64
UNIVERSITETI I PRISHTINЁS Fakulteti i Bujqёsisё dhe Veterinarisё Drejtimi : Teknologji Ushqimore me Bioteknologji Lënda : ‘’Teknikat e përpunimit, matjeve dhe automatizimit’’ Tema : Tharja e frutave dhe perimeve, proceset dhe pajisjet Mentori : Dr.Prof.Asc. Mentor Thaqi Punuan : Blerim Berila Mirsim Tovërlani Valmir Ejupi Lavdrim Berisha

Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

UNIVERSITETI I PRISHTINЁS Fakulteti i Bujqёsisё dhe Veterinarisё

Drejtimi : Teknologji Ushqimore me BioteknologjiLënda : ‘’Teknikat e përpunimit, matjeve dhe automatizimit’’Tema : Tharja e frutave dhe perimeve, proceset dhe pajisjet Mentori : Dr.Prof.Asc. Mentor Thaqi Punuan : Blerim Berila Mirsim Tovërlani Valmir Ejupi Lavdrim Berisha

Page 2: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Përmbajtja :

Qëllimi i tharjes si proces Ndikimi I tharjes në ujin e frutave dhe perimeve Temperatura për tharje Ndryshimet kimike gjatë tharjes Frutat dhe perimet që mund të thahen Procesi i tharjes së frutave Tharja e frutave në dehidrator,diell,furr Tharja e rrushit,mollav,kumbullave,bananev Procesi i tharjes së perimeve Udhzimev për ruajtjen e vlerave ushqimore të

pemëve dhe perimeve gjatë tharjes Paketimi i produkteve të thara Etiketimi I paketimeve Ruajtja e frutave dhe perimeve të thara

Page 3: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Qëllimi i këtij prezantimi është që të japë informacione më të hollësishme në lidhje me procesin e tharjes së frutave dhe perimeve, metodat që përdoren si dhe pajisjet e ndërlidhura mekëtë proces.

Page 4: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Qëllimi i tharjes si proces Qëllimi i tharjes është reduktimi i sasisë së ujit, të pranishme në

produktet ushqimore, në nivele të tilla, që të pengohet zhvillimi i mikroorganizmave dhe të ndalohet ose të reduktohet në minimum, aktiviteti enzimatik dhe ndryshimet kimike.

Produketet e thara ruhen në temperaturë ambienti për disa muaj, mundësisht deri në të vjelurat e ardhshme.

Njëra ndër arsyet e tharjes së pemëve dhe perimeve është ajo që gjatë dimrit kemi prodhim të pakët bujqësor dhe çmime të larta të tyre.

Tharja aplikohet kryesisht gjatë kohës kur kemi prodhim me shumicë dhe çmime të ulëta.

Tharja është njëra nga metodat e konservimit të frutave dhe perimeve që është përdorur shumë kohë më parë.

Page 5: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Qëllimi i tharjes si proces Tharja si metodë është e sigurtë e thjeshtë

dhe e lehtë per tu përdorur dhe mundëson ruajtjen e tyre pa pasur nevojë per ruajtjen ne frigorifer.

Me tharjen e produkteve, pakësohet sasia e ujit në ushqim, me ç’rast zvogëlohet edhe madhësia e produktit dhe si rrjedhojë produktet zënë vend më pak në hapësirat e ruajtjes së tyre.

Tharja e frutave dhe perimeve ndikon edhe në enzimet e tyre, ku kjo tharje e ngadalëson reaksionet enzimatike, por jo edhe inhibimin e tërësishëm të tyre.

Page 6: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ndikimi i tharjes në ujin e frutave dhe perimeve

Në produktet ushqimore uji ndodhet ne dy forma:

Ujë i lidhur,Ujë i lirë. Kur një produkt thahet, ai lirohet tërësisht nga

uji i lirë që gjendet në fruta dhe perime. Gjatë tharjes ky lloj i ujit është ai që largohet i

pari nga produktet(frutat dhe perimet). Uji që është më i vështirë për tu larguar gjatë

tharjes është lloji i ujit që gjendet i lidhur në fruta dhe perime në formë kimike të hidrateve.

Page 7: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Temperatura për tharje

Arrat dhe Farat thahen në (32.22 -37.78ᵒC),

Frutat dhe Perimet në (54.44 -60ᵒC),

Arrat dhe farat përmbajnë sasi të lart të vajit dhe nëse

përdoren temperatura më të larta,ato kanë tendencë të

prishen.

