyªn thiªn nhiªn vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long 3.1.2.1. Tμi nguyªn n−íc Nguån n−íc mÆt ë vïng §BSCL bao gåm nguån n−íc ngät s«ng TiÒn, s«ng HËu víi tr÷

l−îng phong phó, nguån n−íc m−a bæ sung vμ n−íc biÓn theo dßng triÒu ®i s©u vμo çc kªnh r¹ch. Do vÊn ®Ò nhiÔm mÆn vμ l−îng phï sa chuyÓn t¶i trong n−íc, cho nªn ®Ó cã thÓ sö dông n−íc mÆt

cho môc ®Ých cÊp n−íc th× cÇn ph¶i ¸p dông çc biÖn ph¸p xö lý « nhiÔm. TiÒm n¨ng n−íc ngÇm ë vïng §BSCL víi tr÷ l−îng lμ kho¶ng 78,8 m3/s, chØ b»ng 3,3%

tæng l−u l−îng n−íc mÆt cña th¸ng kh« nhÊt ch¶y vμo §BSCL øng víi tÇn suÊt 90%. Tuy nhiªn, do chÊt l−îng çc nguån n−íc mÆt kh«ng b¶o ®¶m cho nªn nguån n−íc ngÇm ë §BSCL ngμy

cμng cã ý nghÜa quan träng cho sinh ho¹t ë vïng nμy.

3.1.2.2. Tμi nguyªn ®Êt ®ai Vïng §BSCL cã diÖn tÝch kho¶ng 39.952 km2. Ngoμi phï sa cña hÖ thèng s«ng Cöu Long båi ®¾p hμng n¨m th× vïng nμy cßn chÞu t¸c ®éng m¹nh cña biÓn. Çc nhãm ®Êt chÝnh gåm cã:

§Êt phï sa ®©y lμ lo¹i ®Êt tèt nhÊt víi diÖn tÝch kho¶ng 1 triÖu ha. §Êt mÆn chiÕm diÖn tÝch kho¶ng 700.000 ha, ®Êt cã nhiÒu sÐt, d−íi s©u cã mμu hång x¸m rÊt ®iÓn h×nh. §Êt phÌn cã diÖn

tÝch kho¶ng 800.000 ha ®Êt cã mμu vμng r¬m, th−êng cã vÕt loang læ mμu xanh hoÆc tr¾ng. §Êt than bïn gåm cã mét líp x¸c c©y môc n¸t trªn bÒ mÆt, th−êng dμy ®Õn vμi mÐt, nÕu mùc n−íc

ngÇm h¹ thÊp th× líp ®Êt nμy bÞ lé ra nªn dÔ bÞ ch¸y. §Êt çt lμ nhãm ®Êt cã diÖn tÝch nhá nhÊt.

3.1.2.3. Tμi nguyªn sinh vËt 1. Thuû sinh vËt Bao gåm çc loμi thuû sinh thùc vËt, phiªu sinh thùc vËt, phiªu sinh ®éng vËt vμ ®éng vËt

®¸y. Tμi nguyªn ç, t«m, tiÒm n¨ng NTTS cña çc tØnh vïng §BSCL ®−îc tr×nh bμy trong çc b¶ng d−íi ®©y.


S¶n l−îng ç S¶n l−îng khai th¸c tù nhiªn S¶n l−îng ç nu«iTØnh

Tæng s¶n l−îng thuû s¶n

( 1.000tÊn) 1000 tÊn % 1000 tÊn % 1000 tÊn % TiÒn Giang 16,0 15,7 98 11,4 73,0 0,4 27,0 BÕn Tre 11,0 8,7 79,1 5,6 64,7 3,1 35,3 Long An 7,0 4,0 57,1 1,5 37,5 2,5 62,5 An Giang 28,9 25,2 87,2 10,9 57,6 14,3 42,4 §ång Th¸p 26,0 24,8 95,5 15,0 64,5 9,8 35,5

Nguån: ENTEC 2. §éng vËt ë c¹n - HÖ ®éng vËt ë c¹n rÊt ®a d¹ng: Õch nh¸i, bß s¸t; thó; chim.

- Khu hÖ chim n−íc bao gåm çc loμi nh−: « t¸c, sÕu, ®iªn ®iÓn, cèc ®Õ, b¹c m¸, qu¾m... víi kho¶ng 87 loμi, chiÕm kho¶ng 80% trong tæng sè 110 loμi ë n−íc ta. 3.1.3. §iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi Nh×n chung, vÊn ®Ò lao ®éng vμ ®μo t¹o nguån nh©n lùc ë vïng §BSCL cßn rÊt nhiÒu bøc xóc ph¶i gi¶i quyÕt, song trong lÜnh vùc kinh tÕ hé vμ trang tr¹i ®· xuÊt hiÖn çc tÇng líp n«ng d©n trung

14

n«ng míi n¨ng ®éng, m¹nh d¹n ®Çu t− cho s¶n xuÊt vμ kinh doanh, chÞu khã t×m häc vμ kh¸ nhanh nh¹y víi çc tiÕn bé khoa häc kü thuËt.

3.2. HiÖn tr¹ng ph¸t triÓn trang tr¹i t¹i ®bSCL 3.2.1. Çc lo¹i h×nh KTTT

Theo tiªu chÝ x¸c ®Þnh trang tr¹i trong Th«ng t− liªn tÞch sè 69/2000/TTLT/BNN-TCTK ngμy 20/06/2000 cña Bé N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn N«ng th«n - Tæng côc Thèng kª th× ë vïng §BSCL tÝnh ®Õn cuèi n¨m 2004 cã çc lo¹i h×nh, sè l−îng trang tr¹i ®−îc thÓ hiÖn nh− sau:

B¶ng 3.2. Sè l−îng çc lo¹i h×nh KTTT ë çc tØnh §BSCL Çc lo¹i h×nh

§Þa ph−¬ng

Tæng C©y hμng

n¨m C©y l©u

n¨m Ch¨n nu«i NTTS Çc lo¹i

h×nh kh¸c

Toμn vïng 56128 25708 2469 2228 24600 1123

Long An 7721 7206 2 271 150 92

TiÒn Giang 1360 323 523 197 310 7

BÕn Tre 3206 5 968 316 1757 160

Trμ Vinh 2546 104 4 732 1701 5

VÜnh Long 345 141 123 24 56 1

§ång Th¸p 4729 3834 198 258 402 37

An Giang 8349 5977 19 142 1990 221

Kiªn Giang 6523 4416 589 3 1390 125

CÇn Th¬ 22 8 8 6

HËu Giang 48 33 1 14

Sãc Tr¨ng 4757 2146 19 43 2186 363

B¹c Liªu 13176 1320 15 242 11511 88

Cμ Mau 3346 203 3139 4Nguån: Tæng côc Thèng kª, 2004

3.2.2. T×nh h×nh ph¸t triÓn KTTT ë §BSCL B¶ng 3.3. Sè l−îng trang tr¹i ë çc tØnh §BSLC qua mét sè n¨m

N¨m Çc tØnh

2000 2001 2002 2003 2004

Toμn vïng 31967 31190 31967 42945 56128Long An 8905 2502 2498 7685 7721

TiÒn Giang 420 225 307 1079 1360

BÕn Tre 813 637 658 3374 3206

Trμ Vinh 757 786 1641 2546

VÜnh Long 163 155 157 159 345

§ång Th¸p 147 3510 3505 3624 4729

An Giang 8313 6080 6135 6182 8349

Kiªn Giang 1343 4096 4684 5128 6523

CÇn Th¬ 6 15 43 45 22

HËu Giang - - - - 48

Sãc Tr¨ng 2246 2165 2167 2794 4757

B¹c Liªu 6111 8554 8530 8701 13176

Cμ Mau 3500 2494 2497 2533 3346 Nguån: Tæng côc Thèng kª, 2004

15

3.2.3. HiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cña çc trang tr¹i ë khu vùc ®ång b»ng s«ng Cöu Long HiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cña çc trang tr¹i ë §BSCL ®−îc xem xÐt vμ ®¸nh gi¸ qua mét

sè tØnh næi bËt trong vïng gåm An Giang, Long An, ... 3.2.3.1. TØnh An Giang

KTTT ë An Giang ®· ph¸t triÓn rÊt m¹nh mÏ trªn nÒn t¶ng kinh tÕ hé gia ®×nh víi møc ®é khai th¸c vμ sö dông tμi nguyªn ®Êt ®ai, mÆt n−íc kh¸ hiÖu qu¶, thóc ®Èy ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp vμ thuû s¶n, gi¶i quyÕt viÖc lμm thùc hiÖn xãa ®ãi gi¶m nghÌo, n©ng cao møc sèng n«ng d©n. Song, sù ph¸t triÓn KTTT ë An Giang còng ®· lμm n¶y sinh vÊn ®Ò x· héi. 3.2.3.2. TØnh Long An

ViÖc ph¸t triÓn KTTT ®· cho phÐp ph¸t huy nguån vèn, lao ®éng néi lùc trong d©n ®Ó ph¸t triÓn m¹nh mÏ kinh tÕ hé gia ®×nh, ®Èy m¹nh c«ng t¸c khai hoang phôc ho¸ vïng ®Êt hoang, ph¸t triÓn m¹nh mÏ nÒn kinh tÕ ®Þa ph−¬ng, nh»m ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hμng ho¸ trong n«ng, l©m vμ thuû s¶n, gãp phÇn thay ®æi nhanh chãng c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n theo h−íng CNH, H§H ®Êt n−íc.

3.3. T¸c ®éng cña kinh tÕ trang tr¹i lªn sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, m«i tr−êng sinh th¸i vμ søc khoÎ céng ®ång 3.3.1. T¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi 3.3.1.1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung cña KTTT ë §BSCL

Sù ph¸t triÓn th−¬ng m¹i vμ dÞch vô h−íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu hμng ho¸ ra ngoμi vïng vμ ra thÞ tr−êng n−íc ngoμi ®· t¸c ®éng tiªu cùc tíi sù ph¸t triÓn thÞ tr−êng s¶n xuÊt vμ tiªu thô, ®ång thêi phô thuéc qu¸ lín vμo sù biÕn ®éng gi¸ c¶ ngoμi vïng. Çc chñ trang tr¹i kh«ng chØ bÞ ®Çu c¬ Ðp gi¸ n«ng thuû s¶n trong n−íc, mμ cßn x¶y ra ë c¶ thÞ tr−êng ngoμi n−íc nh− çc vô kiÖn ç, t«m trong thêi gian qua, ®· g©y nªn nhiÒu khã kh¨n cho viÖc xuÊt khÈu s¶n phÈm hμng ho¸ cña çc trang tr¹i ë vïng §BSCL. 3.3.1.2. Kinh tÕ trang tr¹i vμ sù ph©n ho¸ x· héi ë vïng §BSCL KÓ tõ khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ hé vμ KTTT, th× b¾t ®Çu l¹i x¶y ra sù ph©n ho¸ vÒ kh¶ n¨ng sö dông ®Êt tÝch tô cho ph¸t triÓn kinh tÕ vμ kÌm theo lμ sù ph©n ho¸ trong x· héi n«ng th«n g¾n liÒn víi t×nh tr¹ng çc hé n«ng d©n thiÕu vèn s¶n xuÊt (kho¶ng 30%), thiÕu, mÊt ®Êt canh t¸c vμ nghÌo ®ãi (kho¶ng 20%) còng nh− sù h×nh thμnh çc tÇng líp trung n«ng ë vïng §BSCL chiÕm ®Õn 50%, ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch thÝch hîp cho çc tÇng líp nghÌo ë khu vùc n«ng th«n. 3.3.1.3. T¸c ®éng cña ho¹t ®éng KTTT NTTS ®Õn çc vÊn ®Ò x· héi NTTS cã thÓ dÉn ®Õn sù biÖt ho¸ vÒ kinh tÕ x· héi do gia t¨ng viÖc mÊt ®Êt cña mét sè ng−êi nghÌo vμ tÝch luü ®Êt ®ai ë mét sè ng−êi giμu. Sù mÊt ®Êt ®ai nμy lμ nguyªn nh©n quan träng vÒ sù x¸o ®éng trong vïng n«ng th«n vμ lμ nh©n tè chÝnh gãp phÇn vμo viÖc nî nÇn chång chÊt vμ bÊt æn, dÉn ®Õn nh÷ng sù thay ®æi vÒ cÊu tróc x· héi. §èi víi çc vïng n«ng th«n, mÊt ®Êt nghÜa lμ mÊt c¶ c¬ héi viÖc lμm. MÆc dï NTTS t¹o ra c«ng ¨n viÖc lμm cho mét sè d©n ®Þa ph−¬ng, tuy nhiªn viÖc chuyÓn ®æi ®Êt n«ng nghiÖp vμ rõng ngËp mÆn sang NTTS theo h−íng th©m canh sÏ t¹o ra Ýt c¬ héi lμm viÖc h¬n cho céng ®ång ®Þa ph−¬ng. 3.3.2. T¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng sinh th¸i

Trong thËp kû qua, mèi ®e do¹ lín nhÊt cho rõng ngËp mÆn lμ viÖc nu«i t«m. Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña nghÒ nμy ®· cã ¶nh h−ëng nghiªm träng ®èi víi rõng ngËp mÆn ViÖt Nam nãi chung vμ §BSCL nãi riªng.

