Зүрхний шигдээс сэргээн засах - Myocardial infaction rehabilitation_guideline

Ç¯ÐÕÍÈÉ ØÈÃÄÝÝÑÈÉÍ ÑÝÐÃÝÝÍ ÇÀÑÀÕÛÍ ÓÄÈÐÄÀÌÆ

Óëààíáààòàð 2013

ÌÎÍÃÎËÛÍ ÌßÍÃÀÍÛ ÑÎÐÈËÒÛÍ ÑÀÍÝ Ð ¯ ¯ Ë Ì Ý Í Ä È É Í Ò ª Ñ ª Ë

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍÇÀÑÃÈÉÍ ÃÀÇÀÐ

ÝÐ¯¯ËÌÝÍÄÈÉÍ ßÀÌ

ÄÝËÕÈÉÍ ÝÐ¯¯ËÌÝÍÄÈÉÍ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÀ

2 Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí ñýðãýýí çàñàõûí óäèðäàìæ

ÀÃÓÓËÃÀ

ªìíºõ ¿ã ..................................................................................................................... 3Òîâ÷èëñîí ¿ãèéí æàãñààëò ....................................................................................... 5Îðøèë ........................................................................................................................ 5Ò¿ëõ¿¿ð çºâëºìæ ...................................................................................................... 7

A. ÅÐªÍÕÈÉ ÕÝÑÝÃ .......................................................................................... 9 À.1 Ç¿ðõíèé øèãäýýñ (ÇØ)- èéí ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé òîäîðõîéëîëò ............................................................................ 9A.2 Îëîí óëñûí ºâ÷íèé àíãèëàë \ICD-10\ .......................................................... 9A.3 Óäèðäàìæèéã õýðýãëýã÷èä ............................................................................. 9A.4 Óäèðäàìæèéí çîðèëãî .................................................................................. 10A.5 Óäèðäàìæ áîëîâñðóóëñàí õóãàöàà .............................................................. 10À.6 Óäèðäàìæ øèíý÷ëýãäýõ õóãàöàà .................................................................. 10À.7 Óäèðäàìæèéã áîëîâñðóóëàõàä îðîëöñîí õ¿ì¿¿ñ ....................................... 10A.8 Àøèãëàñàí íýð òîìü¸î, òîäîðõîéëîëò ........................................................ 11A.9 Òàðõâàð ç¿éí ìýäýýëýë ................................................................................ 12

Á. ÌÅÍÅÆÌÅÍÒÈÉÍ ÀËÃÎÐÈÒÌ .................................................................. 13

Â. ÑÝÐÃÝÝÍ ÇÀÑÀÕ ÒÓÑËÀÌÆ ¯ÉË×ÈËÃÝÝÍÈÉ ÌÅÍÅÆÌÅÍÒ .............. 14Â.1 Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé çîõèîí áàéãóóëàëò ........................................ 14Â.2 Ñýðãýýí çàñàõûí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý áà óðüä÷èëñàí ñýðãèéëýëò ............ 14Â.2.1 ÇØ-èéí ýðò ¿åèéí ñýðãýýí çàñàõ (CÇ) òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý I ¿å øàò ........................................................................ 14Â.2.2 Ýìíýëãýýñ ãàðñàíû äàðààõ ¿åèéí ÑÇ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý- II ¿å øàò .... 16Â.2.3 ÑÇ-ûí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé äóíä ¿å - III ¿å øàò ..................................... 17Â.2.4 ÑÇ-ûí óðò õóãàöààíû òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý - IV ¿å øàò ................................ 18Â.3 Ìýäýýëëýýð õàíãàõ: Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõ áà ºâ÷òºíèé ìýäýýëýë .................................................................................. 19Â.4 Õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò ................................................................. 19Â.5 Äàñãàëûí çààâàð .......................................................................................... 19Â.6 Àþóëã¿é áàéäàë: õ¿íäðýëèéí ¿åèéí áýëýí áàéäàë .................................. 20Â.7 ÇØ-èéí áàãèéí ¿¿ðýã .................................................................................... 20

ÕÀÂÑÐÀËÒÓÓÄ ........................................................................................................ 25ÕÀÂÑÐÀËÒ 1 ¯íäñýí îéëãîëòóóä .................................................................. 25ÕÀÂÑÐÀËÒ 2 ¯íýëãýý áà à÷ààëàëòàé ñîðèë ................................................ 31ÕÀÂÑÐÀËÒ 3 À÷ààëàëòàé ñîðèëûí ïðîòîêîëóóä ........................................ 35ÕÀÂÑÐÀËÒ 4 Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé I-IV ¿å øàò õºòºëáºðèéí íàðèéâ÷èëñàí ïðîòîêîëûí çàãâàð .................... 39ÕÀÂÑÐÀËÒ 5 ÌÅÒ-àíãèëàë ........................................................................... 49ÕÀÂÑÐÀËÒ 6 I ¿å øàòíû ¿íýëãýýíèé õóóäàñ ............................................... 50ÕÀÂÑÐÀËÒ 7 I ¿å øàòàíä õºäºëãººí çàñàë÷èéí õýðýãæ¿¿ëýõ õºòºëáºð (æèøýý) ................................................................... 56ÕÀÂÑÐÀËÒ 8 II- III ¿å øàòíû ¿íýëãýýíèé õóóäàñ .......................................... 58ÕÀÂÑÐÀËÒ 9 Ãýðò õèéõ äàñãàëûí õºòºëáºðèéí çàãâàð ............................... 61

3Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí ñýðãýýí çàñàõûí óäèðäàìæ

ªÌÍªÕ ¯Ã

ªíººäºð äýëõèéí óëñ îðíóóäàä òºäèéã¿é Ìîíãîë÷óóäûí äóíä öóñíû äàðàëò èõñýëò, òàðõèíû õàðâàëò, ç¿ðõíèé øèãäýýñ íü íèéò ºâ÷ëºë, íàñ áàðàëòûí òýðã¿¿ëýõ øàëòãààíóóäûí íýã áîëñîîð áàéíà.

Ìàíàé îðíû õ¿í àìûí äóíä 2005, 2009 îíóóäàä õèéãäñýí Õàëäâàðò áóñ ºâ÷èí (ÕÁª)-èé çîíõèëîí òîõèîëäîõ ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéí øàòàëñàí “STEPS” ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íãýýñ õàðàõàä àíõäàã÷ ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éë áîëîõ òàìõè òàòàõ, àðõèéã õýòð¿¿ëýí õýðýãëýõ, õºäºëãººíèé èäýâõèã¿é áàéäàë, èë¿¿äýë æèí, òàðãàëàëòûí òàðõàëò, ò¿¿í÷ëýí çàâñðûí õ¿÷èí ç¿éë áîëîõ àðòåðèéí äàðàëò èõñýëò, ÷èõðèéí øèæèí õýâ øèíæ 2 çýðýã ºâ÷í¿¿äèéí òîõèîëäîë ºíäºð áàéíà. Äýýðõ áàéäëààñ ¿çýõýä àíõäàã÷ áîëîí çàâñðûí ýðñäýëò õ¿÷èí

ç¿éëèéí íºëººëëººñ ¿¿ññýí òàðõèíû öî÷ìîã õàðâàëò, ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ¿åèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ñàéæðóóëàõ çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé áàéíà.

Áèä ÕÁª-íèéã áóóðóóëàõ çîðèëãîîð íîòîëãîîíä ñóóðèëñàí, ¿ð ä¿íòýé, ºðòºã çàðäàë áàãàòàé, õàðèó àðãà õýìæýýí¿¿äèéã òîäîðõîé òºëºâëºëòòýéãýýð õýðýãæ¿¿ëæ áàéãààãèéí íýã íü ÀÍÓ-ûí Çàñãèéí ãàçàð, Ìÿíãàíû Ñîðèëòûí Êîðïîðàöèéí ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã òóñëàëöààòàé ìàíàé óëñàä õýðýãæèæ áóé Ìîíãîëûí Ìÿíãàíû Ñîðèëòûí ñàí (ÌÌÑÑ)-ãèéí Ýð¿¿ë ìýíäèéí òºñºë þì.

Ýíýõ¿¿ òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû õ¿ðýýíä “Òàðõèíû õàðâàëò, ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí ¿åèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ñàéæðóóëàõ” òºñëèéã Øàñòèíû íýðýìæèò Óëñûí Ãóðàâäóãààð òºâ ýìíýëãèéã ò¿øèãëýí öîãö òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã îëîí óëñûí ñòàíäàðòàä íèéö¿¿ëýí ¿ç¿¿ëýõ ýìíýëç¿éí øèíý÷èëñýí õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëæ áóñàä ýìíýëýã, ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãóóäàä òóðøëàãà, çàãâàð áîëîõóéö îíîøëîãîî, ýì÷èëãýý, ñýðãýýí çàñàõ øèíýëýã àðãà òåõíèê, òåõíîëîãèéã íýâòð¿¿ëýõýýð çîðèí àæèëëàæ áàéíà.

“Òàðõèíû õàðâàëò, ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí ¿åèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ñàéæðóóëàõ” òºñëèéí çîðèëòóóä íü òàðõèíû öî÷ìîã õàðâàëò, ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ¿åèéí áîëîí õàðâàëò, øèãäýýñèéí äàðààõ ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëýõ õ¿íèé íººöèéí ìýäëýã, ÷àäâàð, õàíäëàãûã ñàéæðóóëàõ, ýìíýëãèéí òîíîã òºõººðºìæ, òåõíèê òåõíîëîãèéí õ¿÷èí ÷àäëûã íýìýãä¿¿ëæ äýëõèéí ò¿âøèíä õ¿ðýõ¿éö òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëýõ ÿâäàë þì.

Òºñëèéí çîðèëòóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ íýã òîìîîõîí ¿éë àæèëëàãààíû õ¿ðýýíä äýëõèé äàõèíä õ¿ëýýí çºâøººðºãäñºí, àíàãààõ óõààíû õàìãèéí ñ¿¿ëèéí ¿åèéí íîòîëãîîíä ñóóðèëñàí “Òàðõèíû öî÷ìîã õàðâàëò”, “Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñ”, “Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí ñýðãýýí çàñàõ” áîëîí “Òàðõèíû õàðâàëòûí ñýðãýýõ çàñàõ” ýìíýëç¿éí óäèðäàìæóóäûã øèíýýð áîëîâñðóóëàõàä ìýäëýã ìýðãýæèë óð ÷àäâàðàà äàé÷ëàí àæèëëàñàí àæëûí õýñãèéí ãèø¿¿ä, ýì÷, ýìíýëãèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä, ýðäýìòýä, ÌÌÑÑ-ãèéí Ýð¿¿ë ìýíäèéí òºñëèéí áàã, ÄÝÌÁ-ûí çºâëºõ¿¿äýä ñàëáàðûí õàìò îëíû íýðèéí ºìíººñ áîëîí õóâèàñàà ÷èí ñýòãýëèéí òàëàðõëàà èëýðõèéëæ áàéíà.

Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí øàòëàë á¿ðò àæèëëàæ áóé ýì÷, ýìíýëãèéí ìýðãýæèëòýí, ýðäýìòýí ñóäëàà÷èä, áàãø, îþóòíóóäàä ýíýõ¿¿ ýìíýëç¿éí óäèðäàìæóóä ìýäëýã ìýðãýæëèéã íü äýýøë¿¿ëýõ ãàðûí àâëàãà áîëíî ãýäýãò èòãýë ä¿¿ðýí áàéíà.

Ýíýõ¿¿ ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ íü Ìîíãîë õ¿íèé ýð¿¿ë ìýíäèéí àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ, ºâ÷ëºë ýíäýãäëèéã áóóðóóëàõàä ¿íýòýé õóâü íýìýð áîëíî ãýäýãò ýðãýëçýõã¿é áàéíà.

Ñàéí ¿éëñ á¿õýí äýëãýðýã!

Ìîíãîë Óëñûí çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í, Ýð¿¿ë Ìýíäèéí Ñàéä, ìîíãîëûí ìÿíãàíû ñîðèëòûí ñàíãèéí óäèðäàõ çºâëºëèéí ãèø¿¿í, àøó-íû äîêòîð Í.Óäâàë


ªÌÍªÕ ¯Ã

Õàëäâàðò áóñ ºâ÷èí (ÕÁª) áîëîõ ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èí, õàâäàð, ÷èõðèéí øèæèí, àìüñãàëûí çàìûí àðõàã ºâ÷í¿¿ä íü Íîìõîí Äàëàéí Áàðóóí Á¿ñèéí (ÍÄÁÁ) îðíóóäûí õóâüä õàëäâàðò ºâ÷íººñ èë¿¿ ýð¿¿ë ìýíäèéí òýðã¿¿ëýõ çýðãèéí òóëãàìäñàí àñóóäàë áîëîîä áàéíà. ÍÄÁÁ-èéí óëñ îðíóóäàä ºäºð á¿ð 26 500 õ¿í ÕÁª-íèé óëìààñ íàñ áàðæ áàéãààãààñ 20 000 îð÷èì íü õºãæèæ áóé îðíóóäàä òîõèîëäîæ áàéíà. ÄÝÌÁ-ûí 2002 îíû ¿ç¿¿ëýëòýýð Ìîíãîë óëñ òàðõèíû õàðâàëòûí òîõèîëäîë ºíäºðòýé îðíû òîîíä áàãòñàí.

ÕÁª-íèé çîíõèëîõ áîëîí çàâñðûí ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éë¿¿äýýñ (òàìõè òàòàõ, çîõèñã¿é õîîëëîëò, õºäºëãººíèé èäýâõã¿é áàéäàë, àðõèíû õýðýãëýý, àãààðûí áîõèðäîë, àðòåðèéí äàðàëò èõñýëò, ÷èõðèéí øèæèí) óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ áîëîõóéö ãýæ ¿çäýã. Àðòåðèéí ãèïåðòåíçè íü òàðõèíû õàðâàëòûí 62%, ç¿ðõíèé òèòýì ñóäàñíû ýìãýãèéí 49%-èéã òóñ òóñ ¿¿ñãýõ ¿íäñýí øàëòãààí áîëäîã. Õàðâàëò áà ç¿ðõíèé øèãäýýñ íü õºäºëìºðèéí ÷àäâàð àëäàëò, íàñ áàðàëòûí ãîë øàëòãààí, áèå äààñàí 2 òºðëèéí ýìãýã õèðíýý èæèë òºñòýé íýã øàëòãààíààð (ñóäàñíû õàòóóðàë) ¿¿ñãýãääýã. Õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò áîë ç¿ðõ ñóäàñíû ýìãýãòýé ºâ÷òºíèé ýìãýã äàõèõ ýðñäëèéã áóóðóóëàõàä ¿ð ä¿íòýé àðãà õýìæýýíä òîîöîãääîã. Ýíýõ¿¿ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëòýä àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ, ýìýí áîëîí ìýñ çàñëûí ýì÷èëãýýí¿¿äèéã õàìààðóóëàõ áà ýíý íü ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷íèé ýðñäëèéã áîäèòîéãîîð áóóðóóëæ ÷àäíà ãýæ ¿çäýã.

Äýëõèéí “ÕÁª-íèé óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò áà õÿíàëò”-ûí ñòðàòåãèéã õýðýãæ¿¿ëýõ 2008-2013 îíû ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãºº íü ÄÝÌÁ-ûí Òàìõèíû Õÿíàëòûí Ñóóðü Êîíâåíöè, “Çîõèñòîé õîîëëîëò, èäýâõòýé õºäºëãººí, Ýð¿¿ë ìýíä” ¿íäýñíèé ñòðàòåãè, ÄÝÌÁ-ûí áóñàä áîäëîãûí áàðèìò áè÷ã¿¿ä äýýð ¿íäýñëýãäñýí. Ýíýõ¿¿ òºëºâëºãººòýé ÍÄÁÁ-ûí óëñ îðíóóäûí ÕÁª-íèé ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãºº íÿãò óÿëäààòàé þì. ÕÁª-íèé ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñòýé òýìöýõýä Çàñãèéí ãàçðûí á¿õ òàëûí îðîëöîî ÷óõàë áºãººä áîäëîãî íü îëîí ñàëáàðóóäûã òàòàí îðîëöóóëàõàä ÷èãëýãäýõ øààðäëàãàòàé.

Òàðõèíû õàðâàëò áà ç¿ðõíèé øèãäýýñèéã ýðò îíîøëîõ, ýì÷ëýõ, ¿ð ä¿íòýé ñýðãýýí çàñàõ, äàõèëòààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ýð¿¿ë ìýíäèéí öîãö òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ñàéæðóóëàõ çîðèëãîîð Ìîíãîëûí Ìÿíãàíû Ñîðèëûí Ñàí (ÌÌÑÑ)-ãèéí Ýð¿¿ë ìýíäèéí òºñëèéí õ¿ðýýíä îëîí òàëûí ¿éë àæèëëàãààíóóäûã õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà. ÄÝÌÁ, ÌÌÌÑ-ãèéí õîîðîíä áàéãóóëñàí ãýðýýíèé õ¿ðýýíä òàðõèíû õàðâàëò, ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí ýðò èëð¿¿ëýëò, ýì÷èëãýý, ñýðãýýí çàñàëò, äàõèëòààñ ñýðãèéëýõ ýìíýëç¿éí óäèðäàìæóóäûã áîëîâñðóóëëàà.

Ýíýõ¿¿ óäèðäàìæèéã áîëîâñðóóëàõ íü òºñëèéí íýã òîìîîõîí ¿éë àæèëëàãàà þì. Áèäíèé áîëîâñðóóëñàí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ ýì÷, ñóâèëàã÷, ýð¿¿ë ìýíäèéí ìýðãýæèëòí¿¿äýä ¿ð ºãººæºº ºã÷, óëìààð õ¿í àìä ¿ç¿¿ëýõ ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõàä çîõèõ õóâü íýìðýý îðóóëíà ãýäýãò èòãýæ áàéíà.

Íèéò ýì÷, ìýðãýæèëòí¿¿äýä õ¿í àìäàà ýð¿¿ë ìýíäèéí ÷àíàðòàé, àþóëã¿é òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëýõ àæèë, ¿éëñäýý àìæèëò ãàðãàõûã õ¿ñýí åðººå!

ÄÝÌÁ-ÛÍ ÒªËªªËªÃ× ÌÌÑÑ-ÃÈÉÍ ÝÐ¯¯Ë ÌÝÍÄÈÉÍ ÒªÑËÈÉÍ ÇÀÕÈÐÀË, ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍÛ ÄÎÊÒÎÐ

ÑÓ ÍÞÓÍÒ-Ó À. ÌªÍÕÒÀÉÂÀÍ

ÄÝÌÁ-ÛÍ ÒªËªªËªÃ

ÑÓ ÍÞÓÍÒ-Ó

ÇÀÕÈÐÀË, ÀÍÀÃÀÀÕ Ó

À. ÌªÍÕÒÀÉÂÀÍ


ÒÎÂ×ÈËÑÎÍ ¯ÃÈÉÍ ÆÀÃÑÀÀËÒ

ÀÄ ÀÐÒÅÐÈÉÍ ÄÀÐÀËÒ

ÀÒÔ ÀÄÅÍÎÇÈÍÒÐÈÔÎÑÔÀÒ

ÀÕÔÑ ÀÍÃÈÎÒÅÍÇÈÍ ÕÓÂÈÐÃÀÃ× ÔÅÐÌÅÍÒÈÉÃ ÑÀÀÒÓÓËÀÃ×

ÁÆÈ ÁÈÅÈÉÍ ÆÈÍÃÈÉÍ ÈÍÄÅÊÑ

ÁÍËÏ ÁÀÃÀ ÍßÃÒÐÀËÒÀÉ ËÈÏÎÏÐÎÒÅÉÍ

ÁÑÈ ÁÎÄÈÑÛÍ ÑÎËÈËÖÎÎÍÛ ÈÍÄÅÊÑ

ÇÖÒ Ç¯ÐÕÍÈÉ ÖÎÕÈËÒÛÍ ÒÎÎ

ÇÖÒ/MAX/ Ç¯ÐÕÍÈÉ ÖÎÕÈËÒÛÍ ÒÎÎÍÛ ÄÝÝÄ ÕÝÌÆÝÝ

ÇÖÁ Ç¯ÐÕÍÈÉ ÖÀÕÈËÃÀÀÍ ÁÈ×ËÝÃ

ÇÖÁÒ Ç¯ÐÕÍÈÉ ÖÎÕÈËÒÛÍ ÁÀÉ ÒÎÎ

ÇØ Ç¯ÐÕÍÈÉ ØÈÃÄÝÝÑ

ÇÖØ Ç¯ÐÕÍÈÉ ÖÎ×ÌÎÃ ØÈÃÄÝÝÑ

ÇÕÀØ Ç¯ÐÕÍÈÉ ÕÝÒ ÀÂÈÀÍ ØÈÍÆÈËÃÝÝ

ÒÇÖÒ ÒÀÉÂÀÍ ¯ÅÈÉÍ Ç¯ÐÕÍÈÉ ÖÎÕÈËÒÛÍ ÒÎÎ

ÑÇ ÑÝÐÃÝÝÍ ÇÀÑÀÕ

¯ÀÁ ¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀÍÛ ÁÀÃÒÀÀÌÆ

ÝÌØÓÈÑ ÝÐ¯¯Ë ÌÝÍÄÈÉÍ ØÈÍÆËÝÕ ÓÕÀÀÍÛ ÈÕ ÑÓÐÃÓÓËÜ

ÝÌß ÝÐ¯¯Ë ÌÝÍÄÈÉÍ ßÀÌ

MET METABOLIC INDEX


ÎÐØÈË

Ýíýõ¿¿ óäèðäàìæèéã Ýð¿¿ë ìýíäèéí ÿàì, Ýð¿¿ë ìýíäèéí ÿàìíû Àõìàä íàñòàí, Ñýðãýýí Çàñàõ Ýì÷èëãýýíèé ìýðãýæëèéí ñàëáàð çºâëºë, Áèå Áÿëäàð Ñýðãýýí çàñàõ Ìîíãîëûí íèéãýìëýã, Ìîíãîëûí Áèå Áÿëäàð Õºäºëãººí Çàñëûí õîëáîî, Îðãèë ðàøààí ñóâèëàë, Ýð¿¿ë Ìýíäèéí Øèíæëýõ Óõààíû Èõ Ñóðãóóëü (ÝÌØÓÈÑ), Óëñûí 3-ð òºâ ýìíýëýã, Óëñûí 1-ð òºâ ýìíýëãèéí ýì÷, ìýðãýæèëòí¿¿ä õàìòðàí áîëîâñðóóëëàà. Óäèðäàìæèéã ÄÝÌÁ-èéí çºâëºõèéí óäèðäëàãàí äîð áîëîâñðóóëæ, Íèéãìèéí õàìãààëëûí ÿàì, Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé ¿íäýñíèé òºâ, ÀÈÔÎ, óëñûí òºâ ýìíýëã¿¿ä, ä¿¿ðýã, àéìàã ñóìäûí ýìíýëã¿¿äèéí õîëáîãäîõ ìýðãýæèëòí¿¿äýýñ ñàíàëûã àâ÷ òóñãàñàí áîëíî.

Ç¿ðõíèé øèãäýýñ (ÇØ)-èéí ñýðãýýí çàñàõûí ýíýõ¿¿ óäèðäàìæèéã áîëîâñðóóëàõäàà îëîí óëñûí íîòîëãîîíä ñóóðèëñàí îð÷èí ¿åèéí óäèðäàìæóóäàä ¿íäýñëýí, Ìîíãîë óëñûí ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãóóäûí ºíººãèéí íºõöºë áàéäàëä òîõèðóóëàí áîëîâñðóóëàõûã çîðüñîí áîëíî. Óäèðäàìæèéã ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ, õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëòèéí Ç¿ðõíèé ¿íäýñíèé ñàí (Àâñòðàëè, 1999), Áàðóóí Ìèäëýíäèéí Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé ñòàíäàðòóóä (Èõ Áðèòàíè, 2010), The National Institute for Health and Clinical Excellence Clinical Guideline MI: Secondary Prevention (Èõ Áðèòàíè, 2007), Àìåðèêèéí Ñïîðòûí Àíàãààõ Óõààíû êîëëåæèéí à÷ààëàëòàé ñîðèë, äàñãàë ýì÷èëãýýíèé æîðûí óäèðäàìæ (ÀÍÓ,2008), Èõ Áðèòàíèéí Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ (Èõ Áðèòàíè, 2003), Èõ Áðèòàíèéí Ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷íººñ ñýðãèéëýõ, ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé ñòàíäàðò, ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷íººñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿íäñýí àðãà õýìæýýí¿¿äèéí õîëáîî (Èõ Áðèòàíè, 2012)-íû øèëäýã óäèðäàìæóóäàä òóëãóóðëàí áîëîâñðóóëàâ.

Ýíýõ¿¿ óäèðäàìæ íü îëîí óëñûí íîòîëãîîíä ñóóðèëñàí ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé çºâëºìæ¿¿ä, ýìíýëç¿éí òóðøëàãà áà ñóäëàà÷äûí ñóäàëãààíä òóëãóóðëàëàà. Îðîí íóòãèéí ýìíýëã¿¿äýä àøèãëàõ ñýðãýýí çàñàõûí ïðîòîêîëûã òóõàéí îðîí íóòãèéí îíöëîãò òîõèðóóëàí õýðýãæ¿¿ëæ áîëíî. Ýìíýëãèéí ñýðãýýí çàñàõ òàñàã íýãæèéí çîõèîí áàéãóóëàëò, àæèëëàõ áîëîâñîí õ¿÷èí, òîíîã òºõººðºìæ¿¿ä ñàéæðàõ òóñàì ïðîòîêîëûã (îðîí íóòãèéí ýìíýëã¿¿äèéí õ¿íèé íººö, ºâ÷òºíä ¿ç¿¿ëýõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý, ºâ÷òºíèé ¿éë àæèëëàãààíû ÷àäâàðûã íýìýãä¿¿ëýõ, óëìààð äàðààãèéí øàòëàë ðóó èëãýýõ, ñýðãýýí çàñàõûí äýìæèõ, òóñëàõ õýðýãñë¿¿äèéã õýðõýí àøèãëàõ òàëààð áàãòààñàí) õÿíàæ, òîãòìîë õóãàöààíä æèë òóòàì øèíý÷ëýõ þì.

Óäèðäàìæèéí õàâñðàëòàíä ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã çîõèîí áàéãóóëàõ, ºâ÷òºíã ¿íýëýõýä çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé ìýäýýëýë, ¿íýëãýýíèé õóóäñóóä, à÷ààëàëòàé ñîðèëóóäûí ïðîòîêîëóóä, æèøèã äàñãàëò õºòºëáºð¿¿ä áàãòñàí áîëíî. Ìºí ò¿¿í÷ëýí õàâñðàëòàíä ¿íäýñíèé óäèðäàìæ, îðîí íóòãèéí ïðîòîêîëûã õýðýãæ¿¿ëýõýä äºõºì áîëãîõ ¿¿äíýýñ ºâ÷òºíã ýìíýëýãò õýâòýí ýì÷ë¿¿ëýýä ãàðàõ õ¿ðòýëõ çîõèîí áàéãóóëàëòûí õºòºëáºðèéã îðóóëñàí áîëíî.


Ò¯ËÕ¯¯Ð ÇªÂËªÌÆ¯¯Ä

Ýìíýëãýýñ ãàðãàõ òºëºâëºãººÇ¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñ (ÇÖØ)-èéí óëìààñ ýìíýëýãò ýì÷ëýãäýýä ãàðàõ ¿åä

áèåèéí áàéäàë, îíîøèéí áàòàëãàà, øèíæèëãýýíèé ¿ð ä¿í, õèéãäñýí ýì÷èëãýý, ýðñäýë, ñýòãýëç¿éí áàéäàë çýðýãò ¿íäýñëýí öààøäûí ýìýí áîëîí ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé õºòºëáºðèéã áîëîâñðóóëæ, õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºíº.

Õºäºëãººíèé èäýâõè ªâ÷òºíä à÷ààëàë äààõ ÷àäâàðàà íýìýãä¿¿ëýõ¿éö äàñãàë õºäºëãººíèéã

òîãòìîë õèéõèéã çºâëºíº. Äàñãàë õºäºëãººíèéã ºäºð á¿ð, 20-30 ìèíóòààð, áàãà çýðýã àìüñãààäòàë ¿ðãýëæë¿¿ëíý. Õýðýâ ºâ÷òºí çîðèëãîäîî õ¿ðýýã¿é áîë äàñãàëûí à÷ààëëûã ààæìààð, áàãà áàãààð íýìýãä¿¿ëýõèéã çºâëºíº. Äàñãàëûí ýõýí ¿åèéí à÷ààëàë íü ºâ÷òºíä àÿòàé, òààòàé ìýäðýìæ òºð¿¿ëýõ¿éö áàéõ áºãººä äàñãàëûí ÿâöàä ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà, õºäºëãººíèé ýð÷ìèéã íýìýãä¿¿ëíý.

ÇØ-ýýð ºâ÷ëºõººñ ºìíº áîëîí îäîî ã¿éöýòãýæ áàéãàà õºäºëãººíèé èäýâõèéí ò¿âøèíãèéí òàëààð ºâ÷òºíòýé õýëýëöýíý. Ýì÷ ºã÷ áóé çºâëºãººíäºº ýíý òàëààð áàãòààñàí áàéõ íü äàñãàëûí ¿ð ºãººæ, à÷ õîëáîãäëûã íýìýãä¿¿ëäýã.

ÇØ-òýé ºâ÷òºí äàñãàëò õºòºëáºðò òîãòìîë õàìðàãäñàíààð ÇØ-èéí äàðààõ 3 æèëä íàñ áàðàõ ýðñäëèéã áóóðóóëäàã áîëîõûã ñóäëàà÷èä òîãòîîæýý. Ãýâ÷ ç¿ðõ ñóäàñíû áîëîí áóñàä øàëòãààíò ýìãýãýýð íàñ áàðàõ ýðñäýëä íºëººëäºãã¿é áàéíà.

ÇØ-òýé ºâ÷òºíèé áèåèéí à÷ààëàë äààõ ÷àäâàðûã íýìýãä¿¿ëýõ¿éö äàñãàë õºäºëãººíèéã óðò õóãàöààíû õÿíàëòàíä ã¿éöýòãýõ íü ç¿ðõ ñóäàñíû áîëîí áóñàä øàëòãààíò ýìãýãèéí íàñ áàðàëòûã áóóðóóëäàã.

Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý íü ÇØ-òýé ºâ÷òºí¿¿äýä, òýð

òóñìàà ¿éë÷èëãýýíä õàìðàãäàõ ìàãàäëàë áàãàòàé á¿ëã¿¿äýä õ¿ðòýýìæòýé áàéõ õýðýãòýé. ̄ ¿íä ¿íäýñòíèé öººíõ, íàñòàé õ¿ì¿¿ñ, ýìýãòýé÷¿¿ä, õºäººãèéí õ¿í àì, àìüäðàëûí áàòàëãààæèõ ò¿âøèíãýýñ äîîãóóð îðëîãîòîé èðãýä, ñýòãýö áîëîí áèåèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí òóëãàìäñàí àñóóäàëòàé ºâ÷òºí¿¿ä áàãòàíà.

Ýð¿¿ë ìýíäèéí ìýðãýæèëòíýýñ ºâ÷òºíèé ýð¿¿ë ìýíä, íèéãìèéí õýðýãöýý øààðäëàãûã ñóäëàí ¿çýæ, íèéãìèéí õàëàìæààñ ýäëýõ ýðõ, íèéãýì õàìò îëîí, îð÷íû äýìæëýãèéã õ¿ðòýõ òàë äýýð àíõààð÷ àæèëëàíà.

ÇØ-òýé ºâ÷òºíèé ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ìýðãýøñýí áàã çîõèîí áàéãóóëíà.

ÇØ-òýé á¿õ íàñíû ºâ÷òºí¿¿ä ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé õºòºëáºðò õàìðàãäàíà.

Äàñãàëò õºòºëáºðò õàìðàãäàõûí ºìíº ºâ÷òºíèé áèåèéí áàéäàë òîãòâîðæñîí áàéíà.

Ç¿ðõíèé ç¿¿í õîâäëûí äóòàãäàëòàé ºâ÷òºíä áèåèéí áàéäàë íü òîãòâîðòîé áîë äàñãàëò õºòºëáºðò õàìðàãäàõûã çºâëºíº.

Äàñãàëò õºòºëáºðò õàìðàãäñàí ÇØ-òýé ºâ÷òºíèé ç¿ðõ ñóäàñíû à÷ààëàë äààõ ÷àäâàð íü õàìðàãäààã¿é ºâ÷òºíòýé õàðüöóóëàõàä èë¿¿ áîëîõûã ñóäëàà÷èä òîãòîîæýý.

Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíä õàìðàãäàõ áàéäëûã äàðààõ àðãóóäûã àøèãëàí


íýìýãä¿¿ëíý. ¯¿íä:o Óòñààð õÿíàëò òàâèõo Ýì÷èéí ¿çëýã, çºâëºãºº áîëîí óòñààð õÿíàëò òàâèõ çýðãèéã õîñëóóëàõo ªâ÷òºíä óðàìøóóëàõ çàõèäàë èëãýýõ

Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíä õàìðàãäñàíû äàðàà äîîðõ ¿íýëãýýã çàéëøã¿é õèéíý. ¯¿íä:

Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéí ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéã ¿íýëýõ (õºäºëãººíèé èäýâõè, õîîëëîëò, òàìõè òàòàëò)

Ñýòãýöèéí áîëîí áèåèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéäàë (àðòåðèéí äàðàëò, öóñíû õîëåñòåðèí, ãëþêîçûí õýìæýý)

ªâ÷òºíèé ýìíýëãýýñ ãàðãàõ õóóäñàíä ýäãýýðèéã õàâñàðãàæ ºãíº.

Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé ¿åèéí äàñãàëûí àþóëã¿é áàéäàë: Áèåèéí áàéäàë òîãòâîðæñîí ºâ÷òºíä ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý,

òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëýõ ¿åä ºâ÷èí õ¿íäýðñýí òîõèîëäîë èëðýýã¿é áàéíà. Ç¿ðõíèé ç¿¿í õîâäëûí äóòàãäàëòàé, áèåèéí áàéäàë íü òîãòâîðæîîã¿é

ºâ÷òºíèéã äàñãàëò õºòºëáºðò õàìðóóëàõã¿é. Äàñãàëò õºòºëáºðò ºíäºð íàñòàíûã õàìðóóëàõ ¿åäýý à÷ààëàë äààõ ÷àäâàðûã

íàðèéí òîäîðõîéëæ, õýðýãöýý øààðäëàãàä íü ¿íäýñëýí à÷ààëëûí ýð÷ìèéã òîõèðóóëíà.

Õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò ÇØ-òýé ºâ÷òºí äàñãàëûã òîãòìîë õèéñíýýð øèãäýýñýýð äàõèí ºâäºõ ýðñäýë

áóóðíà. Òàìõè òàòäàã ºâ÷òºíä òàìõèà õàÿõûã çºâëºí òàìõèíààñ ãàðàõàä òóñëàëöàà

àâàõûã ñàíàë áîëãîíî. ªâ÷òºíä õîîëëîëòûí òàëààð çºâëºõäºº ãóðèë, ãóðèëàí á¿òýýãäýõ¿¿í, æèìñ,

íîãîî, äàëàéí á¿òýýãäýõ¿¿í, óðãàìëûí ãàðàëòàé òîñûã ò¿ëõ¿¿ õýðýãëýæ, ìàõ ìàõàí á¿òýýãäýõ¿¿í, àìüòíû ãàðàëòàé òîñûã áàãà õýðýãëýõèéã ñàíóóëíà.

Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë, øààðäëàãàòàé ìýäýýëýë ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõûí õºòºëáºðò áóõèìäàë òàéëàõ (ñòðåññ ìåíåæìåíò)

õºòºëáºðèéã áàãòààíà. ÇØ-èéí áàãèéí ãèø¿¿ä íü ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëèéã áóóðóóëàõ, ýð¿¿ë ìýíäèéí

áîëîâñðîë îëãîõ ñóðãàëòûã õèéõäýý ºâ÷òºí, ò¿¿íèé àð ãýðèéíõíèéã çààâàë õàìðóóëíà.

Àìüäðàëûí ºäºð òóòìûí õºäºëãººíèé èäýâõè, äàñãàë õºäºëãººíèé çîõèöóóëàëòûí òóõàé çààâàð, çºâëºìæèéã ºã÷, ò¿¿íèé ¿ð ä¿í, à÷ õîëáîãäîë, õýðýãæ¿¿ëýýã¿é òîõèîëäîëä ãàðàõ õîð óðøãèéã òàéëáàðëàí òàíèóëíà.