Page 8: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Temperatura për tharje

Në qoftëse gjatë tharjes përdoren temperatura më të larta, atëherë për këto ushqime thuhet se janë ‘’të gatuara’’ dhe jo të thara.

Me tharje evitohet konsistenca e fortë e produktit, por nëse mbetet një sasi sado e vogël e ujit, ekziston rreziku i mykjes së produkteve.

Page 9: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Kush e ndihmon tharjen ?

• Lagështia e vogël ndihmon në procesin e tharjes,

• Rritja e herë pas herëshme e shpejtësisë së ajrit tharës gjatë procesit të tharjes,

• Sa më i thatë të jetë moti,• Sa më i nxehtë ajri.

Page 10: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ndryshimet kimike gjatë tharjes KaramelizimiKy ndryshim shfaqet në rastin kur

temperaturat janë shumë të larta gjatë tharjes,

E kafta enzimatikeShkaktohet nga enzimet,Parandalohet duke i inaktivizuar enzimet para

tharjes së tyre. Humbja e shijes së pemëve dhe perimeve, E kafta jo-enzimatike:Kontrollohet duke tharë sa më shpejt pemët dhe perimet.

Page 11: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ndryshimet kimike gjatë tharjes

Fig. Rasti i karamelizimit të limonit dhe mollës

Page 12: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Cilët fruta dhe perime mund të thahen? Frutat dhe perimet që mund të thahen

janë:Fiku,Rrushi,Molla,Pjeshka,Dardha,Bananet, Specat e kuq, Patatet, Fasulet, Domatet, Bizelet, etj.

Page 13: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ecuria e procesit të tharjes së frutave• Përgatitja e frutave:Nëse dojm që të kemi fruta të thatë të

shkëlqyeshum,atëherë tharja duhet të filloi me fruta të freskër dhe të shkëlqyeshum,

Frutat që deshirojm ti thajmë duhet të jenë të freskët,të pjekur,por jo shumë të pjekur,të pa dëmtuar dhe pa shenja,

Kjo natyrisht nuk do të thot se nuk mund të thahen fruta që jan vjelur pak koh më par mirëpo vetëm përbërsit e klasit të parë sjellin rezultate të tharjes të klasit të par.

Page 14: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ecuria e procesit të tharjes së frutave

Pastrohen frutat: Largohen pjeset e dëmuara,bishtat si dhe

gropat,Te disa lloje të frutave largohet edhe lëvozhga (lëvorja),Frutat (pjeshka,nektarinat,mollat),thahen

shumë më mirë pa lëvozhgë,

Page 15: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ecuria e procesit të tharjes së frutave

Prerja e frutave:Frutat priten në dysh(kumbulat,fiqtë),ose ne

feta(mollat),arsyeja që të thahen më shpejt,Disa fruta nuk është e nevojshme që të

priten andaj lihen si të tërë,Edhe bananet mund të rriskohen,Te disa fruta siç është(boronicat e kuqe),çahet

mbështjellësi(lëvorja),me qëllim të tharjes së tërsishme dhe të shpejtimit të procesit të tharjes,

Frutat më pas vendosen në ujë të vluar, pastaj në të ftohtë.

Page 16: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Fig.Maqin për prerjen e bananeve Fig.Maqin për prerjen e mollavë

Fig.Kumbulla të ndara në dyshFig.Fiku i prer

Page 17: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ecuria e procesit të tharjes së frutave

Paratrajtimi i frutave: Arsyet kryesore të trajtimit të frutave para tharjes

janë:a) Ruajtja e ngjyres dhe shijes,b) Minimizimi i humbjes së lëndve ushqyese,c) Sigurimi më i shpejtë i tharjes,d) Të zgjas jetën e frutave gjatë magazinimit.

Page 18: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ecuria e procesit të tharjes së frutave

• Paratrajtimi i frutave Frutat para tharjes trajtohen me :Sulfur,Acid askorbik,Tretësirë sulfiti,Tretësirë mjalte ,Spërkatje me avull.

