11

YENİ KANUN İHTİYACI

“tarladan sofraya ticarette güven”

İsmail YÜCELİç Ticaret Genel Müdürü

28 NİSAN 2010

T.C. SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI

22

TOPTANCI HAL SAYISI

HALLERDEKİ TOPLAM İŞYERİ SAYISI

HALLERDE FAALİYETTE OLAN İŞYERİ SAYISI

HALLERDEKİ KOMİSYONCU SAYISI

HALLERDEKİ TÜCCAR SAYISI

HALLERDEKİ LABORATUVAR SAYISI

195

11.685

9.774

7.878

1.813

5

ÜRETİCİ BİRLİĞİ BELGESİ SAYISI 303

ÜLKEMİZDE SEBZE VE MEYVE TİCARETİ

33

SEBZE ÜRETİM MİKTARI* : 26.8 MİLYON TON

MEYVE ÜRETİM MİKTARI* : 16.6 MİLYON TON

DÜNYA SEBZE ÜRETİMİNDEKİ PAY (Yaklaşık)** : % 5

DÜNYA MEYVE ÜRETİMİNDEKİ PAY (Yaklaşık)** : % 3

SEBZE MEYVENİN İŞLEM DEĞERİ*** : 53 MİLYAR TL

(Ocak-Aralık 2009)

ÜLKEMİZDE SEBZE VE MEYVE TİCARETİ

*TÜİK 2009 Yılı Verileri **Ziraat Mühendisleri Odası***TÜİK Üretim Verileri ile Antalya Büyükşehir Belediyesi Toptancı Hali Fiyatlarına Göre Hesaplanmıştır. Bu miktar, söz konusu Halin üretim bölgesinde olması nedeniyle gerçekleşebilecek en düşük işlem değerini göstermektedir.

44

İHRACATIN TOPLAM ÜRETİMDEKİ PAYI* : % 5

2,65 MILYAR TL

SANAYİDE KULLANILAN SEBZE VE MEYVENİN TOPLAM ÜRETİMDEKİ PAYI*

: %12,5

6,63 MİLYAR TL

ÜRETİCİLERCE DOĞRUDAN TÜKETİCİLERE SATILAN MALIN TOPLAM ÜRETİMDEKİ PAYI

: % 0,5

0.26 MİLYAR TL

ÜRÜN KAYBININ TOPLAM ÜRETİMDEKİ PAYI*

: % 25

13,25 MİLYAR TL

HALLERDE İŞLEM GÖRMESİ GEREKEN MALIN TOPLAM ÜRETİMDEKİ PAYI

:% 57**

30,21 MİLYAR TL

SEKTÖR TARAFINDAN DA GENEL KABUL GÖREN KAYIT DIŞILIK ORANI

: % 70

21.15 MİLYAR TL***

ÜLKEMİZDE SEBZE VE MEYVE TİCARETİ

*Ziraat Mühendisleri Odası**Bu Pay, İhraç edilen, sanayide kullanılan, üreticilerce doğrudan satılan ve zayi olan malların dışında kalan mal miktarını göstermektedir. ***Bu Miktarın Hesaplanmasında, Hallerde İşlem Görmesi Gereken Malın Toplam Üretimdeki Payı Dikkate Alınmıştır.

55

MALLARIN HALLER ÜZERİNDEN PAZARLANMA ZORUNLULUĞU, SERBEST REKABETİ OLUMSUZ YÖNDE ETKİLEMEKTEDİR.

RÜSUM ORANLARI TİCARETİ ZORLAŞTIRACAK VE KAYIT DIŞILIĞI ARTIRACAK DÜZEYDEDİR.

SEBZE VE MEYVELERİN FİYAT VE MİKTARLARINA İLİŞKİN BİLGİLERE ULAŞILAMAMAKTADIR.

MÜZAYEDE, DEPOLAMA, TASNİFLEME VE AMBALAJLAMA TESİSLERİ İLE LABORATUARI BULUNMAYAN ÇOK SAYIDA TOPTANCI HALİ MEVCUTTUR.

BELEDİYELERCE TOPTANCI HALLERİNE YETERLİ DÜZEYDE KAYNAK AKTARILMAMAKTADIR.

SEBZE VE MEYVE TİCARETİNDE YAŞANAN SORUNLAR

66

MALLARIN GIDA GÜVENLİĞİ VE İZLENEBİLİRLİĞİNİN SAĞLANMASINA İMKAN VEREN MEKANİZMALAR BULUNMAMAKTADIR.

FİYAT DALGALANMALARININ ÖNÜNE GEÇİLMESİNDE ÖNEMLİ ROL OYNAYAN SOĞUK HAVA DEPOLARI SAYI VE KAPASİTE BAKIMINDAN YETERSİZDİR.

ANLAŞMAZLIKLARIN KOLAY, HIZLI VE DÜŞÜK MALİYETLE ÇÖZÜMÜNE İMKAN VEREN ETKİN BİR MEKANİZMA OLUŞTURULAMAMIŞTIR.

