Upload
221816222623
View
143
Download
1
Embed Size (px)
DESCRIPTION
De 17de editie van de Werelddag van de Stedenbouw (7 november 2014, Vlaams parlement Brussel) focust op gebiedsontwikkeling. Bij deze aanpak gaan actoren en sectoren in een bepaald gebied samenwerken om een gedeelde ruimtelijke visie en een nieuwe dynamiek te realiseren. Philip Moyersoen heeft het over een innovatielab voor gebiedsontwikkeling.
Citation preview
INNOVATION-LAB voor gebiedsontwikkeling
Philip Moyersoen, ir-architect en urban designer, zaakvoerder MOPurbandesign07/11/2014
TENDENSEN BINNEN DE RUIMTELIJKE CONTEXT
• Maatschappelijke condities veranderen constant, soms traag, maar in andereperiodes veel sneller. Momenteel zijn we in een periode van snelle verandering.
• Steden en metropolitane gebieden zijn levende organismen die permanent noodhebben aan revisie, verbetering, afwerking, uitbreiding, aanpassing en wijzigingvan hun infrastructuren en uitrustingen.
• Dit is vooral belangrijk op het gebied van milieu, energie, mobiliteit, openbaarvervoer, communicatie, en het hergebruik van grote en verouderde stedelijkeruimtes.
• We moeten onze processen en strategieën aanpassen aan de tendensen enuitdagingen die onze veranderende omgeving bepalen.
HISTORISCHE EVOLUTIE – België - Jaren ‘50-’73
België is erg veranderd sinds de jaren ‘50-’70 toen alles mogelijk was en eenconstant groei de maatschappij vooruit stuwde. Toen was er een sterk geloof inde economie en technologie.
• De Expo van ’58 had een grote invloed om België op de wereldkaart te zetten,en zorgde zo voor een groot zelfvertrouwen in de maatschappij.
• Expo 58 drukte een optimistisch geloof in de toekomst uit, door middel van een fantastische collectie spectaculaire architectuur, grote infrastructuurwerken, aanleg van snelwegen, luchthaven,...
Philips paviljoenIngangspaviljoen
HISTORISCHE EVOLUTIE – België – wereldexpo ‘58
Het Atomium werdhet symbool bij uitstek van vernieuwing, geloof in technologie,en vooruitgang.
HISTORISCHE EVOLUTIE – België – grote infrastructuurwerken
Lange tijd konden we bouwen op een positieve golf van hoge werkgelegenheid,een sterke sociale zekerheid, betaalbaar wonen en goed en goedkoop onderwijs.
Maar via kleine schokken is aan dit positivisme een einde gekomen; de oliecrisisvan 1973 wordt vaak als eerste schok gezien.
Wat zo evident leek is niet meer: pensioenen, grootschalige infrastructuren,scholen, gevangenissen, … kunnen niet meer gefinancierd worden op deklassieke manier.
Oliecrisis 1973
Een vergelijkbare evolutie trad op in Catalonië, Spanje, maar dan 30 jaar later.Franco riep een sterke wil tot verandering op in het hele land, dat erg verarmdwas. Catalonië en Barcelona moesten de onderdrukking vanuit Madrid verdragengedurende decennia.
Een sterke impuls tot verandering leidde tot een transformatie van Barcelona, ende hele regio. Van een grijze en bijna onbekende stad, veranderde Barcelona ineen metropolis van wereldniveau, die zonder probleem de vergelijking met stedenals Londen, New York en Parijs kan doorstaan.
Meer dan 30 jaar lang is de stad met enorme energie getransformeerd, onderandere met de Olympische spelen van ‘92 en het Forum 2004. Deze grootschaligeevents, en de stedenbouwkundige en infrastructurele projecten die ermee gepaardgingen, zorgden voor een zeer belangrijke stedelijke metamorphose.
HISTORISCHE EVOLUTIE – Barcelona – Jaren ’80 - 2008
oppervlakte inwoners densiteit
Barcelona 98 km2 1,6 M. 15.800 p/km2
Metropolitaan gebied 628 km2 2,9 M. 4.650 p/km2
Metropolitane regio 3.200 km2 4,6 M. 1.400 p/km2
Catalonië 32.000 km2 6,7 M. 210 p/km2
1980 - 1986. schaal van de wijk: pleinen, straten en parken.1986 - 1992. Stedelijke schaal: kustlijn, wonen en residentiële gebieden1992 - 2004. Metropolitane schaal: Infrastructuur & strategische zones
HISTORISCHE EVOLUTIE – Barcelona – Jaren ’80 - 2008
HISTORISCHE EVOLUTIE – Barcelona – stedelijke acupunctuur
HISTORISCHE EVOLUTIE - Barcelona – stedelijke schaal
HISTORISCHE EVOLUTIE - Barcelona – metropolitane schaal
HISTORISCHE EVOLUTIE – Barcelona - crisis
Maar Spanje bevindt zich nu in een zeer diepe crisis:- Hoge werkloosheidscijfers- Vastgoedcrisis- …
De maatschappelijke condities voor stedelijke ontwikkelingzijn dus enorm veranderd.