Page 19: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ecuria e procesit të tharjes së frutave

Para trajtimi i frutave: Zbërthimi nga veprimi i enzimeve gjatë magazinimit të

frutave është më pak problem për frutat se ajo që është problem për perimet,

Frutat kanë nivel të lartë të sheqerit dhe acideve i cili lufton veprimin e enzimeve,

Trajtimi paraprak për fruta mundë të mos jetë i nevjshumë,por mund të përdoret,

Trajtimi paraprak me preparatet e sipeër përmendura,si( kajsi,dardhat, pjeshkat,dhe disa varitete të mollës),parandalon tendencën e zbardhjes së tyre gjat tharjes.

Page 20: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ecuria e procesit të tharjes së frutave

Trajtimi i frutave me sulfur: Dioksidi i sulfurit parandalon oksidimin e

frutave, Përmirson shijen e frutave, Përmirson jetën e magazinimit, Frutat si(mollë,dardha dhe kajsia),janë të

trajtuara me komponimet e sulfurit, Disa persona kanë simptoma të rënda

alergjike ndaj komponimeve të sulfurit andaj nuk duhet të konsumojn fruta të thata të trajtuara me sulfur dhe nuk duhet të punojn me fruta të trajtuar me komponime të sulfurit.

Page 21: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ecuria e procesit të tharjes së frutave Trajtimi i frutave me Acid Askorbik:Frutat si (mollë,dardh,pjeshk,kajsi),trajtohen

me ac.askorbik,për parandalimin e marrjes

ngjyr kafe gjatë ekspozimit në ajër,

Trajtimi rrit vitaminën ©, në fruta të thara.

Page 22: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ecuria e procesit të tharjes së frutave

Tharja (terja), e frutave: Frutat e përgjysmuar(rriskuar), vendosen në vendin

për tharje (tharja ne diell,dehidrator), në shtresë të vetme,

Përcillet koha gjatë procesit të tharjes, Frutat thahen më së shumti në periodën e fundit të

procesit të tharjes, Për te kuptuar nese jan thar marrim disa prej tyre

dhe i lëm ne temperaturen e ambientit qe të freskohen,ku më pastaj shtypen me dor,

Nëse në dorë nuk mbetet lagështi dhe frutat nuk ngjiten pas dorës kur e hapim grushtin, kjo do të thotë se tharja ka përfunduar.

Page 23: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ecuria e procesit të tharjes së frutave

Si përcaktohet thatësia e frutave pas tharjes? Frutat të cilat iu kanë nënshtruar procesit të tharjes,

duhet të përmbajnë 20% lagështi pas tharjes, Ekzaminimi bëhet duke prerë disa copa në gjysmë, ku në

këto nuk duhet të jetë e pranishme lagështia që shihet me sy të lirë dhe copat nuk duhet të lëshojnë ujë në rastin e shtrydhjes me dorë,

Copëzat e provuara nuk duhet të jenë të ngjithshme në dorë.

Page 24: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ecuria e procesit të tharjes së frutave Pas tharjes së frutave:Frutat ftohen 30-60 minuta para paketimit,Nuk duhet të paketohen shpejt, sepse

ekziston mundësia e formimit të lagështisë,Por, edhe nuk duhet të lihen shumë gjatë të

pa paketuara, sepse mund të thithin lagështi,Ruajtja e frutave të thara bëhet në kavanoza,Frutat e thara dhe të ftohura paketohen në

kavanoza të plastikës dhe të xhamit dhe lihen të qëndrojnë (7-10 ditë),

Page 25: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Kavanozat rregullisht duhet të tunden për të ndarë copëzat dhe kontrollohen për lagështi eventuale,

Nëse vërehet formim i lagështisë kavanozat futen përsëri në dehidrator për tharje më të shumtë.

Fig. Frutat e thara ne kavanoza

Page 26: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Tipet e tharjes së frutaveNë dehidrator elektrik,Në diell,Në furrë.

Page 27: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Tipet e tharjes së frutave • Tharja e frutave në dehidrator : Jep cilësi të mirë të produktit të tharë,është ma fleksibil se metodat tjera tharse,Metodë e popullarizuar,Dehidratorët kanë një burim ngrohje,një

termostat,dhe disa mënyra të qarkullimitë të ajrit,

Brenda jan gjithashtu tabakët që jan nga 4 deri në 10 për vendosjen e ushqimit,jan në formë rrjete të hapur,

Janë të pajisur me orë dhe kurdisës temperature.

