วชา กฎหมายทใชในชวตประจำาวน

การบรรยายครงท 5

สอบยอย ครงท 1

กฎหมายมกระบบ จงอธบาย และปจจบนประเทศไทยใชระบบกฎหมายใด

•สทธ•เสรภาพ•หนาท

สทธ หมายถง ความชอบธรรมทบคคลสามารถใชยนกบบคคลอน เพอคมครองหรอรกษาประโยชนอนเปนสวนทพงมพงไดของบคคลนน

ฏ.124/2487 “ พดถงสทธ หากจะกลาวโดยยอและรวบรดแลวกได แกประโยชนอนบคคลมอย แตประโยชนอนบคคลมอย แต

ประโยชนจะเปนสทธหรอไมกแลวแตวาบคคลอนมหนาทตอง เคารพหรอไม ถาบคคลอนมหนาทตองเคารพ ประโยชนนนกเปน

”สทธ กลาวคอไดรบความคมครองตามกฎหมาย

- สทธตองเปนความชอบธรรม ---- คอ เปนเรองของความถกตองในการรกษาผลประโยชนของตน เชน เรามสทธใชรถ กหมายความวา เรามความชอบธรรมทจะขบรถหรอใชรถนน คนอนมาใชโดยไมไดขอ

อนญาต ถอวาไมมความชอบธรรม เวนแตในบางบางกรณสทธอาจไมใชความชอบธรรมแตกฎหมาย ยอมรบ เชน การครอบครองปรปกษ สทธเรยกรองอายความ

- สทธตองมบคคลเปนผถอสทธ ---- ผทรงสทธ อาจเปนบคคลธรรมดาหรอนตบคคลกได สตวหรอ สงของไมอาจถอสทธหรอใชสทธได สทธยอมสงวนไวสำาหรบบคคลเทานน เชน สทธของเจาหน กยอมม

สทธเรยกรองใหลกนชำาระหน กรณนเจาหนคอผทรงสทธ- บคคลผมหนาทตองเคารพสทธ สทธนนตองเปนสงทยนกบคนอนได คอบคคลอกฝายหนงซงตรง

ขามกบผถอสทธ เรยกวา ผมหนาท อาจเปนหนาทโดยเฉพาะ หรอหนาทโดยทวไปกได ตามสญญาซอขายผซอมสทธเรยกรองใหผขายสงมอบทรพย ในขณะเดยวกนผซอกมหนาทจำาตองรบ

มอบทรพยสนทตนซอไว และใชราคาตามสญญา หนาทโดยทวไป ก มกรรมสทธเหนอบานของตน ทกคนตองเคารพสทธของ ก หามเขาบาน ก จนกวาไดรบอนญาต

สทธและหนาทเปนของคกน เปนหลกทไมมขอยกเวน- สทธตองมเนอหา ---- หมายถงขอความทเปนประโยชนทจะยนยนคมครองรกษาประโยชน โดยอาจ

กำาหนดใหกระทำาการอยางหนงอยางใด งดเวนกระทำาการ สงมอบทรพย เชน เนอหาสทธของเจาหน คอ เจาหนมสทธทจะเรยกรองใหลกหนชำาระหน ถาเปนหนเงนตองชำาระดวยตนเงนและดอกเบย

ประเภทของสทธ• สทธมหาชน --- เปนสทธซงเกดขนจากกฎหมายมหาชน โดยทวไปเปนสทธ

ของพลเมองทดตอรฐ เชน สทธในการชมนม สทธในการแสดงความคด เหนของเอกชน

การยอมรบสทธทเกดจากกฎหมาย ทำาใหรฐยอมผกพนตนเองเพอประโยชน ของเอกชน ดงนน สทธตามกฎหมายมหาชนเปนสทธของราษฎรทมตอรฐ

และหนวยงานสามธารณะอนๆประเภทของสทธมหาชน- สทธปฏเสธ เชน สทธขนพนฐานตามรฐธรรมนญประเภทเสรภาพของพลเมอง- สทธกระทำาการ เชน สทธทจะเขามามสวนชวยในการปกครอง- สทธเรยกรองใหรฐดำาเนนการ เชน สทธเรยกรองใหจายเงนเดอน

