สอการสอนวชาสขศกษาเรองการดแลและสงเสรมสขภาพของผใหญวยทองและวยสงอาย

โจดทาโดยนางสาวมณรตน สมภาคระดบชนมธยมศกษาปท 3

การดแลและสงเสรมสขภาพของการดแลและสงเสรมสขภาพของผใหญวยทองและวยสงอาย

วยทอง เปนชวงตอระหวางวยผใหญตอนตนและวยสงอาย ประชากรชายและหญงในชวงอาย 40 หรอ 45 ปขนไป รางกายจะมการเปลยนแปลงโดยเฉพาะมการผลตฮอรโมนเพศลดลง การเปลยนแปลงของรางกายจะเปนแบบคอยเปนคอยไป เนองจากการลดลงของฮอรโมนเพศชาย (Testosterone) ไมได( )ลดลงอยางเฉยบพลน ผชายบางคนกอาจม หรอหยดทนทเหมอนผหญง ญ

ในทางตรงกนขาม วยทองหรอในทางตรงกนขาม วยทองหรอ

วยหมดประจาเดอนของผหญงเปน

ชวงเวลาทสนสดการมประจาเดอน

แลว เนองจากรงไขหยดทางาน ทาแลว เนองจากรงไขหยดทางาน ทา

ใหฮอรโมนเอสโตรเจน (Estrogen)

ลดลง เกดอาการตางๆ สงผลกระทบ

ตอสขภาพในร ย ยาวตอสขภาพในระยะยาว

ผลการขาดฮอรโมนเอสโตรเจนผลการขาดฮอรโมนเอสโตรเจน

1. ชองคลอดมขนาดเลกลง

2. มลลกมขนาดเลกลง

3 เตานมมรปรางขนาดและความตงตวลดลง3. เตานมมรปรางขนาดและความตงตวลดลง

4. กระดกคอยๆ มการสญเสยแคลเซยม4. กระดกคอยๆ มการสญเสยแคลเซยม

5. จะมขนขนตามรางกายมากขน

6. ผวหนงจะแหงเหยวยน

อาการหรอโรคทเกดอาการหรอโรคทเกด

จากการขาดฮอรโมนเอสโตรเจน

ในระยะแรกเรม

1 อาการรอนวบวาบตามตว (hot flush)1. อาการรอนวบวาบตามตว (hot flush)

2. ผนงชองคลอดบางและอกเสบ (atrophic vaginitis)

3. กลมอาการของสตรหมดประจาเดอน (menopausal syndrome)

ระยะยาว

1. ภาวะกระดกพรน (osteoporosis)

2 ภาวะโรคของหลอดเลอดไปเลยงหวใจอดตน 2. ภาวะโรคของหลอดเลอดไปเลยงหวใจอดตน

(coronaryheartdisease)(coronaryheartdisease)

3 ทางสมองจะมความจาเสอมลง3. ทางสมองจะมความจาเสอมลง

วยทองในเพศชาย

หมายถง ผชายทสงอายแลวอณฑ เสอมหมายถง ผชายทสงอายแลวอณฑะเสอม

หนาทการผลตฮอรโมนแอนโดรเจน (androgen)หนาทการผลตฮอรโมนแอนโดรเจน (androgen)

มกเกดกบ ผชายทสงอาย 40 ปขนไปตรงกบภาวะ

ทเรยกวา Partial Androgen Deficiency in

Aging Male (PADAM)

วยทองในเพศชายวยทองในเพศชาย

1. ทาใหเกดภาวะกระดกพรน

ป โ ใ 2. เสยงตอการเปนโรคหวใจและหลอดเลอด

3. เกดอาการปวยเมอยและรอนวบวาบตามตว

4. สมรรถภาพทางเพศเสอมลงเนองจาก

อณฑะทางานไดนอยลง

โ ใ ลกษณะการเจรญเตบโตและความเสอมของผใหญวยทอง

ระบบรางกาย ลกษณะการเจรญเตบโตและความเสอม

ใ ของผใหญวยทอง

1. ระบบสมองและ - หลงลม ขาดสมาธ1. ระบบสมองและ

สตปญญา

หลงลม ขาดสมาธ

2. ระบบประสาทและ

ประสาทสมผส

- รอนวบวาบ เหงออกมาก อารมณ

แปรปรวนประสาทสมผส แปรปรวน

3. ระบบผวหนงและ - ผวหนงขาดความชมชน แหง เหยว ม

ไผม ไขมนสะสมใตผวหนง

ระบบรางกาย ลกษณะการเจรญเตบโตและความเสอม

ของผใหญวยทองของผใหญวยทอง

4. ระบบกระดก - กระดกบาง กระดกพรน

5. ระบบสบพนธ

แล ฮอรโมน

- เพศหญงขาดหรอมฮอรโมนเอสโตรเจนนอยลง

เพศชาย ลกอณฑ เสอมทาใหสรางฮอรโมนนอยลงและฮอรโมน - เพศชาย ลกอณฑะเสอมทาใหสรางฮอรโมนนอยลง

