гэрлэлтийн өмнөх үе ба гэр бүл хичээл 2

Гэрлэлтийн өмнөх үе, гэр бүл

ГЭРЛЭХЭЭС ӨМНӨ

Хүний хэрэгцээ: Өөрийгөө хүндэтгэх хэрэгцээӨөрийгөө илэрхийлэх хэрэгцээӨөрийгөө хайрлах хэрэгцээ Өөрийгөө хайрлах хэрэгцээ нь суурь хэрэгцээ болж, улмаар өөрийгөө бус бусдыг хайрлах чадварыг багтааж байх учиртай.

Хань нөхрөө сонгох онолоос Харилцан бие биенээ нөхөх

хэрэгцээний онол /Complementary Needs Theory/

Хэрэгцээний хувьд харилцан адилгүй хүмүүс өөрт дутагдаж буй хэрэгцээг нөгөөгөөсөө авч гүйцээх зорилгоор хань, нөхрөө сонгож байдаг.

Winch /1958/ Хүмүүс өөртөөгөө адил хүнээс илүүтэй

бие биенээ нөхөж болохуйц хүнд татагдаж хань нөхрөө сонгодог.

Эсрэг тэсрэг /2 өөр/ хэрэгцээ бүхий хүмүүс нэг нэгэндээ татагдан гэрлэдэг.

Ж: Залхуу нь ажилсаг хүн рүү, албан тушаалд дургүй нь дуртай хүн рүү, их ярих дуртай хүн нь дуу цөөтэй хүнрүү гэх мэт.

Залуучууд эрт гэрлэснээр дараа нь өөр хүмүүсийг сонирхох хүсэл төрдөг байна.

Энэ нь залуучуудын ёс

суртахууны доголдол гэхээсээ гэрлэхээс өмнөх хугацаа бага байсантай холбоотой.

Гэрлэхийн өмнөх үе нь хүний амьдралд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг учраас “Ханиа зөв шинжих, сонгох хугацаа” г богиносгож, агуулгыг нь ядууруулж болохгүй.

Өнөөдөр залуучууд ихэнхдээ 20-26 насандаа гэрлэж байгаа учраас хоёр биенээ танин мэдэх, шинжин сонгоход хугацаа хангалттай /боломжтой/ байна.

Харилцаа бүрдэх онол Судлаач Lewis (1973)

Ханиа сонгох үйл явцыг 6 түвшинд авч үзжээ

1. Адил төстэй ойлголтын шат (нийгэм соёлын байдал, үнэлэмж үнэ цэнэт зүйлс, сонирхол, зан төлөвийн гэх мэт хоорондын адил сэтгэгдлийн шат)2. Хосуудын найрсаг сэтгэгдэл бий болох шат.(харилцан ярилцах явцад хоорондын эерэг дүгнэлт болон дотно сэтгэгдэл хөгжиж харилцаа үргэлжилдэг.)

3. Өөрийгөө илэрхийлэх шат. (Илэн далангүй, нээлттэйгээр өөрийн хувь хүнийг харуулж чадсанаар харилцаа үргэлжилдэг. Энэ нь харилцан үйл явц бөгөөд нэг талаас илэрхийлэх үед нөгөө тал ч мөн тэр хэмжээгээр илэрхийлдэг)4.Үүрэг роль бүрдэх шат. (Өөрийгөө илэрхийлсэнээр хоорондын үүрэг ролын талаар тодорхой ойлголт бүрдэнэ. Өөрийн үүрэг ролын тухай ойлголт бүрдэж цаашлаад харилцан адил сэтгэгдэл бий болж харилцаа хөгжинө.)

5. Үүргийн таарамж, зохицолын шат. (Хоорондын адил төстэй болон ялгаатай талыг танин мэдэж хамтын амьдралаа эхлүүлэх боломжтой талыг ойлгож үүргийн хувиарлалт, зохиоцол бий болж харилцаа үргэлжилнэ.)6. Шийдвэрийн шат. (Харилцаа хөгжиж, гадаад орчинтой хил хязгаараа тогтоож, БИД гэсэн ойлголт хөгжинө.)

Бусад онолын түвшинСолилцооны онол (Exchange Theory) Тэгш эрхийн онол (Equity Theory)Шүүлтүүрийн онол (Filter Theory)Цочрол -Үнэ цэнэ – Үүргийн онол (Stimulus-Value-Role Theory)

Гэрлэхээс өмнөх хүчин зүйлийн хэмжигдэхүүн: /Оросын социологич М.Мацковский, Т.Гурко нарын судалгаагаар/

Эрт ба орой гэрлэхБоловсролын түвшин Эцэг, эхийн нийгмийн байдалГазарзүйн байршилГэр бүлийн хүмүүжлийн орчинАх, эгч дүүтэй эсэхЭцэг, эхийн гэр бүлийн дотоод уур амьсгалТанилцсанаас гэрлэх хүртэл хугацааГэрлэхээс өмнө бэлгийн харьцаанд орсон

эсэх, Эцэг, эх нь гэрлэлтэнд хандах хандлагаГэрлэх шалтгаан зэрэг

Сайн /чанартай/ гэрлэлт нь:

Гэрлэгсдийн нэг нэгэндээ дасан зохицох

Тэдний хоорондын зохистой харилцаа

Аз жаргал сэтгэл ханамжаа мэдрэх түвшинтэй холбоотой

Нийгмийн бусад бүлгүүдээс гэр бүлүүдийг үнэлэх үнэлэмж,

Хосуудын нэг нэгнийгээ болон үр хүүхдээ дэмжих, авъяас билгийг нь нээн хөгжүүлэх

Хань нөхрөө сонгох түвшинБарууны судлаачид:

Нийгмийн байр суурь Нас Газар орны байдал Шашин Үндэс язгуур Гадаад төрх Зан чанар Үнэ цэнэт зүйл

ГЭР БҮЛИЙН АМЬДРАЛ

ГЭР БҮЛИЙН АМЬДРАЛ

ХАНЬСэтгэлд л тогтодог

ХАНЬСэтгэлд л тогтодог

СЭТГЭЛБайвал ханийн хоорондуур юу ч орж байсан амьдралд нөлөөлдөггүй.

СЭТГЭЛБайвал ханийн хоорондуур юу ч орж байсан амьдралд нөлөөлдөггүй.

Ханилсан хоёрын

АМЬДРАЛ

Ханилсан хоёрын

АМЬДРАЛ

Үр хүүхдийнАМЬДРАЛ

Ханилсан хоёрын амьдрал явж явж эцэстээ үр хүүхдийн амьдрал болж хувирдаг

Үр хүүхдийнАМЬДРАЛ

Ханилсан хоёрын амьдрал явж явж эцэстээ үр хүүхдийн амьдрал болж хувирдаг

Гэр бүлийн амьдрал

Үр хүүхдүүдийн хөгжих, дэвжихийн үндэс суурийг тавьдаг.

Гэр бүлийн амьдрал

Үр хүүхдүүдийн хөгжих, дэвжихийн үндэс суурийг тавьдаг.

“Бие нийлж гэр бүл болдоггүй Сэтгэл нийлж байж сая гэр бүл болдог” гэдэг.

“Бие нийлж гэр бүл болдоггүй Сэтгэл нийлж байж сая гэр бүл болдог” гэдэг.

Чингис хаан өөр хэн нэгэнтэй холбоотой болохыг хүсэхдээ, худ ураг барилдуулахдаа эхнэр, нөхөр болох хүмүүс эн тэнцүү эрхтэй болохыг Монгол зүй үгээр зүйрлүүлэн харилцааг нь илэрхийлж байжээ. Тухайлбал нөхөр, эхнэр бологсод нэг тэрэгний хоёр аралтай адил болохыг дүрслэн

“Хоёр аралтай тэрэгний нэг арал хугарваас үхэр нь зүтгэн ядъюу....Хоёр хүрдтэй тэрэг нөгөө хүрдээ хугарваас хөдлөн ядъюу” хэмээжээ. Чингис хаан Алтанийн хурим дээр буулгасан зарлигтаа тэрэгний тухай зүйр үгийг шинэчлэн ашигласан гэдэг.

Чингис хаан өөр хэн нэгэнтэй холбоотой болохыг хүсэхдээ, худ ураг барилдуулахдаа эхнэр, нөхөр болох хүмүүс эн тэнцүү эрхтэй болохыг Монгол зүй үгээр зүйрлүүлэн харилцааг нь илэрхийлж байжээ. Тухайлбал нөхөр, эхнэр бологсод нэг тэрэгний хоёр аралтай адил болохыг дүрслэн

“Хоёр аралтай тэрэгний нэг арал хугарваас үхэр нь зүтгэн ядъюу....Хоёр хүрдтэй тэрэг нөгөө хүрдээ хугарваас хөдлөн ядъюу” хэмээжээ. Чингис хаан Алтанийн хурим дээр буулгасан зарлигтаа тэрэгний тухай зүйр үгийг шинэчлэн ашигласан гэдэг.

ТОГТВОРТОЙ ГЭР БҮЛ

Гэр бүл дэх төлөөлөл

Гэр бүл дэх төлөөлөл

Эр нөхөр буюу өрхийн тэргүүн ухааны төлөөлөл Эр нөхөр буюу өрхийн тэргүүн ухааны төлөөлөл

Ээж бол мэдрэхүйн төлөөлөл Ээж бол мэдрэхүйн төлөөлөл

Хүүхэд бол Ирээдүйд илэрч, тодрон гарах далд бололцоог агуулж тээж явдаг хүч

Хүүхэд бол Ирээдүйд илэрч, тодрон гарах далд бололцоог агуулж тээж явдаг хүч

ТОГТВОРТОЙ ГЭР БҮЛ

Stinnett & DeFrain /1985/ “Эрүүл гэр бүл гэдэг нь төрлөхийн

бус харин бүтээн байгуулдаг” хэмээн үзжээ.

Эрүүл гэр бүл аяндаа бий болдог бус харин гэр бүлийн гишүүдийн ухамсартай хичээл зүтгэлээр бүтээгддэг.

ÝÌÝÃÒÝÉ Õ¯Í•Ìýäрэõ¿éí òºëººëºë •Ñýòãýë õºäëºëèéí ýõ áóëàã•Ãýð á¿ëäýý ñýòãýëèéí òýíöâýðòýé, òîãòâîðòîé ººðººð õýëáýë òàéâàí àìãàëàíã áýëýãëýíý.

•Ýìýãòýé õ¿íèé ñýòãýë òààã¿é áàéõàä ãýð á¿ë á¿õýëäýý ãóíèãò àâòàíà.

ÝÐÝÃÒÝÉ Õ¯Í•Óõààíû òºëººëºë•Èäýâõòýé áàéõûí ýõ áóëàã•Ãýð á¿ë èðýýä¿éäýý èòãýëòýé, óðàм çîðèãòîé áàéõ ººäðºã ¿çëèéã áýëýãëýíý.

•Ýð íºõºð, ºðõèéí òýðã¿¿í òààã¿é áàéõàä ãýð á¿ëèéí àæèë ¿éë óíàëòàíä îðíî.

Õ¿¿õýä•Ãýð á¿ëèéí áàÿð õººðèéí ýõ áóëàã, áàÿð áàÿñãàëàí•Èðýýä¿éä èëýð÷, òîäðîí ãàðàõ äàëä áîëîëöîîã àãóóëæ, òýýæ ÿâäàã õ¿÷ þì.

Гэр бүл - амьд организм

ОРЧИН ҮЕИЙН МОНГОЛ ГЭР БҮЛИЙН ХӨГЖИЛ ОНЦЛОГ

ХӨГЖЛИЙН ҮЕ

ГОЛ ОНЦЛОГ

ЭЕРЭГ ТАЛ

СӨРӨГ ТАЛ

ХӨГЖЛИЙН ГАРЦ

Гэр бүлийн

тогтвортой

байдлыг хангаж

амьдрах

Гэр бүлийн

хэлбрүүд үүссэн

бололцоо байгаагү

й

Хос гэр бүл

(тоонот гэрт

толгой холбосон дангаар тогтсон)

Нэг үзэл суртал,

захиргааны

намчирхсан арга тогтсон

Социолизмын үе

Гэр бүлд ардчилал

нэвтэрсэн үеГэр

бүлүүдэд нэгэнт

өөр орчин

бий болж эхэлсэн

Гэр бүлүүдэд ардчилал нөлөөлж, чөлөөт сонголт боломж

бий болсон

Уламжлалт Их гэр бүлүүд

задралд орж

эхэлсэн

Төрөөс гэр бүлийн талаар

баримтлах бодлого,

болон түүнийг

хэрэгжүүлэх арга хэмжээ авах

Дотоод, гадаадад

бий болсон Шинэ

нөхцөлд тохирсон бодлого бүтэцтэй хөгжих

Тулгарч байгаагү

й асуудлуу

д гарч байгаа

Гэр бүлүүдэд хөгжлийн

гарцаа олон

язгуур өөрийн орчин

оршсоор байгаа

Монгол, Европын соёлын

зэрэгцээ Азийн

соёлын нөлөөлө

л бий болж,

Холимог соёл

тогтож эхэлсэн

Орчин үе

СОЦИОЛИЗМЫН ҮЕ

•Нэг үзэл суртал, захиргааны намчирхсан арга тогтсон

Гол онцлог

•Хос гэр бүл (тоонот гэрт толгой холбосон дангаар тогтсон)

Эерэг тал

•Гэр бүлийн хэлбрүүд үүссэн бололцоо байгаагүй

Сөрөг тал

Гэр бүлд ардчилал нэвтэрсэн үе

•Гэр бүлүүдэд нэгэнт өөр орчин бий болж эхэлсэн

Гол онцлог

•Гэр бүлүүдэд ардчилал нөлөөлж, чөлөөт сонголт боломж бий болсон

Эерэг тал

•Уламжлалт Их гэр бүлүүд задралд орж эхэлсэн

Сөрөг тал

Орчин үе

• Монгол, Европын соёлын зэрэгцээ Азийн соёлын нөлөөлөл бий болж, Холимог соёл тогтож эхэлсэн

Гол онцлог

• Гэр бүлүүдэд хөгжлийн гарцаа олон язгуур өөрийн орчин оршсоор байгаа

Эерэг тал

• Тулгарч байгаагүй асуудлууд гарч байгаа

Сөрөг тал

Хөгжлийн гарц

Гэр бүлийн тогтвортой

байдлыг хангаж амьдрах

Төрөөс гэр бүлийн талаар

баримтлах бодлого, болон

түүнийг хэрэгжүүлэх

арга хэмжээ авах

Дотоод, гадаадад бий болсон Шинэ

нөхцөлд тохирсон бодлого

бүтэцтэй хөгжих