16

Ch−¬ng 4. VÊn ®Ò M«i tr−êng trong ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i

4.1. HiÖn tr¹ng m«i tr−êng kinh tÕ trang tr¹i 4.1.1. Vïng Duyªn h¶i miÒn Trung 4.1.1.1. HiÖn tr¹ng m«i tr−êng n−íc

1. ChÊt l−îng n−íc mÆt ë çc vïng ven biÓn vμ s«ng ngßi Thanh Ho¸: HÇu hÕt çc th«ng sè ®Òu v−ît tiªu chuÈn cho phÐp ®èi víi n−íc mÆt dμnh

cho NTTS rÊt nhiÒu lÇn, ®Æc biÖt lμ chØ tiªu SS vμ coliform. NghÖ An: Nh×n chung, m«i tr−êng n−íc mÆt ë vïng ven biÓn NghÖ An cho ®Õn thêi

®iÓm nμy lμ kh¸ tèt, ch−a cã dÊu hiÖu « nhiÔm nguån n−íc. Qu¶ng B×nh: HÇu hÕt çc khu vùc ven biÓn vμ ë çc l−u vùc s«ng hμm l−îng BOD5 vμ

NH3 ®Òu v−ît qu¸ tiªu chuÈn cho phÐp theo TCVN 5945-1995 cho n−íc mÆt vμ TCVN 5943-1995 cho n−íc biÓn ven bê. Hμm l−îng COD ë çc s«ng ®Òu v−ît qu¸ tiªu chuÈn lo¹i B.

Thõa Thiªn HuÕ: Theo çc ®Ò tμi nghiªn cøu m«i tr−êng n−íc mÆt hÖ ®Çm ph¸ cho thÊy:

nång ®é DO, COD, BOD5 dao ®éng kh¸ lín, cã lóc v−ît qu¸ tiªu chuÈn cho phÐp ®èi víi n−íc dïng

cho NTTS, ®Æc biÖt lμ khu vùc ®Çm ph¸ Tam Giang - CÇu Hai. Çc kÕt qu¶ quan tr¾c liªn tôc trong çc th¸ng cña çc n¨m 1998 - 2003 cho thÊy: ®· cã sù gia t¨ng ®¸ng kÓ gi¸ trÞ COD, gia t¨ng møc ®é « nhiÔm chÊt h÷u c¬ cña n−íc vïng ®Çm ph¸. Hμm l−îng kim lo¹i nÆng nh− Cu, Zn hÇu hÕt çc cöa s«ng ®Òu n»m d−íi ng−ìng cho phÐp. Qu¶ng Ng·i : Nh×n chung, chÊt l−îng nguån n−íc mÆt cña tØnh Qu¶ng Ng·i cßn ë møc tèt, tuy nhiªn çc khu vùc cöa s«ng ®· cã dÊu hiÖu « nhiÔm dÇu mì, chÊt r¾n l¬ löng.

Kh¸nh Hoμ: ¦íc tÝnh, mçi n¨m çc ao nu«i t«m ë Kh¸nh Hoμ th¶i ra m«i tr−êng tõ 50 - 60 tÊn ho¸ chÊt vμ çc chÊt th¶i kh¸c nhau, g©y « nhiÔm nÆng çc vïng ®Êt vμ n−íc ven

biÓn, mét sè khu vùc ®Êt ven biÓn do NTTS ®· trë nªn bÞ mÆn ho¸ vÜnh viÔn.

2. ChÊt l−îng nguån n−íc ë çc ao nu«i

Mét sè chØ tiªu cã gi¸ trÞ rÊt cao nh− SS, pH, N-NH4+, COD, BOD5... v−ît qu¸ giíi h¹n

cho phÐp theo TCVN 5943-1995. Nh×n chung, çc ao nu«i ®Òu cã gi¸ trÞ pH xÊp xØ nhau, n»m trong giíi h¹n cho phÐp theo TCVN 5943-1995 phôc vô NTTS.

Hμm l−îng N-NH4+ ë tÊt c¶ çc ao nu«i ®Òu v−ît qu¸ tiªu chuÈn chÊt l−îng n−íc NTTS tõ 1 -

2 lÇn. Hμm l−îng amoni trong n−íc cao dÔ g©y ra çc hiÖn t−îng phó d−ìng ao nu«i vμ t¹o ®iÒu kiÖn cho çc t¶o ®éc trong n−íc ph¸t triÓn, tõ ®ã g©y nguy hiÓm cho çc ®èi t−îng nu«i nhÊt lμ t«m. HÇu hÕt n−íc ë tÊt c¶ çc ao nu«i kh¸c ®Òu cã gi¸ trÞ BOD5 kh¸ cao, v−ît tiªu chuÈn tõ 1,3 ®Õn 2,5 lÇn. Thùc tÕ kh¶o s¸t cho thÊy n−íc ao nu«i bÞ « nhiÔm theo chØ sè BOD5.

3. ChÊt l−îng n−íc trong çc ao chøa n−íc th¶i

Hμm l−îng oxy hoμ tan trong n−íc ë çc ao th¶i hÇu nh− cã gi¸ trÞ thÊp h¬n so víi n−íc çc ao nu«i t−¬ng øng, phÇn lín DO dao ®éng ë møc > 4mg/L. N−íc th¶i ®é mÆn dao ®éng lín, nh−ng gi¸ trÞ ®o ®−îc chØ h¬n kÐm rÊt Ýt so víi ®é mÆn trong çc ao nu«i.

N−íc th¶i hÇu hÕt cã hμm l−îng N-NH4+ lín h¬n n−íc ë çc ao nu«i t−¬ng øng vμ dao ®éng

møc lín. Hμm l−îng NH4+ cao ë çc ao th¶i, chøng tá ®· cã sù tÝch luü NH4

+ sau nhiÒu ®ît nu«i. 4. ChÊt l−îng n−íc ngÇm vïng nu«i trång thuû s¶n Tõ kÕt qu¶ ph©n tÝch çc th«ng sè chÊt l−îng n−íc ngÇm, dùa vμo tiªu chuÈn chÊt l−îng

n−íc ngÇm TCVN 5944 -1995 cã thÓ rót ra çc nhËn xÐt:

17

• pH: KÕt qu¶ ph©n tÝch cã thÓ nhËn ®Þnh s¬ bé r»ng ®é pH cña n−íc ngÇm tÇng n«ng trong vïng nu«i thuû s¶n phï hîp víi tiªu chuÈn cho phÐp.

• §é mÆn: N−íc ngÇm vïng NTTS ë DHMT ®ang bÞ nhiÔm mÆn trªn diÖn réng, g©y khã kh¨n cho ng−êi d©n trong vïng.

• Tæng chÊt r¾n (mg/L): Cã thÓ nhËn thÊy r»ng, dï mét sè mÉu n−íc cã hμm l−îng tæng chÊt r¾n kh«ng lín h¬n tiªu chuÈn TCVN 5944 -1995 nh−ng vÉn dao ®éng ë møc kh¸ cao.

• ChÊt dinh d−ìng (N,P): So víi tiªu chuÈn quy ®Þnh th× ch−a cã dÊu hiÖu « nhiÔm vÒ chÊt dinh d−ìng. Hμm l−îng N-NO3

- lín nhÊt ë mÉu H3 (0,87mg/L) nh−ng vÉn thÊp h¬n tiªu chuÈn cho phÐp.

Nh×n chung, nguån n−íc mÆt ë DHMT kh¸ phong phó nhê hÖ thèng ao hå, s«ng ngßi dμy ®Æc nh−ng viÖc sö dông n−íc cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vμ NTTS cßn bÞ h¹n chÕ do çc hÖ thèng thuû lîi vμ cung cÊp n−íc ch−a ®Çy ®ñ. 4.1.1.2. HiÖn tr¹ng m«i tr−êng kh«ng khÝ Nh×n chung nång ®é bôi t¹i çc khu vùc ®o cßn n»m d−íi ng−ìng tiªu chuÈn cho phÐp. HiÖn nay, mét sè vïng nu«i trång thñy s¶n ë DHMT, m«i tr−êng n−íc bÞ « nhiÔm nÆng bëi çc khÝ ®éc h¹i NH3, H2S, SO2, CO, hμm l−îng khÝ ®éc v−ît trªn tiªu chuÈn cho phÐp rÊt cao, ®Æc biÖt NH4

+ trong n−íc lμ 0,65 - 2,64 mg/l (ng−ìng cho phÐp lμ < 0,1 mg/l). 4.1.1.3. HiÖn tr¹ng m«i tr−êng ®Êt

Hμm l−îng C h÷u c¬ trong m«i tr−êng ®Êt t¹i çc ®iÓm nu«i thñy s¶n dao ®éng 0,08-1,65%. Hμm l−îng N h÷u c¬ thay ®æi tõ 70 - 628 ppm. Hμm l−îng P tæng kh¸ cao t¹i çc ®iÓm nu«i dao ®éng tõ 44,7 ®Õn 451,8 ppm. MËt ®é Coliform trong m«i tr−êng ®Êt thay ®æi trong kho¶ng rÊt réng tõ 2 ®Õn 907 tb/g. 4.1.2. Vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long 4.1.2.1. HiÖn tr¹ng m«i tr−êng n−íc

1. ChÊt l−îng n−íc mÆt mét sè tØnh §BSCL BÕn Tre: ChØ tiªu s¾t v−ît h¬n tõ 1-16 lÇn so víi tiªu chuÈn cho phÐp. Cã dÊu hiÖu «

nhiÔm do vi sinh thÓ hiÖn ë gi¸ trÞ coliform ë ®©y v−ît TCVN 5942-1995 tõ 20 - 45 lÇn. §ång Th¸p: Hμm l−îng BOD5 v−ît tiªu chÈn cho phÐp tõ 2 - 4 lÇn. M«i tr−êng n−íc cã

dÊu hiÖu « nhiÔm , thÓ hiÖn ë gi¸ trÞ COD v−ît tiªu chuÈn cho phÐp 3 - 4 lÇn. 2. ChÊt l−îng n−íc ngÇm BÕn Tre : ChØ tiªu pH, SS, Fe, NO2

- vμ NO3- n»m trong giíi h¹n cho phÐp. ChØ tiªu Cl- trong

n−íc t¹i çc ®iÓm thu mÉu ®Òu v−ît h¬n rÊt nhiÒu lÇn so víi tiªu chuÈn cho phÐp. HÇu hÕt çc giÕng ®Òu bÞ « nhiÔm vi sinh.

§ång Th¸p: Nguån n−íc ngÇm tÇng s©u ë tØnh §ång Th¸p cã chÊt l−îng tèt.

HËu Giang: KÕt qu¶ quan tr¾c n−íc ngÇm cho thÊy hÇu hÕt çc chØ tiªu n»m trong tiªu chuÈn cho phÐp, riªng ®é cøng n−íc ngÇm cã dÊu hiÖu v−ît tiªu chuÈn cho phÐp.

3. N−íc th¶i tõ çc trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n

BÕn Tre: HÇu hÕt çc chØ tiªu ®Òu n»m trong giíi h¹n cho phÐp ®èi víi n−íc th¶i NTTS, trõ chØ tiªu Coliform rÊt cao, v−ît tõ 20 - 30 lÇn lÇn so víi tiªu chuÈn TCVN 5945-1995.

Cμ Mau: KÕt qu¶ trªn cho thÊy chØ sè NH3 v−ît TCVN 5943 -1995 (NH3 < 0,5mg/l).

Trang tr¹i nu«i t«m c«ng nghiÖp, m«i tr−êng n−íc cã khuynh h−íng « nhiÔm h÷u c¬ thÓ hiÖn ë çc chØ tiªu BOD5, tæng N cao. KÕt qu¶ ph©n tÝch mÉu n−íc nu«i qu¶ng canh cho thÊy chÊt l−îng n−íc kh¸ tèt. Tuy nhiªn do ®Æc ®iÓm nguån n−íc, ®é ®ôc t−¬ng ®èi cao, hμm l−îng SiO2 lín do

18

nguån gèc n−íc biÓn.


Nguån g©y « nhiÔm kh«ng khÝ chñ yÕu mang tÝnh chÊt côc bé t¹i mét sè çc trang tr¹i do mét sè hé ch¨n nu«i vμ NTTS g©y mïi h«i, nªn g©y mïi h«i thèi khã chÞu.


Do chÊt th¶i çc ho¹t ®éng n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp vμ dÞch vô t¹o nªn çc d¹ng g©y « nhiÔm m«i tr−êng kh¸c nhau .

4.2. kh¶ n¨ng diÔn biÕn m«i tr−êng kinh tÕ trang trai nTTS 4.2.1. Môc tiªu cña dù b¸o diÔn biÕn m«i tr−êng

Çc ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ khoa häc vÒ diÔn biÕn vμ dù b¸o m«i tr−êng KTTT nh»m môc tiªu dù b¸o xu h−íng thay ®æi chÊt l−îng m«i tr−êng trang tr¹i, phßng tr¸nh rñi ro, phßng chèng « nhiÔm, suy tho¸i vμ sù cè m«i tr−êng b»ng çc gi¶i ph¸p vμ biÖn ph¸p tæng hîp.