HISTORISCHE EVOLUTIE - SPANJE – ghost towns
Valdeluz, ghost town in Spanje
Twee voorbeelden om aan te geven dat de kaarten in Europa herverdeeld zijn.Allebei tonen ze aan dat het realiseren van complexe stedelijke projectenfundamenteel anders is dan 5, 10 tot 30 jaar geleden, afhankelijk van de regio.
Niet alleen zijn de projecten financieel onhaalbaar, de man in de straat gelooft ookniet meer in de toegevoegde waarde van deze investeringen. Het geloof in grotemaatschappelijke en infrastructurele projecten is drastisch veranderd.
• België is volledig verstedelijkt, heeft een dens infrastructuurnetwerk en mengelooft niet meer dat megalomane projecten zouden leiden tot een betereleefomgeving. Mensen willen een afweging waarbij niet alleen infrastructureleaspecten worden bekeken, maar ook hun impact op de omgeving. Ze willendat alle aspecten in rekening worden genomen voordat een projectgerealiseerd wordt en zware investeringen onze portefeuille zullen raken.
• Barcelona’s opmars is ook gestopt, niet geleidelijk zoals in België, maar zeerabrupt, door de globale financiële crisis die Spanje door elkaar heeft geschud.
Vandaag zitten we in Europa, maar ook bijna op wereldschaal in een periode van totaal veranderde wetmatigheden.
HISTORISCHE EVOLUTIE – Europa: kaarten herverdeeld
Cartoon Oosterweel (Gazet van Antwerpen) Cartoon Uplace (Gazet van Antwerpen)
Er zijn vele redenen waarom projecten vandaag een langere en/of moeizame pre-ontwikkelingsfase kennen, of waarom grootschalige projecten zoals Oosterweel,Uplace vast komen te zitten.
Deze voorbeelden bewijzen dat als infrastructuurprojecten op de klassiekemanieren – zoals 30 jaar geleden in België - worden aangepakt, met de ambitieom alles op te lossen en een te groot geloof in technologie, ze terecht komen inellenlange procedures, de bevolking reageert, en de projecten financieelonhaalbaar worden.
HISTORISCHE EVOLUTIE - STEDELIJKE TRANSFORMATIE
België en Barcelona
KLASSIEKE AANPAK – wat loopt er mis?Communicatiestoornis
In allerlei nieuwe projecten merken we een bijzonder grote communicatiestoornis:
- tussen overheid en privé-sector,
- tussen bevolking en overheid,
- tussen actie-groepen en privé-sector,
- …
Oosterweel – communicatie op verschillende frequenties
“fijn stof”
“groen landschap tussen twee zijden van de singel”
“Antwerpse mobiliteit aanpakken”
BAM‐tracé
KLASSIEKE AANPAK – wat loopt er mis?Communicatiestoornis
Project U-place
KLASSIEKE AANPAK – wat loopt er mis?Communicatiestoornis
KLASSIEKE AANPAK – wat loopt er mis?Financiële aspecten
Aberrante voorstellen
Barcelona Ronda de Dalt –geïntegreerd in het stedelijk weefsel / beperken voor stedelijke integratie, voor betaalbaarheid, voor leefbaarheid.
Doorsnede Oosterweel – zwevend boven de stad / 16 rijstroken afrittencomplex / blind voor de stedelijke ontwikkeling
KLASSIEKE AANPAK – wat loopt er mis?
NOOD aan een U-turn
Een fundamenteel andere aanpak:
Niet alleen de proceduresNiet alleen de fiscale constructies
MAAR:
het hele procesHet aandeelhouderschapde inhoudelijke aanpak de marktconformiteitde draagvlakvormingen zelfs intuïtie…
innoveren is troef
We moeten proberen maatschappelijke tendensente begrijpen en te interpreteren
- niet afwijzend toezien -of ons vastklampen aan wat we kennen
maar in ecosystemische teamsoplossend zoeken naar een nieuwe werkvormen,
processen, en consensus, binnen een steeds veranderende realiteit:
ambitieus, kwalitatief, beheersbaar, duurzaam, financierbaar, geïntegreerd, gedragen, geco-creëerd,
impactgedreven, actiegericht
NOOD aan een U-turn
INNOVATIE in stedelijke ontwikkeling1. ECOSYSTEEM – MULTIDISCIPLINAIR TEAM
SYSTEEM
INTEGRATIE DETAIL
Een visie is gebaseerd opmeerdere punten: vertrekkendvan sociale trends, rekeninghoudend met de thema’s vaneen projectgebied en binnen eenalgemeen conceptueelframework, zodat het project incontact blijft met de realiteit.