6. โรคทมกพบ - เพศหญง มะเรงเตานม มะเรงปากมดลก โรคหวใจ

โ โ โและหลอดเลอด โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง

เพศชาย มะเรงตอมลกหมาก มะเรงปอด โรคหวใจ- เพศชาย มะเรงตอมลกหมาก มะเรงปอด โรคหวใจ

และหลอดเลอด โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง

ป คณคาและแนวทางการปฎบตตนทเหมาะสม

1. ยอมรบการเปลยนแปลงทเกดขน

2. ดแลรกษาสขภาพรางกายและ

สขภาพจตของตนเองสขภาพจตของตนเอง

3. ตรวจรางกายอยางสมาเสมอ

ขอแนะนาในการปฏบตตวสาหรบผใหญวยทองขอแนะนาในการปฏบตตวสาหรบผใหญวยทองฏ ญฏ ญ

ควรเตรยมตวเตรยมใจรบการเปลยนแปลงควรเตรยมตวเตรยมใจรบการเปลยนแปลง1.1. ควรเตรยมตวเตรยมใจรบการเปลยนแปลงควรเตรยมตวเตรยมใจรบการเปลยนแปลง

22 ควรตงใจจะมชวตอยตอไปควรตงใจจะมชวตอยตอไป2.2. ควรตงใจจะมชวตอยตอไปควรตงใจจะมชวตอยตอไป