Page 28: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Fig.Dehidrator.

Fig.Rregulluësi i temperatures dhe orës në dehidratorë.

Page 29: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Tipet e tharjes së frutave

• Tharja e frutave në diell:Tharja në diell bëhet për fruta që kanë

përmbajtje të lartë të sheqerit dhe të acideve ,Arsyea është që tharja të jetë e sigurtë ,Perimet nuk rekomandohen që te thahen në

diell sepse kanë sasi të ulët të sheqerit dhe të aciditetit duke rritur rrezikun e prishjes së tyre,

Para tharjes në diell merren masa preventive për ti mbrojtur frutat nga kontaminimet e ambientit .

Page 30: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Tipet e tharjes së frutave Tharja e frutave në diell:Mirë është që frutat të vihen për tharje ne

mëngjes, Frutat duhet të happen bollshum në vendin ne

tharjes,Ditët e para frutat përzihen dhe kthehen nga

ana e kunder shpesh herë gjatë ditës, mundësishtë çdo orë ,

Frutat mund të mbulohen me napë ose rrjetë që të pengoj ngacmimet nga insektet.

Page 31: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Fig. Tharja e frutave në diell

Page 32: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Tipet e tharjes së frutave Tharja në furrë:Tharja në furrë është proces më i ngadalshëm

sesa tharja në dehidratorë,Kjo metodë e tharjes merrë 2 herë më shumë

kohë sesa tharja në dehidratorë,E meta më e madhe e kësaj metode është se

gjatë saj shpenzohet shumë energji, pra është shumë pak efiçiente.

Page 33: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Fig.Tharja e frutave ne furr.

Page 34: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Tharja e rrushit

Varieteti më i përdorur për tharjen e rrushit është varieteti Tompson, pa fara,

Rrushi Tompson pa fara ka lëkurë të hollë dhe përbërje të lartë sheqeri,

Farat e tij nuk ngjeshen me njëra tjetrën pra janë të mira për tu tharë,

Varieteti tjetër më i përdorur është Korinti i Zi, Ky është rrush i vogël, me formë sferike, me ngjyrë

të kuqe në të zezë që thahet kollaj, Rrushit me farë mund ti hiqet fara përpara tharjes

dhe pasandaj të thahet. Rrushi thahet në ambjent të hapur për 2-4 javë.

Page 35: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Fig.Rrushi Tompson Fig.Rrushi Tompson i thar

Fig.Rrushi Koriniti i zi Fig.Rrushi Koriniti i zi i thar

Page 36: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Tharja e mollave Tharja e kumbullave

Përzgjedhja dhe përgaditja Heqet lëvorja, priten në feta

ose në unaza në trashësi 1∕4- inç

Trajtimi Nuk duhet trajtuar me

ac.askorbik , tretësirë mialte si dhe sulfur.

Thatësia dhe koha e tharjës Lëkur të freskët nuk duhet të

kenë lagështi në qender, Koha e tharjes 6-12 orë.

Përzgjedhja dhe përgaditjaPriten në gjysmë,largohen gropat TrajtmiNuk duhet treajtuar me sulfur.

Thatësia dhe koha e tharjës Thatësia si lëkur Koha e trajtmimit 24 deri 36 orë

Page 37: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

ThTharja e bananevePërzgjedhja dhe përgaditjaHeqja e lëvores prerja në feta.

Trajtimi Nuk duhet trajtuar me ac.askorbik.

Koha e tharjesThahen 8-10 orë

B Boronicat e kuqe të tharaPërzgjedhja dhe përgaditjaPastrohen,largohet kërcelli.

Koha e tharjesJan të vyshkuraKoha e tharjes 24-36 orë.

Page 38: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ecuria e procesit të tharjes së perimeve

Procesi i pastrimit: Perimet lahen në ujë të ftohtë vetëm pak para tharjes

me qëllim për të larguar baltën, bakteriet dhe insektet. Këto papastërti në perime, duhet të hiqen duke i larë

ato në ujë të ftohtë dhe të rrjedhshëm, për të parandaluar rikontaminimin e sërishëm të perimeve(rikthimin e papastërtive të njëjta).

Duhet që të mos lejojmë që perimet të zhyten në ujë. Përndryshe zhytja e perimeve në ujë mund të

shkaktojë humbje të vlerave ushqyese dhe të zgjasë kohën e procesit të tharjes.

