MÜSLÜMAN TÜRK MÜSLÜMAN TÜRK COĞRAFYACILARICOĞRAFYACILARI

ALİ KUŞÇUALİ KUŞÇU

Asıl adı Ali Bin Alaeddin Bin Asıl adı Ali Bin Alaeddin Bin Muhammed’dir. Muhammed’dir.

Maveraünnehir bölgesinde Maveraünnehir bölgesinde doğduğu söylendiği halde doğduğu söylendiği halde nerede ne zaman doğduğu nerede ne zaman doğduğu

kesin olarak kesin olarak bilinmemektedir.1474 yılında bilinmemektedir.1474 yılında

İstanbul’da vefat etmiştir. İstanbul’da vefat etmiştir.

Ali Kuşçu’ya göre ayın safhalarıAli Kuşçu’ya göre ayın safhaları 1-Hilal(14 günlük )1-Hilal(14 günlük ) 2-İlk dördün(7günlük)2-İlk dördün(7günlük) 3-İkinci dördün (10 Günlük)3-İkinci dördün (10 Günlük) 4-Dolunay(14 günlük)4-Dolunay(14 günlük) 5-Üçüncü dördün(18 günlük)5-Üçüncü dördün(18 günlük) 6-Son dördün(24 ve26 günlük)6-Son dördün(24 ve26 günlük)

BattaniBattani

858 yılında Harran’da 858 yılında Harran’da doğdu.astronomi ve doğdu.astronomi ve matematikle uğraştı. matematikle uğraştı. Coğrafya adına birçok Coğrafya adına birçok düzenleme yaptı.877 düzenleme yaptı.877 yılında Samarra yılında Samarra yakınındaki yakınındaki Kassalca’da vefat etti.Kassalca’da vefat etti.

Ekliptik ; güneşin (gerçekte dünyanın) bir yıl Ekliptik ; güneşin (gerçekte dünyanın) bir yıl boyunca gökküresi üzerinde çizer göründüğü boyunca gökküresi üzerinde çizer göründüğü çemberin sınırladığı daireye verilen çemberin sınırladığı daireye verilen isimdir.Battani ekliptik eğimi bugünkü rakamlara isimdir.Battani ekliptik eğimi bugünkü rakamlara çok yakın olarak hesapladı.Güneş yılını çok yakın olarak hesapladı.Güneş yılını hesaplarken bulduğu sonuç da , bugünkünden hesaplarken bulduğu sonuç da , bugünkünden sadece 24 saniye fazlaydı.sadece 24 saniye fazlaydı.

Battani güneş tutulmasının ancak Battani güneş tutulmasının ancak halka şeklinde olabileceğini ve bunu halka şeklinde olabileceğini ve bunu şekilde gösterdiği gibi ispat ettişekilde gösterdiği gibi ispat etti

BeyruniBeyruni

Asıl adı Ebu Reyhan Asıl adı Ebu Reyhan Muhammed Bin Ahmet Muhammed Bin Ahmet El-Beyruni olan El-Beyruni olan Beyruni 973’de Kaş’ta Beyruni 973’de Kaş’ta doğdu.doğdu.

Fen ve astronomi Fen ve astronomi alanında büyük alanında büyük keşifler yapmış ünlü keşifler yapmış ünlü Müslüman Türk Müslüman Türk bilginidir.bilginidir.

1051 yılında arkasında 1051 yılında arkasında 120’ye yakın eser 120’ye yakın eser bırakarak Gazne bırakarak Gazne şehrinde vefat etti.şehrinde vefat etti.

Beyruni ilk defa Beyruni ilk defa dünyanın dünyanın döndüğünü ispat döndüğünü ispat eden dahi bilim eden dahi bilim adamıdır. adamıdır.

Beyruni’nin çizdiği ve onun zamanında Beyruni’nin çizdiği ve onun zamanında önemli yer ve şehirleri gösteren bir orta önemli yer ve şehirleri gösteren bir orta Asya haritası.Asya haritası.

Beyruni’nin Beyruni’nin astronomik astronomik çalışmalarından çalışmalarından kopya edilerek kopya edilerek yapılan yandaki yapılan yandaki şekil ayın çeşitli şekil ayın çeşitli safhalarını safhalarını göstermektedir.Tepgöstermektedir.Tepedeki siyah daire edeki siyah daire güneşi temsil güneşi temsil etmektedir.etmektedir.

Beyruni’nin yaptığı güneş ve ay Beyruni’nin yaptığı güneş ve ay tutulmasını gösteren diyagramlar.tutulmasını gösteren diyagramlar.

Beyruni’nin gezegen ve yıldızların Beyruni’nin gezegen ve yıldızların hareket ve yörüngeleriyle ilgili hareket ve yörüngeleriyle ilgili

çizdiği şekiller. çizdiği şekiller.

Ebul fidaEbul fida

1271’de Şam’da dünyaya 1271’de Şam’da dünyaya geldi.geldi.

Kendisi gezdiği yerleri canlı Kendisi gezdiği yerleri canlı ve orijinal bir şekilde ve orijinal bir şekilde kaleme alarak ününü kaleme alarak ününü yaydı.yaydı.

Takvim-ül Buldan adlı Takvim-ül Buldan adlı eserinde eserinde Anadolu’dan ,Suriye’den Anadolu’dan ,Suriye’den ve Mısır’dan ve buralardaki ve Mısır’dan ve buralardaki hayat şartlarından çok hayat şartlarından çok orijinal fikirlerle ilk defa orijinal fikirlerle ilk defa bahsetmiştir.bahsetmiştir.

1331 yılında yine Şam’da 1331 yılında yine Şam’da vefat etmiştir.vefat etmiştir.

Ebu Ma’şerEbu Ma’şer 785 yılında Horasan’ın 785 yılında Horasan’ın

Belh şehrinde doğdu.Belh şehrinde doğdu. Onun gerek gel-git le Onun gerek gel-git le

ilgili ve gerekse enlem ilgili ve gerekse enlem derecelerini derecelerini hesaplama hesaplama konusundaki konusundaki açıklamaları coğrafya açıklamaları coğrafya alanında bu yöndeki alanında bu yöndeki ilk fikirlerdir.Bu ilk fikirlerdir.Bu fikirleriyle Avrupa’ya fikirleriyle Avrupa’ya yol göstermiştir.yol göstermiştir.

886 yılında Bağdat’ta 886 yılında Bağdat’ta vefat etmiştir. vefat etmiştir.

Med-Cezir(gel-git) oluşumu Med-Cezir(gel-git) oluşumu

Evliya ÇelebiEvliya Çelebi 1611yılında İstanbul’da 1611yılında İstanbul’da

doğdu.doğdu. 1630 yılında Hz. 1630 yılında Hz.

Muhammed (asm.) Muhammed (asm.) rüyasında gördü.Şefaat ya rüyasında gördü.Şefaat ya Resulullah diyeceğine Resulullah diyeceğine seyahat ya Resulullah seyahat ya Resulullah demesiyle birden hayatı bir demesiyle birden hayatı bir seyyah şekline dönüştü.seyyah şekline dönüştü.

Gezdiği yerleri Gezdiği yerleri Seyahatname adlı eserinde Seyahatname adlı eserinde yazdı.yazdı.

1682 yılında İstanbul’da 1682 yılında İstanbul’da vefat etti. vefat etti.

1630-1682 yılları arasında İstanbul , Anadolu,Suriye,Filistin,Avusturya, 1630-1682 yılları arasında İstanbul , Anadolu,Suriye,Filistin,Avusturya, Rumeli, Macaristan,Transilvanya,Polonya,Almanya , Bosna,Hersek,Hollanda, Rumeli, Macaristan,Transilvanya,Polonya,Almanya , Bosna,Hersek,Hollanda, Dalmaçya ,Kırım,Kafkasya,İran,Irak yine Suriye , Mısır,Hicaz,ve Girit’i gezdi. Dalmaçya ,Kırım,Kafkasya,İran,Irak yine Suriye , Mısır,Hicaz,ve Girit’i gezdi. Yukarıdaki haritada bu gittiği yerler gösterilmektedir.Yukarıdaki haritada bu gittiği yerler gösterilmektedir.

FerganiFergani 9. yüzyılda yaşa- dığı 9. yüzyılda yaşa- dığı

bilinmektedir. Hayatı bilinmektedir. Hayatı hakkında kesin bilgiler yok hakkında kesin bilgiler yok denecek kadar azdır.denecek kadar azdır.

Astronomi alanında yazdığı Astronomi alanında yazdığı eserler Avrupa’da 700 eserler Avrupa’da 700 sene boyunca ders kitabı sene boyunca ders kitabı olarak okutulmuştur.olarak okutulmuştur.

Gök kürelerinin hareketleri Gök kürelerinin hareketleri adlı kitabı astronomiye adlı kitabı astronomiye orijinal fikirler ve keşifler orijinal fikirler ve keşifler kazandırmıştır.kazandırmıştır.

Ekliptik ; dünyanın Ekliptik ; dünyanın güneş çevresinde , güneş çevresinde , elips biçimindeki elips biçimindeki yörüngesinden yörüngesinden geçen geçen düzlem;ekliptik ile düzlem;ekliptik ile ekvator düzlemi ekvator düzlemi arasındaki açıya arasındaki açıya verilen isim. verilen isim. Fergani ilk defa Fergani ilk defa bundan yandaki bundan yandaki resimde resimde bahsediyor.bahsediyor.

Güneşin de kendine göre bir Güneşin de kendine göre bir yörüngesi olduğunu ilmi olarak ilk yörüngesi olduğunu ilmi olarak ilk

defa Fergani tespit etti.defa Fergani tespit etti.

Hasan Bin MusaHasan Bin Musa

Abbasiler’de Halife Me’mun Abbasiler’de Halife Me’mun zamanında yaşamış zamanında yaşamış olup ;üç kardeş diye ün olup ;üç kardeş diye ün yapmış kardeşlerden en yapmış kardeşlerden en büyüğüdür.büyüğüdür.

Yanda ki şekilde de Yanda ki şekilde de görüldüğü gibi coğrafyaya görüldüğü gibi coğrafyaya kazandırdığı farklı dünya kazandırdığı farklı dünya küreleriyle dünyanın küreleriyle dünyanın şeklinin ölçülmesinde o şeklinin ölçülmesinde o zamanlar için çok etkili zamanlar için çok etkili olmuştur.olmuştur.

Hasan Bin Musa , Kardeşleri Ahmed ve Hasan Bin Musa , Kardeşleri Ahmed ve Muhammed ile birlikte dünyanın çevresini Muhammed ile birlikte dünyanın çevresini ölçtü . 24.000 mil olarak buldu.Bundan bin ölçtü . 24.000 mil olarak buldu.Bundan bin sene evvel teknik imkansızlıklar içinde sene evvel teknik imkansızlıklar içinde bunu başarabilmek büyük bir zaferdi.bunu başarabilmek büyük bir zaferdi.

İbni Batuta İbni Batuta Asıl adı Şerefüddin Ebu Asıl adı Şerefüddin Ebu

Abdullah Muhammed Bin Abdullah Muhammed Bin İbrahim Et-Tanci olan İbni İbrahim Et-Tanci olan İbni Battuta 1304’te Tanca’da Battuta 1304’te Tanca’da doğdu..29 sene boyunca doğdu..29 sene boyunca her türlü imkansızlığa her türlü imkansızlığa rağmen gezip dolaşmış ve rağmen gezip dolaşmış ve gördüğü herşeyi gördüğü herşeyi seyahatname sinde seyahatname sinde yazmıştır.yazmıştır.

Sudan’ı ilk keşfeden Sudan’ı ilk keşfeden seyyahtır.seyyahtır.

Anadolu’da gezerken Anadolu’da gezerken kendisine yardım eden kendisine yardım eden ahiler hakkında önemli ahiler hakkında önemli bilgiler vermektedir. bilgiler vermektedir.

İbni Havkalİbni Havkal

10. yüzyılda yaşamış ünlü coğrafyacımız dır.10. yüzyılda yaşamış ünlü coğrafyacımız dır. 10 asır önce yazdığı “El-Mesalik Ve-l Memalik “ 10 asır önce yazdığı “El-Mesalik Ve-l Memalik “

adlı eseri ilmi değeri çok yüksek olan bir adlı eseri ilmi değeri çok yüksek olan bir kitaptır.Her türlü coğrafi olaydan bahseden ve kitaptır.Her türlü coğrafi olaydan bahseden ve içinde 21 tane harita bulunan bu eser coğrafya içinde 21 tane harita bulunan bu eser coğrafya ilmi için vazgeçilmez bir eserdir.ilmi için vazgeçilmez bir eserdir.

İbni Macitİbni Macit

15. yüzyılda yaşamış 15. yüzyılda yaşamış büyük İslam alimidir. büyük İslam alimidir. Ünlü bir denizci ve Ünlü bir denizci ve coğrafyacıdır.Haritacılıcoğrafyacıdır.Haritacılığı ile ün ğı ile ün yapmıştır.Vasco da yapmıştır.Vasco da Gama’ya Hindistan Gama’ya Hindistan yolculuğunda yol yolculuğunda yol göstermiş, pusulayı göstermiş, pusulayı Avrupa’ya tanıtan Avrupa’ya tanıtan İslam bilginleri İslam bilginleri arasında yer almıştır. arasında yer almıştır.

İdrisiİdrisi 1100 yılında Endülüs’te 1100 yılında Endülüs’te

Septe şehrinde doğup Septe şehrinde doğup 1166 yılında yine burada 1166 yılında yine burada vefat etmiştir.vefat etmiştir.

Padişah kendisine Padişah kendisine Afrika,Sicilya ve İtalya’yı Afrika,Sicilya ve İtalya’yı gezip buradaki hayat gezip buradaki hayat şartlarını öğrenip gelmesini şartlarını öğrenip gelmesini emreder.emreder.

Gezdiği yerleri ”Roger’in Gezdiği yerleri ”Roger’in Kitabı” adlı eserinde Kitabı” adlı eserinde resmederek ve hayat resmederek ve hayat şartlarını haritalayarak şartlarını haritalayarak eserleştirmiştir. eserleştirmiştir.

İdrisi’nin İdrisi’nin bugünküne yakın bugünküne yakın bir şekilde 9 asır bir şekilde 9 asır önce çizmiş olduğu önce çizmiş olduğu dünya haritalarında dünya haritalarında iki örnek şekillerde iki örnek şekillerde gösterilmektedir.gösterilmektedir.

İstahriİstahri

10. yüzyılda istahr’i 10. yüzyılda istahr’i şehrinde doğup şehrinde doğup yine aynı yerde yine aynı yerde vefat etmiştir.vefat etmiştir.

Coğrafya alanında Coğrafya alanında minyatür sanatını minyatür sanatını kullanan ilk kullanan ilk bilgindir.bilgindir.

Mesalik’ül Memalik Mesalik’ül Memalik adlı bir coğrafya adlı bir coğrafya eseri vardir.eseri vardir.

Şekil 1’de minyatür Şekil 1’de minyatür sanatıyla İstahri sanatıyla İstahri tarafından çizilmiş bir tarafından çizilmiş bir dünya haritası dünya haritası görülüyor.görülüyor.

Şekil 2’de Akdeniz ve Şekil 2’de Akdeniz ve sahillerini gösteren ve sahillerini gösteren ve minyatür sanatıyla minyatür sanatıyla çizilmiş bir İstahri çizilmiş bir İstahri sanat eseri.sanat eseri.

Katip ÇelebiKatip Çelebi 1609 yılında 1609 yılında

İstanbul’da doğdu.İstanbul’da doğdu. Büyük Türk Büyük Türk

bilginlerindendir.Ünlü bilginlerindendir.Ünlü bir bibliyograf bir bibliyograf yacı,derin bir yacı,derin bir araştırmacı çeşitli araştırmacı çeşitli ilimlerde kalem ilimlerde kalem oynatan , oynatan , Osmanlılar’da ilmi Osmanlılar’da ilmi Rönesansın Rönesansın müjdeleyicisiolan müjdeleyicisiolan büyük bir şahsiyettir. büyük bir şahsiyettir.

1657 yılında vefat etti.1657 yılında vefat etti.

Katip Çelebi’nin Süleymaniye Kütüphanesi Katip Çelebi’nin Süleymaniye Kütüphanesi Pertevnihal Bölümü 754 numarada kayıtlı Pertevnihal Bölümü 754 numarada kayıtlı Cihannüma’da yer alan dünyanın doğu ve Cihannüma’da yer alan dünyanın doğu ve batı yarımkürelerini gösteren harita.batı yarımkürelerini gösteren harita.

KazvaniKazvani 1203 yılında Tahran’a 1203 yılında Tahran’a

150 km. uzaklıkta 150 km. uzaklıkta Kazvin denen köyde Kazvin denen köyde büyüdü.Şam’da ve büyüdü.Şam’da ve Bağdat’ta eğitim Bağdat’ta eğitim hayatını sürdürdü.hayatını sürdürdü.

Ortaçağın Müslüman Ortaçağın Müslüman Heredot’u ve Plinius’u Heredot’u ve Plinius’u olarak tanımlanmış.olarak tanımlanmış.

Acaibül Mahlukat ve Acaibül Mahlukat ve Garaibül Mahlukat adlı Garaibül Mahlukat adlı iki eseri vardır.1283 iki eseri vardır.1283 yılında Hilla’da kadılk yılında Hilla’da kadılk yaparken vefat etti.yaparken vefat etti.

Suudi Arabistan tarafından Suudi Arabistan tarafından bastırılan ve Kazvini’nin Acaibül bastırılan ve Kazvini’nin Acaibül

Mahlukat adlı eserini kapak yapan Mahlukat adlı eserini kapak yapan bir pul.bir pul.

Mes’udiMes’udi 900’lü yıllarda Bağdat’ta 900’lü yıllarda Bağdat’ta

doğdu.doğdu. 92-15 yılında başlayarak 92-15 yılında başlayarak

İran, İstahr,Seylan, İran, İstahr,Seylan, Zengibar, Hazar gölü Zengibar, Hazar gölü çevresi, Filistin Antakya, çevresi, Filistin Antakya, Suriye Bağdat , Suriye Bağdat , Mısır,Fustat’a kadar olan Mısır,Fustat’a kadar olan bölgeyi gezen ve buradiki bölgeyi gezen ve buradiki tarihi ve coğrafi olayları tarihi ve coğrafi olayları yazan ünlü seyyahtır.yazan ünlü seyyahtır.

Ahbar-iz zaman ve Ahbar-iz zaman ve Memalik-i Hadıra Adlı Memalik-i Hadıra Adlı eserlerinde bu gezdiği eserlerinde bu gezdiği yerleri tarihi , coğrafyasıyla yerleri tarihi , coğrafyasıyla kaleme almıştır.kaleme almıştır.

Mes’udi günümüzden 1000 sene Mes’udi günümüzden 1000 sene evvel depremin oluş sebeplerini evvel depremin oluş sebeplerini

açıkladı.açıkladı.

Muhammed Bin MusaMuhammed Bin Musa

9. yüzyılda yaşamış 9. yüzyılda yaşamış Üç Kardeş diye ün Üç Kardeş diye ün salmış salmış kardeşlerden kardeşlerden ikincisidir.ikincisidir.

Dünyanın çevresini Dünyanın çevresini ölçen kardeşlerden ölçen kardeşlerden biridir.biridir.

Mürsiyeli İbrahimMürsiyeli İbrahim

15. yüzyılda 15. yüzyılda yaşamış ünlü yaşamış ünlü denizci ve denizci ve haritacımızdır.haritacımızdır.

Piri Reis’ten 52 yıl Piri Reis’ten 52 yıl önce bugünkü önce bugünkü ölçülere uygun ölçülere uygun Akdeniz haritası Akdeniz haritası çizen harita çizen harita uzmanımızdır.uzmanımızdır.

Günümüzden 500 küsür sene önce Günümüzden 500 küsür sene önce Mürsiyeli İbrahim tarafındanMürsiyeli İbrahim tarafından

çizilen Akdeniz haritası(sağda) ve çizilen Akdeniz haritası(sağda) ve günümüzde çizilen Akdeniz haritasıgünümüzde çizilen Akdeniz haritası

Piri ReisPiri Reis Büyük Türk denizcisi , Büyük Türk denizcisi ,

amirali ve coğrafya amirali ve coğrafya bilgini olan piri bilgini olan piri Reis ,1465 yılında Reis ,1465 yılında Gelibolu’da Doğdu Gelibolu’da Doğdu 1554 yılında Kahire’de 1554 yılında Kahire’de vefat etti.vefat etti.

Kitab-ı Bahriye adlı Kitab-ı Bahriye adlı coğrafi eseri ve iki coğrafi eseri ve iki önemli haritası ile önemli haritası ile coğrafyamıza büyük coğrafyamıza büyük katkıda bulunmuştur. katkıda bulunmuştur.

Piri Reis’in yaptığı soldaki Amerika Piri Reis’in yaptığı soldaki Amerika haritası , sağ üstte Kuzey Amerika, haritası , sağ üstte Kuzey Amerika,

sağ altta Dünya haritaları sağ altta Dünya haritaları gösterilmektedir.gösterilmektedir.

Solda Afrika kıtası ile Amerika Solda Afrika kıtası ile Amerika kıtası arasındaki mesafeyi doğru kıtası arasındaki mesafeyi doğru

olarak hesapladığını sağdaki olarak hesapladığını sağdaki havadan çekilen fotoğraf açıkça havadan çekilen fotoğraf açıkça

ispatlıyor.ispatlıyor.

Piri Reis’in yaptığı Amerika haritası.Piri Reis’in yaptığı Amerika haritası.

Sabit Bin KurraSabit Bin Kurra

9.asrın astronomi 9.asrın astronomi bilginlerindendir.bilginlerindendir.

Dünyanın çevresini Dünyanın çevresini 360 meridyene 360 meridyene bölerek ekvatorun bölerek ekvatorun uzunluğunu uzunluğunu hesaplamıştır.hesaplamıştır.

Sabit Bin KurraSabit Bin Kurra

Sabit Bin Kurra Sabit Bin Kurra dünyanın çapını dünyanın çapını doğru olarak doğru olarak hesaplamıştır.hesaplamıştır.

Aynı zamanda iki Aynı zamanda iki meridyen arası meridyen arası uzaklığı da doğru uzaklığı da doğru olarak bulmuştur.olarak bulmuştur.

Seydi Ali ReisSeydi Ali Reis Sinoplu denizci bir Sinoplu denizci bir

ailenin oğludurailenin oğludur EserleriEserleri Mir’atü’l –MemalikMir’atü’l –Memalik Eserlerinde zaman Eserlerinde zaman

hesaplaması, hesaplaması, takvim,pusula,güneş takvim,pusula,güneş ve ay yılları,ulaştırma ve ay yılları,ulaştırma yollar,limanlar,yıldızlaryollar,limanlar,yıldızların isimleri,fırtına ve ın isimleri,fırtına ve tedbirlerinden tedbirlerinden bahsetmettedir. .bahsetmettedir. .

Seydi Ali Seydi Ali Reis,Muhit’inin Reis,Muhit’inin birinci bölümünde birinci bölümünde yıldızlarla ilgili yıldızlarla ilgili konulara yer konulara yer vermektedir.vermektedir.