دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

1 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

هن مۋە ناسىروف ۇراتم

ۇرسۇن تهبىجانن. د

سىیاسىي تارىخ ۋە هدەنىیهت شانلىق م هسىرلىك ئ ۇزۇن ئ ۆزلىرىنىڭ ئوخشاشال ئ هلقلهرگه باشقا خ ۇنیادىكى د ئۇیغۇرالر

ۇلۇغالیـدىغان ئۋە ۆیىدىغان سـ هخىرلىنىـدىغان، پهلبىـدىن چىن قۆزلىرىنىڭ ئهلكى قاملاستىن، بۇپال بوله ئىگ هنئهنىسىگهئ

ــورلىرى، ئهىب كهئىدىخان ، ســۇنچــۇر ، مویۇتۇق ســۇلتانســ ــاجىپتۈســۈپ یىمپېرات ۆلهتد- سىیاســىیونهك خــاس ھ

هىب ئاماننىــساخان كۋەشــائىرلىرى -ۇچى یــازغهىب كۋاىي نــاهلىــشىر ئــالىملىرى، ئهىب كهشــقىرى قهمهــۇت مهربــابلىرى،ئ

. بولغانه ئىگهندىلىرىگه نامایۆپلىگهن كەت ئىبارهنئهتكارلىرىدىنس

یىلتىـزىىن ېڭىنىڭ مىللىي ئ ۇالرنىڭ ئ هندىلىرى نامای ۈیۈك ب هشۇ ئ هم ھ ۆمتۈشى ئ هلتهنهتلىك س ۋە شانلىق ئۇیغۇرالرنىڭ

ەملىرى ئـاد ۇلـۇغ ئ ۇیغـۇر چىققـان ھـازىرقى زامـان ئ هیـدانغا م هسـىردە ئ - 20 بولغان بولسا، هنبه روھى م ۇغارغۇچىس

ۈمىـدۋارلىق ئهم ھېڭىرقـاش تۈپىتىدە سـ ۋانگـارتلىرى ئا ڭنىۈچهیتىش ك ۋە ۋاجالندۇرۇش مىللىي كىملىكىىن را ۇیغۇرئ

چـاقىرىق ۇنىڭدەك ش ېرىش ئىلھام ب ه ئالغا ئىلگىرىلىشىگ ۇیغۇرنىڭ ئ ۋاتقان تاشال هدەم ق هردانه قاراپ م ېلهچهككه ك هنبىل

ههسـس ھ ېیىتىـشكه ب ۇنیاسـىىن د هنىـۋى م ۇیغـۇر ئ هسـىردىكى ئ-21-20. ۇرماقتـا ئاتق ۋەزىپىسىىن هرەپلىك ش هكقىلىشت

هلتـۈرگهن قولغـا ك هلكـى قاملاسـتىن، ب ۇپال بولـ ۆپ دائىرىـسى كـ هسـىپ كۋە سـاىن ڭ پىداكارلىرىنى ۇیغۇر ئ ۇۋاتقانقوش

-ۋرو یـا ۆتـۈپ، ئىككـى ئوميـانلىقتىن ھالقىـپ ئ ەت ئىبـار ۇڭغارىیىـدىن ج ۋە هكلىماكان ئاللىقاچان ت ۇۋەپپهقىیهتلىرىمۇم

ۈمـلهپ ئىككـى ئوميانلىققـا د ۇ یىلـالر بـ ۇزۇنئ. ئالدى ۈسلىق ت هلقئارا خ همدە ھ ۈزلهندى ی ۇنیاغا د ۈملىدىنئاسىیاغا ج

همهس ئهنـال بىل ۈپىىت ئىگىلىرىلىـق سـ ۆلىتىنىـڭ د ۇن تـارىختىكى ئورخـ ۈنـدە ك ۈگـۈنكى كىملىكـى ب ۇیغـۇر ئ ۇلغانقوی

ېچقاچـان ھهتنىـڭ بىـر مىلل ۇنـداق مۇنیـا د. باشـلىدى ۇلۇشـقا شـارىغا تون هر یە كىملىكى ھالىتىـد ۇیغۇر ئېڭى ی هلكى،ب

.همنهكته ئىشلۋە هندى تارىخ یازىدىغانلىقىغا ئىشېڭى ئوخشاشال یهجدادلىرىغا ئهلكى بېتىلمهیدىغانلىقى، كئۇنتۇلۇپ

ۇیغـۇر ئهىن ناخشىچىسى یۇیغۇر ئاددىي بىر ئهقهت پىداكار كىشىلىرىمىز قاتارىدا پ ۋە تاالنتلىق ۆپلىگهن ك ۇ ش هنه ئ مهن

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

2 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

هلقـى خ ۆز ئـ هزىرىمـدە ن ېنىـڭ م هسـكهرتىمهنكى، ئ هممائ. هن توختاملاقچىم ەۈپىتىد س ېما ئاساسىي ت هققىدە ھ هنئهتكارىس

هنلىكىـىن ئىك هرەپ شـ ېمىنىڭ ن ۇس، نوم ېمىنىڭ ئالدىدا ن للىتىنىڭ مى هم قىلغان ھ ېس ھ ۇیغۇسى ت ۋاپكارلىق جا ۈچۈنئ

!ۆیۈملۈكتۇر سهڭ ئوخشاشال ئهممىسى ھەملهرنىڭ قىاللىغان ئاددىي ئادهسھ

ۇڭى مۇیغۇران ئ سالغۇسۇلغا ئرۇسالرىن

هرزىـگه ل هلـبىىن ق هرنىڭ كىـشىل ۇیـان یىلالردىـن ب ۇزۇنناخشىسى ئ " ئایىم ۈلگ" شوخ ۇنچهش! دوستالر سۆیۈملۈك

هممىـگه ھېلىۋاتقـانلىقى كېتىـپ ئهخـش بهت شىجائۈزۈملهس ئهن بىلۇیغۇسى تۇھهببهت ھایاتلىققا رومانتىك م ېلىپ،س

همتهنلىككه سـاداق ۇھهببهتكه، پاك مـ ۇیغۇرنىڭئ! كېرەك؟ بوملىسا ۇیغۇر ئ ۇ بىرم هیدىغان ناخشىىن بىلم ۇ ب هلكى،ب! هلۇمم

ۈچ كـ هنىـۋى م ۇیغۇرنىـڭ ناخـشا ئ ۇ بـ ۇغۇرۇلغـان ی هنخـورام ھایاتقـا بولغـان ئىنتىلىـشى بىـل - شاد هركىن، ئ ۇنداقالش

مانـا . ارماقتـا ب هم بارغـان ھ ېتىـپ ی هممىـسىگه ھ هرلهرنىڭ ی هككهن ئایىغى ت ۇیغۇرنىڭ ئ ۈپىتىدە، س هنبهسى م ۇۋۋىتىنىڭق

ــۈب ــۈنكىگ ــۈنلهردە ك ــشا رۇ ب ــىیه ناخ ــۇس ــلهھنىلىرىىن س ــگ- زى ــهزىلى ــېلىپ، س ــىبىنلىرىىن ۇس رهنئهختۇمار س تاماش

-ڭ چـو ۆپلىگهن قاتـارلىق كـ ېتىربۇرگ سانكىت پۋا، موسكۇسىیىنىڭ ناخشا بىپایان ر ۇب. ۇرغۇزىۋەمتهكته ت ۇنلىرىدىنئور

ۋادىلىرىــدا، ۇرالئــ- ۋولگــا قىــشالقلىرىدا، ىــم ئىقلۇقىــدىكى ســوغ ئورمانلىقلىره ســىبىرىیهتتــا ھهھهرلىرىكىچىــك شــ

ۋىیهنىڭ مولـدا ۈزلهنگلىكلىرىـدە، ت ۈركهنگهن پـ ېـشىللىققا ی هالرۇسـىیىنىڭ ب ۋادىلىرىـدا، ەریـالىرى د ېپر دن ۇكرائىنىیىنىڭئ

ەرىـد ۆمىئ. ۈرمهكتهىلـد ب هكلىرىىن تىل ۇق دوستل ڭ مىللىتىنى ۇیغۇر ئ هرگه كىشىل هرلهردىكى ی ۇ ئ ڭراپ، یا ۈزۈمزارلىقلىرىدائ

ۇدارلىرىغـا ئۇزىكىلىـق مۈچلـۈك كڭ شـوخ ناخشىـسىنى ۇ بۇیغۇرنىڭ ئهر باقمىغان كىشىل ڭالپ نامىن ئا ېگهن د ۇیغۇرئ

ۆرۈش كـ ۈسـتۈن ئ ۆزىـدىن ئ هدەنىیىـتىىن م هلقلهرنىـڭ باشـقا خ ۆزىـدىن ئ هلـۋەتته، ئ. ۈمشهكته چـ ۇسـۇلغا ئ ۇپ بولـ ۈرج

ۇلغـان تون هن بىـل همچىلىـك ئىقتىـدارى ك ېلىشدىن زوق ئـ ڭلىرىـ مىللىـي ئاھا هتلهرنىڭ باشقا مىلل ۆزىدىن ئ ۋە ۇیغۇسىت

ۈشىـشى چ ۇسـۇلغا ئ ڭلىرىغـا ئاھا هلـق خ هنئهنىۋى ئ ۇشنىڭ بولغان ئات ېزىسى بىر ی ه كىچىككىن ۇیغۇرنىڭ ئ ۇسالرنىڭر

ــ ــ ېــرەك؟ بولــسا كۆجىزەزور بىــر م ۇزىكــا مۇســالرنىڭ رۋە ۇزىكىلىرىىن مــۇس رهخــسۇس مهقهت پۆجىزە مــۇ ب

. یارىتىلدىهرىپىدىن ناسىروف تۇرات یىگىىت مۇیغۇر ئۈشهنگهنكىسىىن یاخشى چپسىخى

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

3 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

ۇ كىشىلىرىىن ھایاجانغا سالغان بۇقى دوستلهم ھۆلهتلهر دۇستهقىل مېیتىپ، ئېقىملىق یۇنچه ناخشىىن ش هزكۇر م ئۇنداقتا

ۇپ بولـ هشـھۇر م ۇقىدادوستل هم ھ ۆلهتلهر د ۇستهقىل م ۈتۈن پ ۈملىدىن ج ۇسىیه ر ۈندە ك ۈگۈنكى ب ۇ،ناخشىچى كىم؟ ئ

ۇراتمـ . ۇر ناسـىروفت ۇراتغـا ئایالنغـان، ناخـشا چـولپىىن مـ ېكتى ئوبی ۇنـۇش چوق ڭ یاشـالرنى ۇمـار ناخشا خ ۇلغان،تون

فىلىــپ ۇگــاچېۋا، ئــالال پۋەكىللىــرى هشــھۇر مهڭ ئۇزىكىــسىنىڭم- ناخــشا هســرتادلىق ئۇس رۈگــۈنكىناســىروف ب

ھـازىرقى ۇپ، بول هرىشكهن ئ ۆھرەتكهش- باشقىالر غا ئوخشاش شان ۋە نتېۋهئو لىئ ۋالېرى گازمانوپ، ېگ ئول ۋ،كىركورو

. ئالغانۇن ئورهخىرلىك تارىخىدىن پهنئهت سهسىیۇزامان ر

ۇنداق شـ هنه ئ ۇ، تىـل ئایرىمىـسى بوملایـد ۋە هت مىلـل هلـسه ك ۋاقىت ۇزىكىالرنىڭم- ناخشا ېقىملىق ی ۋە شوخ ئهلۋەتته،

ــلهممهھ ــدىن جهت مىل ــسان هممه ھۈملى ــاق ھوز ئىن ــدىغان،ئورت ــدىغان ناخــشاهھــر بۇرلىناالی ــ- ئاالالی هممه ھۇزىكىالرىنم

.ېیتاملایدۇ ئر ناخشىچىالهممه ھۇنداقال شۇ ئىجاد قىالملایدۇزىكانتم

ئىتتىپاقىدىكى ۋېت قىسقىسى سابىق سوۇسالرىن ناخشىسى رۇیغۇر ئىككى ئېیىن ئىتتىپاقىدا ئىلگىرى كۋېت سوسابىق

ڭ ناخشىـسىنى ۇیغـۇر ئىككـى ئ ۇ بـ ېـرەك، بوملىـسا ك ۇبـالىغه مېسهك دۈشۈردى چۇسۇلغالىرىىن ئ تاماشىبىن هت مىلل هرھ

ئانـسامبىلى " یاشـلىق " ۇیغۇرالرنىـڭ ئ ۇلغـان تون ىپاقىغا ئىتت ۋېت سو ۋە ئاسىیا ۇرا ئوتت ۈتۈنیىلالردا پ -80-70بىرى

ــدىنت ــان ئورهرىپى ــاق " ۇنالنغ ــقانالر -ئاپپ ــاق توش ــسا، ی" ئاپپ ــرى هنهبول ــی-90 بى ــدا ڭىلالرنى ــازىرمۋە ئاخىرلىرى ۇ ھ

ېكىن لـ ۇ، بولـسىم هنـسۇپ مه ئىجـادىیىتىگ هلـق خۇیغۇر ئىككىال ناخشا ئهرھ. ۇرناخشىسىد" ئایىم ۈلگ "ېیتىلىۋاتقانئ

ــڭئ ــۇالرنى ــ ڭ ئىجراچىلىرىنى ــسىملىرى م ــۇرات ئى ــستان خ ۇپ، بول ــسى قازاقى ــق ئالدىنقى ــستان هل ــسى، قازاقى ئارتى

ئانـسامبىلىغا " یاشـلىق " یىلـالردا -80-70. ئىـدى همخهدى ئ ۇرات م ېكتورى دىر ڭرىنى تىیاتى ۇیغۇر ئ ۇمھۇرىیهتلىكج

ۇیغـۇر ئ ۈزۈپ، تـ ۇرۇپپـا گ هخـسۇس م قېـتىم ۇجنى ئارىـسىدا تـ ۇیغـۇرالر ئ همخهدى ئ ۇرات قىلغان یاش مـ ەھبهرلىكر

- ناخـشا ۇیغـۇر ئ ئـارقىلىق هشـتۈرۈش بىرل ۇدارلىرىىن ئـ ۇزىكـا م هم ھ ۇالرىن چـالغ ۋى زامانى ۋە هرب غ هن بىل ۇلىرىچالغ

ڭ ئىتتىپاقىنىـ ۋېت سابىق سـو ۇنىڭدەك ش ۇمھۇرىیهتلىرىدە ئاسىیا ج ۇرا ئالغان ئوتت ه ئىچىگ ۆز قازاقىستانىن ئ ۇزىكىلىرىىنم

یاشــلىق . ئىــدىۇندۇرغان بویــسهنــلهرىن مىلیونلىغــان ئىخالمسۇنالپ، رایونلىرىــدا ئــور ۋە ۇمھــۇرىیهتلىرىباشــقا ج

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

4 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

-ناخشىـسى رادىئـو " ئاپپـاق توشـقانالر -ئاپپـاق "ۆرۈنـۈپ، ك ېكرانلىرىـدا ئ ېـۋىزور ېل دائىم ت ۇرۇپپىسى گ ڭئانسامبىلىنى

- توي ڭ كىشىلىرىنى هت مىلل هر ھ ۇرىیهتلىرىدىكىھۇم ئاسىیا ج ۇرا ئوتت ۈچۈن ئ ۇرغانلىقى ت ڭراپ دائىم یا ېلىۋىزورالردات

ۇسـۇل ئ هم ھ ېیـتىش خـشىىن ئ نا ۇ بـ هتلىرىـدە پائالىی هدەنىـیهت م ۈرلـۈك ت ۋە ۇنلىرىدا سـور ېچىش ئ ۆڭۈل ك ۆكۈنلىرىدە،ت

. ئایالنغان ئىدىهھۋالغائویناش نورمال ئ

ه بىر قاتار ناخـشىلىرى بىـل ۇندىغان ئورۆزى ئهشۇ ئهم ھهن یاشلىق ئانسامبىلى بىلۋاقىتتا هیىن نامى ئهمخهدىنىڭ ئ مۇرات

ۇرات مـ هلكـى، ب. هتـكهن دائىرىـسىدىن ھالقىـپ ك ۇیغـۇر تـار ئ هنلىـرى ئىخالمس ۇنىـڭ ئ ۇپ، بول هتكهنزىچ باغلىنىپ ك

همخهدى ئ ۇراتم! ېرەك؟ بولسا، ك ۋاتقان یاشا هن بىل شۆھرىىت ئالدىدىكى ڭ یىلالرنى 30- 20 هشۇ ئ ۇ ھازىرم همخهدىئ

ئاپپــاق -ئاپپــاق " ېیتقــان ئهزگىلىــدە یاشــلىق مۇنىــڭ ئهلكــى بهمهس ھــازىرقى ناخــشىلىرى ئۇنىــڭ ئهر كىــشىلېــسهد

ۋېتقىسقىـسى، سـابىق سـو . هلتۈرىدۇ كهسلىرىگهر قاتار ناخشىلىرىىن ئ باشقا بىۋە" ۇھهببهتبىرىنچى م" ، "توشقانالر

ۇیغـۇرالرنىال ئ هرلهردىكـى ی ۇ ئـ ۇرات چىققان ئىككى مـ ۇیغۇردىن ئ ېسابلىنىدىغان ھ هت ئاز مىلل ۇسى نوپ ىتتىپاقىدىكىئ

ھالقىـپ ىـدە ەرىج زور د ۇراتتىن مـ ۇرۇنقى بـ ۇرات مـ ېیىنكىك. ۇتىت تون ۇیغۇرالرىن ئ ۇنیادىكى د ۈتۈن پ هلكى ب همهس،ئ

ئـاخىرى هتلىـشىپ، چولپـانلىرى رىقاب ېـگهن دهن مانـا مۇسـالرنىڭ رهھىرىدە، شـ هت رىقـاب ۋادەك موسـك ۇ ئ هتكهنكى،ك

ۈشـۈپ، چهیـدانىغا مهت چىقىدىغان بىر جایدا رىقـاب ۇتۇپ تاالنتلىقلىرى ئ ۋە ۈچلۈكلىرى ك هڭ ئىچىدىكى ئ ۇالرنىڭئ

. قازاندىۆھرەت شۋە چىقاردى ڭدا

هھلىیـا م هنـلهرىن ساناقـسىز ئىخالمس - قازىنىدىغان، سـان هرەپش- شان ۈرىدىغان، س ەۋر د ڭبىر ناخشىچىنى هر ھ ئهلۋەتته،

هۋالدالرغـا ئ ېڭـى ی هنه ی ۇنىڭدەك شـ ۇ بولىـد هزگىلـى بىـر م ۇندىرىدىغان بویـس هھهتـتىن ج هنىۋى م ۇالرىن ئ ۋەقىلىدىغان

بـارا - یوقىتىـپ، بـارا ۇىن یـاكى ئـ ۋە قالىدىغان رمىتىىن ساقالپ ۆ ھ ۆز ئ هن بىل ۋازى ئا ۋە نامى هخىرلىك پ ېرىپ، ب ۇنئور

ئـون ۇ ئ ۇپ، بول هنسۇپ م ه ناسىروف ئالدىنقىسىگ ۇرات م همما،ئ. ۇ بولىد هزگىلىمۇ م ۇنتۇلىدىغان ئ هرىپىدىن ت هنلهرئىخالمس

غاهیـدان تلىرىىن م ه زامانغـا الیىـق ئىجـادىی ۋە ېڭـى ی ېخىمۇ ت هم قاملىدى ھ هھرۇم م ۆھرىتىدىن ش ۆز ئ ۇیان یىلدىن ب هچچهن

.ۆپهیتمهكته كۋە ېڭهیتمهكته كېخىمۇ دائىرىسىىن تۋە سانىىن هنلىرىنىڭچىقىرىپ، ئىخالمس

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

5 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

ڭ چولپـانلىرى تىزىملىكىنىـ ۋا موسـك هىن یۇرات، مـ ېڭـى ی هلكى ب همهس ئ ۇرات بایان قىلىدىغىنىم كونا م ېنىڭ م دېمهك،

هنىـۋى م ۋە قىلغـان هھلىیـا م ۆزىگه ئـ لىـرى هن ئىخالمس ۇس ر ۇمـار خ- ئالغان، مىلیونلىغان ناخشا ۇن ئور ېتىدىنئالدىنقى ر

!ۇر ناسىروفتۇرات مۇندۇرغان بویسهھهتتىنج

ۇرات مۇغۇرۇلغان یهن روھى بىلئۇیغۇر

ۇۋەپپهقىیهتلىرىگه مـ ۆز ئـ هم ھېـتىلىش ی-ۆسـۈپ بىر ئ ۇئهییهن م هخسنىڭ چىقارغان ش ڭ دا ۈرۈپ س ەۋر بىر د ھهرقانداق

ئـامىلالر ۆرسـهتكهن ك هسـىر قازىنىشىغا ت ۇۋەپپهقىیهت م هخسنىڭ ش ۇ ب ۆۋىتىدە ن ۆز ئ هنه ی ۇ، بولىد ۇساپىسى م ېرىشىشئ