3.3. ควรปลอยตวเองใหสนกสนานราเรงควรปลอยตวเองใหสนกสนานราเรง

4.4. ควรยดหลกความเรยบงายควรยดหลกความเรยบงาย

5.5. ยดหยนใหมากขนจะทาใหมสขภาพจตดยดหยนใหมากขนจะทาใหมสขภาพจตด

6.6. มจดมงหมายในชวตทสรางสรรคมจดมงหมายในชวตทสรางสรรค

ฝ ใ ฝ ใ 7.7. ควรฝกหายใจเขาออกลกๆ ชาๆควรฝกหายใจเขาออกลกๆ ชาๆ

8 ดมนาใหมากพอ8. ดมนาใหมากพอ

9. ออกกาลงกายอยางเหมาะสม

10. รบประทานอาหารใหถกสวน

11. สนกสนานกบงานอดเรก

12 สนใจศกษาธรรมใหมากขน12. สนใจศกษาธรรมใหมากขน

13. หมนยกระดบจตใจใหราเรง และสรางสรรคอยเสมอ

14. ชวนคสมรสทากจกรรมคลาย ๆ กน

15. ถายทอดประสบการณใหมคา

16 ใชเซลลสมองใหมากๆ16. ใชเซลลสมองใหมากๆ

ป โปจจยทมผลกระทบตอการเจรญเตบโต

และพฒนาการของวยทองและวยสงอายและพฒนาการของวยทองและวยสงอาย

1 พนธกรรม1. พนธกรรม

2. สงแวดลอม

2.1 ปญหาเกยวกบตนเอง

- สขภาพทางกาย - สขภาพทางจต

2 2 ปญหาเกยวกบครอบครว2.2 ปญหาเกยวกบครอบครว

2.3 ปญหาเกยวกบสงคมญ

การปฏบตตอผใหญวยทองของลกหลานการปฏบตตอผใหญวยทองของลกหลาน

1. ทาความเขาใจ และยอมรบการเปลยนแปลงทเกดกบ

ชวงวย

2. สรางความสมพนธทดกบผใหญวยทอง

3 ใหการดแลชวยเหลอตางๆ อยางเหมาะสม3. ใหการดแลชวยเหลอตางๆ อยางเหมาะสม

วยสงอาย

วยสงอาย หมายถง ผทมอาย 60 ปขนไป ทง

เพศชายและเพศหญง

ผสงอาย แบงเปน 3 กลมตามภาวะและสขภาพดงน

ป1. ผสงอายระดบตน มอายระหวาง 60 - 70 ป

2 ผสงอายระดบกลาง มอายระหวาง 71 80 ป2. ผสงอายระดบกลาง มอายระหวาง 71 - 80 ป

3. ผสงอายระดบปลาย มอายระหวาง 80 ปขนไป

โ ลกษณะการเจรญเตบโตและความเสอมของวยสงอาย

โ ระบบรางกาย ลกษณะการเจรญเตบโตและความเสอมของวยสงอาย

ดานกายภาพดานกายภาพ

1. ระบบผวหนงและผม -ผวหนงบาง เหยวยน ตกกระ หนาวงาย

-ผมรวง ผมเปลยนเปนสขาว

2. ระบบกระดก ไขขอ - กระดกเปราะงาย ปวดตามขอ

และกลามเนอ

3 ระบบทางเดนหายใจ ปอดเสอม การยบและขยายตวไมด3. ระบบทางเดนหายใจ - ปอดเสอม การยบและขยายตวไมด

โ ระบบรางกาย ลกษณะการเจรญเตบโตและความเสอมของวยสงอาย

4 ระบบทางเดนอาหาร เหงอกรน ฟนโยก ฟนหกงาย อาหารยอยยาก ทองผก4. ระบบทางเดนอาหาร - เหงอกรน ฟนโยก ฟนหกงาย อาหารยอยยาก ทองผก

5. ระบบหวใจและหลอด

- กลามเนอหวใจออนกาลงลง หลอดเลอดแขงตว หนา

เลอด ขาดความยดหยน

6 ป 6. ระบบประสาท

ประสาทสมผสและการ

- อวยวะรบความรสกสมผสเสอม เชน ห ตา จมก ลน

ทรงตว

โ ระบบรางกาย ลกษณะการเจรญเตบโตและความเสอมของวยสงอาย

7 สมองแลละสตปญญา สมองเสอม เหยว เลกลง ความจาเสอม หลงลมงาย7. สมองแลละสตปญญา - สมองเสอม เหยว เลกลง ความจาเสอม หลงลมงาย

8. ระบบตอมไรทอและ

โ

- ตบออนหลงฮอรโมนอนซลนนอยลง

ฮอรโมน - ตอมใตสมองเสอม ทาใหรสกออนเพลย เบออาหาร

9 ป ป โ ใ 9. ระบบสบพนธและ

ระบบปสสาวะ

- ตอมเพศ มการเปลยแปลงฮอรโมนเพศในหญง

- การถายปสสาวะจะมปรมาณลดลง แตบอยครง

ระบบรางกาย ลกษณะการเจรญเตบโตและความเสอมของวยสงอาย

ทางดานจตใจ -สญเสยบคคลอนเปนทรก

สญเสยสมพธภาพภายในครอบครว-สญเสยสมพธภาพภายในครอบครว

-สญเสยความสมพนธทางเศรษฐกจและสงคม

-สญเสยสมรรถภาพทางเพศ

ระบบรางกาย ลกษณะการเจรญเตบโตและความเสอมของวยสงอาย

ป ป ป ทางดานสงคม - การเปลยนแปลงรปแบบของสงคม

- การเปลยนแปลงสภาพของสงคม

ใ - ความสญเสยและความคบของใจทางสงคม

- ความสมพนธกบชมชนลดลง

ป ป ป การเปลยนแปลงและสภาพปญหาทางรางกาย

1. ภาวะสมองเสอม

อาการ

เกดความบกพรองในการ

รบร การเรยนร การตดสนใจ

การใชภาษา การทากจวตรการใชภาษา การทากจวตร

ประจาวน บคคลกภาพ

ป ไป เปลยนไปจากเดม

10 สญญาณอนตราย...สมองเสอม!

1. สญเสยความจาในระยะสน ทกระทบตอการทางาน

2. สงทเคยทาเปนประจาเรมทาไมเปน 2. สงทเคยทาเปนประจาเรมทาไมเปน 3. ปญหาดานภาษา เลอกคาพดไมคอยถก 4. ไมรเวลา และสถานท 5. สญเสยการตดสนใจ 6. ไมคอยเขาใจความคดทเปนนามธรรม 7 วางของผดทแปลกๆ 7. วางของผดทแปลกๆ 8. อารมณหรอพฤตกรรมเปลยนแปลง 9. บคลกภาพเปลยนแปลง และ 9. บคลกภาพเปลยนแปลง และ 10. สญเสยความคดรเรม

