ဖကဒရယစနစ .ဘဘေကာျငမး ေဆာငးပါး

Posted by တငးလငတငး on August 17, 2011 at 5:02pm

View Blog

ဖကဒရယစနစ .

အဂၤါေန႔၊ ၾသဂတလ 16 ရက 2011 ခႏစ ဘဘေကာျငမး ေဆာငးပါး - မဇၩမသတငးဌာန

.ကေနာတ႔ျမနမာျပညမာ ၁၉၆၂ ခႏစ စစတပက အာဏာသမးတာက အေၾကာငးျပဖ႔ၾကးစားရငး စစအစးရ

အဆကဆကရ႕ ဥးေႏာက ႐ကစားမႈ ေၾကာင ဖကဒရယ စနစဆလကတာန႔ အားလး

လလကလကတြန႔ကန တယ။

ဖကဒရယစနစ ဆလကတာန႔ တငးျပညၿပကြေတာမယ သေယာငေယာင ထငေယာငထငမား ျဖစလာၾက

တယ။ ဒါေၾကာင ျမနမာေတြဟာ ဖကဒရယစနစန႔ ပတသကလာရင ေလလာမႈနညးတယလ႔ ျမငမတယ။

ဖကဒရယစနစ ဆလကတာန႔ တငးရငးသားေတြရ႕ပငနက၊ ငါတ႔န႔ မဆငသလ (ေရာင) ေနၾကတယ။

ၿငမးခမးမႈမရဘန႔ တငးျပည ျပနလညမထေထာငႏင။ တကခငမာ မတတ ဖြ႔စညးအပခပပ

ဥပေဒရမျမနမာ ျပည တြငး ေနထငၾကတ လမးစအားလး မမတ႔နယေျမ၊ လပပငခြငန႔ ရပငခြငေတြ

ျပတျပတသားသား တတကက သရၾကမာပါ။

တငးရငးသားေတြအေပၚ တရားမတမႈရဖ႔ အေျဖရာတ ေနရာမာ ဖကဒရယ စနစဟာ အေျဖတခ

ျဖစႏငစရာ ရပါတယ။ သ႔ေသာ ဖကဒရယ စနစရ႕ ေကာငးကး ဆးကးေတြက သတရရနလညး

လပါတယ။ ဒေဆာငး ပါးရ႕ ရညရြယခကက ဖကဒရယစနစက နကနကၾကညၿပး ဖကဒရယစနစမာ

ရငဆငရမယ စမေခၚမႈမား (challenges)က ေတြးေတာႏငၾကဖ႔ ျဖစပါတယ။

အခကကက ေဆြးေႏြးႏငရနလညး ျပငဆငထားသငသည။ ဖြ႔စညးအပခပပ ဥပေဒ ျဖစတအတြက

(ဥပေဒ)ေရးရာေတြ ပါဝငလာသလ၊ ႏငငေရးမ (principles)န႔ အေတြး အေခၚေတြ ပါဝငလာတာမ႔

အခနယေလလာ သင တယလ႔ ယဆမလ႔ပါ။

အေမရကနဥပမာ

စာေရးသ၏အျမငကေျပာရလင ႏငငအမားမာ မတခငမာတ ဖြ႔စညးအပခပပ ဥပေဒက ေရးဆြခ႔သမား

သည၎၊ ခငမာသညထက ခငမာေအာင ျပငဆငႏငခသမားမာ၊ တငးျပညက ကယစား ျပႏငတ လေတာ

ႏငငေရးသမား မား ျဖစၾကပါတယ။ ႏငငေရးသမားစစလင တငးျပည ေကာငးကးက ေရ႕႐ႈႏငမႈေၾကာငလ႔

ခယမပါတယ။

ဥပမာ ဖြ႔စညးအပခပပ ဥပေဒ ဟဆလကလင အေမရကနႏငငရ႕ ဖြ႔စညးအပခပပ ဥပေဒသည (စ)အျဖစ

အမားကသတ မတၾကရပါတယ။ အေမရကန ႏငင၏ ဖြ႔စညးအပခပပ အေျခခဥပေဒ ျဖစေျမာကေရးတြင

အဓက ပါဝငဥးေဆာငသြားသတဥးမာ အေမရကန လြပလပေရးတကပြတြင ဗလခပေဂာ႔ ဝါရငတန၏

စစဘက လကေထာက ကယေရး အရာရအျဖစ ေဆာငရြကခ႔သ ဗလမႉးၾကးေဟာငး အကလကဆန

ဒါးဟယမတငAlexander Hamilton ဆသျဖစသည။

အေမရကန ႏငငေရးသမားမားက ဖကဒရယစနစ ဘာေၾကာငလေၾကာငး သေဘာေပါက လကခလာရန

ဖကဒရယလစ စာတမး (၈၅) ေစာငက ဂနးမဒၵာဆင (James Madison ) ႏင႔ ဂၽြနေဂး (John Jay)

တ႔ႏငအတ ေရးျပၿပး ျပညနယေတြ လကခလာေအာင တကတြနး ႏငခလ႔ အေမရကန ဖြ႔စညးအပခပပ

ဥပေဒက အတညျပ ႏငခၾကတာျဖစသည။

စာတမး (၈၅) ေစာငတြင အမားစက ေရးသြား သမာ အကလက ဆနဒါး ဟယမတင ျဖစပါတယ။

ႏငငျခားေရးန႔ ပတသကလာလင ဂၽြနေဂးရ႕ စာတမး နပတ (၃) က ခထ မျငမး ၾကရသလ၊ ဒမကေရစႏင

ပတသကလာလင ဂနးမဒၵာဆင၏ စာတမး နပတ (၅၁) သည အလြန တနဖးရပါတယ။လ႔အခြငအေရးမား

က ကာကြယဖ႔န႔ ဗဟအစးရ (ဝါ) ဖကဒရယ အစးရရ႕ အာဏာက ကန႔သတဖ႔ အေမရကနဖြ႔စညးအပခပပ

ဥပေဒက ျပငဆင သတမတထားတ ပထမျပငဆငခက ဆယခ စေပါငး ၿပး Bills of Rightsလ႔ေခၚၾကပါ

တယ။

ဒျပငဆငခကေတြက ပထမ ကြနကရကသ႔ ေရးဆြတငသြငး သမာ ဂနးမဒၵာဆင ျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာင

သ႔က တခ႕က အေမရကနဖြ႔စညး အပခပပဥပေဒ၏ ဖခငဟ သတမတၾကပါတယ။ ဒါအျပင

ဂနးမဒၵာဆငဟာ အေမရကနျပညေထာငစရ႕ စတတေျမာက သမၼတ ျဖစလာပါတယ။

ဂၽြနေဂးဟာ အေမရကနလြပလပေရးဖခင ေတာလနေရးသမား တဥးအျပင အေမရကန ျပညေထာငစရ႕

ပထမဥးဆးေသာ တရားသႀကးခပ ျဖစလာပါတယ။ အကလကဆနဒါး ဟယမတင ဟာ

အေမရကားမာေမြးဖြားသ မဟတတ အတြက သမၼတ ျဖစခြင မရပါ။

သ႔ေသာ သသည ပထမဥးဆး ဘ႑ာေရးဝနၾကး ျဖစ႐မက ႏငငေတာဘဏက စတင

တညေထာငခသလညးျဖစပါတယ။ သမၼတ ေဂာဝါရငတန၏ အစးရအဖြ႔မာ အာဏာအရဆးန႔

အစြမးအထကဆး ပဂၢလ ျဖစပါတယ။

ဒါအျပင သတ႔ေခတက အာဏာအၾကးဆးပါတ ဖကဒရယလစ ပါတ (Federalist Party) ရ႕ ေခါငးေဆာင

လညးျဖစပါတယ။ ထစဥ အခါက ဒပါတရ႕အဓက ၿပငဖက ပါတမာ ဒမကရကတစ ရပတဖလငကင

ပါတျဖစၿပး ဂနး မဒၵာဆင န႔ ေသာမတဂကဖါဆင တ႔က ဥးေဆာငၾကပါတယ။

ေသာမတဂကဖါဆငသည ဖြ႔စညးအပခပပဥပေဒျပ အစညးအေဝးျပလပစဥက ျပငသစတြင

သအမတအျဖစ တာဝန ထမးေဆာငလက ရေပမယ သ႔မတေဆြ ဂနးမဒၵာဆငက ျဖစစဥ အလးစက

စာေရးအေၾကာငးၾကား လက ရပါတယ။

ယေန႔ေခတမာ အလြနအေရးပါတ အပခပေရးန႔ ဘာသာေရးခြျခားရမည (Separation of Church and

State) ဟေသာ (အသ) ၊ (အဆ) ဟာ ပငမဥပေဒမာ မပါ ၊ ေသာမတဂကဖါဆင၏ ေဆြးေႏြးခက မားက

ကးကားကာ (စ) အျဖစ မတယထားၾကျခငးပါတယ။ ယေန႔ ေခတမာ ဖြ႔စညးအပခပပဥပေဒန႔ ပတသကၿပး

အျငငးအခနျဖစၾကတငး ဖကဒရယလစ စာတမး (၈၅) ခ က ရညၫြနး ၾကရပါတယ။

ဥပမာ သမၼတဘရ ၏ အရတစစပြ ၾကးၾကပမႈ အေပၚ အျငငးအခနျဖစၾကစဥက သမၼတ ရာထးန႔ အတ

တြဖက ပါဝငလာတ အာဏာ (Embedded Power of the Presidency) ဆတာကကငဆြၿပး

ျငငးဆခခခၾကပါတယ။ ဖကဒရယလစ စာတမးက တငတြယၿပး ျငငးဆ ၾကပါတယ။ ဒါေၾကာင အေမရကန

ဖြ႔စညးအပခပပဥပေဒန႔ ပတသကလာရင ဖကဒရယလစ စာတမးဟာ တငတညကးကားစရာ ျဖစပါတယ။

အေမရကနႏငငမာ ဖကဒရယလစ လ႔ေဘာငအဖြ႔အစညး (Federalist Society for Law and Public

Policy Studies)ဟာ ၁၉၈၂ ခ ႏစက ေရးလ ၊ဟားဗတ ႏင႔ ရကာက တကသလေတြက ဥပေဒ

ေကာငးသားမားက စတငဖြ႔စညးခ႔ၾကရာက ယေန႔ဆလင တရားသၾကးခပ အဖြ႔အဝငေတြအျပင

နာမညေကာ တရားသၾကးမားန႔ ဥပေဒပညာရငမားပါဝငတ အဖြ႔အစညးၾကးျဖစေနပါၿပ။

လြပလပေရး ေခါငးေဆာငေတြရ႕အေတြး၊ မ (Principles) ၊ (အႏစ)(Essence) တ႔မာအႏစ ၂ဝဝ ေကာ

သညတင တနဖးရေနေသးေၾကာငး သာဓကပငျဖစပါတယ။ အေမရကန ဖြ႔စညး အပခပပဥပေဒက

ဥးေဆာင ေရးဆြသြား သမားမာ လြပလပေရးဖခင ႏငငေရးသမားမားသာမက

ဥပေဒပညာရငမားလညးျဖစၾကပါ တယ။

စာဖတသလငယမားက သတျပ ေစလသညမာ၊ အေမရကန ဖြ႔စညးအပခပပ ဥပေဒမာ ပသ႑န (Form

& Format) ဆတာႏင အႏစသာရ (Essence) တ႔က ခြျမငေစခငပါတယ။ အေမရကန ဖြ႔စညးအပခပပ

ဥပေဒတြင အာဏာက တေနရာတညးမာ စပမထားဘ အပခပေရး၊ ဥပေဒျပစေရး၊ တရားေရးဟ၍ (ခြျခား)

ထားၿပး တဘကႏင တဘက ထနးထားျခငးက အာဏာခြေဝမႈ (Separation of Power) ဟအမည

တပၾကပါတယ။

နမညၾကးသေလာက တနဖးရေသာ တျခား (မ) တခမာ (လြပလပစြာ ေျပာဆခြင) Freedom of Speech

ျဖစပါတယ။ ဒ (မ) (Principles) ဆတာေတြဟာလညး အေမရကန ဖြ႔စညး အပခပပဥပေဒရ႕

(အႏစသာရမား) ျဖစ၍ တနဖးအရဆးျဖစျခငးေၾကာင အေလးေပး သတျပေလလာေစခငပါတယ။

အေမရကနတ႔ဆမ (မ) န႔ (အႏစ) တ႔က ရယႏငေအာင ႀကးစားေစခငတယ။ ျဖစႏငလင ဖကဒရယလစ

စာတနးက ဖတေစခငပါတယ။ အငတာနကေပၚမာ (အြနလငး) ဖတႏငပါတယ။

တ႐တဥပမာ

တ႐တႏငငဟာ ကြနျမနစအမညခ တပါတ အာဏာရငစနစ ျဖစတအတြက ဘာဥပမာ ယစရာ ရသလလ႔

အေပၚယေၾကာ ေမးခြနးထတစရာ ရႏငပါတယ။ သ႔ေသာ အတြငးကက ေလ႔လာလင တနေရာကဖန

ျပငဆငခတ တ႐တျပညရ႕ ပါတ ဖြ႔စညးအပခပပ ဥပေဒမာ အတယစရာေတြ ေနရပါတယ။ တ႐တျပည

ႏငငေရးမာ ပါတသညသာ ပဓာဏ မဟတေပဘးလား။

စာေရးသရ႕အျမငက ေျပာရပါလင တနေရာကဖနန႔ ေခာငအငလငးတ႔ဟာ (၂ဝ)

