FENERBAHÇE FENERBAHÇE DEMİRYOLUDEMİRYOLU

Dr. Vural YiğitDr. Vural Yiğit29 Ekim 201529 Ekim 2015

Osmanlı’da Demiryolu• Anadolu’da demiryolu yapımına,

«Demiryolu yapılsın da isterse sırtımdan geçsin, razıyım» Diyen, Sultan Abdülaziz döneminde başlandı.

• İlk demiryolu hattı, İzmir-Aydın arasında yapıldı. (1856)

• 1872 yılında Haydarpaşa-İzmit arasına tren yolu yapılırken, Feneryolu İstasyonu’ndan, Fenerbahçe’ye de tek yönlü bir demiryolu hattı döşenmişti.

• Haydarpaşa–Feneryolu arası 3.3 km.• Feneryolu-Fenerbahçe arası ise, 1.4 km.

idi.

İSTANBUL’DA İLK TREN İSTANBUL’DA İLK TREN

FENERYOLU VE FENERBAHÇEFENERYOLU VE FENERBAHÇE• Haydarpaşa-Pendik banliyö hattının ilk istasyonları;

Kızıltoprak ve Feneryolu idi.• Feneryolu Semtinin adı, «Fener'e giden yol» anlamına gelmekteydi. • Fenerbahçe (Fener Bahçesi): Burunda bulunan Fener'e yakın bahçelerden dolayı bu adı almıştı. • Feneryolu ve Fenerbahçe, Kadıköy’ün mesire yeriydi

ve Cuma günleri, buraya sabahtan gidilir, çimenlerin üzerinde ve asırlık ağaçların altında yayılıp, denize girilirdi.

YOL AYRIMIYOL AYRIMI• 22 Eylül 1872’de hizmete giren, Haydarpaşa-

Pendik Banliyö tren hattı üzerinde, özellikle; Yaz aylarında mesire «Tenezzüh» yeri olarak kullanılan, Fenerbahçesi’ne gidecek özel bir tren hattı daha hizmete girmişti.

• Fenerbahçe’ye giden, yol ayrımının bulunduğu noktaya, (Bifurcation) adı verilmişti.

• Ve yol ayrımının 150-200 metre kadar ilerisinde Feneryolu İstasyonu vardı.

FENERYOLU İSTASYONUFENERYOLU İSTASYONU

Feneryolu Tren Hattı• Bu hat, Feneryolu İstasyonu’na varmadan

az önce ayrılıp, bir kavis çizip, Bağdat Caddesi’ni geçerek, Marsilya tuğlası ile örülüp üzerine demir parmaklıklar döşenmiş olan (Deli) Fuat Paşa Bahçesi’nin duvarına bitişik olarak ilerliyordu.

• Bahçeler içinde bulunan köşkler arasından, plajların doğu tarafında yapılmış, iki katlı ahşap tren istasyonunda son buluyordu.

• Raylar tek hat olduğundan, trenler Feneryolu İstasyonu’na kadar lokomotifin arkadan itmesi ile geri dönüyordu.

Hattın Güzergahı

Hattın Günümüzdeki Durumu

• Günümüzdeki yerleşime göre hat; Feneryolu Sabit Pazarı’nın bulunduğu yerden geçiyordu.

• Bağdat Caddesi’ni geçtikten sonra Faruk Ayanoğlu Caddesi ve Fuat paşa Caddeleri boyunca ilerliyor,

• Fuat Paşa köşkünün bulunduğu yerde bir kapı ve Kadıköy gazetesi,

• Kavis yaptığı yerde, «Fenerbahçe Orduevi» Kapısı,

• Güneye saptığı yerde askeri lojmanlar,

• İstasyon binasının bulunduğu alanda şimdilerde,TCDD Kampı bulunuyor.

Hattın Güncel Güzergahı

Fenerbahçe Tren İstasyonuFenerbahçe Tren İstasyonu• Yaz aylarında istasyon, kış aylarında karakol olarak

kullanılan iki katlı ve revaklı Fenerbahçe İstasyonu, 1872 yılında bir Avusturya şirketi tarafından yapılmıştı.

Fenerbahçe Tren İstasyonu Fenerbahçe Tren İstasyonu Denizden görünüşüDenizden görünüşü

Demiryolu İşletmesi• Anadolu Bağdat Demiryolunun yapıldığı

dönemde (1872) İstasyon Şefleri, Levantenlerden oluşurdu.

• Her istasyonda azınlıkların işlettiği bakkal dükkânları bulunurdu.

• Feneryolu'nda hattın bir tarafında Tanaş, diğer tarafında ise Toma'ya ait dükkânlar bulunmakta idi.

• İstasyon Şefi Antuvan İstanbul Doğumlu bir Fransız olup, İngiliz uyruğuna kayıtlı idi.

• Katrin ve Sofi isimli kızları ve eşi ile birlikte istasyonun üst katında otururlardı.

• Yazın açık pencereden kızların, piyanoda çaldığı klasik müzik sesleri yansırdı.

Feneryolu Treni

TARİHÇE• Hat, I. Dünya Savaşı’nda askerî amaçlı

olarak da kullanılmıştı.• Özellikle Çanakkale Savaşları

sırasında hem cepheden gelen yaralı askerler, hem de savaş nedeniyle artan salgınlar nedeniyle, Fenerbahçesi’ndeki evlerin çoğu hastaneye dönüşmüştü.