Èõýíõ òîõèîëäîëä ÇØ-òýé õ¿ì¿¿ñ ýðãýýä õºäºëìºð ýðõëýõ áîëîìæòîé áàéäàã. ªâ÷òºíèé áèå ìàõáîäûí áîëîîä ñýòãýëç¿éí áàéäàëä ¿íýëãýý ºã÷ ò¿¿íä òîõèðîõ àæèë ìýðãýæèë, àæëûí îð÷èí íºõöºëèéí òàëààð áîëîí õóó÷èí àæèëäàà ýðãýí îðîõ, ýñâýë øèíý àæèë õºäºëìºð ýðõëýõ òàëààð çºâëºãºº ºãíº.

Íèéãìèéí òàëààñ ¿ç¿¿ëýõ äýìæëýã, õàëàìæèéí ¿éë àæèëëàãààã ºâ÷òºíä òàíèóëàõ, íèéãìèéí áóñàä îðîëöîîíû òóõàé õîëáîãäîõ ìýðãýæèëòí¿¿ä çºâëºãºº ºã÷, òóñëàìæ ¿ç¿¿ëíý.

ªðñºëäººíò ñïîðòûí òºðëèéí òóõàéä áîëîí áóñàä ýðñäýëò ¿éëäëèéí òàëààð ìýðãýæèëòíèé ¿íýëãýý çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé.


Ñýòãýë ç¿éí áîëîí íèéãìèéí äýìæëýã ÇØ-èéí õ¿íä õýëáýðèéí ¿åä áóõèìäàë òàéëàõ àðãûã ñýðãýýí çàñàõ

ýì÷èëãýýíäýý àøèãëàõ Òàíèí ìýäýõ¿éä íºëººëºõ¿éö ñýòãýë çàñëûí ýì÷èëãýýã çºâëºõã¿é Õýðâýý ºâ÷òºí õ¿ñâýë ãýð á¿ëèéí ãèø¿¿ä, íàéç íºõäèéã ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ

¿éë÷èëãýýíèé õºòºëáºðò îðîëöóóëàõ.

Áýëãèéí ¿éë àæèëëàãààíû çºâëºìæÁýëãèéí ¿éë àæèëëàãàà íü áèåèéí õ¿÷íèé àæèë, ýíåðãè çàðöóóëäãààðàà ÇØ-

ýýð ºâ÷ëºãñäèéí ãîë áîëãîîìæëîõ ç¿éë áîëîâ÷ õýâèéí àìüäðàëûí ãîðèìäîî ýðãýí îðîõ, öààøëààä íèéãìèéí èäýâõèòýé àìüäðàëàà ñýðãýýõýä íü ÷óõàë ¿¿ðýãòýé. ÇØ-ýýð ºâ÷èëñºíèé äàðàà õ¿íäðýëã¿é òîõèîëäîëä, áèåèéí áàéäàë òîãòâîðæñîíîîñ 7-10 õîíîãèéí äàðàà áýëãèéí ¿éë àæèëëàãààã õèéæ áîëíî. Ãýâ÷ äàðààõ ç¿éëñèéã çàéëøã¿é àíõààðàõ õýðýãòýé. ¯¿íä:

ªâ÷òºíèé íàñ, ç¿ðõíèé öóñàí õàíãàìæ õîìñäîëûí ¿å øàò, ç¿ðõíèé äóòàãäëûí çýðýã, à÷ààëëûí ¿íýëãýý (ÌÅÒ), õ¿íäðýë çýðãèéã òîîöîõ øààðäëàãàòàé.

Áýëãèéí àæëûí à÷ààëàë íü 3-5 ÌÅÒ áàéíà. À÷ààëàëòàé ñîðèëûí (âåëîýðãîìåòð, òðåäìèë) ¿íýëãýý 5-6 ÌÅÒ–ýýñ äýýø áàéãàà òîõèîëäîëä áýëãèéí ¿éë àæèëëàãàà àþóëã¿é ãýæ ¿çíý. Ãýâ÷ ýíý òîõèîëäîëä áýëãèéí àæëûí àþóëã¿é áàéäàë, ýìèéí õýðýãëýýíèé çºâëºìæèéã çàéëøã¿é äàãàõûã àíõààðóóëíà.

Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ õºòºëáºðò õàìðàãäñàíààð ºâ÷òºíèé áýëãèéí àìüäðàëûí èäýâõè íýìýãäýæ áàéãàà òóõàé òýìäýãëýñýí áàéíà (NICE Clinical Guideline 48 MI: Secondary Prevention, 2007).

À. ÅÐªÍÕÈÉ ÕÝÑÝÃ

À.1 ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõûí òîäîðõîéëîëò

Ç¿ðõíèé òèòýì ñóäàñíû öóñàí õàíãàìæèéí õîìñäîëîîñ áóë÷èíä ¿õæëèéí ãîëîìò ¿¿ñýõèéã ÇØ ãýíý.

ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõ ãýäýã íü ºâ÷òºíèéã áèå ìàõáîä, ñýòãýëç¿éí õóâüä áîëîí íèéãìèéí èäýâõèò îðîëöîîíû õàìãèéí áîëîìæèò ò¿âøèíä õ¿ðãýõ, àìüäðàëûí ÷àíàðûã íü õàäãàëàõ, õ¿íäðýë, íàñ áàðàëòààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõýä ÷èãëýñýí ýð¿¿ë ìýíäèéí áà íèéãìèéí öîãö òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý þì.

À.2. ªâ÷íèé êîä: / ICD 10/

À.3. Óäèðäàìæèéã õýðýãëýã÷èä

Ñýðãýýí çàñàë÷ ýì÷ Õºäºëãººí çàñàë÷ Ñóâèëàã÷ Õîîë ç¿é÷ Õºäºëìºð çàñàë÷ Ýìíýëç¿éí ñýòãýëç¿é÷ Äîòðûí ýì÷ Ç¿ðõ ñóäàñíû ýì÷ Íèéãìèéí àæèëòàí


ªðõèéí ýì÷/åðºíõèé ìýðãýæëèéí ýì÷Óã óäèðäàìæèéã ÇØ-èéí ýì÷èëãýý, òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ äýýðõè

ìýðãýæèëòí¿¿äýýñ ãàäíà ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí áîäëîãî òîäîðõîéëîã÷èä, ñàíõ¿¿ãèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä ìåíåæìåíòèéí çîõèîí áàéãóóëàëòûí òàëààñ àøèãëàõ áîëîìæòîé þì.

À.4. Óäèðäàìæèéí çîðèëãîÇØ-èéí äàõèëòààñ ñýðãèéëýõ, íàñ áàðàëòûã áóóðóóëàõ, àìüäðàëûí ÷àíàðûã

äýýøë¿¿ëýõ¿éö, õóâü õ¿í á¿ðò òîõèðñîí, øàòàëñàí, öîãö àðãà àðãà÷ëàë á¿õèé äàñãàë õºäºëãººíèé ýì÷èëãýýíä ñóóðèëñàí ñýðãýýí çàñàõûí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ¿ð ä¿íòýé ¿ç¿¿ëýõýä îðøèíî.

A.5 Áîëîâñðóóëñàí îãíîî: 2012

A.6 Øèíý÷ëýãäýõ îãíîî: 2016

A.7 Óäèðäàìæèéã áîëîâñðóóëàõàä îðîëöñîí ìýðãýæèëòýíã¿¿ä

¹ Íýð Àëáàí òóøààë

1 Sussane Nielson ÄÝÌÁ-ûí çºâëºõ

2 Ã.Òóÿà Îðãèë ðàøààí ñóâèëàëûí ýì÷èëãýý ýðõýëñýí äýä çàõèðàë

3. Ä.Íàðàíòóÿà ÄÝÌÁ-ûí ìýðãýæèëòýí, “Õàðâàëò áà ç¿ðõíèé øèãäýýñ òºñºë”

4 Ä.Óðàíãýðýë Óëñûí 3-ð òºâ ýìíýëãèéí ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé ýì÷

5 Õ.Àðèóíàà

ÝÌØÓÈÑ, Ýð¿¿ë Ìýíäèéí Òåõíîëîãèéí ñóðãóóëü, Áèå Áÿëäàð ñóäëàëûí òýíõýìèéí áàãø, Ìîíãîëûí Áèå Áÿëäàð Õºäºëãººí çàñëûí õîëáîîíû óäèðäàõ çºâëºëèéí ãèø¿¿í

6 Ã.Íàìóóí ÝÌØÓÈÑ, Ýð¿¿ë Ìýíäèéí Òåõíîëîãèéí ñóðãóóëü, Áèå Áÿëäàð ñóäëàëûí òýíõýìèéí áàãø

7 Î.Áàòõ¿¿ Óëñûí 3-ð òºâ ýìíýëãèéí ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé ýì÷

8 Ñ.×èíñàíàà Óëñûí 3-ð òºâ ýìíýëãèéí ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé ýì÷

9 Í.Îþóíáèëýã ÌÌÑÑ-ãèéí Ýð¿¿ë ìýíäèéí òºñëèéí áàãèéí àõëàã÷

10 Ñàëèê Ðàì Ãîâèíä ÄÝÌÁ-ûí ÕÁª-íèé áàãèéí àõëàã÷, íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí ìýðãýæèëòýí


ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõûí óäèðäàìæèéã õýëýëö¿¿ëæ áàòëóóëñàí áàéäàëÕóðàë Õàðèóöñàí àëáàí òóøààëòàí

Óäèðäàìæ áîëîâñðóóëàõ àæëûí õýñãèéí õóðàë, 2011 îíû 6 ñàðààñ 2012 îíû 11 ñàð

Ã.Òóÿà, àæëûí õýñãèéí àõëàã÷

Õàðâàëò áà ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõ óäèðäàìæ áîëîâñðóóëàõ àæëûí õýñãèéí çºâëºëäºõ óóëçàëò, ÝÌß, XII/20,2011

Ä.Ãîí÷èãñ¿ðýí, ÝÌß-íû ÝÒÁÕÇÃ-ûí äàðãà

Ýìíýëãèéí íýð òîìú¸îíû õóðàë, ÝÌØÓÈÑ, III/23, 2012

Ä.Öàãààíõ¿¿, õóðëûí äàðãà

ÁÁÑÇÑÌÍ-èéí Ñýðãýýí çàñàë÷ ýì÷, ìýðãýæèëòýíèé õýëýëö¿¿ëýã, V/19; 2012

À.Áàëæèííÿì, ÁÁÑÇÑÌÍ-èéí òýðã¿¿í

Àõìàä íàñòàí, ñýðãýýí çàñàëòûí ìýðãýæëèéí ñàëáàð çºâëºëèéí õóðàë

Ð.Îþóíõàíä, Àõìàä íàñòàí ñýðãýýí çàñàëòûí ìýðãýæëèéí ñàëáàð çºâëºëèéí äàðãà

ÝÌß-íû óäèðäëàãûí çºâëºëèéí õóðàë, 2012 îíû 11 ñàðûí 15

ÝÌß-íû òºðèéí íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà Æ. Õàòàíáààòàð

A.8 Àøèãëàñàí íýð òîìü¸î, òîäîðõîéëîëò:

Àäåíîçèíòðèôîñôàò (ÀÒÔ): Õîîë òýæýýëèéí ýöñèéí á¿òýýãäýõ¿¿í, ýñèéí ýíåðãèéí ýõ ¿¿ñâýð.

Àìüäðàëûí ÷àíàð: Áèå ìàõáîä, ñýòãýë ñàíààíû õóâüä áèå õ¿íèé ÿìàðâàà íýãýí ¿éëèéã õèéõ ñýòãýë õàíàìæ, ¿éë àæèëëàãààíû ÷àäâàðààð òîäîðõîéëîãäîíî. Àìüäðàëûí ÷àíàðûã ýð¿¿ë ìýíäèéí ìýðãýæèëòýí ¿íýëõýýñ èë¿¿ õóâü õ¿íèé ìýäðýìæýýð ¿íýëíý.

Àìüäðàëûí ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãàà: Õ¿í ºãëºº áîññîí öàãààñ îðîé óíòàõ õ¿ðòýë õèéæ áàéãàà õ¿íèé ºäºð òóòìûí àìüäðàëäàà ººðèéãºº àñðàõàä ã¿éöýòãýäýã ¿éë àæèëëàãàà. Æè÷: í¿¿ð ãàðàà óãààõ, õóâöàñ ºìñºõ, õîîëëîõ, àëõàõ, áîñîæ ñóóõ, áèå çàñàõ ã.ì

Àìüñãàëûí õèéí ñîëèëöîî: Àìüñãàëûí í¿¿ðñõ¿÷ëèéí õèéí ÿëãàðóóëàëò, õ¿÷èëòºðºã÷èéí øèíãýýëòèéí õàðüöàà.

Àýðîáèê ÷àäàìæ: Õóâü õ¿í ººðèéí áîëîìæèò ÷àäàë, ýð÷ìýýð àýðîáèê äàñãàëûã ã¿éöýòãýõ ¿åä áèåèéí 1êã æèíä 1 ìèíóòàíä õýðýãëýãäýõ õ¿÷èëòºðºã÷èéí õýìæýý.

Áèåèéí æèíãèéí èíäåêñ (ÁÆÈ): Áèåèéí æèíã /êã/ ºíäºðò /ì2/ õàðüöóóëñàí õàðüöàà.

Áîäèñûí ñîëèëöîîíû (ìåòàáîëèê) ýêâèâàëåíò (ÌÅÒ): Áèå ìàõáîäûí õ¿÷èëòºðºã÷èéí çàðöóóëàëòûã èëýðõèéëýõ íýãæ. 1ÌÅÒ- Òàéâàí ¿åä äóíäæààð õ¿íèé áèåèéí 1 êã æèíä 1 ìèíóòàíä õýðýãëýãäýõ 3,5 ìë õ¿÷èëòºðºã÷.

Áîðãèéí ¿íýëãýý: Õºäºëãººíèé èäýâõèéí ýð÷ìèéã ¿íýëýõýä õýðýãëýäýã ¿íýëãýý. Áèå ìàõáîäûí à÷ààëàëûí õýìæýýã õóâü õ¿í ººðò õýðõýí ìýäðýãäýæ áóé ìýäðýìæýýð èëýðõèéëýõ áºãººä à÷ààëëûí ¿åä ç¿ðõíèé öîõèëòûí òîî íýìýãäýõ, õºëñ ÿëãàðàëò, áóë÷èíãèéí ÿäðàë çýðãýýð à÷ààëàë òîõèð÷ áóé ýñýõèéã ìýäíý. Ýíýõ¿¿ ¿íýëãýý íü õóâü õ¿íä ñóóðèëñàí ñóáüåêòèâ øèíæ ÷àíàðòàé, à÷ààëàëûí ¿åèéí ç¿ðõíèé öîõèëòûí òîîãîîð õýìæèõ ¿íýëãýý þì.

ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõ: ÇØ-òýé ºâ÷òºíä ìýðãýæëèéí áàãèéí ãèø¿¿ä òºðºë


á¿ðèéí ìýðãýæëèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëæ, õýâèéí àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéí õàìãèéí áîëîìæèò ò¿âøèíä õ¿ðãýõýä ÷èãëýñýí öîãö òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý.

ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõûí áàã: Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé ÿâöàä çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîí áóñàä ìýðãýæëèéí õ¿ì¿¿ñýýñ á¿ðäñýí, ºâ÷òºí, ò¿¿íèé ãýð á¿ë àñðàí õàìãààëàã÷òàé õàðèëöàõ ýðõ á¿õèé ýì÷, ìýðãýæèëòíèé áàã.

Ç¿ðõíèé öîõèëòûí òîîíû äýýä õýìæýý (ÇÖÒmax): 1 ìèíóòàíä öîõèëîõ ç¿ðõíèé öîõèëòûí õàìãèéí äýýä õýìæýý. ÇÖÒmax íü íàñ àõèõ òóñàì áóóðäàã áà ÇÖÒmax= 220 - íàñ ãýñýí òîìü¸îãîîð òîäîðõîéëíî.

Ç¿ðõíèé öîõèëòûí áàé òîî (ÇÖÁÒ): Ç¿ðõ ñóäàñíû à÷ààëàë äààõ ÷àäâàðûã íàñàíä íü ä¿éö¿¿ëýí òîîöîîëîõ àðãà. À÷ààëëûí ¿åèéí ÇÖÁÒ-ã òîîöîîëîõäîî Êàðíîâåíû òîìú¸îã àøèãëàíà. Ýð÷ìèéã 50-85% èàð òîîöîîëîõ áà ÇÖÁÒ= ((ÇÖÒmax − ÒÇÖÒ) x % ýð÷èì) + ÒÇÖÒ

1 ìèíóòàíä õýðýãëýñýí õ¿÷èëòºðºã÷èéí çàðöóóëàëò ( øèíãýýëò, õýðýãëýý) äýýä õýìæýý (VO2max): Áèå ìàõáîä ººðèéí õ¿ð÷ ÷àäàõ áîëîìæèò, äýýä õºäºëãººíèé à÷ààëëûí ¿åä õýðýãëýæ áóé õ¿÷èëòºðºã÷èéí äýýä õýìæýý, ººðººð õýëáýë íýã ìèíóòàíä áèåèéí êã æèíä çàðöóóëæ áàéãàà õ¿÷èëòºðºã÷èéí õýìæýý (ìë/êã/ìèí)

Ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñ: ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷ëºë, íàñ áàðàëòàíä íºëººëºõ õ¿÷èí ç¿éëñ.

Ýðñäëèéí ò¿âøèí: ªâ÷òºíèé ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñ, ýìíýëç¿éí áàéäàëä ¿íäýñëýí èðýýä¿éä òóëãàðàõ ýðñäëèéã ò¿âøèíãýýð (áàãà, äóíä, ºíäºð) íü àíãèëàõ ¿éë ÿâö.

À.9. Òàðõâàð ç¿é

Äýëõèé äàõèíä 17 ñàÿ õ¿í õºäºëãººíèé èäýâõã¿é àìüäðàëûí õýâ ìàÿãààñàà áîëæ ç¿ðõ ñóäàñíû ýìãýãýýð ºâäºæ áàéíà. Ýäãýýðèéí 15-20% íü àæèë õºäºëìºð ýðõëýõ ÷àäâàðàà àëääàã.

Ñóäëàà÷èä ç¿ðõíèé øèãäýýñ (ÇØ)-èéí ýì÷èëãýýíèé ¿åä õºäºëãººíèé èäýâõã¿é áàéõ íü ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íä ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëæ áàéãààã äóðüäæýý. ÇØ-òýé ºâ÷òºí¿¿ä “Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé õºòºëáºð”-ò õàìðàãäàí, äàñãàë õºäºëãººí, ñýòãýëç¿éí ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íä òýäíèé àæèë õºäºëìºð ýðõëýõ ÷àäâàð ýðãýí ñýðãýæ áàéãàà íü îëîí ñóäàëãààãààð íîòëîãäñîí áàéäàã.

Ìàíàé îðíû õóâüä 2011 îíû áàéäëààð ÇØ-òýé 1878 (ýð 949, ýì 929) òîõèîëäîë á¿ðòãýãäñýíýýñ 485 íü Óëààíáààòàð õîòîä ýì÷ë¿¿ëäýã áàéíà. Èõýíõ òîõèîëäîëä 45-49 íàñíû õ¿ì¿¿ñ ÇØ-ò ºðòºìòãèé áîëäîã. ªíººãèéí áàéäëààð Ìîíãîë óëñàä ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõ õºòºëáºð õýðýãæäýãã¿éãýýñ ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýòýé õîëáîîòîé ¿íäýñíèé ñóóðü ñóäàëãàà õèéãäýýã¿é áàéíà.

ÇØ-òýé ºâ÷òºíèé àìüäðàëûí ÷àíàð, ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãàà, õºäºëãººíèé ÷àäâàð, àæèë õºäºëìºð ýðõëýëòèéã íýìýãä¿¿ëýõýä ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ õýðýãöýý øààðäëàãà óëàì íýìýãäñýýð áàéíà.


Á. ÌÅÍÅÆÌÅÍÒÈÉÍ ÀËÃÎÐÈÒÌ

Ýðãýõ õîëáîî

ÇØ-òýé ºâ÷òºí

ÒÓÑËÀÌÆ ¯ÉË×ÈËÃÝÝ ÁÀ ÓÐÜÄ×ÈËÀÍ ÑÝÐÃÈÉËÝËÒ

Ýìýí ýì÷èëãýýÑýòãýë çàñàëÕºäºëãººíèé èäýâõè,

äàñãàë, õºäºëãººíÝðñäýëò õ¿÷èí

ç¿éëñèéã áóóðóóëàõ, àìüäðàëûí ýð¿¿ë õýâ ìàÿãèéã õýâø¿¿ëýõ ñóðãàëò, ìýäýýëýë

Õºäºëìºð çîõèöóóëàëò, íèéãìèéí äýìæëýã /õàëàìæ/

Ãýð á¿ë, àñðàí õàìãààëàã÷äûí äýìæëýã

îðîëöîî

ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõûí áàãèéí

òóñëàìæ

Ñýðãýýí çàñàõûí ýì÷, õºäºëãººí çàñàë÷,

õºäºëìºð çàñàë÷, ç¿ðõ ñóäàñíû ýì÷, ñýòãýë

ç¿é÷, õîîë ç¿é÷, åðºíõèé ìýðãýæëèéí ýì÷,

íèéãìèéí àæèëòàí ã.ìII ¯Å ØÀÒ

Ýìíýëãýýñ ãàðñíû äàðààõ ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ

¿éë÷èëãýý: Ýìíýëãýýñ ãàðñíààñ õîéø 4-6 äîëîî õîíîã ¿ðãýëæëýõ

III ¯Å ØÀÒ Ñýðãýýí çàñàõûí òóñëàìæ

¿éë÷èëãýýíèé äóíä ¿å: Ýìíýëãýýñ ãàðñíû äàðààõ 6-8 äàõü äîëîî õîíîãîîñ ýõýëæ 6-12 äîëîî õîíîã

¿ðãýëæèëíý.

IV ¯Å ØÀÒÑýðãýýí çàñàõûí óðò õóãàöààíû òóñëàìæ

¿éë÷èëãýý:Óäààí õóãàöààãààð

õýðýãæèíý.

¯ÍÝËÃÝÝÝìíýë ç¿éíÑýòãýë ç¿éíÝðñäëèéí À÷ààëàë äààõ ÷àäâàð ̄ éë àæèëëàãààíû

(ñîðèëîîð)

I ¯Å ØÀÒÇØ-èéí ýðò ¿åèéí ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý:

Ýìíýëýãò áàéõ äóíäàæ õóãàöàà: 10 õîíîã


Â. ÑÝÐÃÝÝÍ ÇÀÑÀÕ ÒÓÑËÀÌÆ ¯ÉË×ÈËÃÝÝÍÈÉ ÌÅÍÅÆÌÅÍÒ

Â.1. Ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé çîõèîí áàéãóóëàëò:

Â.1.1 ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã 4 ¿å øàòàíä õóâààíà. ¯¿íä:.

I ¿å øàò: ÇØ-èéí ýðò ¿åèéí ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýII ¿å øàò: Ýìíýëãýýñ ãàðñíû äàðààõ ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýIII ¿å øàò: Ñýðãýýí çàñàõûí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé äóíä ¿å IV ¿å øàò: Ñýðãýýí çàñàõûí óðò õóãàöààíû òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý

Â.1.2 Ñýðãýýí çàñàõûí 4 ¿å øàòíû òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõûí áàã ¿ç¿¿ëíý.

Â.1.3 ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý íü ÇØ-èéí ýìíýë ç¿éí ¿íäýñíèé óäèðäàìæ áà ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõ óäèðäàìæèéí äàãóó ÿâàãäàíà.

Â.1.4 ÇØ-èéí ýðò ¿åèéí ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé íýã ÷óõàë õýñýã áîë ñòàíäàðò ¿íýëãýýíèé õóóäñûã (õàâñðàëò 6) áºãëºõ ÿâäàë þì. Ýìíýëýãò ýì÷ëýãäýõ ÿâöàä àëèâàà ¿ç¿¿ëýõ ̧ ñòîé òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýí¿¿ä òºëºâëºñºí õóãàöààíäàà á¿ðýí õèéãäñýí ýñýõèéã ìàãàäëàõûí òóëä ýíýõ¿¿ õóóäñûã áºãëºäºã. ¯íýëãýýíèé õóóäàñ íü ýìíýëýãò õýâòýõ ¿åä íýýãäýæ, ýìíýëýãò áàéõ á¿õ ë õóãàöààíû òóðøèä áºãëºãäºíº. Ñýðãýýí çàñàõûí ýì÷ýýð àõëóóëñàí áàãèéí ãèø¿¿ä õóóäñûã áºãëºæ, õóóäàñ á¿ðýí áºãëºãäºæ áàéãàà ýñýõò äàâõàð õÿíàëò òàâèíà.

Â.1.5 ªâ÷òºí, ò¿¿íèé àð ãýð, àñðàí õàìãààëàã÷äûã øààðäëàãàòàé ñóðãàëò, çºâëºãºº, ìýäýýëëýýð õàíãàæ, ãýð á¿ë, õàìò îëîí íèéãìèéí äýìæëýã, îðîëöîîã áèé áîëãîíî.

Â.2. Ñýðãýýí çàñàõûí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý áà óðüä÷èëñàí ñýðãèéëýëò:

Â.2.1. ÇØ-èéí ýðò ¿åèéí ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý-I ¿å øàò

I ¿å øàò íü ºâ÷òºíèéã ýìíýëýãò áàéõ ¿åä ýõëýõ áîëîâ÷ ºâ÷òºíèé ç¿ðõ ñóäàñíû ýìãýãèéí áàéäëààñ õàìààðàí (ÇØ îíîøëîãäîõ, ç¿ðõíèé áàõûí øèíæ òýìäýã èëðýõ, ç¿ðõíèé òèòýì ñóäàñíû öî÷ìîã õàì øèíæèéí óëìààñ ýìíýëãèéí ÿàðàëòàé òóñëàìæèéí õýñýãò õýâòýõ, ç¿ðõíèé ìýñ çàñàë õèéëãýõ, ç¿ðõíèé äóòàãäàë àíõ óäàà îíîøëîãäîõ çýðýã) ýìíýëãèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé øàòëàë ººð÷ëºãäñºíèé äàðàà ÷ ýõýëæ áîëíî.

Ýíý ¿å øàòàíä ýìíýë ç¿éí áà ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéí ¿íýëãýý õèéõ, ýðò õºäºëãººíä îðóóëàõ, ºâ÷òºíä ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõ, ººðèéãºº àñðàõàä ñóðãàõ, ýìíýëãýýñ ãàðãàõ òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ çýðýã ¿íäñýí ¿éë àæèëëàãààíóóä áàãòàíà. I ¿å øàòàíä õóâü õ¿íä òîõèðóóëñàí ýì÷èëãýý, ¿éë÷èëãýý ÿâàãäàõ áà çàðèì ¿åä íýìýëòýýð ºâ÷òºí¿¿äèéã á¿ëãýýð çîõèîí áàéãóóëæ áîëíî. ªâ÷òºíä ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõ ñóðãàëò íü ÇØ-èéí öî÷ìîã ¿åèéí äàðààõ áèåèéí áîëîí ñýòãýë ç¿éí áàéäëààñ õàìààðàí ¿ð ä¿íã¿é áàéæ áîëîõ þì.


Ýíý ¿åýñ ýõëýí ãýð á¿ë, àñðàí õàìãààëàã÷èéã ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíä òàòàí îðîëöóóëíà. ªâ÷òºíä ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîã÷ ìýðãýæèëòýí íü ºâ÷òºí áîëîí ò¿¿íèé àð ãýð, àñðàí õàìãààëàã÷äàä ÇÑª-íèé òóõàé áîëîí ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé òàëààð ìýäëýã, ìýäýýëýë ºãñºíººð òýäíèé ñýòãýëýýð óíàõ, ãóòðàõ, ìºí çîâèíîõ áàéäëûã áàãàñãàí, àìüäðàëûí õýâèéí ¿éë àæèëëàãààã ¿ðãýëæë¿¿ëýõýä íü äýì áîëäîã.

Ýìíýëýãò ýì÷ë¿¿ëýõ ¿åä àíõààðàõ ç¿éëñ íü: ¯íýëãýý õèéõ (ýìíýë ç¿é, ñýòãýë ç¿é, ýðñäýë, à÷ààëàë äààõ ÷àäàìæ) ¯íýëãýýíä ¿íäýñëýñýí ýì÷èëãýý, òóñëàìæèéã òºëºâëºõ Òîõèðñîí çºâ äàñãàë õºäºëãººíèé æîðûã áîëîâñðóóëàõ, ã¿éöýòãýõ Ñóðãàëò, ìýäýýëýë, çºâëºãºº ºãºõ Ýìíýëãýýñ ãàðãàõ òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëàõ Ãýð á¿ë, àñðàí õàìãààëàã÷èéí îðîëöîî, äýìæëýãèéã áèé áîëãîõ

Ýìíýëýãò áàéõ I ¿å øàòàíä õèéãäýõ õºäºëãººí ýì÷èëãýýíèé ãîë çîðèëãî íü óäààí õóãàöààãààð õýâòðèéí äýãëýìèéí óëìààñ ¿¿ñýõ õ¿íäðýëýýñ ñýðãèéëýõ ÿâäàë þì. Ìºí èõýíõ òîõèîëäîëä ºâ÷òºí ýìíýëýãò õýâòýõýýñ ºìíº áèåèéí èäýâõã¿é áàéäàëä óäààí õóãàöààãààð áàéñíààñ áèå ìàõáîä íü ñóëüäñàí áàéäàã. Èéìä ºâ÷òºíèéã òàìèðæóóëàí ñýðãýýõ íü õºäºëãººí ýì÷èëãýýíèé áàñ íýãýí çîðèëãî þì. Õºäºëãººí ýì÷èëãýýíä ¿åíèé äàëàéöûí äàñãàëóóä, àìüäðàëûí ºäºð òóòìûí ¿éëäýë áîñîõ, ñóóõ, ÿâàõ ãýõ ìýò õºäºëãººí¿¿ä áàãòàíà. I ¿å øàòàíä õèéãäýõ èäýâõòýé õºäºëãººí, ¿éë àæèëëàãààíóóä 3 MET-ýýñ õýòýð÷ áîëîõã¿é. I ¿å øàòíû äàñãàë õºäºëãººíèé æèøýýã õàâñðàëò 7-ààñ õàðíà óó.

Õ¿ñíýãò 1. ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõûí I ¿å øàòàíä õèéãäýõ äàñãàë õºäºëãººíèé æîð*

Ýð÷èì Áîðãèéí ¿íýëãýýãýýð îíîî 13-ààñ áàãà áàéõ (îíîî 6-20)ÇÖØ: ÇÖÒ < 120, ýñâýë òàéâàí ¿åèéí ÇÖÒ + 20 (õàìãèéí äîîä õÿçãààð)Õàãàëãààíû äàðàà: òàéâàí ¿åèéí ÇÖÒ + 30 (õàìãèéí äýýä õÿçãààð)Õýðâýý ýìíýë ç¿éí øèíæ òýìäýãã¿é áîë ºâ÷òºíèé à÷ààëàëä òýñâýðëýõ ÷àäâàðààñ õàìààðàõÕóãàöàà Äóíäàà çàâñàðëàãà á¿õèé äàñãàëûí ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà 3-5 ìèíóòÇàâñàðëàõ õóãàöàà: 1-2 ìèí (ªâ÷òºíèé õ¿ñýëòýýð)Çàâñàðëàõ õóãàöàà àëü áîëîõ äàñãàë ã¿éöýòãýõ õóãàöààíààñ áîãèíî áàéõÄàñãàëûã ã¿éöýòãýõ íèéò õóãàöàà 20 ìèíÄàâòàìæ Ýðò ¿åèéí õºäºëãººí: ºäºðò 3-4 óäàà (ýõíèé 1-3 õîíîãò)Ýðò ¿åèéí äàðààõü øàòíû õºäºëãººí: ºäºðò 2 óäàà (4 äýõ õîíîãîîñ)À÷ààëàë íýìýõ äàâòàìæÀ÷ààëëûã íýìýõäýý ýõëýýä äàñãàëûí ¿ðãýëæëýõ õóãàöààã 10-15 ìèíóò õ¿ðòýë óðòàñãàíà. Äàðàà íü ýð÷ìèéã íýìýãä¿¿ëíý.

* Ýõ ñóðâàëæ: Àìåðèêèéí ñïîðòûí àíàãààõûí êîëëåæèéí çºâëºìæ, 2008 îí


Ýìíýëãýýñ ãàðãàõ:Ýìíýëãýýñ ãàðàõûí ºìíº ªâ÷òºí ààæìààð õºäºëãººíºº íýìýãä¿¿ëýõ çàìààð îéðîëöîîãîîð 3 MET

õ¿ðòýë õºäºëãººí õèéõ, ººðººð õýëáýë 3 ìèíóòàíä 240 ìåòð õ¿ðòýë àëõàõ ÷àäâàðòàé áîëñîí áàéíà. Èíãýæ àëõàõ ¿åä ºâ÷òºíä ÿìàð íýãýí çîâèóð ìýäðýãäýõã¿é áàéõ ¸ñòîé.

Ãýðòýý õèéõ äàñãàë õºäºëãººíèéã áèå äààæ çààâðûí äàãóó ã¿éöýòãýæ ÷àääàã áàéõ (Ãýðò õèéõ äàñãàëò õºòºëáºðèéí æèøýýã õàâñðàëò 9-ººñ õàðíà óó). Ãýðèéí äàñãàëä áèå õàëààõ, òàéâøðóóëàõ äàñãàë áàãòàõ áà äàñãàëò õºòºëáºðèéã ààæìààð àõèóëàõ çàìààð ã¿éöýòãýíý.

ªâ÷òºí ñóäàñíû öîõèëòîî ººðºº òîîëæ, õÿíàíà. Áîðãèéí ¿íýëãýýã àøèãëàæ ÷àääàã áàéíà.

¯íýëãýýíèé õóóäàñ ¯íýëãýýíèé õóóäàñ ºâ÷òºíèéã ýìíýëýãò õýâòñýí ºäðººñ ýõëýí õºòëºãäºíº. Óã õóóäñàíä ñóðãàëòûí àãóóëãà, ýìíýëãýýñ ãàðãàõ òºëºâëºãººã áàãòààíà

(Õàâñðàëò 6).

Ýìíýëãýýñ ãàðàõ ¿åèéí õóóäàñ Ýìíýëãýýñ ãàðàõ ¿åä ñýðãýýí çàñàë÷ ýì÷ çàéëøã¿é õÿíàæ ýìíýëãýýñ ãàðàã÷èéí

õóóäñàíä òýìäýãëýíý. ¯¿íýýñ ãýðòýý ººðòºº àñàðãàà õèéõ òàëààð òîäîðõîé äýñ äàðààëàëòàé çààâàð÷èëãààòàé áîëîõ þì (Õàâñðàëò 6).

Óã õóóäñàíä äàðààõ ìýäýýëýë áîëîí õóâü õ¿íä çîðèóëñàí çºâëºìæèéã áàãòààíà. ¯¿íä: ªâ÷òºíèé îíîø /øèíæèëãýý, ýì÷èëãýý, õèéñýí àæèëáàðóóäªâºðìºö íºõöºëä àâàõ àðãà õýìæýýíèé çààâàð÷èëãàà (æèøýý íü: ºâäºëò íàìäààõ, øàðõ öýâýðëýõ, äàñãàë õºäºëãººíèé õÿçãààðëàëò, æîëîî áàðèõûã õîðèãëîõ ãýõ ìýò) Äàñãàë õºäºëãººíèé òºëºâëºãºº áà à÷ààëëûã íýìýãä¿¿ëýõ òàëààð çºâëºìæ Ýìíýëãèéí àíõàí øàòíû òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýã÷ýýñ ºâ÷òºíèéã õÿíàõ òóõàé ñàíàìæ (ºðõèéí, ýñâýë õàðüÿàëëûí äàãóó ýì÷èéí õÿíàëòàíä îðîõÑýðãýýí çàñàë÷ ýì÷èä äàõèí ¿ç¿¿ëýõ, ¿íýëãýý, õÿíàëòûí ýðãýõ õîëáîîã îéëãîñîí òàëààð ºâ÷òºíººñ òîäðóóëàõ, ýðãýí õîëáîãäîõ óòàñíû äóãààðûã òýìäýãëýõ,

Ýìíýëã¿¿äýä ìºðäºõ ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé ïðîòîêîëûí òàëààð Õàâñðàëò 4-ººñ õàðíà óó.

ªâ÷òºí ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ õºòºëáºð, ýñâýë õ¿í àìä ñóóðèëñàí ñýðãýýí çàñàõûí õºòºëáºðò õàìðàãäàõ áîëîìæã¿é ¿åä ººðò òîõèðñîí ãýðèéí äàñãàë õºäºëãººíèé õºòºëáºðèéã áîëîâñðóóëíà (Õàâñðàëò 9). Ãýðèéí õºòºëáºðò ºâ÷òºíèé ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõ çºâëºìæ, äàñãàëò õºòºëáºð, ºâ÷òºí ººðºº äàñãàëûí ýð÷ìýý íýìýãä¿¿ëýõ òàëààð ýì÷èéí çààâðûã òóñãàñàí áàéíà.