4.2.2. Çc ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ diÔn biÕn m«i tr−êng

4.2.2.1. DiÔn biÕn m«i tr−êng

Çc ph−¬ng ph¸p khoa häc dù b¸o vÒ diÔn biÕn tr¹ng th¸i m«i tr−êng KTTT dùa trªn m« h×nh qu¶n lý m«i tr−êng chung víi kiÓu tam gi¸c vai trß m«i tr−êng- nhμ n−íc - x· héi lμ “¸p lùc - hiÖn tr¹ng - ®¸p øng’’:

¸p lùc hiÖn tr¹ng m«i tr−êng1.Çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt

C«ng nghiÖp, dÞch vô, n«ng nghiÖp n¨ng l−îng, kÕt cÊu h¹ tÇng 2. Çc ho¹t ®éng ®êi sèng

Y tÕ, gi¸o dôc, v¨n ho¸, thÓ thao 3. Çc t¸c ®éng cña thiªn nhiªn

Thiªn tai, b·o, lò lôt, óng, h¹n h¸n

1.HiÖn tr¹ng tμi nguyªn - §Êt - N−íc - KhÝ hËu - §a d¹ng sinh häc

2. HiÖn tr¹ng m«i tr−êng - M«i tr−êng sèng - M«i tr−êng s¶n xuÊt - ¤ nhiÔm m«i tr−êng

®¸p øng1. ThÓ chÕ, chÝnh s¸ch 2. Tæ chøc, nguån lùc 3. Khoa häc - C«ng nghÖ 4. NhËn thøc céng ®ång 5. Th«ng tin, truyÒn th«ng 6. §éi ngò lao ®éng

¸p lùc, th¸ch thøc

Nguån lùc, M«i tr−êng

TiÒn ®Ò, th«ng tinKh¾c phôc, c¶i thiÖn Çc ho¹t ®éng qu¶n lý, b¶o vÖ TNMT

C¨n cø, c¬ së, ®iÓm xu¸t ph¸t

H×nh 4.1: M« h×nh "¸p lùc - hiÖn tr¹ng - ®¸p øng" sö dông cho çc nghiªn cøu ®¸nh gi¸ vÒ diÔn

biÕn m«i tr−êng KTTT

19

Trong ®ã, cã thÓ ¸p dông çc ph−¬ng ph¸p khoa häc dù b¸o tr¹ng th¸i m«i tr−êng sau ®©y: + Ph−¬ng ph¸p “håi cøu qu¸ khø - dù b¸o t−¬ng lai’’ + Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý (GIS) + Ph−¬ng ph¸p dù b¸o nguån th¶i « nhiÔm m«i tr−êng theo "hÖ sè « nhiÔm" Do hiÖn nay ch−a cã c«ng tr×nh nghiªn cøu nμo triÓn khai cô thÓ ho¸ çc ph−¬ng ph¸p dù b¸o

m«i tr−êng cho lÜnh vùc KTTT, ®ång thêi çc sè liÖu ®· nghiªn cøu vÒ m«i tr−êng cña KTTT trong nh÷ng n¨m qua cßn rÊt Ýt vμ thiÕu tÝnh ®ång bé, v× vËy, ®Ò tμi KC.08.30 xin ®−îc sö dông theo "hÖ sè « nhiÔm’’ ®Ó dù b¸o m«i tr−êng ë KTTT nãi chung vμ KTTT nu«i trång thuû s¶n nãi riªng. 4.2.2.2. Nh÷ng c¨n cø cña diÔn biÕn m«i tr−êng

- C¨n cø vμo ®iÒu kiÖn tù nhiªn vμ tμi nguyªn thiªn nhiªn - C¨n cø vμo hiÖn tr¹ng m«i tr−êng - C¨n cø vμo quy ho¹ch vμ tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi - C¨n cø vμo sè l−îng vμ tèc ®é ph¸t triÓn çc trang tr¹i

4.2.3. Kh¶ n¨ng diÔn biÕn m«i tr−êng

Ph©n cÊp chØ tiªu x©y dùng ma trËn diÔn biÕn m«i tr−êng

1. Qui m« vμ kÕt cÊu h¹ tÇng çc trang tr¹i a. Tèc ®é ph¸t triÓn trang tr¹i (sè l−îng/n¨m): D−íi 10.000 trang tr¹i : +; Tõ 10.000 - 20.000 trang tr¹i: ++; Trªn 20.000 trang tr¹i : +++ b. DiÖn tÝch ao nu«i: Nhá h¬n 0,4 ha: +; Tõ 0,4 - 1 ha: ++; Trªn 1 ha: +++ c. H×nh thøc nu«i: Qu¶ng canh: +; QCCT: ++; BTC, TC (c«ng nghiÖp): +++ d. KÕt cÊu h¹ tÇng: Th« s¬: +; B¸n hiÖn ®¹i: ++; HiÖn ®¹i: +++ 3. Tr×nh ®é hiÓu biÕt vμ KHCN

a. ¸p dông tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ vμo s¶n xuÊt: Thñ c«ng: +; C«ng nghÖ tiªn tiÕn: ++; C«ng nghÖ hiÖn ®¹i: +++ b. Tr×nh ®é ng−êi qu¶n lý: ThÊp: +++; Trung b×nh: ++; Cao: + c. Tr×nh ®é ng−êi s¶n xuÊt: ThiÕu kinh nghiÖm: +++; Thμnh th¹o: ++; Giμu kinh nghiÖm: + 5. Qu¶n lý vμ b¶o vÖ m«i tr−êng a. Ch−¬ng tr×nh gi¸m s¸t m«i tr−êng: Kh«ng thùc hiÖn: +++; Thùc hiÖn tuú tiÖn: ++; Thùc hiÖn theo quy tr×nh: + b. Cã tæ chøc vμ biÖn ph¸p qu¶n lý m«i tr−êng:

Ch−a cã: +++; ¸p dông kh«ng th−êng xuyªn: ++; Th−êng xuyªn: + c. HiÖu qu¶ xö lý « nhiÔm: Kh«ng cã hiÖu qu¶: +++; HiÖu qu¶ trung b×nh: ++; Tèt: + d. C¬ chÕ chÝnh s¸ch b¶o vÖ m«i tr−êng: §Çy ®ñ vμ ®ång bé: +; Ch−a ®ång bé: ++; ThiÕu: +++ ®. KiÓm so¸t d− l−îng ho¸ chÊt, chÊt kh¸ng sinh: KiÓm so¸t ®Çy ®ñ theo quy tr×nh: +; Cã kiÓm so¸t nh−ng kh«ng th−êng xuyªn : ++;

Kh«ng cã kiÓm so¸t m«i tr−êng: +++

20

M« t¶ çc kÞch b¶n KÞch b¶n 1: Xu h−íng « nhiÔm m«i tr−êng gia t¨ng cïng víi sù gia t¨ng nhanh chãng sè l−îng çc trang tr¹i, sù ph¸t triÓn m¹nh cña çc ngμnh c«ng nghiÖp, du lÞch, th−¬ng m¹i, dÞch vô, kh«ng cã sù c¶i thiÖn ®¸ng kÓ cña c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng.

B¶ng 4.1. DiÔn biÕn m«i tr−êng KTTT theo kÞch b¶n 1 Thêi kú

ChØ tiªu Tr−íc 2000 2000-2005 2006-2020

1. Qui m« vμ kÕt cÊu h¹ tÇng çc trang tr¹i - Tèc ®é ph¸t triÓn trang tr¹i + ++ +++ - DiÖn tÝch ao nu«i ++ ++ + - H×nh thøc nu«i + ++ +++ - KÕt cÊu h¹ tÇng + ++ ++ 2. Tr×nh ®é hiÓu biÕt vμ KHCN - øng dông c«ng nghÖ + ++ +++ - Tr×nh ®é ng−êi qu¶n lý +++ ++ ++ - Tr×nh ®é ng−êi s¶n xuÊt +++ ++ ++ 3. Qu¶n lý vμ b¶o vÖ m«i tr−êng -Ch−¬ng tr×nh gi¸m s¸t m«i tr−êng +++ +++ ++ - Tæ chøc vμ biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng ++ ++ ++ - HiÖu qu¶ xö lý « nhiÔm +++ ++ ++ - C¬ chÕ chÝnh s¸ch b¶o vÖ m«i tr−êng +++ ++ ++ - KiÓm so¸t d− l−îng ho¸ chÊt + ++ ++

Tæng 24 + 25 + 26 +

KÞch b¶n 2: M«i tr−êng cã xu h−íng Ýt bÞ « nhiÔm h¬n t¹i çc trang tr¹i do sè l−îng

çc trang tr¹i sÏ gi¶m ë cuèi thêi kú CNH vμ çc ngμnh c«ng nghiÖp, th−¬ng m¹i dÞch vô ph¸t

triÓn phï hîp h¬n vμ do cã sù ®ãng gãp ®¸ng kÓ cña c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng. §Õn n¨m

2015, tèc ®é ph¸t triÓn cña çc trang tr¹i b¾t ®Çu æn ®Þnh dÇn, ®Õn n¨m 2020 nh÷ng m« h×nh

trang tr¹i bÒn v÷ng sÏ ®−îc ph¸t triÓn ®ång bé, khai th¸c cã hiÖu vμ æn ®Þnh h¬n. B¶ng 4.2. DiÔn biÕn m«i tr−êng KTTT theo kÞch b¶n 2

Thêi kú ChØ tiªu Tr−íc 2000 2000-2005 2006-2020

1. Qui m« vμ kÕt cÊu h¹ tÇng çc trang tr¹i - Tèc ®é ph¸t triÓn trang tr¹i + ++ + - DiÖn tÝch ao nu«i ++ ++ + - H×nh thøc nu«i + ++ ++ - KÕt cÊu h¹ tÇng + ++ ++ 2. Tr×nh ®é hiÓu biÕt vμ KHCN - øng dông c«ng nghÖ + ++ +++ - Tr×nh ®é ng−êi qu¶n lý +++ ++ + - Tr×nh ®é ng−êi s¶n xuÊt +++ ++ + 3. Qu¶n lý vμ b¶o vÖ m«i tr−êng -Ch−¬ng tr×nh gi¸m s¸t m«i tr−êng +++ +++ + - Tæ chøc vμ biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng ++ ++ + - HiÖu qu¶ xö lý « nhiÔm +++ ++ ++ - C¬ chÕ chÝnh s¸ch b¶o vÖ m«i tr−êng +++ ++ + - KiÓm so¸t d− l−îng ho¸ chÊt + ++ +

Tæng 24 + 25 + 17 + Ghi chó: (+) T¸c ®éng tiªu cùc 4.3. NhËn xÐt chung vÒ t¸c ®éng cña sù ph¸t triÓn trang tr¹i ë ViÖt Nam ®Õn m«i tr−êng vμ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng

21

4.3.1. Nh÷ng thμnh tùu cña KTTT Kinh tÕ trang tr¹i n−íc ta tuy cßn nhá bÐ vμ míi chØ ®ang trªn ®μ ph¸t triÓn, song ®· gãp phÇn

ph¸t huy néi lùc, kh¬i dËy ®−îc tiÒm n¨ng ®Êt ®ai, lao ®éng, vèn trong d©n c− cho ®Çu t− ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng− nghiÖp vμ ph¸t triÓn n«ng th«n.gãp phÇn thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n, t¹o thªm viÖc lμm, gãp mét phÇn gi¶i quyÕt sè lao ®éng d− thõa trong n«ng th«n, t¨ng thu nhËp cho mét bé phËn d©n c−, gãp phÇn thóc ®Èy viÖc n©ng cao d©n trÝ. Kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn gãp phÇn thóc ®Èy c«ng nghiÖp chÕ biÕn, dÞch vô vμ th−¬ng m¹i n«ng th«n ph¸t triÓn, t¹o nªn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý theo h−íng CNH. 4.3.2. Nh÷ng mÆt h¹n chÕ vμ bÊt cËp cÇn gi¶i quyÕt

Nhμ n−íc cßn thiÕu çc chÝnh s¸ch hç trî kÞp thêi cho çc trang tr¹i trong nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc, b¶o vÖ tμi nguyªn vμ m«i tr−êng n«ng nghiÖp, n«ng th«n theo môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ - x· héi. Kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn tù ph¸t, møc ®é ®Çu t− th©m canh thÊp, c¬ cÊu ®Êt ®ai thiÕu c©n ®èi, ®Êt n«ng l©m nghiÖp bÞ thu hÑp, thiÕu ®ång bé víi ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, b¶o vÖ m«i tr−êng.

Ch−¬ng 5. ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i theo h−íng bÒn v÷ng

5.1. quan niÖm vÒ Ph¸t triÓn bÒn v÷ng Con ®−êng ®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn lμ ph¶i chÊp nhËn ph¸t triÓn, nh−ng ph¶i gi÷ cho ph¸t triÓn kh«ng t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn m«i tr−êng. Ph¶i ch¨ng ®ã lμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng?

Ph¸t triÓn bÒn v÷ng

X· héi Kinh tÕ

M«i tr−êng

Tμi nguyªn thiªn nhiªn giμu cã Moi tr−êng sèng trong lμnh M«i tr−êng s¶n xuÊt thuËn lîi h¬n vμ phï

hîp víi tr×nh ®é s¶n xuÊt

Hμi hoμ cïng ph¸t triÓn

C«ng b»ng x· héi C«ng b»ng gi÷a çc thÕ hÖ §êi sèng kh«ng ngõng n©ng cao X· héi ®oμn kÕt th©n ¸i

Kinh tÕ t¨ng tr−ëng cao HiÖu qu¶ kinh tÕ lín TiÕt kiÖm tμi nguyªn

T¹o c¬ së thuËn lîi cïng ph¸t triÓn

H×nh 5.1: Kinh tÕ - X· héi - M«i tr−êng trong ph¸t triÓn bÒn v÷ng

Thóc ®Êy ph¸t triÓn cïng nhau

VËy PTBV lμ g×? “lμ sù ph¸t triÓn, sö dông tμi nguyªn thiªn nhiªn, ®iÒu kiÖn m«i tr−êng

hiÖn cã ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu cña çc thÕ hÖ con ng−êi ®ang sèng, nh−ng ph¶i ®¶m b¶o cho çc thÕ hÖ t−¬ng lai nh÷ng ®iÒu kiÖn tμi nguyªn vμ m«i tr−êng cÇn thiÕt ®Ó hä cã thÓ sèng tèt h¬n ngμy nay”. §ã lμ môc tiªu lín cña sù ph¸t triÓn hiÖn nay ë mäi quèc gia trªn thÕ giíi.

