SOSYAL BELEDİYECİLİKProf. Dr. Süreyya SAKINÇ

Celal Bayar Üniversitesi

YEREL YÖNETİM BİRİMİ OLARAK BELEDİYE Belediyeler, yerel halkın ortak medeni ihtiyaçlarını karşılamakla

görevli, genel karar organları halk tarafından seçilen kamu tüzel kuruluşlarıdır.

Belediyeler, kentin fiziki ve sosyal altyapısının geliştirilmesinden ve yerel halkın kentsel yaşam kalitesinin yükseltilmesinden sorumludur.

Sayılanlara ek olarak kentin (beldenin) ekonomi ve ticaretinin geliştirilmesi gibi ekonomik kalkınma ile ilgili sorumlulukları da bulunmaktadır.

Yerel yönetimler, görev ve sorumluluklarını sivil toplum örgütleri ve yerel halkın katılımını ve katkısını sağlayarak gerçekleştirmelidirler.

SOSYAL BELEDİYECİLİK KAVRAMI

Sosyal devlet, vatandaşlarına insan onuruna yakışır asgari düzeyde bir yaşam standardı sağlamayı hedefleyen ve bu hedefi insan hakları ilkelerine bağlı olarak gerçekleştiren bir devlet şeklidir.

“İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 25. maddesi: “Herkesin, kendisinin ve ailesinin sağlığı ve iyi yaşaması için yeterli yaşama standartlarına hakkı vardır; bu hak, beslenme, giyim, konut, tıbbi bakım ile gerekli toplumsal hizmetleri ve işsizlik, hastalık, sakatlık, dulluk, yaşlılık ya da kendi denetiminin dışındaki koşullardan kaynaklanan başka geçimini sağlayamama durumlarında güvenlik hakkını da kapsar”

Sosyal belediyecilik , yerel yönetime sosyal alanlarda planlama ve

düzenleme işlevi yükleyen; yerel halkın sosyal ve kültürel yaşamına katkıda

bulunan; sosyal sorunların ortaya çıkmasına engel olan ve

önleyici tedbirler alarak hemşehrilerin mutlu, huzurlu, sosyal refah düzeyi yüksek bir ortamda yaşamasına olanak sağlayan;

bir anlayıştır.

SOSYAL BELEDİYECİLİĞİN TEMEL İŞLEVLERİ Sosyalleştirme

Bireye (hemşehriye) sosyal beklentilere uygun davranış, kural ve değerler aşılayarak sosyal kontrol mekanizması yaratmak

Rehberlik EtmeSosyal kesimlere yönelik olarak danışmanlık hizmeti

vermek Sosyal Yardımları Gerçekleştirme

Asgari yaşam sınırındaki fakir ve muhtaçlara ayni ve nakdi yardımlar yapmak

Sosyal Hizmetler SunmakBelde halkının geçim koşullarını iyileştirici hizmetler

sunmak

5393 SAYILI BELEDİYE KANUNU

Madde 13: Herkes ikamet ettiği beldenin hemşehrisidir. Hemşehrilerin, belediye karar ve hizmetlerine katılma, belediye faaliyetleri hakkında bilgilenme ve belediye idaresinin yardımlarından yararlanma hakları vardır. Yardımların insan onurunu zedelemeyecek koşullarda sunulması zorunludur.

Belediye, hemşehriler arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi ve kültürel değerlerin korunması konusunda gerekli çalışmaları yapar….

Madde 14: a) Belediye, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla…. konut; kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor; sosyal hizmet ve yardım, nikâh, meslek ve beceri kazandırma; ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerini yapar veya yaptırır. Büyükşehir belediyeleri ile nüfusu 50.000'i geçen belediyeler, kadınlar ve çocuklar için koruma evleri açar. b) Okul öncesi eğitim kurumları açabilir…… Gıda bankacılığı yapabilir……

…..Hizmet sunumunda özürlü, yaşlı, düşkün ve dar gelirlilerin durumuna uygun yöntemler uygulanır.

Madde 15: ……… izinsiz satış yapan seyyar satıcıların faaliyetten men edilmesi sonucu, cezası ödenmeyerek iki gün içinde geri alınmayan gıda maddelerini gıda bankalarına, cezası ödenmeyerek otuz gün içinde geri alınmayan gıda dışı malları yoksullara vermek.

Madde 38: m)Belde halkının huzur, esenlik, sağlık ve mutluluğu için gereken önlemleri almak.n)Bütçede yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneği kullanmak, özürlülere yönelik hizmetleri yürütmek ve özürlüler merkezini oluşturmak.

Madde 60: Belediyenin giderleri şunlardır; i)Dar gelirli, yoksul, muhtaç ve kimsesizler ile özürlülere yapılacak

sosyal hizmet ve yardımlar.