Â.2.2. Ýìíýëãýýñ ãàðñíû äàðààõ ¿åèéí ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý - II ¿å øàò

II ¿å øàò íü ýìíýëãýýñ ãàðñíû äàðààõ ¿å áóþó 4-6 äîëîî õîíîã ¿ðãýëæèëíý. Ýíý ¿å íü ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí ýäãýðýëòèéí ýõíèé ¿å øàòòàé òîõèðíî. Ýíý ¿å øàòàíä ºâ÷òºíä ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõ, äàñãàë õºäºëãººíèé èäýâõèéã


ýð÷èìæ¿¿ëýõ, àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ, õóâü õ¿íä òîõèðñîí à÷ààëàë á¿õèé äàñãàë õºäºëãººíèé õºòºëáºðèéã ýõë¿¿ëýõýä ò¿ëõ¿¿ àíõààðíà. Èõýíõ ÇØ-òýé ºâ÷òºí ãàíöààðäìàë, àéäàñòàé, èòãýëã¿é áàéäëûã ýíý øàòàíä ìýäýðäýã þì.

ªâ÷òºíä äàðààõ äýìæëýãèéã ¿ç¿¿ëíý. ¯¿íä: ÑÇ-ûí áàãèéí ãèø¿¿í ÇØ-òýé ºâ÷òºíèéã ãýðýýð ýðãýõ ÑÇ-ûí áàãèéí ãèø¿¿í óòñààð õîëáîãäîõ, ýðãýõ õîëáîîã ¿¿ñãýõ Ýìíýëãèéí ¿çëýãò õàìðàãäàõàä òóñëàõ Á¿ëãèéí öóãëààíä õàìðóóëàõ (àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ õýëýëö¿¿ëýã,

äàñãàëò õºòºëáºð)

II ¿å øàòàíä ºâ÷òºíèé ¿éë àæèëëàãààíû ÷àäâàðûã ¿å øàòòàéãààð ààæèì àõèóëæ íýìýãä¿¿ëíý. ªâ÷òºíèéã ýõýíäýý ãýð äîòðîî, ãýðèéíõýý îéð îð÷èìä ÿâàõ, äàðàà íü ãàäóóð çóãààëàõûã çºâëºíº (àãààðûí õýìèéí îãöîì ººð÷ëºëòºíä öîõèãäîõîîñ áîëãîîìæëîõûã àíõààðóóëàõ).

¯éë àæèëëàãààíû ÷àäàâõè ñàéæðàõûí õèðýýð àëõàõ õóðä, ýñâýë çàéã íýìýãä¿¿ëíý. Õóðä, ýñâýë çàéã èõýñãýõäýý ñóäàñíû öîõèëòûí òîîã õÿíàõ áà Áîðãèéí ¿íýëãýýãýýð ¿íýëíý.

Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõûí õºòºëáºð ýõýëñýí ºâ÷òºí ºäºð á¿ð 30-40 ìèíóò àëõàõ ÷àäâàðòàé áàéíà.

Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõûí á¿ëãýýð çîõèîí áàéãóóëàõ ýì÷èëãýý (III ¿å øàò ) ýõëýõèéí ºìíº ñýðãýýí çàñàë÷ ýì÷ ºâ÷òºíã áýëýí ýñýõ, äàñãàëò õºòºëáºð íü òóõàéí õóâü õ¿íä òîõèðñîí ýñýõèéã íü ¿íýëíý.

ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõ ïðîòîêîëûí æèøýýã Õàâñðàëò 4-ººñ õàðíà óó.

Â.2.3. Ñýðãýýí çàñàõûí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé äóíä ¿å – III ¿å øàò

III ¿å øàòûã ýìíýëãýýñ ãàðñíààñ õîéø 4-8 äîëîî õîíîãèéí õîîðîíä ýõëýõèéã çºâëºíº. Òóõàéí ºâ÷òºíèé õóâèéí îíöëîã, àõèö, ¿ð ä¿í, òóõàéí îðîí íóòãèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíýýñ õàìààðàí 6-12 äîëîî õîíîã ¿ðãýëæèëíý.

ªâ÷òºí á¿ðèéí õýðýãöýý øààðäëàãàíä òîõèðñîí äàñãàëûã òºëºâëºæ, ã¿éöýòãýíý. Äàñãàë õºäºëãººíèéã ºâ÷òºíèé ºäºð òóòìûí õºäºëãººíèé èäýâõè, àëõàëòûí çàéã íýìýãä¿¿ëýõ çîðèëãîîð ãýðèéí íºõöºëä ¿ðãýëæë¿¿ëíý.

Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ õºòºëáºðèéã ýìíýëýãò, ýñâýë ýìíýëãýýñ áóñàä ãàçàðò á¿ëãýýð çîõèîí áàéãóóëàõäàà çààâàë ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ ìýðãýæèëòíèé õÿíàëòàí äîð ã¿éöýòãýíý.

Äàñãàë õºäºëãººí, ñóðãàëòûí õºòºëáºð íü õóâü õ¿íä çîðèóëàãäàí òºëºâëºãäºæ ã¿éöýòãýãäñýí ýñýõèéã áàòàëãààæóóëàõ çîðèëãîîð II ¿å øàòíû òºãñãºëä à÷ààëàëòàé ñîðèëûã õèéíý. Äàñãàëûã àþóëã¿é, ¿ð ä¿íòýé áàéëãàõ ¿¿äíýýñ ýõëýýä äàñãàëûí äàâòàìæ, ¿ðãýëæëýõ õóãàöààã íýìýãä¿¿ëýí, äàðàà íü ýð÷ìèéã èõýñãýíý.

Äàñãàëò õºòºëáºðèéí ýõýí ¿åèéí òóðøèä áèå õàëààëò áà õºðãºëòèéí õóãàöààã óðòàñãàí òîîöîîëíî. Äàñãàë ã¿éöýòãýõ ¿íäñýí ¿å øàòàíä ç¿ðõíèé öîõèëòûí áàé òîîã íàñàíä íü ä¿éö¿¿ëæ ãàðãàíà. Ç¿ðõíèé öîõèëòûí áàé òîîã 60-75%-èàð òîîöîîëíî. Ýäãýýð íü Áîðãèéí ¿íýëãýýíèé 11-13 îíîîòîé òîõèðíî. Õóãàöàà ºíãºðºõ òóñàì äàñãàëæñàí-ç¿ðõíèé àãøèõ ÷àäâàð ñàéæèðñíààñ óðüä÷èëàí òîîöîîëñîí ç¿ðõíèé öîõèëòûí áàé 70-85% õ¿ðòýë íýìýãäýõ, çàðèìäàà äýýä õýìæýýíäýý õ¿ðäýã òóë


õàìãèéí äýýä áàé òîîã äàâõàð òîîöîîëæ ¿çíý.ªâ÷òºí äàñãàëûí à÷ààëëààñ ýðãýí õýâèéí áàéäàëäàà îðæ ñýðãýõèéí òóëä

óäààí õóãàöàà øààðäàõ ¸ñã¿é. Ìºí áèå ìàõáîäûí òààëàìæã¿é ìýäðýìæ òºðºõã¿é áàéõ ¸ñòîé. Õýðýâ ìýäýð÷ áàéâàë ýíý íü õýò èõ äàñãàë ºãºãäñºí, ýñâýë äàñãàë õýò ýð÷èìòýé áàéãààãààñ ôèçèîëîãèéí äàñàí çîõèöîëò àëäàãäñàí, õýò à÷ààëàë ºãºãäñºíèé øèíæ þì. Äàñãàë á¿ðèéí ÿâöûã ÇÖÒ, ÀÄ, Áîðãèéí ¿íýëãýýãýýð õÿíàõûã çºâëºíº. ªâ÷òºíèé äàñãàëûí à÷ààëëààñ ¿¿äñýí àìüñãààäàëòûí áàéäàë áà ÇÖÒ õîîðîíäîî óÿëäààòàé áàéõ ¸ñòîé. Çàðèìäàà ºâ÷òºí àìüñãààäàëòàà äóòóó, ýñâýë õýòð¿¿ëæ ¿íýëäýã. Èéìýýñ äàñãàëûí ÿâöàä Áîðãèéí ¿íýëãýý, ÇÖÒ-ã õî¸óëàíã çýðýã áºãëºõ øààðäëàãàòàé. Ýíý íü ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íã çºâ ¿íýëýõ ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé þì (Äàñãàëûí ºäðèéí òýìäýãëýëèéí çàãâàðûã õàâñðàëò 9-ººñ õàðíà óó)

III ¿å øàòàíä óñàíä ñýëýëòýýð õè÷ýýëëýõèéã çºâëºæ áîëíî. Ãýõäýý ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí ýä á¿ðýí ýäãýðòýë, ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé 6-8 äîëîî õîíîã õ¿ðòýëõ õóãàöààíä çºâëºõã¿é.

Ýíý øàòàíä ºðñºëäººíò òîãëîîì, õºãæèìò äàñãàëûã çºâëºõã¿é. Ó÷èð íü õóâü õ¿íèéã ýíý ¿åä á¿ðýí õÿíàõ áîëîìæã¿é áàéäàã.

ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõ õºòºëáºðò ç¿ðõíèé à÷ààëàë äààõ ÷àäâàðûã íýìýãä¿¿ëýõ äàñãàëò õºòºëáºð, ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõ, ñýòãýëç¿éí äýìæëýã ºãºõ, ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéã áóóðóóëàõ çºâëºãºº, òàéâøðàõ àðãà òåõíèêèéí òàëààð áàãòààñàí áàéäàã.

Õ¿ñíýãò 2: Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõ ñýäýâ (æèøýý)Ç¿ðõíèé ºâ÷íèé òóõàé ýíä¿¿ òàøàà îéëãîëò õºäºëìºðèéí ÷àäâàð àëäàëòàíä õ¿ðãýõ íüÝìãýã ôèçèîëîãè áà øèíæ òýìäýãÝðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñ: òàìõè òàòàëò, ò¿¿íèé ¿ð äàãàâàðÝðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñ: õîîëíû äýãëýì, ò¿¿íèé ¿ð íºëºº Õºäºëãººíèé èäýâõèòýé áà èäýâõèã¿é áàéäàë – äàñãàëò õºòºëáºðèéí ¿åä ººðèéãºº õÿíàõ, çîõèîí áàéãóóëàõÑýòãýëç¿éí áàéäàë (ààø, àðàíøèí, ñýòãýë õºäëºë)Àæèëäàà ýðãýí îðîõ òàëààð ìýðãýæëèéí çºâëºãºº Áýëãèéí ¿éë àæèëëàãààíû õÿìðàëÝìýí ýì÷èëãýý, ìýñ çàñàë, áóñàä òóñëàõ áàãàæ õýðýãñýë¿¿äÀìüñãàë-ç¿ðõíèé àìèëóóëàõ ñóóðü òóñëàìæ

Äàñãàëò õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä ãîë à÷ õîëáîãäîëòîé ç¿éëèéí íýã íü ºâ÷òºíèé àþóëã¿é áàéäàë þì. Ýíý íü õýä õýäýí õ¿÷èí ç¿éëñýýñ õàìààðíà. ¯¿íä:

Ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿çëýã, ¿íýëãýý Ýðñäëèéí ò¿âøèí áà ºíäºð ýðñäýëòýé ºâ÷òºíã èëð¿¿ëýõ Äàñãàëò õºòºëáºðò îðóóëàõ/õàñàõ øàëãóóðóóä Õóâü õ¿íèé ãàíöààð÷èëñàí äàñãàëûí çààâàð÷èëãàà ßàðàëòàé òóñëàìæèéí áàãàæèéí áýëòãýë Áàãàæ òîíîã òºõººðºìæèéí ýð¿¿ë àõóéí áà àþóëã¿éí àñóóäëóóä Äàñãàëûã óäèðäàõ, õÿíàõ

Â.2.4. Ñýðãýýí çàñàõûí óðò õóãàöààíû òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý– IV ¿å øàò

IV ¿å øàò íü óðò óäààí õóãàöààíû áèå áÿëäðûí èäýâõèòýé áàéäàë áîëîí àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéí ººð÷ëºëòèéã õàìàðíà. IV ¿å øàò íü III ¿å øàòàíä


ýõë¿¿ëñýí äàñãàëæóóëàëòûí õºòºëáºðèéã àõèóëàõ, ýñâýë õàäãàëíà. Áèåèéí èäýâõòýé õºäºëãººí, àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéí ººð÷ëºëòèéã öààøèä òîãòâîðòîé ¿ðãýëæë¿¿ëýõ ¸ñòîé. Ýíý íü ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãààíä ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé þì.

IV ¿å øàòàíä ºâ÷òºíèé áèåèéí áàéäàë (ýìíýë ç¿éí õóâüä) òîãòâîðòîé, ºãºãäñºí äàñãàëò õºòºëáºðèéã çîõèöóóëàõ ÷àäâàðòàé, ººðººð õýëáýë äàñãàëûí àõèöòàé ¿ð ä¿íã õÿíàõûí òóëä ÇÖÁÒ áà Áîðãèéí ¿íýëãýýã àøèãëàäàã áàéõ ¸ñòîé. ªâ÷òºíººñ ÿìàð íýãýí õ¿íäðýë, òààã¿é ìýäðýìæèéã ìýäðýõã¿éãýýð õàìãèéí áàãàäàà 5 MET-èéí ¿éë àæèëëàãààã ã¿éöýòãýõ ÷àäàâõèòàé áàéõ ¸ñòîé.

Òóõàéí àìüäàð÷ áóé ä¿¿ðýã, îðîí íóòãèéí áèåèéí òàìèðûí çààë, ñî¸ë àìðàëòûí òºâ, ýñâýë ÿâãàí àÿëàë çýðýã îëîí íèéòèéã õàìàðñàí àëèâàà íèéãýìëýã, á¿ëãèéí ãèø¿¿í áîëîõ íü, àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéí ººð÷ëºëò, áèåèéí èäýâõèòýé áàéäëûã äýìæèõýä òóñòàé þì.

Ýíý øàòàíä äàðààõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý íýìýëòýýð øààðäàãäàíà. ¯¿íä: Ñýòãýë ç¿éí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý Òàìõè òàòàõààñ òàòãàëçàõ, àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõºä äýìæëýã

¿ç¿¿ëýõ áóñàä òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý Àæèëäàà ýðãýí îðîõ, àæèë õºäºëìºðºº ººð÷ëºõºä ìýðãýæëèéí òàëààñ

äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ.

ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõûí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé I-IV ¿å øàòíû äýëãýðýíã¿é ïðîòîêîëûã õàâñðàëò 4-ººñ õàðíà óó.

Â.3. Ìýäýýëëýýð õàíãàõ: Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõ áà ºâ÷òºíèé ìýäýýëýë

I ¿å øàòàíä õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëòèéí òóõàé çºâëºãººã ºâ÷òºíä ºãíº. Ãýâ÷ ýíý ¿å øàòàíä ºâ÷òºíººñ ìýäýýëëèéã á¿ðýí õ¿ëýýí àâàõ ÷àäâàðã¿é áàéäãèéã òîãòîîæýý.

ªâ÷òºíä ººðèéí ÇÖÒ-ã òîîëîõ, äàñãàë õºäºëãººíèé ÿâöàä Áîðãèéí ¿íýëãýýã àøèãëàæ ñóðàõûã çºâëºíº.

Ãýðòýý õèéõ äàñãàëò õºòºëáºðèéí çààâàð÷èëãààã ºâ÷òºíã ýìíýëãýýñ ãàðàõààñ ºìíº íü ºãíº.

Â.4. Õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò

Àíõäàã÷ áà õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëòèéí òàëààð “Íàñàíä õ¿ðýãñäèéí àðòåðèéí ãèïåðòåíçèéí ýìíýë ç¿éí óäèðäàìæ” (2011), Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ (2013)-ä äýëãýðýíã¿é òóñãàäñàí òóë ìýäýýëëèéã ýõ óäèðäàìæóóäààñ õàðíà óó.

Â.5. Äàñãàëûí çààâàð

I ¿å øàòàíä òóñãàãäñàíààð: Äàñãàëò õºòºëáºðèéã ýõëýõèéí ºìíº äàñãàëûí æîðûã áîëîâñðóóëàõ, à÷ààëàëòàé ñîðèëûã ã¿éöýòãýæ ÷àäàõ ýñýõèéã ¿íýëýõ çîðèëãîîð ºâ÷òºí á¿ðò äàñãàëûí ¿íýëãýýã õèéíý. ¯¿íèéã 12 õîëáîëòòîé ÇÖÁ-èéí õÿíàëò äîð “òýñâýðëýõ ñîðèë”-îîð ¿íýëíý. Õýðýâ óã ñîðèëûã ã¿éöýòãýõ áîëîìæã¿é


áîë íîòîëãîîíä ñóóðèëñàí ñîðèëóóäûã çºâëºíº. Æèøýý íü:à. Àëõààíû ñîðèë á. Øàòòàé ñîðèë â. Äóãóéò ýðãîìåòðèéí ñîðèë ã. Ãàð ýðãîìåòðèéí ñîðèëä. Ã¿éëòèéí çàì ãýõ ìýò

Äýýðõ äàñãàëûí ¿íýëãýýã III ¿å øàòàíä ýìíýëãýýñ ãàðàõ ¿åèéí ¿íýëãýýíä, IV ¿å øàòíû äàñãàëûí òºëºâëºëòºíä àøèãëàíà.

IV ¿å øàò ðóó øèëæèõ áýëòãýë àæèë áîëãîæ ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé III ¿å øàòàíä õèéãäýõ á¿õèé ë àðãà õýìæýýã ºâ÷òºí á¿ðýí àâñàí ýñýõèéã òºãñãºëèéí ¿íýëãýýãýýð ¿íýëíý.

¯íäýñíèé õýìæýýíä îðîí íóòãèéí ò¿âøèíä àøèãëàõ ¿íýëãýý áà õýìæèëòèéí áàãàæ òîíîã òºõººðºìæèéí õýðýãëýý, ñîíãîëòûã ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõûí õºòºëáºðººð äàìæóóëàí ñòàíäàðò÷èëíà.

Õºäºëãººíèé èäýâõè áà äàñãàëûí æîðûã áîëîâñðóóëàõäàà íîòîëãîîíä ñóóðèëñàí ñòàíäàðò, óäèðäàìæèéã àøèãëàíà.

Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé äàñãàëò õºòºëáºðò õàìðàãäàõûí ºìíº á¿õ ºâ÷òºíä òýñâýðëýõ ÷àäâàð/¿éë àæèëëàãààíû áàãòààìæ, ýðñäëèéí ò¿âøèíã òîãòîîõ ñóóðü ¿íýëãýýí¿¿äèéã õèéíý. Ýíý íü äàñãàëûí æîðûã çºâ áîëîâñðóóëàõ, àìüäðàëûí ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãàà (ADL)-íû ÷èãëýëèéã òîäîðõîéëîõîä äýìæëýã áîëíî.

Â.6. Àþóëã¿é áàéäàë: õ¿íäðýëèéí ¿åèéí áýëýí áàéäàë

Õºòºëáºðèéí àþóëã¿é áàéäàë íü ºâ÷òºíèé ýðñäëèéí çýðãèéã òîãòîîõ, à÷ààëàëòàé ñîðèëûã ã¿éöýòãýõ ¿åä òîõèîëäîõ õ¿íäðýë, àþóëòàé áàéäëûã áóóðóóëàõ, ò¿¿íýýñ çàéëñõèéõ òºëºâëºãººã õýðõýí çºâ áîëîâñðóóëñíààñ õàìààðäàã. Èéìä ÿàðàëòàé òóñëàìæ øààðäñàí òîõèîëäîëä àâàõ àðãà õýìæýýíèé öîãö òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëàõ íü ÷óõàë þì.

Äàðààõ ç¿éëñèéã àíõààðàõ íü ÷óõàë. ¯¿íä: Á¿õ àæèë÷èä àìèëóóëàõ ñóóðü òóñëàìæ (BLS)-èéí ñóðãàëòàíä õàìðàãäàí,

ãýð÷èëãýýãýýð áàòàëãààæñàí áàéíà. Ñýðãýýí çàñàõ áàãààñ ç¿ðõíèé ã¿íçãèéð¿¿ëñýí àìèëóóëàõ òóñëàìæ (ACLS)

-èéí ñóðãàëòàíä õàìðàãäàæ áàòàëãààæñàí áàéõ. Àìèëóóëàõ òóñëàìæèéí ÷èãëýëýýð ñóðàëöñàí ìýðãýæèëòí¿¿ä äàâòàí

ñóðãàëòàíä òîãòìîë õàìðàãäàæ áàéõ áîäëîãûã áàðèìòëàõ ¸ñòîé. Äàñãàëò õºòºëáºðèéí õýðýãæèëòèéí ¿åä ºâ÷òºí áà ìýðãýæèëòíèé õàðüöààã

áîäëîãîîð òîäîðõîéëñîí áàéíà. Óã õàðüöààã 1:5 áàéõààð çºâëºäºã. Äàñãàëò õºòºëáºðèéí ¿åä ºâ÷òºíèéã íàðèéí õÿíàæ, äàñãàëûí àþóëã¿é

áàéäëûã õàíãàõ çîðèëãîîð ÀÄ, ÇÖÒ, öóñíû ãëþêîçûã óäèðäàìæèíä çààñàí õýìæýýíä áàéëãàíà.

Â.7. ÇØ-èéí áàãèéí ¿¿ðýã

ÇØ-èéí áàãèéí á¿ðýëäýõ¿¿íä ç¿ðõíèé ýì÷, ç¿ðõíèé ìýñ çàñëûí ýì÷, ñýðãýýí çàñàõûí áàã, õîîë ç¿é÷, ñýòãýë ç¿é÷, åðºíõèé ìýðãýæëèéí /ºðõ, ñóìûí/ ýì÷,


íèéãìèéí àæèëòàí íàð áàãòàíà. Ñýðãýýí çàñàõûí áàã íü ñýðãýýí çàñàõûí ýì÷, õºäºëãººí çàñàë÷, õºäºëìºð çàñàë÷, ñóâèëàã÷ íàðûí á¿ðýëäýõ¿¿íòýé áàéíà. Ìºí øààðäëàãûí äàãóó äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýì÷, ñàéí äóðûí àæèëòàí, ýì ç¿é÷, ñýòãýöèéí ýì÷ ìýðãýæèëòí¿¿ä õàìðàãäàæ áîëíî.

Áàãèéí ãèø¿¿ä íü ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ áîëîí õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëòèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ÷àäâàðòàé áàéíà.

ÇØ-èéí áàãèéã á¿ðä¿¿ëýõ áîëîëöîîã¿é íºõöºëä ýì÷èéí óäèðäëàãà äîð îðîí íóòãèéí áîëîí àéìàã ä¿¿ðãèéí ýì÷èéí õÿíàëòàíä, ýðãýõ õîëáîîòîéãîîð òàñãèéí /õýâòýí ýì÷ë¿¿ëýõ/ áîëîí àìáóëàòîðèîð ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñëûí õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ õºòºëáºðèéí õàìãèéí ýíãèéí ñòàíäàðòûã ãàðãàí õýðýãæ¿¿ëýõèéã çºâëºæ áàéíà.

Áàãèéí ãèø¿¿äèéí ¿éë àæèëëàãààíû ¿íäñýí ÷èãëýë Áàãèéí ãèø¿¿ä íü ¿éë àæèëëàãààíû çîðèëãîî òºëºâëºíº. Ãèø¿¿ä íü ººðèéí

õàðèóöñàí ¿éë àæèëëàãààã õàðèóöëàãàòàé ã¿éöýòãýí áàãààð àæèëëàõ íü ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íä ýåðýã íºëººòýé.

Áàãèéí ãèø¿¿íèé ¿¿ðýã Ìýðãýæëèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã çîõèõ òºëºâëºãººíèé õ¿ðýýíä ¿ç¿¿ëýõ ªâ÷íèé òîõèîëäîëûã /case conference/ õýëýëöýõ õóðàëä õàìðàãäàí,

¿íýëãýý, òºëºâëºëòèéã õýëýëöýí øèéäâýð ãàðãàõ ¯éë÷ë¿¿ëýã÷, ò¿¿íèé ãýð á¿ëòýé íÿãò óÿëäààòàé àæèëëàõ, äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ Áàãèéí óóëçàëò, õýëýëö¿¿ëãýýñ îíîâ÷òîé çîðèëò äýâø¿¿ëýí àæèëëàõ Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý ÿâóóëäàã áóñàä ýìíýëãèéí

áàéãóóëëàãóóäòàé õàìòðàí àæèëëàæ, ìýðãýæëèéí ÷èãëýëýýð ñàíàë ñîëèëöîí ýì÷èëãýýíèé òóñãàé õºòºëáºð ãàðãàí àæèëëàõ

Ñýðãýýí çàñàë÷ ýì÷Ñýðãýýí çàñàë÷ ýì÷ íü ç¿ðõíèé ýìãýãòýé ºâ÷òºí¿¿äòýé àæèëëàõ òóðøëàãàòàé,

òýäíèé ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýã óäèðäàõ, çîõèîí áàéãóóëàõ ÷àäâàðòàé áàéíà. Ñýðãýýí çàñàõûí ñóâèëàã÷, õºäºëãººí çàñàë÷, õºäºëìºð çàñàë÷ çýðýã ìýðãýæèëòí¿¿äèéí ¿éë àæèëëàãààã çààâàð÷ëàõ, ÷èãë¿¿ëýõ, õÿíàõ ¿¿ðýãòýé.

Ñóâèëàã÷ Ñóâèëàã÷èéí ¿¿ðýã

Ñóâèëãààíû ¿íýëãýýã èæ á¿ðýí àøèãëàæ ÷àääàã áàéõ

ªâ÷òºíèéã àæèãëàõ, õÿíàõ Ýðò ¿åèéí õºäºëãººíèé áîëîí ºäºð

òóòìûí ¿éë àæèëëàãààíû ¿íýëãýý õèéõ ªâäºëòèéã õÿíàõ, øààðäëàãàòàé

ýì÷èëãýýã ýõëýõ íºõöëèéã õàíãàõ Õî¸ðäîã÷ õ¿íäðýëýýñ ñýðãèéëýõ, ýð¿¿ë

ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõ Á¿ëãèéí áîëîí ñýðãýýí çàñàõ çîõèîí

áàéãóóëàëòòàé õºòºëáºðò ºâ÷òºíèéã õàìðóóëàõ

24 öàãèéí àñàðãàà ñóâèëãàà ªâ÷òºíã ýìíýëãýýñ ãàðãàõ

òºëºâëºãººíä îðîëöîõ ªâ÷òºí áîëîí ò¿¿íèé àð

ãýðèéíõýí, àñðàí õàëàìæëàã÷ íàðûí ñýðãýýí çàñàõûí áîëîâñðîëä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ


Õºäºëãººí çàñàë÷ Õºäºëãººí çàñàë÷ íü ºâ÷òºíèé õýðýãöýý øààðäëàãàä ¿íýëýëò ºã÷ õóâü õ¿íä

òîõèðñîí äàñãàëûã ñîíãîí, õÿíàëòòàéãààð õèéëãýõ ¿¿ðýãòýé.ªâ÷òºíèé áèåèéí áàéäàëä ¿íýëýëò ºãºõ, ç¿ðõ ñóäàñíû à÷ààëàëòàé äàñãàëûã

õºòºëáºðòºº îðóóëàõ ýñýõèéã øèéäýõ, äàñãàëûí òîãòñîí ñòàíäàðòûí õàìãèéí áàãà à÷ààëàëûã íü òîäîðõîéëîõ, õºäºëãººíèé èäýâõèã¿é áàéäëûã áóóðóóëæ, ¿éë àæèëëàãààíû ÷àäàâõèéã íü äýýøë¿¿ëíý.

Õºäºëãººí çàñàë÷ äàñãàëûí ÿâöàä ºâ÷òºíäºº øààðäëàãàòàé õºäºëãººíèéã ñîíãîí õèéëãýõ áºãººä ºâ÷òºíèé ñýòãýë ç¿éí áîëîí áèå ìàõáîäûí ç¿ãýýñ ó÷èð÷ áîëîõ áýðõøýýëèéã óðüä÷èëàí ¿íýëæ ò¿¿íä òîõèðñîí, õ¿ëýýí çºâøººðºõ¿éö äàñãàë õºäºëãººíèéã ñîíãîí äàñãàëò õºòºëáºðèéã áîëîâñðóóëíà.

Äàñãàëûí ÿâöàä èëðýõ ºâäºëò, áóñàä øèíæ òýìäýã, õ¿íäðýë áàéäëûã ò¿ðãýí ¿íýëæ, äàðààãèéí àðãà õýìæýýã àâàõ ìýäëýã, ÷àäâàðòàé áàéíà.

ªâ÷òºíèé àæèë ìýðãýæëèéí îíöëîãèéã õàðãàëçàí äàñãàëò õºòºëáºðèéã áîëîâñðóóëíà. Ýäãýýð øààðäëàãûí ¿¿äíýýñ õºäºëãººí çàñàë÷èéí ¿éë àæèëëàãààíû öàð õ¿ðýý íü õºäºëìºð çàñàë÷èéí ¿¿ðýãòýé äàâõöàõ íü áàéäàã.

Òèéìýýñ ¿¿ðýã ¿éë àæèëëàãààíû äàâõöàë áîëîí çºð÷ëèéã áàãàñãàí, ñýðãýýí çàñëûí ýì÷èëãýýíä àõèö ãàðãàõ, ýì÷èëãýýíèé çîðèëãîî îíîâ÷òîé õýðýãæ¿¿ëýõèéí òóëä ìýðãýæëèéí íàðèéí óð ÷àäâàð, ýì÷èëãýýíèé òîõèðîìæòîé àðãà áàðèë òºëºâëºãºº ãàðãàí àæèëëàõ ¿¿ðýãòýé.

Õîîë ç¿é÷Õîîë ç¿é÷ íü áàãèéí ÷óõàë ¿¿ðýãòýé ãèø¿¿í. ªâ÷òºíèéã áàãààð, ýñâýë õóâü

õ¿íä çîðèóëñàí õîîëíû îðö íàéðëàãà, õîîëëîëòûí çîõèñòîé àðãà áàðèëä ñóðãàí çºâëºãºº ºãºõ ¿¿ðýãòýé.

ªâ÷òºí ýìíýëýãò áàéõ õóãàöààíä áîëîí ýìíýëãýýñ ãàðñíû äàðàà óðò õóãàöààíû õºòºëáºðò õàìðàãäàí õîîë ç¿é÷èéí çºâëºãºº àâàõ áîëîìæòîé þì.

Òîäîðõîé õóãàöààíû òóðø õîîë ç¿é÷èéí çºâëºãºº, õýëýëö¿¿ëýãò õàìðàãäàõ íü õ¿ññýí ìýäýýëëýý àâàõ áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëíý. Ìºí ýð¿¿ë çºâ õîîëëîëòîîñ ãàäíà õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèé òàëààðõ íýìýëò ìýäýýëë¿¿ä (¿éëäâýðëýñýí õóãàöàà, õàäãàëàõ ãîðèì, õîîëíû èë÷ëýã ã.ì) -èéã îëãîíî.

Íèéãìèéí àæèëòàíÍèéãìèéí àæèëòàí íü ºâ÷òºí áîëîí àð ãýðèéíõýíä íü ñýòãýëç¿éí äýìæëýã

¿ç¿¿ëäýã áàãèéí ãèø¿¿í þì. Ìºí ñýòãýëç¿éí áîëîí íèéãìèéí ç¿ãýýñ òóëãàìäàæ áóé àñóóäëóóäûã íü íýýí èëð¿¿ëæ, òýäãýýðèéã øèéäâýðëýõ, çºâëºãºº ºãºõ ¿¿ðýãòýé.

Íèéãìèéí àæèëòàí íü ºâ÷òºíèé àìüäðàëûí õýðýãöýý øààðäëàãà áîëîí ñàíõ¿¿ãèéí àñóóäëààð õàðèëöàí çºâëºëäñºíèé äàãóó íèéãìèéí õàëàìæ, ¿éë÷èëãýýíä õàìðóóëæ, àæèë îëãîã÷èäòîé õîëáîî òîãòîîõîä òóñëàíà.

Ñýòãýë ç¿é÷ áàéõã¿é òîõèîëäîëä íèéãìèéí àæèëòàí íü ºâ÷òºíèé áóõèìäàë òàéëàõ, òàéâøðóóëàõ àðãà áàðèëûã àøèãëàí ñóðãàëò ÿâóóëäàã.

Ñýòãýë ç¿é÷Ñýòãýë ç¿é÷ íü ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý áîëîí õî¸ðäîã÷

óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëòýíä çàéëøã¿é îðîëöîõ ¿¿ðýãòýé. ªâ÷òºíèé ñýòãýëç¿éí áàéäàëä ¿íýëýëò ºãºõ óëìààð ºâ÷òºíèé íèéãýìä áèåý àâ÷ ÿâàõ òàë äýýð çºâëºæ òóñëàäàã.

Ñýòãýë ç¿é÷èéí íýã ãîë ¿¿ðýã áîë òàéâøðóóëàõ, áóõèìäàë òàéëàõ ñóðãàëò ÿâóóëàõàä îðøèíî.


Ñýòãýë ç¿é÷ íü ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èäòýé á¿ëãýýð áîëîí ãàíöààð÷èëñàí ÿðèëöëàãà, ñóðãàëòûí çîõèîí áàéãóóëàõ, øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä ºâ÷òºíèé ãýð á¿ë, àñðàí õàìãààëàã÷èéã õàìðóóëíà. Ñýòãýöèéí áàéäàë áîëîí òàíèí ìýäýõ¿éí ¿éë àæèëëàãààíû ÷àäâàðò ¿íýëãýý ºãñºíººð áàãèéí áóñàä ãèø¿¿äèéí ¿éë àæèëëàãààíä áîäèòîé òóñ íýìýð áîëíî.

Ñýòãýöèéí ýì÷Ñýòãýöèéí ýì÷ íü ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ õºòºëáºðò õàìðàãäàæ áóé ñýòãýöèéí

ýìãýãòýé ºâ÷òºí¿¿äýä çºâëºãºº ºãºõ, ýì÷ëýõ ¿¿ðýãòýé. Ìºí ç¿ðõíèé ºâäºëòººñ ¿¿äýëòýé ñýòãýöèéí õÿìðàëä ºðòñºí ºâ÷òºí¿¿äèéã ñýòãýë çàñëûí ýì÷èëãýýíä ÿâàõûã çºâëºäºã.

Ç¿ðõíèé ýì÷Ç¿ðõíèé ýì÷ íü ýìíýëýã, ýìíýëãýýñ ãàðñíû äàðààõ îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé

õÿíàëò ¿íýëãýýã õèéíý. Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõ, õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò, ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé õºòºëáºðò õàìðàãäàõ, èäýâõèòýé îðîëöîõ àæèëëàãààíä ºâ÷òºí ò¿¿íèé àð ãýðò èõýýõýí íºëºº ¿ç¿¿ëæ, äýìæèí àæèëëàõ ¿¿ðýãòýé.

Åðºíõèé ìýðãýæëèéí ýì÷Ñýðãýýí çàñàõûí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé õºòºëáºðò åðºíõèé ìýðãýæëèéí

ýì÷ (ñóì, ºðõèéí ýì÷)-èéí îðîëöîî èõ. ªâ÷íèé öî÷ìîã ¿å, ýìíýëãýýñ ãàðàõ, àìáóëàòîðèéí áîëîí ãýðèéí íºõöºëä ¿ðãýëæëýõ ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé ÿâö, ¿íýëãýý õèéõ, îëîí ìýðãýæëèéí áàã á¿ðäýõ áîëîìæã¿é íºõöºëä ãîëëîæ ¿¿ðýã ã¿éöýòãýíý.

ªâ÷òºíèéã ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé õºòºëáºðò õàìðóóëàõûã äýìæèí, àð ãýðèéíõýíä íü õºòºëáºðèéí à÷ õîëáîãäîëûã òàéëáàðëàæ, ñýðãýýí çàñàõûí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé áàã áîëîí ºâ÷òºíèé ýðãýõ õîëáîîã òàñðàëòã¿é ÿâóóëàõàä ¿¿ðýã ã¿éöýòãýíý. Ìºí ºâ÷òºíèé áèåèéí áàéäàë, ýð¿¿ë çàí ¿éë, õºäºëãººíèé èäýâõè, àæèë íèéãìèéí îðîëöîîíû òàëààð áîëîí áàãèéí áóñàä ãèø¿¿äýýñ ìýäýýëëèéã íýãòãýæ õºòºëáºðèéí çîõèöóóëàã÷èä òàíèëöóóëíà.

Åðºíõèé ìýðãýæëèéí ýì÷ íü ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý áà õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ õºòºëáºðò õàìðàãäàæ áóé ºâ÷òºí¿¿äèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîëä çîðèóëàí á¿ëãèéí õýëýëö¿¿ëýã ÿâóóëíà.

Äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýì÷Èõýíõ ç¿ðõ ñóäàñíû ýìãýãòýé ºâ÷òºí¿¿ä íü ÷èõðèéí øèæèíãýýð ºâ÷ëºõ ºíäºð

ýðñäýëòýé á¿ëýãò áàãòäàã. Ó÷èð íü ºâ÷òºí¿¿ä æèíãèéí èë¿¿äýëòýé áàéõ íü ýëáýã áàéäàã. Õºòºëáºðò õàìðàãäñàí ºâ÷òºí¿¿äýä ãàíöààð÷èëñàí áîëîí á¿ëãýýð çºâëºãºº ºã÷, õÿíàëò òàâèíà.

Ýì ç¿é÷Ýì ç¿é÷ íü ºâ÷òºíä ýìèéí òàëààð òàéëáàðëàæ ºãºõ áà ýìèéí çîõèñòîé

õýðýãëýýíèé òàëààð ìýäýýëýë, çºâëºãºº ºãäºã ÷óõàë ¿¿ðýãòýé. ªâ÷òºí¿¿ä èõýíõäýý ýì÷èëãýýíèé ÿâöàä òýäíèé õýðýãëýæ áóé ýìèéí à÷

õîëáîãäîë, ¿éë÷èëãýý áîëîí ãàæ íºëºº çýðýã îëîí òºðëèéí ìýäýýëýë àâàõ íèéòëýã ñîíèðõîëòîé áàéäàã.

Ýì ç¿é÷ íü ýíãèéí ¿ã õýëëýã õýðýãëýõ áºãººä ººðèéí ìýðãýæëèéí õîëáîãäîëòîé òóñãàé íýð òîìú¸î, îéëãîìæã¿é ¿ã õýëëýã õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ õýðýãòýé.


Ýì ç¿é÷ íü ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé õ¿ðýýíä ýìèéí õýðýãëýýíèé ñóðãàëò ÿâóóëíà.

Õºòºëáºðèéí çîõèöóóëàã÷Õºòºëáºðèéí çîõèîí áàéãóóëàëòûã ç¿é çîõèñòîéãîîð õàíãàõ, øààðäëàãàòàé óð

÷àäâàðûã ýçýìøñýí áàãèéí ãèø¿¿äýýñ íýã õ¿íèéã ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé õºòºëáºðèéí çîõèöóóëàã÷ààð ñîíãîäîã.

Ñîíãîãäñîí õºòºëáºðèéí çîõèöóóëàã÷ íü õºòºëáºðèéí ¿éë àæèëëàãààã ¿ð ä¿íòýé óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëíà.

Çîõèöóóëàã÷èéí ÷óõàë ¿¿ðýã áîë ¿éë àæèëëàãààã çîõèîí áàéãóóëàõ åðºíõèé ¿çëýãèéí ýì÷ íàðòàé óÿëäààòàé àæèëëàí, áàãèéí õóðëûã çîõèîí áàéãóóëæ, ºâ÷òºí ýì÷èëãýýã äóóñãàñàí òîõèîëäîëä ã¿éöýòãýëèéí òàëààðõ ä¿ãíýëòèéã èëãýýíý.

Áàãèéí ãèø¿¿äýä çîðèóëñàí äîòîîä ñóðãàëòûã çîõèöóóëàã÷ çîõèîí áàéãóóëæ ÿâóóëíà.

Áàãèéí óóëçàëòóóäÁàãèéí óóëçàëòóóäûã ýìíýëýãò õýâò¿¿ëýí ýì÷ëýõ áîëîí ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ

òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé õºòºëáºðèéí õýðýãæèëòèéí ÿâöàä çîõèîí áàéãóóëíà. Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé áàãèéí óóëçàëòóóäûã òîâëîñîí ºäð¿¿äýä òîãòìîë õèéíý.

Òóõàéí ºâ÷òºíèéã ýìíýëýãò õýâòýæ áàéõ ¿åä áàãèéí õóðëûã äîëîî õîíîã á¿ð, õàðèí ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé õºòºëáºðèéí õýðýãæèëòèéí ÿâöàä äîð õàÿæ ñàðä íýã óäàà õèéíý. Ýìíýëýãò õýâòýæ áàéõ ¿åä ºâ÷òºíä èëýðñýí àíõíû øèíæ òýìäýã, ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãàà, ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë, ýìýí ýì÷èëãýýíèé áîëîí ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé òºëºâëºãººã áàãèéí õóðëààð õýëýëöýíý.

Ìºí õºòºëáºðèéí ÿâöàä øèíýýð á¿ðòãýãäñýí ºâ÷òºíèé òàëààð òîãòìîë ìýäýýëýë õèéíý.

Áàãèéí ãèø¿¿äèéí çàéëøã¿é ýçýìøèõ óð ÷àäâàð Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã óäèðäàí ÿâóóëàõ ìýðãýæèëòí¿¿ä íü

ñóðãàëòàíä çàéëøã¿é õàìðàãäàæ, ìýäëýã, óð ÷àäâàðàà òàñðàëòã¿é äýýøë¿¿ëýõ íü ÷óõàë.

Áàãèéí á¿õ ãèø¿¿ä íü ºâ÷òºíèé àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ ¿¿äíýýñ: Àìüñãàë-ç¿ðõíèé àìèëóóëàõ ñóóðü òóñëàìæ (Cardiopulmonary resuscitation

CPR) àðãà òåõíèê ýçýìøñýí áàéõ (äåôèáðèëëÿòîð àæèëëóóëàõ ã.ì) Ýìíýëãèéí ÿàðàëòàé òóñëàìæèéí óòàñíû äóãààðûã ìýääýã áàéõ Õºòºëáºðèéí çîõèöóóëàã÷, áàãèéí ãèø¿¿ä íü çºâëºãºº ºãºõ, ìýäýýëýë öóãëóóëàõ

áàðèìòæóóëàõ ñóóðü ÷àäâàðûã ýçýìøñýí áàéõ ¸ñòîé.


ÕÀÂÑÐÀËÒ

ÕÀÂÑÐÀËÒ 1¯ÍÄÑÝÍ ÎÉËÃÎËÒÓÓÄ

Õºäºëãººíèé èäýâõè ãýäýã íü áóë÷èíãèéí àãøèëò, ñóëðàëòûí ¿ð ä¿íä õºäºëãººí õèéãäýí, ýíåðãè çàðöóóëàãäàæ áóé ¿éëäýë þì.

Õºäºëãººíèé èäýâõèéí ýð÷èì íü àëèâàà õºäºëãººíèé íýãæ õóãàöààíä çàðöóóëàõ ýíåðãèýð òîäîðõîéëîãäîíî.

Äàñãàëûí ÿâöàä çàðöóóëæ áàéãàà ýíåðãèéã öóñíû õ¿÷èëòºðºã÷èéí øèíãýýëòýýð òîîöíî. Óã õ¿÷èëòºðºã÷èéí øèíãýýëòèéã àìüñãàëûí õèéí øèíæèëãýý (respiratory gas analysis)-ã àøèãëàæ òîîöîîëíî .

Çàðöóóëàãäàõ ýíåðãèéã ñòàíäàðò ðåãðåññèéí òýãøèòãýëýýð òîîöîîëíî. Òàéâàí ¿åèéí ýíåðãèéí çàðöóóëàëòûí õýìæýýã ÌÅÒ-ýýð õýìæèíý. 1ÌÅÒ= 3.5ìë O2/êã/ìèí

ÌÅÒ íü õºäºëãººíèé èäýâõèéí ýð÷ìèéã òîäîðõîéëîõîä à÷ õîëáîãäîëòîé.

Ñýðãýýí çàñàõûí ìýðãýæèëòýí äàðààõ ç¿éëèéã ìàø ñàéí îéëãîñîí áàéõ ¸ñòîé. Àýðîáåê ÷àäàâõè (maximal aerobic capacity) íü íàñ àõèõ òóñàì áóóðäàã. Àõèìàã áîëîí çàëóó íàñíû õ¿ì¿¿ñò àäèë ÌÅÒ ò¿âøèíòýé à÷ààëëûã ºãºõºä äàñãàëûí ýð÷èì (VO2) íü ººð áàéíà. ªºðººð õýëáýë àõèìàã íàñòàé õ¿ì¿¿ñ èë¿¿ èõ ýíåðãèéã (VO2max) øààðäàæ ýð÷èìòýé àæèëëàäàã. Àæëûí èäýâõè íü ÌÅÒ-ýýð òîîöîîëîãääîã. Òºðºë á¿ðèéí ïðîòîêîëóóäûã àøèãëàí à÷ààëàëòàé ñîðèëûã ã¿éöýòãýõ ¿åä ýíý õýìæèãäýõ¿¿í íü äàñãàëûí æîðûã òîãòîîõ, õºäºëìºðèéí ÷àäâàð àëäàëòûã ¿íýëýõ, ÇÖ-ûí áàé òîî, äàñãàëûí à÷ààëëûí äýýä õýìæýýã òîîöîîëîõîä ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé þì.

Ìºí “õºäºëãººíèé ýð÷èì”-èéã õóâü õ¿íèé à÷ààëàë äààõ õàìãèéí äýýä ÷àäàâõèéã õóâèàð èëýðõèéëñýí òîîí õýìæýýãýýð òîäîðõîéëæ áîëäîã (õ¿÷èëòºðºã÷èéí ìàêñèìóì çàðöóóëàëòûí õóâü , ç¿ðõíèé ìàêñèìóì öîõèëòûí õóâü).

Äàñãàëò õºäºëãººí ãýäýã íü áèå ìàõáîäûí òýñâýðëýõ ÷àäâàðûã õàäãàëàõ, íýìýãä¿¿ëýõ çîðèëãîîð òºëºâëºãäñºí õºäºëãººíèé èäýâõèéã õýëíý. Áèå ìàõáîäûí òýñâýðëýõ ÷àäâàð ãýäýã íü õºäºëãººíèé èäýâõèéí ¿åä áèå ìàõáîäîîñ òóõàéí õºäºëãººíä òîõèðóóëàí ¿ç¿¿ëýõ õàðèó óðâàëûí á¿ðäëèéã õýëíý. Áèå ìàõáîäûí òýñâýðëýõ ÷àäâàð íü à÷ààëàëòàé ñîðèëûí (ã¿éëòèéí çàìûí íàëóóãèéí ºíöãèéã ºñãºõ) ¿åèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí õàìãèéí äýýä øèíãýýëòýýð õýìæèãääýã. Ãýâ÷ ýíý ¿íýëãýýíèé àðãûã ïðàêòèêò òºäèéëºí õýðýãëýäýãã¿é. Õàðèí õàìãèéí äýýä ÌÅÒ-èéí ò¿âøèíãýýñ òîîöîõ, ýñâýë “õàìãèéí äýýä ã¿éöýòãýëèéí òîî”-ãîîð (ã¿éëòèéí çàìûí õóðä áà ºíöºã, ñóóðèí äóãóéíû âàòò) èëýðõèéëäýã.

Òýñâýðèéí äàñãàë (àýðîáèê, äèíàìèê, èçîòîíèê äàñãàë) áàãà çýðãèéí ýñýðã¿¿öýëòýé, ºíäºð äàâòàìæòàé õºäºëãººíººñ á¿ðääýã. Òýñâýðèéí äàñãàëûã òîãòìîë õèéõ íü ÷óõàë þì. Ýíý íü ¿éë àæèëëàãààíû ÷àäàâõèéã íýìýãä¿¿ëýí, äàñãàëûã óäààí õóãàöààãààð ¿ðãýëæë¿¿ëýõ, õºäºëìºðèéí ÷àäâàðûã ñàéæðóóëàõ à÷ õîëáîãäîëòîé.


Õ¿ñíýãò 1. Äàñãàëò õºäºëãººíèé òîäîðõîéëîëò

Õºäºëãººíèé èäýâõè Áèå ìàõáîäûí àëèâàà õºäºëãººí

Äàñãàë À÷ààëàëòàé, çîðèëãîòîé õºäºëãººíèé èäýâõè

Àýðîáèê äàñãàëÕ¿÷èëòºðºã÷èéí òýýâýðëýëòèéí òîãòîëöîîíä à÷ààëàë ºãºõ äàñãàë. Æèøýý íü: àëõàõ, øîãøèõ, óñàíä ñýëýõ ãýõ ìýò

Ýñýðã¿¿öýëòýé äàñãàë Òóëãóóð ýðõòýí òîãòîëöîîíä à÷ààëàë ºãºõ äàñãàë Æèøýý: õ¿íä þì ºðãºõ

Äàñãàëò õºäºëãººíÇ¿ðõ ñóäàñ (àýðîáèê äàñãàë), òóëãóóð ýðõòýí (ýñýðã¿¿öýëòýé äàñãàë) ñèñòåìèéí à÷ààëëûã íýìýãä¿¿ëýõ çîðèëãîîð ºãºõ äàâòàìæèò äàñãàë

*Ýõ ñóðâàëæ: Òèòýì ñóäàñíû ýìãýãòýé ºâ÷òºíä çîðèóëñàí äàñãàëûí æîð Thompson PD: 112:2354, 2005

Äàñãàëûí ôèçèîëîãèÄèíàìèê äàñãàëûí ä¿íä òýíýã÷ ìýäðýëèéã öî÷ðîñíîîð õîâäëûí àãøèëòûí

õóðä, öóëöàíãèéí àãààðæèëò íýìýãäýí, âåíèéí áóöàõ óðñãàë ò¿ðãýñýæ, àíõäàã÷ààð õîâäëûí àãøèëò íýìýãäýíý. Äàñãàëûí ä¿íä ¿¿ñýõ ãåìîäèíàìèêèéí õàðèó óðâàë íü äàñãàëûí õ¿íä, õºíãºí áà áóë÷èíãèéí ìàññûí õýìæýý çýðãýýñ õàìààðíà. Äàñãàëûí ýõýí ¿åä Ôðàíê-Øòàðëèíãèéí ìåõàíèçìààð öîõèëòûí ýçýëõ¿¿í íýìýãäýæ, ç¿ðõíèé ìèíóòûí öîõèëò, ç¿ðõíèé àãøèëòûí ýçýëõ¿¿í íýìýãääýã.

Äàñãàëûí ñ¿¿ëèéí ¿å øàòàíä ñèìïàòèê ìýäðýëèéí íºëººãººð õîâäëûí àãøèëòûí õóðä íýìýãäýõýä ç¿ðõíèé àãøèëòûí ýçýëõ¿¿í äàãàæ íýìýãäýíý. Äàñãàëûí äóíä ¿åä òîäîðõîé à÷ààëëûí (ñóáìàêñèìóì) ä¿íä àíàýðîáèê áîñãûã äàâàõààñ ºìíºõ ¿åä õ¿ðýõýä ç¿ðõíèé ìèíóòûí öîõèëò, ç¿ðõíèé àãøèëòûí ýçýëõ¿¿í, àðòåðèéí äàðàëò, óóøèãíû àãààðæèëò çýðýã íü õàðüöàíãóé òîãòâîðòîé ò¿âøèíä õ¿ðíý.

Èõ õ¿÷ øààðäñàí äàñãàëûí ¿åä ñèìïàòèê ìýäðýë äàâàìãàéëæ, ïàðàñèìïàòèê ìýäðýë äàðàíãóéëàãäñàíû óëìààñ ñóäàñ àãøèæ, áèå ìàõáîäûí öóñíû ýðãýëò ÿëàíãóÿà äàñãàëûí ¿åä èäýâõèòýé àæèëëàæ áàéãàà áóë÷èíãóóä, òàðõè áîëîí òèòýì ñóäàñíû öóñíû ýðãýëò íýìýãääýã.

À÷ààëëûí ¿åèéí ÇÖÒ-ûí òîî íàñ àõèõ òóòàì áóóðäàã. ÇÖÒ-ûí äýýä õýìæýýã äàðààõ áàéäëààð òîäîðõîéëäîã.

ÇÖÒäýýä õýìæýý=220-íàñ ñòàíäàðò õàçàéëò íü 10-20 öîõèëò/ìèíóò

Äàñãàëûí ñ¿¿ëèéí ôàç áóþó òºãñãºëèéí ìèíóòàíä ãåìîäèíàìèêèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä ýðãýí õýâèéí áàéäàëäàà îðäîã. Äàñãàëûí äàðààãààñ ç¿ðõíèé ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä áóóðàõ ìåõàíèçì íü ñàéí äàñãàëæñàí òàìèð÷äàä õóðäàí áàéäàã áîë ç¿ðõíèé àðõàã äóòàãäàëòàé ºâ÷òºí¿¿äýä óäààí áàéäàã.

1 ìèíóòàíä õýðýãëýñýí õ¿÷èëòºðºã÷èéí äýýä çàðöóóëàëò (VO2)Àðàã ÿñíû áóë÷èí íü áàãà õýìæýýíèé ýíåðãèéã ìàø õóðäàí õóãàöààíä õýðýãëýäýã.


Àýðîáèê áîëîí ýñýðã¿¿öýëòýé äàñãàëûí ä¿íä áóë÷èíãèéí àãøèëò íýìýãäñýíýýð ýíåðãèéí çàðöóóëàëòûã èõýñãýæ, õ¿÷èëòºðºã÷èéí õýðýãöýý íýìýãäýíý. Äàñãàëûí ¿åä çàðöóóëàãäàõ ýíåðãèéí õýìæýý íü 1 ìèíóòàíä õýðýãëýñýí õ¿÷èëòºðºã÷èéí äýýä õýðýãëýý (VO2max)-ð òîäîðõîéëîãäîíî.

VO2max íü ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãààíû ÷àäàâõèòàé íÿãò õîëáîîòîé.

VO2max õýìæèõýä íýýëòòýé ýðãýëòòýé (Open-circuit) ñïèðîìåòðèéã àøèãëàäàã. Øèíæë¿¿ëýã÷èéí àì õàìðûã õàìàðñàí ìàñêààð àìüñãàëûí õèéí øèíæèëãýý, óóøèãíû àãààðæèëò, õ¿÷èëòºðºã÷, í¿¿ðñõ¿÷ëèéí õèéã øèíæèëíý.

Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí çàðöóóëàëò (M VO2)Äàñãàëûí ýð÷èì íýìýãäýõòýé õàìò ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí

çàðöóóëàëò øóãàìàí õàìààðàëòàéãààð íýìýãääýã. Ýð¿¿ë õýâèéí ç¿ðõíèé öóñàí õàíãàìæ, õ¿÷èëòºðºã÷èéí õàíãàìæ íü ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí çàðöóóëàëòàíä øèéäâýðëýõ ¿¿ðýãòýé. Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí öóñàí õàíãàìæèíä òèòýì ñóäàñíû äèàìåòð ÷óõàë þì. ßëàíãóÿà ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí çàðöóóëàëò íýìýãäýõýä òèòýì ñóäàñ òýëýãääýã. Èéìýýñ ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí çàðöóóëàëòûã ç¿ðõíèé ìèíóòûí öîõèëò, ñèñòîëûí äàðàëòûí õýìæýýãýýð òîîöîîëäîã. MVO2 = DP = HR × SBP.

ÇÖÒ-íû õàðèó óðâàë Äàñãàëûí ä¿íä ñèíóñûí çàíãèëààíû ñýðýë äàìæèëò íýìýãäýí, ¿¿íèéã äàãàí

ñèíîàðòðèàë çàíãèëààíû ñèìïàòèê, ïàðàñèìïàòèê äàìæóóëàëò, êàòåõîëàìèíû ñîëèëöîî íýìýãäýíý. Çàðèì ºâ÷òºí¿¿äýä à÷ààëàëòàé ñîðèëûí ¿åä àéæ ìýãäýõ çýðãýýñ äàñãàë äºíãºæ ýõëýíã¿¿ò îéðîëöîîãîîð 30-60 ñåêóíäûí äàðààãààð òîãòâîðòîéãîîð ñèñòîëûí àðòåðèéí äàðàëò, ç¿ðõíèé ìèíóòûí öîõèëò õýò íýìýãääýã. Õîâäëûí ôèáðèëëÿöè (æèðâýëçýë), ãèïîâîëåìè, àíåìè, ç¿¿í õîâäëûí äóòàãäàëòàé ºâ÷òºí¿¿äýä áàãà ýð÷èìòýé à÷ààëëûí ¿åä ç¿ðõíèé ìèíóòûí öîõèëòûí òîî ýìãýãýýð íýìýãääýã.

¯éë àæèëëàãààíû ÷àäàâõè (À÷ààëàë äààõ ÷àäàâõè) ¯éë àæèëëàãààíû ÷àäàâõè íü à÷ààëàëòàé ñîðèëûí ¿ð ä¿íãýýñ îíîøëîãîîíû

çîðèëãîîð àøèãëàæ áîëîõ ¿ð ä¿íòýé õýìæèãäýõ¿¿í þì. Õóâü õ¿íèé ¿éë àæèëëàãààíû ÷àäàâõè íü à÷ààëàëòàé ñîðèëä àøèãëàæ áàéãàà áàãàæ, äàñãàëæèëòûí ò¿âøèí, ñîðèëûã ã¿éöýòãýæ áàéãàà îð÷íû õ¿÷èí ç¿éëñ çýðãýýñ õàìààðíà. ̄ éë àæèëëàãààíû ÷àäàâõèéã òîãòîîñíîîð à÷ààëëûí õýìæýý, äàñãàëûí ýð÷èì (MET) – èéã òîîöîîëíî. ¯éë àæèëëàãààíû ÷àäàâõèéã òîîöîîëîõîä íàñ, õ¿éñèéã õàðãàëçàæ ¿çíý.

Àíàýðîáèê áîñãîÀíàýðîáèê áîñãî íü äàñãàëûí ýð÷ìýýñ õàìààðàí àíàýðîáèê ýíåðãèéí çàìààð

ýíåðãè ¿¿ñýëò ÿâàãäàæ öóñàí äàõü ñ¿¿íèé õ¿÷èë 2ììîë/ë õýìæýýòýé áîëîõ õ¿ðòýë áîñãî þì. ÇÖÒ íü 20-40 ººð íýìýãäýõ íü ÇÖÒ äýýä õýìæýýíèé 65%-òàé òýíöýíý. ÇÖÒ íü 65%-èàñ äýýøëýâýë àíàýðîáèê áîñãîä õ¿ðäýã. Àíàýðîáèê ýíåðãèéí ñèñòåì íü ãëèêîãåí/ãëþêîçûã õ¿÷èëòºðºã÷ àøèãëàõã¿éã¿éãýýð àäåíèí òðèôîñôàò (ÀÒÔ)-ûã ÿëãàðóóëäàã. Ñ¿¿íèé õ¿÷èë íü àæèëëàæ áóé áóë÷èíä ÀÒÔ ¿¿ñãýõýä îðîëöäîã.

Äàñãàëûí à÷ õîëáîãäîëÇ¿ðõ ñóäàñ, àìüñãàëûí ¿éë àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõ:


Òºâèéí áîëîí çàõûí äàñàí çîõèöîëûí ¿ð ä¿íä õ¿÷èëòºðºã÷èéí çàðöóóëàëò íýìýãäýíý.

Òóéëûí ñóáìàêñèìàë ýð÷èìòýé à÷ààëëûí ¿åèéí ìèíóòûí âåíòèëÿöè áóóðíà. Òóéëûí ñóáìàêñèìàë ýð÷èìòýé à÷ààëëûí ¿åèéí ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí

õ¿÷èëòºðºã÷èéí çàðöóóëàëò áóóðíà. Ñóáìàêñèìàë ýð÷èìòýé à÷ààëëûí ¿åèéí ç¿ðõíèé ìèíóòûí öîõèëò, àðòåðèéí

äàðàëò áóóðíà. Àðàã ÿñíû áóë÷èíãèéí êàïèëëÿðûí íÿãòðàë íýìýãäýíý. ªâ÷íèé (ç¿ðõíèé áàõ, ST ñåãìåíò äîîøèëæ öóñàí õàíãàìæèéí äóòàãäëûí

øèíæ ¿ç¿¿ëýõ) ñýäðýõ áîñãûã íýìýãä¿¿ëíý.Òèòýì ñóäàñíû ºâ÷ëºëä õ¿ðãýõ ýðñäýëä õ¿÷èí ç¿éëñèéã áóóðóóëàõ:

Òàéâàí ¿åèéí ñèñòîë/ äèàñòîëûí äàðàëòûã áóóðóóëíà. Ñèéâýíãèéí ºíäºð íÿãòòàé ëèïîïðîòåéí íýìýãäýæ, òðèãëèöåðèä áóóðíà. Áèå ìàõáîäûí ººõíèé õýìæýý áóóð÷, õýâëèéí äîòîð ººõ áàãàñíà. Ãëþêîç òýñâýðëýõ ÷àäâàð íýìýãäýíý. Öóñíû ÿëòàñ ýñèéí àäãåçè, àããðåãàöè áóóðíà.

ªâ÷ëºë, íàñ áàðàëòûã áóóðóóëàõ: Àíõäàã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò Òèòýì ñóäàñíû ºâ÷ëºëèéí óëìààñ ¿¿ñýõ íàñ áàðàëòûí ò¿âøèíã áóóðóóëíà. Ç¿ðõ ñóäàñíû ýìãýã, òèòýì ñóäàñíû ýìãýã, òàðõèíû õàðâàëò, ÷èõðèéí øèæèí

õýâ øèíæ 2, îñòåîïîðîòèê õóãàðàë, á¿ä¿¿í ãýäýñ, àìüñãàëûí õîðò õàâäàð, äîòîîä ø¿¿ðëèéí áóë÷èðõàéí ýìãýã çýðãèéí òîõèîëäîëûã áóóðóóëíà.

Õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò (ç¿ðõíèé ýìãýãèéí äàðààõ àðãà õýìæýý) Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí äàðààõ ºâ÷ëºëèéã áóóðóóëàõ, ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷ëºëä

õ¿ðãýæ áàéãàà ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéã áóóðóóëíà. Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé õºäºëãººí ýì÷èëãýý íü ç¿ðõíèé

áóë÷èíãèéí øèãäýýñèéí äàðààõ äàõèí øèãäýýñ áîëîõ õóðäûã áóóðóóëàõàä äýìæëýã ¿ç¿¿ëäýã.

Áóñàä à÷ õîëáîãäîë: Óóð áóõèìäàë, ñýòãýë ãóòðàëûã áàãàñãàõ Áèå ìàõáîäûí õºäºëãººíèé èäýâõèéã íýìýãä¿¿ëæ, ºíäºð íàñòíû áóñäààñ ¿ë

õàìààðàëòàé àìüäðàëûã ñàéæðóóëàõ Ñýòãýë ñýðãýæ, ººäðºã áîëãîõ Àæëûí á¿òýýìæ, õàðèó óðâàë ñïîðòûí àìæèëòûã íýìýãä¿¿ëýõ ªíäºð íàñòíû ÿâãàíààñ óíàæ áýðòýõ, òýíöâýð àëäàõ ýðñäëèéã áóóðóóëàõ ªíäºð íàñòíû ¿éë àæèëëàãààíû õÿçãààðëàëòàíä õ¿ðãýõ ýðñäýëýýñ óðüä÷èëàí

ñýðãèéëýõ ªíäºð íàñòíû àðõàã ºâ÷ëºë¿¿äýä èäýâõèòýé ýì÷èëãýýíèé òºðºë áîëíî.

Äàñãàëûí ýðñäýëÝð¿¿ë õ¿íèé ç¿ðõ ñóäàñíû ñèñòåì íü äàñãàëûã õèéõ ÿâöàä ç¿ðõ ñóäàñíû

õ¿íäðýëä õ¿ðãýäýãã¿é. Äóíäàæ ýð÷èìòýé õºäºëãººíèé èäýâõèéã ã¿éöýòãýõ ÿâöàä ýð¿¿ë õ¿íä ç¿ðõ ñóäàñíû ÿìàð íýãýí õ¿íäðýë, ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí øèãäýýñ ¿¿ñýõ íü õîâîð òîõèîëäîë þì. “ªíäºð ýð÷èìòýé äàñãàë” íü ç¿ðõ ñóäàñíû ýìãýã, ÇØ-òýé ºâ÷òºíä ãýíýòèéí ¿õýëä õ¿ðãýõ ýðñäýëòýé.

Èéìýýñ äàñãàëûí à÷ààëëûã òîîöîõûí ºìíº òóõàéí õ¿íèé áèåèéí áàéäàë, øèíæ òýìäýã, ç¿ðõ ñóäàñ, àìüñãàë, áîäèñûí ñîëèëöîî, áóñàä ýðõòýí ñèñòåìèéí ýìãýã ººð÷ëºëò, æèðýìñëýëò, ãýìòýë áýðòýë çýðãèéã àíõààð÷ ¿çýõ áºãººä äàñãàëûí ÿâöàä


¿¿ñ÷ áîëîõ õ¿íäðýëýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàæ äàñãàëûí æîðûã áîëîâñðóóëàõ õýðýãòýé. Äàñãàëààð õè÷ýýëëýõèéí ºìíº äàðààõ ¿çëýãèéã õàíãàñàí áàéíà. ¯¿íä:

Õýðâýý äàñãàëò õºòºëáºðò õàìðàãäàõûí ºìíº ¿çëýãýýð äàñãàë õèéõ ýñðýã çààëòòàé, ÿìàð íýãýí õ¿íäðýë ºãºõ ýðñäýëòýé áîë äàñãàëò õºòºëáºðººñ õàñàõ, ýñâýë ìàø ºíäºð õàðàà õÿíàëòûí äîîð äàñãàëûí ã¿éöýòãýëèéã õÿíàõ

Ýìíýëç¿éí ÿìàð íýãýí øèíæ òýìäýãòýé ºâ÷òºí äàñãàëò õºòºëáºðò õàìðàãäàõ ¿åä ýìíýëãèéí õÿíàëòàíä ã¿éöýòãýõ.

Äàñãàëò õºòºëáºð ýõëýõýýñ ºìíº õóâü õ¿íèé íàñíû áàéäàë, ýìíýëç¿éí øèíæ òýìäýã, ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëèéã òîãòîîñíîîð, õóâü õ¿íèé ¿éë àæèëëàãààíû ÷àäàâõèä òîõèðñîí äàâòàìæ, õóãàöàà, ýð÷ìèéã òóñãàéëàí çîðèóëñàí äàñãàëûã ýõë¿¿ëýõ

Äàñãàëò õºòºëáºðèéã ýõë¿¿ëýõèéí ºìíº õóâü õ¿íèé õýðýãöýý, øààðäëàãûã òóñãàæ áîëíî.

Õóâü õ¿íèé ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéäàë, ºâ÷íèé øèíæ òýìäýã, ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëèéã ¿íýëæ, äýñ äàðààëàëòàé, ýìíýëç¿éä òóëãóóðëàñàí ¿íýëãýýí¿¿äèéã õèéñíýýð çîõèñòîé õºäºëãººíèé èäýâõèéí æîðûã (Äàâòàìæ-Frequency, Ýð÷èì-Intensity, Õóãàöàà-Time, Òºðºë- Type) FITT- çàð÷ìààð áîëîâñðóóëíà.

Ýðñäëèéí çýðýãÝì÷, ýìíýëãèéí ìýðãýæèëòíèé ºíäºð õÿíàëòàíä ÑÇ-ûí ¿çëýãò õàìðàãäàæ,

¿íýëãýýã õèéñíýýð äàñãàëûã ã¿éöýòãýõ ÿâöàä ¿¿ñ÷ áîëîõ ýðñäëèéã òîîöîîëîí, õ¿íäðýëýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ þì. Ýðñäëèéã çýðãýýð íü áàãà, äóíä, ºíäºð ãýæ àíãèëíà.

Áàãà ýðñäýë

Øèíæ òýìäýã èëðýýã¿é ýðýãòýé, ýìýãòýéä ç¿ðõ ñóäàñíû ýðñäýë ≤1

Äóíä ýðñäýë

Øèíæ òýìäýã èëðýýã¿é ýðýãòýé, ýìýãòýéä ç¿ðõ ñóäàñíû ýðñäýë≤2

ªíäºð ýðñäýë

Ç¿ðõ ñóäàñ a, àìüñãàë b, áîäèñûí ñîëèëöîîíû c ÿìàð íýãýí ýìãýã


Õóâü õ¿íèé ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëèéã ¿íýëýõ íü ýðñäëèéí çýðýã äýýð ñóóðèëíà.¯¿íä:

Ç¿ðõ ñóäàñ, àìüñãàë, áîäèñûí ñîëèëöîîíû ýìãýãèéã èëð¿¿ëýõ, ò¿¿íèé ÿìàð íýãýí ýìíýëç¿éí øèíæ òýìäýãòýé áàéõ

Ç¿ðõ ñóäàñíû ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëèéã èëð¿¿ëýõ Ýðñäëèéí çýðýã íü ç¿ðõ ñóäàñíû ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëèéí àíãèëàë (õ¿ñíýãò 2) -ä

çààñàí øèíæ òýìäýã äýýð ñóóðèëíà. Õóâü õ¿íèé óäàìøëûí àñóóìæ, ºâ÷íèé ò¿¿õ, ýìíýëç¿éí øèíæ òýìäýã äýýð òóëãóóðëàí ç¿ðõ ñóäàñíû ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëèéã ¿íýëñýíýýð ýì÷èëãýýíèé øèéäýëä ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé. Èíãýñíýýð ýìíýëç¿éí çýðýã äàñãàëä îðîëöîõûí ºìíºõ à÷ààëàëòàé ñîðèëûí õýðýãöýý, äàñãàëò õºòºëáºðò îðîëöîãñîäûã õÿíàõ áîëîìæòîé þì.


Õ¿ñíýãò 2. Ç¿ðõ ñóäàñíû ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñ.

Ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñ ØàëãóóðÍàñ Ýðýãòýé ≥45íàñ ; ýìýãòýé ≤55íàñ

Ãýð á¿ëèéí ò¿¿õ

Ãýð á¿ëèéí ò¿¿õýíä ýðýãòýé òàëä 55 íàñíààñ ºìíº ÇØ, òèòýì ñóäàñíû õàãàëãàà, ãýíýòèéí íàñ áàðàëò áàéäàã ýñýõ, ýìýãòýéí òàëä 65 íàñíààñ ºìíº äýýðõèòýé àäèë ò¿¿õ áàéäàã ýñýõ

Òàìõè òàòàëò Òàìõè òàòäàã, òàìõèà õàÿàä 6 ñàð áîëæ áàéãàà, îð÷íû äàì òàìõèäàëòàä ºðòäºã ýñýõ

Ñóóãàà àæèëÄîëîî õîíîãòîî 3 óäàà, ýñâýë ñ¿¿ëèéí 3 ñàðûí òóðøèä äóíäàæ ýð÷èì (40-60% VO2R) –òýé õºäºëãººíèé èäýâõèòýé

Òàðãàëàëò ÁÆÈ≥30 êã/ì2, á¿ñýëõèé òîéðîã >102 cì (ýð); >88cì (ýì);

Àðòåðèéí Ãèïåðòåíçè Ñèñòîëûí äàðàëò ≥140 ìì ÌÓÁ, äèàñòîë ≥90 ìì ÌÓÁ, ýñâýë àðòåðèéí äàðàëò áóóðóóëàõ ýì õýðýãëýäýã ýñýõ

Äèñëèïèäåìè ÁÍËÏ<100 ìã/äë, íèéò õîëåñòåðèí < 175 ìã/äë (4.5.ììîëü/ë)

×èõðèéí øèæèíãèéí óðüäàë ¿å Ãëþêîçñîí ãåìîãëîáèí (HbA1c) ≥ 6,5 %

Äàñãàëò õºòºëáºðò îðîõûí ºìíºõ ýðñäëèéí ò¿âøèí Õ¿ñíýãò 3. Ç¿ðõíèé ýìãýãòýé ºâ÷òºíèé ýðñäëèéí øàëãóóð

Áàãà ýðñäýë

À÷ààëàëòàé ñîðèëûí ¿åä áîëîí äàðàà õîâäëûí õýì àëäàãäàëã¿é áàéõ À÷ààëàëòàé ñîðèëûí ¿åä áîëîí äàðàà ç¿ðõíèé áàõ áîëîí áóñàä øèíæ òýìäýãã¿é áàéõ (àìüñãàë äàâõöàõ, òîëãîé ºâäºõ, òîëãîé ýðãýõ) À÷ààëàëòàé ñîðèëûí ¿åä áîëîí äàðààõ ñýðãýëòèéí ¿åä ãåìîäèíàìèêèéí õýâèéí óðâàëòàé áàéõ (à÷ààëëûí ¿åä ÀÄ, ÇÖÒ íýìýãäýõ) ¯éë àæèëëàãààíû ÷àäàâõè ≥7METÇÖÁ-ò ººð÷ëºëò àæèãëàãäàõã¿éÇØ, òèòýì ñóäàñíû õàãàëãààíû õ¿íäðýëã¿é Òàéâàí ¿åèéí õîâäëûí õýì àëäàãäàëã¿é áàéõ Ç¿ðõíèé äóòàãäëûí øèíæ òýìäýãã¿é áàéõ Öóñàí õàíãàìæèéí äóòàãäëûí øèíæ òýìäýãã¿é áàéõ Ýìíýëç¿éí ñýòãýë ãóòðàëã¿é áàéõ


Äóíä ýðñäýë

Ç¿ðõíèé áàõ, áóñàä øèíæ òýìäýãòýé áàéõ (≥7MET à÷ààëëûí ¿åä àìüñãàë äàâõöàõ, òîëãîé ºâäºõ, òîëãîé ýðãýõ)Áàãà, äóíäàæ ýð÷èìòýé à÷ààëàëòàé ñîðèëûí ¿åä äàëä öóñàí õàíãàìæèéí äóòàãäëûí øèíæ ¿ç¿¿ëýõ (ST-ñåãìåíò öàõèëãààí ñààðìàã øóãàìààñ äîîøëîõ <2ìì)¯éë àæèëëàãààíû ÷àäàâõè<5METÇÖÁ-ò ººð÷ëºëò àæèãëàãäàõã¿é

ªíäºð ýðñäýë

À÷ààëàëòàé ñîðèëûí ¿åä áîëîí äàðààõ õîâäëûí õýì àëäàãäàë èëðýõ Ç¿ðõíèé áàõ áîëîí áóñàä øèíæ òýìäýã (<5MET à÷ààëëûí ¿åä àìüñãàë äàâõöàõ, òîëãîé ºâäºõ, òîëãîé ýðãýõ)À÷ààëàëòàé ñîðèëûí ¿åä áîëîí äàðàà äàëä õýëáýðèéí ã¿íçãèé öóñàí õàíãàìæèéí äóòàãäëûí øèíæ èëðýõ (ST-ñåãìåíò öàõèëãààí ñààðìàã øóãàìíààñ äîîøëîõ≥2ìì) À÷ààëàëòàé ñîðèëûí ¿åä áîëîí äàðààõ ¿åä õýâèéí áóñ ãåìîäèíàìèê èëðýõ (à÷ààëàë íýìýãäýõòýé çýðýãöýí õýâèéí áóñààð ñèñòîëûí äàðàëò áóóðàõ)Àñóóìæèíä ãýð á¿ëä ãýíýòèéí íàñ áàðàëò áàéõÒàéâàí ¿åèéí õýì àëäàãäàëÇØ, òèòýì ñóäàñíû õ¿íäðýëÇ¿ðõíèé äóòàãäàë èëýðñýíÄàñãàëûí ºìíºõ, äàðààõ ¿åä öóñàí õàíãàìæèéí äóòàãäëûí øèíæ òýìëýã èëðýõ Ýìíýëç¿éí ñýòãýë ãóòðàëòàé áàéõ

(* Ýõ ñóðâàëæ: American Association of Cardiovascular and Pulmonary Rehabilitation)

ÕÀÂÑÐÀËÒ 2¯ÍÝËÃÝÝ ÁÀ À×ÀÀËÀËÒÀÉ ÑÎÐÈËÓÓÄ

Ç¿ðõ ñóäàñíû ýìãýãèéí ¿åä äàñãàëò õºòºëáºðò õàìðàãäàõûí ºìíº ýìíýëç¿éí àñóóìæ, ¿çëýãèéã õèéõ çàéëøã¿é õýðýãòýé. Èíãýñíýýð äàñãàëò õºòºëáºðèéí ¿å äýõ àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõàä ÷óõàë ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä áîëíî. ¯íýëãýýã çºâ õèéñíýýð ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí öóñàí õàíãàìæèéí äóòàãäàë, õýì àëäàãäëûí ¿å äýõ äàñãàëûí àþóëã¿é áàéäëûí áàòàëãààã õàíãàæ ºãäºã. Ýìíýëç¿éí õ¿ðýýíä äàñãàëûí ºìíº àñóóìæ, áîäèò ¿çëýã, ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýý çýðãèéã ¿íýëíý.