22

5.2. TiÕp cËn ®èi víi ph¸t triÓn bÒn v÷ng - TiÕp cËn mang tÝnh ®¹o ®øc - TiÕp cËn kinh tÕ - TiÕp cËn sinh th¸i

5.3. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i theo h−íng bÒn v÷ng 5.3.1. Tiªu chÝ ph¸t triÓn KTTT theo h−íng bÒn v÷ng

Ph¸t triÓn KTTT dùa trªn nguyªn lý PTBV. Ph¸t triÓn KTTT nh»m xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo. æn ®Þnh lao ®éng vμ sö dông bÒn v÷ng TNTN trong ph¸t triÓn KTTT. TÝnh bÒn v÷ng cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KTTT. Nh− vËy ph¸t triÓn KTTT theo h−íng bÒn v÷ng nh− trªn lμ ®iÒu mμ chóng ta ®ang h−íng tíi. Cßn thùc tÕ ph¸t triÓn KTTT ë n−íc ta hiÖn nay vÉn cã nhiÒu vÊn ®Ò cÇn xem xÐt ®Ó gi¶i quyÕt mét çch hiÖu qu¶ vμ kÞp thêi. 5.3.2. Nh÷ng tæn thÊt trong ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i 5.3.2.1. Tæn thÊt vÒ kinh tÕ

Tæn thÊt vÒ mÆt kinh tÕ nguyªn nh©n c¬ b¶n lμ thiÕu quy ho¹ch theo h−íng bÒn v÷ng. 5.3.2.2. Tæn thÊt vÒ m«i tr−êng

Rõng phßng hé bÞ thu hÑp, khai th¸c n−íc ngÇm qu¸ møc dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c¹n kiÖt nguån n−íc, g©y sôt lón ®Þa tÇng, lμm t¨ng nhanh sù x©m nhËp mÆn ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn ®êi sèng sinh ho¹t vμ s¶n xuÊt cña nhiÒu ngμnh. N−íc th¶i kh«ng qua xö lý tõ çc ao nu«i x¶ vμ çc dÞch bÖnh dÔ l©y lan. Xung ®ét m«i tr−êng víi c− d©n ®Þa ph−¬ng do vÊn ®Ò « nhiÔm, mÆn ho¸, phÌn ho¸, thiÕu n−íc ngät... mμ çc trang tr¹i ®· g©y nªn. 5.3.3. Sù cÇn thiÕt thay ®æi ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i

Tr−íc m¾t çc ®Þa ph−¬ng ph¶i x¸c ®Þnh cô thÓ mËt ®é ®Çm nu«i thÕ nμo, qui m« ra sao, nguån n−íc cung cÊp ë ®©u... ®Ó qui ho¹ch vμ thiÕt kÕ vïng NTTS hîp lý nh»m ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ, an sinh x· héi vμ an toμn m«i tr−êng. 5.4. lùa chän vμ hoμn thiÖn mét sè m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i theo h−íng bÒn v÷ng 5.4.1. Quan ®iÓm

Çc m« h×nh trang tr¹i thuû s¶n ngμy cμng kh¼ng ®Þnh tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Tuy nhiªn, çc m« h×nh trang tr¹i thuû s¶n còng b¾t ®Çu béc lé nh÷ng khiÕm khuyÕt vÒ kü thuËt, gièng, thuû lîi vμ ®Æc biÖt lμ b¶o vÖ m«i tr−êng... V× vËy, vÊn ®Ò ®Æt ra lμ ph¶i cÊp b¸ch hoμn thiÖn çc m« h×nh trang tr¹i NTTS b»ng çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng. 5.4.2. Çch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

Çc gi¶i ph¸p c«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i ph¸t sinh. Çc gi¶i ph¸p m« h×nh hãa tæ chøc s¶n xuÊt trong çc trang tr¹i thuû s¶n. Çc gi¶i ph¸p hoμn thiÖn hÖ thèng n−íc cÊp. Çc gi¶i ph¸p qu¶n lý m«i tr−êng, ch¨m sãc vμ b¶o vÖ ®èi t−îng vËt nu«i nh»m h¹n chÕ ¶nh h−ëng cña çc yÕu tè bªn ngoμi ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña trang tr¹i. 5.4.3. Çc kÕt qu¶ nghiªn cøu hoμn thiÖn m« h×nh trang tr¹i 5.4.3.1. ë duyªn h¶i miÒn Trung

1. Trang tr¹i nu«i t«m §øc Th¾ng ë x· B¶o Ninh, thμnh phè §ång Híi, tØnh Qu¶ng B×nh HiÖn tr¹ng s¶n xuÊt cña trang tr¹i

a. VÞ trÝ: Trang tr¹i §øc Th¾ng cña «ng NguyÔn V¨n Sü n»m trªn ®Þa phËn th«n Cöa Phó, x· B¶o Ninh, thμnh phè §ång Híi, tØnh Qu¶ng B×nh, xem h×nh 5.2.

b. NhËn xÐt −u nh−îc ®iÓm cña m« h×nh trang tr¹i §øc Th¾ng:

23

¦u ®iÓm: §· cã ®Çu t− x©y dùng ao xö lý n−íc th¶i trong qu¸ tr×nh nu«i tr−íc khi x¶ th¶i ra m«i tr−êng. Ao nu«i ®−îc thiÕt kÕ tèt, ®−êng bê gi÷a çc ao t−¬ng ®èi réng nªn gãp phÇn gi¶m thiÓu sù l©y lan gi÷a çc ao khi cã dÞch bÖnh x¶y ra.

Nh−îc ®iÓm Tuy cã ®Çu t− x©y dùng çc ao xö lý n−íc th¶i nh−ng viÖc xö lý ch−a ®−îc triÖt ®Ó nªn kh«ng thÓ t¸i sö dông l−îng n−íc nμy (m« h×nh ch−a khÐp kÝn).

HÖ thèng b¬m n−íc ngät vμ mÆn tõ cån çt ven biÓn

Ao chøa n−íc cÊp Ao l¾ng vμ khö trïng

Khu vùc ao nu«i (Gåm 37 ao víi diÖn tÝch 18 ha)

Ao l¾ng n−íc th¶iAo xö lý n−íc th¶i b»ng sinh häc(nu«i ç, dïng chÕ phÈm sinh häc)

M«i tr−êng


H×nh 5.2: HiÖn tr¹ng m« h×nh trang tr¹i §øc Th¾ng tr−íc khi hoμn thiÖn Hoμn thiÖn m« h×nh b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i §øc Th¾ng

a. Môc tiªu: ¸p dông m« h×nh nu«i t«m c«ng nghiÖp tiªn tiÕn, khÐp kÝn, t¸i sö dông n−íc th¶i sau xö lý ®¹t hiÖu qu¶ cao, nh»m h¹n chÕ kh¶ n¨ng sö dông nguån n−íc ngÇm bæ sung

24HÖ thèng b¬m n−íc ngät vμ

mÆn tõ cån çt ven BiÓn

10 m


A

o ch

øa n−í

c cÊ

p

Ao

l¾ng

vμ

khö

trïn

g

Khu vùc ao nu«i

Ao

æn ®

Þnh

n−íc

sau

xö

lý vμ

khö

trï

ng

Khu vùc ao nu«i

Ao

l¾ng

n−í

c th

¶i

TuÇn hoμn n−íc Ao

xö

lý n−í

c th

¶i b

»ng

sinh

häc

(nu

«i

ç,d

ïng

chÕ

phÈm

sin

h hä

c)

BÓ

läc

b»n

g ç

t


trong qu¸ tr×nh nu«i vμ phßng ngõa c¹n kiÖt nguån n−íc ngÇm. b. X¸c ®Þnh çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng cÇn bæ sung hoμn thiÖn m« h×nh:

NhËn xÐt kÕt qu¶ øng dông çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng ®èi víi trang tr¹i

VÒ hiÖu qu¶ kü thuËt, kinh tÕ vμ m«i tr−êng: Çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng ®−îc ¸p dông nh»m hoμn thiÖn trang tr¹i. HiÖu qu¶ kinh tÕ tõ viÖc hoμn thiÖn m« h×nh trang tr¹i víi çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng lμ rÊt râ.

2. Trang tr¹i nu«i t«m dùa vμo céng ®ång x· Vinh H−ng, huyÖn Phó Léc, tØnh Thõa Thiªn HuÕ


a. VÞ trÝ: Trang tr¹i nu«i t«m qu¶ng canh c¶i tiÕn dùa vμo céng ®ång cña «ng TrÇn §×nh Quang n»m ë ven ®Çm CÇu Hai, thuéc x· Vinh H−ng, huyÖn Phó Léc, tØnh Thõa Thiªn HuÕ.

HÖ thèng m-¬ng cÊp n-íc

Ao nu«i 3500 m2

AAoo nnuu««ii 22550000

H×nh 5.4: HiÖn tr¹ng m« h×nh trang tr¹i nu«i t«m dùa vμo céng ®ång

b. NhËn xÐt −u nh−îc ®iÓm cña m« h×nh

+ ¦u ®iÓm: M« h×nh cã diÖn tÝch võa ph¶i, phï hîp víi hé gia ®×nh, gÇn nguån cÊp n−íc cã ®é mÆn phï hîp víi d¹ng nu«i qu¶ng canh c¶i tiÕn.

+ Nh−îc ®iÓm: Ch−a cã hÖ thèng xö lý n−íc th¶i.

Hoμn thiÖn m« h×nh b¶o vÖ m«i tr−êng

a. Môc tiªu: N©ng cao kh¶ n¨ng b¶o vÖ m«i tr−êng tõ çc trang trai nu«i t«m theo kiÓu

qu¶ng canh c¶i tiÕn dùa vμo céng ®ång.

c. Hoμn thiÖn m« h×nh

HÖ thèng m−¬ng th¶i

mm22Ao nu«i

A C

Ao nu«i

Tr

M« h×nh ao nu«i cña «ng TrÇn §×nh Quang

B

§Çm

CÇu

Hai

25

H×nh 5.5: M« h×nh hoμn thiÖn trang tr¹i nu«i t«m qu¶ng canh c¶i tiÕn ë x· Vinh H−ng HuyÖn Phó léc, Thõa Thiªn HuÕ

Gi¶i thÝch: N−íc th¶i cña toμn bé khu vùc ao nu«i ®−îc thu gom vÒ ao l¾ng n−íc th¶i ®Ó l¾ng çc

chÊt th¶i vμ thøc ¨n d− thõa vμ xö lý n−íc th¶i b»ng sinh häc, ë ®©y chñ yÕu lμ nu«i ç (ç ®ång, r« phi...) ®Ó tËn dông nguån thøc ¨n tõ ao l¾ng.

NhËn xÐt vÒ kÕt qu¶ øng dông çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng VÒ kü thuËt, kinh tÕ - x· héi vμ m«i tr−êng: H¹n chÕ « nhiÔm nguån n−íc mÆt, n−íc

ngÇm t¹i trang tr¹i, t¹o thªm viÖc lμm vμ thu nhËp cho ng−êi lao ®éng, gãp phÇn xãa ®ãi gi¶m nghÌo trong tØnh.

ChÊt l−îng m«i tr−êng t¹i khu vùc s¶n xuÊt: TÊt c¶ çc chØ tiªu vÒ chÊt l−îng n−íc th¶i ®Òu ®¹t cét B, TCVN: 5945 - 1995

5.4.3.2. ë §ång b»ng s«ng Cöu Long 1. Trang tr¹i nu«i t«m c«ng nghiÖp Ch©u Thanh T©m, x· T¾c V©n, huyÖn Gi¸ Rai, tØnh B¹c Liªu

HiÖn tr¹ng m« h×nh nu«i t«m c«ng nghiÖp Ch©u Thanh T©m a. M« h×nh nu«i t«m c«ng nghiÖp + ç ®ång + m−¬ng æn ®Þnh n−íc th¶i

Trang tr¹i nu«i t«m c«ng nghiÖp ®−îc lùa chän nghiªn cøu øng dông çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng lμ trang tr¹i nu«i t«m ®iÓn h×nh lμm ¨n giái cña tØnh B¹c Liªu do «ng Ch©u Thanh T©m ë x· T¾c V©n, huyÖn Gi¸ Rai lμm chñ trang tr¹i. H×nh 5.6: HÖ thèng c«ng nghÖ SX vμ BVMT trang tr¹i Ch©u Thanh T©m tr−íc khi hoμn thiÖn

¦u ®iÓm

§Çm

CÇu

Hai

Ao l¾ng æn ®Þnh n−íc

cÊp

Ao nu«i 1 3500 m2

Ao nu«i 2 2500 m2

Ao xö lý sinh häc

N−íc th¶i

N−í

c th

¶i


Cèng

Cèng

M−¬ng th¶i chung

Tr¹m b¬m

A

PhÇn HiÖn Tr¹ng PhÇn bæ Ghi chó: N−íc cÊp

N−íc th¶i

C

B

A, C Nh÷ng m« h×nh kÕ cËn

26

ViÖc sö dông men vi sinh vμ ç ®ång lμm chøc n¨ng xö lý n−íc th¶i NTTS. §©y lμ m« h×nh xö lý n−íc th¶i tuÇn hoμn. Sôc khÝ bïn ®¸y ao, men vi sinh ph©n huû vμ ç ®ång tiªu ho¸ çc thøc ¨n c«ng nghiÖp d− thõa, cho phÐp xö lý n−íc th¶i ®¹t tiªu chuÈn m«i tr−êng, kh«ng g©y « nhiÔm mïi h«i kh«ng khÝ, lμ gi¶i ph¸p kü thuËt c«ng nghÖ m«i tr−êng nèi tiÕp ®a n¨ng “mÒm” vμ hiÖu qu¶ tæng hîp. Nh−îc ®iÓm

Ch−a ph©n tÝch chÊt l−îng n−íc th¶i sau xö lý t¹i m−¬ng tuÇn hoμn n−íc. Hoμn thiÖn m« h×nh b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i Ch©u Thanh T©m a. Môc tiªu: ¸p dông m« h×nh nu«i t«m c«ng nghiÖp tiªn tiÕn, khÐp kÝn, t¸i sö dông

n−íc th¶i sau xö lý vμ hiÖu qu¶ cao cña B¨ngladet theo c«ng thøc 1:1/2 (06 ao nu«i vμ 03 ao xö lý n−íc th¶i nu«i t«m kÌm theo) nh»m h¹n chÕ kh¶ n¨ng sö dông nguån n−íc nu«i bæ sung bÞ « nhiÔm trong qu¸ tr×nh nu«i (virus ®èm tr¾ng g©y dÞch bÖnh t«m chÕt hμng lo¹t) vμ phßng ngõa hiÖn t−îng nhiÔm phÌn, mÆn. b. Çc gi¶i ph¸p hoμn thiÖn c«ng nghÖ s¶n xuÊt vμ b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i

• M« h×nh nu«i t«m c«ng nghiÖp + ç + m−¬ng æn ®Þnh n−íc th¶i hoμn thiÖn

1. Kªnh cÊp n−íc L¸ng Tr©m

2. Ao l¾ng

3

.