مىللىي روھى ۇیغۇر ئۇ، بولسىمۇ بار، ئهۋەىب خاس بىر سهىگۆز ئڭمۇ قازىنىشىنىهتىجه نۇراتنىڭم. ۇ بولىدهۋەبلهر سۋە

.ۇر روھىدهنئهت ئاتا مىراس سۇغۇرۇلغان یهنبىل

بىـر هر ھ ۇددىخـ . ۇغۇلغـان ت ە ئائىلىـسىد هنئهتكار سـ هھرىدە شـ ۇتـا ئامل ڭىیىلـى قازاقىـستانن -1969 ناسىروف مۇرات

هۋەپ رول ئوینىغـان سـ ۇچ قىلغـ هل بىـر ئاساسـى ھ هلـۇم مهلتۈرۈشـىدە قولغا كهتىجىلهرىن نېتىلىپ، یۆسۈپ ئ ەمنىڭئاد

بىـرى، ڭلالرنى ئامى ۆرسهتكهن ك هسىر ت ېتىلىشىگه ی لۇپ بو هنئهتكار س هشھۇر م ۇنداق م ڭمۇ ناسىروفنى ۇرات م ەكبولغىنىد

ۇزىكـا م - ناخـشا ەسـلهپكى د ۇ،ئـ . ېـسابلىنىدۇ ھ ۇپ قوللىشى بول ۋە ۆیۈنۈشى ك هربىیىلىشى، ت ڭئانىسىنى- ئاتا ۇنىڭئ

. ئىدىهنئهتكار سهسپىي كهسلى دادىسى ئىسمائىلناسىروف ئۇنىڭ ئۇپ، دادىسىدىن ئالغان بولهربىیىسىىنت

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

6 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

هنئهت قاتارلىق جایالردىكى سـ ۇ ئاقسهشقهر،ىلالردىن باشالپ ق ی-1940 ۇ،ئ. هلگهن ك ۇنیاغا د هشقهردە ق ئىسمائىالكا

باشـچىلىقىدىكى بىـر ۇن سـوپاخ ۋنىكى پودپولكـو ڭئایـدا مىللـى ئارمىیىنىـ -8یىلـى -1945. هن ئىشلىگ ۇرۇپپىلىرىداگ

ېپىگهسـ ه ئالغاندا، ئىـسمائىالكا مىللىـي ئـارمىی ۋغا قورشا ۇىن ئاقس ۈشۈپ، چ هنۇبقا ئارقىلىق ج ۋىىن دا ۇزارت م ۇرۇپپاگ

ۇیرۇق بـ هئایـدا مىللـى ئـارمىی -10یىلى -1945. قاتناشقان هڭلهرگه ج هتراپىدىكى ئ ۇ ئاقس ۇلۇپ، قوش ۇپپىدائىي بول

ۆتكىلىـپ، ی ۇجلىغـا غ ېیىن،ك. ۇرغان ق ۇرۇجۇكى ك هنئهت پولكىدا س ۇن سوپاخ ۇ چىققاندا، ئ ېكىنىپ شىمالغا چ هبویىچ

. قىلغـان هت خىزم ۆمىكىدە ئ هنئهت س ه مىللى ئارمىی ۋە مىكىدەۆ ئ هنئهت س ۆلهتلىك د ۆكۈمىتىنىڭ ھ ۈركىستان ت شهرقىي

ۇزىكام- ناخشاۈچۈن ئهرگهنلىكى ب همهىیهت ئ ە ئاالھىد هنئهتكه مىللىي س ۆكۈمىتىنىڭ ھ ۇمھۇرىیهت ج ۋاقىتتىكى هیىنئ

قاتـارلىق همبـۇر چىققان، روزا تېتىشىپكانتالر، ناخشىچىالر ی ۇزى یاش م ۈركۈم بىر ت ۇپ، قىلغان بول هرەققى ت ۇئىشلىرىم

. ئىـدى ېـرىلگهن نـامالر ب هرەپلىك شـ ېگهندەكد" ئارتىست ۆرسهتكهن ك هتخىزم "هنئهتكارالرغا س ېشقهدەمبىر قىسىم پ

لىیىتىىن پایـدىلىنىپ، قـابى ۈنۈملـۈك ئهۋزەللىكىـدىن ئۇ بهرگهن یارىتىپ ب ۆكۈمىتىنىڭ ھ ۈركىستان ت هرقىيئىسمائىالكا ش

.ۆستۈردى ئېخىمۇت

ه مىللـى ئــارمىی ۇرۇلۇپ، قالـد همهلـدىن ئۆكـۈمىىت ھۈركىـستان تهرقىيئـایالردا شـ -12ىلـى ی-1949 ئاكـا ئىـسمائىل

-13 قوماندانلىقىـدىكى ۋ ئىمىن ئىمىنـو ۇھهممهد م ۆزگهرتىلگهندە، قىلىپ ئ ۇسىكورپ-5 ڭ ئازادلىق ئارمىیىسىنى ۇڭگوج

-13 ۇ چاغدا ئـ ۇب. ۋامالشتۇرغانا دهتلىرىىن پائالىیۆز ئۇنلىشىپ، ئورهشقهرگه قۈشۈپ، چهنۇبقا جهركىبىدە ت ۋىزىیهدى

-5 ه مىللىـي ئـارمىی ۇپ، بولـ ۆتىگهن ئـ ۋەزىپىـسىىن ۇزىكـانتلىق م ۋە ئاساسلىق ناخـشىچى ۆمىكىدە ئ هنئهت س ۋىزىیهدى

شـىخوالردىكى - ڭ جىـ هرەمبـاغ، ھۋاقىتتىكـى هیىن قىسقارتىلىپ، ئ ۋىزىیىمۇدى-13 ۇرۇلغاندا، قالد همهلدىن ئ ۇسكورپ

ۇرتلىرىغـا ی ۆز ئ ۇتۇلۇپ، بوش هپتىن س هربىي ھ هڭچىلهر ج ېشقهدەم پ ۋە ېرالر ئوفىتس هھرىمان ق ۋالنغان تا هڭلهردە ج ققاتتى

-1958 ۇ،ئ. ۇتۇلغان بوش هپتىن س هربىي ھ ۇ ئىسمائىل ناسىر ئاكىم هۋەتىلگهندە، ئ هیدانلىرىغا م همگهك ئ ۋە ۇرۇلغانداقایت

ېـشقهدەم پ ۇ مانـا شـ ۇراتمـ . شىپ قالغـان ماكانلىـ ېلىـپ ك ۇتىغـا ئامل همـدە ھ هتكهن ك ۆچۈپ ئىتتىپاقىغا ك ۋېتیىلى سو

دادىـسى ۋاقتىـدا ۆمسۈرلـۈك ئ ۇ،ئ. ۆگهنگهن ئ ېیتىشىن ناخشا ئ ۋە ئىسكىرىپكا هن ئالدى بىل هربىیلىشىدە ت هنئهتكارنىڭس

ئالغـان ئىنقىالبىـي ناخـشىلىرىىن ه ئىچىـگ ۆز مارشلىرىىن ئ ڭ مىللىي ئارمىیىنى ۇپمۇ، ناخشىالرىن بول ۇیغۇرچه ئ ۆگهتكهنئ

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

7 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

ۇ خانىممە ئانىسى خاتىرۇراتنىڭم. قایىل قىلغانهرىن كىشىلهن تاالنىت بىلۆز ئېیتىپ، ئهكتهپلهردە مۋە ۇنلىرىسور هئائىل

ۆگىنىــپ ناخــشىالرىن ئۆپلىگهن دادىــسىدىن كــۋاقىتلىرىــدىال هكتهپتىكــى مۇچ بــالىالر باغچىــسى، باشــالنغڭئوغلىنىــ

ۈتــۈن پۇىن ھایاجانلىنىــپ، ئــۇنىڭــدىن بڭ دادىــسىنى،ۇرغــانلىقىىن قۇرۇپپىــسى گهنئهت ســۆزى ئــهتتــا ھېیتقــانلىقىئ

. ئىدىۆتكهن ئهسلهپ ئهربىیىلىگهنلىكىىن تهن بىلهتلىرىئىمكانىی

چاقىرتىلىـپ، ېپىگه سـ ه ئـارمىی ېـشىدا ی18 ېـیىن، كۈگهتكهنـدىن تۇتىـدا ئاملهكـتهپلهرىن مۇرا ئوتتۋە ۇچ باشالنغ مۇرات

ۇ ئـ ۇپ، بولـ ېرى ئوفىتـس ەرىجىلىك مایور د ڭ ئارمىیىسىنى ۋېت سو ۇم ئاكىسى ۇنىڭئ. ۆتىگهن ئ هت خىزم ۈركمهنىستاندات

هنئهت ســۋاقتىــدىمۇ هربىیــدىكى ھۇراتمــ. هن چىقارغــان ئىــكۈچ كــۆپ كــۈچــۈن ئېــتىلىش یۆســۈپ ئڭئىنىــسىنى

هتىن خىـــزمهربىـــيھ. ئىـــدىېرىـــشكهن ئۆرۈشـــىگه یاخـــشى كهپداشـــلىرىنىڭ قىلىـــپ، سهشـــكىل تۇرۇجـــۇكىك

ۋاغا موسـك ۇىن ئـ هپداشـلىرى سۇس رۋالىق تاالنتىغـا قایىـل بولغـان موسـك هنئهت سـ ىـڭ ۇن ئ ېیىن ك ۇرغاندىنئاخىرالشت

ۆز ئــېرىــپ، بۋاغا موســكۇدۇل قایتماســتىن ئــۆیىگه قىلىــپ، ئــهۋەككــۈل تۇراتمــ. قىلغــانەۋەت دۇشــقا ئوقېرىــپ،ب

.ۈرگهنۈتتیىلى پ-1996 ۇىن كىرىپ، ئۇشقا ئوقۇتىغا ئىنستىتۇزىكا نامىدىكى مېسوپ گنهنتىرىشچانلىقى بىل

قىلىـشىن هنـبه ئانىـسىىن ئىقتىـسادىي م - ئاتـا ۇپ، بولـ ۈمشىگهن ئاسـانغا چـ ۈچۈن ئ ۇنىڭ ھایاتى ئ ۇش ئوق موسكۋادىكى

هن جىـسمانىي ئىـشالر بىـل ېنىـك ی-ېغىـر ئهرەپتىن بىر تهنه یۇپ، ئوقهرەپتىن یىگىىت بىر تۇیغۇر ئۇ بهن بىلگەپ د ۇسنوم

ــۇرمــۇش تۇغۇللىنىپ،شــ ــ. ن قىلغــاهل ھۆزى راســخودىىن ئ ــاش ئىیىنچىلىققــا قۇ،ئ ۆگىنىــشىن تىرىــشىپ ئهگــمهي، ب

ۇسـتازلىرىىن ئۇنىڭدەك شـ ۇتقـۇچىالرىن ئوقەھبهرلىـرى، ر هكتهپ م ېزدىنال تاالنىت ت ۇنىڭ ئ ۈچۈن ئ ۋامالشتۇرغانلىقىدا

.قایىل قىلغان

ستىۋالىغاېـ یاشـالر ف ه ئىتتىپـاقى بـویىچ ۋېت سـابىق سـو ۆتكـۈزۈلگهن ئ هھرىدەیىلـى یالتـا شـ -1991 ناسىروف مۇرات

ۇكاپاتقـا م ۇن ئالت هللهپ، ئىگ ۇنىن بىرىنچى ئور ه بویىچ ۈرلىرى پوپ ناخشا ت همدە بولغان ھ ۋەر سازا ۇرسىتىگهقاتنىشىش پ

هلكـى قاملاسـتىن، ب ۇپال ھایاتىغـا ئىلھـام بولـ هنئهت سـ مۇراتنىـڭ هتىجىـدە زور ن هزكۇر م هلگهنیالتىدا قولغا ك . ېرىشكهنئ

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

8 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

بىـر یـاقتىن ۇراتمـ . قىلىشىغا یول ئاچقـان هت دىقق ۇالرنىڭ ئ هم ھ ۇلۇشىىسىدا تون ئار هنئهتكارلىرى س ۋا موسك ۇنىڭئ

ۆزى ئــۇنىڭغــا ئۇرۇپ، قــۇرۇپپىــسىىن گۇزىكــام-نــاملىق ناخــشا" پــورتېڭــىی "ۆزىنىــڭ بىــر یــاقتىن ئهنه یۇپئوقــ

ــلهكچىلىــكتېی ــش بى ــرگهن قىلى ــسه بى ــو هزى بهنه یۇنىڭدەك باشــلىغان شــۆتكۈزۈشــكه ئېرتالر كون ــۋىزىیهې تۋە كىن لې

ۇنىـڭ ئ ۋاقىـتالردا ېیىنكـى ك هممىـسى ھ ۇالرنىـڭ ب. هرگهن ب ېیتىـپ ناخـشىلىرىىن ئ هپ، ئىشل ۇزىكىسىىن م ڭفىلىملىرىنى

. ئاساسىىن یاراتقان ئىدىڭ ئایلىنىشىنىه بىرىگڭئاتاقلىق چولپانالرنى

هغمهن لېگهن یه بىرگموسكۋادا

ــى، م-1995 ــڭیىل ــكېنى ــىیه رۋادىكى موس ــلهر پۇس ــسىكاد ئاهن ــشۇناسلىق شېمىیى ــستىتهرق ــۇق دوكتۇتىدا ئىنى ۇرل

هتقىقـات ئىلمىـي ت ۇندا ئور ۇ ش هنه ی ېیىن ك ېرىشكهندىن ئ ۇنۋانغا یاقىالپ، ئىلمىي ئ ۇۋەپپهقىیهتلىك م ېرتاتسىیهمىندىسس

اخـشىىن ن" ئـایىم ۈلگـ "ۇنىـڭ ئ ڭالپ، ئا ۇیان ب ۇزۇندىن ئ نامىىن. ئىدى ۈنلىرىم ك ۋامالشتۇرىۋاتقان دا هتلىرىمىنپائالىی

هشــۇ ئۈرگهن قىلىــپ یــۇ ئــارزۇشۇشــىن تونهن بىــلۇنىــڭ ئۆرۈپ، قىیــاپىتىىن كــۇنــدىغان ئورېلېۋىزىیىــسىدە تۋاموســك

ۋە ئالـدىم ۇرىىن نوم ېلېفون ت ۆیىنىڭ ئ ۋادىكى موسك ۇنىڭ ئارقىلىق ئ ۇم بىر دوست هلۇم م ۇتادىكى ئامل ە بىرىد ۈنلىرىمنىڭك

ۈرگهن ھایاجـانلىق ئىپـادىلىرىىن بىلـد ۋە هیرانلىـق سـورىغىنىمدىن ھ الهھـۋ ئ ۇیغـۇرچه ئ ېنىـڭ م. هردىم ب ېلېفون ت ۇنىڭغائ

. رازى بولدىۆرۈشۈشكه كهن بىلهن مۇراتم

ۇیغـۇرچه ئ ېـگهن د ! "هسـساالمهلهیكۇم ئ" توسـاتتىن ۇراتتىم، تـ ۈتـۈپ ك ۇىن ئ ېغىزىدا ئ ېرتو م ۈتۈشكهن پ كۆرۇشىشكه

ئاسـىیا تىپىـدىكى بىـر ۇرا ئوتتـ هۋدىلىـك چاچلىق، گزۇنۇ ئ ۇق،ئالدىمدا ئىگىز بویل . ڭالندى ئا ۋازى سوراش ئا هھۋالئ

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

9 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

ۋە 'ۋابهن جـا همنـۇ م ۋە ۈشـهندىم چ هنلىكىـىن ت ئىك ۇرا مـ ۇنىـڭ ئ ەرھـالال د هنم. بولـدى هیـدا پ ۈلۈمـسىرەپ یىگىت ك

هن م ۆرۈشـتۇق، ك ېلىـشىپ بىـز قىـزغىن قـول ئ . ۇ ئـ ېـدى د" ۇنداقشـ . " ېـدىم د " ۇرامتـۇ؟ سـىز م هسساالم، ئ هلهیكۇمئ

ۇسـچه ر ەپ د ۇن قاملىـس ۈشـهمنهي چ ۆزلىرىمىن سـ هزى ب ېكىن لـ ۇ، خـوش بولـسامم هنلىكىدىن بىلگ ۇرچهۇیغ ئ ۇراتنىڭم

ۇیغـۇرچه ئهپلىرىڭىـزىن گهممه بولـسا سـىز ھ ۇمكىنمـ " تىلىـدا ۇس ر ۇرۇپ، تـ ۈلـۈپ ك مـۇرات باشـلىدىم، ۆزلهشكهس

ســىزدىن ېكىن لــمهس،ه یاخــشى ئۇیغــۇرچهم ئېنىــڭ ئىــدىم، مهشــنا تۋازغــا ئاۇ بــۇیــان بۇزۇنــدىن ئهن مېیتــسىڭىز،ئ

ۇراتىن م هن م اغدا چ ۇب. ۆزلهشتۇق س ۇرۇپ ئارىالشت ۇیغۇرچىىن ئ هن بىل ۇسچه قىلىپ، ر ۇنداقش. ېدىد "ۆگىنىۋااليئ

قىلغـان هكلىـپ دوسـتلىرىمىن ت ۇیغـۇر ئ ه بىـر قـانچ هلگهن ك ۇشقا ئوق ۋە هتكه سایاھ ۋەتهندىن یاتىقىمغا ەپ د ۇشسۇنتون

هیپىیاتقـا قىـزغىن ك ۇنىمىزسـور . ۇپتـۇ قىلىـپ قوی هییارلىق ت هغمهنگه ل ۇالر ئ هرگىچ باشالپ كى ۆیگه ئ ۇراتىن م هنم. ئىدىم

.ۆمدىچ

ۇنـداق باقمىغـانلىقىىن، م ۇرۇپ ئولتـ هردە بىـر ی هن بىـل ۇیغـۇرالر یاشـاپ، ئ ۋادا موسـك ۇیـان بۇزۇندىن ئ ۆزىنىڭ ئ مۇرات

ۇسـتا ئ هغمهنـگه ئـارىمىزدىكى ل ۇپمـۇ، ولب. ېیـتىت ئ ۆرمىگهنلىكىىن كـ هنزىـرىىن ئالغان قاینام تاشـقىنلىق م ۈس ت ۇیغۇرچهئ

هیىـبكه ئهتـىت، كېقىـپ یهكـال بۇراتقـا مۇمىـسى قورىغـان قور ېلىـشتۈرۈپ كۆپلىرى، تارتقـان چـ ه ئىنچىك ڭدوستىمىزنى

ۆزىنىـڭ ئ ۈنكى قویىـدىغانلىقىىن، چـ هپ ی ۆپرەك كـ هغمهنـدىن ل ۈگـۈن ب ۆزىنىڭ ئ ۇرات قىلغان م هلهپ ت ۇیرىماسلىقىنب

هۋەبىدىن س ېتهملهیدىغانلىقى ئ هغمهن ل ڭ بىراق التىش مىللىتىدىن بولغان ئایالىنى هنلىكىىن،اق ئىك ئامر هغمهنگه ل هسلىدىنئ

ېمىـسىمۇ، د. ۈلدۈرۈۋەتىت ك هممىمىزىن ھ ېرىپ ب ېیتىپ ئ ېغىنىدىغانلىقىىن دائىم س هغمهنلهرىن ل هشۇ ئ هرگهن ب ېتىپئانىسى ئ

هتلهرنىـڭ ئایرىلىـپ، باشـقا بىـر مىلل ۇرۇنالیاتىـدىن بـ ھا ۇیغـۇر ئ ۇنـداق م هن م ېـرەك، یاشىیاملىـسا ك هغمهنـسىز ل ۇیغۇرئ

ۇالرنىـڭ ب ېغىنىدىغانلىقىىن، سـ هغمىنىىن ل ۆزلىرىنىڭ ئ هنىال ی ۇیغۇرنىڭ ئونلىغان ئ ه بىر قانچ هتكهن ك ڭىپ سى همىیىتىگهج

للىرىغـا بولغـان ئایا هتـتىن باشـقا مىلل هشـۇ بولـسا ئ هرلىرىنىـڭ ئ ۇیغـۇر ئ ۇرغان ق ۇرمۇش ت هن بىل هتئىچىدىكى باشقا مىلل

ېلىپ، سـ ۆپ چـ هییـار بوملىغاندا تېچ ھېتهملىسه، ئهغمهن قویىدىغانلىقىىن، لهلىپى ت ۆگىنىش ئ ېتىشىن ئ هغمهن ل هنئالدى بىل

هغمهنگه لهرلىرىىن بولسا ئ ڭ ئایاللىرىنى ۇیغۇر ئ هگكهن ت هتكه باشقا مىلل ېلىدىغانلىقلىرىىن، ك ېسسىیاتقا ھ ېگهندەك ی هغمهنل

. ئىدىمڭلىغان ئاۆپ كىنۋەتكهنلىكلىرىئامراق قىلى

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

10 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

باشـقا مىللىـي همـدە ھهتـكهن كۆكـۈپ ئارىـسىغا چ هتلهرنىـڭ باشقا مىللېچىلىپ، چېرىقتهك ت ۇنیاغا د ه قىلىشىمچ ھېس