Àñóóìæ¯íäñýí îíîø; ÇØ, áóñàä òèòýì ñóäàñíû ýìãýã¿¿äªìíº íü áîäèò ¿çëýãýýð èëýðñýí ººð÷ëºëò¿¿ä

Øèíæ òýìäãèéí ò¿¿õ


Îäîîãèéí ºâ÷íèé áàéäàë, ýìíýëýãò õýâòñýí áàéäàë, øèíý îíîø, ìýñ çàñàë õèéëãýñýí ýñýõ

Îðòîïåäèéí ýìãýã áàéãàà ýñýõ /àðòðèò, ¿åíèé õàâäàð/

Áàéíãà õýðýãëýäýã ýì, ýìèéí õàðøèë

Áóðóó çóðøèë, êàôåéí, àðõè, òàìõè, õîðòîé ýì

Äàñãàëûí ò¿¿õ. äàñãàëûí òºðºë, äàâòàìæ, õóãàöàà, ýð÷èì

Àæèë ìýðãýæëèéí ò¿¿õ, îíöëîã

Ãýð á¿ëèéí ò¿¿õýíä àìüñãàë, ç¿ðõ ñóäàñ, áîäèñûí ñîëèëöîîíû ýìãýã, òàðõèíû õàðâàëò, ãýíýòèéí íàñ áàðàëò áàéäàã ýñýõ

Áîäèò ¿çëýãÁèåèéí æèí; áèåèéí æèíãèéí èíäåêñ(ÁÆÈ),á¿ñýëõèéí òîéðîã

Ç¿ðõíèé îðîéí öîõèëòûí òîî, õýì

Òàéâàí ¿åèéí àðòåðèéí äàðàëò (ñóóãàà, õýâòýý, çîãñîî áàéðëàëûí ¿åä)

Óóøèã ÷àãíàõ, ýìãýã øóóãèàí áàéãàà ýñýõèéã õÿíàõ (õÿõòíàà, õýðæèãí¿¿ð ãì)

Ç¿ðõíèé îðîéí ò¿ëõýëòèéã òýìòðýõ

Ç¿ðõ ÷àãíàõ

Ã¿ðýý, õýâëèé, äóíä ÷ºìºãíèé àðòåð òýìòðýõ

Ãýäýñ ä¿¿ð÷ áàéãàà ýñýõ, òýìòðýõ

Äîîä ìº÷èíä õàâàí áàéãàà ýñýõ, àðòåðèéí ñóäàñíû öîõèëò òýìòðýãäýæ áàéãàà ýñýõ

À÷ààëàëòàé ñîðèë ã¿éöýòãýõýä õÿçãààðëàõ îðòåïåäèéí ÿìàð íýãýí øàëòãààí áàéãàà ýñýõ

Ìýäðýëèéí ¿éë àæèëëàãààíû òåñò¿¿ä (ðåôëåêñ, òàíèí ìýäýõ¿é)

Àðüñûã øàëãàõ, ÿëàíãóÿà ÷èõðèéí øèæèíòýé ºâ÷òºíèé äîîä ìº÷äèéã àíõààðàõ

Ýðñäëèéí ò¿âøèíãýýð àíãèëñàí ëàáîðàòîðèéí ¿ç¿¿ëýëò, ýìíýëç¿éí ¿íýëãýýÕàðüöàíã¿é ýð¿¿ë (áàãà ýðñäýë) ýñâýë ÿìàð íýãýí ýìãýã ¿ã¿é ÷ ýðñäëèéí çýðãýýð äóíä áîëÑèéâýíãèéí íèéò õîëåñòðîë, ÁÍËÏ, ªÍËÏ, òðèãëèöåðèäÑèéâýíãèéí íèéò ãëþêîç, ÿëàíãóÿà ≥ 45 íàñàíä, ýñâýë çàëóó õ¿ì¿¿ñ ÁÆÈ≥25 êã/ì2

Õýðâýý äèñëèïèäåìèà èëýðâýë áàìáàé áóë÷èðõàéí ¿éë àæèëëàãààã øàëãàõ


Õýðâýý ºâ÷òºíèéã ç¿ðõ ñóäàñíû ýìãýãòýé ãýæ òààìàãëàæ áàéãàà áîë (ºíäºð ýðñäýë)Ç¿ðõ ñóäàñíû òóñãàé ñîðèëóóä õèéõ (òàéâàí ¿åèéí 12 õîëáîëòòîé ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýã, õîëòåð ìîíèòîðèíã, òèòýì ñóäàñíû àíãèîãðàôè, õýò àâèàí øèíæèëãýý, à÷ààëàëòàé ñîðèë)Ã¿ðýýíèé ñóäàñ áîëîí áóñàä çàõûí ñóäàñíóóäûí õýò àâèàí øèíæèëãýýËèïîïðîòåéí, ºíäºð ìýäðýã Ñ ðåàêòèâ óóðàã, ËÄË áººìèéí õýìæýý, òîî, ªÍËÏ-íû á¿ëýã (ÿëàíãóÿà çàëóó õ¿íèé ãýð á¿ë, óäàìäûí ò¿¿õýíä ç¿ðõ ñóäàñíû ýìãýãòýé õ¿í áàéñàí ýñýõ, òèòýì ñóäàñíû ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éë áàéãàà ýñýõèéã íÿãòëàõ)Õýðâýý ç¿ðõíèé äóòàãäàëòàé, ýñâýë òààìàãëàæ áàéãàà áîë öýýæíèé ðåíòãåíÀñóóìæ, áîäèò ¿çëýãýýð ÿìàð íýãýí òààìàãëàë ãàð÷ èðñýí òîõèîëäîëä öóñíû äýëãýðýíã¿é øèíæèëãýý õèéõÀìüñãàëûí ýìãýãòýé ºâ÷òýíÖýýæíèé ðåíòãåíÓóøèãíû ¿éë àæèëëàãààíû òåñòÓóøèãíû ¿éë àæèëëàãààã øàëãàõ áóñàä òóñãàé øèíæèëãýý (îêñèìåòð, öóñíû õèéí àíàëèç)

À÷ààëàëòàé ñîðèë: Äàñãàë áóþó ôèçèîëîãèéí à÷ààëàë íü ç¿ðõ ñóäàñíû òàéâàí ¿åä èëýðäýãã¿é õýâèéí áóñ ¿éë àæèëëàãààã èëð¿¿ëýõýä îðøèíî. Äàñãàëûí ¿åèéí ÇÖÁ íü ç¿ðõ ñóäàñíû ýìãýãèéã èëð¿¿ëýõ, ºâ÷íèé ¿å øàòûã òîãòîîõîä àøèãëàãääàã áºãººä òèòýì ñóäàñíû ýìãýãèéí ò¿âøèí, ¿éë àæèëëàãààíû ÷àäàâõè çýðãèéã òîãòîîõ çîðèëãîîð îíîøëîãîîíû ¿åä çîíõèëîí àøèãëàäàã. ªâ÷òºíèé à÷ààëàëòàé ñîðèëûí ¿åä ãåìîäèíàìèê, ÇÖÁ-ûí õýìæèãäýõ¿¿í¿¿äýýñ ãàäíà íýìýëòýýð MRI, ç¿ðõíèé õýò àâèàí îíîøëîãîî, áîäèñûí ñîëèëöîîíû õèéí àíàëèç çýðãèéã àøèãëàäàã.

ÇØ-èéí à÷ààëàëòàé ñîðèë: À÷ààëàëòàé ñîðèëûã ýìíýëãýýñ ãàðñíû äàðàà, ñýðãýëòèéí òàâèëàíã ¿íýëýõ, õºäºëãººíèé èäýâõèéí æîð òîîöîîëîõ, ýìèéí ýì÷èëãýýíèé òàêòèê, òèòýì ñóäàñíû ñýðãýëòèéã ¿íýëýõ çîðèëãîîð ã¿éöýòãýæ áîëíî. Áàãà ò¿âøèíãèéí à÷ààëàëòàé ñîðèë íü ºâ÷òºíèé ¿éë àæèëëàãààíû ÷àäâàð, ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààíû àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõàä ÷èãëýãäñýí, ýðò ¿åèéí àìáóëàòîðèéí äàñãàëò ýì÷èëãýýíèé õºòº÷ þì. Øèíæ òýìäýãò õÿçãààðëàãäñàí ñîðèë íü èõýâ÷ëýí ÇØ áîëñíîîñ õîéøõè 14 õîíîã áîëîí ò¿¿íýýñ äýýøõè õóãàöààíä õèéãääýã. ªíººãèéí ýì÷èëãýýíä ÇØ-èéí äàðààõ íàñ áàðàëòûã áóóðóóëàõ, òàâèëàíã ººð÷èëæ ñàéæðóóëàõàä à÷ààëàëòàé ñîðèëûã àøèãëàæ áàéíà. ªâ÷òºíèé òèòýì ñóäàñíû ¿éë àæèëëàãààíû ñýðãýëò áàéõã¿é, à÷ààëàëòàé ñîðèë ã¿éöýòãýæ ÷àäàõã¿é áàéõ íü òàâèëàí ìóó áàéãààã èëòãýíý. ÇØ-èéí äàðààõ òàâèëàíã èëòãýõ áóñàä ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýä áàãà ýð÷èìòýé äàñãàëûí ¿åä ST ñåãìåíò äîîøëîõ (ÿëàíãóÿà ç¿¿í õîâäëûí ñèñòîëûí ¿éë àæèëëàãàà áóóðñàí áàéâàë); ¿éë àæèëëàãààíû ÷àäàâõè <5 MET; äàñãàëûí ¿åä àðòåðèéí äàðàëò áóóðàõ.

Äóíä, ºíäºð ýðñäýëò á¿ëãèéí ºâ÷òºí¿¿äýä à÷ààëàëòàé ñîðèëûã ýìíýëãèéí ºíäºð õàðàà õÿíàëòàíä ã¿éöýòãýíý. Èõýâ÷ëýí àøèãëàãääàã à÷ààëàëòàé ñîðèëóóäûí (6 ìèíóòûí àëõààíû ñîðèë, øàòòàé ñîðèë, äóãóé ýðãîìåòð ñîðèë ãì) äàâóó áîëîí ñóë òàëûã äóðüäàâ (Õ¿ñíýãò 4).


Õ¿ñíýãò 4. À÷ààëàëòàé ñîðèëûí äàâóó áîëîí ñóë òàëóóä

Äàâóó òàë Ñóë òàë

Òàëáàéí ñîðèëóóä (Fields tests): ºãºãäñºí òîäîðõîé öàãò àëõàõ, ã¿éõ (12 ìèíóòàíä 2.4-êì ã¿éõ ñîðèë; 1 áîëîí 6 ìèíóòûí àëõàõ ñîðèë)

Áîãèíî õóãàöààíä ã¿éöýòãýõ áîëîìæòîé, áàãàæ òîíîã òºõººðºìæ øààðäàõã¿é.

Ýäãýýð ñîðèëóóä á¿ãä äýýä ÷àäâàðûí ñîðèë, ÀÄ, ÇÖÒ õÿíàãäàõ áîëîìæã¿é. Ã¿éõ ñîðèëóóä íü ñóóãàà àæèë ýðõýëäýã õ¿ì¿¿ñò òîõèðîìæã¿é áºãººä ç¿ðõ ñóäàñ, àðàã ÿñíû áóë÷èíãèéí ÿìàð íýãýí õ¿íäðýë èëðýõ ìàãàäëàëòàé. Ãýõäýý ýíýõ¿¿ ñîðèëîîñ õ¿÷èëòºðºã÷èéí çàðöóóëàëòûí äýýä õýìæýý (VO2max)- ã òîîöîîëæ áîëíî.

Ã¿éëòèéí çàìûí ñîðèë (Treadmill test) ìàêñèìàë, ñóáìàêñèìàë ñîðèëûã îíîøëîãîîíû çîðèëãîîð àøèãëàæ áîëíî.

Äàñãàëûí íèéòëýã õýâ ìàÿãààñ á¿ðääýã áºãººä àëõàõ ã¿éõ çýðãèéí õóðäûã òîõèðóóëíà.

ªðòºã èõòýé, òýýâýðëýõ áîëîìæ ìóóòàé, ñîðèëûí ÿâöàä ÀÄ–ã õýìæèõ íü òºâºãòýé. Ñîðèëûã àëäààã¿é ã¿éöýòãýõ õýðýãòýé. Ã¿éëòèéí çàìûí áàðèóë áàðüñàíààð çàðöóóëæ áàéãàà ýíåðãèéã íàðèéí òîäîðõîéëîõ áîëîìæ áàãàòàé.

Äóãóé ýðãîìåòð ñîðèë (Cycle ergometers tests) ìàêñèìàë, ñóáìàêñèìàë ñîðèëûã õèéõýä õàìãèéí òîõèðîìæòîé ñîðèë.

Ýíýõ¿¿ ñîðèë íü ¿íý õÿìä, áàãàæèéã òýýâýðëýõýä õÿëáàð, ÀÄ-ûã õýìæèõ, ÇÖÁ õèéõ áîëîìæòîé.

Ýíýõ¿¿ ñîðèëûí òºðºë íü äàñãàëûí èæ á¿ðäýëýýð õèéõ áîëîìæ áàãàòàé, ó÷èð íü áóë÷èíãèéí õýñýã ãàçðûí ÿäðàë ¿¿ñãýäýã. Äóãóé ýðãîìåòð íü à÷ààëëûí õóðäûã íýìæ õàñàõàä õÿëáàð õýäèé ÷ çàðèì øàëãóóëàã÷äàä àéæ ò¿ãøèõ øèíæ òýìäýã èëýðäýã. Øàëãóóëàã÷ íü ïåäàëûí õóðäûã íàðèéí òààðóóëæ ã¿éöýòãýõ õýðýãòýé, òóñãàé à÷ààëëûí õóðäààð ÇÖÒ-ã õýìæäýã. Ýëåêòðîí äóãóé ýðãîìåòð íü ïåäàëûí õóðä íü à÷ààëëûí õýìæýýã èëýðõèéëýõ õýäèé ÷ òýýâýðëýõ áîëîìæã¿é, òóñãàé ëàáîðàòîðèä àøèãëàäàã.


Øàòòàé ñîðèë (step test) ç¿ðõ ñóäàñíû òýñâýðëýõ ÷àäâàðûã íýìýãä¿¿ëýõ çîðèëãîîð ÿíç á¿ðèéí õóðäààð àëõàõàä ÇÖÒ-íû õàðèó óðâàëûã èëð¿¿ëýõýä õÿëáàð ñîðèë (äàñãàëûí äàðààõ ÇÖÒ-íû ñýðãýëòèéã õýìæèõ)

Áàãàæ òºõººðºìæ àøèãëàõã¿é.Òýýâýðëýõýä õÿëáàðÀëõàõ ÷àäâàðò áàãà çýðýã äàäëàãà õèéíý.Èõýâ÷ëýí áîãèíî õóãàöàà çàðöóóëíà.

Çàðèì íýã øàòòàé ñîðèëûí ÿâöàä ýíåðãèéí çàðöóóëàëò íü 7-9 ÌÅÒ áàéäàã, ýíý íü çàðèì øàëãóóëàã÷èéí ¿éë àæèëëàãààíû ÷àäàâõèàñ õýòýðäýã. Çàðèìäàà àëõààíû õýìíýëèéã æèãä áóñ ã¿éöýòãýñíýýð õºëºíä ÿäðàõ øèíæ òýìäýã èëýðíý. Èõýíõ ñîðèëûí ÿâöàä ÀÄ, ÇÖÒ õýìæèõ íü òºâºãòýé áàéäàã.


ÕÀÂÑÐÀËÒ 3À×ÀÀËÀËÒÀÉ ÑÎÐÈËÛÍ ÏÐÎÒÎÊÎËÓÓÄ

Ñîðèëûã ºãëººíèé öàéíààñ 3-4 öàãèéí äàðàà õèéõýä òîõèðîìæòîé. Õºäºëãººí ÷ºëººòýé õèéõýýð õóâöàñëàíà. Ñîðèëûí ºìíº äàñãàë õºäºëãººí õèéãýýã¿é, òàìõè òàòààã¿é, áóõèìäààã¿é áàéíà. Õýðýâ ýäãýýð òîõèîëäîëä 2 öàãèéí äàðàà ñîðèëûã ýõëýíý.

1. Çóðãààí ìèíóòûí àëõààíû ñîðèë (6 minutes walk test)Òàëáàéí ñîðèëóóäààñ 6 ìèíóòûí àëõààíû ñîðèë íü ç¿ðõ ñóäàñ, àìüñãàëûí ¿éë àæèëëàãààíû ÷àäâàðûã òîãòîîõîä õàìãèéí òîõèðîìæòîé, àþóëã¿é, õÿëáàð, ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààíä íèéöñýí ñîðèë þì. Ýíýõ¿¿ ñîðèëûí ¿åä ºâ÷òºíèé çàõûí ñóäàñíû õ¿÷èëòºðºã÷èéí õýìæýý, àìüñãàëûí ¿éë àæèëëàãààã ¿íýëíý. 6 ìèíóòûí àëõààíû ñîðèëûã ãàíöààðàà ã¿éöýòãýíý. Áóñàä ºâ÷òºíòýé õàìò õèéõ ¿åä áèå áèåòýéãýý ºðñºëäºí áîäèò ¿ð ä¿í ãàðàõã¿é, õ¿÷èëòºðºã÷èéí õàíãàìæèéí ò¿âøèíä íºëººëºõ ñºðºã ¿ð äàãàâàðòàé. Ýíý ñîðèëä àëõààíû áîëîí íàëóó çàìûã àøèãëàõã¿é.

Ñîðèëä áýëòãýõ ç¿éëñ: Ñîðèë ýõëýõèéí ºìíº ºâ÷òºíèé áèåèéã áýëäýíý. Áèåèéí òàìèðûí õºëä

ýâòýéõýí ï¿¿ç, áèåä òààðñàí õºíãºí õóâöàñ ºìñãºíº. ªâ÷òºíèéã 10 ìèíóò òàéâàí ñóóëãàíà. Òàéâàí ¿åèéí ÀÄ, ñóäàñíû öîõèëò, çàõûí ñóäàñûí õ¿÷èëòºðºã÷èéí õàíãàìæ

(SpO2)-èéã õýìæèíý. Ñîðèëûí ã¿éöýòãýëèéí çààâðûã òàíèëöóóëíà

30 ì óðòòàé êîðèäîðûã 3ì çàé òóòàìä òýìäýãëýíý. ªâ÷òºí ººðèéí õýìíýëýýð 6 ìèíóòûí òóðøèä àëõàæ ÷àäàõ õýìæýýãýýðýý õàìãèéí õîë çàéã òóóëíà. Ã¿éõã¿é, øîãøîõã¿é. Õýðýâ ýíý õóãàöààíä ÿäðàõ, àìüñãààäàõ øèíæ èëýðâýë ò¿ð çîãñîí õàíà ò¿øèæ àìðàíà. Ò¿¿íèé äàðàà àëõàëòûã ¿ðãýëæë¿¿ëæ 6 ìèíóòûí õóãàöààãàà äóóñãàíà.

Ìýðãýæèëòíýýñ ñîðèëûã íü õÿíàõ ÿâöäàà “ñàéí áàéíà, áîëæ áàéíà, öààø


¿ðãýëæë¿¿ë” ãýõ ìýò óðìûí ¿ãèéã õýëíý. Ãýõäýý ¿ëäýæ áàéãàà õóãàöàà, çàéã õýëýõã¿é. Àëõàëò óäààøèðâàë ò¿¿íä àìàð÷ áîëîõûã ñàíóóëíà.

¯ð ä¿íãèéí ¿íýëãýý:Ìýðãýæèëòýí ñîðèëûã äóóññàíû äàðàà 6 ìèíóòàíä òóóëñàí çàé, çàõûí ñóäàñíû

õ¿÷èëòºðºã÷ (SpO2)-èéã õýìæèæ, Áîðãèéí ¿íýëãýýã õèéíý. Ýð¿¿ë õ¿í 6 ìèíóòàíä 400-700 ìåòð àëõäàã áîë ç¿ðõ, àìüñãàëûí òîãòîëöîîíû àðõàã ýìãýãèéí ¿åä äóíäæààð 70-170 ì àëõäàã áàéíà.

Ñîðèëûã ã¿éöýòãýõ ¿åä çîãñîîõ çààëò: /õàðàãäàõ áàéäëààð/ Àìüñãàë äàâõöàõ Õºëèéí áóë÷èí ÷àíãàðàõ Ãóéâàõ, äîòîð ìóóõàéðàõ Õ¿éòýí õºëñ ÿëãàðàõ, öàðàé öîíõèéõ

2. Øàòòàé ñîðèë (step test): Øàòòàé ñîðèë íü õ¿÷èëòºðºã÷èéí øèíãýýëòèéí äýýä õýìæýýã (VO2max) õýìæèõýä òîõèðîìæòîé ñîðèë áºãººä ýíýõ¿¿ ñîðèë íü à÷ààëëûí ¿åä ç¿ðõ ñóäàñíû ç¿ãýýñ èëðýõ õàðèó óðâàëûã èëð¿¿ëýõ, à÷ààëëûí äàðàà ç¿ðõ ñóäàñíû ýðãýí õýâýíäýý îðîõ õóãàöààã ¿íýëýõýä òîõèðîìæòîé þì. Ç¿ðõ ñóäàñíû ç¿ãýýñ èëýð÷ áóé õàðèó óðâàëûã èëð¿¿ëýõýä òîõèðîìæòîé íü “YMCA step test” þì.

Ñîðèëä áýëòãýõ ç¿éëñ: 30.5 ñì ºíäºðòýé øàò Ñåêóíäîìåð Õóðä õýìæèã÷ Ò¿øëýãòýé ñàíäàë Òàéâàí ¿åèéí ç¿ðõíèé öîõèëò, àðòåðèéí äàðàëò, çàõûí ñóäàñíû õ¿÷èëòºðºã÷èéí

õàíãàìæ (SpO2) õýìæèõ

Ñîðèëûã íèéò 3 ìèíóò ã¿éöýòãýíý. ªâ÷òºíèé øàòàíä àâèðàõ õóðäûã 1 ìèíóòàíä 24 óäàà àëõàõ õóðäààð òîõèðóóëíà (ýíý ¿åèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí çàðöóóëàëò 25,8 ìë êã -1/ ìèí-1). Õóðä õýìæèã÷ ìèíóòàíä 96 óäàà áàéõààð òîõèðóóëíà. Ñîðèëûã ã¿éöýòãýõäýý õî¸ð õºëºº ýýëæëýí øàòàíä àâèð÷ áóóíà. Ñîðèë óäèðäàã÷ íýã, õî¸ð ãýõ áàéäëààð óäèðäàí ÿâóóëàõ íü ºâ÷òºíèé ñîðèëûí ã¿éöýòãýëä ñàéíààð íºëººëíº. Ñîðèëûí ÿâöàä Áîðãèéí ¿íýëãýýãýýð ¿éë àæèëëàãààíû ÷àäàâõèéã ¿íýëíý. 3 ìèíóò áîëæ ñîðèë äóóñàíãóóò ºâ÷òºíèéã ñàíäàë äýýð ñóóëãàíà. ªâ÷òºíèé ãàðûí øóóíû àðòåðûã òýìòýð÷ 3:05 ìèíóò äýýð 60 ñåêóíäýä ñóäàñíû öîõèëòûã òîîëîîä 4:05 ìèíóò äýýð äóóñãàíà.

¯ð ä¿íãèéí ¿íýëãýý:

Ýðýãòýé Ìàø ñàéí < 71 Ñàéí 71-102 Äóíä 103-117 Ìóó 118-147 Ìàø ìóó 148+

Ýìýãòýé Ìàø ñàéí < 97 Ñàéí 97-127 Äóíä 128-142 Ìóó 143-171 Ìàø ìóó 172+


Ñîðèëûã ã¿éöýòãýõ ¿åä çîãñîîõ çààëò: /õàðàãäàõ áàéäëààð/ Àìüñãàë äàâõöàõ Õºëèéí áóë÷èí ÷àíãàðàõ Ãóéâàõ, äîòîð ìóóõàéðàõ Õ¿éòýí õºëñ ÿëãàðàõ, öàðàé öîíõèéõ

3. Äóãóé ýðãîìåòðèéí ñîðèë Ýíýõ¿¿ ñîðèë íü ñóáìàêñèìàë òåñò¿¿äýýñ õ¿÷èëòºðºã÷èéí äýýä çàðöóóëàëò (VO2max)-èéã òîîöîîëîõîä òîõèðîìæòîé ñîðèë þì. Ñîðèëûí ïðîòîêîëîîñ “YMCA cycle ergometer protocol” íü õ¿÷èëòºðºã÷èéí äýýä çàðöóóëàëò (VO2max)-èéã ¿íýëýõýä íèéòëýã àøèãëàãääàã þì. Ñîðèëûí ïðîòîêîëä à÷ààëëûã 2-4 ¿åä òóñ òóñ 3 ìèíóòààð ºãºõ áºãººä ÇÖÒ íü 110-ààñ íàñíààñ õàìààðñàí ÇÖÒ (ÇÖÒ=(220– íàñ)/85%) –íû 85 õóâüä õ¿ðãýõ çàð÷ìààð ã¿éöýòãýíý. Äóãóéíû ïåäàëûí àíõíû õóðä 50 ðïì, õ¿íäð¿¿ëýã÷ 150 êïì/ìèí (25 âîëüò) áàéíà. Ýõíèé 3 ìèíóòûí à÷ààëëûí ñ¿¿ëèéí 1 ìèíóòàí äàõü ÇÖÒ íü äàðààãèéí 3 ìèíóòûí à÷ààëëûí õýìæýýã òîäîðõîéëíî. Æèøýýëáýë: õýðâýý ÇÖÒ íü 80-89, 90-100 óäàà áàéâàë õî¸ðäàõü 3 ìèíóòûí à÷ààëëûí õýìæýý áóþó ïåäàëûí æèíã 600 þìóó 450 êïì/ìèí áîëãîæ õ¿íäð¿¿ëíý, 1 âàòò (W) = 6 êïì/ìèí. Äàðààõ õ¿ñíýãòýýñ ºãºãäºõ à÷ààëëûí õýìæýýã õàðíà óó.

1 äýõ ¿åèéí 3 ìèíóòûí à÷ààëàë 150 êïì/ìèí (0.5 êã)ÇÖÒ<80 ÇÖÒ: <80-89 ÇÖÒ: <90-100 ÇÖÒ:100<

2 äàõ ¿å 750 êïì/ìèí

(2.5 êã*)

600 êïì/ìèí

(2.0 êã)

450 êïì/ìèí

(1.5 êã)

300 êïì/ìèí

(1.0 êã)3 äàõ ¿å 900 êïì/ìèí

(3.0 êã)

750 êïì/ìèí

(2.5 êã)

600 êïì/ìèí

(2.0 êã)

450 êïì/ìèí

(1.5 êã)4 äýõ ¿å 1050 êïì/ìèí

(3.5 êã)

900 êïì/ìèí

(3.0 êã)

750 êïì/ìèí

(2.5 êã)

600 êïì/ìèí

(2.0 êã)

Ñîðèëä áýëòãýõ:Ñîðèëä îðîëöîã÷ íü òºõººðºìæòýé õîëáîãäñîí ÇÖÁ-èéí ýëåêòðîäûã áîëîí

äàðàëò òîäîðõîéëîõ ìàíæåòèéã áýõëýæ, ñîðèëûí ýõýíä òàéâàí ¿åèéí ÇÖÁ, ÇÖÒ, ÀÄ õýìæèëòèéã õèéíý.

1. Ñîðèëûí ºìíº ºâ÷òºíä ñîðèëûã õýðõýí ã¿éöýòãýõ òóõàé îéëãóóëíà.2. ªâ÷òºíèé ÇÖÒìàõ –ûí 85%-òàé òýíöýõ ÇÖÒ-ã òîîöîîëíî. ÇÖÒìàõ= (220-íàñ)

ûí 85%-òàé òýíöýõ ÇÖÒ3. ªâ÷òºíèé àíõíû 3 ìèíóòûí à÷ààëàë íü 150 êïì/ìèí-1 áóþó 0.5 êã áàéíà4. Ýõíèé ¿åèéí 3 ìèíóòûí à÷ààëëûí ñ¿¿ëèéí 1 ìèíóòûí ç¿ðõíèé öîõèëòûí

òîîíîîñ äàðààãèéí 3 ìèíóòàíä ºãºõ à÷ààëëûí õýìæýýã äýýðõ õ¿ñíýãòýýñ ñîíãîíî. Æèøýýëáýë: ýõíèé ¿åèéí 3 ìèíóòûí ñ¿¿ëèéí 1 ìèíóòûí ÇÖÒ íü < 80 áàéâàë 2 ¿åèéí äóãóéíû ïåäàëûí æèíã 750 êïì/ìèí áóþó 2.5 êã áîëãîíî. ÇÖÒ 80-89 áàéâàë äóãóéíû ïåäàëûí æèíã 600 êïì/ìèí áóþó 2.0 êã; ÇÖÒ 90-100 áàéâàë 450 êïì/ìèí áóþó 1.5 êã, ÇÖÒ > 100 áàéâàë à÷ààëëûã 300 êïì/ìèí áóþó 1.0 êã íýìýãä¿¿ëýõ, 3 áîëîí 4 ¿åèéã ìºí äýýðõ çàð÷ìààð íýìýãä¿¿ëíý.

5. À÷ààëëûí 2 áîëîí 3 ¿åèéí ñ¿¿ëèéí 15 ñåêóíäýä ç¿ðõíèé öîõèëòûí òîîã õýìæèíý. Õýðâýý ÇÖÒ íü à÷ààëëûí õóãàöàà ºíãºðñºí ÷ õîîðîíäîî 5


öîõèëòîîð ÿëãààòàé áàéâàë ç¿ðõíèé öîõèëòûí òîîã òîãòâîðæèõ õ¿ðòýë à÷ààëëûí õóãàöààã ñóíãàíà. Õýðâýý (220-íàñ/85%) íû 10 öîõèëòòîé òîãòìîë ¿ç¿¿ëýëòýé áàéâàë ñîðèëûã çîãñîîõ.

ÇÖÒ1 = (ÇÖÒ2¿å+ÇÖÒñ¿¿ëèéí à÷ààëàë)/2 = ____ óäààÇÖÒ2 = (ÇÖÒ2¿å+ÇÖÒñ¿¿ëèéí à÷ààëàë)/2 = ____ óäàà

6. Ñ¿¿ëèéí 2 ¿åèéí à÷ààëëûí ¿åèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí çàðöóóëàëòûí (øèíãýýëò) õýìæýýã (VO2) òîîöîîëíî. ìë/êã/ìèí

Õ 10.8 +3.5+3.5VO2= Áèåèéí æèí (êã)À÷ààëàë (âàòò)

VO21= 2 ¿å-ñ¿¿ëèéí à÷ààëëûí ¿åèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí çàðöóóëàëò (øèíãýýëò)VO22 = ñ¿¿ëèéí à÷ààëëûí ¿åèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí çàðöóóëàëò (øèíãýýëò)

7. Ýíýõ¿¿ õ¿÷èëòºðºã÷èéí øèíãýýëòèéí õî¸ð ¿ç¿¿ëýëòèéã òîîöîîëñíû äàðàà ç¿ðõíèé öîõèëòûí õàðèó óðâàëòàé õàðüöóóëæ õàçàéëòûã òîäîðõîéëíî. Õàçàéëòûã òîäîðõîéëñíîîð VO2ìàõ-ûã òîîöîîëíî.

VO22- VO2

1 VO2ìàõ= VO22+[b*(ÇÖÒ ìàõ- ÇÖÒ2)]

ÇÖÒ2-ÇÖÒ1

(b)=

8. Ýð¿¿ë ìýíäèéí à÷ õîëáîãäîë á¿õèé á¿ñèéã [10õ VO2ìàõ ] òîîöîîëíî.

Æèøýý: 20 íàñòàé 62 êã æèíòýé ýìýãòýéí VO2ìàõ òîäîðõîéëü¸

ÇÖÒìàõ= 220-20=200 ¿¿íèé 85% íü 170 -> íàñíààñ õàìààðñàí ÇÖÒ

Ò¿¿íèé à÷ààëàëòàé ñîðèëûí ¿ð ä¿í äàðààõ áàéäëààð ãàðàâ.

À÷ààëàë Õóãàöàà ÇÖÒÌèí òîîãîîð

1 ¿å150 êïì/ìèí25 âàòò

0-1 861-2 902-3 92


3-4 1205-6 1356-7 139


8-9 15110-11 15911-12 163

ÇÖÒ1 = (ÇÖÒ2¿å+ÇÖÒñ¿¿ëèéí à÷ààëàë)/2 =(135+139)/2=137ÇÖÒ2 = (ÇÖÒ2¿å+ÇÖÒñ¿¿ëèéí à÷ààëàë)/2 = (159+163)/2=161VO2

1 =(75 âàòò/ 62 êã*10.8)+3.5+3.5=20.06 ìë/êã/ìèí VO2

2=(100 âàòò /62 êã*10.8)+3.5+3.5=24.42 ìë/êã/ìèí (b)= VO2

2- VO21/ ÇÖÒ2-ÇÖÒ1=24.42-20.06/161-137=0.182

VO2ìàõ= VO22+[b*( ÇÖÒ ìàõ- ÇÖÒ2)] =24.42+0.182*(200-161)=31.5 ìë/êã/ìèí


Ýð¿¿ë ìýíäèéí à÷ õîëáîãäîë á¿õèé á¿ñ 31.5*10=315 áóþó ñàéæðóóëàõ õýðýãòýé.(cpafl a- canadian physical activity, fi tness and lifestyle approachå-ààñ á¿ñèéí àíãèëàëûã õàðàõ)

4. Ã¿éëòèéí çàìûí (Òðåäìèë) ñîðèë Çàìûí íàëóóãèéí ºíöºã 50-200, õºäºëãººíèé õóðä 2,7-8,9 êì/öàã áàéíà. Ñîðèë õèéëãýã÷èéí áèåä ÇÖÁ-èéí ýëåêòðîäûã áîëîí äàðàëò òîäîðõîéëîõ

ìàíæåòèéã áýõëýýä òàéâàí ¿åèéí ÇÖÁ, ÇÖÒ, ÀÄ õýìæèíý. Ã¿éëòèéí çàìààð àëõóóëæ ýõýëíý. Çàìûí íàëóóãèéí ºíöºã, õóðäûã 3 ìèíóò

òóòàì ààæèì íýìýãä¿¿ëæ, áèåèéí à÷ààëàë, à÷ààëëûí ýð÷ìèéã èõýñãýñýýð à÷ààëëûí òîäîðõîé ¿ç¿¿ëýëòýíä õ¿ðãýí 8-12 ìèíóò ¿ðãýëæëýõ, ýñâýë ¿ðãýëæë¿¿ëýõ áîëîìæã¿é øèíæ òýìäýã èëðýõýä çîãñîîæ ¿íýëãýý õèéíý.