H

4. M−¬ng xö lý bïn th¶i

®¸y ao sau vô nu«i

6. HÖ thèng 06 ao xö lý n−íc th¶i kÕt hîp nu«i ç nèi

tiÕp víi diÖn tÝch 0,7ha/ao

7. M−¬ng

æn ®Þnh n−íc

vμ khö trïng

9. Ch«n lÊp, trång c©y, san nÒn...

5. M−¬ng chøa n−íc th¶i8

Ghi chó: Khi ph¸t sinh dÞch bÖnh H×nh 5.6: M« h×nh hoμn thiÖn b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i Ch©u Thanh T©m

Trªn ®©y lμ m« h×nh tuÇn hoμn, nèi tiÕp vμ khÐp kÝn phßng ngõa tèt çc lo¹i dÞch bÖnh cho t«m, b¶o ®¶m gi¶i quyÕt hμi hßa 03 nhu cÇu BVMT lμ: xö lý chÊt th¶i hiÖu qu¶, m« h×nh sinh th¸i bÒn v÷ng vμ ®¸p øng nhu cÇu c¶i thiÖn hÖ thèng thuû lîi néi ®ång.

§¸nh gi¸ kÕt qu¶ øng dông çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT VÒ hiÖu qu¶ kü thuËt, kinh tÕ - x· héi vμ m«i tr−êng: T¹o nªn m« h×nh xãa ®ãi gi¶m

nghÌo t¹i tØnh B¹c Liªu. Kh«ng g©y ra çc hiÖn t−îng « nhiÔm m«i tr−êng n−íc mÆt vμ n−íc ngÇm, gãp phÇn t¸i t¹o vμ b¶o vÖ nguån tμi nguyªn n−íc quý gi¸ cña khu vùc §BSCL. 2. Trang tr¹i Ph−¬ng Th¶o

Lμ trang tr¹i nu«i ç sÊu Ph−¬ng Th¶o ®iÓn h×nh lμm ¨n giái cña tØnh B¹c Liªu do «ng TrÇn Hoμng Minh ë x· Ph−íc Long, huyÖn Ph−íc Long lμm chñ trang tr¹i.

27

Khu ao nu«i ç SÊu con

Khu chuång nu«i Tr¨n, N−a

Khu ao nu«i R¾n chun

Khu ao nu«i ç ®ång

Cèng tho¸t n−íc

Khu chuång nu«i (Gμ, VÞt) lμm thøc ¨n cho Tr¨n, N−a

Thøc ¨n ®Ó nu«i ç SÊu

Ku ao nu«i ç SÊu tr−ëng thμnh

M«i tr−êng

H×nh 5.7: HÖ thèng c«ng nghÖ s¶n xuÊt vμ b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i Ph−¬ng Th¶o tr−íc khi hoμn thiÖn

Hoμn thiÖn m« h×nh b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i Ph−¬ng Th¶o

M«i tr−êng HÖ thèng ao xö lý n−íc cÊp

A Khu chuång tr¹i, ao nu«i ç SÊu, Tr¨n, N−a ®Æc s¶n

B Khu ao nu«i R¾n chun

C Khu ao nu«i ç ®ång

HÖ thèng m−¬ng

æn ®Þnh vμ t¸i

sö dông n−íc th¶i sau xö lý

Ao l¾ng vμ khö trïng N−íc cÊp


§¸nh gi¸ kÕt qu¶ øng dông çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμo m« h×nh VÒ hiÖu qu¶ kü thuËt, kinh tÕ - x· héi vμ m«i tr−êng: N¨ng suÊt s¶n xuÊt t¨ng do thu

ho¹ch r¾n - ç/vô nu«i, cho phÐp hoμn vèn ®Çu t− dÔ dμng chØ trong 1 vô nu«i, ®ång thêi mang l¹i lîi nhuËn cao, l©u dμi cho chñ trang tr¹i. T¹o nªn m« h×nh s¶n xuÊt bÒn v÷ng, gãp phÇn g×n gi÷ m«i tr−êng n−íc mÆt vμ n−íc ngÇm t¹i khu vùc xung quanh, kh«ng g©y nªn çc khiÕu n¹i cña nh©n d©n, b¶o ®¶m søc khoÎ céng ®ång, gãp phÇn xãa ®ãi gi¶m nghÌo t¹i tØnh B¹c Liªu. Kh«ng g©y çc hiÖn t−îng « nhiÔm m«i tr−êng n−íc mÆt vμ n−íc ngÇm, gãp phÇn t¸i t¹o vμ b¶o vÖ nguån tμi nguyªn n−íc.

28

Ch−¬ng 6. ®Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p B¶o VÖ M«i Tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng Kinh TÕ Trang Tr¹i

nu«i trång thuû s¶n ë viÖt nam 6.1. nh÷ng mÆt tÝch cùc, h¹n chÕ cña mét sè chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p liªn quan ®Õn kinh tÕ trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n 6.1.1. ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai 6.1.1.1. Mét sè chÝnh s¸ch vÒ ®Êt ®ai hiÖn hμnh liªn quan ®Õn KTTT NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø n¨m 05/NQ-HNTW kho¸ VII, ngμy 10/06/1993 cña BCHTW §¶ng (kho¸ VII). NghÞ quyÕt sè 03/CP ngμy 22/04/2000 cña CP. Th«ng t− sè 82/2000/TT-BTC vÒ viÖc h−íng dÉn chÝnh s¸ch tμi chÝnh nh»m ph¸t triÓn KTTT. LuËt §Êt ®ai (söa ®æi) ®· ®−îc th«ng qua ngμy 26/11/2003. 6.1.1.2. MÆt tÝch cùc

Nhμ n−íc giao quyÒn sö dông ®Êt ®Ó x©y dùng çc trang tr¹i, cÊp quyÒn sö dông ®Êt l©u dμi. Çc chñ trang tr¹i cã quyÒn thuª ®Êt ®Ó ph¸t triÓn KTTT. Nhμ n−íc khuyÕn khÝch hé gia ®×nh, ç nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, NTTS, lμm muèi sö dông ®Êt ®Ó ph¸t triÓn KTTT. Çc hé gia ®×nh, ç nh©n ®Çu t− ph¸t triÓn KTTT ®−îc Nhμ n−íc giao ®Êt, cho thuª ®Êt, cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt æn ®Þnh, l©u dμi theo ph¸p luËt. Nhê chÝnh s¸ch ®Êt ®ai nªn viÖc khai th¸c vμ sö dông cã hiÖu qu¶ tμi nguyªn ®Êt ®Ó x©y dùng vμ ph¸t triÓn KTTT. Çc thñ tôc hμnh chÝnh ®Ó ®−îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt, mÆt n−íc NTTS, vay vèn ®Ó tiÕn hμnh x©y dùng çc trang tr¹i NTTS ®¬n gi¶n vμ Ýt tèn thêi gian. 6.1.1.3. Nh÷ng mÆt h¹n chÕ

Mèi liªn quan gi÷a çc chÝnh s¸ch tõ cÊp Trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng ch−a thËt ®ång bé vμ phèi hîp ch−a nhÞp nhμng, thêi gian giao ®Êt vÉn cßn ng¾n. 6.1.2. ChÝnh s¸ch tÝn dông, huy ®éng vèn ®Çu t− hç trî ph¸t triÓn KTTT 6.1.2.1. Mét sè chÝnh s¸ch hiÖn hμnh

LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t− trong n−íc söa ®æi ngμy 20/05/1998. ChØ thÞ sè 327/CT ngμy 15/09/1992 cña Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr−ëng. NghÞ ®Þnh 106/2004/N§-CP ngμy 01 th¸ng 04 n¨m 2004. Th«ng t− sè 82/2000/TT-BTC cña Bé Tμi chÝnh. 6.1.2.2. MÆt tÝch cùc

Nhμ n−íc tiÕn hμnh ®Çu t− b»ng mét phÇn ng©n s¸ch tháa ®¸ng cho viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña çc trang tr¹i. §¬n gi¶n hãa çc thñ tôc cho vay vèn. Më réng h×nh thøc cho vay, thêi gian cho vay. Xãa bá çc lo¹i phÝ, çc kho¶n ®ãng gãp ®Æt ra tuú tiÖn, tr¸i ph¸p luËt.

Hç trî viÖc ®Çu t− n©ng cÊp, më réng vμ x©y dùng míi çc c¬ së c«ng nghiÖp chÕ biÕn . §Èy m¹nh sù liªn kÕt gi÷a çc c¬ së s¶n xuÊt, chÕ biÕn, tiªu thô n«ng s¶n. 6.1.2.3. MÆt h¹n chÕ Vèn mμ çc chñ trang tr¹i ®−îc vay rÊt Ýt vμ kh«ng tËp trung ®óng thêi kú. Thêi gian ph¶i hoμn vèn cho Nhμ n−íc qu¸ ng¾n. Ch−a t¹o nhiÒu ®iÒu kiÖn cho çc chñ trang tr¹i ®−îc tiÕp cËn vμ tham gia çc ch−¬ng tr×nh, dù ¸n hîp t¸c. 6.1.3. ChÝnh s¸ch thuÕ, thÞ tr−êng vμ tiªu thô s¶n phÈm 6.1.3.1. ChÝnh s¸ch hiÖn hμnh

Çc V¨n kiÖn cã liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch nμy nh−: NghÞ quyÕt 03/2000/NQ-CP; NghÞ ®Þnh 51/1999/N§-CP, ngμy 08/07/1999 cña ChÝnh phñ; NghÞ quyÕt sè 09/2000/NQ-CP ngμy 15/06/2000 cña ChÝnh phñ; QuyÕt ®Þnh cña Thñ t−íng ChÝnh phñ sè 80/2002/Q§-TTg; Th«ng

29

t− sè 09/2002/TT-BTC ngμy 23/1/2002; QuyÕt ®Þnh sè 199/2001/Q§-TTg ngμy 28/12/2001 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ. 6.1.3.2. MÆt tÝch cùc

KhuyÕn khÝch çc thμnh phÇn kinh tÕ tham gia ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n vμ tiªu thô n«ng s¶n hμng ho¸; khuyÕn khÝch ph¸t triÓn hç trî n«ng th«n, t¹o ®iÒu kiÖn cho çc chñ trang tr¹i tham gia hîp t¸c vμ xóc tiÕn th−¬ng m¹i. Çc trang tr¹i ®−îc miÔn gi¶m tiÒn thuª ®Êt. Thùc hiÖn çc biÖn ph¸p më réng thÞ tr−êng xuÊt khÈu ®· kÝch thÝch sù ph¸t triÓn m¹nh KTTT. 6.1.3.3. MÆt h¹n chÕ

Tuy Nhμ n−íc ®· cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m vμ thuû s¶n nh−ng cho ®Õn nay ngμnh c«ng nghiÖp nμy cßn qu¸ yÕu. Ch−a cã chÝnh s¸ch b¶o hé s¶n phÈm, hç trî çc trang tr¹i NTTS khi gÆp rñi ro.Ch−a t¨ng c−êng c«ng t¸c th«ng tin thÞ tr−êng. 6.1.4. VÒ ®μo t¹o nh©n lùc vμ chuyÓn giao khoa häc - c«ng nghÖ - kü thuËt 6.1.4.1. ChÝnh s¸ch ®μo t¹o nh©n lùc vμ chuyÓn giao khoa häc - c«ng nghÖ - kü thuËt hiÖn cã

Çc V¨n b¶n cã liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch trªn g«m: NghÞ quyÕt sè 06/NQ/TW ngμy 10/11/1998 cña Bé chÝnh trÞ (kho VIII). NghÞ quyÕt sè 03/NQ-CP ngμy 02/02/2000 cña ChÝnh phñ vÒ KTTT. NghÞ quyÕt sè 09/NQ-CP ngμy 15/06/2000 cña ChÝnh phñ. 6.1.4.2. Nh÷ng mÆt tÝch cùc

T¹o ra nhiÒu gièng míi, kü thuËt míi còng nh− çc biÖn ph¸p canh t¸c khoa häc. C«ng nghÖ sau thu ho¹ch lμm t¨ng gi¸ trÞ s¶n phÈm n«ng nghiÖp vμ gãp phÇn tÝch cùc vμo b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i. T¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, n¨ng suÊt c©y trång, vËt nu«i mét çch ®¸ng kÓ. N©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm, ®é an toμn cña s¶n phÈm ®−îc b¶o ®¶m. 6.1.4.3. Nh÷ng mÆt h¹n chÕ

Ch−a cã gi¶i ph¸p cô thÓ ®Ó h¹n chÕ t¸c h¹i cña ho¸ chÊt trong NTTS ®Õn m«i tr−êng. T¹o ra nhiÒu gièng míi nh−ng chÊt l−îng kh«ng b»ng s¶n phÈm truyÒn thèng. ChÕ biÕn vμ b¶o qu¶n n«ng s¶n cßn rÊt h¹n chÕ. C¬ giíi ho¸ cßn nhiÒu bÊt cËp. 6.1.5. VÒ khuyÕn n«ng - khuyÕn ng− 6.1.5.1. ChÝnh s¸ch cña §¶ng vμ Nhμ n−íc vÒ vÊn ®Ò khuyÕn n«ng - khuyÕn ng−

Çc V¨n b¶n sau cã liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch trªn: NghÞ quyÕt 02/NQ-HNTW kho¸ VII. NghÞ quyÕt 05/NQ-HNTW kho¸ VII. Th«ng t− sè 04/2000/TT-BTS ngμy 03/11/2000 cña Bé Thuû s¶n. 6.1.5.2. Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc vμ nh÷ng mÆt h¹n chÕ cña chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng - khuyÕn ng− ®Õn KTTT NTTS

Nh»m ®iÒu chØnh sù ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i theo quy luËt gia t¨ng æn ®Þnh sè l−îng vμ chÊt l−îng, kh¾c phôc m©u thuÉn gi÷a sù ph¸t triÓn më réng quy m« vμ sù suy gi¶m chÊt l−îng trang tr¹i trong qu¸ tr×nh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n. VÒ c¬ b¶n çc chÝnh s¸ch nμy ch−a cô thÓ. Bªn c¹nh ®ã, c¬ chÕ khuyÕn n«ng, l©m, ng− ch−a ®−îc h−íng dÉn vμ triÓn khai phï hîp. 6.1.6. Gi¶m thiÓu, phßng ngõa vμ xö lý « nhiÔm m«i tr−êng 6.1.6.1. ChÝnh s¸ch cña §¶ng vμ Nhμ n−íc vÒ gi¶m thiÓu, phßng ngõa vμ xö lý « nhiÔm m«i tr−êng

NghÞ quyÕt sè 41/NQ-TW; LuËt B¶o vÖ M«i tr−êng n¨m 1994 vμ LuËt B¶o vÖ M«i tr−êng (söa ®æi) n¨m 2005; NghÞ quyÕt sè 03/NQ-CP ngμy 02/02/2000 cña ChÝnh phñ vÒ KTTT; ChØ thÞ sè 200-TTg cña Thñ t−íng ChÝnh phñ; ChØ thÞ sè 29-TTg ngμy 25/08/1999 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ; QuyÕt ®Þnh sè 256/Q§-TTg cña Thñ t−íng ChÝnh phñ.

30

6.1.6.2. T¸c ®éng tÝch cùc cña çc chÝnh s¸ch gi¶m thiÓu, phßng ngõa vμ xö lý « nhiÔm m«i tr−êng KTTT NTTS N−íc th¶i trong NTTS ®−îc xö lý b»ng chÕ phÈm sinh häc kÕt hîp sôc khÝ. Sö dông çc kªnh m−¬ng lμm ao nu«i ç; Çc m« h×nh kinh tÕ kÕt hîp xen vô nh− m« h×nh t«m-lóa, t«m-ç, ¸p dông quy chÕ m«i tr−êng ngμy cμng phæ biÕn t¹i çc trang tr¹i; Trang tr¹i s¶n xuÊt khÐp kÝn theo çc m« h×nh VAC, VACR,... 6.1.7. ChÝnh s¸ch liªn kÕt "bèn nhμ" 6.1.7.1. Ch−¬ng tr×nh liªn kÕt gi÷a Bé NN&PTNT, Héi N«ng d©n VN, Tæng Liªn ®oμn Lao ®éng VN, Liªn hiÖp çc Héi KH& KT VN vμ Ng©n hμng Nhμ n−íc VN V¨n b¶n sau cã liªn quan: QuyÕt ®Þnh 80/2002/Q§-TTg. Theo tinh thÇn cña QuyÕt ®Þnh trªn, ngμy 04/ 01 /2003, Ch−¬ng tr×nh liªn kÕt “bèn nhμ” ®· ®−îc ra ®êi. 6.1.7.2. T¸c ®éng tÝch cùc cña ch−¬ng tr×nh liªn kÕt Çc nhμ khoa häc cã thÓ hç trî n«ng d©n vÒ nh÷ng tiÕn bé khoa häc vμ c«ng nghÖ. Çc nhμ doanh nghiÖp lμ cÇu nèi gi÷a s¶n xuÊt vμ tiªu thô s¶n phÈm. Nhμ qu¶n lý ®ãng vai trß kh©u nèi, thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhμ n−íc. 6.1.7.3. Nh÷ng mÆt h¹n chÕ cña ch−¬ng tr×nh liªn kÕt Trong thùc tÕ, liªn kÕt “bèn nhμ” ®· xuÊt hiÖn, tuy nhiªn ch−a râ nÐt, hiÖu qu¶ phèi hîp ch−a cao. Trong mèi liªn kÕt “bèn nhμ “, míi chØ næi lªn mèi liªn kÕt gi÷a çc nhμ khoa häc vμ n«ng d©n.

6.2. §Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i nu«i trång thñy s¶n theo h−íng bÒn v÷ng

6.2.1. VÒ ®Êt ®ai


Nh»m môc tiªu t¹o nªn chÝnh s¸ch b×nh ®¼ng cho nh©n d©n lμm chñ ®Êt ®ai, sö dông tμi nguyªn ®Êt ®ai ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Quan ®iÓm chung lμ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai lμ mét bé phËn quan träng nhÊt trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KTTT.



Quy chÕ qu¶n lý ®Êt ®ai vμ quy chÕ qu¶n lý ho¹t ®éng sau giao quyÒn sö dông ®Êt ®ai cho çc lo¹i h×nh KTTT. Quy chÕ qu¶n lý nép thuÕ vμ quy chÕ qu¶n lý ho¹t ®éng thu thuÕ sö dông ®Êt ®ai cho çc lo¹i h×nh KTTT. Quy chÕ qu¶n lý vμ hËu kiÓm vÒ ®Êt ®ai cho çc lo¹i h×nh KTTT. Quy chÕ qu¶n lý vμ hËu kiÓm vÒ thuÕ sö dông ®Êt cho çc lo¹i h×nh KTTT.


§èi víi quyÒn vμ nghÜa vô sö dông ®Êt ®ai, th× luËt vμ çc quy ®Þnh cña ChÝnh phñ ®· bao gåm çc biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vμ hç trî vÒ quyÒn sö dông ®Êt ®ai hoÆc trî gióp vμ h−íng dÉn çc biÖn ph¸p b¶o vÖ ®Êt trong qu¸ tr×nh sö dông... §èi víi thuÕ sö dông ®Êt ®ai, th× luËt vμ çc quy ®Þnh cña ChÝnh phñ ®· bao gåm çc biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vμ hç trî vÒ thuÕ.

3. Nhãm chÝnh s¸ch bæ trî khung c¬ b¶n

Nhãm chÝnh s¸ch bæ trî khung c¬ b¶n hiÖn nay ®· cã lμ chÝnh s¸ch xãa ®ãi, gi¶m nghÌo.

4. Nhãm chÝnh s¸ch bæ trî khung më réng

Nhãm chÝnh s¸ch bæ trî khung më réng bao gåm çc biÖn ph¸p khuyÕn khÝch c«ng t¸c xãa ®ãi, gi¶m nghÌo còng nh− ¸p dông çc biÖn ph¸p −u tiªn, −u ®·i vÒ viÖc lμm, lao ®éng, ®μo t¹o nghÒ cho n«ng d©n nghÌo.

31

6.2.1.3. Çc gi¶i ph¸p cô thÓ Çc gi¶i ph¸p khuyÕn khÝch vμ −u ®·i cho çc chñ trang tr¹i vÒ ®Êt ®ai vμ thuÕ. Gi¶i

ph¸p hç trî çc chñ trang tr¹i vÒ ho¹t ®éng hËu kiÓm trong ®Êt ®ai vμ thuÕ. Gi¶i ph¸p hç trî çc chñ trang tr¹i vÒ ho¹t ®éng qu¶n lý trong ®Êt ®ai vμ thuÕ bao gåm viÖc më réng çc ho¹t ®éng. 6.2.2. Huy ®éng vèn ®Çu t− ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i 6.2.2.1. Môc tiªu vμ quan ®iÓm

Nh»m môc tiªu thóc ®Èy vμ khuyÕn khÝch m¹nh mÏ çc ho¹t ®éng huy ®éng vèn cho çc trang tr¹i. Quan ®iÓm chung nh»m thùc thi hiÖu qu¶ çc ho¹t ®éng huy ®éng vèn vμ hç trî, khuyÕn khÝch huy ®éng vèn cña Nhμ n−íc nh»m ph¸t triÓn KTTT. 6.2.2.2. §Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch cÇn thiÕt ph¶i bæ sung hoμn chØnh

1. ChÝnh s¸ch hËu kiÓm huy ®éng vèn cho çc trang tr¹i. 2. X¸c ®Þnh m« h×nh chÝnh s¸ch vÒ huy ®éng vèn

ChÝnh s¸ch nμy võa bao gåm khung c¬ b¶n võa lμ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vμ hç trî sù ph¸t triÓn cña trang tr¹i, cã mèi quan hÖ liªn kÕt vμ hîp t¸c gi÷a nhiÒu ®èi t−îng chñ thÓ. 6.2.2.3. Gi¶i ph¸p cô thÓ

Gi¶i ph¸p khuyÕn khÝch vμ t¨ng c−êng huy ®éng nguån vèn tù cã trong nh©n d©n. Gi¶i ph¸p t¹o nguån vèn hîp ph¸p theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Gi¶i ph¸p t¹o nguån vèn b»ng çch huy ®éng nguån vèn ®Çu t−, liªn doanh, liªn kÕt. Gi¶i ph¸p hç trî nguån vèn ®Çu t− tõ ng©n s¸ch nhμ n−íc. Gi¶i ph¸p t¹o nguån vèn th«ng qua chÝnh s¸ch vèn vay, thÕ chÊp tõ çc ng©n hμng, tÝn dông. Gi¶i ph¸p t¹o nguån vèn s¶n xuÊt tõ thÞ tr−êng chøng kho¸n trong n−íc vμ n−íc ngoμi. Gi¶i ph¸p t¨ng c−êng thu hót nguån vèn ®Çu t− n−íc ngoμi hoÆc quèc tÕ. 6.2.3. ChÝnh s¸ch Quü hç trî ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i 6.2.3.1. Môc tiªu vμ quan ®iÓm

Lμ çc gi¶i ph¸p huy ®éng vèn cã thÓ ®−îc ¸p dông nh»m thμnh lËp Quü hç trî ph¸t triÓn trang tr¹i. ChÝnh s¸ch trªn bao gåm çc gi¶i ph¸p huy ®éng vèn vμ hç trî, khuyÕn khÝch huy ®éng vèn nh»m ph¸t triÓn KTTT. 6.2.3.2. §Ò xuÊt chÝnh s¸ch cÇn thiÕt ph¶i bæ sung hoμn chØnh

1. ChÝnh s¸ch thμnh lËp Quü Çc trang tr¹i cã nhiÒu khã kh¨n trong viÖc ®Çu t− ph¸t triÓn vμ b¶o vÖ m«i tr−êng. Çc

trang tr¹i cã nhu cÇu liªn kÕt, liªn doanh víi nhau thμnh HTX, doanh nghiÖp, c«ng ty, cã nhu cÇu ph¸t triÓn m¹nh thÞ tr−êng tiªu thô hμng ho¸, ¸p dông çc thμnh tùu ®μo t¹o, tiÕn bé KHKT vμo s¶n xuÊt vμ tiªu thô, b¶o vÖ m«i tr−êng; cã nhu cÇu ph¸t triÓn hîp t¸c quèc tÕ.

2. ChÝnh s¸ch cung øng quü cho çc trang tr¹i (çc ho¹t ®éng sö dông Quü) Møc suÊt vèn vay: quy ®Þnh theo tæng møc vèn ®Çu t− dù ¸n cô thÓ vμ phô thuéc vμo tõng

tr−êng hîp thÈm ®Þnh, ®¸nh gi¸ vÒ møc ®é nhu cÇu vμ møc ®é khã kh¨n thùc hiÖn dù ¸n cô thÓ. L·i suÊt vèn vay: quy ®Þnh theo tr×nh tù −u tiªn dù ¸n vμ tæng vèn hç trî cho dù ¸n. Thêi

gian vay vèn: −u tiªn hç trî cho vay vèn trung vμ dμi h¹n. 3. ChÝnh s¸ch qu¶n lý vμ ph¸t triÓn Quü cho çc trang tr¹i (çc ho¹t ®éng qu¶n lý sö

dông vμ ph¸t triÓn Quü). 6.2.3.3. Çc gi¶i ph¸p cô thÓ

Huy ®éng çc nguån vèn nhμn rçi trong nh©n d©n. Dμnh nguån vèn hç trî ph¸t triÓn tõ nguån ng©n s¸ch nhμ n−íc. Huy ®éng nguån vèn hç trî ph¸t triÓn th«ng qua thÞ tr−êng chøng kho¸n.

Dμnh nguån vèn hç trî ph¸t triÓn tõ çc quü tμi trî, viÖn trî vμ hç trî quèc tÕ. Dμnh nguån vèn hç trî ph¸t triÓn tõ çc nguån vay n−íc ngoμi.

32

6.2.4. ChÝnh s¸ch thuÕ 6.2.4.1. Môc tiªu vμ quan ®iÓm

Nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi khuyÕn khÝch ph¸t triÓn KTTT trªn c¬ së sö dông vμ khai th¸c ngμy cμng hiÖu qu¶ tμi nguyªn ®Êt, n−íc vμo viÖc s¶n xuÊt hμng ho¸, c¶i thiÖn vμ n©ng cao møc sèng n«ng d©n g¾n kÕt chÆt chÏ víi nhiÖm vô b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i. 6.2.4.2. §Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch cÇn thiÕt ph¶i bæ sung hoμn chØnh

1. Nhãm chÝnh s¸ch khung c¬ b¶n a. Quy chÕ qu¶n lý hËu kiÓm ®èi víi çc −u ®·i vÒ thuÕ, vèn, tÝn dông trong nhiÖm vô

ph¸t triÓn KTTT. b. ChÝnh s¸ch −u ®·i vÒ thuÕ, vèn, tÝn dông cho çc trang tr¹i trong viÖc b¶o vÖ tμi

nguyªn vμ m«i tr−êng trang tr¹i. 2. Nhãm chÝnh s¸ch khung më réng Nhãm chÝnh s¸ch khung më réng bao gåm bé phËn chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vμ hç trî

cña tõng ®Þa ph−¬ng ®−îc ban hμnh phô thuéc vμo çc ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn KTTT vμ b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i.