Page 39: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Fig.Procesi i pastrimit

Page 40: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ecuria e procesit të tharjes së perimeve Heqja e lëkures (zhveshja),e perimeve: Shumica e perimeve para tharjes duhet që të

zhvishen dhe të shkurtohen duke i prerë, të rriskohen ose të copëtohen në copa uniforme(të njëjta).

Për disa perime tjera, procesi i heqjes së lëkurës është opsional (mund edhe të mos kryhet) si psh.

Te karrotat, tek Young zucchini (bimë e njëjtë me trangujt, që bie në tokë para se të pjeket krejtësisht). Etj.

Perimeve të cilave nuk iu heqet lëkura, kanë tendecë më të madhe që të jenë më të fortë kur ato të thahen.

Page 41: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ecuria e procesit të tharjes së perimeve Prerja(coptimi),dhe largimi i pjesve të dëmtura: Perimeve iu largohen pjesët fibroze dhe sipërfaqet e

dëmtuara. Copat mund të përgatiten në një rende copëtimi ose në

ndonjë procesor të ushqimit .

Page 42: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Fig.Largimi i pjesve të dëmtuara Fig.Prerja(coptimi)

Page 43: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ecuria e procesit të tharjes së perimeve

• Paratrajtimi i frutave: Ngrohja e perimeve në ujë të vluar ose avull është njëra

ndër metodat e paratrajtimit për perimet. Gati të gjitha perimet duhet t’i nënshtrohen këtij procesi

me qëllim që të shkatërrohen enzimet të cilat bëjnë që perimet të prishen.

Kjo ngrohje e këtij lloji (Blanshimi-blanching) i mbronë perimet nga marrja e ngjyrës kafe, nga marrja e shijes së hidhur (hidhërimi), humbja e shijes etj.

Page 44: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ecuria e procesit të tharjes së perimeve Thamë se ekzistojnë dy

mënyra për të bërë blanshimin e perimeve, që ishin me anë të ujit të vluar dhe me anë të avullit.

Kështu blanshimi me ujë të vluar i perimeve është më pak efikas, sepse gjatë këtij procesi humbin më shumë përbërës ushqyes sesa gjatë atij me avull Fig.Pajisje blanshimi

Page 45: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ecuria e procesit të tharjes së perimeve

Përcaktimi i kohës së blanshimit të perimeve: Koha e blanshimit varet nga disa faktorë, që janë tipi dhe

tekstura e perimeve, sasia e perimeve në procesim dhe trashësia e copave.

Copat e procesuara, ende duhet të kenë një fortësi të caktuar. Ato nuk duhet të jenë plotësisht “të gatuara”, por duhet të jenë

të ngrohura në të gjithë perimetrin e tyre deri në njëfarë mase. Testimi se a është kryer procesi në rregull apo jo, bëhet duke

prerë tejpërtej një copë. Nëse perimet janë mjaftueshëm të blanshuara, copat marrin

pamjen e gatuar (të tejdukshme) në qendër të tyre.

Page 46: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Rrepat

Brokli

Lakërat

Karrotat

Patatet

Në ujë të vluar ose në avull për (25-30 minuta)- për rrepat e vegjël,

Blanshim me ujë (2-3 minuta), ose me avull (3-5 minuta),

Blanshim me avull (2-3 minuta),

Blanshim me avull (3-4 minuta),

Blanshim me ujë (5-6minuta) .

Shembuj blanshimi për disa perime

.

Page 47: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ecuria e procesit të tharjes së perimeve

Pas blanshimit: Perimet thahen duke i derdhur ato në tabakat

(raftet), për tharje. Nëse planifikohet që uji i njëjtë të ripërdoret

përsëri, vendoset një tigan i madh poshtë tabakave për tharje, në të cilët kullon uji që vie nga perimet,

Perimet më pas dërgohen njëherësh të gjitha në dehidrator, me ç’rast tharja fillon përderisa perimet janë ende të ngrohta, gjë që e ndihmon shumë procesin e tharjes së perimeve.