ปจจยเสยง

การเกดโรคตางๆ เชน โรคหลอดเลอดสมอง โรคความดน-โลหต

สง โรคเบาหวาน หรอ พฤตกรรมการใชสารเสพตด ฤ

ป ป การปฏบตตวเพอปองกนภาวะสมองเสอม

- ตรวจสขภาพตนเองอยางสมาเสมอ ตรวจสขภาพตนเองอยางสมาเสมอ

- สรางเสรมพฤตกรรมสขภาพทด

- หลกเลยงหรองดการสบบหร ดมสราและการใชสารเสพตด

- เขารวมกจกรรมกบครอบครวและสงคม เขารวมกจกรรมกบครอบครวและสงคม

- ใชสมองมาก ๆ

อาการเวยนศรษะจากการเสยการทรงตวอาการเวยนศรษะจากการเสยการทรงตว

อาการอาการ

เวยนศรษะ ไมสามารถทรงตวอยได ซงพบรอยละ 40 ใน

ผสงอายซงเปนสาเหตทาใหเกดการหกลม

การดแลตนเองเพอปองกน

1. ดแลสขภาพโดยรวม

2 เมอพบอาการผดปกต ควรรบพบแพทย2. เมอพบอาการผดปกต ควรรบพบแพทย

3. หมนบรหารศรษะและคอ

โรคตาในผสงอายโรคตาในผสงอาย

โรคตอกระจกโรคตอกระจกเกดจากกการเสอมสลายของเลนสแกวตา เกดการขนมว แสงผานไมได

อาการตามว มองไมชด มองไมเหน

การดแลตนเอง - พบแพทยเพอรบการรกษา - ควบคมนาตาลในเลอด

- หลกเลยงการถกแสงจา - หามซอยาหยอดตามาใชเอง

โ โรคตอหน

เกดจากการอดตนการไหลเวยนของนาในลกตา

ทาใหความดนในลกตาสงกวาปกต แบงออกเปน 2 ชนด

1. ตอหนชนดเฉยบพลน

2 2. ตอหนชนดเรอรง

ตอหนชนดเฉยบพลนตอหนชนดเฉยบพลน

เกดขนทนทโดยไมทราบสาเหต มอาการปวดเกดขนทนทโดยไมทราบสาเหต มอาการปวด

ตามากคลนไส อาเจยน ตามว มองเหนแสงเปนสตามากคลนไส อาเจยน ตามว มองเหนแสงเปนส

ไฟ ไฟตางๆ รอบดวงไฟตางๆ รอบดวงไฟ

ตอหนชนดเรอรงตอหนชนดเรอรง

ความดนนาในลกตาคอยๆ เพมขนอยางชาๆ ความดนนาในลกตาคอยๆ เพมขนอยางชาๆ

ปวดไมรนแรง มองเหนแสงเปนสตางๆ รอบปวดไมรนแรง มองเหนแสงเปนสตางๆ รอบ

ไฟไฟดวงไฟดวงไฟ

การดแลตนอง

- รบรกษาทนท

ไ - ไมควรซอยาหยอดตามาใชเอง

โรคหในผสงอาย

รอยละ 30 ผทอาย 65 ปขนไปรอยละ 30 ผทอาย 65 ปขนไป

รอยละ 50 ผทอาย 75 ปขนไปรอยละ 50 ผทอาย 75 ปขนไป

สาเหต

เกดจากความเสอมของประสาทสาหรบสงเสยงในหชนใน

อาการ

ฟงไมชด แยกทมาของเสยงไมออก หออ หาก

ไ รนแรงจะสญเสยการไดยน

การดแลรกษา

ลดเสยงรบกวน ไมตะโกนใสกน กรณทหตงมากลดเสยงรบกวน ไมตะโกนใสกน กรณทหตงมาก

ควรใชอปกรณชวยฟง

โรคขอเขาเสอมโรคขอเขาเสอม

สาเหต

เกดจากความเสอม นาหนกตวมาก- เกดจากความเสอม - นาหนกตวมาก

- เคยไดรบอบตเหตมากอน - ตดเชอบรเวณขอเขาเคยไดรบอบตเหตมากอน ตดเชอบรเวณขอเขา

อาการ

ปวดขอ ขอฝด ขอบวมผดรป มปญหาเกยวกบการใชขอ ญ

การดแลตนเองการดแลตนเอง

- ใชความรอนประคบ

- บรหารกลามเนอใหแขงแรง

ไ - หลกเลยงทาทางทไมเหมาะสม

- ใชไมเทาชวย และควบคมนาหนกตวใชไมเทาชวย และควบคมนาหนกตว

ทองผกสาเหต

- การเคลอนไหวของลาไสลดลง

- การรบยาตางๆ และการเจบปวยดวยโรคบางชนด