ئانـا تىلىـدىكى مىللىـي ۆز بىـرى ئـ هىن ی هرسىـسىىن ئىككـى ن ۆپىنچىـسى ك ۇیغۇرالرنىـڭ ئ ېـتىلگهن ی ۆسـۈپ ئ ۇھىتتام

هغمهنـىن بىـرى بولغـان ل ڭ مىللىي تاماقلىرىنىۆز ئىلهن بۈمله جهقهللىي ئېگهند" ۇیغۇر ئ هنم"كىملىكىن ئىسپاتالیدىغان

ۈمىـد ئهنىـال یهتته مىلل ۇنتۇمىغىن مىللىي كىملىكىىن ئ ۆزىنىڭ ئ ېدىم، د ۈكرى ش ۇ، بولسىم ۇنىڭغا ب هنم. قاملىغان ۇنتۇپئ

لىـي مىل ! ۇنتۇشـتۇر ىملىكىـىن ئ مىللىـي ك ۆزىنىـڭ ئ هلكـى ب همهس، ئ ۇنتـۇش ئ ۆزىىن یامىىن ئ هڭ ئ ۈچۈنئىنسان ئ ! بار

ۈنۈملـۈك ئ هڭ ئ ڭ قىلىـپ یوقىتىـشنى ه ئاسسىمىلیاتـسىی هتـىن بىر مىلل . هتكهن مىللىي روھ زىچ بىرلىشىپ ك هنكىملىك بىل

مىللىـي روھىـىن، ئاخىرىـدا بولـسا مىللىـي ۇالپ، ئـ ۇنىڭغـا ئ ۇنتۇلدۇرۇش، تىلىىن ئ هتنىڭ مىلل ۇ ئ هنچارىسى ئالدى بىل

مىللىــي كىملىــك ۋە مىللىــي تىلــى، مىللىــي روھــى هتر بىــر مىلــلهگهئ. ەتتۇرىتىــشتىن ئىبــار یوقۇیغۇســىىنكىملىــك ت

.ۇ تاپىدېلهچىكىىن كۆز ساقالپ قىاللىسا، ھامان ئۇستهھكهم مۇیغۇسىىنت

ئىقتىـسادىي (ڭ دائىـم قـازاق سپونـسورىنى ۆزىنىـڭ ئ ېرىـپ، ب ۆزلهپ سـ هققىـدە ھ هتلىرى پائـالىی هنئهت سـ ه بىـزگ مۇرات

هجبــۇر مېیىــشكه قــازاق دهرلهردە یهزى بهتتــا ھۈرۈشــكه یەپ قازاقىــستانلىق دۆزىىن ئــه بــویىچهلىپــىت)هتچىــسىكاپال

هنىــۋى مۋە هھهتــتىن ئىقتىــسادىي جۇپ،ىغــان بولــۇمل تونهڭ كېخــى تۇرات چاغــدا مــۇئــ. هســكهرتىتبولىــدىغانلىقىىن ئ

ۇنىـڭ ئ. هنزاق سپونـسورىن تاپقـان ئىـك قـا هشۇ ئ هسلىكته ت ڭ مى ۇ،ئ. ئىدى ۇھتاج م هرگه قولالیدىغان كىشىل هھهتتىنج

هل كىــرىمىىن ھۇرمــۇش تېیتىــپ، ناخــشا ئۇلۇبلىرىــدا كهچلىــك كۋانىڭ ئاخــشاملىرى موســكۇ ئــېرىــشىچه؛ بېیتىــپئ

ۇلۇشـنىڭ تون هڭ ئـارقىلىق ك هركـانلىرى ئ ېلېـۋىزىیه ئارقىلىق ت ۈزۈش كىرگ ۈرەت ناخشىلىرىغا س ڭىۆزىن ئ ۋە هنقىلىدىك

.هنىك ئۈرگهن یەپیوللىرىىن ئىزد

قىلماقتـا ۇنلۇق قىلىنىـشىغا توسـق هن نامـای ۈردە ت هڭ ك ڭ تاالنتىنى ۇنىڭ بوملاسلىقى ئ هبلهغنىڭ مىقداردا ئىقتىسادىي م زور

ڭ باي چىقىـپ قالغـان بولـسا، سـىزنى ەر پىداكارلىق قىلىدىغان بىرۈچۈن ئهدەنىیىىت مۆز ئ ۇیغۇرالردىن ئ هگهردەئ "هن،ئىك

ۇیغۇرچه ئۇردى قایتۋاب جاەپد" ئىنشا ئالال "ۇ،ئ. ۇراتقا م هن م ېدىمد" ر ئىدى قاال ېگىپ پایدىسى ت ۇلىشىڭىزغاتون

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

11 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

ېلىـدىغىىن قولىـدىن ك هتلهرنىـڭ مىـسكىن مىلل هنم. ۈردۇق بىلـد هكلىرىمىـزىن یاخـشى تىل ۇنىڭغـا ئ هممىمىـز بىـز ھ . قىلىپ

ئامـال . قىلـدىم ېسىجىللىـق ھـ خ هلتۈرۈپ ك ۇمغا قالىدىغانلىقىىن ئوی ۇپ بول هش تىل هك تىل ۇرۇق ق هبىرىگ- بىر هشۇنداقئ

نـام چىقىرىـپ قالغـان ېلـى خۇرۇپپىـسى نـاملىق بىـر گ " ۇدىیه سـت -ئـا " ڭ قازاقىستاننىۋادا موسك ۋاقىتتا هیىن ئ ه؟قانچ

ئاتـاقلىق ۇسـىیىنىڭ ر ېكرانلىرىـدا ئ ېلېـۋىزور پـاتال ت - یوق قـازاق ناخشىچىـسى باتىرخـان پـات ۋازى ئا ۇراتتهكم. ئىدى

ۇ ناخـشىچىالرم ه بىـر قـانچ ۇكرائىنىیىلىـك ئ ۋە ېالرۇسـىیىلىك ب ۇزىیىلىـك، گر. راتىتۇ تـ ىنىـپ ۆرچولپانلىرى قاتارىدا ك

هھنىـسىدە سۇسـىیه رڭ چولپانالرنىـ ۇ بـ ۆچهكلهردەچ-ۆز سۇۋاتقان بولە ئىچىد هلقخ. هتىت قازىنىپ ك ۆھرەت ش ېزدىنت

رول ۈرتكىلىـك ت ۇھىم مـ ڭلىرىنىـ ئاتاقلىق بای ۇمھۇرىیهتلىرىنىڭ ج ۆز ئ ۋە ۆكۈمهتلىرى ھ ۇمھۇرىیهت ج ۆز ئ ۇلىشىداتون

ۈچىگه كـ ۆز ئ ۇن؟ بولس ۆلهكی– یار ۇ كىمم ۇراتقا م ە مىللىتىدىن بولغان بىچار ۇیغۇرئ. ئىدى ۈرۈلگهنئوینىغانلىقى بىلد

چاغـدا ۇ شـ ۇرات مـ ە؟د– یـوق ۇمھـۇرىیىىت مىللىـي ج ۇنىـڭ بولىـدىغان ئ ه ئىـگ ۇنىڭغـا ئ ۈنكى، چ ە؟ چار هتایامناي ن

غایىـپ ېـزدىنال چولپـانالر ت ۇ ئ همما،ئ. ئىدى ۈرگهن بىلد ېچىنىدىغانلىقىىن ئ هكمۇىن ب ىزلىكىدهلهیس ت ۇیغۇرنىڭ ئ ۆزىنىڭئ

. بولدىۇنتۇپ ناخشىلىرىىن ئۇالرنىڭ ئهربولدى، كىشىل

یاشـالردىكى ۋە ۇزىكام- مىللىي ناخشا ۈملىدىن ج هنئىىت س ۇیغۇر ئ ۋەتهندىكى ئانا هن م ۇراتقا م هریانىدا ج پاراڭلىرىمىز

بولغـان ۇزىكىلىرىغـا م- ناخـشا ۇیغـۇر ئ ۋى زامـانى ۇزىكىلىرىنىـڭ م- ناخـشا ۈركىیه ئاسـىیا، تـ ۇرا ئوتتـ نىش،ۈزلى ی ېڭىچهی

هۋەرسـىز خ هرەققىیـاتتىن ت ېڭىچه ی ۇ ب ۋەتهندىكى ۇراتبىراق، م . ىمهرد ب ۆزلهپ س هققىدە ھ هھۋالالر باشقا ئ ۋە هسىرىت

ناخـشىالرىن ۈركچه تـ ۆزبېكچه، بىـر قىـسىم ئـ ۋەىىن ناخـشىلىر ۇیغـۇر كونا ئ هرگهن ب ېیتىپ دادىسى ئ همما ئ هنلىكىىن،ئىك

ۆزلهپ سـ لىغـانلىقىىن ناخشىالرغا ئىشتىیاق باغ ه ئىنگىلىزچ ۇپمۇ، بول هربچه غ ۆپرەك ك ۆزىنىڭ بىلىدىغانلىقىىن، ئ ېیتىشىنئ

ــ. هردىب ــقهتهن ھۇراتم ــنگىلىچهقى ــشىالرنىمه ئى ــشى ئۇ ناخ ــاتىت یاخ ــ. ېیت ــ-90 ۇ،ئ ــشىدا بڭیىلالرنى ــدا ئاملې ۇتى

. ئىدىېیتقان ناخشا ئه قاتنىشىپ ئىنگىلىزچۇسابىقىگه مېستىۋالىدىمۇناخشا ف" ۋۇشىئاسىیا تا "زۈلگهنۆتكۈئ

ۈزەكى ی هنىال ی ېكىن ل ۇ، قىلغان بولسىم ېتىراپ ئ ۇیغۇرلىقىىن ئ ۆزىنىڭ ئ ۇنىڭ ئ هن م ۆھبهتلىرىمدە بولغان س هن بىل مۇرات

ناخشىـسىدىن باشـقا " ئـایىم ۈلگـ " ۇنىڭغـا ئهن مېـتىم بىـر ق . قىلغـان ئىـدىم ېس ھـ هنلىكىـىن ئىك ه ئىگ ۈشهنچىلهرگهچ

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

12 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

ڭ داهن ناخـشا بىـل ۇیغـۇرچه ئ " ۇ ئـ هرسـهم، بهكلىـپىىن تىش چىقېلىپ ئ هھنىسىگه س ۋا موسك ۇ ناخشىالرنىم ۇیغۇرچهئ

ېـگهن د" ېتىدۇ بىرسى ی ۇشۇم. ېیتماميهن ناخشا ئ ۇیغۇرچهناخشىسىدىن باشقا ئ " ئایىم ۈلگ "هن م ۇ،چىقارغىلى بوملاید

ۇھاجىرلىرىنىـڭ م ۇیغـۇر ئىتتىپاقىـدىكى ئ ۋېت سو ۇرغۇنلىغان باشقا ن ۇددى خ ۇنىڭ ئ هن، ئىدىیىسىدىن م ۇنىڭ ئ .ئىدى

ېســسىیاتىن، ئورتــاق ھهك قاراشــتەپ دهرىبىــر یــاكى بۋە ېرەڭــسىز ئهدەنىیىــتىگه مىللىــي مۆز ئــهۋجــۇت مهۋالدلىرىــدائ

هقهت پ ۆرۈش، ك ۈستۈن ئ هممىدىن ھ ەنىیىتىىنهد م ۇس ر هۋجۇت م هتلهردە مىلل همهس ئ ۇس ر ېگۈدەكقىسقىسى بارلىق د

ۇ بهلۋەتته،ئ. ئىدىمېزىۋالغان سېغىرلىقىىن ئڭغان خائىشالرنىەیدى د ۇ بولىد ۇلۇشقا تون ۇنیاغا ئارقىلىقال د هدەنىیىىت م ۇسر

. قىلغان سوغىسى ئىدى ۇیغۇرالرغا ئ ەۋرنىڭ د هم خاتالىقى ھ ەۋرنىڭ د هشۇ خاتالىقى بوملاستىن، ئ ۇالرنىڭ ئ هرگىزمۇھ

تـۈزۈم یىللىـق همتىـش ی ۇرۇنغان ئىدىیىـسى یوشـ هتچىلىـك مىلل ۇس ر ۇلـۇغ قـالپىقى ئاسـتىدىكى ئ ۇنىزم كومم ۇ ب هلكىب

ېلىـدىغانلىقىىن قایتىـپ ك ۇق تولـ ه روھىیىـتىگ ۇیغۇر ئ ۈىن ھامان بىر ك ۇراتنىڭ م هنم. ئىدى ه چىقارغان پاجىئ هلتۈرۈپك

. بار ئىدىهنتىقىسى مهنىال یۆزىنىڭ سۇ بۇنىڭ ئېكىن،ل. هندىم ئىشۋە قىلدىم ۈمىدئ

ھــاكىم هھهتــتىن جهر ھهشــۇ ئهقهت پهتنىــڭ قالغــان بىــر مىللۇنــدا ئــاجىز ئورۇتلهق مــهھهتــته سىیاســىي جۋە نوپــۇس

هم ھهش تىكــلۆزىىن ئــۋە غالىــپ چىقىــش ۈســتىدىن ئۇنىــڭ ئــارقىلىق ئۆگىنىش ئــهدەنىیىــتىىن مۋە تىلــى هتنىــڭمىلل

هیىلىغىـچ -1996 تـاكى هنم! ق قىلـدى ۇندا شـ ەل دۇراتمـ ! خاالس هتتۇرهجبۇرىی یولىىن تاللىشى م ۇتۇلدۇرۇشق

تىرىـشچانلىقلىرى ۋە ۇلىرى ئـارز ۇنىـڭ ئ هقىقهتهنھ. ۇردۇم ت ېلېفونلىشىپ ت ۋە ۆرۈشتۈم ك ېتىم ق ه بىر قانچ هن بىل ۇنىڭئ

هم ھۆلهتـلهر د ۇسـتهقىل مۈتـۈن بىـردىنال پ هقىـقهتهن نـامى ھ ۇنىـڭ ئ. ئاشـىت همهلـگه بىـردىنال ئ ېـیىن یىلىدىن ك -1997

ۇ بـ ۇنىـڭ ئ. چىقاردىڭ دا ېیتىپ،ناملىق ناخشىسىىن ئ " بارماقچى بولغان باال ۋغاتامبو "ۇ،ئ. ونۇلدى ت هڭ ك ۇقىغادوستل

ۋە ۇیدىغان ئوق ۆیۈپ س هڭ ئ ڭ یاشالرنى ۇقىدىكى دوستل هم ھ ۆلهتلهر د ۇستهقىل م ۈتۈن پ ۈملىدىن ج ۇسىیهناخشىسى ر

هر ھۇقىنىڭ دوستلهم ھۆلهتلهر دۇستهقىلى مۆرۈنۈشلىر كېیتىۋاتقان ناخشا ئۇنىڭئ. ناخشىسىغا ئایالندىڭالیدىغانئا

ئـوبرازى ۇنىڭ ئۆرسىتىلىپ، كېتىمالپ قهچچه نۈندىكىدەك ك هر ھ هرىپىدىن قاناللىرى ت ېلېۋىزىیهقایسى جایلىرىدىكى ت

ناخشىچىـسى ۇسىق ر ناسـىروف ئارقىـدىنال ئاتـاقل ۇراتمـ . ۇردى قالد هسىراتالر ت ڭقۇر چو هرگه ناخشىلىرى كىشىل ۋە

ناخـشا ېیتىـپ، نـاملىق ناخشىـسىىن ئ " هندۇر سـ ېمهك دهنم " ۋەناملىق ناخشىسىىن " ېچه كڭئایدى "ه بىرگ هنئاپىنا بىل

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

13 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

ــكارلىرىىنھ ــر قهنه یهۋەس ــتىم بى ــلې ــگ- زى ــالدىهزىلى ــڭئ. س ــۇنى ــسى مۇ ب ــسۇس ناخشى ــلهر كهخ ــلۆرۈنۈش هن بى

قىزى ۇس ر ۈزەل ناخشا چولپىىن، گ ۇس ئاتاقلىق ر ۇنىڭ ئ هتتا،ھ. دىۆرسىتىل ك ېكرانلىرىدا ئ ېلېۋىزىیه ت ۈشتۈرىلىپ،كىر

ۇنـداق ب هپسۇسكى،ئ. ئایالندى ۋایهتلهرگه ئارىسىدىكى رى هر ھىكایىسى كىشىل ۇھهببهت بولغان رومانتىك م هنئاپىنا بىل

.ئىش بوملىغان ئىدى

ــۇرات ــىروف ھم ــدە ناس ــىیىدىكى رهققى ــدىن جۇس ــتهقىل مۈملى ــتلهم ھۆلهتهر دۇس ــۋىزىیه، تىدىكىۇق دوس ــو ېلې رادىئ

ۈرلـۈك بولـسا ت ۇرنـالالر جۋە هھىپىلىرى سېرنېت ئىنتېزىت،گ. تارقاتىت هپ پروگراممىالرىن ئىشل هخسۇسكومپانىیلىرى م

هخـسۇس م ۈچـۈن ناسىروف ئ ۇرات م ۇ تورلىرىدىم ېرنهت ئىنت هنه باشقا ی ۇنىڭدىنئ. قىلدى ېالن باھاالرنىئ ۋەماقالىالرىن

.ېچىلدى ئهھىپىلهرس

كىـشى هممه چولپانغـا ئایلىنىـپ، ھ هىب كۋىتـاس ناخشا چولپىىن ۇسىیه ر ۈندىكى ك ۈگۈنكى ب ۇددى ناسىروف خ مۇرات

ۇرا ئوخـشىمایدىغان، ئوتتـ ۋكازلىققا یاكى كا ۋە ئوخشىمایدىغان، ۇسقا ر ېكرانىدا ئ ېلېۋىزور ت هتىت، نامىىن بىلىپ ك ۇنىڭئ

ۆرۈنۈشـلىرى كهشـكهن بىرلهرىكهتلىـرى چاققـان ھ هناز بىـل ۋ ئـا ۈزۈك سـ ۋە ۇڭلۇق م ڭئاسىیا تىپىدىكى یاش یىگىتنى

ڭلىغانـدا ئىـسىمىىن ئا هت مىلـل ېـگهن دۇیغـۇر ئ. ۇراملـایتىت سـوئالىن قوميـاي ت ېـگهن كىـم ؟ د ۇ بـ هر بولغاندا، كىـشىل هیداپ

ۇبـ ۈتۈپخـانىالردىن یـاكى ك ۋە كىتـاب ئىـشكاپلىرىدىكى كىتـابلىرى ئارىـسىدىن ۆیلىرىدىكى ئ ۇسالرنىڭ ر ۇماركىتاخب

هلكـى، ب. كامىـل هنچىم ئىـش ۇراملایـدىغانلىقىغا ئىـستىكى قوزغاملـاي ت ېقىش بـ ۇپ ئوق ەپ ئائىت كىتابالرىن ئىزد هتكهمىلل

ۇرا ئوتت ۆكۈمىتىگه ھ ۇسىیه ر هنزۇشۇناسالر، ئالىمالر، خ ېمىیىسىدىكى ئاكاد هنلهر پ هشۇ یاخشى بىلىدىغان ئ ۇیغۇرالرىنئ

ېكرانىـدا ئ ېلېـۋىزىیه چولپـانىن ت ۇیغـۇر ئ هزكۇر م هتچىلهر سىیاس بېرىدىغان هسلىھهت م ه ئىشلىرى بویىچ ۇڭگو ج ۋەئاسىیا

قىلىنغـان، دىپلوماتىـك ۇربـان دائىـم ق هرىپىـدىن ت ېرىیىلىـرى ئىمپ ۋېت سـابىق سـو ۋە ۇسـىیه تارىختا ر ەرھال د ۆرگهندە،ك

ېكىسپېدىتـسىیىچىلىرىدىن ئ ۇس یاراتقـان، ر هدەنىـیهت مهدىمىـي ئاسـىیادىكى ق ۇرا قىلىپ ئوینالغان، ئوتتـ هرتى ق ۇنالرئوی

هشـۇ سـىزغان ئ هرىتىـسىىن قىلىـپ، خ ەت زىیـار هر باشـقا ئونلىغـان كىـشىل ۋە گرجىمـایلو ۇم گـر ېرتوۋ، پـ ۋالسكىي،پىرزى

ۇ؟ قىلىشقاندېس خىجىللىق ھۇ ئازراق بولسىمهلتۈرۈشۈپ، كهسلىرىگه ئهنلىكىىن ئىگىلىرى ئىكۇپراقنىڭت

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

14 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

ۋە ڭراق یـا ۇ ئىـسىم تولىمـ ېـگهن د!" ناسـىروف ۇراتمـ "همدوسـتلۇقىدا ھ رۆلهتـله د ۇستهقىل م ۋە ۇسىیه ر هزگىل م بىر