Madde 76: Kent konseyi, kent yaşamında; kent vizyonunun ve hemşehrilik bilincinin geliştirilmesi, kentin hak ve hukukunun korunması, sürdürülebilir kalkınma, çevreye duyarlılık, sosyal yardımlaşma ve dayanışma, saydamlık, hesap sorma ve hesap verme, katılım ve yerinden yönetim ilkelerini hayata geçirmeye çalışır.

Madde 77: Belediye; sağlık, eğitim, spor, çevre, sosyal hizmet ve yardım, kütüphane, park, trafik ve kültür hizmetleriyle yaşlılara, kadın ve çocuklara, özürlülere, yoksul ve düşkünlere yönelik hizmetlerin yapılmasında beldede dayanışma ve katılımı sağlamak, hizmetlerde etkinlik, tasarruf ve verimliliği artırmak amacıyla gönüllü kişilerin katılımına yönelik programlar uygular.

5216 SAYILI BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE KANUNU

Madde 7: Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları;

v) Sağlık merkezleri, hastaneler, gezici sağlık üniteleri ile yetişkinler, yaşlılar, engelliler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik her türlü sosyal ve kültürel hizmetleri yürütmek, geliştirmek ve bu amaçla sosyal tesisler kurmak, meslek ve beceri kazandırma kursları açmak, işletmek veya işlettirmek, bu hizmetleri yürütürken üniversiteler, yüksek okullar, meslek liseleri, kamu kuruluşları ve sivil toplum örgütleri ile işbirliği yapmak.

İlçe ve ilk kademe belediyelerinin görev ve yetkileri şunlardır;

d) 775 sayılı Gecekondu Kanununda belediyelere verilen yetkileri kullanmak, otopark, spor, dinlenme ve eğlence yerleri ile parkları yapmak; yaşlılar, özürlüler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik sosyal ve kültürel hizmetler sunmak; mesleki eğitim ve beceri kursları açmak; sağlık, eğitim, kültür tesis ve binalarının yapım, bakım ve onarımı ile kültür ve tabiat varlıkları ve tarihî dokuyu korumak; kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin geliştirilmesine ilişkin hizmetler yapmak.

Madde 18: Büyükşehir belediye başkanının görev ve yetkileri;

m) Bütçede yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneği kullanmak, özürlülerle ilgili faaliyetlere destek olmak üzere özürlü merkezleri oluşturmak.

SOSYAL BELEDİYECİLİK HİZMETLERİ

Ana-çocuk sağlığı merkezi, sağlık ocağı, tanı merkezleri kurmak Ucuz konut alanları üretmek Kimsesizlere, evsizlere, sokak çocuklarına ve muhtaç kadınlara

barınma hizmeti vermek Gençlerin, engellilerin ve kadınların sosyalleşmesini sağlayacak sosyal

danışma ve psikolojik yardım merkezleri açmak Muhtaçlara yiyecek, giyecek, yakacak ilaç, kırtasiye malzemesi yardımı

yapmak Aşevleri ve imarethaneler kurmak İstihdam ofisleri kurmak Kimsesiz çocuklar için çocuk koruma evleri ve kreşler yapmak Tiyatro, sinema, kütüphane, kültür, spor ve sanat merkezlerini açmak

ve yaygınlaştırmak

Özürlüler için ulaşım, eğitim ve sosyo-kültürel ortamlarda kolaylık sağlayıcı tedbirler almak

Özürlülerin rehabilite edilmelerini sağlayacak merkezler ve hizmet tesisleri kurmak

Toplumsal gruplar, sivil toplum kuruluşları ve kitle örgütlerine rehberlik etmek, onlarla dayanışma ve yardımlaşmayı geliştirmek

Gençlerin, engellilerin ve kadınların toplumsallaşmalarını sağlayacak merkezler açmak

Sanat, beceri, meslek edindirme kursları düzenlemek Tanzim satış mağazaları, gıda ve giyim bankaları kurmak, ucuz

ekmek sağlayacak ekmek fabrikası işletmek Yaşlı ve düşkünler için bakımevleri, güçsüzler yurdu, huzurevleri

kurmak, evde yaşlı bakım hizmeti vermek

Karşılıksız eğitim bursu vermek Çocuklara, gençlere, yaşlılara, özürlülere ve yetişkinlere

yönelik sosyal- kültürel faaliyetler düzenlemek ve hizmet merkezleri açmak

Gençlerin beden ve ruh sağlığını korumak, sosyo-kültürel gelişimlerini desteklemek, ilgi alanları doğrultusunda eğitimlerine katkı sağlamak ve beceri kazandırmak amacıyla geçlik merkezleri kurmak

Geçici bir süre için hasta refakatçisi veya hasta olarak ikamet edenlere şefkat evleri açmak

SOSYAL BELEDİYECİLİK UYGULAMALARINDAN ÖRNEKLER

Aliağa Belediyesi’ne Belediye Aerobik Salonu’nda spor yapan bayanlardan teşekkür geldi.