İÇ PİYASADA STANDART UYGULAMALAR BULUNMAMAKTADIR.

SEBZE VE MEYVE TİCARETİNDE YAŞANAN SORUNLAR

77

ÜRÜNLERİN TAŞINMASINDA UYGUN OLMAYAN ARAÇLARIN KULLANIMI ÜRÜN KAYBINA NEDEN OLMAKTADIR.

ÜRETİCİLERİN REKABET GÜCÜ VE ÖRGÜTLENMELERİNE DAYALI PAZARLAMA YAPISI YETERSİZDİR.

ÜRETİCİLER, FİNANSMAN YETERSİZLİĞİ NEDENİYLE HALLERDE VE SEBZE MEYVE TİCARETİNDE ETKİN OLAMAMAKTADIR.

ÜRETİCİLERİN HAKLARINI KORUMAYA YÖNELİK DÜZENLEMELER YETERSİZDİR.

SEBZE VE MEYVE TİCARETİNDE YAŞANAN SORUNLAR

88

TOPTANCI HALE GİRİŞ ZORUNLULUĞU YOKTUR.

MALLAR, TOPTANCI HALLERİ, BÜYÜK MAĞAZALAR VE ÜRETİCİ BİRLİKLERİ OLMAK ÜZERE ÜÇ ANA KANALDAN PERAKENDECİYE ULAŞTIRILMAKTADIR.

ÜRETİLEN VE İTHAL EDİLEN MALLARIN %70’İNİ BÜYÜK MAĞAZALAR PAZARLAMAKTADIR.

HALLERDE, SEBZE VE MEYVEYE İLAVETEN HEMEN HEMEN TÜM GIDA MADDELERİNİN TOPTAN TİCARETİ YAPILMAKTADIR.

HALLERDE FAALİYET GÖSTERENLERDEN RÜSUM VE BENZERİ AD ALTINDA HERHANGİ BİR ÜCRET ALINMAMAKTADIR.

KAYIT DIŞILIK YOK DENECEK KADAR AZDIR.

AB’DE SEBZE VE MEYVE TİCARETİ

99

TOPTANCI HALLERİ, GENELLİKLE BELEDİYELER TARAFINDAN KURULMAKTADIR.

HALLER, BELEDİYELER TARAFINDAN YA DA DEVLET, BELEDİYE VE TOPTANCI HAL ESNAFI TEMSİLCİLERİNDEN OLUŞAN VEYA KAMU OTORİTESİ TARAFINDAN KONULARINDA TECRÜBE SAHİBİ KİŞİLER ARASINDAN ATANAN YÖNETİM BİRİMLERİNCE İDARE EDİLMEKTEDİR.

HALLER; LABORATUARLAR, ATIK ÜRÜNLERİ DEĞERLENDİRME ÜNİTELERİ VE SOSYAL TESİSLERE SAHİPTİR.

AB’DE SEBZE VE MEYVE TİCARETİ

1010

İLGİLİ AB MEVZUATI

MEYVE SEBZE ORTAK PİYASA DÜZENİNE İLİŞKİN 2200/96 SAYILI TÜZÜK

YAŞ SEBZE VE MEYVENİN SINIFLANDIRILMASI VE STANDARTLARIN OLUŞTURULMASI

ÜRETİCİ ÖRGÜTLERİNİN OLUŞTURULMASI MÜDAHALE DÜZENLEMELERİ ÜÇÜNCÜ ÜLKELERLE TİCARET

TAZE MEYVE VE SEBZEDE PAZARLAMA STANDARTLARINA UYGUNLUK DENETİMİNE İLİŞKİN 1148/2001 SAYILI TÜZÜK

TACİR VERİ TABANININ OLUŞTURULMASI KALİTE STANDART DENETİMLERİNİ YAPACAK YETKİLİ

KURULUŞUN BELİRLENMESİ YURT İÇİNDE UYGUNLUK DENETİMLERİNİN YAPILMASI İHRACAT VE İTHALATTA KALİTE UYGUNLUK

DENETİMLERİNİN YAPILMASI

1112

AB UYGULAMA ÖRNEKLERİ

PARİS RUNGİS HALİ

SEBZE VE MEYVENİN YANINDA, ET, BALIK, TAVUK, SÜT, AV ÜRÜNLERİ VE KURU GIDA TOPTAN SATIŞI YAPILMAKTADIR.

BİR ŞİRKET TARAFINDAN YÖNETİLMEKTEDİR. ŞİRKETİN %57’Sİ DEVLET KURULUŞLARINA, %17,6’SI PARİS BELEDİYESİNE, %7,4 YEREL KURULUŞLARA, %18’İ İSE BİR KAMU BANKASI İLE TOPTANCI HAL ESNAFINA AİTTİR.