3. M« h×nh chÝnh s¸ch −u ®·i ChÝnh s¸ch −u ®·i cña Nhμ n−íc c¬ b¶n dùa trªn LuËt KK§TTN vμ sau ®ã ®−îc cô thÓ

ho¸ trong NghÞ quyÕt 03/CP vμ çc chÝnh s¸ch 327, 773 cña ChÝnh phñ. 6.2.5. ChuyÓn giao khoa häc - c«ng nghÖ vμ kü thuËt 6.2.5.1. Môc tiªu vμ quan ®iÓm

Nh»m thóc ®Èy vμ khuyÕn khÝch m¹nh mÏ viÖc chuyÓn giao KHKT - CN vμo çc trang tr¹i NTTS vμ ph¸t triÓn thÞ tr−êng KHCN cho KTTT NTTS trªn c¬ së kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶, chÊt l−îng vμ n¨ng suÊt s¶n xuÊt hμng ho¸, còng nh− trong c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng. 6.2.5.2. §Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch cÇn thiÕt ph¶i bæ sung hoμn chØnh

1. X¸c ®Þnh m« h×nh chÝnh s¸ch chuyÓn giao KHKT - CN Çc tæ chøc KHCN cã vai trß chÝnh trong çc ho¹t ®éng KHCN vμ chuyÓn giao KHKT -

CN cho çc trang tr¹i NTTS. HiÖp héi KHKT cã vai trß ®¸p øng vμ thùc thi chÝnh s¸ch KHKT trªn c¬ së LuËt KHCN vμ chÝnh s¸ch KHKT - CN cña Nhμ n−íc hËu kiÓm ho¹t ®éng KHKT - CN cña hiÖp héi, phèi hîp vμ liªn kÕt çc tæ chøc hiÖp héi, tæ chøc KHCN, ng−êi liªn ®íi vμ çc trang tr¹i NTTS trong c«ng t¸c chuyÓn giao KHKT - CN vμ hËu kiÓm ho¹t ®éng KHKT - CN theo nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña HiÖp héi.

2. Gi¶i ph¸p chuyÓn giao KHKT - CN Gi¶i ph¸p giμnh mét néi dung vμ ng©n s¸ch ho¹t ®éng xøng ®¸ng cho çc trang tr¹i

NTTS. T¨ng c−êng ¸p dông gi¶i ph¸p ®a d¹ng ho¸ nguån lùc cho çc ho¹t ®éng nghiªn cøu KHCN vμ chuyÓn giao KHKT - CN cho çc trang tr¹i NTTS. T¨ng c−êng ¸p dông gi¶i ph¸p truyÒn th«ng, phæ biÕn kiÕn thøc vμ kinh nghiÖm, tr×nh diÔn m« h×nh hiÖu qu¶, hç trî xóc tiÕn. Phæ biÕn çc m« h×nh ®iÓn h×nh theo yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ hîp t¸c vμ liªn kÕt ph¸t triÓn thμnh m« h×nh doanh nghiÖp, c«ng ty trang tr¹i, ¸p dông gi¶i ph¸p hîp t¸c chÆt chÏ gi÷a çc trang tr¹i NTTS víi çc tæ chøc hiÖp héi KHKT. T¨ng c−êng vμ khuyÕn khÝch m¹nh mÏ çc ho¹t ®éng hîp t¸c quèc tÕ.

3. Gi¶i ph¸p hËu kiÓm chuyÓn giao KHKT - CN cho çc trang tr¹i NTTS bao gåm çc chÕ ®é b¸o ço, thanh tra, kiÓm tra vμ gi¸m s¸t theo nguyªn t¾c qu¶n lý nhμ n−íc hoÆc theo nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña çc tæ chøc hiÖp héi liªn quan. 6.2.6. KhuyÕn n«ng - khuyÕn ng− 6.2.6.1. Môc tiªu vμ Quan ®iÓm Nh»m t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn KTTT NTTS, kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l−îng vμ n¨ng

33

suÊt còng nh− trong c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng trang tr¹i. Quan ®iÓm chung lμ chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, l©m, ng− ph¶i bao gåm nhiÒu bé phËn hîp thμnh. 6.2.6.2. §Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch cÇn thiÕt ph¶i bæ sung hoμn chØnh

1. X¸c ®Þnh m« h×nh chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, l©m, ng− ChÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, l©m, ng− võa lμ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vμ hç trî sù ph¸t

triÓn cña trang tr¹i, võa lμ chÝnh s¸ch liªn kÕt vμ hîp t¸c gi÷a nhiÒu ®èi t−îng. 2. X¸c ®Þnh çc chÝnh s¸ch cÇn thiÕt ph¶i bæ sung hoμn chØnh Hoμn thiÖn hÖ thèng tæ chøc khuyÕn n«ng, l©m, ng− theo vai trß trung t©m cña çc hiÖp

héi. X¸c ®Þnh çc gi¶i ph¸p thóc ®Èy khuyÕn n«ng, l©m, ng−. Ban hμnh chÝnh s¸ch cho phÐp ho¹t ®éng theo ph¸p luËt d−íi h×nh thøc doanh nghiÖp, c«ng ty.

Ph¸t triÓn vμ khuyÕn khÝch çc tæ chøc khuyÕn n«ng, l©m, ng− tù nguyÖn cho çc trang tr¹i. KhuyÕn khÝch hîp t¸c vμ dÞch vô khuyÕn n«ng, l©m, ng−, chÝnh s¸ch hËu kiÓm. 6.2.7. Gi¶m thiÓu, phßng ngõa vμ xö lý « nhiÔm m«i tr−êng 6.2.7.1. Môc tiªu vμ quan ®iÓm

Môc tiªu: Tõng b−íc ®Èy lïi, kiÓm so¸t chÆt chÏ « nhiÔm vμ suy tho¸i, c¶i thiÖn chÊt l−îng m«i tr−êng t¹i çc trang tr¹i. N©ng cao chÊt l−îng thÓ chÕ vμ ph¸p luËt.

Quan ®iÓm: ChÝnh s¸ch ®Ò xuÊt ph¶i nh»m ®¸p øng tèt kh¶ n¨ng gia t¨ng ¸p lùc - tr¹ng th¸i trong diÔn biÕn m«i tr−êng t−¬ng lai ®Ó gi¶m thiÓu tèi ®a vμ gi¶i quyÕt triÖt ®Ó çc nguy c¬ « nhiÔm m«i tr−êng ®· ®−îc dù b¸o. 6.2.7.2. §Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch cÇn thiÕt ph¶i bæ sung hoμn chØnh

1. Çc gi¶i ph¸p chung vÒ quy ho¹ch vμ qu¶n lý m«i tr−êng NTTS Lång ghÐp quy ho¹ch BVMT NTTS víi quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña vïng.

X©y dùng tæ chøc vμ chÝnh s¸ch qu¶n lý tæng hîp m«i tr−êng toμn vïng. Gi¸o dôc m«i tr−êng vμ n©ng cao ý thøc cña ng−êi d©n vÒ c«ng t¸c BVMT . Çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ, ph¸t triÓn rõng phßng hé . §¸nh gi¸ vμ dù b¸o søc chÞu t¶i cña m«i tr−êng

2. Çc gi¶i ph¸p kü thuËt gi¶m thiÓu vμ phßng chèng « nhiÔm m«i tr−êng n−íc Khèng chÕ « nhiÔm n−íc th¶i, qu¶n lý vμ xö lý ®¸y ao sau thu ho¹ch theo yªu cÇu kü

thuËt, x¶ th¶i trÇm tÝch ®¸y vμo nguån n−íc mÆt xung quanh. TiÕn hμnh xö lý n−íc th¶i trong qu¸ tr×nh nu«i theo m« h×nh ®Ò xuÊt d−íi ®©y: 3. Gi¶i ph¸p gi¶m thiÓu vμ phßng chèng « nhiÔm m«i tr−êng ®Êt

Chèng xãi mßn, sa m¹c ho¸ ®Êt ; Thu gom chÊt th¶i r¾n; H¹n chÕ dïng ho¸ chÊt trong NTTS; Hoμn thiÖn hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng vïng NTTS; §μo t¹o, gi¸o dôc, n©ng cao nhËn thøc céng ®ång; Çc gi¶i ph¸p qu¶n lý b¶o vÖ m«i tr−êng ®Êt t¹i çc m« h×nh KTTT NTTS. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ quy ho¹ch; Nhãm thÓ chÕ, chÝnh s¸ch; Khoa häc vμ chuyÓn giao c«ng nghÖ

4. Gi¶i ph¸p gi¶m thiÓu vμ phßng chèng « nhiÔm m«i tr−êng kh«ng khÝ * Çc gi¶i ph¸p qu¶n lý kü thuËt

6.2.8. §Ò xuÊt bæ sung vÒ ChÝnh s¸ch liªn kÕt "bèn nhμ". 6.2.8.1. Quan ®iÓm, môc tiªu Môc tiªu: Nh»m phèi hîp, ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp phôc vô s¶n xuÊt cña chñ trang tr¹i Quan ®iÓm: Sù chñ ®éng cña tõng ng−êi s¶n xuÊt lμ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt trong ph¸t triÓn KTTT, song sù liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a 4 nhμ (nhμ n−íc, chñ trang tr¹i, nhμ doanh nghiÖp vμ nhμ khoa häc) lμ ®iÒu quan träng vμ cÇn thiÕt. 6.2.8.2.§Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch cÇn thiÕt ph¶i bæ sung hoμn chØnh VÒ s¶n xuÊt hμng ho¸; VÒ tiªu thô s¶n phÈm; VÒ ®μo t¹o vμ hç trî chuyÓn giao KH vμ KT; §èi víi çc cÊp chÝnh quyÒn; VÒ c¬ chÕ phèi hîp.

6.3. H−íng dÉn thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng

34

kinh tÕ trang tr¹i nu«i trång thñy s¶n 6.3.1. Môc ®Ých

H−íng dÉn thùc hiÖn khuyÕn khÝch çch lËp kÕ ho¹ch tõ d−íi lªn vμ çc s¸ng kiÕn ë c¬ së, ®ång thêi gîi ý lμm thÕ nμo ®Ó ph¸t huy tèi ®a thÕ m¹nh cña hÖ thèng tæ chøc s½n cã trong viÖc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng 6.3.2. Çch tiÕp cËn ®Ó thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

Bvmt cho trang tr¹i ntts n¨m 2010 d−¹ vμo céng ®ång vμ ng−êi sö dông

Tõ ®Þnh h−íng chØ ®¹o

§Õn céng ®ång lμm chñ

Céng ®ång lμ ng−êi tiÕp nhËn

§¸p øng dùa vμo nhu cÇu


6.3.3. Ph−¬ng h−íng thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p 6.3.3.1. Nguyªn t¾c ®Þnh h−íng thùc hiÖn

TËp trung vμo ng−êi nghÌo; ¸p dông ph−¬ng ph¸p cïng tham gia; Lång ghÐp çc néi dung vμ ho¹t ®éng th«ng tin, gi¸o dôc, truyÒn th«ng; Xem xÐt sù kh¸c biÖt; Chó träng ®Õn vÊn ®Ò giíi; Phèi hîp nhiÒu ngμnh vμo qu¸ tr×nh thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

Môc tiªu chiÕn

l−îc

LËp kÕ ho¹ch

theo chØ tiªu

Nhμ n−íc ®Þnh

h−íng vμ lùa chän

Nhμ n−íc x©y dùng vμ ban hμnh

Céng ®ång tiÕp nhËn

Th«ng tin vÒ chÝnh s¸ch-gi¶i ph¸p cho céng ®ång

Tæng hîp nhu cÇu tõ céng ®ång

Céng ®ång ®−îc h−íng

dÉn çc chÝnh s¸ch - gi¶i

ph¸p

Céng ®ång thùc hiÖn

C¬ quan, ban ngμnh chøc n¨ng tham gia chØ ®¹o vμ h−íng dÉn

35

♦ TruyÒn th«ng trùc tiÕp ♦ M« h×nh ho¸ ♦ §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ KT-XH-MT

X¸c ®Þnh nhu cÇu

ChuÈn bÞ

Thùc thi

Gi¸m s¸t vμ®¸nh gi¸

♦ T¹o sù ñng hé cña çc c¬ quan, ban ngμnh chøc n¨ng ♦ Th«ng tin vÒ çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ®Ó ng−êi sö dông hiÓu vμ lùa chän ♦ KhuyÕn khÝch vμ duy tr× çc nhu cÇu

♦ X¸c ®Þnh yªu cÇu, nhu cÇu, −u tiªn cña ng−êi sö dông, c¬ quan qu¶n lý, çc ban ngμnh chøc n¨ng ♦ ThiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a ng−êi sö dông víi çc c¬ quan, ban ngμnh chøc n¨ng

♦¸p dông çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p vμo thùc tiÔn ♦ Hoμn thiÖn m« h×nh víi çc gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng ♦ KiÓm nghiÖm kÕt qu¶ vμ tÝnh kh¶ thi cña çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

♦ §¸nh gi¸ tÝnh phï hîp cña çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

♦ §¸nh gi¸ nhu cÇu cã sù tham gia cña çc bªn liªn quan ♦ TËp huÊn - Trao ®æi

♦ TruyÒn th«ng ®¹i chóng ♦Ph©n tÝch tÝnh khoa häc - thùc tiÔn vμ ph¸p lý cña çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ♦ChuÈn bÞ tμi liÖu

♦ Tæ chøc ®¸nh gi¸ liªn ngμnh ♦ LÊy ý kiÕn céng ®ång

Çc giai ®o¹n môc tiªu ph−¬ng ph¸p


6.3.3.2. Môc tiªu 1. VÒ môc tiªu phÊn ®Êu: Tõng b−íc ®Èy lïi, kiÓm so¸t chÆt chÏ « nhiÔm vμ suy tho¸i, c¶i

thiÖn chÊt l−îng m«i tr−êng t¹i çc trang tr¹i. T¨ng c−êng ®ång bé vμ chÊt l−îng çc vÊn ®Ò ph¸t triÓn tæng hîp liªn quan KTTT.