Òðåäìèë ñîðèëûí ã¿éöýòãýëä “Áðþñèéí ïðîòîêîë”-èéã ºðãºí àøèãëàíà.

Ð.Áðþñèéí ïðîòîêîë

À÷ààëëûí çýðýã Õóðä êì/öàã Íàëóóãèéí ºíöºã % ¯ðãýëæëýõ õóãàöàà

I 2,7 10 3 ìèí

II 4,0 12 3 ìèí

III 5,5 14 3 ìèí

IV 6,8 16 3 ìèí

ÕÀÂÑÐÀËÒ 4Ç¯ÐÕÍÈÉ ÑÝÐÃÝÝÍ ÇÀÑÀÕ ÒÓÑËÀÌÆ ¯ÉË×ÈËÃÝÝÍÈÉ I -IV ¯Å ØÀÒ ÕªÒªËÁªÐÈÉÍ ÍÀÐÈÉÂ×ÈËÑÀÍ ÏÐÎÒÎÊÎËÛÍ ÇÀÃÂÀÐ, ÆÈØÝÝ

(ÓËÀÀÍÁÀÀÒÀÐ ÕÎÒÛÍ ÝÐ¯¯Ë ÌÝÍÄÈÉÍ 3-Ð ØÀÒËÀËÛÍ ÝÌÍÝËÝÃÒ)

1. I ¿å øàò 1.1 Çîðèëãî: Õýâòðèéí äýãëýìýýñ ¿¿äýëòýé ýìíýë ç¿éí õ¿íäðýëèéã áóóðóóëàõ, ñýòãýëç¿éí

òóëãàìäñàí àñóóäëûã øèéäâýðëýõ ªâ÷òºíèéã ýìíýëãèéí íàðèéí ÷àíä õÿíàëòàíä áàéëãàõ ªâ÷íèé òàâèëàíä íºëººëºõ¿éö ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èí, ñýòãýö, òàíèí ìýäýõ¿éí

ººð÷ëºëòèéã èëð¿¿ëýõ Ç¿ðõ ñóäàñíû ýìãýãèéí óëìààñ ¿¿ññýí àìüäðàëûí ºäºð òóòìûí ¿éë

àæèëëàãààíû àëäàãäëûã ñýðãýýõ, àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ ÇØ-òýé ºâ÷òºíèéã ýìíýëãýýñ ãýðòýý ãàð÷, ºâ÷íèé öî÷ìîã áàéäëààñ á¿ðýí

ýðãýí ñýðãýõ õ¿ðòýëõ øèëæèëòèéí õóãàöààíä äàñàí çîõèöîõîä íü áýëòãýõ Àìáóëàòîðèéí ñýðãýýí çàñàõ õºòºëáºðò ºâ÷òºíèéã øèëæ¿¿ëýõ

1.1 Õýçýý: ÇØ-èéí öî÷ìîã øàòàíä1.2 Áàéðøèë: Ýìíýëýãò ÇÖØ-èéí ýì÷èëãýýíèé õýñýãò1.3 Ýìíýëýãò õýâòýõ õóãàöàà: Äóíäæààð 10 õîíîã


1.4 Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý ýõëýõ: ÇØ-òýé ºâ÷òºíèéã ýìíýëýãò õýâòñýí ýõíèé 24 öàãèéí äîòîð ñýðãýýí çàñàõûí ýì÷ ìýðãýæèëòýí ¿çýæ ¿íýëíý. Õýðâýý ºâ÷òºíèé áèåèéí áàéäàë õ¿íä, òîãòâîðã¿é áàéâàë ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé áàã ºâ÷òºíèéã á¿ðòãýæ, áèåèéí áàéäàë òîãòâîðæñîíû äàðàà ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýã ýõëýõýýð õºòºëáºðèéã áîëîâñðóóëíà.

1.5 Ñýðãýýí çàñàõ ¿éë àæèëëàãààíû õºòºëáºð: Ýð¿¿ë ìýíäèéí äààòãàëä õàìðóóëàõ Ìýäýýëýë îëãîõ Ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéí ¿íýëãýý õèéõ Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõ Ýðò ¿åèéí õºäºëãººíèé èäýâõèéí çîõèöóóëàëò Ýìíýëãýýñ ãàðãàõ òºëºâëºãºº Ãýð á¿ëèéí äýìæëýã, îðîëöîî

1.5.1 Ýð¿¿ë ìýíäèéí äààòãàëä õàìðóóëàõÇØ-èéí äàðààõ ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý óäààí õóãàöààãààð ¿ðãýëæëýí ºâ÷òºí, ò¿¿íèé àð ãýðò ýäèéí çàñãèéí òºäèéã¿é, íèéãýìä òîäîðõîé õýìæýýíèé äàðàìò ó÷ðóóëàõ ýðñäýëòýé òóë äààòãàëûí òîãòîëöîîíä õàìðàãäàõ çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé þì.

1.5.2 Ìýäýýëýë îëãîõÀìüäðàëûí ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààíä ýðãýí îðîëöóóëàõÀæèëäàà ýðãýí îðîõÑàíõ¿¿ãèéí àñóóäàëÌàøèí æîëîîäîõ ã.ì.

1.5.3 Ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéí ¿íýëãýý (Õàâñðàëò 1)1.5.4 Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë

Ýíýõ¿¿ õýñýãò ºâ÷òºí ÇÖÒ-ãîî òîîëîõ, Áîðãèéí ¿íýëãýýãýýð ººðèéãºº ¿íýëýõýä çààæ ñóðãàõ

1.5.5 Ýðò ¿åèéí õºäºëãººíèé èäýâõèéí çîõèöóóëàëò ªâ÷òºíèé áèåèéí áàéäàë òîãòâîðæìîãö ñýðãýýí çàñàõûí ¿íýëãýýã õèéíý

(Õàâñðàëò 6).Áèåèéí áàéäàë íü òîãòâîðæñîíû äàðàà ºâ÷òºíèéã õºäºëãºæ ýõëýõ õýðýãòýé.

Ýðò ¿åèéí õºäºëãººí: Áîðãèéí ¿íýëãýý 13-ààñ äîîø, ÇÖÒ íü òàéâàí ¿åèéíõýýñ + 20-èîñ 30 óäàà/ìèí, ºâ÷íèé ýðò ¿åèéí øèíæ òýìäýã èëðýýã¿é áàéõ (öýýæýýð ºâäºõ, àìüñãààäàõ, Áîðã 13-ààñ äýýø áîëîõ, òàìèðäàõ, áóë÷èíãèéí ÿäðàë)

ªâ÷òºíèé ýðò ¿åèéí õºäºëãººí íü õóâü õ¿íýýñ (íàñ, õ¿éñ, ºâ÷ëºë, õàâñàðñàí ºâ÷èí) õàìààðàõ áà ºãºãäºõ äàñãàë íü ýìíýëç¿éí ôèçèîëîãèéí çàð÷èì äýýð ¿íäýñëýíý. Ãîë çîðèëãî íü õºäºëãººíèé èäýâõèã¿é áàéäëààñ çàéëñõèéõ, àìüñãàëûí ¿éë àæèëëàãààã õàäãàëàõ, ñàéæðóóëàõ, áèåèéí òýíöâýðò áàéäëûã õàäãàëàã÷ áóë÷èíãèéí õ¿÷, òýñâýðèéã íýìýãä¿¿ëýõýä îðøèíî.

Õ¿ñíýãò 1. ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõûí I ¿å øàòàíä õèéãäýõ äàñãàë õºäºëãººíèé æîð*

Ýð÷èì Áîðãèéí ¿íýëãýýãýýð îíîî 13-ààñ áàãà áàéõ (îíîî 6-20)ÇÖØ: ÇÖÒ < 120, ýñâýë òàéâàí ¿åèéí ÇÖÒ + 20 (õàìãèéí äîîä õÿçãààð)Õàãàëãààíû äàðàà: òàéâàí ¿åèéí ÇÖÒ + 30 (õàìãèéí äýýä õÿçãààð)


Õýðâýý ýìíýë ç¿éí øèíæ òýìäýãã¿é áîë ºâ÷òºíèé à÷ààëàë äààõ òýñâýðëýã áàéäëààñ íü õàìààðàõÕóãàöàà Äóíäàà çàâñàðëàãà á¿õèé äàñãàëûí ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà 3-5 ìèíóòÇàâñàðëàõ õóãàöàà: ªâ÷òºíèé õ¿ñýëòýýð – 1-2 ìèíÇàâñàðëàõ õóãàöàà àëü áîëîõ äàñãàë ã¿éöýòãýõ õóãàöààíààñ áîãèíî áàéõÄàñãàëûã ã¿éöýòãýõ íèéò õóãàöàà 20 ìèíÄàâòàìæ Ýðò ¿åä õºäºëãººíä îðóóëàõ: ºäºðò 3-4 óäàà (ýõíèé 1-3 õîíîãò)Ýðò ¿åèéí äàðààõ øàòíû õºäºëãººí: ºäºðò 2 óäàà (4 äýõ õîíîãîîñ)À÷ààëàë íýìýõ äàâòàìæÀ÷ààëëûã íýìýõäýý ýõëýýä äàñãàëûí ¿ðãýëæëýõ õóãàöààã 10-15 ìèíóò õ¿ðòýë óðòàñãàíà. Äàðàà íü ýð÷ìèéã íýìýãä¿¿ëíý.

Ýðò ¿åèéí õºäºëãººíèé áîëîí äàñãàëûí æèøýýí¿¿äèéã Õàâñðàëò 7-ãîîñ õàðíà óó

Äàñãàë õºäºëãººíèéã õîðèãëîõ çààëòÒîãòâîðã¿é ç¿ðõíèé áàõÕ¿íä õýëáýðèéí õÿíàëòã¿é ãèïåðòåíçè (òàéâàí ¿åä àðòåðèéí äàðàëò 200/100)Áàéðëàë õàìààðàëò àðòåðèéí äàðàëò áóóðàëò - 20ìì ÌÓÁ-ààñ èë¿¿ áóóð÷, øèíæ òýìäýã èëðýõÕÿíàëòã¿é õýì àëäàãäàëÃîë ñóäàñíû õ¿íä õýëáýðèéí íàðèéñàëÕÿíàëòã¿é ÷èõðèéí øèæèíÕ¿íäðýë á¿õèé ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñÇ¿ðõíèé õ¿íä õýëáýðèéí äóòàãäàë ªíãºö àìüñãàëàõ, àìüñãààäàõÒàéâàí ¿åèéí ÇÖÒ 100-ààñ äýýø áîëîõÃèïåðòðîôèéí êàðäèîìèîïàòèÇ¿ðõíèé õîðèãèéí III çýðýãÖî÷ìîã õàëóóðàëò á¿õèé ºâ÷í¿¿äÂèðóñûí õàëäâàðóóäÄàñãàëûí ¿åèéí õÿíàëò áà çîãñîîõ çààëòÄàñãàë õàìààðàëò ãèïîòåíçèÀ÷ààëëûí ¿åèéí ç¿ðõíèé ºâäºëò, ýìýíä ¿ð ä¿íã¿é áàéõ

1.5.6 Ýìíýëãýýñ ãàðãàõ òºëºâëºãºº Ýìíýëãýýñ ãàðãàõ òºëºâëºãººã ÇØ-èéí áàãèéí óóëçàëòààð øèéäâýðëýíý. Ýìíýëãýýñ ãàðñàíû äàðàà ººðèéí õàðüÿà ä¿¿ðãèéí ç¿ðõíèé, ìºí ñýðãýýí

çàñàõ ýì÷èéí õÿíàëòàíä îðíî. ÇØ-òýé ºâ÷òºí ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõûí íàðèéí ìýðãýæëèéí ýì÷,

ìýðãýæèëòí¿¿äýýñ çºâëºãººã àâ÷, ýìíýëãèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé Ç-ð øàòëàëä õýðýãæèæ áóé ñýðãýýí çàñàõûí õºòºëáºð¿¿äýä õàìðàãäàíà. Õýðâýý äýýðõ ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé õºòºëáºðò õàìðàãäàõ áîëîìæã¿é áîë


ººðèéí õàðüÿà ä¿¿ðãèéí ñýðãýýí çàñàõûí òàñàã, íýãæèä õàíäàíà. Õºòºëáºð õýðýãæ¿¿ëýã÷ ìýðãýæèëòí¿¿äýýñ àðãà ç¿éí çààâàð, çºâëºìæººð ä¿¿ðýã, îðîí íóòãèéí ýì÷, ìýðãýæèëòí¿¿äèéã áàéíãà õàíãàæ áàéõ ¿¿ðýãòýé þì.

Ç¿ðõíèé íàðèéí ìýðãýæëèéí ýì÷ýýñ ºâ÷òºíèéã ýìíýëãýýñ ãàðàõ ¿åä ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé òºëºâëºãººã “ýìíýëãýýñ ãàðàã÷èéí õóóäàñ”-ä õàâñàðãàæ ºãíº. Æèøýý íü: Ýìíýëãèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé 3-ð øàòëàëûí ýìíýëãèéí ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé òºëºâëºãººíä: Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé ýì÷ íü ºâ÷òºíèé àìüäðàëûí ºäºð òóòìûí ¿éë

àæèëëàãààíû òàëààð çºâëºãºº ºãºõ áà II ¿å øàòàíä õèéãäýõ äàñãàëûã çîõèîí áàéãóóëíà (II ¿å øàòíû òîäîðõîéëîëòûã õàðàõ). Ýíý øàòàíä äàñãàëóóä íü ºâ÷òºí á¿ðä òîõèðñîí æîðîîð áè÷èãäýíý.

Ñýðãýýí çàñàõûí ýì÷ íü òàñãèéí óòàñíû äóãààðûã ºâ÷òºíä ºãíº. Õýðâýý ºâ÷òºíä ÿìàð íýãýí àñóóõ ç¿éë ãàðñàí òîõèîëäîëä ýì÷ýýñ óòñààð çºâëºãººã àâàõ áîëîìæòîé.

ªâ÷òºí ýìíýëãýýñ ãàðñàíû äàðàà ýì÷èëãýýã õàðüÿà ä¿¿ðãèéí ýìíýëãèéí õÿíàëòàí äîð ÇØ-èéí äàðààõ ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæèéí äàãóó ¿ðãýëæë¿¿ëýõ òàëààð çºâëºãººã òóñãàíà.

1.5.7. Ãýð á¿ëèéí äýìæëýã, îðîëöîî ÇØ-èéí ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé áàãèéí ãèø¿¿äòýé õàìòðàí

àæèëëàíà.

1.6 Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõûí áàã:

¯íýëãýý (ýõíèé áà õÿíàëòûí): Ñýðãýýí çàñàõûí ýì÷, õºäºëãººí çàñàë÷ (õºäºëãººí çàñàë÷ ìýðãýæèëòýíã¿é òîõèîëäîëä ñýðãýýí çàñàõûí ýì÷ ¿íýëãýýã õèéíý)

Ìýäýýëýë: Ç¿ðõ ñóäàñ, ñýðãýýí çàñàë÷ ýì÷ýýð àõëóóëñàí îëîí ìýðãýæèëòýíýýñ á¿ðäñýí áàã

Õºäºëãººíèé èäýâõèéí çîõèöóóëàëò/Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõ: Ñýðãýýí çàñàõûí ýì÷, ìýðãýæëèéí õºäºëãººí çàñàë÷, ñóðãàëòàíä õàìðàãäñàí ñóâèëàã÷

Ýìíýëãýýñ ãàðàõ òºëºâëºãºº: Ç¿ðõ ñóäàñ, ñýðãýýí çàñàë÷ ýì÷ýýð àõëóóëñàí îëîí ìýðãýæèëòýíýýñ á¿ðäñýí áàã

Ãýð á¿ëèéí äýìæëýã, îðîëöîî: Ç¿ðõ ñóäàñ, ñýðãýýí çàñàõ ýì÷ýýð àõëóóëñàí îëîí ìýðãýæèëòýíýýñ á¿ðäñýí áàã

Ñýòãýëç¿é÷èéí çºâëºãºº: Õýðýâ ºâ÷òºí ñýòãýëç¿éí òóëãàìäñàí àñóóäàëòàé (ò¿ãøèë, äåïðåññ ã.ì) áîë ñýòãýëç¿é÷ ýì÷ýýñ çºâëºãºº àâàõ

Àæèë õºäºëìºð ýðõëýëò, íèéãìèéí àñóóäàë: Íèéãìèéí àæèëòàí, õºäºëìºð çàñàë÷ààñ ºâ÷òºí ýðãýæ àæèë õºäºëìºð ýðõëýõ, àæëûí íºõöºë ººð÷ëºõòýé õîëáîîòîé àñóóäëûã øèéäýæ ºãºõºä òóñëàíà. Õýðâýý ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé áàãò äýýðõè ìýðãýæèëòí¿¿äýýñ õàìðàãäààã¿é òîõèîëäîëä ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé ýì÷ óã ¿éë àæèëëàãààã çîõèîí áàéãóóëíà.

2. II ¿å øàò

2.1 Õýçýý: Ýìíýëãýýñ ãàðñíààñ õîéø 4-6 äîëîî õîíîã ¿ðãýëæèëíý.2.2 Áàéðøèë: Ãýðèéí íºõöºëä, ýìíýëãèéí àìáóëàòîðèîð 2.3 Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé çîðèëãî:


Àìüäðàëûí ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààíû II ¿å øàòíû àðãà õýìæýýã ¿ðãýëæë¿¿ëýõ, äàñãàë, õºäºëãººíèé çîõèöóóëàëò õèéõ, õÿíàõ

Óòñààð õÿíàëòûã ÿâóóëàõ Äàâòàí ¿çëýãèéí õóãàöààã òîâëîõ

2.3.1 II ¿å øàòàíä àìüäðàëûí ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõ, äàñãàë, õºäºëãººíèé çîõèöóóëàëòûí àðãà õýìæýýí¿¿äèéã øàòëàëòàéãààð õèéíý.

Ýíý ¿å øàò íü ýìíýëãýýñ ãàðñíààñ õîéøõè ãýðèéí íºõöºëä ÿâàãäàíà.

Ýíý øàòíû çîðèëãî íü ºâ÷òºí àìüäðàëûí ºäºð òóòìûí õýâèéí ¿éë àæèëëàãààíäàà (à/ººðèéãºº àð÷ëàõ: óñàíä îðîõ, õóâöàñëàõ, á/àõóéí: õîîë õèéõ, ãýð öýâýðëýõ, äýëã¿¿ð ÿâàõ ã.ì) ààæìààð ýðãýí äàñàí çîõèöîõîä, ìºí õºäºëãººíèé ÷àäâàðûã ñàéæðóóëàõàä (ãàäàà àëõàõ çàé, õóðäûã íýìýãä¿¿ëýõ) îðøèíî. ªâ÷òºí èäýâõèòýé õºäºëãººíèéã ºäºð á¿ð, òîãòìîë, 20-30 ìèíóòûí òóðø, Áîðãèéí ¿íýëãýýíèé 11-ð ò¿âøèíã õ¿ðòýë õèéíý.

Äàñãàë õºäºëãººíèéã õîðèãëîõ çààëòÒîãòâîðã¿é ç¿ðõíèé áàõÕ¿íä õýëáýðèéí õÿíàëòã¿é ãèïåðòåíçè (òàéâàí ¿åä àðòåðèéí äàðàëò 200/100)Áàéðëàë õàìààðàëò àðòåðèéí äàðàëò áóóðàõ - 20ìì ÌÓÁ-ààñ èë¿¿ áóóð÷, øèíæ òýìäýã èëðýõÕÿíàëòã¿é õýì àëäàãäàëÃîë ñóäàñíû õ¿íä õýëáýðèéí íàðèéñàëÕÿíàëòã¿é ÷èõðèéí øèæèíÕ¿íäðýë á¿õèé ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñÇ¿ðõíèé õ¿íä õýëáýðèéí äóòàãäàë ªíãºö àìüñãàëàõ, àìüñãààäàõÒàéâàí ¿åèéí ÇÖÒ 100-ààñ äýýø áîëîõÃèïåðòðîôèéí êàðäèîìèîïàòèÇ¿ðõíèé õîðèãèéí III çýðýãÖî÷ìîã õàëóóðàëò á¿õèé ºâ÷í¿¿äÂèðóñûí õàëäâàðóóäÄàñãàëûí ¿åèéí õÿíàëò áà çîãñîîõ çààëòÄàñãàë õàìààðàëò ãèïîòåíçèÀ÷ààëëûí ¿åèéí ç¿ðõíèé ºâäºëò, ýìýíä ¿ð ä¿íã¿é áàéõ

2.3.2 Óòñààð õÿíàëòûã ÿâóóëàõ ñýðãýýí çàñàõûí ýì÷ íü ºâ÷òºíèé àìüäðàëûí ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãàà, ººðèéãºº àð÷ëàõ, àõóéí àæèëëàãààíä õýâèéí îðîëöîæ áóé ýñýõ çýðýã òóõàéí ¿åèéí áàéäëûã ¿íýëíý. Óòñààð õèéõ ýìíýëãèéí õÿíàëòûã ýìíýëãýýñ ãàðñàíààñ õîéø îéðîëöîîãîîð 7-10 äàõü ºäðººñ ýõëýíý.

2.3.3 Äàâòàí ¿çëýãèéí õóãàöààã òîâëîõ: Ç¿ðõ ñóäàñíû íàðèéí ìýðãýæëèéí ýì÷èéí äàâòàí ¿çëýãèéã õàðüÿà


îðîí íóòãèéí, ä¿¿ðãèéí ýìíýëýãò ÿâóóëíà. Äàâòàí ¿çëýãèéã ýìíýëãýýñ ãàðñíààñ õîéø 4 äýõ äîëîî õîíîãò õèéíý.

Ñýðãýýí çàñàõûí ýì÷èéí äàâòàí ¿çëýãèéã àìáóëàòîðèîð õèéíý. Äàâòàí ¿çëýãèéã ýìíýëãýýñ ãàðñíààñ õîéø 4 äýõ äîëîî õîíîãîîñ ýõëýíý. Äàâòàí ¿çëýãýýð: Äàâòàí ¿íýëãýý (õàâñðàëò 8-ä áóé ¿íýëãýýíèé õóóäñûã õàðàõ) Ýðñäëèéí ¿íýëãýý À÷ààëàëòàé ñîðèë: õèéãäýæ áàéãàà äàñãàëûí äàâòàìæ, ¿ðãýëæëýõ

õóãàöàà, ýð÷ìèéã òîäîðõîéëæ ºãºõ Õýðâýý ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýãèéã õèéõ áîëîìæã¿é áîë à÷ààëàë

äààõ ÷àäâàðûã íàñààð ä¿éö¿¿ëýí òîîöîõ ç¿ðõíèé öîõèëòûí áàé òîî áà õàìãèéí äýýä òîîã òîäîðõîéëíî.

Õýðâýý ºâ÷òºí ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõûí á¿ëãýýð õèéãäýõ ýì÷èëãýýíä õàìðàãäàõ õ¿ñýëòýé áîë äàñãàë á¿ðèéã ýõëýõýýñ ºìíº äàñãàëûí äàâòàìæ, ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà, ýð÷ìèéã òîîöîîëæ, ç¿ðõíèé öîõèëòûí áàé òîîã (targer heart rate) äàâõàð òîîöîîëíî.

Õýðâýý ºâ÷òºí íü ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ ãðóïï ýì÷èëãýýíä õàìðàãäàõûã õ¿ñýõã¿é áîë òýäýíä äàñãàëûã ººðºº áèå äààæ ã¿éöýòãýõ àþóëã¿é áàéäëûã ñàéí çºâëºæ ºãíº. Ìºí ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ á¿ëãýýð õèéãäýõ ýì÷èëãýýíèé äàñãàëûí àíõíû ãàðàà ýð÷èì, ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà, äàâòàìæ, ýõëýëèéí òóõàé ãýðèéí äàñãàëûí æîðîíä áè÷èæ òýìäýãëýæ ºãíº.

ªâ÷òºí ººðèéí ñóäàñíû öîõèëò, à÷ààëëûí õýìæýýã Áîðãèéí ¿íýëãýýãýýð ¿íýëæ ÷àäàæ áàéãàà ýñýõ, ýíý òàëààðõè îéëãîëò, ã¿éöýòãýë çýðãèéã äàõèí øàëãàíà. ªâ÷òºíä äàñãàëûí óäèðäàìæààñ ººðèéíõºº ç¿ðõíèé öîõèëòûã õÿíàõ, Áîðãèéí ¿íýëãýýã õýðõýí àøèãëàõ òóõàé ñóðàëöñàí áàéíà (ýì÷èëãýýíèé I ¿å øàòàíä ñàéí ñóðñàí áàéõ).

À÷ààëàëòàé ñîðèë:ÇÖÁ-èéí 12 õîëáîëòòîé áè÷ëýãèéí õÿíàëò äîð “òýñâýðëýõ ñîðèë”-îîð ã¿éöýòãýõ áîëîìæã¿é áîë äàðààõü ñîðèëóóäààñ ñîíãîíî. ¯¿íä:

à. Àëõààíû ñîðèë á. Øàòòàé ñîðèë â. Äóãóéò ýðãîìåòðèéí ñîðèë ã. Ãàð ýðãîìåòðèéí ñîðèë ä. Ã¿éëòèéí çàìûí ñîðèë ãýõ ìýò

×àíàðûí õýìæ¿¿ð áîëîõ 12 ºãºãäºëò Äþêè ñóäàëãààíû èíäåêñèéã ¿çíý.

Õàâñðàëò 3-ààñ à÷ààëàëòàé ñîðèëûí ìýäýýëëèéã äýëãýðýíã¿é õàðíà óó.

Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõûí áàã: Óòñààð õÿíàëòûã ÿâóóëàõ: Ñýðãýýí çàñàõûí ýì÷, ýñâýë õºäºëãººí çàñàë÷ (PT)Äàõèí ¿íýëãýý: Ñýðãýýí çàñàõûí ýì÷, ýñâýë õºäºëãººí çàñàë÷ (PT)

Ñýðãýýí çàñàõûí ýì÷ýýñ õºäºëãººí çàñàë÷èéã àëèâàà õîëáîãäîõ ¿éë àæèëëàãààíóóäàä ñóðãàõ áà õÿíàëòûã ÿâóóëàõ ÷àäâàðòàé, õàðèóöëàãàòàé áàéëãàõ òàëààð àíõààð÷ àæèëëàíà.


3. III ¿å øàò

3.1 Õýçýý: ýìíýëãýýñ ãàðñíû äàðààõ 6-8 äàõü äîëîî õîíîãîîñ ýõýëæ 6-12 äîëîî õîíîã ¿ðãýëæëýõ

3.2 Áàéðøèë: Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý íü àìáóëàòîðèéí ºâ÷òºíä õàðüÿàëàãäàíà. 3.3 Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé çîðèëãî:

Õóâü õ¿íèé îíöëîãò òîõèðóóëñàí 10 äàñãàëò õºòºëáºðò ñóóðèëñàí ýì÷èëãýý áàéíà. Ýðñäëèéã ¿íýëñýíèé äàðàà äàñãàëûí ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà, ýð÷èì, äàâòàìæ çýðãèéã õóâü õ¿íèé îíöëîãò òîõèðóóëàí òîîöîîëíî.

3.3.1 Äàñãàëûí ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà, äàâòàìæ: Íîòîëãîîíä ñóóðèëñàí ñóäàëãààãààð äàñãàëûã äîëîî õîíîãò 3 óäàà, 30 ìèíóòààð (30 ìèíóò íü 10 ìèíóòààð 3 õýñýã õóâààæ áîëíî) ¿ðãýëæë¿¿ëýõ íü ¿ð ä¿íòýé áàéäàã àæýý. Ñýðãýýí çàñàõûí á¿ëãýýð õè÷ýýëëýõ äàñãàë õºäºëãººíèé õºòºëáºðèéã äîëîî õîíîãò 2 óäàà ÿâóóëæ, ºâ÷òºíèé àþóëã¿é áàéäëûã ñàéòàð õàíãàñàí ãýæ ¿çâýë ãýðèéí íºõöºëä äàñãàëò õºòºëáºðèéã ¿ðãýëæë¿¿ëýõ õýðýãòýé (Æèøýý íü: ïðîòîêîëä Ëõàãâà, Áààñàí ãàðèãò 15-16.30 öàãààñ)

3.3.2 ¯ðãýëæëýõ õóãàöàà: 90 ìèíóòààð 6-8 äîëîî õîíîãèéí òóðø äàñãàë õºòºëáºðèéã ã¿éöýòãýíý

3.3.3 Á¿ëãèéí çîõèîí áàéãóóëàëòààð äàñãàëæèõ:ÇØ-èéí á¿ëãèéí äàñãàëò õºòºëáºðèéí õýðýãæèëòèéã 6 õýñýãò õóâààíà. ¯¿íä:1. Îðîëöîãñîäûí òàèíëöóóëãà, îðîëöîã÷ á¿ð òàéâàí ¿åèéí àðòåðèéí

äàðàëò, ÇÖÒ-ãîî òîäîðõîéëæ, Áîðãèéí ¿íýëãýýãýýð ò¿âøèíãýý òîãòîîõ: 5 ìèíóò

2. Áèå õàëààëò: 10-15 ìèíóò3. ¯íäñýí äàñãàë: 30-35 ìèíóò4. Õºðãºëò: 10 ìèíóò5. Àìðàëò: 15 ìèíóò6. Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë, çºâëºãºº áà àñóóëò: 15 ìèíóò

3.3.4 ÇØ-èéí á¿ëãèéí äàñãàëò õºòºëáºðèéí øàòàëñàí äýëãýðýíã¿é ÿâö:1. Îðîëöîãñîä òàéâàí ¿åèéí àðòåðèéí äàðàëò, ÇÖÒ, Áîðãèéí ¿íýëãýýã

5 ìèíóòàíä òîãòîîíî. 2. Áèå õàëààëòûã 10-15 ìèíóòûí òóðøèä õèéíý (áèå õàëààõ äàñãàëûí

æèøýýã õàðíà óó).3. Äàñãàëûã ºðòººëñºí áàéäëààð, øàò÷èëæ ã¿éöýòãýíý. ªâ÷òºí

äàñãàëûã àëü ÷ ºðòººíººñ ýõýëæ áîëîõ ÷ äàðààãèéí äàâòàí èðýëò á¿ðäýý àíõ ýõýëñýí ºðòººíººñºº äàñãàëàà ýõýëæ áàéõ õýðýãòýé.

4. ªðòºº áîëãîíä 30 ñåê-ýýñ 3 ìèíóòûã çàðöóóëíà. Çàâñàðëàãûí õóãàöàà 30 ñåêóíä áàéíà

5. ªðòºº á¿ðèéí äàðàà Áîðãèéí ¿íýëãýýã õèéíý. Õî¸ð ºðòºº á¿ðèéí äàðàà ÇÖÒ-ã òîäîðõîéëíî. Ýíý íü äàñãàëûí à÷ààëëûí ¿åèéí ç¿ðõíèé öîõèëòûã õÿíàõ çîðèëãîòîé.

6. Äàñãàëûí ¿íäñýí ¿å äóóñàõàä õºðãºëòèéí ¿å ýõëýíý. Óäààí àëõàõ, ñóíãàëòûí äàñãàë çýðãèéã 10 ìèíóòàíä ã¿éöýòãýíý.

7. Õºðãºëòèéí äàñãàëûí äàðàà ç¿ðõíèé öîõèëò, Áîðãèéí ¿íýëãýýã äàâòàí õèéíý. Äàñãàëò õºòºëáºð ¿¿ãýýð äóóñãàâàð áîëíî.

8. Àìðàëòûí õóãàöàà 10-15 ìèíóò ¿ðãýëæëýõ áà ñóóãàà, õýâòýý


áàéðëàëä àìàð÷ áîëíî. Ýíý ¿åä óÿíãûí õýìíýëòýé àÿç, ìîíãîë õºãæèì, ýñâýë òîõèðñîí äóðòàé õºãæìèéã àìðàëòàíä çîðèóëæ àøèãëàíà.

9. Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõ, çºâëºãºº ºãºõ, ºâ÷òºíèé àñóóëòàíä õàðèóëàõàä 15 ìèíóò çàðöóóëíà. Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõ ñóðãàëò 6-8 òºðëèéí àãóóëàìæààñ á¿ðäýõ áà øèíý ñýäýâ ñîíãîí ÿâóóëæ áîëíî. Õºòºëáºðèéã òîéðîã äàâòàí áàéäëààð çîõèîí áàéãóóëíà. Ýíý íü øèíýýð ºâ÷òºí äàñãàë õºòºëáºðèéí àëü ÷ ¿åä íü îðæ áîëîõ íºõöºëèéã á¿ðä¿¿ëýõ þì.

3.3.5 Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé òàñàãò õèéëãýõ æèøýý äàñãàëóóä

Õ¿ñíýãò: Äàñãàëûí çàãâàðóóä: Ç¿ðõ ñóäàñíû äàñãàëò õºòºëáºðò áàãàæ, òîíîã òºõººðºìæ áàãà øààðäñàí, ºðòºã õÿìä, äàñãàëûã ãàíöààðàà ã¿éöýòãýõ ¿åä ýðñäýë áàãàòàé 10 äàñãàëûí æèøýýã îðóóëñàí. Äàñãàëûã çºâ õèéõ çààâàð÷èëãàà áà àíõààðóóëãûã ºâ÷òºíä íàðèéí íÿãò ºãíº.

Äàñãàë Æîð/ Äàâòàëò1 10 ìåòð àëõàõ Àëõààíû õóðäûã íýìýõýýñ ºìíº õóãàöààã íýìíý.

2 Òîõîéí ¿åýð íóãàëàõ Ãàðòàà òóóõàéíû æèíã íýìýõýýñ ºìíº äàñãàëûí ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà, äàâòàìæèéã íýìíý (0.5-1 êã).

3 Äóãóé óíàõ Äóãóéíû äºðººíèé ýñýðã¿¿öëèéã íýìýõýýñ ºìíº äàñãàë ¿ðãýëæëýõ õóãàöààã íýìíý.

4 Ñóóæ áîñîõ

Äàñãàëûã ò¿øëýãòýé ñàíäàë àøèãëàæ ýõë¿¿ëíý. Äàðàà íü ãàðààðàà òóëàõã¿é áîñîæ ñóóõ äàñãàëûã ýõëýõýýñ ºìíº äàñãàëûí äàâòàìæ, ¿ðãýëæëýõ õóãàöààã íýìíý. Öààøäàà ñàíäëûí ºíäðèéã íàìñãàíà.

5 Õàíàíä ãàðààð òóëæ ñóíèàõ

Õàíàíä ãàðààð òóëæ ñóíèàõ ¿åèéí õàíà áà áèåèéí õîîðîíäîõ çàéã õîëäóóëàõààñ ºìíº äàñãàë ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà, äàâòàìæèéã íýìíý.

6

Çîãñîî áàéðëàëä íýã ãàðûí àëãûã ýñðýã òàëûí íóãàëæ äýýø ºðãºñºí ºâäãºíä õ¿ðãýõ (Õî¸ð òàëäàà ýýëæëýõ)

Ò¿íõ, ºâäºã íóãàëàõ ºíöºã, ãàðûí ñàâëàëòûã íýìýõýýñ ºìíº äàñãàë ¿ðãýëæëýõ õóãàöààã íýìíý.

7 Õî¸ð ãàðûã àëäëàõ Ãàðòàà òóóõàéíû æèíã íýìýõýýñ ºìíº äàñãàëûí ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà, äàâòàìæèéã íýìíý (0.5-1 êã).

8 ªëìèé äýýð çîãñîõ ªëìèé äýýðýý øîãøèõîîñ ºìíº äàñãàë ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà, äàâòàìæèéã íýìýãä¿¿ëíý.

9 Øàòòàé äàñãàë Øàòíû ºíäðèéã íýìýõýýñ ºìíº äàñãàë ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà, äàâòàìæèéã íýìíý.