• สทธเอกชน --- เปนสทธระหวางเอกชนกบเอกชนซงเกดจากกฎหมายเอกชน

- สทธมใชทางทรพยสน หรอสทธทางบคคล --- แบงเปน 2 ประเภท (1) สทธบคคลภาพ คอ สทธทตดตามมาตงแตเกด เชน สทธในรางกาย

อนามย เสรภาพ ชอเสยง(2) สทธสถานะ คอ สทธทเกดจากสถานะของบคล แยกเปนสทธสถานะใน

ครอบครว เชน สทธของบดามารดา สทธการเปนสามภรรยา และสทธ สถานะอนๆเชน สถานะในการเปนผจดการมรดก ผอนบาล เปนตน

- สทธทางทรพยสน --- ไดแก(1) ทรพยสทธ เปนสทธทมวตถแหงสทธเปนทรพย ไดแก กรรมสทธ และ

ทรพยสทธเหนอทรพยของบคคลอน(2) สทธเสมอนทรพยสทธ คอ สทธทเกอบเหมอนทรพยสทธ เชน สทธในการ

ทำาเหมองแร(3) สทธในสงไมมรปราง เชน ลขสทธ สทธบตร ทรพยสนทางปญญา(4) สทธทางหน คอ สทธทเกดจากนตสมพนธตามกฎหมายวาดวยหน

ขอบเขตการใชสทธ1 การใชสทธในทางทผด เดมเหนวาการกระทำาทชอบดวยกฎหมาย ยอมไมเปนการทำาความเสย

หายแกผอน ตอมาเกดความคดใหมวา การการใชสทธนนถาหากเปนการใชไปในทางทกอความเดอดรอนแกผอนเปนการกระทำาทไมชอบ• ปพพ. ม. 421 “ การใชสทธทมแตจะใหเกดความเสยหายแกบคคลอนนน ทานวาเปนการอนม

”ชอบดวยกฎหมาย2 การใชสทธโดยสจรต• ปพพ. ม. 5 “ ”ในการใชสทธแหงตนกด ในการชำาระหนกด บคคลทกคนตองกระทำาโดยสจรต

การคมครองสทธ

เปนกรณการทำาความเสยหายใหเกดแกบคคลอนโดยกฎหมาย อนญาต โดยเปนการกระทำาเพอปองกนสทธหรอประโยชนของตน

โดยชอบดวยกฎหมาย• การกระทำาเพอปองกน --- ปพพ. ม.449 ลกษณะคลายการปองกนโดยชอบดวยกฎหมายทางอาญา• การกระทำาโดยความจำาเปน --- ปพพ. ม.450• การใชสทธชวยเหลอตนเอง --- เจาของสทธยอมสามารถใชสทธไดโดยไม

ตองพงพาคนอน ทงนหากเปนสทธเรยกรองตามกฎหมายผมสทธตองขอศาลใหบงคบใหเปนไปตามสทธจะใชกำาลงโดยพลการไมได

หนาท หมายถง ความชอบธรรมในทางทเปนความผกพนใหบคคลตกอยใน สถานะจะตอง กระทำา งดเวนกระทำา หรอยอมใหเขากระทำา เพอใหเปนไปตามผล

ประโยชนอนชอบธรรมของบคคลอน

ความแตกตางระหวางหนาท กบ สทธ• หนาทเปนความชอบธรรมในดานเสยประโยชน --- สทธเปนความชอบธรรมในดานไดประโยชน• ผมหนาทเลอกไมไดจะตองปฏบต --- ผมสทธเลอกทจะรบสทธนนหรอไมกได• ถามหนาทเกดขน ไมจำาเปนตองมสทธตาม --- ถามสทธแลวตองมหนาทตามมาเสมอ

เสรภาพ หมายถง อำานาจตดสนใจดวยตนเองของมนษยท จะเลอกดำาเนนพฤตกรรมของตนเอง โดยไมมบคคลอนใด