ရာစႏစအတြငးထြနးေပါက လာတ အေတာဆး ဉာဏအထကျမကဆး ႏငငေရးသမားမားလ႔

သတမတႏငပါတယ။

တနေရာကဖနက တ႐တျပညၾကးရ႕ စးပြားေရး တးတကေအာင ေျပာငးလေပးခတ ႏငငေရးေခါငးေဆာင

အျဖစသာ ထငလြယျမငလြယ ျမငမၾကပါလမမယ။ ဒါေပမယ ႏငငေရးမတညၿငမဘ ဘယႏငငမ စးပြားေရး

ေရရည တးတကၾကးပြားေအာင မၾကေဆာငႏငပါဘး။

ဒါေၾကာင ႏငငေရး တညၿငမေအာင ေဖၚေဆာငေပးသြားတ တနေရာကဖနရ႕

ဥးေဆာငမႈဟာစးပြားေရးနညး တ တ႐တေတြအတြက လြနစြာတနဖးၾကးပါတယ။ ဒါေၾကာင

တ႐တျပညစနစကလညး ေလလာ႐မက အတယစရာေတြက ျမနမာျပညအတြက ထညသြငး

စဥးစားသငပါတယ။

ေမာစတးက အာဏာအေၾကာငး ေကာငးေကာငး နားလညတ အာဏာရငစစစစ ျဖစပါတယ။

အာဏာရငတငးျဖတသနးရတ အဆင(၂) ဆငရပါတယ။ အာဏာတညေဆာကျခငးန႔ အာဏာ

ထနးသမးျခငး တ႔ျဖစၾက ပါတယ။ အာဏာတညေဆာကတ ကာလမာ၊ အတြငးအျပင ရနသန႔ ရနသလ႔

ထငရသေတြက ဖယရား သတသငရတ အတြက တငးျပညတညေဆာကေရးက အမားအားျဖင

ဂ႐မျပႏငၾကပါဘး။

အာဏာ တညေဆာကၿပးသကာလ အာဏာ ထနးသမးေရးက ဥးစားေပးရျပနပါတယ။ ဒါေၾကာင အာဏာ

တည ၿမေသာ အာဏာရငမားသည တငးျပည အပခပေရးထက မမအာဏာ ထနးသမးေရးက

အေရးေပးၾကရပါတယ။

ေမာ ကၾကညလင ေမာသည ဥက႒ ရာထးကသာ ကငထားပါတယ။ အပခပေရး

(အစးရ)ကေခာငအငလငး ႏငသာ လႊထားပါတယ။

ဒါေပမယ ေပၚလစျဗ႐ကအစ ဘယသ ဘယေနရာခန႔ဆတ အာဏာက ေမာကကငထားၿပး ထပက

ဘယသ ဘာလပေနတယ ဆတာက အခနျပည ထငၾကညေနရပါတယ။

ဒေလာက သတရတာေတာင ခနျပန ေကာလႊား အစအစဥ ခြကခြကလနေအာင ကဆးၿပးေနာက ေမာ

အျပစတငခရပါတယ။ ပါတန႔တငးျပညက လေရာကခႏင တနေရာကဖနတ႔က ျပနလည ကယတငခၾက

ရပါတယ။

ႏစဥးစလးမာ လေတာမားျဖစပါတယ။ လေရာကခက အပခပေရးမာသာ ေတာသညမဟတ သေဘာ

တရားေရးရာ တြငလညး အလြနေတာပါတယ။ သမၼတျဖစလာ ၿပးေနာက ေမာရ႕ အ႐ကအရာကခမည

သအျဖစ အမားရ႕ သတမတျခငးက ခခရပါတယ။

သ႔ေသာ လ ႏငတနတ႔ (၂) ဥးသည အာဏာရငေအာကတြင ရငသနႏငရန အေရးအၾကးဆးေသာ

(လကနာမႈ) (Cardinal Rule) က သတလကလြတခၾကတယ။ အဒါကေတာ ဘယေသာအခါမ

အာဏာရငက မေကာရ။ လႏင တနတ႔က ေမာက အသမေပးဘ အမန႔ေတြ ထတလာၾကပါတယ။

ေမာ က ငါေသသြားသည အလား ဒ(၂) ေယာက လပေနၾကတယလ႔ သတေပးသညတင သတမရခ႔ၾကပါ

ဘး။ ပါတျဗ႐ကရကမားမာ လ ႏင တန တ႔ရ႕ လေတြ။ ေနာကဆး ေမာ က အေတြ႔အၾကႏနယတ လငယ

ေကာငးသား မားက အားယၿပး ယဥေကးမႈေတာလနေရးလ႔ အမညတပကာ အာဏာျပနသမးခ႔ရပါတယ။

အမနက ကယတပက ကယျပနနငးခငးျခငးပင ျဖစတယ။ အႏရယ အလြနၾကးပါတယ။ တငးျပညအလြန

နစနာခပါတယ။ လသနးႏင႔ ခ၍ ေသေၾက ၾကရတယ။

သ႔ေသာ ေမာစတးသည ၿပငဘက လေရာကခကသာ အေသႏပကြပခသည၊ တန ကအေသမသတ။

အစးရက ဥးစးရန တန က အသာေလးေခာငထးထား ၊ (ခန) ထားခပါတယ။ ေခာငအငလငးရ႕ ေထာကခ

အားေပးမႈန႔ျပနေခါငးေထာငလာေသာ တနေရာကပနဟာ ေမာ ေသသြားၿပး စစတပရ႕ ေထာကခ

အားေပးမႈန႔ အာဏာျပနရ လာပါတယ။

ဒအခါမာ အာဏာရင တဥးတညးက အာဏာ ပအပထားတ အႏရယက လကေတြ႔ ခစားခရတ အတြက

အာဏာက တဥးတေယာက လကထ ထားမညအစား (စေပါငး ေခါငးေဆာငမႈ) ပသ႑နက

ပသြငးခပါတယ။

ဒါအျပင အေရးအႀကးဆးအခကက တအပစမ တအပစသ႔ အာဏာလႊ ေျပာငးျခငးက ပါတ ဖြ႔စညးပ

ဥပေဒမာ ထညၿပး (စနစ) အျဖစ ပေလာငးချခငးပါ။ ဒါက အဂၤလပ လ Institutionalized လပတယလ႔

ေခၚၾကပါတယ။

ဒါေၾကာင သးဆကေျမာက (3rd generation)၊ ေလးဆကေျမာက (4th generation) ေခါငးေဆာငမား

ဆၿပးေပၚထြကခပါတယ။ လာမယႏစ ၊ ၂ဝ၁၂ တြင ငါးဆကေျမာက (5th generation) ေခါငးေဆာငမား

ေနရာ ယၾကေတာမယ။

စနစမာ ထပဆးပဂၢလက သမၼတ၊ ပါတဥက႒၊ စစေကာမရင ဥက႒ ရာထး သးခ စလးက ရယၿပး

ဝနႀကးခပ ႏင တြကာ တာဝနယရပါတယ။ အာဏာလႊေျပာငး ေပးတအခါလညး ထပဆး (၂)ဥးသာ

မဟတ ထပပငး ေခါငးေဆာငေနရာ ယထားသမား အပစလက ေနရာဖယ ေပးၾကရပါတယ။

ဤသ႔ စနစတက စေပါငးေခါငးေဆာငမႈ ေနရာဖယေပးျခငးရ႕ အဓက အကးမာ စးပြာေရးန႔ ပါတရ႕

ေအာငျမင မႈ မားက အေႏာကအယက မရဘ (ဆကလက) ေဆာငရြကႏငျခငး (continuity) ပငျဖစ

ပါတယ။ တဥးတညး အာဏာရငျဖစရန အာဏာတကပြမားမလ၊ အာဏာတညေဆာကမႈအတြက

အခနျဖနးစရာမလ၊ အမား သေဘာတထားေသာ ေပၚလစမားလညး ဥးေဆာငသအေပၚမတညၿပး

ေမာကခလနခ ေျပာငးစရာ မလ တေျပးည တးတကခြင ရရ ႏငပါတယ။

တနေရာကဖန၏ သစၥာရမႈဟာ တ႐တကြနျမနစပါတန႔ တ႐တျပညသေတြ အေပၚျဖစပါတယ။ မာကစဝါဒ

အေပၚ မဟတ။ ဒါေၾကာင လကေတြ႔ အေကာငအထည မေဖၚႏငတ ဆရယလစ စးပြားေရး

စနစကစြန႔လႊတ တာ မေကာငးလေသာလညး လကေတြ႔ကတ အရငးရင ေစးကြက စးပြာေရးစနစက

ကးေျပာငးကာ တ႐တျပညသသနး ၃ဝဝ ေကာေကာက ဆငးရတြငးမ ဆြတငႏငခပါတယ။

ျပညသ အားလး မဟတသညတငေအာင အမားက ကြနျမနစေအာကမာလ ဆငးဆငးရရ မေနရလင

ျပညသေတြ လညး မဆပေတာ။ တနတ႔ တညေထာငခေသာ ကြနျမနစ ပါတလညး တညၿမ ေနေပမည။

ထ႔အျပင လာမည ၁၅ ႏစ၊ အႏစ ၂ဝ ကာလ တြင တ႐တျပညၾကးသည ကမၻာ႔ အခမးသာဆးႏငငျဖစလာ

လင တ႐တေတြ ဂဏယကာ ပတးတက ညၫြတ လာစရာရပါတယ။

တနေရာကဖနထားခတ စနစမာ အျပငလေတြ အသနညးတ စနစတခက သကတနး(၂) ႀကမၿပး၍ ရာထး

ဖယေပး ရေသာ လၾကးမားဟာ အနားယစရာမလပါ။ ပါတ၏ထပ ဆးမာ (ပါတ)က ေစာငေရာကေနေသာ

ပ႔ကင ျဗဟၼာႀကးမား (Elders)အျဖစ ဆကလက ရပတညေနပါေသးတယ။

ဥပမာ တနေရာကဖနလကထကက ေခာငအငလငးရ႕ မနးမ အပါအဝင၊ သမၼတေဟာငး လရငနငး (Li

Xiannian) တ႔ပါဝငေသာ (လႀကး) (၆) ေယာက က ပါတက ပကင ေပးသြားၾကပါတယ။ ရနစမငးက

တနေရာကဖနက အဆျပတအခါ ဤလႀကး (၆) ေယာကကပ သေဘာတ ေရြးခယခၾကျခငး ျဖစပါတယ။

တဖန တနေရာကဖနဆမ ကနဇမငးက တငခသမာ လရငနငး ျဖစပါတယ။

ၿပးခတ ပါတ အစညးေဝးပြမာ (၅)ဆကေျမာက ေခါငးေဆာငေတြက အၿပးသတ ေရြးခယရာလကရေခါငး

ေဆာင ဟကငေတာငရ႕ လ အေရြးခယမခရ။ ဟကငေတာငရ႕ (အား) ျဖစတ ကြနျမနစ လငယအပစန႔

အၿပငျဖစတ Princelings ဟေခၚေသာ (လႀကးမား၏ သား သမး)မား အပစက စကငးပင Xi Jinping

အေရြးခရပါတယ။

စကငးပင၏ဖခငမာ ေမာတ႔ေခတ ေတာလနေရးသမားၾကး ျဖစၿပး ဒဝနၾကးခပေဟာငးလညး ျဖစသပါ။

ဒလ ဟကငေတာငရ႕ လ အေရြးမခရျခငးမာ ဟ န႔ မတညတ ကနဇမငး၊ (လႀကး)

အဖြ႔တြငရေနလ႔ဟအကခတ သမား က ယဆၾကပါတယ။ ကနဇမငး တေယာကတညး မဟတ သန႔

ေခတၿပင အပခပသမားလညး လႀကး အဖြ႔တြင ရေနရာ သတ႔မာ ျငငးပငခြင ရပါတယ။

ေနာက (၁ဝ) ႏစ တြင (၆) ဆကေျမာက ပါတ ေခါငးေဆာငက ေရြးခနေရာကလင ကနဇမငးတ႔လစ ရၾက

ေတာမညမဟတ။ ဟ တ႔အပစက ေရြးခြငရၾကမည။ ဒါေၾကာင လကရပါတ ေခါငးေဆာငက မးဆက

တဆငေကာကေရြးခြငရၾကမည စနစျဖစေပၚလာရပါတယ။ (မတခက။ ကနဇမငး

သာမကဟဂငေတာငက လညး တနေရာကဖန ကပင ေရြးချခငး ျဖစသည။)

ဒေနရာမာ မးေမာငးထးျပခငတာ တခရပါတယ။ အာဏာရငမား သာမက

ေခါငးေဆာငတငးဟာမမအပခပ မႈကာလ ၿပးဆးသြားတအခါ ကနခမည (သမငးႏင အေမြ) (Legacy)

အတြက စတပၾကရသည။တနေရာက ဖန တညထြငခတ စနစ မာ (လတဥး) ရ႕ အေမြထက (ပါတ) ရ႕

အေမြ က (ေရာငျပနဟပ) ေစျခငး ျဖစတယ။ (တန) ခခေသာ (ေပၚလစ)မား ဆကလက ရငသနေစဖ႔

အစအမမားျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာငၾကညတတ၊ ျမငတတ သမားအဖ႔ တနေရာကဖနသည လြနစြာ

ဉဏပညာၾကးမား အလြနအေျမႇာအျမငၾကးေသာ ပဂၢလႀကး ျဖစပါတယ။

ဒလ ႏငငေရးဘကမာ ေျပာငေျမာက႐မက စးပြားေရးဘကတြငလညး ကငတြယသြား ပမားမာ

လြနစြာပညာ ပါ လသည။ ဒါေၾကာင ကြနျမနစစနစက ခါးခါးသးသး ဆန႔ကငေသာ စာေရးသက

တ႐တျပည အေၾကာငး ေလလာရငး တနေရာကဖနရ႕ ႏငငေရး အသစြမးအား ျမငမားပမားက

သျမငလာတအခါ တနေရာကဖနလ လမးက မေလးစားဘ မေနႏငပါ။

တ႐တႏငငဟာ တပါတအာဏာရင စနစျဖစတာေၾကာင အဓက အာဏာ မ႑ငေတြထမာ ပါတ၊ အစးရ၊

စစတပ ဆၿပး ခြျခားထားေပမယ ပါတဟာ အဓကပ။ ဒါ ေၾကာင ပါတရ႕ ရပတညမႈ ပသ႑ာန

ဟာအေရးၾကး လပါတယ။ ဖြ႔သညးအပခပပ ဥပေဒ ဆတာကလညး အာဏာမ႑ငေတြက ေဖၚ

ေဆာငတာဟာ အခရာ ပ မဟတလား။

တ႐တျပည မာ ဥပေဒ ျပ ကြနကရက ဆတာရေပမယ ပါတကခေပးတ ဥပေဒေတြက အတညျပေဖၚထတ

ေပးရတ႔ ယႏရား သကသကပါပ။ တ႐တဖြ႔စညးပမာ စစတပဟာ အစးရ ေအာကမာမရဘး။ ေတာလနေရး

ကာလ ကတညးက စစတပက ပါတက စစေကာမရငက ဆငထနးခပထားတယ။

လသနညးတ ေမာ ရ႕ မန႔ဆခက တခရေသးတယ။ အဒါက ၁၉၂၉ ခႏစမာ ေမာ ရြတဆခတ (ပါတက

ေသနတက ဥးစးအပခပရမယတ)။ ဒါေၾကာင စစတပက စစေကာမရငက အပခပၿပး ၊ ပါတက တခါ

အေပၚက တကထင ထားတာပ။ တကယေတာ တ႐တ အပခပေရး စနစမာ အားလးက ပါတကခြစးထား

တာပါပ။

ေနာက အေရးႀကးတ အခကက တ႐တစနစမာ ဒမကေရစ ဆတာက ျပညသအတြက

မဟတ။ေခါငးေဆာင ေတြ က ျပညသက ေရြးခြငရသည မဟတ ၊ ပါတေကဒါေတြကပ ေရြးခြင ရတာပါ။

အစးရ၊ ျပညနယအစးရ၊ စစတပ။ အားလးဟာ ပါတ ကလေတြ။ ပါတေအာက မာပ။ ေနာကဆးေတာ

ျမနမာႏငငမာ စစသား စစဗလ ေတြဟာ (အပခပသ လတနးစား) လာျဖစသလ တ႐တျပညမာလညး

ပါတေကဒါေတြဟာ (အပခပသ လတနးစား) လာျဖစတာပ။

တ႐တျပညရ႕ ထးျခားတအခကက တနတ႔လ ဉာဏရတ႔ ေခါငးေဆာငေတြက ႏငငေရး တကပြမာအႏငရ

လာတ အတြက ပါတေခါငးေဆာငေတြဟာ တငးျပညအတြက ေရရညက ၾကညတတၿပး အာဏာရ႕ဖကစး

မႈၾကားက တငးျပညခစတစတ၊ တငးျပညအတြက ဆတာက အတငးအတာ တခအထထနးသမးထား

ႏငတယ။

ဒမကေရစ ကငသးတ အေမရကန ပစန႔ ဒမကေရစ မကငသးတ တ႐တ ပစယဥရင ဒမကေရစကပ

(မတ) မႈ ကေပးႏငတယဆတာရငးပါတယ။ ဒျပင အေမရကန စနစက အာဏာတဘကစြနး

မေရာကေအာငထနး ထားတ (အႏစ) ေတြဟာ တနဖးၾကးမားလပါတယ။ ဒါေၾကာင အႏစ (၂ဝဝ)

ေကာလာသညတင တနဖး မျပယႏငပါ။

တ႐တျပညၾကးမာေတာင ဗဟက ေပၚလစက ခပကငထားေပမယ အေကာငအထညေဖၚေတာျပညနယ

ေတြက လြတလပခြင႔ (Autonomy) ေပးးထားတာပ။ ဥပမာ ျမနမာႏငငအေရးဆရင ယနန ျပညနယ အစးရ

ကအဓက တာဝနယ ေဖၚေဆာငရတာပါ။

လကရ တ႐တပါတတြငး မာေတာင တပါတစနစဟာ ျပညသက ကယစားျပရ႕လား ဆၿပးေမးလာ ၾကၿပ။

လကရစနစန႔ လာဘစားမႈက တကဖကႏငပါမလားဆၿပး သသယရလာၾကၿပ။ ၂ဝ၁ဝ ႏစ ၾသဂတလ ၅ရက

မာ သမၼတေဟာငး လရငနငးရ႕ သားမက ၊ တ႐တကာကြယေရးတကသလရ႕ ေကာငးအပၾကး

ဗလခပၾကး

လရာေဇာင (Liu Yazhou) က ေရရည (၁ဝႏစအတြငး) မာ တ႐တ ကြနျမနစပါတဟာ လကရအာဏာရင

စနစမ ပ၍ ဒမကရကတစကေသာ စနစသ႔ ကးေျပာငး ၾကရမည၊ တျခားထြကေပါက မရဟ တ႐တသတငး

သမားေတြက ေျပာၾကားခ႔ပါတယ။

ႏစရက အၾကာမာ ပါေမာကၡ ဟစငေထာင (Hu Xingdou) က တ႐တျပညမာ လမေရး တရားမတမႈ

ေပာကဆးေနမႈဟာ တ႐တျပညႀကးက အႏရယလမးေပၚသ႔ တြနးပ႔ေနသည။ ႏငငေရး ျပျပင ေျပာငးလ

မႈမားျပ၍ တ႐တျပညသေတြရ႕ လြပလပခြငန႔ ရပငခြငမားက ျပညသမားက

ျပနေပးသငတယလ႔ေျပာဆခပါ တယ။ သကပင တရားမတတ လမႈေရးက အေျခခေသာ အပခပေရးစနစ

Constitutional Socialism က ထေထာငရမညဟေဝါဟာရ အသစက ေဖၚေဆာငလာပါတယ။

ဒါအျပင အေမရကနႏငင ဤမရညၾကာစြာ ေအာငျမငျခငးက တရားဥကေဒစးမးေရး Rule of Law

ေၾကာငျဖစပါတယ။ ေငြေၾကာငမဟတ။ တ႐တေတြ ေငြက ကးကြယေနျခငးမာမားသည။ တ႐တ

ကြနျမနစ ပါတလညးျပျပငေျပာငးလရမယ။ လကရအေနအထားအတငး မသြားႏငဟ ဆလာျပနတယ။

ျမနမာႏငငမာေတာ စစတပဟာ အပခပသ လတနးစားလာျဖစေတာ အာဏာရ႕ ဖကစးမႈက မခႏငဘ

တငးျပည ခစတစတ၊ အမးခစစတ ဆတာေတြဟာ ေပာကဆး ကနတယ။ လတတေလာအကးအျမတ

ေတြက ဥးစားေပးကာ ေရရည တငးျပညအကးက မကေျချပတခၾကတယ။

အႏစပါတ ဒမကေရစ ျမနမာႏငငမာ ေပာကဆးခတာ ၁၉၆၂ ခႏစ ကတညးကပါ။ တ႐တေတြေတာင

တငးျပည တးတကေခတမလာေတာ ျပညသေတြရ႕ လြပလပခြငန႔ ေရရညအတြက တရားဥပေဒ

စးမးေရးက စဥးစားလာတတၿပ။

ျမနမာႏငငမာလညး ဒမကေရစ အႏစပါတအျပင တငးရငးသား ေတြ အေပၚ တရားမတတ

ဖြ႔စညးအပခပပ ဥပေဒ ရမ စစမနတ ၿငမးခမးေရးက ရႏငမာပါ။ ျမနမာျပည ဖြ႔စညးအပခပပ

အေျခခဥပေဒျပနျပငေရးရင ထညသြငး စဥးစားႏငေအာငပါ။

ဖကဒရယ လ႔ၾကားလကတာန႔ တငးျပညဖကၿပလ႔ ေၾကာကစရာ မလပါ။ ဖကဒရယ စနစမာ

ေကာငးတာေတြ ရသလ ဖကဒရယ ဆလကတာန႔ အေျဖရၿပလ႔ အားကးလြန ဖ႔မသင႔ပါ။ ဖကဒရယ

စနစမာ သတရစရာအခက ေတြ အမားၾကးရပါတယ။ စနစဆတာ (သ) မ (ကငတြယ) တတမ

အကးျဖစထြနးႏငတာပါ။

Mizzima Articles

http://siamtai.com/profiles/blogs/2262632:BlogPost:68412

ဖကဒရယစနစ အပငး (၂) ဘဘေကာျငမး

ျမနမာႏငင

ျမနမာႏငငကၾကညရင ဗလခပေအာငဆနးတ႔ ေဖၚထတသြားတ႔ ဖြ႔စညးအပခပပ ဥပေဒသာ ျပညသန႔

တငးျပည အတြက ဥးစားေပးတ ဖြ႔စညး အပခပပ ဥပေဒလ႔ ေျပာလ႔ရတယ။ ၁၉၇၄ န႔ ၂ဝဝ၈ ဖြ႔စညး

အပခပပ ဥပေဒတ႔ဟာ တငးျပညအကးထက စစတပအပခပေရးက တရားဝငမႈရေအာင ၾကးစားျခငးက

အဓက ပကပါတယ။

၁၉၇၄ န႔ ၂ဝဝ၈ ဖြ႔စညးအပခပ ပဥပေဒ ေတြဟာ ပသ႑ာနအေနန႔ တညေဆာကမႈ (Form and

Structure) ရေပမ႔ အႏစ သာရ (Essence) အပငးမာ လစဟငးေနတယ။ ခႏၶာကယၾကးသာရေပမယ

(အသက) မရတအျဖစန႔ အတတပါပ။

ဗလခပေအာငဆနးတ႔ ဖြ႔စညးအပခပပဥပေဒ ေရးဆြေရးဆြရာမ လြတလပေရး ေရ႕ေျပးျဖစ

ေနတာေၾကာင ဖတပမးတက ေဖၚထတခၾကရတယ။ ကေကာငးျခငေတာ ဗလခပတ႔ေခတက ဖဆပလ

ေခါငးေဆာငေတြဟာ အသစြမးအားျမင႔တ႔ ေခါငးေဆာငေတြျဖစတာေၾကာင႔ လြတလပၿပး ျမနမာႏငငရ႕

ဖြ႔စညးအပခပပဥပေဒက အခနျမနျမနန႔ ေရးဆြႏငခၾကတယ။

တကယေတာ႔ ၁၉၄၇ ခႏစ ဖြ႔စညး အပခပပဥပေဒဟာ ဟက ေကာငးႏးရာရာ ဒကေကာငးႏးရာရာ

ေတြကျဖတ၊ ၫႇပ၊ ကပ ၾကၿပး လြပလပေရးအခနမ ျပစခ႔ၾကရရာတာပါ။ သ႔ေသာ အေသအခာ

ျပနစဥးစားရင ေဖၚထတ ၿပးခ႔တ ဖြ႔စညး အပခပပ ဥပေဒေတြအထမာ အေကာငးဆးလ႔ ျငငးခကထတလ႔

ရတယ။ ပသ႑ာန အျပင(အႏစ) ပါတာေၾကာင႔ပါ။

ဥပေဒျပစေရး ေကာမတေတြ ဆပေကာမတေတြရေပမယ တကယ႔အႏစကေတာ႔

ဗလခပေအာငဆနးန႔အတ သခငျမ ၊ သခငႏ ၊ ဥးေကာၿငမးတ႔လ ဖဆပလ ထပတနး ေခါငးေဆာငကပ

ဥးေဆာငသြားၾကတာပ။

ဗလခပတ႔ အလပၾကခရေတာ ဥးေကာၿငမးက ဥးႏန႔ အတ အဂၤလန ေဆြးေႏြးပြကအျပန ဗလခပရ႕

ေစခငးခကအရ ယဂစလပ ဖြ႔စညး အပခပပက သြားေလလာ ေနရတာေၾကာင ဥေရာပ ေရာကေနတယ။

ဗလခပတ႔ဟာ ဘရငစနစက ျပနေဖၚထတရင တညၿငမမႈ ရမလားဆၿပးလညး မငးေလာငးျပနရာဖ႔ေတာင

စတကးခၾကေသးတယ။ အဘကဘကက ေလလာၿပးမ ပါလမန ဒမကေရစ စနစက ေရြးခၾကတာပါ။

အပခပေရးက စဥးစားတအခါ အႏစသာရျဖစတ သမၼတန ၁၉၇၄ န႔ ၂ဝဝ၈ ဖြ႔စညးအပခပပဥပေဒတ႔ဟာ

တငးျပညအကးထက စစတပအပခပေရးက တရားဝငမႈရေအာင ၾကးစားျခငးက အဓက ပကပါတယ။

႔ ဖကဒရယစနစက ေရြးမလား၊ အမားအပခပမႈ (majority rule) လ႔ေခၚတ ပါလမနဒမကေရစစနစက

ေရြးမလားဆတ ပဓာနကတ႔ ေရြးခယမႈေတြက (ႏငငေရးသမား) ေတြက ဆးျဖတၾကၿပး

ဥပေဒေဘာငဝငေအာင ဥပေဒသမား ဥးခနထြနးက တာဝနေပးခၾကတာပ။ ဒေနရာမာ ေန႐းရ႕ ဥပေဒ

ပညာရငက ဥးခနထြနးက အမားႀကး အကအညေပးခတယ။ အေခာျပငၿပးသားက သခငျမက

ဘာသာျပနေပးခ႔ရတယ။

အေရးၾကးတအခကက ႏငငေရးသမားေတြကပ အဓကကတ႔ ဘယစနစက ေရြးခယရမလ ဆတ႔

ဆးျဖတခက က ခသငတယလ႔ စာေရးသ ကခယမတယ။ အေၾကာငးက ႏငငေရးသမားစစရင

လအမားရ႕ ေထာကခမႈဟာ ႏငငေရးရ႕ (အႏစသာရ) ဆတာ သတာေၾကာင႔ ႏငငအကးက ဥးစားေပး

စဥးစားတယ။

ဗလခပတ႔ကပ ၾကညၾကည၊ အကလက ဆနဒါးဟယမတငတ႔လ အေမရကန ေခါငးေဆာင

ေတြကပၾကညၾကည တငးျပညရ႕ အကးကေရ႕႐ႈၿပး စဥးစားၾကတယ။ ေရရည အကးအတြက

နကနကေတြးၾကတယ။ တနေလာကပန လ ကြနျမနစေတာင ႏငငေရးသမား စစတာေၾကာင႔

တငးျပညအကးက အဓက ထားခတာပ။

ေနာက အေရးၾကးတအခကက ျမနမာေတြရ႕အျမင တခတညး မျဖစႏငဘး။ တငးရငသားေတြရ႕ အျမင

လအငဆႏၵေတြကပါ ထညသြငးစဥးစားရမယ။ အေမရကားမာတနးက လမးကအေျခခတ ျပညနယေတြ

မဟတတ အတြက ျပညနယၾကး / ျပညနယငယ အေရးကစၥေပၚၾကတယ။ ဒါေၾကာင႔ အေပးအယ

လပၾကရာမာ ညမေအာင

ျပညနယအၾကးလညး Senator (၂) ေယာက၊ ျပညနယငယလညး Senator (၂) ေယာက ေရြးခယခြင

ရရမယဆၿပး သတမတခၾကတအျပင အေရးၾကးတ ရာထးခန႔ရာမာ သမၼတရ႕ အဆျပမႈက Senateက

သေဘာတမ တရားဝငတယ။

အထးသျဖင႔ အျမင႔ဆး တရား႐းခပ (Supreme Court) တရားသၾကးေတြက ေရြးခယရာမာ Senate ရ႕

သေဘာတညမႈဟာ အလြနအေရးပါတယ။ တခါ သမၼတက ရာထးကဖယရားဖ႔ အစအစဥမာ

ေအာကလႊတေတာက တရားလအျဖစ စြခကတငရၿပး Senateက ဂရလၾကးအျဖစ

အဆးအျဖတေပးရတာ။ Senate က ဥးစားေပးတ႔ စမခကေတြက ထညသြငးထားၿပး ျပညနယၾကး၊

ျပညနယငယ ပဋပကၡက ေျဖရငးခ႔ၾကရတာ။ ေအာကလႊတေတာက (လဥးေရ) က ကယစားျပတာ။

အထကလႊတေတာ Senate က (ျပညနယ) က ကယစားျပတာ။

ဗလခပတ႔ဟာ ဘာေၾကာင႔မား ပါလမန ဒမကေရစစနစက ေရြးခၾကရသလဆတာက စာေရးသ

သပသခငတယ။ အသစြမးအား တးတကျပညစလာတ႔ အရြယေရာကေတာ ေမးရမယဖခငၾကးက

မရေတာဘး။ စာေရးသဟာ ပါလမန ဒမကေရစစနစ (Majority Rule) က မႏစသကဘး။ အဓက

အေၾကာငးတရပက အပခပေရးန႔ ဥပေဒျပစေရးက အႏငရပါတကပ ထနးခပထားတာက ဘဝင မကဘး။

အမတအမားဆးရတ ပါတကပ ဝနၾကးအဖြ႔ကဖြ႔။ ဒအမတ ဒပါတကပ တခါ လႊတေတာမာ

ဥပေဒျပၾကဆေတာ ဒလေတြပ ဥပေဒလပ၊ ဒလေတြပ ဒဥပေဒန႔ ျပနအပခပ ဝနၾကးလပၾကဆေတာ႔

တဘကသတ ဆနလြနးတယ။

ေနာကတခကက ဥပေဒလပတာန႔ အပခပရာမာ လအပတ႔ အရညအခငး (skill sets) ခငး မတၾကဘး။

ဥပေဒျပသက အေပးအယ ( Art of Compromise) ကၽြမးရမယ။ ဝနၾကးလပ အပခပသက အမန႔ေပး

ခငးတတရမယ။ ေပၚလစက နားလညရမယ။ ေနာကတခကက စာေရးသ အျမငမာ

ႏငငေရးသမားေတြဟာ အမားအားျဖင႔ (အပခပေရး) မာ (အားနညး) တယ။ (အေသးစပ)က မႏငၾက။

စတမဝငစားၾက။ အပခပေရးေတာတ ႏငငေရး သမားေတြ ရၾကပါတယ။ သ႔ေသာ (ရား) တယ။

တ႐တန႔ အေမရကနပစေတြကၾကညရင ဝနၾကးေတြဟာ မမ ဘာသာရပန႔အတ ဆငရာေပၚလစ ေတြက

ကၽြမးတ ပညာရင (technocrat) ေတြမားတယ။ တခါတရ ႏငငေရးသမားေတြပါေပမယ လနညးစပ။

ဒါေၾကာင႔ ေပၚလစ ခရာမာေရာ၊ ေဖၚေဆာငရာမာပါ ႏငငေရးသမား ဝနၾကးေတြထက ထေရာကမႈ

ရတယလ႔ ေျပာလ႔ရတယ။

ေနာကတခကက ပါလမနဒမကေရစစနစမာ အပခပမႈသကတမး ကန႔သတခက မရဘး။

ဥပမာ ဂပနမာ အလဒပ (လစဘရယဒမကရက) ေတြဟာ ႏငငေရးသမားစစရင လအမားရ႕ ေထာကခမႈ

ဟာ ႏငငေရးရ႕ (အႏစသာရ) ဆတာ သတာေၾကာင႔ ႏငငအကးက ဥးစားေပး စဥးစားတယ

ဒတယကမၻာစစၾကး ၿပးကတညးက အပခပ လကၾကတာ အပစအခငးခငး ၿပငဆငမႈပရၿပး

ပေဒသရာဒေခတက ရြာစား နယစားေတြလ နယပယ အပငစားေတြ ျဖစလာ ၾကတာေၾကာင႔ ေနာကဆး

ျဗ႐ကရကေတြကပ အာဏာ ၾကးထြားလာၾကတ ဘဝကေရာကရတယ။ အပစခငးၿပင

အစးရခဏခဏေျပာငး၊ ခငၿမတာက ျဗ႐ကရကေတြပကး။ အတကခေတြမာ ခမအာဏာရၾကတာ။

အတလကေတာ႔ အစးရ ခဏခဏေျပာငးသလ ပါတေတြလညး ေျပာငးဆေတာ ဘာမ အလပ

မျဖစေျမာကေတာဘး။ ၾကးထြားလာတာက မာဖယားပ။ အယ အၾကညမရ အဆက သးၿပး မခြၿပး အစးရက

ျဖတခႏငတာေၾကာင အစးရ မတညၿငမမႈ ရႏငသလ သကတမးကန႔သတခက မရတာေၾကာင ဂပနလ

တပါတ အပခပေရး ျဖစႏငတယ။ ဒါေၾကာင အစးရသကတမး ကန႔သတခကဟာ ရသငတယလ႔

ျမငမတယ။

အေရးအၾကးဆး တခကကေတာ ပါလမနဒမကေရစစနစမာ အမတဆတာက ရပကြကနယေျမက

ကယစားျပရတ ကယစားလယ။ ရပကြကက ခြရာမာ လဥးေရအလက ခြတာမားတယ။ ဒါေၾကာင႔

အေမရကားမာ ျပညနယၾကးေတြက လဥးေရမားေတာ႔ ကယစားလယ ဥးေရမားတယ။ ျပညနယေသး

ေတြက ကယစားလယဥးေရ နညးနညးပရၾကတယ။

အရငးစစလကရင ကယစားလယဆတာ (လဥးေရ) အေပၚ မတညတာပ။ ဒါဆ ဗမာ ေတြက လဥးေရ

မားတာေၾကာင႔ အၿမအသာစး ရေနေတာ႔မာေပါ႔။ ပါလမန ဒမကေရစစနစမာ ေအာကလႊတေတာက အဓက

မကဘးလား။ သ႔မာ ႏငမအစးရ ဖြ႔ရ မာေလ။ ဒါဆ တငးရငးသားေတြအေပၚ တရားပါ႔မလား။

လမးစလႊတေတာ ဆတာရေပမယ ေအာကလႊတေတာေလာက မထေရာက။ ဒါေၾကာင႔ ၁၉၄၇ ခ

ဖြ႔စညးပမာ ျပညနယဝနၾကး ဌာနေတြတညေထာင ထားရတာ။ ဒါ႔အျပင သမၼတရာထးက

တငးရငးသားေတြက ကယစားျပရေအာင အလညက ေရြးခယေစတာ။

ေျပာမ႔သာေျပာတာ (ဥးႏတ႔ေခတ)က လပမားကငမားေတြြၾကားက တငးရငးသားေတြဟာ (စစတပေခတ)န႔

စာရင အမားၾကး ေနရာရၾကပါတယ။ ဖဆပလထမာ တငးရငးသား ေခါငးေဆာငေတြ ေနရာရၾကသလ

အမတဆတာက လညး တကယ (မ) ေပးႏငတ အမတမငးမ႔ အတငးအတာ တခအထေတာ

ၾသဇာရတာပါပ။ ဥးႏ သကတမး တေလာက (ေနာကပငး) စဝခြနခဟာ ဒဝနၾကးခပ (ႏငငျခားေရး)

ဌာနက ကငလာတာ မဟတဘလား။ ေကနပစရာ အဆင႔ ရၿပလား။ မရေသးဘး။ သ႔ေသာ ေနာကပငး

ေခတေတြန႔ယဥရင အမားၾကးသာပါတယ။

စကားစပမလ႔ ေျပာရရင တငးရငးသား ပညာတတေတြ အထမာ စာေရးသ အေလးစားဆးဟာ သမၼတႀကး

စဝေရႊသကရ႕သား ေဒါကတာ ယဂငးသကပ။ ဥးယဂငးဟာ ေသနတလညး ကငတကဖးတယ၊ ပါတလညး

ေထာငဖးတယ၊ ပါရဂဘြ႔ရ ပညာတတအျပင၊ နကနကေတြးၿပး အရညကၾကညႏငတ လေတာ

တေယာကပ။

ကေနာ အေလးစားဆးက လၾကးလပဖ႔ လအပတ႔ အေရအခငး တချဖစတ အဂၤလပလ tempe-rament

လ႔ေခၚတ တညၿငမတ႔ စတထားရတယ။ ေဒါကတာ စတငးဖတ ဥးစးကငးပတ ေဆြးေႏြးပြမာ

လငယေခါငးေဆာငေလးေတြက စတလကမာနပါ ေဝဖနျငငးဆလာေတာလညး ေခါငးေအးေအးန႔

ျပနလညရငးျပ ေဆြးေႏြးႏငစြမးရတယ။ ဒါ အးအငက႐ (EIQ) ျမင႔တာကျပတာပ။ အသစြမအား ျမငတယ၊

ခင႔ခနႏငတ အစြမးရတယ၊ မတတ႔စတဓါတ ရတယဆရင တငးရငးသားျပနာလ သမေမြ႔ ခကခ႐မက

စတခစားမႈ (emotion) ပါ ပါဝင႐ႈပပါေထြးလာတတတ ကစၥေတြက ကငတြယ အေျဖရာတအခါ

အလြနအကးရ ထေရာကႏငပါတယ။ ဥးယဂငးလ လေတာေခါငးေဆာငေတြ ႏစဘကစလးမာ

လအပလပါတယ။

မးဆကသစ လငယ တငးရငသားေတြအထမာ ဒလအဆငျမင႔ လငယေလးေတြ အမားၾကးရပါတယ။

ေအာ႔ေဖါ႔က (Oxford) မာ သငတနးတကခၿပး အလအလအမ (LLM) ရၿပး အခ အလအလဒ (LLD)

ဆကတကေနတ ေနာေမဥး တ႔လ ကရင လငယလေတာေတြရပါတယ။ ENC မာ ဥးေဆာငေနတ႔ Dr Lian

H. Sakhong ဟာလညး ပညာတတ လေတာတေယာကပါပ။ ဗမာေတြ အထမာေတာ နယစပ အေျခစက

ဗမာ႔ေရ႕ေနေကာငစ (BLC) က လေတြပ ဖကဒရယ စနစက ေဆြးေႏြးႏငၾကတယ။

ဗလခပေအာငဆနးတ႔ေခတမာ ဗလခပကယတင မတညတ စနစေတြက အေသအခာ ေလ႔လာၿပးမ

ျမနမာျပည အတြက ေကာငးမယ (အႏစ) ေတြက ယၾကၿပး (ပ) ေဖၚၿပးမ က ဥးခနထြနး ဥပေဒေဘာင

ဝငေအာင ဥပေဒ စကားန႔ သြားေရးဆၿပး ေစခငးတာပ။ အျခခဥပေဒ ေရးဆြကာနးမ ဟစာအပေပးပါဥး

ဒဟာဖတၾကပါဥးဆၿပး ကမး႐ႈးထး ေရးခ႔ၾကတာလညး မဟတ။ ေကာငးသားဘဝ ႏငငေရးသမားေပါကစ

ဘဝကတညးက (အသစြမးအား) (capacity) ျမင႔ေအာင ေလ႔လာခၾကရတာ။

ဗလခပေအာငဆနးဆက အတယေစခငတာက ႏငငေရးမာ အခြငအေရးဆတာ ဘယအခန

ဘယလေပၚလာမယ မေျပာႏငဘး။ လအပခကကသၿပး လအပခကက ျဖညထားဖ႔က ကယအလပပ။

အထးသျဖင ျမနမာလငယ လရြယေတြက ဖြ႔စညးပ ဥပေဒအေၾကာငးန႔ ဖကဒရယစနစ အေၾကာငးက

ေလ႔လာၿပး မမတ႔ရ႕ အသစြမးအား (capacity) က အားျဖညထားေစခငတာ စာေရးသရ႕ ေစတနာပါ။

(အသ) ျမင႔မ (တရားမတမႈ) က နားလညႏငသလ (အရည)က ၾကညႏငပါမယ။

ဖကဒရယစနစ

ဖကဒရယစနစ မာေကာငးတာေတြ အမားၾကးရသလ အႏရယ ျဖစႏငတာေတြလညး အမားၾကး ရပါတယ။

အထးသျဖင႔ ဖကဒရယ (ဗဟ) အစးရန႔ ျပညနယအစးရေတြၾကားမာ အာဏာခြျခားမႈ၊ အဂၤလပလ Federal

and State Rights လ႔ေခၚတ လပပငခြင႔ ခြျခားမႈေတြက တတလငးလငး ေဖၚျပမႈမရရင ပဋပကၡေတြ

ျဖစတတပါတယ။ ရခ႔ရငေတာင အျငငးပြားမႈ ေတြရပါတယ။

ေနာကတခါ ျပညနယအခငးခငး အျငငးပြားရင ေျဖရငးဖ႔ နညးလမး (Mechanism) ေတြရရမယ။

ေနာကမ႔ဆရင အျငငးပြားေနၾကတာန႔ ဘာအလပမလပႏငေတာမာ မဟတဘး။ ဗလခပေအာငဆနးတ႔

တငးျပညထေထာငခင တစတက ေစာေနတာေၾကာင အပခပေရးေျဖာငေျဖာင လပႏငေအာင

(Governance) အတြက ဖကဒရယစနစ အစား ယနတာလ (Unitary) စနစက ေရြးခၾကရတယလ႔

စာေရးသ နားလညထားပါတယ။

ေနာကတခက က ဖြ႔ၿဖးမႈ မညမတာေတြရတယ။ ေအာငဆနး၊အကတလစာခပ အပဒ ဂ၊ အပဒခြ

(ဃ)အရ ပငလစာခပ၊ ခပဆအၿပးမာ ရး(စ)ဝလ ဥးေဆာငတ ေတာငတနးေဒသ စစမးေရးအဖြ႔က

ဖြ႔ေပးခ႔ၿပး အဖြ႔ရ႕ အစအရငခစာမာ တခ႕ေတာငတနးေန ေဒသခေတြဟာ ဆႏၵမေပးေရြးခယတနညးန႔

အကၽြမးတဝင မရေသးတ အတြကန႔ အခနအမရေတာတာမ႔ ေဒသအလက သင႔ေလာေသာ

နညးကသာသး ေရြးခယရနသာ ေထာကခခ ပါတယ။

ဖကဒရယ စကားလးက အဓပၸပါယ မေပါကဘ၊ စစမးေရး အဖြ႔န႔ ေဆြးေႏြးၾကရာမာ အလြလြ အေခာေခာ

ျဖစခၾကရပါတယ။ (အသ) တးတကမႈ မညမမႈက ေစာငၿပးေခၚေဆာငဖ႔ အခနမရတာလညး ပါႏငတယလ႔

စာေရးသ အျမင ရပါတယ။ (မတခက။ သမငး ပါေမာကၡ ဥးထြနးေအာငခန ထတေဝေသာ

တငးရငးသားလမးမားအေရးႏင႔ ၁၉၄၇ အေျခခဥပေဒ (ပထမတြ) စာမကႏာ ၃၃၆ ကၫြနးပါသည။)

အေမရကားမာေတာင ဖကဒရယန႔ ျပညနယျပနာဟာ ဒေန႔အထ ရငသနလကပ။ အဘားမားက

(Obamacare) လ႔ အမညတပၾကတ႔ ကနးမာေရး ဥပေဒဟာ ဖြ႔စညးပအပခပေရး ဥပေဒအရ

တာရားမဝငဘးဆၿပး ျပညနယ (၂၆) ခက တရားစြထားၾကတယ။ ဖကဒရယ အစးရက ဗလမက

ႏငေအာငပါ။

မၾကာမကမ ဖြ႔စညးခတ ျမနမာႏငငရ႕ အစးရသစမာလညး ဗဟ၊ျပညနယ ျပနာက

စတငရငဆငေနရပါၿပ။ ဒါေၾကာင႔ နားၾကားေကာငးေအာင ဒမကေရစကြ၊ ဖကဒရယကြလ႔

လြယလြယေျပာလ႔ မရပါ။ နကနကေတြးၾကညမ အတြငးျပနာေတြ အမားၾကးရတာက သႏငပါတယ။

အစေကာငးမ အေႏာငးေသခာ ဆသလ တငးရငးသားေတြန႔ ဗမာေတြအၾကား ဗမာစစတပရ႕

အမားေတြေၾကာင႔ အဖအထစေတြဟာ ၾကးထြားလာခ႔ၾကရတယ။

အရငးစစလကရင ကယစားလယဆတာ (လဥးေရ) အေပၚ မတညတာပ။ ဒါဆ ဗမာ ေတြက လဥးေရ

မားတာေၾကာင႔ အၿမအသာစး ရေနေတာ႔မာေပါ႔။ ပါလမန ဒမကေရစစနစမာ ေအာကလႊတေတာက အဓက

မကဘးလား။ သ႔မာ ႏငမအစးရ ဖြ႔ရ မာေလ။ ဒါဆ တငးရငးသားေတြအေပၚ တရားပါ႔မလား။

လမးစလႊတေတာ ဆတာ ရေပမယ ေအာကလႊတေတာေလာက မထေရာက။

တငးရငသားျပနာက ေျဖရငးတအခါ (မတ) ဖ႔အျပင (စနစက) ဖ႔လညး လပါလမ႔မယ။ စစတပ

ထမာလညး မတခငတ တငးျပညခစတ လငယလၾကး ေတြရမာပါ။ မဆလ သမၼတဟာငး ေဒါကတာ

ေမာငေမာငဟာ ဂပနေခတဗလသငတနးေကာငးဆငး၊ ၿပးမ ေဟာလနက (LLD) ရခ႔ သပ။ တပထ

မာလညး ပညာတတ လေတာမရဘးလ႔ ဘယေျပာႏငမာလ။

လကရဖြ႔စညးပအေျခခ ဥပေဒဟာ ပသ႑ာန (Form) ရေပမ႔ (အႏစ) (Essence) မာ

အားနညးေနေသးတယလ႔ေျပာႏငပါတယ။ စာေရးသ အျမငအရ လကရပသ႑ာနက (Institutionalized)

ျဖစေအာငလပဖ႔လသလ တခနတညးမာ (အႏစ) က အားရေအာင (အားျဖည) ႏငရပါမယ။

ကမၻာမာ လေတြတေၾကာေၾကာ ေအာေနၾကတ႔ အေမရကန ဖြ႔စညးအပခပပ ဥပေဒ (Constitution) က

(လြပလပစြာ ေျပာဆခြင) ဆတ Freedom of Speech က အာမခေပးတ First Amendment ပထမတးခ႕

ျပငဆငခကမာ ယေန႔ အေမရကနတငးျပညက ေဂာကထထးခေနတ အခြငအေရး တခဟာလညး

ကပပါလာတယ။ လေတြ သပသတမထားမၾကဘး။ ဒ အခြင႔အေရးက ျပငဖ႔က ခပခကခက။

သတ႔ဆမာေတာင

ျပနာရတာ ဒမာလညး ျပနာေတြ ဘယကငးပါ႔မလ။ ဒကစၥေတြဟာ အလြနသမေမြ႔

ခကခတအရာေတြ မဟတပါလား။

ယေန႔ အစးရသစန႔ တငးရငးသားအဖြ႔ေတြအၾကား ေဘာဒါစစတပ ဖြ႔စညးမႈန႔ ပတသကၿပး ပဋပကၡ

တကပြျပနာက အဓမၼလကနကန႔ ေျဖရငးမယအစား ပသ႑ာန အသြငက ေျပာငးလၿပး (အႏစ)

ရလကလင အေျဖရ ႏငစရာရပါတယ။ စာေရးသရ႕ အျမငအေတြးမားက ေနာကအပငးေတြမာ

ဆကလကေဖၚျပပါ႔မယ။

ဘာေၾကာင႔ ဖြ႔စညးအပခပပ အေျခခ ဥပေဒ (Constitution) ဟာ အေရးႀကးတာလ

သဘာဝအားျဖင႔ လေတြဟာ ပကစးႏငတယ။ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟေတြ ဖးလႊမးေနတာေၾကာင႔

(အာဏာ) န႔ေတြ႔ထတအခါ မခႏငဘ ပကစးတတၾကပါတယ။ ဒါေၾကာင႔ (လ)က စနစ၊ ဥပေဒန႔

ထနးရပါတယ။ ေနာက လတငးရသင၊ ခစားခြငေတြက အားလးသေအာင တဖန ဥပေဒန႔တခါ စာန႔ေပန႔

မတေကာကတငၿပး အတအလငး ေၾကညာထားရပါတယ။ ဒကမတဆင ဥပေဒစးမးေသာ Rule of Law

စနစက ေဖၚထတရပါတယ။ ဒါေၾကာင ဥပေဒ ျပစသေတြကလညး ဘာေတာ မလပႏငဘး

ဘာေတာလပႏငတယ၊ ဒဥပေဒေတြက သးၿပး မငးလပ အပခပသေတြကလညး ကန႔သတ

ေပးထားရပါမယ။

တခါ၊ ဒ (၂) ဥးၾကား အျငငးပြားခ႔ရင လြပလပစြာ ရပတညႏငတ႔ တရားသႀကးေတြက အဆးအျဖတ

ေပးရပါမယ။ တရားသၾကးေတြကလညး မမတ႔ အဆးအျဖတန႔ ဥပေဒမလပရပါ။ စစအပခပေရးစနစ

မာေတာ (ဥပေဒ) ဆတာက အပခပတ စစဗလခပရ႕ ပါးစပထမာရတာကး။ သကပ ျပနအပခပေတာ

အားလးသ႔က ေမာမၾကညရၾကေတာ ဘးေပါ႔။

တရားသၾကးဆတာေတြကလညး ဆြခန႔ေတြ မဟတလာား။ ဒါေၾကာင႔ နဝတ - နအဖ ေခတတေလာက

Rule by Law စနစန႔ အပခပခ ၾကတာမဟတလား။ ဒါ ဥပေဒ ကြ ဆရင ဘယသမ အျငငးႏငေတာ။

ဥပေဒကလညး စစဗလေတြရ႕ ပါးစပထမာ။

ေလာေလာဆယ စနစသစက စစအပခပေရးထကေတာ တဆငျမငလာၿပေပါ႔။ အငစတကးရငး

(Institution) အေဆာကအအလ႔ ေျပာႏငတ အထကလႊတေတာ၊ ေအာကလႊတေတာ၊ တရားေရး၊

ျပညနယႏငတငး အစးရေတြ ေပၚလာေပမယ ပသ႑ာနသာ ေပၚလာတယ (အႏစ) မပါေသးတာေၾကာင႔

(အသက) မပါသလ ျဖစေနေသး တယ။ ေျမာကကရးယားမာ လမးအကယၾကးေတြ လျမငေကာငးေအာင

ေဆာကထားေပမယ လမးေပၚမာ ကားေတြမရဘ စကဘးန႔ လမးေလာကေနတလေတြ ဟၾကၾက

ဒၾကၾကသာရတ ႐ပပလႊာက ေျပးျမငမတယ။

၂ဝဝ၈ ဖြ႔စညးအပခပပ စနစဟာ ၂ဝ၁ဝ ေရြးေကာကပြန ၁၉၇၄ န႔ ၂ဝဝ၈ ဖြ႔စညးအပခပပဥပေဒတ႔ဟာ

တငးျပညအကးထက စစတပအပခပေရးက တရားဝငမႈရေအာင ၾကးစားျခငးက အဓက ပကပါတယ။

႔

အတ(အႏစ) ပငးမာ ခ႕တ႔မႈ ရပငရျငား ေသာလညး ဥးေနဝငး ႐ကခးဖကစးခတ

ႏငငေရးအေဆာကအအ (Political Institution) ေတြ ျပနေပၚလာပါတယ။ ကေနာ

တ႔ ျမနမာႏငငရ တငးသျပညသား အမားစဟာ စာေရးသ အျမငအရ အငစတကးရငး (Institution) န႔

ပတသကလာ ရင အသမကြယ အျမငမကယ ၾကေသးဘးလ႔ ခစားရမတယ။

အထးသျဖင႔ ၎တ႔ရ႕အေရးပါမႈက (မသ) ၾကပါ။ အေနာကႏငငေတြ၊ ဂပနတ႔၊ တးတကတာ

ဒအငစတကးရငး ေတြေၾကာင႔ပါပ။ အငစတကးရငး အတြငးမာ ေနရာ (position) ေတြရပါတယ။ ဒေနရာ

ဒရာထးက ေရာကတသ ဟာ ဒါမလပရဘး။ ဒါကေတာ မျဖစမေနလပရမယ စသညျဖင လပထး

စညးမဥးေတြန႔ တာဝနဝတရားေတြက အတအက ခမတထားၿပး (လ) ေတြက ေဘာငခတ ထားပါတယ။

ဒါေၾကာင႔ (စနစ) န႔ (စညးကမး) ရၾကၿပး၊ တးတကမႈ ရလာၾကတယ။ ကေနာတ႔ ျမနမာေတြကေတာ

(အခန)က ေလးစားရမယမနးေတာင (မသ) ၾကေသးဘး။ ဒါေၾကာင႔ (ျမနမာစေတာခန) ဆတ႔

အသးအႏႈနးေပၚလာရတာေပါ။

ဒေဆာငးပါးက ဖြ႔စညးအပခပပ စနစကေရြးရာမာ ဖကဒရယစနစအတြငး သတရရမယ အခကမား၊

ျပနာ ျဖစႏငတ အခကမားက ေနာငတငးျပညက ဥးေဆာငၾကရမယ လငယ၊လလတပငး

ေခါငးေဆာင ျဖစလာမယလမား သသာသတရေစရန ရညရြယပါတယ။

ဤေဆာငးပါးက အတကခမကစႏင ေရးသညမဟတဘ ျမနမာျပညမာ ေမြး၊ ျမနမာျပညမာ လလား

ေျမာကခရသည ျမနမာျပညသား စစစစမကစႏငေရးျခငးႏင စာေရးသ၏ အျမငသကသက ဆသညက

သေစလပါသည။ (မတ) မႈရမ ၊ ေရရညကၾကညၿပး အေျဖရာႏငမ (ၿငမးခမးမႈ) ရႏငပါမယ။ ၿငမးခမးမႈရမ

တငးျပည ထေထာငႏင ပါမယ။

ဒလ (အသ) ရဖ႔က (အသစြမးအား) လပါတယ။ အသစြမးအားဆတာ ခေရတြငးတး အခေရရသလ

မဟတပါ။ ျဖညးျဖညးခငး ျဖညစညး ယရတာပါ။ တငးျပည တျပညရ႕ ဖြ႔စညးအပခပပ အေျခခဥပေဒ

ဆတာ သမေမြ႔ နကနခကခလပါတယ။ တငးျပညအတြက အေျဖရာ ၾကရမည အနာဂတ လငယမား

အသစြမးအား ျမင႔မား ဥာဏအေျမႇာအျမင ၾကးၾကပါေစဟ ဆေတာငးရငး။

အပငး (၃)က ဆငလက တငျပပါမည

Posted by ေမာငမး

ဥးဘဘေကာျငမးသည မဇမသတငးဌာန ေဆာငးပါးရငတဥးျဖစျပး၊ ကယပငဘေလာက

http://bokyawnyein.blogspot.com/ ႏင http://www.bokyawnyein.com/ မားတြင

ေဆာငးပါးမားရႏငပါသည။ အေျခခဥပေဒက အၾကမးဖဥးနားလညထားရန လအပပါသည။ ကြ မးကငသ

ဥပေဒပညာရငမားက ဆကလကလပေဆာငသြားမညျဖစသည။ စာေရးသ ဘဘေကာျငမး

ႏစေပါငး၃၇ႏစတင ျမနမာျပညမျပနႏငျဖစရာမ Dec 2011 တြင ျမနမာျပညသ႔ ေရာကရသြားျပျဖစသည။

၀တမႈန (စငကာပ)