Çankaya Belediyesi “Yeni Toplumcu Belediyecilik” olarak adlandırdığı yerel yönetim anlayışı ile Çankaya’da sosyal belediyeciliğin yeni bir örneğini hayata geçiriyor.

Malatya Belediyesi Sağlık Müdürlüğü, ihtiyaç sahibi vatandaşlara ücretsiz muayene ve ilaç yardımının yanı sıra diş poliklinik hizmeti de veriyor.

Aliağa Belediyesi, Sosyal Belediyecilik uygulamaları kapsamında kentteki gençlerin mesleki eğitimlerle sertifikalandırarak meslek sahibi yapmak üzere Bilgisayar Destekli Muhasebe eğitimi başlatıyor.

Keçiören Belediyesi, “İsraf etme ihya et” sloganıyla başlattığı uygulamayla, binlerce aile arasında yardım köprüsü kurdu, ihtiyaç sahipleri ile ihtiyacından fazlasına sahip olanları buluşturdu.

Çorum’da yaşayan yaşlıların günlük yaşamlarını kolaylaştıracak ev temizliği hizmeti Belediye görevlileri tarafından yerine getirilmektedir. 107 aileye Yaşlı Bakım Hizmeti verilmektedir.

Bergama Belediyesi yeni başladığı uygulama ile cenaze evlerine pide ve ayran götürmeye başladı.

Kayseri Belediyesi mücavir alanlarında ikamet eden Sosyal ve ekonomik yoksunluk içerisinde bulunan Engelli vatandaşlara 130 adet Akülü Engelli aracı ve 200 adet Engelli Tekerlekli Sandalyesi verilmiştir.

Manavgat Belediyesi tarafından mağaza olarak dizayn edilecek SOSYAL MARKET’TE, vatandaşlardan gelecek olan giyilmemiş, az giyilmiş, kullanılabilir giysi ve ev eşyaları toplanarak ihtiyaç sahiplerine ulaştırılması planlanıyor.

Manisa’da dar gelirli vatandaşlara hizmet verecek olan Gıda Bankası Manisa Belediyesi’nin öncülüğünde hizmete giriyor.

Sultangazi Belediyesi, sosyal sorumluluk projelerinden “Canım Ailem”i uygulamaya devam ediyor. Proje kapsamında hedef alınan ailelerde eşler arası ilişkilerde sağlıklı bir süreci oluşturmak ve devamlılığını sağlamak amaçlı danışmanlık hizmeti veriliyor.

Konya Büyükşehir Belediyesi’nin ekonomik olarak dezavantajlı ailelere yönelik sürdürdüğü ve insan onurunu rencide etmeyen Sosyal Kart Projesi, Dünya Fakirlikle Mücadele Eden Şehirler Toplantısı’nda tüm dünyaya model olarak sunuldu.

Sarıyer Belediyesi, Ramazan etkinlikleri kapsamında ünlü sanatçılara milyarlarca lira harcayıp düzenlediği konserlerle toz pembe bir tablo çizerken Hisarüstü’nde 3. sokakta yaşayan Sabile Kaya ve geçtiğimiz ay 4. sokakta evi yanan ancak tüm girişimlerine rağmen belediyeden yardım eli uzanmayan Zor ailesinin içler acısı durumu Sarıyer Belediyesi’nin sosyal belediyecilik anlayışını da gözler önüne seriyor.

Beykoz’da sosyal belediyecilik bitmiş bir durumda. Özürlü bir vatandaşa ait bir ev karın yağdığı gün çöktü. Beykoz Belediyesine evin çöktüğü bildirilmesine rağmen hiç bir yetkilinin müdahale ve yardıma gelmediği ve Belediyenin duyarsız kaldığından şikayet eden mahalle sakinleri…

Mersin’in Bozyazı İlçesi Şehit Murat Namdar Ortaokulu 8. sınıf öğrencisi Mehmet Şimşek, okuldan sonra boş zamanlarında ayakkabı boyacılığı yaparak ailesine katkıda bulunuyor. Geçtiğimiz günlerde Bozyazı Belediye Başkanı Mehmet Ballı’yı yolda gördüm ve yanına gittim. Başkanım ayakkabınızı boyaya bilir miyim? Ama başkan ayakkabım “EMANET” dedi. O zaman başkanım harçlık verir misin dedim. O da, dalga geçercesine param yok dedi. Vatandaşlar, Küçük Şimşek’in konuşmalarını dinledikten sonra nerde sosyal belediyecilik nerde insanlık, Bu belediye başkanında hiç mi vicdan yok, demeden geçemediler.

TEŞEKKÜRLER…