باشـقا ۋە ۆزبېكىستانقازاقىستان، قىرغىزىستان، ئ . ېچىلدى ئ هھىپه تارىخىي س ڭلىنىشتهك ئا هردە ی هممىال ھالدا ھ ېقىملىقی

سىیاســىي، ۋاتقانشى خاراپلىــۈنــسایىن كۆزلىرىنىــڭخىرلىنىــپ، ئه پهن ئىــسىم بىــلۇ بــۇیغــۇرالر ئۇمھــۇرىیهتلهردىكىج

هن كىشىلىرى بىلهت باشقا ھاكىم مىللۇالر قىلىشىت، ئېس ھهرگهندەك بۇق روھى ئوزۇئىجتىمائىي ئورنىغا ئازراق بولسىم

! " ۇیغۇر ئ وف ناسىر ۇراتم ! ۇیغۇر ئ ۇئ " هن بولسا، دادىللىق بىل ۆز س هققىدە ناسىروف ھ ۇرات م ۆھبهتلىرىدەبولغان س

. خوش قىلىشاتىتلىرىىنۆز ئارقىلىق ئېیتىش ئەپد

ۆھرەت زور شـ ۋە ۇلغـان تون هڭ ك هك ناسـىروفت ۇرات مـ ە ئىچىـد هلقلىـرى ئاسـىیا خ هركىزىي م هزگىللهردە م ۇ ب ھهقىقهتهن،

دائىرىـسىدىال ۇمھـۇرىیهتلىرى ج ۆز ئـ ۆپىنچىـسى ك ۇالرنىـڭ ئ ۇپ، بولـ هرلىكقازانغان یاش ناخشا چولپانلىرى یوق دىی

ۇیغۇرالرنىـڭ ئېلىنمىغـان ئېتىبارغـا ئه ئانچەپ دهت مىللسانلىق ئاز ۇمھۇرىیهتلىرىدەا ج ئاسىی ۇرائوتت. قالغان هكلىنىپچ

ڭ باشـقىالرنى ۋە ۈركمهنلهر قازاقالر، قىرغىـزالر، تـ ۆزبېكلهر، ئ ېرىشكهن ئ ۇمھۇرىیهتلهرگه ج ۇستهقىل م ۇرات م ۋەكىلى

ئاساس قىلىپ هھنىسىىن س ۋا موسك هلكى، ب همهس ئ هنت یاكى تاشك ۇتا ئامل ۇ،ئ. هتىت ی ۇالرغا ئارز ېتهملىگهنچولپانلىرى ی

هن تـاالنىت بىـل ۆز ئ ۇرسهتىن پ ۇ ب هم ھ ېرىشهلىدى ئ ۇرسىتىگه پ ۇلۇش تون هڭ ك ۇقىغا دوستل هم ھ ۆلهتلهر د ۇستهقىل م ۈتۈنپ

ۇستهقىل مۈتۈن كىشى پ ەملىگهن چولپانالر قاتارىغا كىر هردىكى ی ۇ ئ ۇالملىغان، تون هھنىسىدە س ۋا موسك ۈنكى،چ. یاراتىت

ۆزبېكىـستاننىڭ ئ ۇددى،خـ ! خاالس ۇ قالىد هكلىنىپ دائىرىسىدىال چ ۆز ئ هقهت پ ۇ،الملایدۇ تون ۇقىغا دوستل هم ھ لهرۆلهتد

ۋا موسـك ۇنىـڭ ئ هن بىـل ېرىـشكىىن ئ ۆھرەتكه شـ هىب پادىـشاھ ك ۇمھۇرىیىتىـدە ج ۆز ئـ ۋا ئومسـانو ۇلتۇزئاتاقلىق چولپىىن ی

ۆزبېكىــستان ســالغان، ئىلىـگه ز- زىــلۆزبېكىــستانىن ئته،هلـۋەت ئ! بىــر ئىــش ەك چىقالىــشى قىــیىن بولغىنىـد هھنىـسىگه س

ۇیغـۇر ئهشقهرلىك ئىسىملىك ق ۇرایىماخۇن ئ ۋانىڭمۇ ئومسانو ۇلتۇزخان ی هرىپلىنىۋاتقان ت ەپ شاھى د ڭناخشىچىلىقىنى

ۆزبهك ئـ ۆزىىن ئـ ۆزبېكىـستاندا ئ. هرمهكـته بۇۋاھلىـق گ ۇیغـۇرالر ئ ۆزبېكىـستانلىق ئ هققىدە ھ هنلىكى قىزى ئىك ڭكىشىنى

.همهس بارلىقى سىر ئۆپلهپ كهدە ساھهممىال ھۇیغۇرالرنىڭ ئۇرشھه مۇنداق مۋالغان ئاتىەپد

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

15 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

شائىرۋە كومپوزىتور مۇرات

ۆز سـ هن، ئىـشلىگ ۆزى ئـ ۇزىكىـسىىن م ڭ ناخـشىلىرىنى هزكۇر م هلگهن ك ېلىپ ئ هۋكهت شان ش ۆزىگه ناسىروف ئ مۇرات

ۇزىكـا م- ناخـشا ۇسـىیه رهن تـاالنىت بىـل هرەپلىمىلىك كوپ تۇنداقش هنه ئۆزىنىڭ ئۇ ئۇپ، یازغان بولۆزى ئ هكىستىىنت

ۇكىمـد " ، "ېىنئویغاتقىن م" ، " تارىخىم ېنىڭم "ه ناسىروف ھازىرغىچ ۇراتم. قایىل قىلدى هربابالرىن ئ هسىدىكىساھ

ۇالستىنكىـسىم كـد پ هشقاتـارلىق ب " ۇزقالدىم یـالغ " ، " بوملىغان هن بىلهن م هممىسى ھ ۇالرنىڭب" ، "ۇ قىلىد هپۇبىرى ئ

. بازار تاپىتهڭ پالستىنكىلىرى كۇنىڭ ئۇپ، چىقارغان بولهپئىشل

ئاتـاقلىق هڭ ئ ۇنیـادىكى ناسىروف د ۇراتم" دا "ۇر. لىرىكىس" لىرىدىن بىرى ېزىت گ ېرنهت ئاتاقلىق ئىنت موسكۋادىكى

هرگهن بۇخبىرغـا مڭ ناسـىروفنى ۇرات مـ ە ماقالىـد ۇ بـ ۇپ، قىلىنغـان بولـ ېالن ئـ ه ماقال ه بىر پارچ ۋزۇدا ما ېگهند" ۇیغۇرئ

ناسـىروفقا ۇرات مـ ۇتهھهسسىـسلهرنىڭ م هسـىدىكى ساھ ۇزىكـا م هیۇسـى ئاپتورى ر ڭماقالىنى. قىلىنغان ېالن ئ ۆھبىىتس

ۇزىكىلىرىم. ېرىدۇ ب ۇیغۇ ت ېقىملىق ی ېنىك، ی ه كىشىگ ڭلىق، جارا ۋازى ئا ۇنىڭئ" توختىلىپ، ۈستىدە باھاسى ئ هرگهنب

. یازغان ئىدىەپد" هنگهن ئىپادىلهۋىیه سهسپىي كۈچلۈك كۇپ، بولۇمشاق یۋەلىرىك

ۇرۇملىلىرىىن قـ ۇنىـڭ ئ ۋە ناخـشىلىرىىن ۇس ر ۇ ئـ ۈچـۈن، ئ ۇغـانلىقى ئوق ۇق كومپوزىتورلـ هخـسۇس ناسىروف م مۇرات

هتقىـق ت هم ھ ۆگهنگهن یاخـشى ئـ ۇرۇملىلىرىىن قـ ۇزىكىلىرىنىڭ ھىندىستان م ۋە ئاسىیا ۇرا ئوتت هرق، ش ۇرا ئوتت ۈملىدىنج

ۋە ۆزىىن سـ هن بىلېسسىیاتى ھۆزىنىڭ ئهن بىلهش ئىشلۆزى ئۇزىكىلىرىىن م ڭ ناخشىلىرىنى ۆز ئ ۇ ئ ۇڭاش. غان ئىدى قىل

باشقىالر هن بىلڭ ئاھاهرگهن باشقىالر ئىجاد قىلىپ بۇر،قانداقت. ۇرالىغان ئایالندهۋدىگه بىر گهشتۈرۈپ بىرل ۇزىكىسىىنم

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

16 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

ە ئىچىدۇسالر قىرلىق تاالنتلىق چولپانالر رۆپ كۇنداق مهلۋەتته،ئ. غان ساقالنېیتىشتىن ناخشا ئېكىستقا تهرگهن بېزىپی

.ۇچرایدۇ ئهم كۈزىدە یۇنیا دۋە

چولپانالرغـا ۆپلىگهن فىللىـپ كىركىـروپ قاتـارلىق كـ ۇگاچېۋا، ناخشا پادىشاھى ئالال پ ۇسىیه ر ۇ ئ ۋاقىتالردا كېیىنكى

ئـالال ېیتىـشىچه ئڭ خانىمنىـ ە ئانىـسى خـاتىر ۇنىـڭ ئ،ۇپ باشـلىغان بولـ ېرىـشكىمۇ بېزىـپ ی ېكىسىت ت ۆز س ۋە ۇزىكام

ــاچېۋاپ ــانالر مــ ۋە ۇگ ــدىكۆر یاخــشى كهۋەت قۇراتىن باشــقا چولپ ــىی. هنى ــتالردا ېقىنق ناخــشىچىلىقىدا ۇس رۋاقى

چولپانالرغـا ۇس ئاتـاقلىق ر هشۇ ئهزىدە بۇرات پایدىالنغان مېقىمىدىن ئۇرۇش ئارىالشتۇراقىن پ ه مىللىیچ هكىللهنگهنش

ۇیغۇر ئۋە ڭلىرى ئاھاۇیغۇر ئۇالرغا ئهتتا ھۈزۈشكه كىرگۇراقىن پۇیغۇرچه ئۇنىڭغا ئازراق ئ هرگهندە ب هپ ئىشل ۇزىكام

ېلىــپ، كۆیىگه ئــۇراتنىــڭ چولپــانلىرى مۇس ئاتــاقلىق رهزىب. ۈلگــۈرگهن ئېرىــشكه بهلۇمــات مهققىــدە ھهدەنىــیىىتم

هسـۋابلىرى ئۇ چـالغ ۇیغـۇر ئ ۈرلـۈك تاملىرىغـا ت ۆیىنىڭ ئ ۇراتنىڭم. بولغان ېتىدىغان ك هپ مانتا ی ۋە هغمهن ل ۇیغۇرچهئ

.هن قالىدىكۇپ بولهندەك كىرگۇزېیغا بىر مۇددى كىشى خهلگهن كهرگه یۇ بۇپ، بولېسىلغانئ

یازغـان، ۆزى ئـ ۆپچىلىكىىن كـ ۇتلهق مـ ېكىـستلىرىنىڭ تڭ ئالبومىـدىكى ناخـشىالرنى هش بۆزىنىـڭ ناسـىروف ئ مۇرات

ــسىىنم ــۇزىكى ــشلىگۆزى ئ ــ. هن ئى ــقىالرنى،ۇئ ــپ یڭ باش ــسى مهرگهن بېزى ــلۇزىكى ــهن بى ــشىن ناخــشا ئۆزىگه س ېیتى

.ۇرمایدۇیاقت

قایتىشهن بىلهدەم قڭ روھقا چومىللىي

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

17 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

ېرەك، بولسا ك هتكهن ك ۇغۇرۇلۇپ مىللىي روھ زىچ ی ۋە ۇیغۇ مىللىي ت هن قان بىل هسلى قالغان ئ هجدادتىنئانىدىن، ئ -ئاتا

بىـر قولىـدا ۋاب، بىـر قولىـدا را هڭچىـسى، جڭ مىللىي ئارمىیىنىـ هھرىمان قۇغان سورككهۆ كۈلىىن ك ۈمشهنلىرىنىڭ د ۆزئ

ه تىنجىغانــدا بولــسا، مىللىــي ئــارمىیهڭ قىلغــان، جهڭ جېچىــپ كن قــاهیدانلىرىــدا مهڭ جۇ ئاقــسۆتىرىــپ،مىلــتىقىىن ك

ۈندەیـدىغان ا قىلىـشقا ئ جـان پىـد ۈچـۈن ئ ۆرلـۈك ئـازادلىق، ھ ۇالرىن ئـ ېغىـشالیدىغان، روھ ب هئوفىتـسىرلىرىگ -هڭچىج

-رزۇ ئـا ۋە ۇنیاسـى مىللىـي روھىـي د ڭ قوشقان ئىـسمائىالكىنى هسسىسىىن ھۆز مىللىي ئىنقىالبقا ئ ېیتىپ،ناخشىالرىن ئ

هۋج م هىب ك ۇنلىرى ئىلـى دولقـ ۇددى ھامـان خـ ۇرلىرىدا توم ۇراتنىڭ كىچىكى بولغان م هڭ ئ ڭ بالىسىنى هشئارمانلىرى ب

. بولدىېسىپ نۇرۇشقائ

ۇمانـا بـ . ۈزلهنـدى قـاراپ ی ۇشـقا ناخشىچىـسى بول ۇیغـۇر ئ هلكـى ب همهس، ناخشىچىـسى ئ ۇسارغانسىرى ر ب مۇرات

ۇتـۇپ، ت هھـكهم م ۋابىـىن را هن مىلتىقـى بىـل ەریاسىدا ماناس د ۇ ئ ېمىسىمۇ، ئىدى، د ۇسى ئارز ڭ ئىسمائىالكىنى هرھۇمم

هيدائىـم ھ " ۆكىنهتىت،ال ئازابلىنـاتىت، ئـ ئوخشاش هپداشلىرىغا باشقا س ۇددى خ هسلىگىنىدە ئ ۈنلىرىىن یىل یاتقان ك ۆتت

ۆز بـار، یىگىـت بولغانـدىكىن ئـ ېىنقـ " ئىسمائىل ئاكا ڭغاندا، ماۋاغا موسكۇراتم. ەیتىتد!" چاغالر هشۇ ئ ېسىتئ–

هن بىلڭ ناخشىلىرىڭراق یاۆزلهرىنك-ۆك كهشۇ بولسا ئۇمكىنم ! ۇنۇمتا ئ هرگىز ھ ۇیغۇرلىقىڭىن ئ ېكىنل! تاپ ۇڭىنیول

ۆزلهپ قىلغانـدا سـ ۇل زىیارىتىمىن قوبـ ۋاقتىدا ئىسمائىالكا ھایات ۆزلهرىن س ۇب. هن ئىك هن جىكىلىگ ەپد " ۇربویسۇند

. ئىدىهرگهنب

دادىـسى ئىـسمائىالكا هیتلىرىـدە پۋاتقان قازانىۆھرەت شۇنىڭئ! ئاقلىدى ۈتىىنئانا س ! ئاقلىدى ۇسىىن ئاتا ئارز مۇرات

ۇزىكـا م- ناخـشا ۇنىـڭ ئ هلكـى، قاملاسـتىن ب ۇپال قاتتىق ئازاب بول ۈچۈن ئ ىڭۇن یوقىتىش ئ ۇ خوشالشىت، ب همدىن ئال ۇب

ۇرات مـ هلـگهن كېتىـپ یۇتىغـا ئاملڭالپ، ئـا ۆلـۈمىىن ئىـسىنىڭ داد. قىلـدى هیـدا پۇرۇلۇشـىىن بېڭـى یڭئىجادىیىتىنىـ

باقمىغـان ۆرۈپ كـ ۆمرىـدە ئۇ ئـ هزىردە نۇكى، شۇقتا بىر نۇرغان قىلد هس ھ هیرانلىق ھ ۇىن ئ هردى، ب هزىرىىن ن ڭدادىسىنى

تىن ۇشـ ت-ۇمشـۇ ت ېلىۋاتقـان، ك ېـتىگه پ ۆیىگه ئ ۇنىڭ ئ ېگۈدەك د ۈىن ك هر ھ ۆردى، ك ۇیغۇرالرىنناھایىىت زور ساندىكى ئ

ۇیغـۇر ئۇ ئـ ۆرسـهتتىكى، كهسـىر تۈچلـۈك كۇراتقا مۆمگهن ئازابقا چۈرىكى یۇ،ب. ۆردى كۇیغۇرىن ئ ۋاتقانھال سورا

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

18 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

-ېھـرى م ۋە ۇھهببهت مـ ۆزارا ئـ هرۋەرلىك، ئىنـسانپ ېمهكلىـك د ۇیغۇرلۇق ئ هنلىكىىن، ئىك هرەپلىك ش هقهدەر ن ۇشنىڭبول

ۇیغۇرلۇقىىن یاشاپ، ئۋادا یىلالر موسكۇزۇن ئۆزىىن ئهتتا ھۇ،ئ. ۈشهندى چهنلىكىىن ئىتتىپاقلىق ئىكۇنداقال شهپقهتش

. ېچىنـدى ئ هك ب گهۆزى قىلىپ، ئ ېس ھ ەك قالغاند ۇنتۇپ روھىىن ئ ۇیغۇر دادىسىدىن مىراس قىلغان ئ ەك،یوقىتىپ قویغاند

ــ ــسىنىۇ،ئ ــدە نڭ دادى ــا ئهزىرى ــاپ ئوقۇنىڭغ ــان ئات ــان قۇلغ ــاۇرئ ــدا، ئاۋازىىن ئ ــسىنىڭلىغان ــامى ڭمۇ دادى ــم ن زىىن دائى

ڭ دادىـسىنى ۋاقىتلىرىداكىچىك . ئالدى ېسىگه قىلىدىغانلىقىىن ئ ۇرئانق-همته چىرایلىق خ ۇنداق ش ۋەتاشلىمایدىغانلىقى

ۇرئـان دادىسىدىن ئازراق ق ۇ ئ ۇپ، قىلغان بول هسىر ت ۈچلۈك ك هك ب ۇراتقا م ۋەتلىرىالتى-ۇرئان قىلغان ق ۋازدا ئا ۇڭلۇقم

. ئىدىۆگىنىۋالغان ئۈرىلىرىنمۇس

ۆگهنگهندادىسىدىن ئ . باشلىدى ۇشقا ناماز ئوق ۇپ، تون هنلىكىىن ئىك ۇسۇملان بىر م هلكى ب همهس، ئ ۇیغۇرالر بىر ئ مۇرات

خــوش ېخىمــۇ روھىــىن تڭ قىلغانــدا، دادىــسىنىۇشــۇنداقلىــدىكى م ئویۇ بولــدى، ئــۇیــدىغان ئوقۈنلــۈك ئۈرىلهرىنســ

بىـر ۇقهددەس مـ هن مىللىـي روھ بىـل ۇیغۇرلـۇق ئۇنىڭـدا ئهمتهیـدۇ، ی ۇشال بول ۇیغۇر ئ هقهت پ ۈچۈن ئ ۇیغۇر ئ ۇ،قىالالید

دادىـسى ئىـسمائىل ۇراتنىـڭ م! ئاساسـى هۋجۇتلۇقىنىڭ م ۇیغۇرنىڭ ئ هرسه ئىككى ن ۇمانا ب !ېرەك ك ۇشى بول ېتىقادئ

ىكى ۇتىـد یادلىغان كىشى بولغاچقـا، ئامل ۇق تول ۇرئانىن ق ە پار 30 هنه ی هلكى قاملاستىن ب ۇپال ناخشىچى بول هلۋەتته،ئاكا ئ

ېقىملىـق ی ۇنىـڭ ئ. ئىـدى هۋجـۇت م هھـۋال قىلىـدىغان ئ ۇرئـان ق همتى كىشى خ ۇ ھالدا ش ۆپىنچه ك هتلهردەدىنىي پائالىی

.ۆرسهتكهن كهسىر تڭقۇر چوهرگه كىشىلۋازلىرىئا

ۇیغـۇر ئېـیىن ك ۇنىڭـدىن ب ۋە هنلىكىىن قایتىش ئىك ۇیغۇرلۇققا بىرى ئ هنه ی ڭ روھىىن خوش قىلىشنى ڭ دادىسىنى مۇرات

هنلىكىـىن چىقىـش ئىك ېلىـپ ئ هھنىسىگه س ۇنیا د هم ھ ۇسىیه ناخشىلىرىىن ر ۇیغۇر ئ ۋە ۇلۇش تون ۈپىتىدەناخشىچىسى س

.ۈشهندىچ

ۇیغـۇر ئ هركهتتىكـى ی ۋە ۇتـا ئامل هھهتـته ج ۇبـ . د قىلىـشقا كىرىـشىت ناخـشا ئىجـا ۇیغـۇرچه ئ ېغىـشالپ، دادىسىغا ب ئۇ،

هریاندا جۇب. ۆگهندى ئڭلىرىىن ئاھاۋە ھایاتىىن ۇیگۇر ئېرىپ، بېزىلىرىغا یۇیغۇر ئورناتىت، ئهمكارلىق ھهن بىلۇزىكانتالرم

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

19 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

پىـداكارلىق پۆ كـ ۈچـۈن ئۇرات پـوالت مـ ۇچىـسى چالغ ۇرۇپپىنىـڭ نـاملىق گ " ۇلبـۇللىر ب هركهتی "هركهتتىكى ی ۇ،ئ