อางหรอใชอำานาจแทรกแซงเกยวของกบการตดสนใจนนทงนตองไมเปนการฝาฝนตอกฎหมาย•  “ ”  “ ”ขอแตกตางระหวาง สทธ และ เสรภาพ•                 เสรภาพ     เปนอำานาจทบคคลมอยเหนอตนเอง ไมกอใหเกด

    หนาทแกบคคลอนแตอยางใด ตางจากสทธทกอใหเกดหนาทแกรฐ• สทธ เปนอำานาจทบคคลมเพอเรยกรองใหผอนกระทำาการหรอ

ละเวนการกระทำาการอยางใดอยางหนง เพอประโยชนของตน

สรป ความเหมอนและแตกตางระหวาง สทธ เสรภาพ และหนาท

สทธ เสรภาพ หนาท- สทธเปนความชอบธรรมในดานไดประโยชน

- เปนอำานาจทบคคลมอย เหนอตนเอง สอออกมาใน

รปแบบของการแสดงออก

- หนาทเปนความชอบธรรมในดานเสยประโยชน

- ถามสทธแลวตองมหนาทตามมาเสมอ

- ไมกอใหเกดหนาทแกบคคลอนแตอยางใด

- ถามหนาทเกดขน ไมจำาเปนตองมสทธตามมา

- ผมสทธเลอกทจะรบสทธนนหรอไมกได

- ผมหนาทเลอกไมไดจะตองปฏบต

- อยภายใตกรอบของกฎหมาย

- อยภายใตกรอบของกฎหมาย

- อยภายใตกรอบของกฎหมาย

สทธและหนาทตามรฐธรรมนญ• สทธตามรฐธรรมนญ หมายถง 1 สทธทถกกำาหนดไวในรฐธรรมนญ 2 เปนสทธทกฎหมายอนจะมาขดหรอแยงไมได3 เปนศนยรวมและหลกของกฎหมายอน4 ถกกำาหนดไวในหมวด 3

• บททวไป - การจำากดสทธและเสรภาพจะกระทำามได เวนแต โดยอาศยอำานาจตามบทบญญตของกฎหมายซงตองไมกระทบกระเทอนตอสทธและเสรภาพนน• ความเสมอภาค - ชายและหญงมสทธเทาเทยมกน - การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตแหงความตางในเรอง ถน

กำาเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย สภาพทางกายหรอสขภาพ ฐานะทางเศรษฐกจ ความเชอทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมองอนไมขดตอ

บทบญญตแหงรฐธรรมนญ จะกระทำามได• สทธและเสรภาพทวไป - บคคลยอมเสรภาพในเคหะสถาน การเดนทาง การเลอกถนทอย การเลอกศาสนา

กรประกอบอาชพ การชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธ - การเนรเทศ หรอหามเขามาในประเทศ ซงบคคลผมสญชาตไทยจะกระทำามได

• สทธในทรพยสน- สทธของบคคลในทรพยสนยอมไดรบความคมครอง - การเวนคนอสงหารมทรพยจะกระทำามได เวนแต โดยอาศยอำานาจตามบทบญญตของกฎหมาย• บคคลยอมมสทธเสอมกนในการไดรบการศกษาขนพนฐานไมนอยกวา 12 ป• ผยากไรมสทธไดรบการรกษาพยาบาลจากสถานบรการสาธารณสขของรฐโดยไมเสยคาใชจาย• บคคลซงมอายเกน 60 ปและไมมรายไดเพยงพอแกการยงชพ มสทธไดรบความชวยเหลอจากรฐ• บคลซงพการหรอทพพลภาพ มสทธไดรบความชวยเหลอจากรฐ• บคคลจะใชสทธตามรฐธรรมนญเพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมขไมได

หนาทตามรฐธรรมนญ• บคคลมหนาทพทกษรกษาซงชาต ศาสนา พระมหากษตรย• บคคลมหนาทไปใชสทธเลอกตง• บคคลมหนาทรบราชการทหาร เสยภาษอากร