Page 48: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ecuria e procesit të tharjes së perimeve Pas blanshimit:Koha e tharjes së perimeve varion nga (3-16

orë), Krahas frutave ku koha e tharjes ishte (6-36

orë), ku kjo kohë e tharjes ndryshon nga fakti se në perime ka më pak përbajtje të sheqerit sesa te frutat,

Me ç’rast te perimet përdoret kohë më e shkurtër për tharje.

Page 49: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Fig.Tharja e perimeve në dehidrator

Page 50: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Udhëzime për ruajtje të madhe të vlerave ushqimore të pemëve dhe perimeve gjatë tharjes

Ushqimet nuk duhet të mbitrajtohen me avull ose ujë të vluar (blanshim),

Ushqimet të thahen sa më shpejtë që është e mundur, pa e rritur temperaturëm mbi 65.5ºC ose mbi 60ºC,

Erëzat , kërpudhat duhet të thahen në temperaturë të ulët,

Nuk duhet mbingarkuar (mbushur tej mase) tharësi,

Page 51: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Udhëzime për ruajtje të madhe të vlerave ushqimore të pemëve dhe perimeve gjatë tharjes

Të mbahet mirë ajri në qarkullim, në mënyrë që lagështia të largohet shpejt nga ushqimet,

Nëse është e mundur, tharja është më së miri të bëhet kur sasia e lagështisë është e vogël,

Kontrollohen ushqimet se a janë tharë në sasi të bollshme, Të kondicionohen ushqimet pas tharjes në ambient të

kontrolluar, Frutet dhe perimet e thara duhet të vendosen në paketimet

që nuk lejojnë lagështi ose oksigjen, Frutet dhe perimet vendosen në vend të ftohtë, të errët dhe

të thatë, etj. 

Page 52: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Paketimi i produkteve të thara

Paketimi dhe teknikat e mira të ruajtjes janë vendimtare

në kohëzgjatjen e ruajtjes dhe përdorimit të produkteve

ushqimore.

Paketimi i ruan ushqimet tona të thara nga oksigjeni,

lagështia (rritja dhe zvogëlimi i saj), drita

mikroorganizmat, dëmtuesit (brejtësit) etj.

Page 53: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Paketimi i produkteve të thara

Procesi i paketimit duhet të bëhet menjëherë pasi i kemi kontrolluar perimet për lagështi eventuale, nëse çdo gjë është në rregull, atëherë mund të nisë procesi i paketimit.

Page 54: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Paketimi i produkteve të thara Paketimet ideale për ushqimet e thara janë : Paketimi i pastërt, Jo toksik, Me peshë të lehtë, Të jetë i riciklueshëm, Rezistent ndaj lagështisë, Të jetë hermetik, Mbrojtës kundrejtë dritës, Të mund të hapet dhe të mbyllet lehtë, I pa përshkueshëm nga uji, I qëndrueshëm, Me kosto prodhimi të ulët , etj. 

Page 55: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Fig.Disa nga paketimet e frutave dhe perimeve

Page 56: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Paketimi i produkteve të thara Fatkeqësisht asnjë paketim i ushqimeve të thara nuk i

posedon që të gjitha këto karakteristika. Por, zgjedhja e paketimit bëhet duke u bazuar në tipin

e ushqimit të tharë, qëllimin e tharjes së atij ushqimi dhe kohën e ruajtjes (magazinimit) të atij ushqimi.

Tri materialet (Xhami, plastika dhe metali jo i oksidueshëm) janë më të përdorurat për paketimin e shumicës së ushqimeve të thara .

Page 57: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Paketimi i produkteve të thara Një metodë e mirë e ruajtjes (magazinimit) të ushqimit të

tharë është që ky ushqim të vendoset në një qese plastike të mbyllur, pastaj këto qese të vendosen në një kontenjer më të madh të metalit ose xhamit të pajisur me një kapak të përshtatshëm dhe të shtrënguar.

Kjo metodë e ruajtjes ( magazinimit ) është relativisht e lehtë dhe lejon që sasi më e madhe e ushqimit të mund të ruhet në vetëm një kontenjer dhe të mbrojë ata nga insektet dhe brejtësit tjerë.

Gjatë kësaj metode të ruajtjes, edhe pse mund të ruhen më shumë se një tip i ushqimit të tharë, nuk duhet që të kombinohen (futen) në të njëjtin vend ushqimet me ”erëra të forta” , siç janë : Qepët, lakra ose brokoli, sepse ushqimet e tjera të thara të cilat gjenden bashkë me këto mund të marrin (absotbojnë) erërat e tyre .