ناسـىروف ۇراتئـاخىرى، مـ . ەملهشـىت ناخشىلىرىىن توپالشـقا یارد هلق خ ۋە ڭلىرىىن ئاھا ۇیغۇر ئ ۇراتقا م ۇ ئ ۆرسهتىت،ك

پ هییـارال ت ۇمىىن ناخـشا ئـالب ۇیغـۇرچه ئ ۇجنى تـ ۆزىنىـڭ نـاملىق ئ " ۇزقالدىم یالغ "ېغىشالپیىلى دادىسىغا ب -2004

ــ. قىلىــپ تارقــاتىتهشــىر نهھرىدە شــۋاموســك ۈن ئــۇیغــۇرچه ئهلــگهن كهیــدانغا مېــتىم قۇجنى تارىخىــدا تــۇســىیه رۇب

ۇیغـۇرچه ئۇسـالر رهمـدى، مانـا ئ . بازارلىرىـدا تارقالـدى ۇسىیه ر ۋە ۋا پالستىنكا موسك هزكۇر م ۇپ،پالستىنكىسى بول

ۋاتقـان ىلى پىالستىنكىسى تارقىت ۇیغۇرچه ئ ۇنىڭئ. هندىللهكى ش هنزىرە م ڭالیدىغان ئا هتىۋېلىپناخشا پىالستىنكىسى س

ۋازىمىن ئـا هلـگهن یىراق ئوكیـان قىرغىقىـدىن ك . ېرىشتىم ئ ۇرسىتىگه پ ېلېفونلىشىش ت هن بىل ۇنىڭ ئ هن م ە بىرىد ۈنلهرنىڭك

.هردى بېیتىپ ناخشا ئىجاد قىلغانلىقىىن ئۇیغۇرچه ئېغىشالپ دادىسىغا بڭا ماۇرات مڭلىغانئا

ېرىـپ، ب ۆزلهپ سـ هققىـدە چىقارغـانلىقى ھ ۇمىخـشا ئـالب نا ۇیغـۇرچه قانداق قىلىپ، ئ ۆزىنىڭ ئ ڭا ناسىروف ما مۇرات

ۆز ئـ ۇىن ئـ ۈچ بىر روھى كـ ۇر قانداقتۋاقىتتا بىر ه بىلۇنىڭ بولغانلىقىىن شهۋەپ سۇھىم م ۋاپاتىنىڭ ڭ دادىسىنى ۇنىڭغاب

ۋە نۇرغـا قایتۇیغۇرلۇققـا ئۇراتىن مـ هنم. هسـكهرتىت انلىقىىن ئۈنـدەۋاتق ئ ۆیۈشـكه س ېخىمـۇ ت ۇىن قایتىشقا، ئ همىللىتىگ

. ئویلىنىپ قالدىمهققىدە مىللىي روھ ھهشۇ ئۈچهیتكهن كۇیغۇرلۇقىىن ئۇنىڭئ

قایتمىغـان ۇق تولـ ۇیغۇرلۇققـا ئېخـى تهممـا ئ ۇ، قىلـسىم ېتىـراپ ئ ۇیغۇرلۇقىىن ئ ۆزىنىڭ یىلالر ئىلگىرى ئ 10 بۇنىڭدىن

ۇسـىیه یـاكى ر ۋە ۇن بولـس ردەهللهئ' هت چ هیلى م ەیدىغان،د !" ۇیغۇر ئ هنم " هردە ی هممىال ھ ۈندە ك ۈگۈنكى ب ۇراتم

ېیتمــاي ناخــشا ئۇیغــۇرچهئىككــى ئ– بىــر ۇیغــۇرچهم ئۇ چوقــۇن بولــسهھنىلىرىدە ســۇمھۇرىیهتلهرنىــڭ باشــقا جهمھ

ۇیغـۇرىن ئ ۋە ۆزىىن ئـ ەپد " ۇیغـۇر ئ هنم" باقمىغـان تاماشـىبىنالرغا ڭالپ ئا ۇیغۇرىن ئ هشۇ ئ ۇنىڭدەكقاملایدىغان ش

ېالن ئـ هققىـدە ھ ۇرات مـ ېزىتلىرىنىـڭ گ ۇسـىیه ر. ئایالنغـان ئىـدى ۇراتقا م یدىغانۇنىما ئ ۆڭلى ك ۆمتىسه ئ ۇشتۇرۇپتون

ۈملىلهر جـ ۇشـتۇرىدىغان تونەپد" هشقهردىندادام ئىسمائىلسوپى ق "، "ۇیغۇر ئ هنم "ۇنىڭ ماقالىلىرىدا، ئ هممه ھ نقىلغا

.ۈرگهن بىلدەپ دۇنداق مۇخبىرىگه مېزىتىنىڭ گېرنهت بىر ئىنتۇراتم. ئالغانۇنئور

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

20 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

هن م ۇغۇلغـان، ت ۇجلىـدا غ ە ئانـان خـاتىر ۇغۇلغـان، ت هشقهردە ئىسمائىلسوپى ناسىروف ق ەمههتلىك دادام ر ۇیغۇر، ئ هنم"

قىلىـش ۆرمهت ھـ هنـئهنىلهرىن باشـقا ئ هن، یاشاميۇتىالردا ئاملۋە ۋا موسكهن مهخىرلىنىمهن، پ ۇیغۇرلۇقىمدىن ئ ۆزۈمنىڭئ

ۆزلهردۇر چىققان سۈرىكىدىن یۇراتنىڭ مۇبمانا ." هن یاشاميهن بىلۆیۈش سهنئهنهمىن ئۆز ئۋە

ۇشـتۇرۇش قاناللىرىـدىكى چولپـانالرىن تون ېلېـۋىزىیه ت هركىزىـي م ۋادىكى موسـك ۋاقىـتالردا ېقىنقـى ناسـىروف ی مۇرات

چىقىـپ، ېلىـپ ئه بىـرگ هسـۋابلىرىىن ئۇ چـالغ ۇیغـۇر ئۈرلـۈك تهن بىـل ۆزى ئ ۇ،ئ. ۇرغان ت ۆرۈنۈپ دائىم ك هھىپىسىدەس

بىـر ۇشـتۇرغان، ھـازىرقى ھـالىتىىن تون ۋە هنئىتىىن سـ ۇرغـ ۇی ئ هسـۋابلىرىىن، ئ ۇزىكـا م ۇیغۇر ئ ۈچىلهرگهۆرگ ك ېلېۋىزىیهت

ېتىـشىن مانتـا قاتـارلىق مىللىـي تامـاقالرىن ئ هغـمهن، ل ۇیغـۇرچه ئ ه بىـرگ هن چولپانالر پروگراممىسىدا ئانىسى بىـل ېتىملىقق

.ۆرسهتكهنك

هڭ ئۇنىڭ التىش مىللىتىدىن بولغان ئایاىل ئۇنىڭئ. هنبىر قىزى بار ئىك ۇل، بىر ئوغ ۇنىڭ ئ ېرىشىچه، ب ېیتىپ ئ مۇراتنىڭ

ــ ــهڭ ئۋە همىمىيس ــۇچىــسى قوللىغېقىن ی ــا ئۇ ئــۇپ، بول ــۇرچه ئایالىغ ــىرت یۆگهتكهنــدىن ئۇیغ ۇیغــۇرچه ئهنه س

تـا هت ھۇراتمـ . ېیتىـدىكهن ئۇپ بولـ ۈر ناخـشىالرىن جـ ۇیغـۇرچه ئهھنىلهردە دائىـم سـ ۇالرئ. ۆگهتكهن ئ ۇناخشىالرنىم

. قویغانۆگىتىپ ئهییارالشىن تۇ تاماقالرنىمۇیغۇرچه ئۇنىڭغائ

ئویالرۇغۇلغان تمۇراتتىن

ېچ ھۇىنئ !". ۇیغۇردۇر ئهشھۇر مهڭ ئۇنیادىكىد "ېیتقاندەك ئۇخبىرىغا مۋا موسكۆزى ئۇ ئ ۇددى ناسىروف خ مۇرات

ۋروپـا یا هنه نـامى ی ۇنىـڭ ئ ۇ، بىلىـد هلـق خ ىكىهتراپىـد مىلیون ئ 300 همدوستلۇقىدىكى ھ ۆلهتلهر د ۇستهقىلبوملىغاندا م

.ۇلغان تونەرىجىدە دهلگىلىك دىیارىغا بۇیغۇر ئۋە ېرىكا ئامهملىكهتلىرى،م

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

21 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

ۇم سـوئالىن قویغـ ېـگهن دهلقمـۇ تـاالنتلىق خ هقىـقهتهن مىللىـىت ھ ۇیغـۇر ئهزىـدە بهنكـى، قىلىمېس ھهیرانلىق ھ شۇنىڭغا

ۇس نوپـ ە ئىچىـد هتـلهر ئىتتىپاقىـدىكى مىلل ۋېت سـابىق سـو ۋاقىتتـا هیىن ئ ه ئىستاتىستىكىلىرى بویىچ ۆكۈمهتھ. ېلىدۇك

ــتهج ــور– 60 هھهت ــان، تۇنالردائ ــا ۇرغ ــدىكى ئان ــۋەتىنى ــدە دهم كېرىنداشــلىرىدىن قۆز ئ ــاز هســسه ھ40-30 ېگهن ئ

ــسابلىنىدىغانھ ــستان قازاقىستان،ئۇنىڭدەك شــې ــستانالردىمۋە ۆزبېكى ــاز ســانلىق مىللۇ قىرغىزى ــرى دهتلهرنىــڭ ئ ەپ بى

ۈگـۈنكى چىقالىـدى؟ ب ېتىـشىپ یۆپلهپ كـ ەملهر تـاالنتلىق ئـاد ۇنچه شـ هن بىـل هۋەب س ېمه ن ۇیغۇرالردىنقارىلىدىغان ئ

ــدەك ــستاندىكى قازۈن ــڭ مىللاقى ــرى ھهتلهرنى ــسابلىنىدىغان بى ــۇرالردىن ئې ــۇیغ ــاز هنه ناســىروفتىن باشــقا یۇرات م دىلن

زاكىـر هنه سـىرت ی هلگهنـدىن كهیـدانغا مۇرۇپپىالر گـ هشـھۇر م هىبك"ەرۋىـشلهر د" ئاتاقلىق ئارتىستالر، همخهدىیېۋادەكئ

ه بـویىچ ۈرلىرى بـوكىس تـ هم ھ ۋانـدۇ تاك چامباشـچىلىق، ئونلىغـان هچچه قاتارلىق ن ۇلالیېۋ ئابد ېیتاخۇنوپ، ھ ېۋ،توختىی

.ۇلدى تونهڭ كۇمھۇرىیهتلىرىگه ئاسىیا جۇرا چىمپىیونلىرى ئوتتۋروپا چىمپىیونلىرى، یاۇنیاد

قاتنىـشىپ، قارىغـا ۇسابىقىـسىگه ئولىمپىـك م ېـتىم یىلالردىـال ئىككـى ق -50 هروپ ئومۇت چىققان مامخ ىنئۇیغۇرالرد

ماھىر هڭ ئ ۇنیانىڭ د ۋاقىتتا هیىن ئ ۇئ. بولغان ۇچى یاراتق ېكورت ر ېڭى ی ېتىم بىر ق هنه چىمپىیون ی ېتىم بىر ق ه بویىچ ېتىشئ

هلكـى، قاملاسـتىن ب ۇپال ئولىمپىـك چىمپىیـوىن بولـ هتهق پومهروپ ئـ ۇتمـامخ . ئىـدى ېـسابالنغان ھ ۇچىـسى قارىغا ئاتق

ۇرلىرىـدىن دوكت هنلىرى پ ېدىتسىنا م ۇیغۇر ئ ۇجنى ت ۇپ، بول ېسسورى پروف ۇتىنىڭ ئىنستىت ېدىتسىنا م هربىي ھ ېنىنگراتتىكىل

.ۆتكهن ئهمدىن ئالېشىدىال یهچچه ن30 ۇ ئهپسۇسكى،ئ. ئىدى

قاتناشـــقانلىقىدىن ۇسابىقىـــسىگه ئولىمپىـــك مرامخاننىڭۇ بـــوكىس مـــاھىرى ئابـــدۇیغـــۇرالر دىیارىـــدىكى ئئۇیغـــۇر

ۇسابىقىـسىگه ئىلگىرى ئولىمپىـك م هسىر ئ ېرىم ی ۇنىڭدىن ب هروپ ئوم ۇت ماھىرى مامخ ۇیغۇر ئ همهلىیهتته ئ هخىرلهمنهكته،پ

ڭىخىنىـ ئولىمپىـك تار ۇیغۇرالرنىڭ ئۇپ، بولۋەر سازاهىتىگۆھر ئولىمپىك چىمپىیونىلىق شهلكى،قاتنىشىپال قاملاستىن ب

ۇپ، بولـ هلتـۈرگهن قولغـا ك ۇرۇن ب هڭ ئ ە ئىچىد هلقلىرى ئاسىیا خ ۇرا نامىن ئوتت ۇ ب ۇیغۇرالرئ. یازغان ئىدى ېتىىن ب ۇجنىت

لغا قو ېدالىىن م ۇن ئولىمپىك ئالت ۇجنى ت ۈچۈن ئ ۇڭگویىلى ج -1984 هیفېڭ خ ۈ ماھىرى ش ېتىش قارىغا ئ ۇڭگونىڭج

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

22 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

ۇت ئـوغلى مـامخ ۇیغـۇر ئېمهك،د. ئایالنغان ئىدىهخسكه شۇجنى ئولىمپىك تارىخىدىكى ت ۇڭگو ج هن بىل هلتۈرۈشك

. باسىتهدەمىن قۇ یىلالر ئىلگىرى ب30 هیفېڭدىن خۈ شهروپئوم

هلىبىـسى قازانغان غ ۇنىڭ ئ ۇن، ئىتتىپاقىلىق بولس ۋېت سابىق سو هیلى م ېیتقاندا ئ هۋەلىكىدىن ت ۆلهت د هرەپ ئوم مامخۇت

ۇیغـۇر ئ هرىبىـر ب هن ئالـدى بىـل ۇ ئـ هھهتـتىن مىللىـي كىملىـك ج ېكىن لـ ن،ۇ بولـس هنـسۇپ م ۆلهتكه بولغان د هۋە ت ۆزىئ

! خاالس ېزىلىدۇ یهن بىلهت خۇن تارىخىدا ئالتهىیهنتهرب تۇیغۇر نامى ئۇنىڭ ئۇڭا شهنسۇپتۇر، مهمىللىتىگ

هخىتو پایت كىنۇنیا یىل ئىلگىرى دۈچ ئۇنىڭدىن بۈسۈپوۋ یهھىرىدىن یىگىىت سۇیغۇر ئوخشاش قازاقىستانلىق ئشۇنىڭغا

ۇیغـۇرچه ئ هن بىـل ۋاىب را هشـقهر قاتنىـشىپ، كونـا ق ۇسابىقىـسىگه م ۇزىكـا م- ناخـشا ه مىللىیچ ۆتكۈزۈلگهن ئ ۋودتاھوللى

ۆلىتىنىـڭ قازاقىـستان د هتىجىـسى ن ۇنىڭ ئ هلۋەتته،ئ. ئىدى ولغان ب ۋەر سازا ۇنغا بىرىنچى ئور ۇنالپ، ئور ۇزىكام-ناخشا

همهس، ئ ۇنالپ ئـور هن بىـل ۇراسـى قـازاق دومب ۇزىكىـسىىن، قازاق م ېدالىن م ۇن ئالت ۈسۈپوۋ ی هھىرىدىن س همما ئ ۇ،بولسىم

ۇیغۇرغـا ئ هنىـال ی هھهتـتىن كىملىك ج ېتنىك ئ ۇ،ئ. ئالدى ۇنالپ ئور هن بىل ۋاىب را هشقهر ق ۇزىكىسىىن، م ۇیغۇر ئ هلكىب

هھىرىدىن سۋ،ۇگاشې دهزىز غوجامیاروپ، ئۇددۇس ناسىروف، قۇرات مۆمهرەپ، ئۇتقىسقىسى مامخ. ۇ بولىد هنسۇپم

ېكىـستانلىق قازاقىـستانلىق، ئوزب هشـۇ ئىسمى ئاتاملىغان ئ هردە ی ۇ ب ۇنىڭدەك قاتارلىقالر ش همخهدىیېۋا دىلناز ئ ۋە ۈسۈپوۋی

ەنىیىتىنىڭ مــدۇیغــۇر ئۈتــۈن ئوخــشاشال بىــر پهنئهتكارلىرى ســۇیغــۇرر ئهشــھۇ مۈزلىگهن یــهچــچه ئونلىغــان، نهچــچهن

ئالىمى ېخنىكىسى ت هم ساتتاروپ، ئال ېمىر ، ئوپتىكا ئالىمى د ەخىموپ ر هندەرى ئىسك یادرو ئالىم -ئاتوم . هۋھهرلىرىدۇرج

ئـالىملىرى سـابىق ۇیغـۇر ئونلىغـان ئ هچـچه قاتـارلىق ن همرایېۋ ھ ۇرات ئالىمى م هنلىرى پ ه پىلولوگىی ۋە هرىمبایېۋ ك ېلمانت

ۇمانـا بـ . هربابلىرىـدۇر ئىلىـم ئ ۇرغـان تداۇنـ ئالدىنقى ئورهسىدە ئىلىم ساھهلقارا خهلكى ، ب همهس ئىتتىپاقىدىال ئ ۋېتسو

ۇ ئالىملىرىغـا ئوخـشاش، بـ ۇیغـۇر باشقا جایلىرىدىكى ئ ۇنیانىڭ د ۋە ۋەتىنىدىكى ئانا ۇالرنىڭ ئ هممىسى ھ ڭئالىمالرنى

ۇیغـۇر ئ ڭ، تاالنتىنىـ ۇیغـۇر ئ ڭ، مىللـى روھىنىـ ۇیغـۇر ئوخـشاش ئ هنئهتكارالرغا سـ ۋەتىنىدىكى ۇیغۇر ئ هنئهتكارالرس

! خاالس ۇۋاچىلىرى گڭىقابىلىیىتىن

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

23 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

) هملىكهتلىـرى مهرق شـ ۇرا ، ئوتتـ هللىرى ئۋروپا یا ۇڭگو، ج همدوستلۇقى، ھ ۆلهتلهر د ۇستهقىل ھازىر م ه قىلىشىچ تهمخىن

هم قىلغـان ھ هتقىقـات ئىلمىي ت هملىكهتلهردە قاتارلىق م ېرىكا شىمالىي ئام همدە ھ ه، یاپونىی ( باشقىالر ۋە هئۇدى س ۈركىیه،ت

همخىــنهن تۇالرنىــڭبىــراق ، ب. ۇ دىــن ئاشــىد1000 ســاىن كتۇرلىرىنىــڭ دوۈملىــدىن ئــالىملىرى جرۇیغــۇ ئۋاتقــانقىلى

.ۇ بولىدېیىشكه دهتهللهردە چۇقراقىدىن ئارت80%

ۋە ە ئىـراد ۇالردىكى ئـ هتىجىـلهر، ن هلتۈرۈۋاتقـان قىزلىرى قولغـا ك – یىگىت ۇیغۇر دىیارىدىكى ئ ۇیغۇر ئ ۇیان ب یېقىندىن

ېقىنقـى یۇالرىن بـ هنم. قىلماقتـا هن روھى كىملىكىىن نامـای هسلى ماھىیىتىىن، ئ هسلى ئ غۇرنىڭۇی ئ هقىقهتهن ھ ەتجاسار

ۇیغــۇرالردائ. ۈشــىنىمهن چەپ قىلىــش دېالن ئــهڭ قارشــى جقــا روھــى ئاجىزلىقۈچهیتىلىۋاتقــان كۇیــانیىلالردىــن ب

ۇرنىڭ شاھى ئادىل ھوشـ هلهك پ.ۆیۈندۈرىدۇ سېخىمۇ یارىتىش قىزغىنلىقى كىشىىن ت ېكورتى ر ېنىس ج ۇنیاقوزغالغان د

همهت سـ ۋە كىچىك ئادىلجان ۇنىڭدەك ش هسقهر ئ هجۇن، ئابال م هنه روھ ی ۇغۇلغان روھىدىن ت ۇندۇرۇش بویس هنشاىنس

ۇڭگـودىكى باشقىالر جهم ئىمىن ھ همهت س ۋە هجۇن ئابال م ۇر،ئادىل ھوش . هلتۈردى ك هیدانغا م ۇرالرىن بات هىب ك ىنئىم

مىلیـارد هش ب ۇنیـادىكى د هلكـى، قاملاسـتىن، ب ۇپال بولـ ۇرالر بـات ه ئىچىـدىكى یىگـان ەمنىـڭ مىلیـون ئاد 300بىر مىلیارد

ه ھـازىرغىچ هر كىمـل ېىن قـ ۇپ، بولـ ېتىلگهن ئ هخشكلىماكانغىال ب ه ت ۇرلۇق بات ۇنداقب. ئىدى ۇرلىرى بات ه یىگان ەمنىڭئاد