INNOVATIE in stedelijke ontwikkeling2. ONTWERPEND ONDERZOEK
Op niveau van systeem – integratie - detail
SYSTEEM
INTEGRATIE DETAIL
INNOVATIE in stedelijke ontwikkeling2. ONTWERPEND ONDERZOEK
Op niveau van systeem – integratie - detail
Verkaveling 250 woningen
Weinig parken
kerkhofpad
INNOVATIE in stedelijke ontwikkeling3. PROCES STRATEGIE – STAP VOOR STAP GECONTROLEERD
Vanuit het ecosysteem
Klassieke aanpak
Gecontroleerde stap-voor stap aanpak
INNOVATIE in stedelijke ontwikkeling3. PROCES STRATEGIE – STAP VOOR STAP GECONTROLEERD
Vanuit het ecosysteem
INNOVATIE in stedelijke ontwikkeling4. TECHNOLOGIE
Nieuwe media, nieuwe technologie, de taal van de techniekers
Nieuwe mediaGoogle maps en streetviewGPS-applicatiesGIS-informatie…
Nieuwe technologiei-phoneElectrische autoGoogle driverless carPlooifiets…
De taal van de techniekersInleven in technische kennis om te komen toteen inhoudelijk diepgaand, realistisch entechnisch haalbaar project: financieel,operationeel, programmatorisch, technisch
INNOVATIE in stedelijke ontwikkelingParallelle sporen in constante wisselwerking
RUIMTE JURIDISCHDRAAGVLAKBEHEER
Werken in parallelle sporendie permanent in interactiezijnOm de complexiteit van hetproject te vatten en eengelaagd project te bekomen
Voorbeeld aanpak project
AANDACHTSPUNTENCommunicatie
Constant intermediërenConstant oplossingsgericht zoeken
Zoeken naar de juiste schaal – toekomst-bestendig / crisisbestendig
De aangepaste schaal: 2 rijstroken is eenvoudiger/betaalbaar te overdekken, 3 niet.
Vertrekken van schaarste: werken met een beperkt budget doet creatief denken:- Niet veiligheid + comfort + breedte + … = overdimensie = monosectoraal- Maar veiligheid = onderhoud = exploitatie = communicatie => is niet enkel beton
Ronda de Dalt
AANDACHTSPUNTENProgramma: vertrekken vanuit schaarste <-> aberrante projecten
Het maken van een masterplan/project, rekening houdend met het feit datdelen van het project zullen falen tijdens het proces=> van een succesvol project ‘faalt’ ongeveer 20-30%
Door dit in rekening te brengen, ontwerp je een ander plan/project
AANDACHTSPUNTENOpsplitsbaarheid van het project
1. Stedelijk front2. Paradeplein en courtines3. Stadsbastion4. Tenailles, bastion en droge gracht5. Intra muros6. Bebost glacis7. Stadswal en toegangsdreef
AANDACHTSPUNTENOpsplitsbaarheid van het projectAanpak project Citadel van Diest
AANDACHTSPUNTENOpsplitsbaarheid van het projectVoorstel aanpak project Oost-Duinkerke
Forum van de Culturen rond 3 thema’s: culturele diversiteit, duurzame ontwikkeling, voorwaarden voor vrede
Mikhail Gorbachov
geheugenboom, Els Comediants
AANDACHTSPUNTENDeadlines creëren: alle actoren achter 1 verhaalFORUM de les cultures 2004 - Barcelona
bottom-up – mensen betrekken – co-creatie –creëren van dynamiek
maak het eens concreet
Groot evenement voor rampzalige krimp?
AANDACHTSPUNTENDeadlines creëren: alle actoren achter 1 verhaal: communiceerbaarIBA parkstad Limburg
Strategische plannen, groot en complex –toch van bij dag 1 mogelijk om hetvia kleinere acties in gang te zetten – quick wins
- Rekenen met politieke timing van projecten - het project onomkeerbaar maken,- zorgen dat er geen weg terug meer is- Zorgen dat mensen, ondernemers, jongeren zich achter het project kunnen schragen en het mee helpen groeien.
AANDACHTSPUNTENImpactgedreven en actie-gerichte projectenIBA parkstad Limburg
PANELGESPREK - STELLINGEN
(1) Waarom is het noodzakelijk om de civiele maatschappij en private actoren meer te betrekken?
(2) Wat moet de overheid doen om dit mogelijk te maken?
(3) Welke zijn de succesfactoren?