Banliyö Treni Feneryolunda

• Haydarpaşa Garında, 6 Eylül 1917 tarihindeki patlama ve 4 temmuz 1918 ve 18 Ekim 1918 de iki kez İngiliz uçaklarının hava hücumları ve bombardımanları sonucu kullanılamaz duruma gelmesi nedeni ile Fenerbahçe'deki iskele ve demiryolu hattı uzun süre Anadolu'ya askerî malzeme sevkiyatında kullanılmıştı.

TARİHÇETARİHÇE• Mondros Mütarekesi sonucu işgal kuvvetleri 13 kasım

1918’de İstanbul’u işgal ettiğinde, bu kez İngiliz ve Fransızlar Fenerbahçesi’ne gelmiş, Fuat Paşa Bahçesi, İngiliz Garnizonuna dönüştürülmüştü.

• Bahçede üzeri oluklu saçlarla yarı yuvarlak olarak yapılmış barakalar kurulup, İngiliz Bayrağı dalgalanır oldu.

• Sonraki yıllarda bu hat, yalnızca Fenerbahçe’deki cephaneliğe malzeme taşınması için hizmet verdi.

Bir Tarihin Sonu• Hat, 1928 yılına kadar

kesintili olarak hizmet vermeğe devam etti.

• Bir sürü tarihi olaya tanıklık eden Fenerbahçe İstasyonu, 1936 yılında yıkılarak yerine Devlet Demir Yollarına ait bir sıra lojman yapıldı.

• Hattın Rayları 1971 yılında tamamen söküldü. • Askerlik hatırası

Fenerbahçe Tren hattını gösteren 1934 tarihli Kadıköy krokisi.

ATATÜRK’ÜN ZİYARETİ• 17 Mayıs 1936

tarihinde, Atatürk bu hat ile Fenerbahçey’e gelmiş, burada kendisine bir köşk yapılması düşüncesi açıldığında ise “Burası bir insan için çoktur, halk istifade etsin” Demiş ve kendisine köşk yapılmasını istememişti.

ATATÜRK ATATÜRK FENERYOLUNDAFENERYOLUNDA

ATATÜRK’ÜN ZİYARETİ

Küçük Ülkü Feneryolunda

YOL AYRIMI-BİFURKASYONYOL AYRIMI-BİFURKASYON

Feneryolu Altgeçidi

Tren yolu hatları, çatallanmalar ile

birbirinden ayrılır. Feneryolu böyle bir

ayrım yeriydi..Buraya trenyolu

işletmesince «Bifurkasyon» Adı

verilmişti.

Feneryolu Feneryolu İstasyonuİstasyonu

1907 Tarihli, 1907 Tarihli, Karaköy ve Karaköy ve

Adalar bağlantılıAdalar bağlantılıHaydarpaşa –Haydarpaşa –

Pendik, özel tren Pendik, özel tren saat tarifesisaat tarifesi

BİFURKASYON NEDİR?BİFURKASYON NEDİR?• Bifurkasyon (dallanma), ilk kez Henri

Poincaré tarafından yaratılan önemli bir bilimsel kavramdır.

• Başlıca bifurkasyon kuramları:• Kaos• Kelebek etkisi• Fraktaller (Garip çekiciler)• Lojistik haritalar (Nüfus dağılımları)• Canlıların çoğalması.

Bifurkasyon(Dallanma) Uygulamaları

• Bifurkasyon kuramı, uzay katmanının yapısını (özellikle sabit noktalar, periyodik yörüngelerin, davranışı) inceler.

• Çatallanma noktasında, olguların kararlılığı değişebilir, yeni yapılar oluşturmak üzere bölünebilir ya da diğer yapılarla birleşebilir.

• Bu durum pek çok sosyal ve toplumsal olay için de geçerlidir.

• Bifurkasyon uygulamaları tıpta, yaygın olarak kullanılır. (Örneğin;bifurkasyon noktalarına stent yerleştirilmesi.)

İNSAN BEDENİNDE İNSAN BEDENİNDE BİFURKASYONLARBİFURKASYONLAR

Dallanma DiyagramıDallanma Diyagramı

Feneryolu Tren Hattı Feneryolu Tren Hattı BifurkasyonuBifurkasyonu

• Feneryolu tren hattı, 1928 yılında kapandı ve 1971 yılında rayları söküldü. (Fraktal yapı*)

• HAYDARPAŞA-Pendik arasındaki banliyö tren hattı, 19 Haziran 2013 tarihinde yapılan son seferin ardından kapatıldı. (Kaos)

• Yolcu yükü diğer hatlara kaydı(Kelebek etkisi)• Yeni hızlı tren hattı yapımı bekleniyor(Lojistik

harita)• *Fraktal parçalanmış ya da kırılmış anlamına gelen

Lâtince fractus kelimesinden gelmiştir.

Bifurkasyon ile Mandelbrot kümesi arasındaki ilişki*

*Karmaşık düzlemin bir fraktal altkümesidir..

Feneryolu İstasyonunun Feneryolu İstasyonunun Güncel Durumu (2015)Güncel Durumu (2015)

Kaynaklar• http://lcivelekoglu.blogspot.com.tr/2013/11/ekst

asyonlar-2-feneryolu-tren-istasyonu.html• Dr. Müfit Ekdal “Bir Fenerbahçe Vardı”,

Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu, İstanbul 1987

• http://kentvedemiryolu.com/icerik.php?id=678• Bifirkasyon konuları ile ilgili ayrıntılı bilgi için:

Yiğit. V. Yiğit. V. «Evrenin Öyküsü» Evrim Yayınevi, İstanbul, 2007