HALİN GELİRİNİ İŞYERİ KİRALARI OLUŞTURMAKTADIR.

HALDEKİ HER DÜKKANDA SOĞUK HAVA DEPOSU BULUNMAKTADIR.

HAL İÇİNDEKİ İŞLETMELERİN FAALİYETLERİ BİLGİSAYAR ORTAMINDA İZLENMEKTEDİR.

11

1212

AB UYGULAMA ÖRNEKLERİ

LONDRA COVENT GARDEN HALİ

SEBZE VE MEYVE DIŞINDA DİĞER GIDA MADDELERİNİN DE SATIŞI YAPILMAKTADIR.

KAMU OTORİTESİNCE ATANAN BİR YÖNETİM BİRİMİ TARAFINDAN İDARE EDİLMEKTEDİR. YÖNETİM BİRİMİ KONULARINDA TECRÜBE SAHİBİ KİŞİLER ARASINDAN SEÇİLMEKTEDİR.

HALİN GELİRİNİ, GİRİŞ ÜCRETİ, KİRA GELİRİ VE CEZALAR OLUŞTURMAKTADIR.

YANLIŞ ANLAŞILMALARI AZALTMAK VE HAL YÖNETİMİ KARARLARINA UYULMASINI SAĞLAMAK AMACIYLA KİRA SÖZLEŞMELERİNE ÖZEL BİR ÖNEM VERİLMEKTE, BU SÖZLEŞMELER 7 YILLIĞINA DÜZENLENMEKTEDİR.

1313

AB UYGULAMA ÖRNEKLERİ

MADRİD HALİ

SEBZE VE MEYVE, BALIK, ET VE KURU GIDALAR SATIŞA SUNULMAKTADIR. AYNI ZAMANDA KESME ÇİÇEK SATIŞININ DA YAPILMASI ÖNGÖRÜLMEKTEDİR.

MERCASA ADINDA % 51’İ MADRİD BELEDİYESİNE, % 48’İ DEVLETE VE % 1’LİK HİSSESİ DE HALDE İŞ YAPANLARA AİT OLAN BİR KAMU KURULUŞU TARAFINDAN İDARE EDİLMEKTEDİR.

HALİN GELİRİNİ, HALDE FAALİYET GÖSTERENLERDEN m² ÜZERİNDEN TAHSİL EDİLEN KİRALAR İLE GİRİŞ ÜCRETLERİ OLUŞTURMAKTADIR.

MADRİD HALİNDE SADECE TOPTANCILAR BULUNMAKTADIR. TOPTANCILAR AYNI ZAMANDA KOMİSYONCULUKTA YAPABİLMEKTEDİR.

14

27/06/1995 TARİHİNDE YÜRÜRLÜĞE GİRMİŞTİR.

3’Ü GEÇİCİ OLMAK ÜZERE 34 MADDEDEN OLUŞMAKTADIR.

03/11/1995 TARİHLİ VE 4128 SAYILI, 11/06/1998 TARİHLİ VE 4367 SAYILI VE 05/05/2007 TARİHLİ VE 5652 SAYILI KANUNLARLA BAZI MADDELERİ DEĞİŞTİRİLMİŞTİR.

552 SAYILI KHK VE DEĞİŞİKLİKLERİNİN SEBZE VE MEYVE TİCARETİNİ DÜZENLEMEKTEKİ YETERSİZLİĞİ, SEBZE VE MEYVE TİCARET HACMİNİN BÜYÜKLÜĞÜ, AB MEVZUATINA UYUMUN SAĞLANMASI VE TOPTANCI HALLERİ İLE PAZAR YERLERİNİN YENİDEN YAPILANDIRILMASI GEREKLİLİĞİ YENİ BİR DÜZENLEME YAPILMASINI ZORUNLU KILMIŞTIR.

YÜRÜRLÜKTEKİ 552 SAYILI KHK

1515

REKABETÇİ YAPININ TEMİN EDİLMESİ

MALİYETLERİN DÜŞÜRÜLMESİ

GIDA GÜVENLİĞİNİN SAĞLANMASI

KAYIT DIŞILIĞIN ÖNLENMESİ

TEDARİK, DAĞITIM VE SATIŞTA ETKİNLİĞİN SAĞLANMASI

ÜRETİCİNİN, EMEĞİNİN KARŞILIĞINI ALABİLMESİ

TÜKETİCİNİN, KALİTELİ, GÜVENİLİR, SAĞLIKLI VE UYGUN

FİYATLI MAL TALEBİNİN KARŞILANABİLMESİ

TOPTANCI HALLERİ İLE PAZAR YERLERİNİN ÇAĞDAŞ BİR ALT

YAPIYA KAVUŞTURULMASI

MESLEK MENSUPLARININ FAALİYETLERİNİN DÜZENLENMESİ

5957 SAYILI KANUNUN AMACI

1616

TEŞEKKÜR EDERİZ

T.C. SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI