Upload
alireza-noruzi
View
591
Download
4
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Social Library, Social OPAC, SOPAC, OPAC 2.0, Library 2.0, Web 2.0, Catalog 2.0, Social cataloging, Social catalog, Social tagging,
Citation preview
کتابخانه اجتماعیو
فهرست اجتماعیSocial Library: Social OPAC
SOPAC = OPAC + Web 2.0 + Social networks
علیرضا نوروزی
دکترای علوم اطالعات و ارتباطات
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران
سردبیر مجله وب شناس ی
طرح مسئله و پرسشتالیدیجیگوگلرؤیایوکنندمیاستفادهآنازکاربراندرصد80کهگوگلعصردر
،است(...وپژوهش ی،آثاراختراع،ثبتپروانهکتاب،)اطالعاتیمنابعکلکردنباشد؟بایدچگونهوداردجایگاهیچهاطالعاتسازماندهیوفهرستنویس ی
خانهکتاب»عصردرماکشور عمومیودانشگاهی،تخصص ی،هایکتابخانهجایگاهکجاست؟«2.0کتابخانه»و«اجتماعی
بهروفایلپیاشخص یفضایای،کتابخانهافزارنرمدرهاکتابخانهکهاستالزمآیاThe)اجتماعیپژوهشگرانویژهبهوکاربران Social Researcher)یادهنداختصاصخیر؟
ایهکتابخانهایفهرستآیا!کنیدجوییصرفهخوانندهوقتدر:رانگاناتاناول قانون
کنند؟میجوییصرفهکاربروقتدرموجود
اجتماعیدنیایابکتابخانهآیا!پویاستوزندهارگانیسمیککتابخانه:رانگاناتانپنجمقانون
روند؟میپیشامروزمدرن و
کاربران کجا هستند؟ کتابداران کجا؟: مباحث اصلی
2.0وب(Web (...فاکسونومی،،.اس.اس.آرویکی،وبالگ،)2004-(2.0
2.0کتابخانه(Library 2.0)-2005
اجتماعیگذاری برچسب(Social tagging)فاکسونومیو(Folksonomy)-2004
اجتماعیکتابخانه(The Social Library)
2.0فهرست(OPAC :SOPAC)اجتماعیفهرستو(2.0 Social OPAC)
و؛(اجتماعیفهرستخدماتدهندهارائهوبگاه)اجتماعیفهرستگاه
اجتماعیایکتابخانهافزارهاینرم
نظاماجتماعی،فهرستواجتماعیگذاری برچسبویژهبهوهافناوریاینظهور هایسرعنوانوموضوعیفهرستنویس یخصوصبه)سنتیاطالعاتسازماندهی
.استکشیدهچالشبهرا(موضوعی
کتابخانه اجتماعی چیست؟اجتماعی»اصطالح»(Social)فردیکهاستآنازترگستردهخیلیمعنایشامروزه
.گذاردب(...وتوئیتر،بوک،فیس)اجتماعیشبکهروی(پیام)پستیاتوئیتیک
اجتماعیکتابخانه»اصطالح»(Social library)ایکتابخانهبرحاضرمتندرسازی غنیبرایکاربرانواجتماعیهایشبکه،2وبهایفناوریازکهداردداللت
.نمایدمیاستفادهاطالعات
یعنیت؛اسمشارکتیودوسویهآنمحتوایکهاستایکتابخانهاجتماعی،کتابخانه.ددارننقشاطالعاتدهیسازمانوتولیدگردآوری،درکاربرانهموکتابدارانهم
یاماعاجتواقع،در.استاجتماعیدانش یشبکهیکازاینمونهاجتماعی،کتابخانهاطالعاتوآوردمیوجودبهخاصدانش یوموضوعیحوزهیکمجاورتدرگروهیویژهبهمسئلهاین.نمایدمیاضافهبدانراجمعیخردطریقازآمدهدستبهایزمینه
.استخاص یاهمیتحائزتخصص یهایکتابخانهدر
یااتمحتویکهاستمجازی محیطیک:اجتماعیدانش یشبکهتوسطخاصموضوعیکزمینهدرهستهاطالعاتیمنابع
.شودمیپذیردسترسوسازماندهیگردآوری،متخصصانبهیزنکنندهاستفادهجامعهدانشوتجربهجمعی،خردآنگاه
افزودهبداناجتماعیهایشبکهو2وبهایفناوریواسطه
.شودمی
جایگاه رسانه های اجتماعی در کتابخانه ها
کهپژوهش ی برکتابداراندرصد88کهدهدمینشانشدهانجاماخیرا
ومهمیخیلآینده،درهاکتابخانهدراجتماعیهایرسانهکهباورنداینهاکتابخانهاختیاردرخوبیهایفرصتوبود؛خواهندتوجهقابل.دهندمیقرار
• (Source: Taylor & Francis Group (2014). Use of social media by the library --
Current practices and future opportunities. A white paper.
www.tandf.co.uk/journals/access/white-paper-social-media.pdf )
عوامل مؤثر بر تغییر ساختار فهرست کتابخانه ای
استشدهایعمدهتغییراتدستخوشهاکتابخانهفهرستاخیردههدوطی.
کاوی دادهافزارهاینرم(Data mining)نتایجنمایشزمینهکهایچهریزهنمایشودوره/انزمهایچهریزه:مانند)نمایدمیفراهمراایچهریزهصورتبهشدهبازیابیروستفآثار،شکل/فرمتپدیدآورندگان،/نویسندگاننامها،زبانتاریخی،هایمناطقموضوعی،هایردهموضوعی،هایسرعنوان/هاموضوعها،
.(...نگهداری،مکانکشورها،/جغرافیایی
تارهسفاکسونومی،/اجتماعیگذاری برچسبنقد،نظر،/کامنتوبالگ،)2.0وب
(...ومنکتابخانهبهکردناضافهدوستان،بهمعرفیدهی،
و(1998)(کتابشناختیهایپیشینهکارکردیملزومات).آر.بی.آر.افمفهومیمدل(2003)(منبعبهدسترس یوتوصیف).آی.دی.آرفهرستنویس یقواعد
ای اجتماعی چیست؟فهرست کتابخانهتابخانهکفهرستدرموجودآثارنقدودهی،ستارهگذاری،برچسبامکانکهاستفهرستی
.گیردمیکاربهفهرستدررااجتماعیهایشبکهو2وبهایقابلیتونماید؛میفراهمرا
اجتماعیهایشبکهواجتماعیایکتابخانهافزارهاینرمداشتناجتماعی،فهرستیکالزمه.است
هربهشخص یصفحهیکدادناختصاصامکانبایستیاجتماعی،ایکتابخانهافزارنرممطالعه،رانهکتابخافهرستدرموجوداطالعاتیمنابعبتواندکاربرتانمایدفراهمراکاربر.بگذارداشتراکبهخوددوستانباراآنوکندگذاری برچسبیاگذاری ستارهنقد،
مناسبعاتیاطال منابعکهباشدداشتهراامکاناینبایستیدوفهرستیااجتماعیفهرست.نمایدپیشنهادمناسبکاربرانبهرامرتبطو
همدیگربهویشناسایرامشابهموضوعیعالئقباکاربرانبتواندبایستیاجتماعیفهرستوفاده،پراستمحبوب،منابعمعرفیامکانبایستیهمچنینفهرستاین.کندمعرفی
.باشدداشتهراشدهپربارگیری
2و فهرست 1ها در فهرست مقایسه فهرست
1فهرست
OPAC
2فهرست
اجتماعی:
جایگاه خرد جمعی در فهرست اجتماعی: تفاوت فهرست با فهرست اجتماعی
سازماندهیگردآوریانتشار
فهرست
کاربران کتابدار
کتابدار
اطالعات خروجی
سازماندهیگردآوریانتشار
فهرست
اطالعات خروجی
نقد کردنتننظر گذاش/ پیشنهاد
برچسب گذاشتنستاره دادن
روی وبالگ گذاشتن
واسط محتویات اجتماعی/ رابط
فهرست اجتماعی
فهرست
کاربران
مشخصه فهرست اجتماعی
تفهرسمحتویاتجمعی،خردواجتماعیمشارکتوتعاملطریقازتفهرسیکبهویابد؛میبهبودوشودمیسازی غنیکتابخانه.شودمیتبدیلاجتماعی
،الحاصطبهوگذارندمیاشتراکبهراخودتجربهودانشکاربران
.افزایندمیفهرستبه«افزودهارزش»
تفاوت کتابخانه سنتی و اجتماعی
یکتابخانه اجتماع سنتیکتابخانه
و کتابدار)دوسویه
(کاربر
از )کتابدار محور
(باال به پایین
مجموعه سازی و
فراهم آوری محتوا
سازماندهی، مدیریت، و تایید
کردن
سازماندهی و
مدیریتنقش کتابدار
تولید اجتماعی حمایت پژوهش ی هدف و رسالت
فهرستنویس ی اجتماعی و فهرستگاه اجتماعی چیست؟
مفهوم:(اجتماعیفهرستگاه)اجتماعیفهرستنویس ی دنبالبههکاستجدیدینسبتا
وبکاربردیبرنامهنوعیکواقع،در.شدمطرح2کتابخانهو2وبهایفناوری
(web application)(...وکتابداران،ناشران،نویسندگان،)کاربرانبهکهاستیاخص یش(...وفشرده،لوحفیلم،کتاب،ازاعم)اطالعاتیاشیایومنابعتاکندکمک.کنندفهرستنویس یراخودعالقهمورد
یطمحآنخاستگاهکهویژگییامشخصهدوبراجتماعیفهرستنویس یاصطالح:داردداللتاست،چندکاربرهفهرستنویس ی
به(ماقال )هایآیتمرویدیگرانباکردنتعاملوفهرستگذاشتناشتراکبهتواناییوشده؛گذاشتهاشتراک
درعیانوقیممستمشارکتطریقازتحلیلیوتوصیفیفهرستنویس یبهبودیاسازی غنینمونهرایب)پنهانونهانهایدادهتحلیلطریقازیافهرستنویس ی،هایابردادهتولید
.(دارنددوستهمرابکتابدارند،دوستراالفکتابکهکاربرانی
فهرستنویس ی اجتماعیوجود(یفهرستنویس مخصوصوبگاه)هاییفهرستگاهوافزارهانرم
یشینهپاشتراکوذخیرهدیجیتالی،فهرستنویس یامکانکهدارندب و(...فشرده،لوحکتاب،)اطالعاتیمنابعکتابشناختی
هایردادها
.سازندمیفراهمرامنبعهربهمربوط
هایفهرستبرخالفکهاستایندرهافهرستگاهاینتفاوتها،روش یکتابفناشران،نویسندگان،توسطتوانندمیای،کتابخانه.ندشو استفادهمندعالقه(کاربران)اشخاصحتیوها،کتابخانه
نظامازربیشتخیلیاجتماعیهایفهرستگاهدرفهرستنویس ینظام
.دارندسازی شخص یقابلیتسنتی
مزایای فهرست اجتماعی
شودمیآنانمشارکتوکاربرانجلبموجب.
بهوعیموضفهرستنویس یوکتاب«موضوع»تشخیصتسهیلموجب.شودمی«جمعیخرد»کارگیری بهواسطه
چههکفهمیدودیدکتابخانهفهرستدرراکاربرانپایردتوانمی.استمندعالقه(...موضوع،کتاب،)چیزی چهبهکس ی
رکوردهایبه«افزودهارزش»افزودنواطالعاتسازی غنیموجب
.شودمیکتابخانهکتابشناختیپایگاهدرموجود
برنامه های کاربردی فهرستنویس ی اجتماعی
Books: Anobii, Goodreads, Google Books My Library,
LibraryThing, Shelfari, weRead, Loved.la
Data: Jumper 2.0
Devices: gdgt
Films: Criticker, Film Aficionado, FilmCrave, Flickchart,
Flixster, Internet Movie Database
Music: Discogs, Last.fm, Libre.fm, Rate Your Music
Scholarly citations: Bibster, CiteULike, Connotea, refbase
Places and products: KartMe
Recipes: KeepRecipes
aNobii: www.anobii.com
Bookish: www.bookish.com
Douban: www.douban.com
Goodreads: www.goodreads.com
LibraryThing: www.librarything.com
Shelfari: www.shelfari.com
تنویس ی یا برنامه های کاربردی فهرس( فهرستگاه ها)وبگاه ها
کتاب: اجتماعی
:پیشنهاددرفارس یمنابعفهرستنویس یسنجیامکان
اجتماعیهایفهرستگاه
ویژگی های نرم ا فزار کتابخانه ای اجتماعی
باشدداشتهرازیرهایویژگیکهاستافزاری نرم:
وندباشداشتهتعاملوهمکاری ارتباط،همدیگرباکهدهداجازهکاربرانبه.دهندتشکیلمجازی اجتماعاتبتوانند
،باشداستفادهقابلراحتیبهوباشد؛کاربرپسندومشارکتیسبک،سریع.