هزىمهتلهر؟ازغان ئ ئورنىىن یۆز ئهرىتىسىگه سىیاسىي خۇنیا دېىن سىنىشالىدى؟ قۈچ كهن بىلۇالرئ

هشتىن بۇسىنىڭ نوپۇنیا دهمما ئۇ، بوملىسىمهھنىسىدە سۇنیا دهزگىل بىر مۇشۈكۈرمۇ نام ئالغان ئابد ەپد" بوكس شاھى "

ۇنىـڭ ئ! همهمسـۇ؟ باغلىـدى ئ همىـرىىن كۇنئـالت " شاھلىق "ۇڭگودا جهىن ئارىسىدا یەملهر ئاد هیدىغانبىر قىسىمىىن ئىگىل

ۇیغـۇر ئ هكلىماكـانىىن ت ۇیغۇرنىـڭ ئ ۈلزۆھرە گ هلىكىسى م هكلىماكان ت همهمسۇ؟ ئ ۇشىت م رنىڭۇیغۇ ئ همهلىیهتته ئ ۇشىت،م

- خـانىم هھرىمـان تـارىخىمىزدىكى ق همهلىیهتـته روھـى ئ ۈلزۆھرەگـ . قىلـدى هن ئىرادىـسىىن نامـای ۇندۇرۇش بویس ۆزىئ

ۈللهرنىڭنگۋا رىزهیدانلىرىدىكى مهڭ جهرەمباغ ھۋە ڭ مایىمخاننىۇزۇگۇمنىڭ، نڭ، ئاماننىساخاننىهىن یڭقىزلىرىمىزنى

ۋە ۈرۈمچى روھـى ئـ ۈلزۆھرەگ. بىر ئىدىۇددىئاسى ئاخىرقى مڭ ئىككى روھنىۇ ب ۇپ، ئىپادىسى بول ېڭى ی ڭروھىنى

ئوینـاپ، ۇسـۇل تولغـاپ، ئ هللىـرىىن بڭـاچ یالىېـرىم یېھماخنانىلىرىدا م ۋاقخانىلىرىدا، قا هھهرلىرىنىڭ ش ۇڭگوئىچكىرى ج

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

24 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

هسـلىدە ئ ۇپ، بولـ هڭ قىلىنغان ج ېالن ئ ه روھىیىتىگ ڭ قىزلىرىنى ۇیغۇر ئ هشۇ بولغان ئ ۇچار د هگ قىسمىتى ۈتۈش ك ېرىدارخ

ۇرۇنغان روھـى یوشـ ۈلزۆھرە گـ ۇندىراالیدىغان بویـس هكلىماكـانىن ت ۇ قاتلىمىدىم هت روھىی ۋە ېنىدىمۇ ق ڭ قىزالرنى هشۇئ

هســىرلىك روھىــي ئۋەي ئــاجىزلىق روھىــهك قىلىــشتۇربــان روھىیىــتىىن قۆز ئــېئــاللىق، ئــاچچىق رهپــسۇسكى،ئ. ئىــدى

ۈلزۆھرەنىــڭگ. قىلماقتــاۇچــار دېــسهللىككه كۇ یىگىتلىرىنىمــۇیغــۇر ئهلكــى بهمهس قىزلىــرىنىال ئۇیغــۇرمىكروپلىــرى ئ

ۇشـقا سـادىق بول ۋىجـدانىغا ۆز ئـ هم ھ ڭىللىرىغاسى-هدە ھ ۆز ئایاللىرىغا، ئ ۆز ئ هركهكلىرىىن ئ ۇیغۇر ئ همهلىیهتته ئ ۈرىشى،ك

.ېرەك كائاخىرقى سىگنال بولسچاقىرىپ چالغان

ۈزلىگهن باشـــقا یـــۋە پاشـــا ئىـــشاىن ۇرداخـــۇنىن، زامـــان تهر ھۈپىتىدە بایراقـــدارى ســـهنئىتىمىزنىڭ ســـئهنئهنىـــۋى

ــا بىــر هن بىــلۆرمهتلهش ھــهنــدىلىرىمىزىننامای ناســىروفقا ۇرات مــۇلالىن ئابــدهركىــن دائىمــال یــاش ناخــشىچى ئۋاقىتت

مىلیونلىغــان ېلىــپ، غالىــپ كهردەىلۇســابىق مهھهرلىرىدىكى شــۇڭگــوى ج ئىچكىــرۇنىــڭئ. ېلىــدۇ كۇمئوخــشاتق

هققىـدىكى ھۆۋرۈك كـ ۆڭد "ۇنىـڭ ئ. ۆیۈندۈرىدۇ سېىن قىلىشى مهھلىیا مۆزىگه ئ هھهتتىن ج هنىۋى م هنلهرىنئىخالمس

ۆگـۈن ئ- هته ئ ېـیىن، ك ۋالغانـدىن قىلى ۆزىنىـڭ دوالنىن ئ هسىپداشلىرىنىڭ ك ۆز باشقا ناخشىلىرى ئارقىلىق ئ ۋە" ڭالرپارا

سـادىر ۆزلىرىگه ئـ ۇالرنىـڭ چىقىـپ، ئ ه ئىـگ ۇقاتـارلىقالرغىم "ەمئالال خالىـد "، "همگۈلئایش" ، "انۋسادىر پال "بولسا،

ــال ــد ۋە ۋانپ ــاكى خالى ــسىم قویەپ دەم ی ــشىدىن ئى ــۇۋېلى ــۇداپىئه م ــداكارلىقى مــ ۆرمهكچى ك ــان پى ــۇ تېىن بولغ ېخىم

.هسىرلهندۈردىت

سـادىر . ېـرەك كۇلالالر ئابـد هركىـن ئۋە ناسـىروف ۇرات مـ ڭلىغـان مى ۋانالر،ادىر پـال سـ ڭلىغـان مى ۇیغۇرغا ئ قىسقىسى،

ېرەك ك ڭرىشى یا ۇنیادا د ۈتۈن پ ۇڭگودا، ج ۈتۈن دىیارىدا، پ ۇیغۇر ئ ۈتۈن پ هلكى، ب همهس ئ ۋادىسىدىالناخشىسى ئىلى

تـاالنتلىق یـاش هنملایـدىك بوۇنـداق خاالس، ئۇ بوالالیدق الیىهجىسمىگ- ئىسمىۆز ئۇیغۇر چاغدىال ئۇ ش هنهئىدى، ئ

ۇیغـۇر ئ هقىقـى ھ ېلىـدىغان ك ۆۋرۈكتىن كـ ۆڭد "ېیتقاندەك ئ ۇلال ئابد هركىن رامخاجنان یازغان، ئ ۇچى یازغ ۋەئارتىست

اكى ی ۋە هتىقىلهرىنئ-ە ئاسار هدىمى ق ۇددى خ هرىن كىشىل هلگهن ك ۆۋرۈككه ك ۆڭ د هلكى،ب. روھلىناملاميىز هنبىل" ھىدى

ېلىـشكه كهسـلى ئۆۋرۈكتىن كـ ۆڭد. قویىمىز خاالسهلتۈرۈپ كېسسىیاتقا ھ ەك قىلغاند ەتیار زى ۋمىنئىپتىدائىي بىر قو

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

25 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

- ۇپـا چىرایلىـرىىن ئ ۇن سـولغ ۋاز، ئـا ېلىـدىغان ك ۆۋرۈكتىن ك ۆڭ ھىدى، د ڭ ئاشالرنى ېرىقس-ۋاب ھىد، كا ېگىشلىكت

خىیـاللىرى هممـا ئۇ، بولـسىم ىـدە هدىلىر پڭ قوللىرى سازلىرىنىۋە ڭ قىزلىرىنىۇیغۇر ئ ۇرۇنغان ئ ۇرۇشقا یوش هن بىل هڭلىكئ

ناخـشا ڭ سـازچىالرنى ۋان نـاتى ۇرغـان تېزىلىپ سـ ۈشـكۈنلۈك چهن بىـل هنـسىرەش ئۆزلىرىـدىن كهشۇ ئهردىكىباشقا ی

هرت م ۋە ڭراق یـا ۇنىـڭ ئ هن ھىـدى بىـل ڭچـا - ئارغىمىقى ئاستىدىن چىققان توپـا ڭ سادىرنى هلكى، ب همهسسادالىرى ئ

....هپسۇس ئ. ئىدىېرەك كۇشىناخشا سادالىرى بول

چـولپىىن ۇیغـۇر چولپىنىـدىن ئ ۇسـىیه رۇنىـڭ ئېلىـشى، قایتىـپ ك ه مىللىـتىگ ۆز ئـ ېسابتا ئاخىرقى ھ ڭ ناسىروفنى مۇرات

ۋە ۆمتۈشـى ئ ۆز ئـ ېـنىڭچه م. ۈندىـدى ئ ېلىـشكه ئ هلهم ق ۇمغـا قول ۋە ئویغا سـالدى ېىن م ۆرگهنلىكى، ك هۋزەل ئ ۇشىنبول

ۋە روھىـي ڭغۇلۇقتـا، قاراهتنىـڭ بىـر مىلل چۈشـهمنىگهن هۋجۇتلـۇقىىن م ھازىرقى ۆزىنىڭ ئ ۇنتۇپ،مىللىي كىملىكىىن ئ

ھاسىـسىىن یوقىتىـپ هئهیـىن بهت مىللۇتۇلدۇرمىغان قۇىن ئ ۋە روھىىن ساقلىمىغان ۆز ئ هبىئىي، ت ېلىشىماددىي خارلىقتا ق

ۆزىنىــڭ ئىپ،هگىــش ئېتهكلىــشىگه یڭ باشــقىالرنىهتتــا قالغــان ھڭگىراپ گــاهي، بىلــمېسىــشىن بهدەم قایاققــا قۇپقویــ

.ۇ ئوخشایده كىشىگهما ئایرىلغان ئهسلىدىنئ

ئـاخىرقى ۇنىـڭ ئ ۇ ب ۇپ، بول هلىبىسى غ ڭ روھنى هلبىدىكى ق ۋە ڭ قانى ۇردىكى توم هسلى ئ ېلىشى، قایتىپ ك مۇراتنىڭ

ۇتـادىكى یىلـى ئامل ۆتكهنئـ . ۆیدى س ۇنچه ش ۇراتىن م هلقى خ ۆز ئ ۆیسه، س ه قانچ هلقىىن خ ۆز ئ ۇراتم. تاللىشى ئىدى

ھالـدا ەك بىـرد ۇچىالر باھـالىغ ۇراسـىمىدا م ېـرىش ب"پاتىۇكائىلھام م "هشكىللىگهن ت ۇلۇىب بایلىرى ك ۇیغۇراقىستان ئ قاز

ەرىجىلىـك بىرىنچـى د ه بـویىچ هسـى ساھۇزىكـا م- ناخشاۋە هنئهت سۇنىڭغا ئ ۇئهییهنلهشتۈرۈپ، م ۆھپىلىرىىن ت ۇنىڭئ

.هردىب" ۇكاپاتىئىلھام م"

ېلىـپ، ئاسـىیاغا ك ۇرا ئوتت ۋادىن موسك ېیىن، ك ڭلىغاندىن ئا هۋرەشىن ت هر ی ېشىدىكىرالب ما ۋە هیزىۋات پ هشقهر ق مۇرات،

ۆتكـۈزۈپ، ئ ېچىلىكـى ناخـشا ك هیرىـساخاۋەتلىك خ هخـسۇس م ۇمھـۇرىیهتلهردە قازاقىستان، قىرغىزىستان قاتارلىق ج

. ئادا قىلدىۇرچىىن بۇیغۇرلۇق ئۆزىنىڭ ئۈرۈپ، بىلدهم ماتېرىنداشلىرىغا قۇچرىغان ئهتكه ئاپۋە بولغان ۋاپات

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

26 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

روھىهدەنىیهت ئانا مۋە ئانا تىل ۋەتهن، ئانا

ۇرات یىگىـىت مـ ۇیغـۇر ئالغـان ئ ۇن ئـور هخىرلىـك تارىخىـدىن پ هنئهت سـ ۇیغـۇر ئ ۋە ۇسـىیه ناخشا چـولپىىن، ر رۇسىیه

هزىـزانه ئ ۇغۇلغـان ى ت دادىس ۆرۈش، ك ۇپراقلىرىىن ئانا ت ۇیغۇرالرنىڭ بىرى ئ ۇلىرىنىڭ ئارز ڭ چو هڭ ئ ۆزىنىڭناسىروف ئ

قىلىـپ، ۋاب تـا هبرىـسىىن قهشقىرىڭ قۇد ئالىم مامخۈكیۈ ئىچىش، بۇتۇم بىر یۈیىىن س ەریاسىنىڭ د ۈمهن ت هشقهرنىڭق

ناخشىـسىىن " ۇزقالـدىم یـالغ " بولـسا، ۇمكىن م هگهر قىلىش، ئ ۇئا زاتلىرىغا ئاتاپ د ۇلۇغ ئ هلقىنىڭ خ ۇیغۇر ئ هردە ی ۇش

ۇیغۇرنىــڭ ئهرگىنىــدە بۆزلهپ ســهن ھایاجــان بىــلهنلىكىــىن ئىكېیــتىش ئنىلىرىدەهھى ســۇجلــا غۋە هشــقهر قۈرۈمچى،ئــ

ئانـا ۆز ئـ ۇیغۇرالرنىـڭ ئ. هلـدى ك هسـلىگىم بولغـانلىقىىن ئ ۇساپىر م ۈچۈن ئ ېمه ن ۇیغۇرنىڭ ئ ۋەپىرلىق تارىخىغىىن ۇسام

ۇپ قویـ ۋاقىـتالرىن قـى هدىم ق هڭئ. ۇزۇن ئـ ېلـى تارىخى خ ېلىش ماكانلىشىپ ق ۇنیادا ئایرىلىپ، تاشقى د ۋەتهنلىرىدىن

هملىكهتـلهرگه مهت چۇیغۇرالرنىـڭ ئه ھـازىرغىچ تـاكى باشـلىغىنىمىزدا ۆز سـ هسـىردىن ئۈچ ئېقىنقى یهقهت پ ۇرۇپ،ت

.ۇمكىن مۇمالشتۇرۇش ئومېتىمغا قه ئالتۇنىىن دولقۆچۈشك

لىرىنىـڭ ۆز ئ ۇنلىرى قوشـ هنچىـڭ باشـچىلىقىدىكى م ۇي خـ ۋیىللىرىـدا جـا -1760-1759 ۇیغـۇرالر ئ ېـتىم ق تۇجنى

ېلىـشىپ، ئ هن بىـل ۇنىـڭ ئ هنـدە كىرگ ۇرۇپ باست هشقهرىیىگه ق هریانىدا ئورنىتىش ج ۆكۈمرانلىقىىن ھ ۇستهبىت م ېئوداللىقف

قوشـنا ۇپ، قورقـ ېلىـشىدىن ئ ۆچ ئـ قوشـۇنلىرىنىڭ هنچىـڭ ئاھـالىلىرى م ۇیغـۇر بىر قىـسىم ئ ېیىن، بولغاندىن ك هغلۇپم

یىلالردىــن تارتىــپ، ۇ شــهنهئ. ماكانالشــقان ئىــدىېرىــپ بېچىــپق باشــقا جایالرغــا ۋە ۇ ســهتــته یۋادىــسى، هرغــانهپ

ــڭئ ــلهرگه باشــقا مۇیغۇرالرنى ــۇ، بولهملىكهت ــا قوشــنا تۇپم ــپ كۆچــۈپ كۇپراقالرغ ــشىپ قېتى ــشى ماكانلى ــېلى ېچ ھ

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

27 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

ــېئىككىنچــى ق. توختىمىــدى ــق دولق ــەســلىۋىدىكى دهســىرنىڭئ-19 ۇنتىملى ۆلهملىــك كهڭ كڭ جاھــانگىر غوجىنى

ئاھالىـسى هشـقهرىیه یىللىرىـدا زور سـاندىكى ق -1830-1825 ۇپ، بولـ هلـگهن بولغانغـا تـوغرا ك هغلۇپ م ڭىقوزغىلى

هلـۇمكى، م. ېلىـدۇ یىللىرىغـا تـوغرا ك -80-70 هسـىرنىڭ ئ-19 ۇن دولقـ ېتىملىـق ق ۈچىنچىئـ . هتـىت ئاسىیاغا ك ۇرائوتت

ڭالر قارشـى قـوزغىال ىغاۇاللىـس س هنچىـڭ شىمالىدا م ۋە هنۇىب ج ڭ دىیارىنى ۇیغۇر ئ ۈتۈنیىللىرىدا پ -1864-1865

ۇپ، قازانغـان بولـ ۇۋەپپهقىیهت مـ هڭ ئڭچىلىرى ئىلى قوزغىالهن بىلڭچىلىرى قوزغىال ۇچار ك ېیىنئىلگىرى ك . پارتلىدى

ۇپ یـاق هنـۇىب ج ڭ تاغلىرىنى هڭرى ت ېتىبارەنیىلىدىن ئ -1865 ئهمما،. ھاكىمىیىتىىن تىكلىدى ۆز ئ ۇالر ئ ېیىنئىلگىرى ك

ــڭب ــالمچىلىقىدىكى هگنى ــتهی باش ــهت ــڭ دهھهر ش ــبىگه تۆلىتىنى ــردىهركى ــاڭزو زو. كى ــرى -1878-1877 ڭت یىللى

هشـقىرىیىگه ق ۋاقىتتـا هیـىن ئ هقـته ھ ۇبـ . قوزغالـدى ۇىن دولقـ ۆچـۈش ك ېتىملىـق بىر ق هنه ی ۇندۇرغاندا، بویس هشقهرىیىىنق

ۇسىیهر-ۇڭگوج"ىلى ی-1881.ېرىدۇ بهلۇمات مېنىق باشقىالر ئۋە كروپاتكىن ېنېرال گ هلچىسى چار پادىشاھ ئ كهلگهن

ئىلــى ۇرۇلغانــدا، قایتۇاللىــسىغا سهنچىــڭ ئىلــى مېــسىۋالغان یىــل ب10 ۇســىیهئىمزالىنىــپ، ر" هرتانىمىــسىئىلــى ش

ــ50 ۇیغــۇرالردىن ئۋادىــسىدىكى ــ5 ۇڭگــانالردىن ، تڭ مى ــدا كىــشى مهتر ئڭ مى ــۇنلىرىنىڭ قوشــهنچىــڭاپى ۆچ ئ

. ماكانالشـىت ېلىپ ك ۆچۈپ ك ۇغا س هتته ھالدا ی ېكتىپپ، كولل ماكانلىرىىن تاشال -ۆي ئ ۆز قىلىپ، ئ هندىشه ئ ېلىشىدىنئ

ۇنتۇلۇپ ئ ېخى ت ۇىن ئ هلق خ ۇپ، بولغان بول هیدا پ ۇناخشىسىم " ۆچك-ۆچك" ئارىسىدا ئاتاقلىق هلقى ئىلى خ هقته ھ ۇب

. یوقهتكىىنك

ېرىـدا خاراكت ۆچۈشـنىڭ چاغدىكى كۇ بۇپ، باشلىرىدا بولهسىرنىڭئ-20 ۆچۈشى كېتىملىق ق -4 هلقىنىڭ خ ئۇیغۇر

هدەنىـیهت ئىقتىـسادىي، م هرلىـرىىن یۇیغۇر قاتارلىق مىلىتارىستالر ئېڭشىڭ زڭ یاهزگىلدە م ۇب. هۋجۇت م هرقلهرئازراق پ

سىیاسىىت ۇرۇش باشقۇرۇپ نادان قالدۇنىڭ ئۇپ، بولدۇرغان ئارقىدا قال ۆپ ك هللهردىن قوشنا ئ هھهتلهردىن باشقا ج ۋە

ــ. ئىــدىۇرۇلغان قــاالق قالــدهھهتــتىن جهر قارىغانــدا ھلهرگههلقــ باشــقا خۇیغــۇرالر ئۈپهیلىــدىنت هڭــرى چاغــدا تۇب

ېرىـپ، بۇغا سـ هتته یۋە ۋادىسىغا هرغانه یىلى یاز ئایلىرىدا قوشنا پهر ھهۋەسىدىن ت هشقهر ق ۇپمۇ بول هنۇىب ج ڭتاغلىرىنى

ۇبــ. ئاشــىتۈردە تــىزۈزلۈكــس ســاىن ئڭ قىلىــدىغانالرنىەت تىجــارۋە ۈنهرۋەنچىلىــك قــول ھهدىكــارچىلىق، مۈرلــۈكت

هلۇم مېرىپ، بېتىپ یېتىربۇرگقىچه سانكىتپۋا، موسكهتتا ھهھهرلىرى شۋروپا یىراق یاهدەملىرى قۇیغۇرالرنىڭچاغالردا ئ

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

28 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

.ۇغۇلالندى شهن بىلهتلهرود، كارخانا قاتارلىق جایالردا قارا خىزمۋ جایالردىكى زاۇ شۇساپىرلىرى مۇیغۇرساندىكى ئ