10

Ìàòðàñòàé äàñãàë: ªâäãºí äýýð ãàðàà òàâèàä ñóóæ-áîñîõ, ã¿¿ðýí äàñãàë.

Ýäãýýð íü ñ¿¿ëèéí äàñãàë áîëíî. Äàñãàëò õºòºëáºðèéã çîãñîõ-õýâòýõ-çîãñîõ çýðýã áàéðëàë ñîëüæ, õèéõýýñ çàéëñõèéõ õýðýãòýé.

3.3.6 Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ á¿ëãýýð õèéãäýõ ýì÷èëãýýíèé ¿åèéí äàñãàëûí àþóëã¿é áàéäàë Äàñãàëûí àþóëã¿é áàéäàëä äàðààõ ç¿éëñèéã àíõààðíà. ¯¿íä:


1. Ñýðãýýí çàñàõ áàãèéí ãèø¿¿ä àìèëóóëàõ ñóóðü òóñëàìæèéí (CPR) ñóðãàëòàíä õàìðàãäñàí áàéõ.

2. Ñýðãýýí çàñàõ áàãèéí ãèø¿¿ä ýìíýëãèéí ÿàðàëòàé òóñëàìæèéí áàãèéí óòàñíû äóãààðûã ìýääýã áàéõ.

3. Äàñãàëûí ºðººíä óòñàí õîëáîî çàéëøã¿é áàéðøóóëàõ. 4. Ñýðãýýí çàñàõ áàãèéí ãèø¿¿ä ÿàðàëòàé òóñëàìæèéí áàãàæ õàìãèéí

îéð õààíà áàéãààã ìýääýã áàéõ 5. CPR –ûí äàâòàí ñóðãàëòàíä òîãòìîë õàìðàãääàã áàéõ.6. Äàñãàëûí ÿâöàä ñýðãýýí çàñàõ áàãèéí ãèø¿¿í ºâ÷òºíèé ÇÖÒ,

àðòåðèéí äàðàëò, Áîðãèéí ¿íýëãýýã ìàø àíõààðàëòàé õÿíàõ, äàñãàëûí óëìààñ ¿¿ñýõ ýìíýëç¿éí ñºðºã øèíæ òýìäýã èëðýõ ýñýõèéã õÿíàæ, ò¿¿íä àðãà õýìæýý àâ÷ ÷àääàã áàéõ

7. Äàñãàë õºäºëãººíèéã õîðèãëîõ, çîãñîîõ çààëò I,II ¿å øàòòàé àäèë3.3.7 Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõ

Ç¿ðõ ñóäàñíû ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíä ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõ, çºâëºãºº ºãºõ, ºâ÷òºíèé àñóóëòàíä õàðèóëàõ öàãèéã çàéëøã¿é áàãòààñàí áàéíà.

Õ¿ñíýãò: Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõ ñýäýâ (æèøýý)Ç¿ðõíèé ºâ÷íèé òóõàé ýíä¿¿ òàøàà îéëãîëò õºäºëìºðèéí ÷àäâàð àëäàëòàíä õ¿ðãýõ íüÝìãýã ôèçèîëîãè áà øèíæ òýìäýãÝðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñ: òàìõè òàòàëò, ò¿¿íèé ¿ð äàãàâàðÝðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñ: õîîëíû äýãëýì, ò¿¿íèé ¿ð íºëºº Õºäºëãººíèé èäýâõèòýé áà èäýâõèã¿é áàéäàë Ñýòãýëç¿éí áàéäàë (ààø, àðàíøèí, ñýòãýë õºäëºë)Àæèëäàà ýðãýí îðîõ òàëààð ìýðãýæëèéí çºâëºãºº Áýëãèéí ¿éë àæèëëàãààíû õÿìðàëÝìýí ýì÷èëãýý, ìýñ çàñàë, áóñàä òóñëàõ áàãàæ õýðýãñýë¿¿äÀìüñãàë-ç¿ðõíèé àìèëóóëàõ ñóóðü òóñëàìæ

Ç¿ðõíèé ¿íäñýí àíàòîìè, ôèçèîëîãè Ç¿ðõíèé ýìãýãèéí ¿ð äàãàâàð, ýäãýðýõ ïðîöåññ, ñýðãýëò, òàâèëàí Ç¿ðõíèé ýìãýãèéí ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñ, õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëòÁóðóó çàí ¿éëèéã ººð÷ëºõ Áèå ìàõáîä, áýëãèéí ¿éë àæèëëàãàà, ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãàà, àæèëäàà

ýðãýí îðîõ, ìàøèí æîëîîäîõ òóõàéÑýòãýöèéí ¿éë àæèëëàãàà - ñýòãýë óíàëò, ñýòãýë õºäëºë, íîéð, çàí ààø

çýðãèéí òóõàé Íèéãìèéí õ¿÷èí ç¿éëñ - ãýð á¿ë, õóâèéí õîëáîî õàðèëöàà, íèéãìèéí äýìæëýã

òóñëàëöàà Øèíæ òýìäãèéí ìåíåæìåíò – öýýæíèé ºâäºëò, ÇØ-èéí äîõèî øèíæ, àìüñãàë

äàâõöàõ, òàõèêàðäè Ýìèéí õýðýãëýý – ýìèéí çààëò, õîîðîíäûí çîõèöîë Ñóäàëãàà, ¿éë ÿâö Ç¿ðõíèé òóõàé èòãýë ¿íýìøèë, áóðóó îéëãîëòóóä Ýìíýëãèéí ìýðãýæèëòýíèé õÿíàëòûí à÷ õîëáîãäîë


3.4 Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé áàã:

Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé áàã íü ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ á¿ëãýýð ýì÷ëýõ õºòºëáºðèéí ¿åä 5:1 õàðüöàà (5 ºâ÷òºíä 1 ñýðãýýí çàñàë÷ ýì÷) áàéõààð çîõèîí áàéãóóëàãäàíà. ªâ÷òºíèé áèåèéí áàéäëûí õ¿íäèéí çýðãýýñ õàìààð÷ áàãèéí ãèø¿¿äèéí òîîã íýìýãä¿¿ëæ áîëíî. Áàãò çàéëøã¿é áàéõ ãèø¿¿ä:

Áàãò 1-2 ñýðãýýí çàñàë÷ ýì÷ Ñýðãýýí çàñàõûí ñóðãàëòàíä õàìðàãäñàí ñóâèëàã÷ Ìýðãýæëèéí õºäºëãººí çàñàë÷ (PT) áàéíà.

4. IV ¿å øàò

4.1 Õýçýý: III ¿å øàò äóóññàíû äàðààãààñ ýõëýí óäààí õóãàöààãààð õèéãäýíý.4.2 Áàéðøèë: Ãýðòýý, ýñâýë á¿ëãèéí çîõèîí áàéãóóëëàëòòàéãààð îëîí íèéòýä

ñóóðèëàõ4.3 Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé çîðèëãîò ¿éë àæèëëàãàà:

III ¿å øàòíû äàñãàë õºäºëãººíèé õºòºëáºðèéã ¿ðãýëæë¿¿ëíý (III ¿å øàòûã õàðàõ).

Óòñààð õÿíàëòûã ÿâóóëàõ Ñýðãýýí çàñàõûí äàâòàí ¿çëýã, ¿íýëãýý, ñîðèëûã 4-6 ñàðûí äàðàà õèéíý.

Äàâòàí ¿çëýãèéí äàðàà ãýðýýð ã¿éöýòãýõ äàñãàëûã íýìýãä¿¿ëýõ, äàñãàë õºòºëáºðèéã ¿ðãëýæë¿¿ëýõ, ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõûí á¿ëãýýð ã¿éöýòãýõ äàñãàë õºòºëáºðèéã äóóñãàõàä äýìæèõ çýðýã ¿éë àæèëëàãààíóóäûã çîõèîí áàéãóóëíà.

4.4 Áèå äààæ ã¿éöýòãýõ äàñãàë õºòºëáºðèéã äóóñãàõ

ªâ÷òºí ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé õºòºëáºðèéã äóóñãàõàä áýëýí, ýñâýë ¿ðãýëæë¿¿ëýí ã¿éöýòãýõ ýñýõýä ä¿ãíýëò ºã÷, øèéäâýð ãàðãàíà.

Õºäºº îðîí íóòàãò ¿ç¿¿ëýõ ñýðãýýí çàñàõûí òóñëàìæ¿éë÷èëãýýíèé ïðîòîêîëûí æèøýý

1. I ¿å øàò

ÇØ-òýé ºâ÷òºíèéã õàðüÿà îðîí íóòãèéí (àéìàã, ñóì) ýìíýëãèéí ñýðãýýí çàñàõûí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëäýã ýì÷, ìýðãýæèëòýí á¿ðòãýæ, òóñ óäèðäàìæèéí I ¿å øàòàíä çààñíû äàãóó îíîøèëãîî, ¿íýëãýý, ýì÷èëãýýíä õàìðóóëíà.

2. II ¿å øàò

Õýðâýý ºâ÷òºí íü Óëààíáààòàð õîòûí 3-ð øàòëàëûí ýìíýëãýýñ õºäºº, îðîí íóòàã ðóó øèëæèæ áàéãàà òîõèîëäîëä òóñ ýìíýëãýýñ ºâ÷òºíä õèéãäñýí ¿íýëãýý, àìüäðàëûí ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãàà áà õºäºëãººíèé ÷àäâàðûí òóõàé, ìºí õèéãäýæ áàéñàí äàñãàë õºòºëáºð, öààøäûí àâàõ àðãà õýìæýýíèé òàëààð óòñààð, ýñâýë çàõèàãààð ìýäýãäýíý. Ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæèéí 3-ð øàòëàëûí ýìíýëýãò ýì÷èëæ áàéñàí ýì÷ýýñ ºâ÷òºíòýé áàéíãà õîëáîîòîé áàéæ, àìüäðàëûí ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãàà áà õºäºëãººíèé ÷àäâàð íü õèð ñýðãýæ áàéãàà, õèéæ áóé äàñãàë õºòºëáºðèéí àìæèëò çýðãèéã õÿíàæ, öààøäûí àâàõ àðãà õýìæýýíèé òàëààð


çºâëºãººã ºãíº. Õýðâýý ºâ÷òºí ÇØ-èéí öî÷ìîã ¿åäýý àéìãèéí, ýñâýë ñóìûí ýìíýëýãò õàíäñàí

òîõèîëäîëä ñýðãýýí çàñàë÷ ýì÷ýýñ ºâ÷òºíèéã ¿íýëæ óäèðäàìæèéí 1, ýñâýë 2-ð ¿å øàòààñ òîõèðîõ ýì÷èëãýýã óäèðäàìæèéí äàãóó ÿâóóëíà.

3. III ¿å øàò

Óäèðäàìæèéí III ¿å øàòàíä çààñàí ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõûí á¿ëãýýð õèéãäýõ, ýñâýë ãýðèéí äàñãàëò õºòºëáºðèéã çîõèîí áàéãóóëæ õýðýãæ¿¿ëíý.

Àéìãèéí, ñóìûí ñýðãýýí çàñàõûí òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýã÷ ýì÷, ìýðãýæèëòýí íü 3-ð øàòëàëûí ýìíýëãèéí ñýðãýýí çàñàõûí ýì÷, ìýðãýæèëòí¿¿äýýñ ºâ÷òºíèéõýý òàëààð çºâëºãºº, öààøäûí àâàõ àðãà õýìæýýíèé òàëààð áàéíãà õîëáîîòîé àæèëëàíà.

4. IV ¿å øàò

Óäààí õóãàöààíû äàñãàë õºòºëáºðèéã óäèðäàìæèéí äàãóó õýðýãæ¿¿ëíý.

ÕÀÂÑÐÀËÒ 5 ÁÎÄÈÑÛÍ ÑÎËÈËÖÎÎÍÛ ÈÍÄÅÊÑ (MET) ÀÍÃÈËÀË

ÕªÍÃªÍ ( <3MET) ÄÓÍÄ (3-6 MET) ªÍÄªÐ ( >6MET)

Àëõ

àõ Óäààí àëõàõ

Ãýðò, àæèë, äýëã¿¿ðýýð àëõàõ₌2.0ɑ

Àëõàõ 3.0 ìï ₌3.0;

Ìàø õóðäàí õýìíýëòýé àëõàõ (4.5 ìï) ₌6.3ɑ; Äóíäàæ õóðäààð ÿâãàí àÿëàë õèéõ (<10pounds)⁼7.0ɑ; Ýãö ãàçðààð ÿâãàí ÿâàõ 10-42pounds)⁼7.5-9.0 ɑ

Õóðäàí õýìíýëòýé àëõàõ(4 ìï)₌5.0ɑ

Øîãøèõ 5 ìï ⁼8.0 ɑ

Áàãà çýðýã ãóðäàí øîãøèõ 6 ìï ⁼10.0 ɑ

Ã¿éõ 7mph ⁼11.5 ɑ

Àæ

èë ì

ýðãý

æèë

, ãýð

èéí

àæèë

Øèðýýí äýýð ñóóãàà àæèë õèéõ, êîìïüþòåð àøèãëàäàã, øèðýýíèé ãýðýë àøèãëàäàã áîë ⁼1.5 ɑ

Öýâýðëýãýý õèéõ, öîíõ óãààõ, ìàøèí óãààõ⁼3.0ɑ Ýëñ öóòãàõ ⁼7.0

Øàë óãààõ, õèâñ öýâýðëýõ, òîîñ ñîðóóëàõ, ⁼3.0-3.5ɑ Òîîñãî ºðºõ⁼7.5

Çîãñîî àæèë,æèøýýëáýë îð õóðààõ, àÿãà óãààõ, þì èíä¿¿äýõ, õîîë áýëòãýõ, äýëã¿¿ðò çîãñîõ ⁼2.0-2,5ɑ

Ìóæààí⁼3.6ɑ Õºäºº àæ àõóéí õºäºëìºð, æèøýý ºâñ õàäàõ ⁼8.0

Ìîä õàðóóëäàõ⁼5.5ɑ

Ãàçàð õ¿ðçýýð ìàëòàõ⁼8.5Ç¿ëýã çàñàõ, çýðëýã çóëãààõ⁼5.5 ɑ


×ºë

ººò

öàã,

ñïîð

òÇóðàã çóðàõ, ãàð óðëàë, õºçºð òîãëîõ⁼1.5 ɑ

Áàäìèíòîí òîãëîõ ⁼4.5 ɑ Ñàãñàí áºìáºã òîãëîõ ⁼8.0

Áèëëÿðä⁼2.5 ɑÑàãñàí áºìáºã òîãëîõ, áºìáºã öàãèðàã ðóó øèäýõ⁼4.5 ɑ

Øóëóóí, õàâòãàé ãàçàð äóãóé óíàõ

Çàâèàð ÿâàõ⁼2.5 ɑÑóóðèí äóãóé óíàõ- õºíãºí àðààíä (10-12 ìï) ⁼6.0 ɑ

ººðèéãºº äàé÷ëàæ äóãóé óíàõ (12-14mph) ⁼8.0

Ìîäîí áºìáºã òîãëîõ ⁼2.5 ɑ

Íèéòèéí óäààí õýìíýëòýé á¿æèã ⁼3.0; õóðäàí õýìíýëòýé ⁼4.5

Ìàø õóðäàí äóãóé óíàõ (14-16 ìï) ⁼10.0

Äàðòñ⁼2.5 ɑ Ãîëûí ýðãýýð àëõàæ çàãàñ÷ëàõ⁼4.0 Öàíààð ÿâàõ (2.5ìï⁼7.0;fast)

Ñóóãààä çàãàñ÷ëàõ⁼2.5 ɑ

Ãîëüô òîãëîõ, àõëàõ ⁼4.3 Õºëáºìáºã òîãëîõ⁼7.0

Õºãæìèéí çýìñýãýýð òîãëîõ⁼2.0-2.5 ɑ

Äàðâóóëò çàâü, óñíû ñêèò ⁼3.0

Õºëáºìáºã ºðñºëäººíòýé òîãëîõ⁼10.0

Óñàíä ñýëýõ⁼6.0b Óñàíä õóðäòàé ñýëýõ ⁼ 8-11b

Øèðýýíèé òåííèñ òîãëîõ ⁼4.0 Ãàíöààðàà òåííèñ òîãëîõ ⁼8.0

Àãààðûí òåííèñ òîãëîõ⁼5.0 Ãàð áºìáºã ºðñºëäººíòýé

òîãëîõ ⁼ 8.0Ãàð áºìáºã òîãëîõ-ºðñºëäººíã¿é3.0-4.0


ÕÀÂÑÐÀËÒ 6Ç¯ÐÕÍÈÉ ØÈÃÄÝÝÑÈÉÍ ¯ÍÝËÃÝÝÍÈÉ ÕÓÓÄÀÑ – I ¯Å ØÀÒ

ÇØ-ÈÉÍ ÑÝÐÃÝÝÍ ÇÀÑÀÕ ÝÌ×ÈËÃÝÝÍÈÉ ÊÀÐÒ Ñýðãýýí çàñàë÷ ýì÷ - õºäºëãººí çàñàë÷ – õºäºëìºð çàñàë÷

Êàðò ¹ ___________________________ òàñàã ____________________________ªðºº______________Íàñ:__________ Õ¿éñ:____ ÇØ áîëñîí îãíîî___________ Ýìíýëýãò õýâòñýí îãíîîÎíîø Àìüäðàëûí ò¿¿õ

Çîâèóð

ªâ÷íèé ò¿¿õ


Ýìèéí ýì÷èëãýý Íèéãìèéí áàéäàë (àìüäðàõ îð÷èí, õºäºëìºð ýðõëýëò, ñîíèðõäîã ç¿éëñ)

¯íýëãýý Ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñÀÄ Òàìõè

ÀÄ èõñýëòÆèí Õîëåñòðèí

×èõðèéí øèæèíªíäºð Òàðãàëàëò /áîäèñûí

ñ î ë è ë ö î î í û õàìøèíæÓäàìøèë

ÁÆÈ ÀðõèÁóõèìäàë

Á¿ñýëõèéí òîéðîã Õ º ä º ë ã º º í è é õîìñäîë (ýìíýëýãò õýâòýõýýñ ºìíºõ ä à ñ ã à ë æ è ë ò û í áàéäàë)

ÝÊÃ

Àìüñãàëûí ýðõòýí òîãòîëöîîNAD Õ¿÷èëòºðºã÷èéí

çàðöóóëàëò_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ % õàìðûí õºíäèé/ O2 ìàñê

Çàõûí öóñíû õ¿÷èëòºðºã÷èéí õýìæýý /SpO2/

Õàíèàëãàõ¯ð ä¿íòýé ÑóëÕàíãàëòã¿é

Áàðòåë èíäåêñªäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààã ¿íýëýõ

1

Õîîëëîõ 0 = ÷àäàõã¿é5 = õîîëîî æèæèãëýõ çýðýãò òóñëàìæ õýðýãòýé10 = áóñäûí õàðààò

10 5 0

2Óñàíä îðîõ (ýñâýë ø¿ðø¿¿ðò îðîõ)0 = áóñäûí õàðààò5 = áóñäûí õàðààò áóñ

5 0

3

ªºðòºº ¿éë÷ëýõ0 = áóñäûí òóñëàìæ øààðäëàãàòàé5 = í¿¿ðýý óãààõ/¿ñýý ñàìíàõ/ø¿äýý óãààõ/ñàõëàà õóñàõ íü áóñäûí õàðààò áóñ

5 0


4

Õóâöàñëàõ 0 = áóñäûí õàðààò5 = òàëûã íü ººðºº õèéæ ÷àäíà10 = áóñäûí õàðààò (òîâ÷îî òîâ÷ëîõ, öàõèëãààíàà òàòàõ çýðýã îðíî)

10 5 0

5

Áààõ 0 = ìýäýýã¿é áààíà (ýñâýë òóóëãà õýðýãëýíý)5 = õààÿà10 = áààæ ÷àäíà

10 5 0

6

Øýýõ 0 = ìýäýýã¿é øýýíý, ýñâýë êàòåòåðàà ººðºº õýðýãëýæ õèéæ ÷àäàõã¿é.5 = õààÿà10 = øýýæ ÷àäíà

10 5 0

7

Æîðëîíä áèå çàñàõ0 = áóñäûí õàðààò5 = çàðèì íýã ç¿éëä áóñäûí òóñëàìæ øààðäëàãàòàé10 = áóñäûí õàðààò áóñ

10 5 0

8

Øèëæèõ õºäºëãººí (îðíîîñ ñàíäàë ðóó, ýñðýãýýð)0 = ÷àäàõã¿é, ñóóõ ¿åèéí òýíöâýð áàéõã¿é5 = ñóóõàä èõ õýìæýýíèé òóñëàìæ øààðäëàãàòàé(íýã ýñâýë õî¸ð õ¿íèé,),10 = ñóóõàä áàãà õýìæýýíèé òóñëàìæ øààðäëàãàòàé (áèåèéí áîëí ¿ãíèé)15 = áóñäûí õàðààò áóñ

15 10 5 0

9

Òýãøõýí ãàçàð ÿâàõ0 = ÿâæ ÷àäàõã¿é ýñâýë < 50 ìåòð5 = òýðãýíöýðýýð ººðºº ÿâíà, òîéðîãîîð ýðãýæ ÷àäíà > 50 ìåòð10 = íýã õ¿íèé òóñëàìæòàé ÿâíà, > 50 ìåòð15 = ººðºº ÿâíà (ãýõäýý òàÿã ìýò õýðýãñýë õýðýãëýæ áîëíî, > 50 ìåòð

15 10 5 0

10

Øàòààð ÿâàõ0 = ÷àäàõã¿é5 = òóñëàìæ øààðäëàãàòàé (¿ãíèé, áèåíèé, òóñëàõ õýðýãñýë)10 = áóñäûí õàðààò áóñ

10 5 0

Íèéò 0 / 100òàéëáàð : 60-ààñ äýýø : áóñûí õàðààò áóñ , 40-ººñ äîîø : õàãàñ áóñäûí õàðààò, 20-îîñ äîîø : á¿ðýí áóñäûí õàðààò


Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íãèéí õýìæèëò

¹ ¯éëäýë ÌÅÒ Õýâòýõ ¿åä Ãàðàõ ¿åä

1 Òà ººðºº õîîëîî èäýæ, õóâöàñëàæ, óñàíä îðæ áèå çàñàæ ÷àääàã óó? 2.75

2 Ãýð äîòðîî àëõàæ ÷àäàõ óó? 1.75

3 Òýãøõýí ãàçàð 500 ìåòð àëõàæ ÷àäàõ óó? 2.7

4 Øàòààð áîëîí ºãñ¿¿ð ãàçàð ºãñºæ ÷àäàõ óó ? 5

5 Îéðõîí çàéä ã¿éæ ÷àäàõ óó? 5.5

6Ãýð îðíû õ¿íä àæèë õèéæ ÷àäàõ óó, æíü:øàëàà ç¿ëãýõ, òàâèëãàà çººõ ãýõ ìýò?

8

7Ãýð îðíû õºíãºí àæèë õèéæ ÷àäàõ óó, æíü: òîîñ ñîðóóëàõ, òîîñîî àð÷èõ ãýõ ìýò?

2.7

8Ãýð îðíû äóíä çýðãèéí àæèë õèéæ ÷àäàõ óó, æíü: òîîñ ñîðóóëàõ, äýëã¿¿ðýýñ þì àâàõ?

3.5

9Õàøààíû õîã ø¿¿ðäýõ, çýðëýã íîãîî çóëãààõ, ºâñ õàäàõ çýðýã àæèë õèéäýã ¿¿?

4.5

10 Áýëãèéí õàìòðàã÷òàé þó? 5.25

11Äóíä çýðãèéí à÷ààëàë á¿õèé äàñãàë õèéäýã ¿¿, Æíü ãîëüô, áîóëèíã, á¿æèã, áºìáºã øèäýõ ãýõ ìýò?

6

12

Õ¿íä à÷ààëàë á¿õèé äàñãàë õèéäýã ¿¿, æíü óñàíä ñýëýõ, öàíààð ãóëãàõ, òåííèñ òîãëîõ, õºë áºìáºã, ñàãñàí áºìáºã ãýõ ìýò

7.5

Òàéëáàð :îíîî +ÌÅÒ=/0,43*íèéò îíîî +9.6/3.5

Ñýðãýýí çàñàõ õºòºëáºðò çàéëøã¿é õèéãäýõ¿éë àæèëëàãààíû ã¿éöýòãýëèéí á¿ðòãýë

Ýìíýëãýýñ ãàðàõûí ºìíº Òèéì/ ¿ã¿é ªâ÷òºíä ºäºð òóìûí ¿éë àæèëëàãààãàà ýðãýýä õýðõýí õèéõ òàëààð ñóðãàëò, çºâëºãºº ºãñºí ýñýõ?

Ò/¯

Ãýðòýý õèéõ äàñãàë õºäºëãººí, ýì÷èëãýýã çààæ ºãñºí ýñýõ Ò/¯ªâ÷òºí òóõàéí äàñãàëûã áèå äààæ õýðõýí õèéõýý îéëãîñîí ýñýõ

Ò/¯

ªâ÷òºí ººðºº ÇÖÒ-ã õÿíàæ ÷àääàã áîëñîí ýñýõ Ò/¯ªâ÷òºí Áîðãèéí ¿íýëãýýã õýðõýí àøèãëàõàà ìýäýæ áàéãàà ýñýõ

Ò/¯


ªâ÷òºí ýìíýëýãò äàõèí õýçýý ¿ç¿¿ëýõýý ìýäñýí ýñýõ Ò/¯ªâ÷òºíä ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé òàñàãòàé õîëáîãäîõ óòàñ ºãñºõ ýñýõ

Ò/¯

Àæèëäàà ýðãýí îðîõîä íü ¿íýëãýý õèéñýí ýñýõ Ò/¯Íýìýëò ìýäýýëýë

Ýìíýëãýýñ ãàðñíû äàðààõ ¿å øàò Òèéì/ ¿ã¿é Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé äàñãàëò õºòºëáºðò õàìðàãäñàí óó?

Ò/¯

Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ õºòºëáºðò õàìðàãäàõûã õ¿ñýæ áàéíà óó?

Ò/¯ – õýðýâ òèéì áîë, õýçýýíýýñ:

Õýðâýý äàñãàëò õºòºëáºðò õàìðàãäàõã¿é áîë ãýðò õèéõ äàñãàëò õºòºëáºð ºãñºí ýñýõÕýðâýý ºâ÷òºí çºâõºí ãýðò õèéõ äàñãàëò õºòºëáºðò õàìðàãäàõ áîë õýçýý ýðãýí ¿ç¿¿ëýõ òàëààð õýëñýí ýñýõ

Ò/¯

ªâ÷òºí äàñãàë á¿ðèéã áèå äààæ ã¿éöýòãýæ ÷àäàæ áóé ýñýõ Ò/¯ªâ÷òºí ººðèéíõºº ÇÖÒ-ã òîîëæ ÷àäàæ áóé ýñýõ Ò/¯Áîðãèéí ¿íýëãýýã ºâ÷òºí îéëãîæ, õýðýãæ¿¿ëæ ÷àäàæ áóé ýñýõ Ò/¯ªâ÷òºíä ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé òàñãèéí óòàñíû äóãààðûã ºãñºí ýñýõ

Ò/¯

Íýìýëò ìýäýýëýë

ÝÌ×ÈËÃÝÝÍÈÉ ÒªËªÂËªÃªª

Îãíîî ÁÈÅÈÉÍ Á¯ÒÝÖ, ¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀÍÛ ÀËÄÀÃÄÀË

Îãíîî ¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀ, ÍÈÉÃÌÈÉÍ ÎÐÎËÖÎÎÍÛ ÕßÇÃÀÀÐËÀËÒ

Îãíîî ÕÓÂÜ Õ¯Í, ÍÈÉÃÌÈÉÍ Õ¯×ÈÍ Ç¯ÉËÑ

Îãíîî ¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀÍÛ ÒªËªÂËªÃªª (öààøèä õèéãäýõ îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé òºëºâëºãºº)


ÝÌÍÝËÃÝÝÑ ÃÀÐÃÀÕ ÕÓÓÄÀÑ

Íýð:________________________Òºðñºí îãíîî_________________Ýìíýëýã ¹._________ Õ¿éñ:______ Ýìíýëýãò õýâòñýí îãíîî:_____________ Ýìíýëãýýñ ãàðñàí îãíîî: __________

Îíîø ªâ÷íèé ò¿¿õ

Àìüäðàëûí ò¿¿õ Õèéãäñýí ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýý

Áàãàæèéí øèíæèëãýý

Ýìíýëýãò õèéãäñýí ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý

Ýìíýëýãò äàõèí ¿ç¿¿ëýõ õóãàöàà

Ýìíýëýãò áàéõ õóãàöààíä õàìðàãäñàí ñóðãàëò (√ òýìäýãëýõ)

Õààíà:

Õýçýý:

o ªäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààíû òàëààð õèéñýí ñóðãàëò

o Ñóäàñíû öîõèëòûí òîîã õÿíàõo Áîðãèéí ¿íýëãýýãýýð ººðèéãºº õÿíàõo Äàñãàëûã áèå äààí ã¿éöýòãýõ

Õºäºëìºð ýðõëýõ ÷àäâàðûã ¿íýëñýí ýñýõ: Ýìíýëãýýñ ãàðàõ ¿åä ºãºõ çºâëºìæ, çààâàð÷èëãàà (√ òýìäýãëýõ):o ªâäºëò íàìäààõ, øàðõ öýâýðëýõo Äàñãàë õºäºëãººíèéã õîðèãëîõ çààëòo Æîëîî áàðèõûã õîðèãëîõ çààëòo Îíãîöîîð íèñýõèéã õîðèãëîõ çààëòo Äàñãàë õºäºëãººíèé à÷ààëëûã íýìýãä¿¿ëýõ çºâëºìæo Ãýðèéí àæèë, ÷ºëººò öàã, äàñãàë õºäºëãººíèé çºâëºìæo ßàðàëòàé ¿åä àâàõ àðãà õýìæýýíèé çºâëºìæo Áóñàä:____________________________________________________

Ñýðãýýí çàñàë÷ ýì÷èéí íýð:Óòàñíû äóãààð:Èëãýýõ ä¿¿ðýã, ºðõ (Àéìàã, ñóì) õàÿã:

Ýì÷èéí ãàðûí ¿ñýã : / /Áàòàëãààæóóëñàí: / / Îãíîî: __________________________


ÕÀÂÑÐÀËÒ 7I ¯Å ØÀÒÀÍÄ ÕªÄªËÃªªÍ ÇÀÑÀË×ÈÉÍ ÕÝÐÝÃÆ¯¯ËÝÕ ÕªÒªËÁªÐ

/ÆÈØÝÝ/

Õºäºëãººí çàñàë ýì÷èëãýýíèé õºòºëáºðÄàñãàë, õºäºëãººí Îãíîî Îãíîî Îãíîî Îãíîî

Ò¿âøèí 1 (1-1.5 METS) 1 Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé òàëààð

òàéëáàðëàõ2 ªâ÷òºíèé áîëîí ñýðãýýí çàñàõ

ýì÷èëãýýíèé çîðèëãûã ÿðèëöàõ3 ªâ÷òºí ñîíèðõîæ áàéãàà ç¿éëýý àñóóõ4 ªðöíèé àìüñãàëûí äàñãàë áîëîí õàâèðãà

õîîðîíäûí áóë÷èí ñóíãàõ äàñãàëûã õýðõýí õèéõèéã çààæ ºãºõ (àìüñãàëûí çàìûí ººð ýìãýã áàéãààã øàëãàõ)

5 Õýâòýý áàéðëàëä ¿åíèé äàëàéöûí äàñãàë õèéõ (5-10 óäàà):- ò¿íõíèé ¿åýð õîëäóóëàõ/îéðòóóëàõ- íýã ºâäãºº öýýæð¿¿ íóãàëæ òàòàõ- ãàðàà äýýø ºðãºõ (øààðäëàãàòàé áîë òóñëàõ)

6 Îðíîîñ áîñãîæ, îðîí äýýð ýñâýë ñàíäàë äýýð 15 ìèíóò õ¿ðòýë õóãàöààãààð ñóóõ

7 Öàã òóòàì øàãàéí ¿åýð 10 óäàà ýðã¿¿ëýõÒ¿âøèí 2 (1.5 METS)

1 Äàñãàëûã ñóóãàà áàéðëàëä õèéíý.- ºâäºã íóãàëæ òýíèéëãýíý (5-10 óäàà)- ãàðàà äýýø ºðãºíº (7-10 óäàà)- óðàãø áºõèéíº (5 óäàà)

2 Äàñãàëûã çîãñîî áàéðëàëä õèéíý:- ºâäãºº õàãàñ íóãàëæ ñóóãààä ààæèì áîñíî (10 óäàà)- ãàðàà äýýø ºðãºíº (10 óäàà)- óðàãø áºõèéíº (10 óäàà)

3 1 ìèíóò äîðîî àëõàíàÒ¿âøèí 3 (1.5-2.0 METS)

1 Äàñãàëûã çîãñîî áàéðëàëä õèéíý:- ºâäãºº õàãàñ íóãàëæ ñóóãààä ààæèì áîñíî (15 óäàà)- ãàðàà ºðãººä áóóëãàíà (10-12 óäàà)- óðàãø áºõèéíº (10 óäàà)

2 1,5-2,5 ìèíóòàíä 30-60 ìåòð àëõàæ ýõëýíý3 ªâ÷òºíä ñóäàñíû öîõèëòîî õýðõýí

òîîëîõ, Áîðã ¿íýëãýýíèé òàëààð çààæ ºãíº


Ò¿âøèí 4 (2.0 METS)1 Çîãñîæ õèéíý:

-ºâäãºº íóãàëààä áîñíî (15 óäàà)- Õî¸ð ãàðàà áèåýñ õîëäóóëæ çýðýã ºðãºíº (14 óäàà)- öýýæýýðýý õàæóó òèéø õàçàéíà (7 óäàà)

2 Àëõààãàà ýð÷èìæ¿¿ëíý: 2-2,5 ìèíóòàíä 90 ìåòð àëõàõ

Ò¿âøèí 5 (2.0-2.5 METS)1 Çîãñîæ õèéíý :

- øàãàéí ¿åýð áàðóóí ç¿¿í òèéø ýðã¿¿ëíý (õºë òóñ á¿ðä 15 óäàà)- á¿ñýëõèéãýýð òîéðîã õºäºëãººí õèéíý (10-15 óäàà)- öýýæýý ýðã¿¿ëýíãýý íýã ãàðàà ñàâíà (10 óäàà)

2 Àëõààãàà ýð÷èìæ¿¿ëíý 1,5-2 ìèíóòàíä: 90-120 ìåòð àëõàõ

Ò¿âøèí 6 (2.5-3.0 METS)1 ªâ÷òºíä áèå õàëààëòààð ýõëýæ, ààæèì

äóóñãàõ òàëààð çààæ ºãíº2 Àëõààãàà ýð÷èìæ¿¿ëíý: 2-3 ìèíóòàíä

120-180 ìåòð àëõàíà3 Íýã äàâõàð øàòààð ºãñºíº

Ò¿âøèí 7 (3.0-3.5 METS)1 Ãýðòýý õèéõ äàñãàë õºäºëãººíèéã çààæ

ºãíº, 2-ð øàòíû äàñãàëò õºòºëáºðò øèëæèíý

2 Àëõààãàà ýð÷èìæ¿¿ëíý: 3 ìèíóòàíä 240 ìåòð àëõàõ. Äàñãàëûã áèå õàëààëòààð ýõëýæ ààæèì äóóñãàíà. ªâ÷òºí ººðºº ñóäàñíû öîõèëòîî òîîëæ, Áîðã ¿íýëãýýã õýðõýí õýðýãëýõ òàëààð ìýäñýí áàéõ ¸ñòîé.

ªäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãàà (ADL), ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààã äýýðõ äàñãàëòàé õàìò ýõëýíý. Ãýõäýý ºâ÷òºíèé òàéâàí ¿åèéí ç¿ðõíèé öîõèëò +20, ýñâýë Áîðãèéí ¿íýëãýý 13-ààñ äîîø áàéõ ̧ ñòîé. Öýýæýýð ºâäºõ, õýò èõ àìüñãààäàõ, õýò èõ ÿäðàõ ¿åä äàñãàëûã çîãñîîíî.

* äàñãàëûí äàâòàìæ íü ºâ÷òºíèé ÇÖ, àìüñãàëûí òîî,ÀÄ çýðãýýñ õàìààð÷ ººð ººð áàéæ áîëíî


ÕÀÂÑÐÀËÒ 8 Ç¯ÐÕÍÈÉ ØÈÃÄÝÝÑÈÉÍ ¯ÍÝËÃÝÝÍÈÉ ÕÓÓÄÀÑ – II-III ¯Å ØÀÒ

Ç¯ÐÕÍÈÉ ØÈÃÄÝÝÑÈÉÍ ÑÝÐÃÝÝÍ ÇÀÑÀÕÝÌ×ÈËÃÝÝÍÈÉ ÊÀÐÒ – II, III ¯Å ØÀÒ

Ñýðãýýí çàñàë÷ ýì÷ - õºäºëãººí çàñàë÷ – õºäºëìºð çàñàë÷Êàðò ¹ _________________òàñàã ___________________ªðºº____________Íàñ:__________ Õ¿éñ:__________ Ýìíýëãýýñ ãàðñàí ºäºð___________ ÿìàð ýìíýëãýýñ èðñýí____________________Îíîø Àìüäðàëûí ò¿¿õ

ßìàð íýãýí òóëãóóð ýðõòýíèé çîâèóð áàéãàà ýñýõ (äàñãàë õèéõýä áýðõøýýë áîëîõã¿é áàéõ)Çîâèóð

ªâ÷íèé ò¿¿õ

Ýìèéí ýì÷èëãýýÁåòòà áëîêàòîðAÕÔÑ ÄèãîêñèíÍèéãìèéí áàéäàë Àìüäðàëûí íºõöºë

Àæèë õºäºëìºð (ÇØ-èéí äàðàà àæèëäàà ýðãýí îðîõ, àæëûí ¿éë àæèëëàãààíû ò¿âøèíã íàðèéâ÷ëàí òîãòîîõ, ºðãºõ ç¿éë, ñóóõ çîãñîõ öàãèéã òîîöîîëîõ) ×ºëººò öàãÁóñàä

ªâ÷òºíèé ãîë çîâèóðªâ÷òºíèé õýðýãöýý øààðäëàãà (õèéõèéã õ¿ñýæ áóé ¿éë)

¯íýëãýý Ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñÀðòåðèéí äàðàëò ÒàìõèÇÖÒ (òàéâàí) ÀÄ èõñýëòÁèåèéí æèí Òàðãàëàëòªíäºð ×èõðèéí øèæèí

ÁÆÈ

Òàðãàëàëò/ Áîäèñûí ñîëèëöîîíû õàì øèíæ


Á¿ñýëõèéí òîéðîã Óäàìøèë

ÝÊÃ-òàéâàíÀðõèÁóõèìäàë

Àìüñãàëûí ÿìàð íýãýí çîâèóð

Õºäºëãººíèé õîìñäîë

Íóãàëàõ Òýíèéëãýõ Õîëäóóëàõ Îéðòóóëàõ Ãàäàãø ýðã¿¿ëýõ

Äîòîãø ýðã¿¿ëýõ

Ò¿íõ Èäýâõèòýé Èäýâõèã¿é

ªâäºã Èäýâõèòýé Èäýâõèã¿é

Øàãàé Èäýâõèòýé Èäýâõèã¿é

Ìºð Èäýâõèòýé Èäýâõèã¿é

Òîõîé Èäýâõèòýé Èäýâõèã¿é

Áóãóé Èäýâõèòýé Èäýâõèã¿é

À÷ààëàëòàé ñîðèëûí ã¿éöýòãýë

Îãíîî Ñîðèëûí íýð Ñîðèëûí ã¿éöýòãýë /à÷ààëàë /

Ãåìîäèíàìèêèéí ¿ç¿¿ëýëò (ÇÖÒ,

ÀÄ Çàõûí öóñíû õ¿÷èëòºðºã÷èéí

õýìæýý)

Òýìäýãëýë

Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íãèéí õýìæèëòDASI - duke activity status index

¹ ¯éëäýë ÌÅÒ Õýâòýõ ¿åä Ãàðàõ ¿åä1 Òà ººðºº õîîëîî èäýæ,

õóâöàñëàæ, óñàíä îðæ áèå çàñàæ ÷àääàã óó?

2.75

2 Ãýð äîòðîî àëõàæ ÷àäàõ óó? 1.753 Òýãøõýí ãàçàð ìåòð àëõàæ

÷àäàõ óó?2.7

4 Øàòààð áîëîí ºãñ¿¿ð ãàçàð ºãñºæ ÷àäàõ óó ?

5

5 Îéðõîí çàéä ã¿éæ ÷àäàõ óó? 5.5


6 Ãýð îðíû õ¿íä àæèë õèéæ ÷àäàõ óó, Æèøýý íü: øàëàà ç¿ëãýõ, òàâèëãàà çººõ ãýõ ìýò?

8

7 Ãýð îðíû õºíãºí àæèë õèéæ ÷àäàõ óó, Æèøýý íü: òîîñ ñîðóóëàõ, òîîñîî àð÷èõ ãýõ ìýò?

2.7

8 Ãýð îðíû äóíä çýðãèéí àæèë õèéæ ÷àäàõ óó, æíü: òîîñ ñîðóóëàõ, äýëã¿¿ðýýñ þì àâàõ?

3.5

9 Õàøààíû õîã ø¿¿ðäýõ, çýðëýã íîãîî çóëãààõ, ºâñ õàäàõ çýðýã àæèë õèéäýã ¿¿?

4.5

10 Áýëãèéí õàìòðàã÷òàé þó? 5.2511 Äóíä çýðãèéí à÷ààëàë á¿õèé

äàñãàë õèéäýã ¿¿, æèøýý íü ãîëüô, áîóëèíã, á¿æèã, áºìáºã øèäýõ ãýõ ìýò?

6

12 Õ¿íä à÷ààëàë á¿õèé äàñãàë õèéäýã ¿¿? æèøýý íü óñàíä ñýëýõ, öàíààð ãóëãàõ, òåííèñ, õºëáºìáºã, ñàãñàí áºìáºã ãýõ ìýò

7.5

Òàéëáàð :îíîî +ÌÅÒ=/0,43*íèéò îíîî +9.6/3.5

Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé õºòºëáºð ýõëýõ ¿åäÇ¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé äàñãàëò õºòºëáºðò õàìðàãäñàí óó?Òýìäýãëýë

Ò/¯

Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ õºòºëáºðò õàìðàãäàõûã õ¿ñýæ áàéíà óó?

Ò/¯ – õýðýâ òèéì áîë, õýçýýíýýñ:

Õýðâýý õºòºëáºðò õàìðàãäàõã¿é áîë ãýðò õèéõ äàñãàëò õºòºëáºð ºãñºí ýñýõÕýðâýý ºâ÷òºí çºâõºí ãýðò õèéõ äàñãàëò õºòºëáºðò õàìðàãäàõ áîë õýçýý ýðãýí ¿ç¿¿ëýõ òàëààð õýëñýí ýñýõ

Ò/¯

ªâ÷òºí äàñãàë á¿ðèéã áèå äààæ ã¿éöýòãýæ ÷àäàæ áóé ýñýõ

Ò/¯

ªâ÷òºí ººðèéíõºº ÇÖÒ-ã òîîëæ ÷àäàæ áóé ýñýõ

Ò/¯

Áîðãèéí ¿íýëãýýã ºâ÷òºí îéëãîæ, õýðýãæ¿¿ëæ ÷àäàæ áóé ýñýõ

Ò/¯


ªâ÷òºíä ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé òàñãèéí óòàñíû äóãààðûã ºãñºí ýñýõ

Ò/¯

Íýìýëò ìýäýýëýë

Õýðâýý ºâ÷òºí íèòðîãëèöåðèíû öàöëàãà õýðýãëýäýã áîë äàñãàë õºòºëáºðò õàìðàãäàõäàà öàöëàãàòàéãàà èðýõèéã ñàíóóëíà.

Ç¿ðõíèé ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíä õàìðàãäàãñäàä ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîñîí ñýäýâ Ç¿ðõíèé ºâ÷èí

Äàñãàë

Áóõèìäàë òàéëàõ

Õîîëëîëò

Ýìèéí õýðýãëýý

Òàìõè

Ç¿ðõíèé íàðèéí ìýðãýæëèéí ýì÷

Ñýòãýëç¿éí ººð÷ëºëò (çàí òºëºâ, ñýòãýë õºäëºë)

Àìèëóóëàõ ñóóðü òóñëàìæ Ç¿ðõíèé ýìãýãèéí òóõàé áóðóó îéëãîëòóóä íü ¿éë àæèëëàãààíû ÷àäâàð àëäàëòàíä íºëººëºõ íü

ÕÀÂÑÐÀËÒ 9ÃÝÐÒ ÕÈÉÕ ÄÀÑÃÀËÒ ÕªÒªËÁªÐÈÉÍ ÇÀÃÂÀÐ

¯éë÷ë¿¿ëýã÷èéí íýð:…......…………………………………………........................…...Îãíîî:....…………………………………………………………………….........................Çîðèëãî:..…………………………………………………………………………................

Ãýðò õèéõ äàñãàëò õºòºëáºðÑýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé äàñãàëò õºòºëáºðèéí á¿ëýãò õàìðàãäñàí

òà á¿õýí ãýðò õèéõ äàñãàëò õºòºëáºðèéã áèå äààæ ã¿éöýòãýíý. Äîëîî õîíîãò 5 óäàà 30 ìèíóòààð äàñãàëûã õèéõýä ýð¿¿ë ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãààã

äýìæèæ òîãòâîðæóóëäàã.Ýìíýëýãò ñóóðèëñàí ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý äóóññàíû äàðàà òàíüä ýíýõ¿¿ ãýðò

õèéõ äàñãàëò õºòºëáºð òóñëàíà.

Ãýðò ñóóðèëñàí äàñãàëûí óäèðäàìæÁèåä ýâòýéõýí, ÷ºëººòýé, äóëààí äààâóóí õóâöàñ, ãóòëûã ñîíãîõÄàñãàëûí àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ, äàñãàë ã¿éöýòãýõýä òîõèðîìæòîé îðîí

çàéã ñîíãîõ Äàñãàë õèéõýýñ 2 öàãèéí ºìíº õîîëëîñîí áàéõ, Õýðâýý òà ÷èõðèéí øèæèí

ºâ÷èíòýé áîë ºðõèéí ýì÷, ñóâèëàã÷ààñàà çºâëºãºº àâààðàé. Õýðâýý òà áàãòðààíû ýñðýã öàöëàãà õýðýãëýäýã áîë äàñãàëûí ýíýõ¿¿ öàöëàãà

íü ÷óõàë þì.Õýðâýý òà õàëóóíòàé, õàíèàä õ¿ðñýí áîë ýäãýðòëýý äàñãàë õèéõã¿é áàéíà.


Àìüñãàë ò¿ãæñýí (õ¿íä æèíòýé ç¿éë ºðãºõ) äàñãàëààñ çàéëñõèéõ Õýðâýý òàíüä äàñãàëûí ¿åä ç¿ðõýýð ºâäºõ, òîëãîé ýðãýõ, õ¿íä õýëáýðèéí

àìüñãààäàëò èëýðâýë äàñãàëûã çîãñîîæ ºðõèéíõºº ýì÷, õýñãèéí ýì÷èä çààâàë ìýäýãäýýðýé.

Õýðâýý äàñãàëûí ÿâöàä òàíû áóë÷èí, ¿åýð ºâäâºë äàñãàëûã çîãñîîæ ºðõèéí ýìíýëýã, ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé òàñãààñ çºâºëºãºº àâààðàé.

Ýìíýëãèéí ñýðãýýí çàñàõ òàñàã:_________________ óòàñíû äóãààð:_____________________ òàíüä õýðâýý ãýðò õèéõ äàñãàëò õºòºëáºðèéí òóõàé àñóóëò áàéâàë àñóóãààðàé.

ªäðèéí òýìäýãëýë õºòëºõªºðèéí õèéæ áóé äàñãàëûã õÿíàõàä ýíýõ¿¿ ºäðèéí òýìäýãëýë íü òóñëàõ áºãººä

äàñãàë õèéõ áîëãîíäîî äàñãàëûí òîî, äàâòàìæàà òýìäýãëýæ áàéãààðàé.

ªäºð Îãíîî Äàñãàëûí íýð Õóãàöàà Äàñãàëûí ¿åä ÿìàð ìýäðýìæ òºðñºí

Áóñàä òýìäýãëýë

Áîðãèéí ¿íýëãýýÄàñãàëûí ¿åä áèå ìàõáîä à÷ààëëûã õýðõýí ìýäýð÷ áàéãààãààð ººðèéãºº ¿íýëýõ

¿íýëãýý þì. ªºðººð õýëáýë äàñãàëûí à÷ààëàë õ¿íä, ìàø õ¿íä, õºíãºí ñàíàãäàõ íü òàíû ìýäðýìæ äýýð òóëãóóðëàõ þì. Ýíýõ¿¿ õàðèó ¿éëäýë íü äàñãàëûí ÿâöàä áóë÷èí ºâäºõ, àìüñãààäàõ çýðýã øèíæ òýìäýãýýñ õàìààðíà.

¯íýëãýý íü 6-20 õ¿ðòýë îíîîãîîð à÷ààëëûí õýìæýýã èëýðõèéëíý. 6 îíîî íü à÷ààëàë îãò íºëººëºõã¿é, 20 îíîî íü à÷ààëàë ìàø õ¿íä áàéíà ãýäãèéã èëýðõèéëíý. 9- “ìàø õºíãºí” äàñãàë, óäààí àëõàæ áàéõ ¿åèéí ìýäðýìæ, àìüñãàë õýâèéí áàéíà. 13- “õ¿íäýâòýð” ãýõäýý äàñãàëûã ¿ðãýëæë¿¿ëýõýä òààëàìæòàé, àìüñãàëûí òîî

íýìýãäýõ, õàëóóöàõ, áàãà çýðýã õºëñ ÿëãàðàõ. Àìüñãàëàõàä õºíãºíõºí, òîî îëøðîõ, äàñãàëûí äóíäóóð ÿðèõàä àÿòàéõàí áàéõ.

15- “Õ¿íä” ãýäýã íü õ¿÷ èõ çàðöóóëàõ, äàñãàëûã õèéæ ÷àäàæ áàéãàà ÷ ººðèéãºº õýòýðõèé õ¿÷ëýæ õèéõ. Ýíý ¿åä äàñãàë ìàø õ¿íä ñàíàãäàæ, ÿäðàõ. Äàñãàëûí ¿åä ÷ºëººòýé, á¿òýí ºã¿¿ëáýðýýð ÿðüæ ÷àäàõã¿é.

19- “ìàø õ¿íä” äàñãàë õèéõýä ìàø èõ õ¿÷ çàðöóóëíà. Äàñãàë õèéõ íü õ¿íä ñàíàãäàõ. Äàñãàëûí õèéæ áàéõ ÿâöäàà ººðèéãºº àëü áîëîõ áîäèòîéãîîð, ººðò ìýäðýãäýæ

áóé ìýäðýìæýý õýò äºâèéëãºõã¿é, ìºí õýò äàðàëã¿éãýýð ¿íýëýýðýé. ªºðèéãºº õýðõýí çºâ ¿íýëýõ íü òàíä ìàø ÷óõàë áºãººä áóñàä õ¿ì¿¿ñèéã õàðæ, õàðüöóóëæ ¿íýëæ áîëîõã¿é ãýäãèéã àíõààðóóëæ áàéíà. Äàðààõ ¿íýëãýýí¿¿ä òîîãîîð èëýðõèéëñýíèéã õàðíà óó.

Áîðãèéí ¿íýëãýý (Borg RPE scale, 1998) 6 - ÿìàð íýãýí ººð÷ëºëò áàéõã¿é7 - ìàø õºíãºí89 - õºíãºâòºð


10 11 - õºíãºí 1213 - õ¿íäýâòýð1415 - õ¿íä1617 - íèëýýí õ¿íä1819 - ìàø õ¿íä20 - õàìãèéí õ¿íä ìýäðýìæ

ÁÈÅ ÕÀËÀÀËÒÛÍ ÄÀÑÃÀË

Õóãàöàà: 15 ìèíóòÝð÷èì: ìàø õºíãºí, õºíãºí (Áîðãèéí ¿íýëýãýýíèé 9-11)Äàñãàëä ººðèéãºº áýëòýñýí áàéíà

Äîðîî àëõàõ (1 ìèíóò)

ªñãèéãºº óðäàà ñîëáèõ


Õºë õàæóóäàà ýýëæëýí òàâèõ ( íýã òàëäàà íèéò 16 óäàà)



Õºë õàæóóäàà ýýëæëýí òàâèõ ( íýã òàëäàà íèéò 16 óäàà)

Äîðîî àëõàõ, ýíý ¿åäýý ìºðºº äýýø äîîø áîëãîõ, ýðã¿¿ëýõ (4 óäàà)

Õºëäºº ìºðíèé õýìæýýòýé çàéòàé çîãñîîä 2 òàë ðóó õàçàéõ (2 òàëäàà 2 óäàà)


Èõ áèåèéã 2 õàæóó òèéø ýðã¿¿ëýõ (2 òàëäàà 2 óäàà) Ýíý ¿åä õºë õºäëºõã¿é çºâõºí èõ áèåý ýðã¿¿ëíý.



Áèå õàëààëòûí äàñãàëûã õèéõ ÿâöàä áèå õàëæ, áàãà çýðýã àìüñãààäíà. Ýíý äàñãàëûã õèéõýä áèåä ýâòýé òààòàé ìýäðýìæ òºðíº.

ÁÈÅ ÕÀËÀÀËÒÛÍ ÑÓÍÃÀËÒÛÍ ÄÀÑÃÀË• 8-10 ñåêóíä áàðèõ• Áóë÷èí ñóíàæ áàéãààã ìýäðýõ• Èõ áèå, ãàðûí ñóíãàëòûã õèéõ ÿâöàä õºëèéã õºäºëãºõã¿é áàéõ• Ñóíãàëòûí äàñãàëûí õîîðîíä õºëºº õºäºëãººíã¿é áàðèõ• Ñóíãàëòûí ¿åä àìüñãàëûã õýâèéí àâ÷, ãàðãàõ

Öýýæíèé óðä õýñãèéí áóë÷èíãóóäûã ñóíãàõ ñóíãàëòûí äàñãàë

• Õî¸ð ãàðûã ºãçºãíèé äýýä õýñýãò áàéðëóóëàõ• Íóðóóãàà õîòîéëãîõ • Íóðóóãàà õîòîéëãîæ áàéõäàà (öýýæíèé óðä

õýñãèéí áóë÷èíãóóäûã ñóíãàõ) õî¸ð ãàðûí òîõîéã ãàäàãø äýëãýæ ºãíº.

Áóãàëãàíû àðûí áóë÷èíã ñóíãàõ• Õºäºëãººíã¿é çîãñîõ• Áàðóóí ãàðàà áàðóóí ìºðíèé àðä áàéðëóóëíà• Ç¿¿í ãàðààðàà áàðóóí òîõîéãîî ºðãºæ,

áàðóóí ãàðûí àðûí áóë÷èíã ñóíãàõ• Èõ áèå, õ¿ç¿¿ãýý öýõ áàðèõ• 2 òàëäàà ýýëæëýõ

Õºëíèé àðûí áóë÷èíã ñóíãàõ• Çóðàã äýýðõ áàéäëààð çîãñîõ• Íýã õºëºº ºâäºãººð íóãàëæ, íºãºº õºëºº

ºâäºã òýíèéëãýæ, õàãàñ ñóóõ• Õºëèéí àðûí áóë÷èíã ñóíãàãäàæ áàéãààã

ìýäðýõ • 2 õºëèéí óë ãàçðààñ õºíäèéðýõã¿é

òàâõàéãààð á¿òýí ãèøãýõ• Õî¸ð õºëºíä ýýëæèëæ õèéõ

Ãóÿíû óðä òàëûí áóë÷èíãèéí ñóíãàëò • Íýã ãàðààðàà õàíà ò¿øýýä çîãñîõ. • Áàðóóí ºâäºãºº íóãàëæ áàðèõ.• Áàðóóí õºëíèé øàãàéí ¿åíýýñ ãàðààðàà

áàðèàä çóðàãò õàðóóëñàí áàéäëààð çîãñîõ. • Íóðóóãàà ãýäèéëãýõã¿é áàéõûã àíõààðàõ• Ãóÿíû óðä õýñýã òàòàãäàæ ñóíàæ áàéãààã

ìýäðýõ• Íºãºº õºëºíä äàâòàæ õèéõ



ÄÀÂÒÀËÒÒÀÉ ÄÀÑÃÀË

Õóãàöàà: 20 ìèíóòÝð÷èì: Äóíäàæ (Áîðãèéí ¿íýëãýý11-13) “Òàâã¿é áàéäàë ¿ë ¿¿ñãýõ à÷ààëàë”Äàñãàëûã 1-6 óäàà Äàñãàë á¿ð ___ ìèíóò Íèéò äàâòàëòûí ___ õóãàöàà

Ñóóæ áîñîõ – ºíäºð ñàíäàëÒ¿øëýãòýé, òîãòâîð ñàéòàé ñàíäàëûí óðä õýñýãò ñóóíà.Õºëäºº ìºðíèé õýìæýýòýé çàé àâ÷

ñóóõÑàíäëààñ áîñîæ áàéõ ¿åä õýâëèéí

áóë÷èíã ÷àíãàëàõÑàíäàëäàà áóöàæ ñóóõ ñóóõ

ßâààíäàà ñàíäëûã íàìõàí áîëãîíî.ßâãàí ñóóõÕºëäºº ìºðíèé õýìæýýòýé çàéòàé

çîãñîõªâäãººð õàãàñ íóãàëæ, çóðàãò

õàðóóëñàí áàéäëààð ñóóõÕàãàñ ñóóõ ¿åäýý íóðóóãàà öýõ

áàðèõûã õè÷ýýõßâãàí ñóóõ ¿åä õàìàð íü õºëèéí

ºëìèéòýé 1 øóãàìä áàéõ.Òîõîé íóãàëàõ (ñóóãàà áàéðëàëä) ªºðèéí ãàðò òîõèðñîí õ¿íäð¿¿ëýã÷ õýðýãñýë àøèãëàõ. Æèøýý: óñòàé ñàâÕî¸ð ãàðûí öàìöíû õàíöóéã øóóõÕ¿íäð¿¿ëýã÷èéã ãàðòàà áàðüæ

ýýëæëýí íóãàëæ, òýíèéëãýõÄàñãàëûí ¿åä õºëºº õºäºëãºõã¿é

áàðèíà.

Òîõîé íóãàëàõ (çîãñîî áàéðëàëä)ªºðèéí ãàðò òîõèðñîí õ¿íäð¿¿ëýã÷ õýðýãñýë àøèãëàõ. Æèøýý: óñòàé ñàâÕî¸ð ãàðûí öàìöíû õàíöóéã øóóõÕ¿íäð¿¿ëýã÷òýé ãàðàà ýýëæëýí

íóãàëæ, òýíèéëãýõ

Õàæóóãààðàà àëõàõÄàñãàëûã õèéõ ÿâöàä òýíöâýðýý

áàðüæ ÷àäàõã¿é áîë ò¿øëýãòýé ñàíäàë àøèãëàæ áîëíî.

Õàæóó òàëäàà õºëèéã ýýëæëýí òàâèõ


Ãàðòàà õ¿íäð¿¿ëýã÷ áàðüæ õî¸ð òàëäàà õºëèéã ýýëæëýí òàâèõªºðèéí ãàðò òîõèðñîí õ¿íäð¿¿ëýã÷

õýðýãñýë àøèãëàõ. Æèøýý: óñòàé ñàâ Äàñãàëûã õèéõ ÿâöàä òýíöâýðýý áàðèæ ÷àäàõã¿é áîë ò¿øëýãòýé ñàíäàë àøèãëàíà

2 òàë ðóó ýýëæëýí õèéíýÒîõîéãîî íóãàëæ òýíèéëãýíýÕ¿íäð¿¿ëýã÷òýé ãàðûí äàñãàë

ªºðèéí ãàðò òîõèðñîí õ¿íäð¿¿ëýã÷ õýðýãñýë àøèãëàõ. Æèøýý: óñòàé ñàâ

Ãàðàà õî¸ð òàëäàà áàðüæ õèéõÍýã ãàðàà ìºðíèé ò¿âøèíä ºðãºõºä

íºãºº õºë ºâäºãººð íóãàëíà.Ãàð õºëèéã ñîëáèöîæ õèéíý

ªâäºã ãàð çýðýã ºðãºõÝíý äàñãàëûã õèéõ ÿâöàä òýíöâýðýý

õàäãàëæ ÷àäàõã¿é áîë ò¿øëýãòýé ñàíäàë àøèãëàæ áîëíî

Ìºðíèé õýìæýýòýé çîãñîíî. ªâäºãºº ººðò ýâòýéõýí áàéäëààð

íóãàëæ ºðãºíºÃàðàà ìºðíèé õýìæýýòýé ºðãºíºÖýýæýý öýõ áàðèõÍàìõàí øàòàíä àâèð÷ áóóõ

Áàãàæ: Íàìõàí øàòØàòíû õàðàëäàà çîãñîõ Øàòàí äýýð ãàðàõäàà òàâõàéãàà

á¿ðýí òàâèõ, ººðò ýâòýéõýí áàéäëààð ã¿éöýòãýõ

Øàòíààñ áóóõäàà ¿åäýý íóðóóãàà öýõ áàðèõ

Õºëºº ñîëüæ õèéõýý ìàðòàõã¿é áàéõªíäºð øàòàíä àâèð÷ áóóõ

Áàãàæ: ªíäºð øàòØàòíû õàðàëäàà çîãñîõ Øàòàí äýýð ãàðàõäàà òàâõàéãàà


Øàòíààñ áóóõäàà íóðóóãàà öýõ áàðèõ,


Õàíàíä ñóíèàõÇóðàãò çààñàí áàéðëàëààð çîãñîõÕî¸ð ãàð íü ìºðíèé ò¿âøèíä ãàðûí

àëãààð òóëíà. Ãàðàà õàíàíä òóëààä ñóíèàõ

¿åäýý õýâëèéí áóë÷èíãàà ÷àíãàëæ, íóðóóãàà öýõ áàðèõ, àìüñãàëûã çºâ àâ÷, ãàðãàõ

Öýýæíèé äàñãàëÁàãàæ: Ýì÷èëãýýíèé ñóíàäàã ðåçèí Çóðàã äýýð õàðóóëñàí áàéäëààð

ðåçèíûã íóðóóíû àðä áàðèíà. Ãàðûã ààæóó íóãàëíàÄàñãàëûí ¿åä àìüñãàë õýâèéí àâ÷

ãàðãàíàÄîðîî àëõàíàÄîðîî àëõàõÖýõ çîãñîõ. ªâäãºº ºðãºæ äîðîî àëõàõÄàñãàëûí ÿâöàä àìüñãàë õýâèéí àâ÷

ãàðãàíàÕýðýâ òýíöâýð ìóó áàéâàë ñàíäàë

àøèãëàæ áîëíî.Íàìõàí øàòàíä àâèð÷ áóóõ

Áàãàæ: Íàìõàí øàòØàòíû õàðàëäàà çîãñîõ Øàòàí äýýð ãàðàõäàà òàâõàéãàà


Øàòààð áóóõ, áóóõäàà íóðóó öýõ áàéõ2 õºëºº ýýëæèëæ õèéíý.

ªíäºð øàòàíä àâèð÷ áóóõÁàãàæ: ªíäºð øàò

Øàòíû õàðàëäàà çîãñîõ Øàòàí äýýð ãàðàõäàà òàâõàéãàà


Øàòààð áóóõ, áóóõäàà íóðóó öýõ áàéõ2 õºëºº ýýëæèëæ õèéíý.


Äîðîî øîãøèõ, òðàìïåò äýýð øîãøèõÁàãàæ: Øàëàí äýýðõ çîðèóëàëòûí ãóäàñ, áîëîìæòîé áîë òðàìïåòÒðàìïåò, ýñâýë øàëàí äýýð áàéðàà

ýçëýõäýý õàíàíààñ äýìæëýã àâàõÕýðýâ òðàìïåò áàéãàà áîë äóíä

õýñýãò íü çîãñîîä äîðîî øîãøèõØîãøèëòîî çîãññîíû äàðàà

òðàìïåòíààñ áîëãîîìæòîé áóóõ

ÁÈÅ ÕªÐÃªËÒ, ÑÓÍÃÀËÒÛÍ ÄÀÑÃÀË

Õóãàöàà: Áàãàäàà 10 ìèíóòÝð÷èì: õºíãºí, ìàø õºíãºíÝíý ¿åèéí äàñãàë íü áèå õàëààëòûí ¿åä õèéæ áàéñàí äàñãàëààñ óäààí, öººõºí áàéíà. Õºðãºëòèéí äàñãàëûã õèéñíýýð òîëãîé ýðãýõ, í¿ä á¿ðýëçýõ çýðãýýñ çàéëñõèéõ à÷ õîëáîãäîëòîé. Áèå õºíãºð÷, àìüñãàë õýâèéí áîëâîë ñóíãàëòûí äàñãàëàà õèéãýýðýé.

Äîðîî àëõàõ x 1 ìèíóò

Õºëºº õàæóóäàà ýýëæëýí òàâèõ 16 óäàà


ªñãèéãºº óðäàà ñîëáèõ



Õºëºº õàæóóäàà ýýëæëýí òàâèõ 16 óäàà


ÑÓÍÃÀËÒÛÍ ÄÀÑÃÀË

Öýýæíèé óðä õýñãèéí áóë÷èíã ñóíãàõÕºäºëãººíã¿é çîãñîíîÕî¸ð ãàðûã ºãçºãíèé äýýä õýñýãò

áàéðëóóëíà. Öýýæíèé óðä õýñãèéã ñóíãàæ

íóðóóãàà õîòîéëãîõ Öýýæíèé óðä õýñãèéã ñóíãàæ áàéõäàà õî¸ð òîõîéã ãàäàãø äýëãýæ ºãíº.Õºëíèé àðûí áóë÷èíãèéí ñóíãàëò Çóðàã äýýðõ áàéäëààð çîãñîõÍýã õºëºº ºâäºãººð íóãàëæ, íºãºº

õºëºº ºâäºã òýíèéëãýæ øóëóóí çîãñîíî.

Øèëáýíèé àðûí áóë÷èíã ñóíãàãäàæ áàéãààã ìýäðýõ

2 õºëèéí òàâõàéãààð á¿òýí ãèøãýñýí áàéõ, õî¸ð õºëºíä ýýëæèëæ õèéíý.

Áóãàëãàíû àðûí áóë÷èíã ñóíãàõÕºäºëãººíã¿é çîãñîíî

Áàðóóí ãàðàà áàðóóí ìºðíèé àðä áàéðëóóëíà.

Ç¿¿í ãàðààðàà áàðóóí òîõîéã ºðãºæ, áàðóóí áóãàëãàíû àðûí áóë÷èíã ñóíãàãäàæ áóéã ìýäðýíý.

Èõ áèå, õ¿ç¿¿ãýý öýõ áàðèíà.2 ãàðòàà ýýëæëýíý.


Ãóÿíû àðûí õýñãèéí ñóíãàëò (ñóóãàà áàéðëàë)Íýã õºëºº óðàãø ºñãèéãºº øàëàíä

õ¿ðãýíý. Õî¸ð ãàðûã íóãàëñàí ºâäºã äýýð

òàâüæ äýìæëýã áîëãîíî.Ãóÿíû àðûí õýñãèéã ñóíãàõäàà

öýýæýý óðàãø áîëãîæ, ñóíãàëòûã ìýäðýíý. 2 õºëºº ýýëæëýíý.

Ãóÿíû óðä òàëûí áóë÷èíãèéí ñóíãàëò íýã ãàðààðàà õàíà ò¿øýýä çîãñîíî. Áàðóóí ºâäºãºº íóãàëæ áàðèíàÁàðóóí õºëíèé øàãàéí õýñãýýñ áàðèàä çóðàãò õàðóóëñàíáàéäëààð çîãñîíî Íóðóóãàà ãýäèéëãýõã¿é áàéõûã

àíõààðàõÃóÿíû óðä õýñýã òàòàãäàæ ñóíàæ

áàéãààã ìýäðýõÍºãºº õºëºíä äàâòàæ õèéõÁèåèéí õàæóó õýñãèéí áóë÷èíãèéí ñóíãàëò (ñóóãàà áàéðëàë)Çóðàã äýýðõòýé àäèë áýëäýæ ñóóíàÈõ áèåèéã õàæóó òàëààðàà íóãàëæ

ñóíãàëòûã ìýäðýíý. Õàæóó òàëðóóãàà õàçàéñàí ¿åä

óðàãøàà õîéøîî áîëæ áîëîõã¿é Õî¸ð òàëäàà ýýëæëýõ

Àìðàëò! Ãýðò õèéõ äàñãàëûã àìæèëòòàé õèéæ äóóñëàà.

Äàñãàëûã õèéæ äóóññàíû äàðàà ººðèéãºº àìðààõ çàðèì íýã òåõíèêèéã ã¿éöýòãýíý.

Ç¿ðõíèé ÿìàðâàà íýãýí ýìãýãèéí ¿åä çàéëøã¿é õèéãäýõ ÷óõàë ç¿éë áîë ñýòãýë ñàíààíû òîãòâîðã¿é áàéäàë, áóõèìäàëàà õýðõýí äàâàí òóóëàõ òàëààð ñóðàëöñàí áèëýý. Òàéâøðóóëàõ àðãà õýìæýýí¿¿äèéã àâñíààð (îéðîëöîîãîîð 20 ìèíóò) ¿ð ä¿íã ìýäðýõ áîëíî. Äàñãàëûí äàðàà ¿¿íèéã õèéõ íü èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé áàéäàã. Ýíý ¿åäýý ººðèéí äóðòàé õºãæìèéí àÿç, áîëîí òàíä òàéâøðàë ºãºõ õºãæìèéã ñîíãîîðîé. Äîîð äóðüäñàí çºâëºãººã õàðíà óó:

ªºðò ýâòýéõýí áàéðëàëûã ñîíãîîä: õýâòýõ, ýñâýë ýâòýéõýí ñàíäàë äýýð ñóóõ. Í¿äýý àíèàä áèåý ñóëëàíà.Õýñýã ìèíóò ººðèéãºº ìýäðýíý, òýãýýä àìüñãàëàà ìýäðýíý. ªºð ç¿éëä àíõààðëàà àëäàëã¿éãýýð ººðèéí àìüñãàëàà àâ÷ ãàðãàíà.Àìüñãàëàà ã¿í àâ÷, óäààí ãàðãàíà. Àìüñãàë ãàðãàõäàà ººðèéí ñýòãýëä áàéãàà òàâã¿é ç¿éë àìüñãàëààð ãàð÷ áàéíà ãýæ áîäíî. Òýãýýä õýâèéí àìüñãàëàà ¿ðãýëæë¿¿ëíý.


ÍÎÌÇ¯É

1. West midlands cardiac rehabilitation standards. UK, 2009/20102. oble AJ, Worcester MUC. Best Practice Guidelines for Cardiac Rehabilitation

and Secondary Prevention. Heart Research Centre. Melbourne, on behalf of Department of Human Services Victoria; 1999.

3. A national clinical guideline – Scottish intercollegiate guidelines network.20074. Physical medicine and rehabilitation- clinics of North America Cardiac

Rehabilitation part1. G.H.Kraft MD, E.M.Halar.19955. NICE Clinical Guideline 48 MI: Secondary Prevention May.2007 6. Early return to work after uncomplicated Myocardial infarction. Dennis C, Houston

-Miller N, Schwartz RG .19997. Physical medicine and rehabilitation. Randoll, Braddom M.D8. “Âåëîýðãîìåòðèÿ”. Òàâðîâñêàÿ Ò.Â.2007 9. “Ðåàáèëèòàöèÿ êàðäèîëîãè÷åñêèõ áîëüíûõ” ïîä ðåäàêöèåé

Â.Í. Ïðåîáðàæåíñêîãî, Ê.Â.Ëÿäîâà. 200510. “×àñòíàÿ ôèçèîòåðàïèÿ” ïîä ðåäàêöèåé Ã.Í.Ïîíîìàðåíêî.200611. Íàöèîíàëüíûå ðåêîìåíäàöèè ðåàáèëèòàöèè êàðäèîëîãè÷åñêèõ áîëüíûõ

ÁÐ. 201012. “Physical Rehabilitation” N.Zorigt, T.Baatar, L.Altantsetseg13. “Rehabilitation” A. Baljinnyam. 200914. “Physics Therapy” G.Tuya. 2008 15. ACSM’s Guidelines for Exercise Testing and Prescription. Eight edi.200816. Protocol-Guided Phase-1Cardiac Rehabilitation in Patients with ST-elevation

Myocardial Infarction in Rural Hospital. Abraham Samuel Babu.et. 2012 ACC/AHA Guidelines for the Management of Patients with ST-Elevation

17. Myocardial Infarction—Executive Summary. Elliott M. 200418. Cardiac Rehabilitation after Myocardial Infarction in the Community. Brandi J.

Witt, MD. 200419. World Health Organisation Expert Committee. Rehabilitation after cardiovascular

diseases, with special emphasis on developing countries. Technical report series number 831. Geneva: World Health Organisation; 1993.

Strengthening Cardiac Rehabilitation and Secondary Prevention for Aboriginal and Torres Strait Islander Peoples: A Guide for Health Professionals. National Health and Medical Research Council. Australian Government, 2005

Health & Medicine

Зүрхний шигдээс сэргээн засах - Myocardial infaction rehabilitation_guideline