2. VÒ møc chØ tiªu phÊn ®Êu

a. PhÊn ®Êu ®¹t mét sè chØ tiªu chÝnh ®Õn n¨m 2010 nh− sau:

+ Cã Ýt nhÊt 90% sè l−îng çc trang tr¹i trang bÞ ®Çy ®ñ c«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i.

+ Cã Ýt nhÊt 90% sè l−îng çc trang tr¹i ®−îc trang bÞ ®Çy ®ñ kiÕn thøc vμ cã m« h×nh s¶n

xuÊt cho phÐp kiÓm so¸t chÆt chÏ d− l−îng ho¸ chÊt, ph©n bãn, thuèc BVTV.

36

+ Cã Ýt nhÊt 90% sè l−îng çc trang tr¹i NTTS ®−îc trang bÞ ®Çy ®ñ kiÕn thøc vμ cã hÖ thèng

thuû lîi phï hîp cho viÖc phßng chèng dÞch bÖnh, c¶i t¹o m«i tr−êng.

+ Cã Ýt nhÊt 70% sè l−îng çc trang tr¹i ¸p dông çc m« h×nh s¶n xuÊt ®a canh tiªn tiÕn,

nèi tiÕp hoÆc khÐp kÝn, kh«ng cã hoÆc cã Ýt ph¸t th¶i.

b. Çc môc tiªu cô thÓ bao gåm:

H¹n chÕ, ®Èy lïi møc ®é gia t¨ng « nhiÔm

6.3.4. Çc biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

6.3.4.1. Çc nhiÖm vô c¬ b¶n

T¨ng c−êng chÊt l−îng c«ng t¸c qu¶n lý nhμ n−íc ®èi víi KTTT ë çc cÊp Trung −¬ng vμ

®Þa ph−¬ng. Lång ghÐp chÆt chÏ gi÷a quy ho¹ch ph¸t triÓn vμ nhiÖm vô b¶o vÖ m«i tr−êng

KTTT ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

6.3.4.2. Nhãm gi¶i ph¸p c¬ b¶n

T¨ng c−êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¸o dôc vÒ ý thøc vμ tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ m«i tr−êng

trong çc trang tr¹i. T¨ng c−êng thÓ chÕ, ph¸p luËt, chÝnh s¸ch chÝnh s¸ch vμ qu¶n lý nhμ n−íc

vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT. T¨ng c−êng c«ng t¸c vμ çc ch−¬ng tr×nh phßng chèng dÞch bÖnh

tæng hîp. T¨ng c−êng çc ch−¬ng tr×nh øng dông vμ ph¸t triÓn c«ng nghÖ s¶n xuÊt vμ b¶o vÖ


6.3.4.3. Nhãm gi¶i ph¸p hç trî

1. L«i cuèn sù tham gia cña l·nh ®¹o çc cÊp

L·nh ®¹o çc cÊp, çc ban ngμnh liªn quan vμ ®oμn thÓ x· héi cÇn hiÓu râ nguyªn t¾c vμ

çch tiÕp cËn cña viÖc thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p BVMT kinh tÕ trang tr¹i NTTS.

2. LËp kÕ ho¹ch thùc hiÖn lång ghÐp çc néi dung cña chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

LËp kÕ ho¹ch dùa vμo nhu cÇu ®ßi hái ph¶i cã sù tham gia tÝch cùc tõ phÝa céng ®ång. Mμ

cô thÓ nã ®−îc thÓ hiÖn ë tiÕn tr×nh thùc thi çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p theo çch tiÕp cËn ®¸p

øng dùa vμo nhu cÇu t¹i h×nh d−íi ®©y.

§Ó ®¶m b¶o sù tham gia tÝch cùc cña çc ban ngμnh cã liªn quan, b¶n h−íng dÉn nμy ®Ò xuÊt

thμnh lËp mét nhãm ®iÒu hμnh vÒ chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT NTTS ë

çc cÊp. Çc ban ngμnh tham gia trªn c¬ së hîp t¸c vμ vai trß ®Çu mèi/®iÒu phèi sÏ ®−îc giao cho

Së Thuû s¶n.

3. N©ng cao n¨ng lùc trong lËp kÕ ho¹ch vμ qu¶n lý viÖc thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch vμ gi¶i ph¸p

Víi môc ®Ých ®¶m b¶o chÊt l−îng vμ hiÖu qu¶ bÒn v÷ng cña çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p viÖc

cÇn thiÕt ®Çu tiªn lμ cã mét ®éi ngò çn bé cã kü n¨ng vμ tr×nh ®é tõ cÊp trung −¬ng ®Õn cÊp tØnh

®Ó tæ chøc triÓn khai theo ph−¬ng ph¸p cïng tham gia. 4. TiÕn tr×nh thùc thi çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p theo çch tiÕp cËn ®¸p øng dùa vμo nhu cÇu.

37

Çc tæ chøc ♦ Ng©n hμng ♦ Tæ chøc t− vÊn vμ h−íng dÉn thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ♦ Çc c«ng ty, doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc thuû s¶n.

TiÕn tr×nh

Çc tæ chøc ♦ Çc Bé, Ban ngμnh cÊp Trung −¬ng ♦C¬ quan, Ban ngμnh cÊp tØnh, huyÖn vμ ®Þa ph−¬ng ♦ Tæ chøc quÇn chóng

Ng−êi sö dông

Çc chñ trang tr¹i

Nhãm ng−êi sö dông

1. Th«ng tin vÒ çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p BVMT cho çc trang tr¹i NTTS

2. CËp nhËt thªm th«ng tin

3. ChØ ®¹o thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p

4. QuyÕt ®Þnh c¬ quan thùc thi vμ nhãm ng−êi thùc hiÖn

5. §Ò nghÞ h−íng dÉn vμ tæ chøc thùc hiÖn

6. TËp huÊn vÒ çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p cho ng−êi sö dông

7. ¸p dông çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p vμo thùc tiÔn

8. Hoμn thiÖn m« h×nh KTTT NTTS

H×nh 6.3: TiÕn tr×nh thùc thi çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p theo çch tiÕp cËn ®¸p øng dùa vμo nhu cÇu

5. TriÓn khai çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p cho çc vïng sinh th¸i kh¸c nhau CÇn ph¶i cã çch triÓn khai phï hîp khi thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i

tr−êng KTTT NTTS cña tõmg vïng. 6. Tæ chøc truyÒn th«ng ®¹i chóng vμ chiÕn dÞch quèc gia Bé Tμi nguyªn vμ M«i tr−êng phèi hîp víi Bé Thuû s¶n, Bé N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn n«ng

th«n, çc ban ngμnh, ®oμn thÓ quÇn chóng ph¸t ®éng çc chiÕn dÞch quèc gia. 7. Phæ biÕn çc m« h×nh tèt vμ ®iÓn h×nh tiªn tiÕn Th«ng tin vÒ çc m« h×nh tèt, ®iÓn h×nh tiªn tiÕn trong viÖc ¸p dông çc chÝnh s¸ch, gi¶i

ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng KTTT NTTS cÇn ®−îc thu thËp, ghi thμnh t− liÖu. 8. T¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m s¸t - ®¸nh gi¸ HÖ thèng gi¸m s¸t vμ b¸o ço thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng

KTTT NTTS tõ c¬ së ®Õn trung −¬ng cÇn ®−îc lång ghÐp vμo hÖ thèng gi¸m s¸t chung cña c¶ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KTTT. 6.3.5. §¶m b¶o çc ®iÒu kiÖn thùc hiÖn

38

6.3.5.1. Hç trî tμi chÝnh + §Ò nghÞ çc c¬ quan, ban ngμnh chøc n¨ng çc cÊp dμnh mét tû lÖ ng©n s¸ch thÝch ®¸ng

trong ch−¬ng tr×nh b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng cho KTTT NTTS. + VËn ®éng vμ tranh thñ sù tμi trî song ph−¬ng vμ ®a ph−¬ng cña çc ç nh©n vμ çc tæ

chøc quèc tÕ, chÝnh phñ vμ phi chÝnh phñ. + §a d¹ng ho¸ çc h×nh thøc huy ®éng vèn vμ ®Çu t− vèn nh− liªn doanh, liªn kÕt, ph¸t

hμnh tr¸i phiÕu, cæ phiÕu, gãp quü b¶o hiÓm, çc quü ®Çu t−... + TiÕp tôc thu hót m¹nh vμ sö dông cã hiÖu qu¶ çc nguån vèn ®Çu t− n−íc ngoμi. + Cïng víi çc chÝnh s¸ch huy ®éng d©n ®Çu t− ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n, Nhμ

n−íc t¨ng vèn ng©n s¸ch ®Çu t− ph¸t triÓn KTTT. + Bé Tμi chÝnh chñ tr× phèi hîp víi Bé Thuû s¶n vμ çc Bé, ngμnh cã liªn quan nghiªn

cøu x©y dùng chÝnh s¸ch hç trî ®Çu t− tõ Quü hç trî ph¸t triÓn. + LËp Quü b¶o l·nh tÝn dông ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho hé n«ng d©n, çc chñ trang tr¹i, çc chñ

doanh nghiÖp võa vμ nhá, çc hîp t¸c x· vay ®ñ vèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n ®¶m b¶o vÒ thÕ chÊp. 6.3.5.2. Hç trî kü thuËt

Gi¶i ph¸p c«ng nghÖ xö lý khÝ th¶i; Gi¶i ph¸p c«ng nghÖ xö lý thøc ¨n d− thõa, n−íc th¶i; Gi¶i ph¸p c«ng nghÖ xö lý phô phÕ th¶i vμ r¸c th¶i; Gi¶i ph¸p c«ng nghÖ b¶o ®¶m n−íc s¹ch vμ vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n; Gi¶i ph¸p c«ng nghÖ c¶i t¹o phÌn, mÆn t¹i çc trang tr¹i; Gi¶i ph¸p c«ng nghÖ ®¸p øng c©y, con gièng vμ phßng chèng dÞch bÖnh t¹i çc trang tr¹i; Gi¶i ph¸p c«ng nghÖ thuû lîi phßng chèng lò lôt vμ h¹n h¸n t¹i çc trang tr¹i. 6.3.6. Phèi hîp tæ chøc thùc hiÖn 6.3.6.1. Tr¸ch nhiÖm tõng ngμnh

1. Bé Tμi nguyªn vμ M«i tr−êng: Lμ c¬ quan ®Çu mèi chñ tr× viÖc lËp kÕ ho¹ch cho qu¸ tr×nh thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch vμ gi¶i ph¸p, ®ång thêi cïng víi çc bé ngμnh kh¸c gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ®ã.

2. Bé Thuû s¶n: ChÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh trong viÖc triÓn khai, ¸p dông çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p, chØ ®¹o lång ghÐp çc néi dung cña çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p vμo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña trang tr¹i NTTS. Hç trî vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô vÒ thuû s¶n cho qu¸ tr×nh thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch vμ gi¶i ph¸p ®ã.

3. Bé N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn n«ng th«n: Tham gia hç trî viÖc triÓn khai vμ thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p. KhuyÕn khÝch vμ h−íng dÉn ng−êi sö dông thùc hiÖn tèt çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ®· ®−îc ®Ò xuÊt.

4. Bé Tμi chÝnh: C¨n cø vμo kÕ ho¹ch tæng thÓ cña viÖc thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ®Ó c©n ®èi, ®iÒu phèi vμ ph©n bæ çc nguån vèn cÇn thiÕt, kÓ c¶ çc nguån tμi trî n−íc ngoμi, ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng, trong ®ã cã hîp phÇn quan träng lμ KTTT NTTS.

5. Çc c¬ quan th«ng tin ®¹i chóng: Gi÷ vai trß rÊt quan träng trong viÖc ®−a th«ng tin vÒ çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT NTTS ®Õn víi ng−êi d©n.

6. Çc C©u l¹c bé trang tr¹i: §ãng vai trß chñ chèt trong viÖc tiÕn hμnh çc ho¹t ®éng n©ng cao n¨ng lùc trong viÖc ¸p dông çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p cho çc chñ trang tr¹i, gióp thμnh lËp nhãm thùc thi çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ®ã.

7. Liªn minh çc Hîp t¸c x·: VËn ®éng, khuyÕn khÝch vμ h−íng dÉn çc chñ trang tr¹i sö dông çc gi¶i ph¸p ®óng kü thuËt, ®ång thêi thùc hiÖn nghiªm chØnh nh÷ng néi dung trong çc chÝnh s¸ch vÒ quyÒn lîi còng nh− tr¸ch nhiÖm cña çc bªn liªn quan. 6.3.6.2. Më réng vμ t¨ng c−êng phèi hîp liªn ngμnh

B¶n h−íng dÉn trªn ®Ò xuÊt thμnh lËp çc nhãm ®iÒu hμnh vÒ chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng KTTT NTTS ë çc cÊp. Cô thÓ lμ:

Nhãm ®iÒu hμnh cÊp Trung −¬ng. Nhãm ®iÒu hμnh cÊp tØnh. Nhãm ®iÒu hμnh cÊp huyÖn. Nhãm ®iÒu hμnh cÊp x·. Céng t¸c viªn c¬ së.

39