ۇپراقلىرىــدا تۇســىیه رۇیغــۇرالر ئۇرغۇنلىغــان بولغــان ئارىلىقتــا نهزگىللىــرىگىچه مســلهپكىە دۇسىیىــسىنىڭ رســوۋېت

سـاندىكى ۆپ كـ ېلـى بىـرى خ هۋەبلهرنىڭ ئاساسـىي سـ ېلىـشىدىكى یاقالردا ق ۇ ئ ۇیغۇرالرنىڭئ. ماكانلىشىپ قالدى

هشــكىللىگهن تۇزىبــاقىیېۋ رۇلال ئابــدهنه یڭدەكنىۇ ئاســىیادىكى ئىنقىالبالرغــا قاتنىشىــشى، شــۇرا ئوتتــۇیغۇرالرنىــڭئ

قایتىـپ بارسـا، ۇرتلىرىغـا ی ۇالرنىـڭ ئ ۈپهیلىـدىن ئىـشتىراك قىلغـانلىقى ت هتلىرىگه پائـالىی ڭ ئىنقىالىب ئىتتىپاقىنىـ ۇیغۇرئ

ن قاالق ېلىۋاتقا كۇچ دۇپراقلىرىدا تۆز ئۇالرنىڭ ئۇنىڭدەك شهنسىرىشى ئېلىشىدىن ئۆچ ئۆزلىرىدىن ئڭمىللىتارستالرنى

.ۇر باشقىالردهم ھۇشئوچاقلىق بول-ۆي ئهن بىلهرلىكلهر یهم خالىمىغانلىقى ھۆرۈشىن كۈزۈمىنت ۇستهبىت مۋە

یىللىرىدا قوزغالغـان -60-50 هسىرنىڭ ئۆتكهن ئۇىن دولقۆچۈش كۆلهملىك كهڭ كېتىملىق ق هشىنچى ب ئۇیغۇرالرنىڭ

ۆزلهنـسىمۇ، س هتكهنلىكـى ىپاقىغـا ك ئىتت ۋېت سو ەمنىڭ ئاد ۇق ئارت ڭدىن مى 100 هلۇماتلىرىدا م ەمسى ر ۇڭگو ج ۇپ،بول

ك گ ۋنىكى بىر قىرغىـز پولكـو ڭ ك گ ب ئورگىنىنى ڭىنىۇمھۇرىیىت ئىتتىپاقى قىرغىزىستان ئىتتىپاقداش ج ۋېت سو هممائ

هتراپىدا بىر مىلیوندىن ئهمخىنهن بولغان ئارىلىقتا ت هیىلىغچ-1963 ۇلىدىنی-1955 ۇرۇپ، تایىنىپ ت ۆججهتلىرىگهب ھ

سـانىن ۆپ ك ۇتلهق م ە ئىچىد ۇالرنىڭب. ۇ یازىد هلگهنلىكىىن ك ۆچۈپ ئىتتىپاقىغا ك ۋېت دىیارىدىن سو ۇیغۇر ئ ەمنىڭئاد

.هیدىكهن ئىگىلۇیغۇرالرئ

ڭیىللىرىنىـــ-80 هســـىرنىڭ ئۆتكهن ئـــۇىن ماكانلىشىـــشى دولقـــهملىكهتـــلهردە مهت چېتىملىـــقق-6 ئۇیغۇرالرنىـــڭ

ۈپتىن ئىلگىرىكىـدىن تـ ۇن دولق ېتىمقى ق ۇب. هتىت ی هللىگه پ ۇقىرى ئاخىرىلىرىدا ی ڭیىلالرنى-90ئاخىرلىرىدىن باشلىنىپ،

ۆزگهرتىـپ، ئهنئهنىـسىىن ئۆچۈشـتهك ئاسـىیاغا ك هربىـي غ ۋە هنۇبىي ج ۇرا، ئوتت ۇرۇنقىدەك ب ۇیغۇرالر ئ ۇپ، بول هرقلىقپ

قانـداق هر ھ پانىـڭ ۋروھازىر یا . باشلىدى هرلىشىشكه ی ېلىپ ك ېرىكىغا شىمالىي ئام هملىكهتلهرگه، ئىتتىپاقىدىكى م ۋروپایا

ېچقاچـان ىز، ھڭلىیاالیـس ئاۋازلىرىىن ئاهغرۇر مۋە ئاچچىق ۋاتقان چىقى ۋازىدىن ئا ۇتار د ۇیغۇرنىڭ ئ ڭىز بارسى ېرىگهبىر ی

ۆزلـۈك قـارا ك ۇ بـ ېلىۋاتقان كۈزۈملهي ئایىغى ئهكلىماكاندىن تهر كىشىلېمىنلهردىكى زۇ بهگمىگهن ئایىغى ت ۇیغۇرنىڭئ

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

29 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

ۆزلىرى ئـ ېـنىىن ن ۆز بىـر كىـشىلىك ئـ ۇالرنىـڭ ئاتـا قىلىـپ، ئ ېھرىبـانلىقلىرىىن ئارىالشقان م لىقېسداشئىنسانالر توپىغا ھ

.هردى یارىتىپ بۇرسهتلهر پۇالرغا قىلىپ، ئۆرمهتتاپاالیدىغان ئىقتىدارىىن ھ

هلقىنىڭ خ ۇیغۇر ئ ۈتۈن بىر پ ۇن دولق ۇ ب ۇپ، بول ۈرلۈك ت هركىىب ت ۇچىالرنىڭ قىلغ هشكىل ت ۇنىن دولق ېڭى ی ۇ ب ئهلۋەتته،

بوملىغـان ۇشـلۇق تونۈچـۈن ئۇیغـۇرالر ئىلگىـرى ئ ۈپىتىدە سـ هلچىـسى ئڭ روھنىـ ۈملهنـگهن د هكىالماكانغا ت ۈملىدىنج

ۇن دولقــۇبــ. ۈردى ئىلگىــرى ســۇلۇشــىىن تونهڭ كڭنىــۇیغۇرالر بــاغالپ، ئهلقىــىن خۇیغــۇر ئهن بىــلۇنیاســى دهربغ

ئوكیـادىن تارتىــپ، ۇز یىــراق شـىمالىي مــ ۋازىىنالغـان ئـا قاپــسىلىپ قهكلىماكانغـا تۇیــان بهسـىرلهردىن ئۇیغۇرالرنىـڭ ئ

هتلىـرىىن بۆچىرىلمهس ئـ ڭ تارىخىنىـ ۇیغۇر ئهتكۈزۈشته یه ھىندى ئوكیان بویلىرىغىچ ۋەئاتالنتىك ئوكیان، تىنچ ئوكیان

. یارامتاقتاۋە اراتىتی

ېـسابالنغان ھ ۋەكىللىـرى ىـڭ ۇنن دولق ېتىملىـق ق ۈچ ئىلگىرىكـى ئـ ۇنلىرىـدا دولق ۆچۈش یىللىق ك ۇزۇن ئ ئۇیغۇرالرنىڭ

ېرى یهمهىیهتلىك ئهڭ ئهمما،ئ. ۈگىدى تڭىپ سىهلقلهرگه ئاساسلىق خهرلهردىكى بارغان یۆزى ئۇیغۇرالرسانسىزلىغان ئ

ەپ دۆزبهك ئـ ۆزىىن ئـ ڭىز، قىـشالقلىرىغا بارسـى ېـزا ی ۋە هھهر ش ۇرغۇن ن ۋادىسىنىڭ هرغانه پ ڭ ئاسىیانى ۇرا ئوتت ۇكى،ش

هسـلىدىن ئ ۆزلىرىنىـڭ ئ هۋالدلىـرى ئ ۇننىـڭ دولق هشـۇ ئ ۆپلىگهن كـ ۆزگهرتكهنلىـي كىملىكىـىن ئـ ئاتاپ، ئاللىقاچـان مىل

ىرىـپ، چىق ۇرىغـا ئوتت هریانىـدا ج ۆھبهتلهر سـ هنلىكىىن ئىك ۇیغۇر ئ ۋىلىرىنىڭبو- ئاتا هنلىكىىن، ئىك هنسۇپ م ۇیغۇرالرغائ

ۆچـۈش كېیىنكـى كهممـا، ئ. ۇچرىتىـسىز ىن ئ یادلىغـان هن بىـل هخىرلىنىش پهنلىكىىن ئىك ۇیغۇر ئ هجدادلىرىنىڭ ئ ۆزلىرىنىڭئ

جـان ۈچـۈن ئ ېلىش سـاقالپ قـ ۋە مىللىي كىملىكىىن سـاقالپ قالـدى ۆز بولسائا، ئ ۇچىالر قىلغ هشكىل ت ۇنلىرىىندولق

. تىرىشماقتاهنپىدالىق بىل

ۇیغـۇرچه ئ گههرزەنتلىرى پ ۈچۈن ئ ېلىش مىللىي كىملىكىىن ساقالپ ق ۆز ئ ۇیغۇرالر ئ هملىكهتلىرىدىكى م هرب غ ئهلۋەتته،

هردە یۇب. هرمهكته بهمهىیهت ئېرىشكه بهربىیه تڭدىن مىللىي ئا ۋە هدەنىیهت مىللىي م ۈرۈش، كىیىند ۇیغۇرچه ئ ۆگىتىش،ئ

بـولغىنىم، بایانىمـدىكى بـاش ېمهكچـى د ۇمهن،ئومـ . هنئـا قىلمـامي ۇددى توختىلىـشىن م هخـسۇس م ۈستىدە ئ ېما ت هزكۇرم

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

30 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

ئوخشاش سانـسىزلىغان ۇنىڭغا ئ ۋە ۇ ئ ۇپ، بول هنسۇپ م ۇنىغا دولق ۇساپىرالر م ۇیغۇر ئ ېیىنكى ك هشۇ ئ ۇرات م هھرىمانق

ۋەتهنـدىن باشـلىرىدىال هسـىرنىڭ ئۆتكهن ئـ ېخـى ت ۋىلىرى یاكى بـو ۋەئانىلىرى - ئاتا ڭ یاشلىرىنى ۇیغۇر ئاسىیا ئ ۇرائوتت

یـاكى ۋەئانىـسى -تـا ئا ېتىلىـشكه، ی ۆسۈپ ئ ە ئىچىد ۇرىقى مىللىي پ ۇیغۇر ئ ۇق، قوی ۇالر چىققان بولغاچقا، ئ ۆچۈپك

. بواللىدىۇۋەپپهق مۇقلىنىشقا ئوزهن بىلۇیغۇسى تۇیغۇرلۇق ئڭدۈرگهن كىچىكىدىن سىۋىلىرىنىڭبو

ــۈك ــى ۇس ركۈچل ــیهت مۋە سىیاس ــهدەنى ــىرنىڭئ-19 ۇھىىت م ــرى ك-80 هس ــۈپیىللى ــان یۆچ ــته چىقق ــهت ۇ س

ــهۋەســىدىكى قازاقىــستان تۇپ، یــوق قىالالمىغــان بولــ ۇیغۇرلىرىنىمــۇئ ــەپ دهرل "هرلىــكی "ىىنۆزلىر ئ ۇ ئاتایــدىغان ب

بولـسا، ېـیىن ك هنـدىن یىمىرىلگ ۋېتلهرسـو . تامنىغـان ئىـدى ۇیغۇرلۇقىـدىن ئ ۆزىنىڭ قاچان ئ ېچ ئوخشاشال ھ ۇرۇپپىمۇگ

ەپد" ۇیغـۇرلىرى ئۋېتسو" ئىلگىرىكى ۆزلىرىنىڭ ئۆزگىرىپ، ئۈشهنچىلىرى چۋە ۇیغۇسى تۋەتهن ئانا ۇالردىكىئ

هن بىـل هقدىرى تۋەتهننىڭ ئانا ۆزلىرىىن ئۇالردائ. ەسسهتىت روھىىن د ۇقل"ۇیغۇرئ" ئورنىغا سىنىڭۇیغۇ ت هخىرلىنىدىغانپ

ۇالردىكىئـ . ۈزلهنـدى قـاراپ ی ۈچىیىـشكه كۈشـهنچىلىرى چۆیۈش ئانـا تىلـىن سـ ۆیۈش،نـىن سـ ۋەتهبـاغالش، ئانـا

ۇیغۇرالرنىـڭ ئ ۆزلىرىىن ئـ پ،هرقلهنـدۈرۈ پ ۇیغـۇرالردىن ئ هلـگهن ك ۆچۈپیىلالردا ك -60-50 ۆزلىرىىن ئ ۇرۇنقىدەكب

یوق ڭ ئىتتىپاقىنىۋېت سوۈنىیلىك قارایدىغان سەپد" ۇیغۇرلىرى ئۋېتسو" هىن قىسىمى یېسىل ئۋە هرەپلىك، شهڭئ

ــلۇشــىبول ــدىهن بى ــالردا ك-90. یوقال ــشكهیىل ــلىغان ئوتتــ ۈچىیى ــز، ئ ۇرا باش ــازاق، قىرغى ــىیادىكى ق ــك ئاس ۋە ۆزبې

ــهبىئىــي تهرىكىــىت ھهتپهرۋەرلىــكلل مىهم مىللىــي كىملىــك ھڭباشــقىالرنى ــدا، ب هســىر تۇیغۇرالرغــا ئهردىكــى یۇ ھال

هرقلىــق پهرلىــرى یاشــىغان یۋە هۋەلىكــى تۆلهت دۇیغۇرالرنىــڭىكى ئۈزىــد یۇنیــا دهتىجىــدە،ن. قاملىــدىۆرســهمتهيك

ۇملىشىـشقا ئومۈشـهنچىلهر چەیـدىغان د " ۇیغـۇر، بىـر ئ هممىسى بىر، ھ هقدىرى ت هممىسىنىڭھ" ۇالرنىڭ ئ همما ئ ۇ،بولسىم

.ۈزلهندىقاراپ ی

ۈرۈشــىۋاتقانلىقى، ئورتــاق كۈچــۈن كىملىكــى ئۆز ئــۇیغۇرنىــڭ ئڭىز، بارســىهرىــگه نۇنیانىــڭ بــولغىنىم، ددېمهكچــى

. ۆرىـسىز ك ۋاتقـانلىقىىن ئایلىنى هۋدىـگه بىـر گ ۇنىڭدەك شـ ۋاتقانلىقىىن بارغانسىرى ئورتاقلىشى ڭ ئىدىیىلىرىنى ۇ ب ۇالرنىڭئ

ۋەتىـنىگه تـارىخىي ۆز ئـ ۇیغۇرالرنىڭ ئ هتئهللهردىكىت ئىدىیىلىرى چ هدەنىیه ئانا تىل، ئانا م ۋەتهن، ئانا ۇیغۇرالردىكىئ

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

31 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

. قىلدىهیدا خائىشىىن پۆلهش تهدەل بهم یىغالش ھۈچۈن ئهقدىرى تۇنىڭ ئۋە ۆیگۈسىبولغان س

ۇپ، ھامىـسى بولـ ڭنىـ روھ ۇیغـۇرالردىكى ئ ۇ شـ هنه ئ هزىمهتلهر ئ ۇرغۇنلىغان ئوخشاش ن ۇنىڭغا ئ ۋە ناسىروف مۇرات

ېڭىلىـق ی" ئالغـان ه ئىچىـگ ۆز یارىتىـشىن ئـ ېكـورتى ر ېـنىس ج ۇیغـۇرالردىكى بولغـان ئ هیـدا پ ۇیـان یىلالردىـن ب ېقىنقىی

هلكـى ب همهس ئ ۆیگۈسـى كىملىـك س هخـسىي ى ش ۇیغۇرالردىك ئ هرىكىىتھ" یارىتىش هتىجه ن همشۇمۇلئال"،"یارىتىش

ۆرۈلۈۋاتقـان كهلهردە سـاھ هر ھۇ باشـلىغان بـ ۇر ئادىـل ھوشـ ۇپ، بولـ ەت ئىبارهدەللىرىدىن ب ۆیگۈنىڭ،ئورتاق مىللىي س

-20 همهلىیهتـته، ئۇبـ . خاتاالمشـاميىز ېیتـساق ئ ەپد" ۇن دولقـ ېڭـى بىـر ی ۇیغـۇرالردىكى ئ " هن دادىللىـق بىـل ېڭىلىقىنی

ىنۇلۇمــد زۋە ۇللــۇق ئــازاد قىلىــش، روھــى قۆزىىن ئــۆلهملىــك كهڭیىللىرىــدا قوزغالغــان ك-40 ۋە -30 هســىرنىڭئ

ۋارىیـانىت ۆزگىچه ئـ ۋە ېڭىچه ی ۇنىنىڭ دولق هكىللىنىش ش ۇپ بول هتجىسمىغا الیىق سىیاسىي مىلل - ئىسمى ۇتۇلۇپ،ق

!خاالس

ه خاتىم

ۇنتۇیاملىغان ئ ېچ ھ ۇسىبهتلىرىىن م ېغىر ئ ۇچرىغان ئ هن بىل هلىبىلىرى غ هلتۈرگهن قولغا ك هسىردەئ-20ۆزلىرىنىڭ ئ ۇیغۇرالر ئ

قالغـان ېـتهملهي یه ئاخىرقى غـایىلىرىگ هدىلىگه ب ۇربانلىرى سانسىزلىغان ق هسىردەئ-20. ویدى ق هدەم ق هسىرگهئ-21ھالدا

ەپ دۇیغــۇر ئۆزىىن بىـر ئــ هر ھهن ئالــدى بىــلۇ یــوق بـ ۇراالمدۇ ئاشـ ئهمهلــگه غــایىلىرىىن ۆز ئـ هســىردەئ-21 ۇیغـۇرالر ئ

ەملهر ئـاد ۈزگهن ئـ ۈمىـد ئېلهچىكىـدىن كهن بىلۇنتۇش ئۆمتۈشىىن ئ ۆز باغلىق، ئ ۇنیاسىغا روھىي د ڭ ئىنساننى ېسابلىغانھ

ۇداخـ (ۇقهررەر مـ ۇشـى گىرىپتـار بول هختـسىزلىكلهرگه بېغىـر ئ ېخىمـۇ ئوخـشاشال ت همىیىتىنىـڭ ج ۇیغۇر توشقان ئ هنبىل

!)ۇنساقلىس

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

32 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

ىلدەهك خىل شـ هر ھ هھدىدلهر قىلغان ت هیۋە ھ ۇنىڭغا ئ هسىردە بىر ئ هر قارىغاندا، ھ ۇساپىلىرىدىن تارىخىي م ئۇیغۇرالرنىڭ

ېرلىق كرىـزىس خـاراكت ۋە هت تـالالش ، رىقـاب ېغىـر ئ ېخىمـۇ مىللىي كىملىكى ت ۇیغۇرالرنىڭ ئ هسىردەئ-21بولغانكى،

، ئىقتىـساد هدەنىـیهت سىیاسـىي، م ۇیان یىلالردىن بڭ مىها بىر قانچېمىند زۇ ب ۋاتقان یاشا ۆزىئ. هلدى توغرا ك هیۋىگهھ

ۇ بـ هسـىردە ئ-21 ۇیغـۇرالر قىلغـان ئ هشـكىل ت هتىنالمچىلىق سالالھىی باش همدە ساملاقىن ھ ۇقىرى ی هھهتته ج ۇس نوپ ۋە

یوق؟ۇساالھىیىتىىن ساقالپ قاالالمد

. ۈمتهكته ك ۈمىدلهرىن زور ئ ېخىمۇ ت هسىردىنئ-21 هتلهر مىلل ۇرغۇنلىغان ن هلتۈرگهن ئىستىقبالىىن قولغا ك ۆز ئ هسىردەئ-20

هۋىیىـسىگه س ۇش بولـ ه ئىـگ ۈچكه كـ هسـىر ت ۇنیـاۋى لقىـپ، د رایونىـدىن ھا ۆز ئـ ۋە ېمىنىدىن ز ۆز ئ هسىردەئ-21 ۇالرئ

هخـالق مىللىـي ئ ۇیغـۇر ئ هممـا، ئ. جاكارلىماقتـا ولىـدىغانلىقىىن ب هسىرى ئ ۆزلىرىنىڭ ئ هسىرنىڭئ-21 تىرىشىپ، ېتىشكهی

ۋاباســى ەھــشهتلىك دهســىرنىڭئ-20 ۇغۇســىدىال بوسهســىرنىڭئ-21 هلــگهن كېلىــپ كرىــزىس ئۈشــهنچىلىرىگهچ

ېـزىالرغىچه یهت چهڭ ماكانالشـقان ئ ۇیغـۇرالر ئ هتتـا ھ ېـسىلى ك هیـدىز ئ هن بىـل ېكىملىك چ ەھهرلىكز ېسابلىنىدىغانھ

ۇغىتىـدە لۇیغۇرالرنىـڭ قاراشلىرىغا باي بولغـان ئ هخالق مىللىي ئ ۋە هخالقى ئىسالم دىنىي ئ هزەلدىنالئ. ىهلد ك ېتىپی

ۇستىن ئالىمى ج ېرىكائام. ئالدى هر ی ۈپىتىدە س ۆزسدائىم قوللىنىلىدىغان " هیدىزئ "هنبىل" ئاق تاماكا "ۈندە ك ۈگۈنكىب

هت مىلـل ۇیغۇرالرنىـڭ ئېـیىن كۇنىڭـدىن بۋە ۈنـدە كۈگۈنكىىز بهیدئ" ئالغاندا، ه بویىچ هبىرى ت هپهندىنىڭ ئ ۇدېلسونر

ساقالپ قاملاقچى ۆزىىن ئهگهر ئهلقى خۇیغۇر ئۇڭاش. ۇمكىن مېلىشى قۇپ ئامىلى بولۇھىم مۇلۇشىنىڭ یوقۈپىتىدەس

".ېرەك قىلىشى كۈرەش كهن بىلۋۇجۇد ۈتۈن قارشى پېكىملىككه چەھهرلىك زهن بىلهیدىزسا، ئبول

ئاسـىیادا ئورتـاق -ۋرو یـا هركىزىـي مهسـىرلهردە ئۇرا ئوتتـ ېیىنكـى كۋە ەسـلهپكى دهن بىـل ېلىشى ك ېتىپ ی هسىرنىڭئ-21

همـدە ھ ڭغۇلالرنىڭ مو ڭ، قىتانالرنى ڭ،رنى پارىسال هرەبلهرنىڭ، تىلى، ئ ۈركىيت-ۇیغۇر تىللىق رولىىن ئوینىغان ئ هدەبىيئ

هت سىیاسـ ۋە تىلى ېخنىكات-هن پۋى زامانىهم ھهممۇلالشقانككه تېلىپ، غالىپ كۈستىدىن ئ ۇجۇملىرى ھ ۇالرنىڭماجن

قاتـارلىق ېماتىكـا ماته، فىزىكـا، بىئولـوگىی ه، خىمىـی ۇیغـۇرالر ئ ۇ، بولـسىم ۆتهرگهن ك هد قایتا ق هسىردەئ-20 ۇپ،تىلى بول

ەتسىدىن ئىبـار ېخنولوگىیىـ ت ۇچـۇر ئ– ۇتېر كومپیـ هتتـا ھ ېدىتـسىنا م هم ھ هنلهر پ ۋى ئالغان زامانى ه ئىچىگ ۆز ئ هلهرىنساھ

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

33 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

ئىجـاد قىلىـش ۇنىڭدەك قىلىش شـ هتقىق ت ۇتۇش، ئوق هم ھ ۆگىنىش تىلىدا ئ ۆز ئ هنلهرنىمۇ پ ېخنىكىلىق ت ۇك ناز ۋە ېڭىی

ۈز یــۆپ كــهڭ ئۇســى ئىچىـدىكى نوپ هتنىــڭ مىللهچــچه ن2000 ۇنیــادىكى دۇیغـۇرالر ئۇ، بولــسىمهئىقتىـدارىغا ئىــگ

ئاپتونوم رایونىـدا ئاساسـىي ۇیغۇر ئ همما ئ ۇ، قارالسىم ەپ د هت مىلل نلىق ئاز سا ۇڭگودا ج هن قاتارىغا كىرىش بىل هتنىڭمىلل

ېكىن لېسابالنسىمۇ، ھهت سانلىق مىللۆپ كهنىال یە ئىچىدهتلىرى مىللۇنیا دۇنىڭدەك شهت سانلىق مىللۆپ كهت،مىلل

.هلدى كۇچ دهىدىگهھد تۋېتىلىش شاللىنىۋە هت رىقابۆرۈملىگهن تارىختا كۇغىسىدىال بوسهسىرنىڭئ-21 تىلى یغۇرۇئ

– ۋرو یاهركىزىي قارىلىپ، مەپ دهللىسى پۇقىرى یهڭ ئهدەنىیهتنىڭ بىلىش مېزىقىىنی- تىلىۇیغۇر ئهسىرلهردە ئئوتتۇرا

ۇیغـۇرالر ئىگىلىرى بولغـان ئ ڭ تىلنىۇ بۈندە ك ۈگۈنكى بولسا، ب هنگهنهخىرل پ هنلىكىدىن تىلىن بىلگ ۇئاسىیا ئىنسانلىرى ب

هیدا پهیپىیاتىىن قىلىش كۇس نوم ۆزلهشتىن تىلىدا س ۇیغۇر ئ ۋە ۇرماقتارسىز قالد ېتىبا ئ ۆزلىرى تىلىىن ئ ۇیغۇر ئ ۆزلىرىنىڭئ

ۇیغـۇر ئ" ئاشـكارا ھالـدا بالرهربـا ئهتچى قىلغان سىیاسـ ېس ھ هدىرلىمهسلىكىىن تىللىرىىن ق ۆز ئ ۇیغۇرالرنىڭئ. قىلماقتا

هكىتلىمهكـته، ت" بوملایدىغانلىقىىن سالشقىىن ما ېخىمۇ ت ه بوملایدىغانلىقىىن، بازار ئىگىلىكىگ ۆگىنىشكه ئ ېخنىكات-هنتىلىدا پ

ــیهت جۋە هتسىیاســ ــۇر ئهكىللىنىۋاتقان شــېرلىق خــاراكتهمى ــۇیغ ــىن چڭ تىلىنى ــۈشــۈرۈش رولى ــامخۇىن، دولق ۇت م

ئىلـى، هیىلىغىـچ -1949یىلىـدىن -1944 ۇنىڭدەك ش ۋایىنىڭ نا هلىشىر ئ ۋە ڭاس ھاجىپنى خ ۈسۈپ ی هشقىرىنىڭ،ق

هن بىــلۇرۇش یىــل باشــقهش بۈزۈملىلىرىىن تــهت ھــاكىمىیېمىلىق سىــستەتلىــرى دائىرىــسىدۋىالیه ئالتــاي ۋەتارباغاتــاي

تىلىن قوغداش ۇ بۇنىڭدەك شڭمىنى قاسىهمخهجتان ئىسپاتالنغان ئېتىم بىر قهنه ی هنلىكى الیىق تىل ئىك ۋە قابىل هممىگهھ

.همتهكته یهھدىد تىلىغا تۇربانالرنىڭ قڭلىغان مىۈز قىلغان یۇربان جانلىرىىن قۈچۈنئ

هسـال ئ ېچىش ئـ ۆز ئىـستىقبالىدىن سـ هتنىـڭ ئایرىلىـپ قالغـان مىلل هڭگۈشـتىرىدىن ئ هلـب ق هتنىـڭ مىلل ەت ئىبار تىلدىن

ۇنىڭ تاشالپ ئڭىزىن تىلى ۆز ئ هنزۇالردىن خ ۋە ۇزالردىندىن، فرانس یاپونالر ۇسالردىن، ر ڭىز، خالىسى همهس، ئ ۇمكىنم

ڭىزغا سـوئالى ۇ بـ هلكـى ب ۇالر ئ ېقىڭ، سوراپ ب ەپشىن خاالمسىز د ۇنتۇ ئ ڭىزىن تىلى ۆزئورنىغا باشقا تىلىن ئىشلىتىشىن، ئ

لـىن یاخـشى باشـقا بىـر تى هلـۋەتته، ئ. ۇمكىن مـ ېرىـشى ب ۋاب جـا هن بىـل ۇشـىت م هلكـى ب همهس، ئ هن بىل هپچىرایلىق گ

. بارهرقى پۇرۇشنىڭ قىلدۆكۈمرانلىق ھهتلىرىگه پائالىیۈندىلىك كۋە مائارىپىغا ۆزىنىڭ تىلىن ئۇ ئهن بىلۆگىنىشئ

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

34 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

مىللىـي هم رىقـابىىت ھ هدەنىـیهت بازار رىقابىىت، م ۈچلۈك ئىنتایىن ك هنه ی ۇیغۇرالر ئ هن بىل ېلىشى ك ېتىپ ی هسىرنىڭئ-21

غالىـپ چىقىـشتىن باشـقا چىقىـش یـوىل یـوق، هتلهردە رىقـاب ۇ ب ۇیغۇرالرغائ. هلدى ك ۇچ د هتلىرىگه رىقاب ۇرۇر غ ۋە ڭئا

ۇكى، شــۇقتــا بىــر نۇشــاللىنارلىق خېكىن،لــ. ۇمكىن مــتهســۋىرلهش هكىلدە قانــداق شــهر ھۋەتىن ئــاقىۇتتۇرســا، ئهگهرئ

ۇنقاتالملىرىدىن ئـور ڭقۇر چو ڭ سانىماسلىق روھى مىللىي پىشىكىسىنى هم كىمدىن ك ېچ ھ ۆزلىرىىن ئ هن بىل ۈمىدۋارلىقئ

ىـرى ئـارقىلىق هتىجىل ن ۇیـانقى ب ېقىنـدىن ی ۇرىدىغان ت ۇق ئارت هلقلهردىن باشقا خ ۇنیادىكى د ۆزلىرىنىڭ ئ ۇیغۇرالرئالغان ئ

.هقلىق ھېیتىشقا ئەپد" ۇ بولىدهسىرىمىز ئڭ بىزنىهسىرئ-21 " هندادىللىق بىل

هۋزەل ئ ۋە ۇھىم م ۇنچىلىك ش ۈچۈن ئ ۇیغۇرالر ئ تقانداېی ئ ېلىپ ئ هھهتتىن جایلىشىش ج ۇغراپىیىلىك دىیارى ج ئۇیغۇر

. ۆتهیــدۇ رولىــىن ئۇش بولــۆتكىلى ئــۇھىم مــڭ یولىنىــهك یىــپېڭــى یهســىردەئ-21 دىیــارى ۇیغــۇرئ. هشــارائىتقا ئىــگ

-هربىـي ھهلقئـارا خۇنىڭدەك شـ هرەققىیـاتى ت ادىي ئىقتىـس ۋە ېھتىیـاجى ئ ېنېـرگىیه ئ ېـشىۋاتقان ئ ۈنسایىن ك ۇڭگونىڭج

ئارىسىدىكى ۇڭگو ج هن قازاقىستان بىل ۆۋەتته، ن ۇپ، زىچ باغالنغان بول هن دىیارى بىل ۇیغۇر ئ ېگىیىسىاتسىیاسىي ئىسرت

قىلىـشتىكى ناھـایىىت هل ھ ېھتىیـاجىىن بولغـان ئ ېفىتكه ن ۇڭگونىڭ یول ج ۇب. ئىشقا كىرىشىت ۇرۇبىسى ت ۇش توش ېفىتن

گــاز هبىئىــي ئارىــسىدىكى تۇڭگــو جهن بىــلىیهۇســ رۇرىلىــدىغان گــاز ئاقتېتىبــارەنیىلىــدىن ئ-2011. ۋاســىته ۇھىممــ

.ۆتىدۇ دىیارىدىن ئۇیغۇر ئۇرۇبىسىمۇت

ــشى جتۆمــۈر ــول قاتنى ــستان-هشــقهر قهھهتتىنمــۇ، ی ــستانئ-قىرغىزى ــۈر تۆزبېكى ــوىل تۆم ــسا، ی ــۇتاشتۇرۇل چاغــدا ۇ ئ

بولغـان ئىقتىــسادىي نه رایــوىن بىـل ۋكـازىیه كاهمـدە ئاســىیاغا ھهربىـي ئاســىیا ئـارقىلىق غ ۇرا ئوتتـ ۋاسـىته بىۇڭگونىـڭ ج

ۇیغـۇر ئ ۇڭگـو ج هلـسه، ك هیـدانغا یـول م ۆمۈرىشىدىغان ت ۇت پاكىستانغا ت هگهردەئ. ۆتۈرۈلىدۇ ك هللىگه پ ېڭىئاالقىسى ی

ېفىـت ھىندى ئوكیانغا چىقىپ، ھىندى ئوكیـان بویىـدىكى ن ېیىن كاراچى پورتىغا ئاندىن ك ڭدىیارى ئارقىلىق پاكىستاننى

ار ۋ تا ۇنىڭدەك ش ېلهلهیدۇ ك ۇپ توش ۇڭگوغا ج هن بىل ۇساپه قىسقا م هم ھ ۋاقىتىلىق قىسقا یول ئارق ۇ ب هھسۇالتلىرىىنم

ۋە هربىـي غ ۇڭگونىـڭ دىیـارى ج ۇیغـۇر قىسقىـسى ، ئ . ېرىـشىدۇ ئ هنـپهئهتلهرگه م ېڭى ی هنه سودىدا ی ۋە ۇرۇشتائاملاشت

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

35 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

قاملاسـتىن ۇپال بولـ ۆتكهل ئـ ۇھىمى مـ ئىقتىسادىي ئاالقىلىرىدىك ۈرلۈك بولغان ت هن بىل ۋروپا یا ۈملىدىن ئاسىیا ج هنۇبىيج

ــۇنیاســى ئىــسالم دۇڭگونىــڭ جهلگۈســىدە كهلكــى،ب ــدىغان دىپلوماتىیىلىــك ملهن بى ۇھىم مــۇناســىۋەتلىرىدىكى بولى

.ېیتمىغان بىكارغا ئەپد" ېمىن زۆھهر گڭشىنجا " ېگىیىچىلىرى ئىسرتاتۇڭگو جۇڭا،ش. ېرىشىدۇ رولىغا ئۋاسىتىلىق

ــۇر ــى خئۇیغ ــڭ ئهلق ــو جۆزلىرىنى ــلۇڭگ ــقى دهن بى ــا تاش ــ ۇنی ــسىدىكى ش ــڭ جۇنىڭدەك ئارى ــى كۇڭگونى هلگۈس

ۇ بـ ۆزلىرىنىـڭ ئېتىـپ، ی ۇپ تونـ ۇق رولىـىن تولـ ۋە هۋزەللىكىـىن ئ ەك جایالشـقانلىقىد هلۋاغقـا ب ۇھىم م هرەققىیاتىدىكىت

ېلىـپ ئهخـت بۈچـۈن ئۇیغـۇرالر ئۇ بـ ىـسا، چىقالېپىـپ روللىرىـدىن قانـداق پایـدىلىنىش یـوللىرىىن ت ۋە هۋزەللىكلىرىئ

هنـشىئا سۇر ئادىـل ھوشـ ېـرەك، كۆلهش تـ هدەل بۈچـۈن ئېشىـشى ئهمهلگه ئ ۇالرنىڭ ئارز هلۋەتته،ئ. ۇمكىن م ېلهلىشىك

ۇددى خـ ۇمـۇ ئ ۈنكى،چـ . ئىـدى هییـار ت ۆلهشكه ت هدەل ب ۈچۈن ئ ېڭىش م ېگىزلىكتا ئ ېتىر م ۈز ی ۆت تارتىلغان ت ۇزىغابوغ

هجۈمنۇئابال م . قاملاس ئىدى ېچنېمىسى ھ ۇنىڭ ئ هتسه، ك ۈشۈپ چ نېگىزلىكتى ئ هشۇ ئ لغاچقا، بو ەم ئوخشاش ئاد هبىزگ

!ۇنداق شۇددىخ

هتهرگه خېلىـشمایدىغان قۇردىن ئوخـشاشال ئادىـل ھوشـ ۈچۈن ئ ۆتۈش ئ ۈگۈرەپ ی هكالماكاندىن ت هلكى ب ۆھرە ز گۈل

ۇ بـ ۇتىت،للىتىىن تون مىهلكى بهمهس ئۆزىنىال ئ هن روھى بىل ۆلهش ت هدەل ب ۇنداق ش هنه ئ ۇالرئ. قىلدى هۋەككۈلچىلىكت

هممىگه ھ ېلىشمایدىغان، ئىنسانالر توپىدىن ق ېسابلىغان ھ ۈیۈك ب ۋە ئىلغار ۆزلىرىىن قانداق بىر ئ هر ھ ۇنیادىكى د هتنىڭمىلل

ۇیغـۇر ئ هنكى، ئىـشىنىم ۇنىڭغاشـ ! روھ ېـرەك ك ۇیغۇرغـا ئ ۇمانا بـ ! ئىسپاتلىدى هنلىكىىن ئىك هت الیىق بىر مىلل ۋەقادىر

یاخـشى ئىـشالرىن ۈچـۈن مىللىـىت ئ ۆز قىسقىـسى ئـ هنئهتكارلىرى، ئالىملىرى، سـ ۆز ئ ۇرلىرى، بات زۆ ئ هزەلدىن ئ هلقىخ

.هلقتۇر بىر خه ئىگۇسۇسىیىتىگه قاملاسلىق خۇنتۇپ ئۇىن ئۇنىڭدەك شۆیۈشكه سۋە هدىرلهشكه قەملىرىىنقىلغان ئاد

ۈچـۈن تىلسىز قالغان، پاك روھى ئ ۈچۈنئ قالغان، ئانا تىلى ۇرتسىز ی ۈچۈن ئ ۇرت قالغان، ی ۇیغۇرسىز ئ ۈچۈن ئ ئۇیغۇر

ۈنكىچـ ! ۇر ئادىـل سـوتچىد هڭ تـارىخ ئ ۈنكى چ ۇ، ئاشىد همهلگه ئ ۇم چوق هخسهتلىرىم-ۇرات م ڭجانسىز قالغانالرنى

ۇندۇرۇش بویـس هلهكـىن پ ۇرنىڭ ئادىل ھوش ۇددى خ ۇ ب همنهیدۇكى، ئىش هم ھ همنىگهن ئىش ېشىغا ی ۆز قاچان ك ېچتارىخ ھ

دەۋىر بىلوگى-دەۋىر ئىلكىتابلىرى

36 قىىن مهرھهمهت!تىخىمۇ كۆپ ماتىرىیالالرىن دەۋىر بىلوگىدىن تاپاالیسىز

ۆڭ دەك رامخاجنـانالر خىتـاپ قىلغانـد هن بىلهركىن یاش تاالنتلىرىمىز ئهنكى،بىر ئىش، ئىشىنىم ەكروھى تارىخ یاراتقاند

ۇر ، بـات ۇتۇقتهك سـ ۇلتان تارىختا س ۇددى ھىد خ ۇ ب همھ ! ۇسى بولغ هبهدىیلىك ھىدى ئ ۇیغۇر ئ ېلىدىغان ك ۆۋرۈكتىنك

!!ېیىلغۇسى یۇنیاغا دنهه یەك یایغاندۇنیاغا دهجدادلىرىمىز ئهھرىمان قۇنچۇردەك مویتهڭرىقۇتتهك،

ڭرىـشى ئىهرچه بىچـارىل هن یىغىـسى بىـل ڭ ئاجىزالرنىـ ۇنىڭـدا ئ هلـسۇنكى، ك ۇراقالر پـ ۇنداق ناخشىلىرىدىن ش ئۇیغۇر

یاشـایدىغان ه بىـرگ هن بىـل هنئهت سـ ۇرسـۇن، ئ هۋجـى م ۈمىـدۋارلىقالر ئ ۋە ەت جاسـار هرىلهر، ن هردانه م هلكى ب همهس،ئ

قاملاسـلىق ۇنتـۇپ ئ هسلىىن ئ ۆزئ. هربىیىلهیدۇ ت ۆزىىنن ئ ه بىل هنئهت س ۋە ۇیىدۇ ت ىىنۆز ئ هن بىل هنئهت ھامان س ۇیغۇرالرئ

ڭدۈرۈش سـى ۇزىكىـسىغا م ۇیغـۇر ئ ۇىن ، ئـ ۆگىنىپ ئ ۇزىكىلىرىىنم- ناخشا هتلهرنىڭ یوقامتاسلىق ئاساستا باشقا مىلل ۋە

ن ه قىلىـپ پایـدىلىنىش بىـل ۇلبـ قو. ېرەك قاملاسلىق ك ۇپ بول هسىرى ئ ۇزىكىلىرىنىڭ م ڭ باشقىالرنى هرگىزمۇ ھ ېرەككى،ك

ۈگــۈنكى بهتنىــڭ بىــر مىللهرەققىیــامتۇ تۇزىكىــدىكىم-ناخــشا. هۋجــۇت مهرقــلهر ئارىــسىدا زور پۆچۈرىۋېلىــشنىڭك

ۇر بىرىدهلگىلهرنىڭ بېرىدىغان بۆرسىتىپ كۆلۈنىشىىن یۋاجلىنىش راۋە هۋىیىسى سهرەققىیات تۈندىكىك

ۇز یـالغ ۇ، ئاشـىد همهلـگه ئ ۇم چوقـ ۇلىرى ئىچىـش ئـارز ۈیىىن سـ اسـىنىڭ ەری د ۈمهن ت ۋە ئىلى ۇراتنىڭ م ئىشىنىمهنكى،

-ۇرات مـ ۇراتالرنىـڭ ، مىلیونلىغـان م ڭلىغـان مى ۈز یـ ڭلىغـان، ئوخـشاش ئـون مى ۇنىڭغـا ئ هلكـى، ب همهس ئ ۇراتنىڭالم

.ۇ ئایلىنىدېیاللىققا رۇم چوقهقسهتلىرىم