การดแลตนเอง

ป ใ- รบประทานอาหารทมกากใยมากๆ

- ออกกาลงกาย

- งดดมยา กาแฟ

- หากทองผกตดตอเปนเวลานานควรพบแพทย

ป ปปญหาเกยวกบการขบถายปสสาวะ

เกดจากความเสอมของระบบปสสาวะ

การดแลตนเอง

- ไมควรกลนยปสสาวะเปนเวลานาน- ไมควรกลนยปสสาวะเปนเวลานาน

- งดดมชา กาแฟ เพราะเปนตวกระตนใหอยากถายปสสาวะ

ไ นอนไมหลบ

สาเหต

- ธรรมชาตของวยสงอาย จะมระยะเวลาในการนอนสนลง

- การไดรบยาบางชนด- การไดรบยาบางชนด

- ดมเครองดมประเภทชา กาแฟ สรา

- การเจบปวย

- ภาวะดานจตใจ ภาวะดานจตใจ

การปฏบตตนเมอนอนไมหลบฏ

- ทาจตใจใหสงบ

- พยายามออกกาลงกาย

- งดดมชา กาแฟ และสรา

ไมควรนอนกลางวน- ไมควรนอนกลางวน

- หากปฏบตทงหมดดงกลาวแลวไมไดผลควรพบแพทย

ปสขภาพชองปาก

- ฟนสก ใชและดแลรกษาฟนไมถกวธ

- ฟนผ ดแลรกษาฟนไมถกวธฟนผ ดแลรกษาฟนไมถกวธ

- โรคปรทนต เปนปญหาทพบมากโรคปรทนต เปนปญหาทพบมาก

การดแลรกษาสขภาพชองปากของผสงอายการดแลรกษาสขภาพชองปากของผสงอาย

ฟ ป- รกษาความสะอาดของฟนและชองปาก

- เลอกรบประทานอาหารทมคณคาเลอกรบประทานอาหารทมคณคา

- เลอกใชเครองชวยทาความสะอาดฟน

- ตรวจสขภาพฟนทก 6 เดอน

อบตเหตทเกดกบผสงอาย ส

ป สาเหต

โดยสวนใหญเกดจาก

การปองกน

- ระมดระวงในการทากจกรรมตางๆ โดยสวนใหญเกดจาก

การเปลยนแปลงของ

ระมดระวงในการทากจกรรมตางๆ

- จดบานเรอนใหสะอาดเรยบรอยรางกาย - เมอไดรบอบตเหตตองแจงให

ลกหลานทราบ

- ควรพบแพทยเพอตรวจสขภาพ- ควรพบแพทยเพอตรวจสขภาพ

ประจาป

การเปลยนแปลงทางดานจตใจอารมณและสงคมในวยสงอาย

- ความเครยด ความวตกกงวลและความไมมนใจ

เกยวกบอนาคตของตนเอง

- ซมเศรา มความคดฟงซาน- ซมเศรา มความคดฟงซาน

- ระแวง คดซาซาก ไมไววางใจผอน

แนวทางปองกนและแกไขปญหาสขภาพจตในผสงอายแนวทางปองกนและแกไขปญหาสขภาพจตในผสงอาย

ตระหนกและระวงความรสก และความคดของ

ตนเองตนเอง

คอยกระตนเตอนตนเองใหกระทากจวตรประจาวน

เขารวมกจกรรมทางสงคม

ทางานอดเรกทชนชอบ

ใ สรางเสรมสมพนธภาพภายในครอบครว

ฝกจตใหสงบ ฝกจตใหสงบ

แนวทางการปฏบตสาหรบผสงอายแนวทางการปฏบตสาหรบผสงอาย

- ดแลรกษาสขภาพทางกาย

ใหแขงแรง

ใ- ดแลรกษาสขภาพจตใจ

อารมณใหเปนปกตอารมณใหเปนปกต

- อยในสงคมอยางเปนปกต

ไมแยกตว

ป การปฏบตตวของลกหลานตอผสงอาย

- ดแลชวยเหลอทางดานการสงเสรมและรกษา

สขภาพทางดานรางกาย

- การสงเสรมดแลสขภาพจต

การสงเสรมทางดานสงคม- การสงเสรมทางดานสงคม

กจกรรมทบทวนความร

1. จากการศกษาเรองการดแลและสงเสรมสขภาพ

ใ ใ ป ของผใหญวยทองและวยสงอาย ใหวเคราะหปจจยทม

ผลตอการเปลยนแปลงดานตางๆ ของผใหญวยทองและ

วยสงอายลงในหนงสอรยนวชาสขศกษา หนา 36 - 40

(แบบฝกหดทายบทเรยน)(แบบฝกหดทายบทเรยน)