Page 58: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Etiketimi i paketimeve

Secili paketim duhet që të etiketohet me etiketë, që tregon llojin e ushqimit të tharë, hapat e trajtimit të tij dhe datën.

Etiketat mund të ngjiten në pjesën e jashtme të paketimit, të lidhen me një spango ose tel ose të insertohen (vendosen) në paketimin e xhamit ose plastikës.

Nëse vendosen etiketat e duhura, juve nuk do t’iu ndodhë që të hapni paketimin e gabuar sa herë që dëshironi të përdorni ndonjë ushqim të tharë, sepse etiketa iu jepë juve informacionet e duhura në lidhje me atë produkt që gjendet brenda në atë paketim.

Page 59: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ruajtja e frutave dhe perimeve të thara

Për sa kohë ju mund ta ruani (magazinoni) një ushqim të tharë, varet nga :

Tipi (lloji) i ushqimit të tharë, Faktorët e ndërlidhur me procesin e tharjes (siç janë :

paratrajtimi dhe niveli final i sasisë së lagështisë në ushqimet e thara), Paketimi i ushqimeve të thara, Hapësira e magazinimit (ruajtjes), etj . Një hapësirë ideale e ruajtjes së ushqimeve të thara është

hapësira e cila është e ftohtë, e errët dhe e tharë.

• .

Page 60: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ruajtja e frutave dhe perimeve të thara

Sa më e ftohtë të jetë hapësira gjatë ruajtjes (magazinimit) të këtyre ushqimeve, aq më e gjatë është edhe “jeta në dollape” e produkteve

Hapësirat e errëta janë ideale, sepse kur drita është e pranishme ajo ua humb ngjyrën frutave dhe perimeve dhe iu zvogëlon atyre sasinë e vitaminës A dhe C .

Kontenjerët prej metalit e kanë avantazhin e mbajtjes së ushqimeve të thara në errësirë.

Kontenjerët e palstikës ose të xhamit mund të mbulohen me një kuti prej

kartoni, me një fuçi ose qese të zezë me qëllim për ta mbajtur dritën larg ushqimeve të thara gjatë ruajtjes.

Shumica e njerëzve i ruajnë ushqimet e thara në frigorifer ose friz, veprim ky që

e ruan kualitetin e lartë të këtyre ushqimeve

Page 61: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ruajtja e frutave dhe perimeve të thara

Gjatë ruajtjes në temperaturë të dhomës, prishja më e zakonshme e ushqimeve të thara është rritja e mykut.

Myku në këto raste mund të rritet në ato ushqime, të cilat nuk janë plotësisht të tharë dhe në ushqimet të cilët e absorbojnë ujin kur ato janë paketuar ose ruajtur në kushte me lagështi (VËREJTJE : të mos konsumohen ushqimet e mykura sado pak, sepse disa myqe helmuese rriten edhe në temperaturë dhome).

Page 62: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ruajtja e frutave dhe perimeve të thara

Kurse, sa i përket rastit të ndotjes së ushqimeve të thara me maja dhe bakterie në shumicën e rasteve të ushqimeve të thara nuk ndodhë, sepse ushqimet e thara nuk absorbojnë aq ujë sa të lejojnë rritjen e tyre.

Një ndryshim tipik që shfaqet gjatë ruajtjes (magazinimit) të ushqimeve të thara është “Reaksioni I kafëzimit sipas Maillard-it”, që përfshinë disa reaksione kimike komplekse ndërmjet sheqerërave të ushqimeve të thara dhe proteinave të tyre.

Page 63: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ruajtja e frutave dhe perimeve të thara Reaksion tjetër, që mund të paraqiten gjatë magazinimit të

ushqimeve të thara është edhe humbja e vitaminës C ose e përbërësve tjerë ushqyes.

Tjetër ndryshim që mund të ndodhë gjatë

ruajtjes( magazinimit ) është edhe humbja e ngjyrës së ushqimeve,

Ndryshimi i strukturës së ushqimeve, që qojnë në një jo-aftësi të ushqimeve të thara për disa procese tjera dhe fortësi të produktit, etj.

Page 64: Tharja e frutave dhe perimeve,proceset dhe pajisjet

Ju faleminderit për vëmendje!