سایرعاتیاطال رفتاروتجربهدانش،ازراحتیبهبتواندکهدهداجازهکاربریکبهایرسوکاربرانجمعیخردازبتوانددیگر،عبارتبه.کنداستفادهکاربران
.(...،س یفهرستنویوکتابخریدوانتخابدرویژهبه)کنداستفادهکتابداران
ود،شگذاشتهاشتراکبهگیرد،قراراستفادهموردهمزمانصورتبهبتواند
.شودادغامدیگری افزارنرمبایاوگیردقرارمجدداستفادهمورد
SOPAC: The Future of Libraries
SOPAC: The Future of Libraries
www.thesocialopac.net
Free and open source!
Next-generation catalog system
: فهرستگان جهانفهرستگان چهریزه ای و اجتماعی
فهرست های کتابخانه ای چهریزه ای
نسل جدید فهرست های کتابخانه ای
AquaBrowser
Ex Libris Primo
Innovative Interfaces: Encore
Serials Solutions: Summon (under development)
Medialab Solutions: AquaBrowser
SirsiDynix Enterprise
The Library Corporation: LS2 PAC
VUFind (open source)
BiblioCommons
eXtensible Catalog (under development)
برخی نرم افزارهای موجود
OPAC 2.0 -- Softwares
Endeca: http://www2.lib.ncsu.edu/catalog/search
VuFind: www.vufind.org/demo/
WorldCat Local:
University of Washington Libraries:
http://uwashington.worldcat.org
http://catalog.lib.washington.edu/search).
Arizona University Libraries:
http://www.library.arizona.edu/help/worldCatLocal/
Scriblio: Hongkong University of Science and Technology
Library: http://catalog.ust.hk/catalog/archives/739481
Aquabrowser - The Kansas City Public library catalog:
http://catalog.kclibrary.org
رده بندی چهریزه ای و جستجوی چهریزه ایازنوعیبههاوبگاهدرصد69حداقل2003سالاز
.کنندمیاستفادهایچهریزهبندیردهنظام
باالستبهپایینازآنهاساختار(Bottom-Up approach)
والعاتیاطمنبعکاال،یکچگونهکاربرمن:اصلیمفهومکنم؟میجستجووبندی،طبقهوتوصیفرا...
ندیبتقسیمخاصویژگییکحسببرموضوعیوقتیآیدمیوجودبهفرعیتقسیماتازهاییگروهشود،میریزهچه.گویندمی«چهریزه»یکهاگروهازیکهربهکه
.مکانوزمانفعل،ماده،،(شکل)صورت
43
فهرست چهریزه ایایهریزهچصورتبهرانتایجامروزهایکتابخانههایفهرستازبرخی
شکل،ماده،زمان،:دهندمینمایشمختلفهایمقولهاساسبر
...ونویسندگان،موضوع،زبان،
Endecaپیشرو در جستجوی چهریزه ای
و فهرست اجتماعی
www.aadl.org/catalog
کدام فهرست را
ترجیح می دهید؟
www.vufind.org/demo/
http://boss.library.okstate.edu
Discover Context
Associations
Spelling
variations
Translations
Thesaurus
terms
Discovery trail
Refine Breakdown of
results allowing user
to filter
Format
Location
Author
Language
Better?
.آر.بی.آر.نرم افزارهای مبتنی بر اف Austlit: www.austlit.edu.au
Perseus: http://catalog.perseus.org
FictionFinder: http://experimental.worldcat.org/xfinder/fictionfinder.html
See also: http://frbr.slis.kent.edu/resources.htm
نرم افزارهای کتابخانه ای ایرانی
کتابخانه دیجیتال–نوسا
کتابخانه عمومی از نسل کتابخانه اجتماعی
http://nvcl.bibliocommons.com
http://olathe.bibliocommons.com
نتیجه گیری
واآمریک)شمالیآمریکایدرموجودایکتابخانهافزارهاینرماغلبنمایشواجتماعی،هایشبکه،2وبهایقابلیتدارای(کانادا
.هستندایچهریزه
قرارارزیابیومطالعهموردوطنیافزارهاینرمکهشودمیپیشنهادشبکه،2وبهایقابلیتازکهشودپیشنهادآنهاطراحانبهوگیرندهاینهکتابخاتانماینداستفادهایچهریزهنمایشواجتماعی،های
.روندپیشاجتماعیهایکتابخانهسمتبههمما
سؤال؟
Scial Library
:اطالعات کتابشناختی
،اجتماعیفهرستواجتماعیکتابخانه.(1393)علیرضانوروزی:.1393آذر10تهرانتهران،دانشگاهمرکزی کتابخانه.سخنرانی